Post on 25-Jun-2015
description
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
1
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
ERRESUMA BISIGODOA
• Bisigodoak Hispaniara etorri ziren Europako Iparraldetik.
• Hispanian erresuma bat sortu zuten.
• Toledo hiriburu bihurtu zuten.
• Bisigodoak gutxi ziren eta latina, lege erromatarrak eta erlijio
katolikoa onartu zituzten.
TOLEDO
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
2
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
• Nondik iritsi ziren bisigodoak Penintsulara?
• Nortzuk zeuden bisigodoak iritsi baino lehen Penintsulan?
• Zein izan zen Bisigodoen hiriburua?
• Zein hizkuntz hiz egiten zuten bisigodoek?
• BOROBILDU Toledo hiriburua:
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
3
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
MUSULMANEN KONKISTA
• VIII. mendean, Afrikatik musulmanak iritsi ziren Penintsulara.
• Erresuma bisigodoa inbaditu zuten eta Penintsula eta Balear
Uharteak konkistatu zituzten musulmanek.
• AL ANDALUS jarri zioten izena.
• Kordoba hiriburu bihurtu zuten.
• Mediku, poeta, astronomo, filosofo eta musikari bikainak bizi ziren.
• Azokak, zokoak, bikainak zituzten eta toki guztietatik ekarritako
produktuak saltzen zituzten.
• Hiriek garrantzi handia zuten Al-Andalusen: Kordoba eta Sevilla
adibidez.
• Hiriak hesituta zeuden; kale estuak eta irregularrak zituzten.
• Hirietan artisau eta merkatari ugari bizi ziren.
• Bere produktuak ZOKOAN saltzen zituzten.
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
4
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
• Nekazaritzan ere aritu ziren, hirien inguruan.
• Labore berriak ekarri zituzten: orburuak, alberjiniak eta arroza.
• Soroak ureztatzeko noriak eta ubideak eraiki zituzten.
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
5
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
• Nondik iritsi ziren musulmanak Penintsulara?
• Nortzuk zeuden musulmanak iritis zirenean?
• Ze izen jarri zioten konkistatutako lurraldei?
• Zein izan zen hiriburua? Borobildu mapan.
• Zer dira zokoak?
• Aipatu Al-Andaluseko hiri batzuen izenak:
• Nolakoak ziren hiriak?
• Nortzuk dira artisauak?
• Merkatariek non egiten zuten lan?
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
6
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
• Nekazariek non egiten zuten lan?
• Zer eraiki zuten ureztatzeko soroak?
Koloreztatu:
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
7
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
MESKITA koloreztatu
Kordobako Meskita
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
8
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
9
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
KRISTAU- ERRESUMENAK
• Penintsularen Iparraldean kristauak bizi ziren eta musulmanei
aurre egin zieten.
• Erresumetan eta konderritan antolatu ziren: Asturiasko Erresuma,
Leongo Erresuma, Gaztelako Erresuma, Nafarroako Erresuma,
Kataluniako konderriak, Aragoiko Erresuma.
• Urte askoz borroketan ibili ziren baina merkataritza-harremanak ere
izan zituzten.
• XV. Mendearen bukaeran, kristau-erresumek ia Iberiar penintsula
osoa konkistatu zuten.
• Errege-erregina Katolikoek 1492an Granadako Erresuma, azken
lurralde musulmana, konkistatu zuten.
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
10
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
11
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
Gizartean bi talde zeuden:
• Pribilegiodunak: Nobleak eta kleroa
• Pribilegio gabekoak: nekazariak, artisauak, merkatariak
HIRIAK:
• Harresiz inguratuta zeuden.
• Auzotan banatuta zeuden. Kaleak estuak eta etxeak zurezkoak ziren.
• Plaza handi bat zegoen eta merkatariek produktuak saltzen zituzten.
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
12
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
• Hiri askotan, Katedral ederrak zeuden (Burgosen, Toledon...)
Burgoseko Katedrala
• Hirietan merkatariak eta artisauak bizi ziren.
• Lanbide berekoek kale berean izaten zituzten lantegiak.
• Merkatarizta-feriak antolatzen zituzten Europako produktuak
saltzeko.
• Hiri nagusietan unibertsitateak sortu ziren: Salamancan adibidez.
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
13
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
Salamanca Unibertsitatea
• Erdi Aroan, bi estilotako eraikin handiak zeuden: ERROMANIKOA
ETA GOTIKOA.
• ERROMANIKOA. Harrizko horma lodiak zituzten. Lehio gutxi eta
txikiak zituzten. Oso ilunak ziren. Ateek eta lehioek erdi-puntako
arkua izaten zuten.
ARKUA:
HORMAK:
LEHIOAK:
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
14
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
Estilo gotikoa
• Erromanikoak baino handiagoak ziren.
• Hormak meheagoak ziren.
• Arku zorrotzak.
• Lehio handiak zituzten. Koloretako beiratez apainduta zeuden.
ARKUAK:
LEHIOAK:
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
15
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
• Gizartea bi taldetan zegoen baratuta:
Artisauak, nobleak, mojak eta fraideak (kleroa), nekazaritzak, markatariak
PRIBILEGIATUAK
PRIBILEGIO GABEKOAK
• Nolakoak ziren Erdi Aroko hiriak?
• Non bizi ziren merkatariak eta artisauak? Non saltzen zituzten bere
produktuak ?
• Eliza hau gotikoa ala erromanikoa da? Zergatik?
Hornak:
Arkua:
Lehioak:
Tamaina:
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
16
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
ERDI AROAREN hasieran hiru erlijio zeuden Iberiar
Penintsulan: Kristauak, musulmanak eta juduak. Erlijio
eta kultura ezberdenitako pertsonak elkarrekin bizi
ziren, elkarrekiko errespetua eta tolerantzia adibide bat
da, BIZIKIDETZARAKO OINARRIA.
GAUR EGUNGO EUSKADIKO
LURRALDEA, ERDI AROAN
• Baskoien eta errege bisigodoen artean borrokak izan ziren.
• Bisigodoek ez zuten lortu baskoien lurraldea menderatzea.
• Musulmanak ez ziren kokatu gaur egundo Euskadiko lurraldean.
• Kristautzearen lehen seinaleak Euskadiko hegoaldean agertu ziren
lehendabizi. Bizkaian eta Gipuzkoan beranduago.
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
17
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
• Euskadin ere eraikin erromanikoak eta gotikoak ditugu.
Eraikin erromanikoak: Estibalizko Andre Mariren santutegia (Araban)
San Pelaio ermita, Bizkaian.
Eraikin gotikoak: Gasteizko Santa Maria Eliza (Araban).
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
18
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com
Sagarrrondoko Andre Maria eliza (Hondarribian, Gipuzkoan).
ARTE
ERROMANIKOA
ARTE
GOTIKOA
EZAUGARRIAK
ADIBIDEAK
Hurrengo laburpen hau kopiatu:Hurrengo laburpen hau kopiatu:Hurrengo laburpen hau kopiatu:Hurrengo laburpen hau kopiatu: Bisigodoen garaiko ezaugarria baskoien eta bisigodoen arteko etengabeko borrokak izan ziren. Musulmanak ez ziren kokatu gaur egungo Euskadiko lurretan. Hainbat monumentu erromaniko eta gotikok diraute zutik.
ALTZA HERRI IKASTETXEA
HIPI GELA – LAGUNTZA GELA
19
http.//hipialtza.blogspot.com
http.//margarigela.blogspot.com