Post on 21-Sep-2018
Liburu honek UPV/EHUko Euskara eta Eleaniztasuneko Errektoreordetzaren dirulaguntza jaso du
ANTROPOMETRIA TEKNIKA
Ikasmaterial multimedia
Egilea(k) Jon Irazusta Astiazaran, Javier Gil Goikouria Susana Gil Orozko, Fátima Ruiz Litago Jaime Zubero Lizana , Leire Gravina Alfonso Amaia Irazusta Astiazaran, Itziar Hoyos Cillero Naiara Aguirregoitia Marcos, Elena Diaz Ereño
EUSKARA ETA ELEANIZTASUNEKO ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Sarrera 1
ANTROPOMETRIA: GIZA GORPUTZA NEURTZEKO TEKNIKA
Ikasgai praktikoa
Medikuntzako eta Odontologiako Graduetan irakasten da ikasgai praktikoa gisa,
zehazki Giza Fisiologia, Kirol Fisiologia, Fisiologia eta Nutrizioa irakasgaietan.
Lan-bizitzarako, espresuki, medikuntzako hainbat arlotan aplikatzeko balioko
du:
- Medikuntza orokorrean: pertsonaren elikatze-egoera aztertzeko.
- Kirol-medikuntzan: kirolarien nutrizio-egoera aztertzeko, gizabanakoak
sailkatzeko eta kirolera egokitzeko.
- Pediatria espezialitatean: hazkuntza-prozesua ebaluatzeko.
- Nutrizio eta endokrinologia arloan.
- Ikerkuntzan, oso baliagarria izango da ikerketa epidemiologikoetan.
Antropometria ikasgaia kreditu praktikoen artean eskaintzen da
aipaturiko ikasketetan, eta bizpahiru ordutan ematen da. Orain arte, ikasgai
praktiko honek onarpen handia izan du, beti, ikasleen artean. Material honekin,
ulergarriago eta erakargarriago izan dadin lortu nahi dugu.
Ikasgaiaren gaitasunak
1- Antropometriaren oinarri teorikoak ezagutu.
2- Neurri antropometrikoak zeintzuk diren eta nola biltzen diren ikasi (jakin
eta praktikan jarri).
3- Jasotako datuak nola erabili jakin, ulertu eta aplikatu.
4- Erabiltzen diren ohiko formulak zein erreferentzia-taulak ezagutu, ulertu
eta erabili (maneiatzen ikasi).
Gaitasunak lortzeko informazio zehatza eta zabala eskaintzen dugu material
honekin, bai dokumentu teorikoak bai grafikoak baliatuz, eta, era berean,
metodologiari buruzko zenbait lan gomendatzen ditugu aurreragorako.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Kontzeptu orokorrak 1
KONTZEPTU OROKORRAK
KINEANTROPOMETRIA ETA ANTROPOMETRIA
Kineantropometria honako hauek aztertzean datza: tamaina, forma,
proportzionaltasuna, osaera, heltze biologikoa eta gorputz-funtzioa, eta, betiere,
oso erlazionaturik agertzen da hazkuntzarekin, jarduera fisikoaren
errendimenduarekin eta nutrizioarekin. Etimologiari dagokionez, hitza honako
sustrai greko hauen bidez eratua dago:
Kinanthropometrie = Kinein (mugimendua) + Anthropos (giza espeziea) +
Metrein (neurtu)
Termino horren izaera, baina, oso zabala da, mugimendua aztertzeak
anatomia (egitura) eta fisiologia (funtzioa) bateratzen dituen lotunea bilakatzen
baitu.
Arlo zientifiko ugarik osatzen du gainera, eta, horien artean,
antropometria izango da tamainaren eta osaeraren arduraduna izango dena.
Horren etimologiak, berriz ere sustrai grekoen bidez eratua dagoenak, zera
esan nahi du: giza gorputzaren neurriak aztertzen dituen zientzia.
ANTROPOMETRIA: GORPUTZ-FORMA ETA GORPUTZ-OSAERA
NEURTZEKO TEKNIKA
Historian zehar antropometriak egin duen ibilbideak erakutsi du ez dela
izan adostasun handirik aztergai ditugun osagaien gainean, ezta haiek
interpretatzeko eta datuak klasifikatzeko moduari buruz ere.
Gorputzaren eta horren formaren gaineko ardura desberdina izan da
historiako une bakoitzean; halabeharrez, antropometriaren beraren gainean
eragina izan du horrek.
Adibidez, antzinako Greziako eta Egiptoko garaietan, giza neurriak
kontuan hartzen ziren zenbait eraikuntzaren diseinu arkitektonikoa egitean.
Gerora ere, erromatarren garaian, azterketak egin zituzten; esaterako, Kristo
aurreko 15. urtean garaiko lan ezagun sakonena idatzi zuen Vitruvio izeneko
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Kontzeptu orokorrak 2
arkitekto batek. Hark argudiatzen zuen eraikuntzen neurriek giza gorputzak
dituen estetika-oinarri batzuk kontuan izan behar zituela.
Benetako aitzindariak aipatzekotan, baina, Hipokrates eta Galeno ditugu
azterketa antropometrikoetan, k.o. 400. urte inguruan. Horiek aztertu zuten giza
gorputzaren osaera lehenbizikoz, eta banakoen morfologian oinarrituta eginiko
sailkapen bat egin zuten, ardatz longitudinala (luzetarakoa) edo zeharkako
ardatza gailentzen zen aintzat hartuta:
- tisiko edo argalak
- apopletiko edo gihartsuak
Gainera, Hipokratesen arabera, Lau humoreen teorian azaldu zuenez, egoera
osasuntsua da oinarrian lau osagai hauek proportzio egokian izatea: odola,
behazun horia, behazun beltza eta flema. Hipokrates ere lehenbizikoa izan zen
orain dela 2.400 urte loditasuna osasunerako arrisku bat dela esaten, eta
baieztatu zuen lodiek argalekin konparatuta bat-bateko heriotza maizago
jasaten zutela.
Grekoen ostean, gorputzaren gaineko jakituria-nahia, zientzia eta
medikuntza gisa, lokartuta egon zen 2.000 urte inguru, baina, Erdi Aroaren
amaieran, Errenazimentua helduta, Leonardo Da Vinci-k edertasun eredu bat
aurkeztu zuen gorputzaren proportzio eta neurri jakinak erabilita. Oso ezaguna
den irudi batean agertzen den gizon batengan islatu zuen, biribil eta karratu
banaren barnean agertzen dena. Hala ere, gizakion proportzio eta neurriek
dituzten ezberdintasunak direla eta, ezin da eredu jakin edo bakar bat egon.
Marko Polo kokatzen da antropometria-azterketen hasieran. Bere
bidaietan batutako gizataldeen eta banakoen neurri eta proportzio eta formak
idatziz jaso zituen, ez orduko beste bidaia batzuetako deskribapenen moduan;
esaterako, Ameriketako taldeen gaineko deskribapen neurrigabeek munstro-
itxura ematen zieten jende haiei Europako jendearen irudimenean.
XVIII. mendearen amaieran, lehenbiziko definizio zientifikoak agertzen
hasi ziren giza neurrien inguruan, nahiz eta oso bakunak izan oraindik. Horren
adibide ditugu Italiako eta Alemaniako eskoletan eginiko klasifikazioak. Lehenek
hiru morfologia mota mugatzen zituzten: brakitipikoak, normotipikoak eta
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Kontzeptu orokorrak 3
longitipikoak, eta bigarrenek, berriz, leptosomatikoak, atletikoak eta piknikoak,
talde normaltzat, eta laugarren talde patologiko bat gehitu zuten: displasikoak.
Kineantropometria aurrera joan da tarte luze honetan, Greziako jakituria
hutsetik, eta bestelako beharrizan eta helburuetara moldatu da; horren adibide
aseguru-etxeena da, zeinek, behin gorputz-pisuaren eta bizi-arriskuaren arteko
erlazioa zegoela atzematean, batez besteko pisutik gora zeudenei polizak
garestitu baitzizkieten. Beraz, egun lehen baino gehiago, osasunari lotuta ageri
dira gure gizartean gorputzeko forma, osaera eta proportzionaltasuna,
biziraupen eta bizi-kalitate adierazle ere baditugu eta.
Gorputz-forma eta gorputz-osaera, biak, daude erlazionatuta aipatutako
osasun-parametroekin, baina bakoitzak bere balio eta pisu espezifikoa izango
du geroagoko balizko tratamenduan; izan ere, elikadurari dagokionez, adibidez,
askoz informatiboagoa da gorputzeko osagaien neurria jakitea, adibidez gantz-
ehunarena, gorputzak bere osotasunean duen forma jakitea baino.
Egun gailendu den formaren araberako klasifikazioa SOMATOTIPOA
dugu, eta gure morfologia islatuko duten 3 osagaien ordezko zenbaki bana
azaltzen dira beti. Honako hauek dira osagaiak:
- ENDOMORFIA: gantz-edukiaren adierazlea.
- MESOMORFIA: muskulu eta hezurren neurriaren garrantziaren
adierazlea.
- EKTOMORFIA: ardatz longitudinalari begira, gorputzaren forma
orokorraren adierazlea.
Hala, gizabanako edo taldeak horien arabera sailka daitezke; adibidez,
banako batengan ektomorfia eta mesomorfia gailentzen badira
(mesoektomorfoa), pertsona altu eta gihartsua izango dugu.
Baina, Kineantropometriaren barruan dauden arlo nagusien artean,
Proportzionaltasuna, Somatotipoa eta GORPUTZ-OSAERA ditugu; azken hori
da jakintza-arlo askotan garrantzitsuena, kirolari baten esfortzu-ahalmenarekin
edo gizabanakoen osasun-egoerarekin guztiz erlazionatuta baitaude ehun
bakoitzaren neurriak eta proportzioak. Denera, banakoen hazkuntza-egoera,
ariketa-neurria, errendimendua eta elikadura-egoera aztertzeko gaitzen gaitu,
bai klinika-arloan, kirol-arloan, irakaskuntzan edo gizarte-testuinguru batean.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Kontzeptu orokorrak 4
Metodo ugari daude konposizioa balioesteko, kontzeptualki eta emaitzen
izaeraren arabera ezberdinak direnak. Horren adibide dira ondoko taulan (1.1
taulan) ageri diren emaitzak, pertsona berari egun berean eta hainbat
metodoren bitartez neurtutako gorputz-osaerarenak:
1.1 taula. Gorputz-osaera aztertzeko gantz-ehunekoari dagokion metodoak
METODOA Gantz-portzentajea (%)
Gorputzeko 42K osoa 21
Antropometria 18.5
B.E.I. (Bio-inpedantzia elektrikoa) 13.3
Dentsitometria (pisaldi hidrostatikoa) 9.6
Gorputzeko H2O osoa (tritiodun ura) 6.0
Gainera, giza gorputzaren konpartimendu-izaera modu askotan sailka
daiteke, ikertzaile bakoitzak proposatutako eredua kontuan hartuta: eredu
atomikoa, molekularra (eredu kimikoa), zelularra eta ehun-eredua (eredu
anatomikoa) eta gorputz osoa kontuan hartzen duena (1.2 taula)
Askotan, gantz-neurria edo soilik ehunekoa kontrolatu nahi izaten da,
adibidez elikadura-egoeraren jarraipena egiteko (Brožek eta Siri edo Behnke);
besteetan, muskulua edo hezurra ere desberdindu nahiko ditugu (von Döblen,
1971); horregatik, eredu ugari ditugu metodo eta beharrizanei atxikita. Guk lau
konpartimendu ezberdintzekoa landuko dugu, anatomikoa izenekoa (taula 1.2).
Dena den, berez, ohikoak diren beste neurri batzuek informazio ugari
ematen dute: altuerak eta pisuak; hazkuntzan, garapenean zein elikadura-
egoeran oso erabiliak dira; historian horren isla ageri da, hainbat erreferentzia
neurri eta indize ageri baitira.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Kontzeptu orokorrak 5
1.2 taula. Giza gorputzaren osaera zenbait ereduren arabera
N, Ca, P, K, Na, Cl Gantzak
H Gantz-ehuna
Zelulak
C
Ura
Muskulu eskeletikoa
Proteinak
Zelulatik kanpoko jariakina
Glukogenoak
Hondarrekoa eta organoak O
Mineralak
Zelulatik kanpoko solidoak Eskeletoa
Atomikoa Molekularra Zelularra Ehunak Gorputza
Eta, adibidez, hemen
landuko den teknikak
ehunen eremua hartzen
du barne; horretan ere,
hainbat eredu landu
daitezke, ezberdindu
nahi den atalaren
arabera:
Gantz-ehuna
Gehiegizko
Gantza
Gantza Adiposoa
Muskulu
eskeletikoa
Muskulu edo
giharra
Organoak
Hondarrekoa
Eskeletoa
Gehiegizko
gantzik gabeko
masa Gantzik gabea
Gantzik eta
muskulurik gabea
Anatomikoa Behnke Brožek & Siri von Döblen
Adipozitoak
Lipido esentziala
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Kontzeptu orokorrak 6
Lehenbizi agertu zen adipositate-indize zeharkakoa Quetelet-ek (1833)
argitaratu zuen: Queteleten Indizea (QI), gaur egun Gorputz Masaren Indizea
(GMI) edo ingelesez Body Mass Index (BMI) deritzona: QI (GMI) = Pisua /
Altuera (kg/m2)
Indize horrek osasun-parametroetan eragin handia erakutsi du luzaro,
baina haren oinarri teorikoa ez da guztiz zuzena. Altuera eta pisua batzen
dituzten tauletan, balioetatik at daudenak gantz-pisutzat hartzen ditu, benetan
hezur- eta muskulu-pisu izan daitezkeen arren. Hala ere, oso erabilia izan da,
garbia delako eta indize horrek gaixotasun-aldagaiekin duen erlazioagatik.
Egun, baina, GMIaren erabileraren egokitasuna bera ere zalantzan jartzen ari
da, gero eta zehaztasun handiagoz aztertzean, ez baitu erakutsi behar
bezalako sendotasuna indize gisa. Horren balioa urteetan erabilitako pisu
idealen taulena bezalakoa bilakatzen ari da.
Gerri/aldaka indizea dugu beste indizeetako bat. Hor, gerriaren
perimetroen eta aldaken perimetroen arteko zatiduraz agertzen den balioak
gantz intrabdominalarekin erlazio handia du. Guk antzeko perimetroak landuko
ditugu, antzeko prozeduraz erraz atera ahal izateko modukoak.
Indize horiek materialaren beste atal batean landuko dugu zehaztasunez.
Azkenik, geroago ikusiko ditugun azal-tolesdura edo tolesen baturek
eratutako indizeak ditugu; azal azpiko gantz-neurriaren adierazle onak dira
horiek.
Zuzenean konposizioa zenbatesteko, baina, disekzionatutako gorpuekin
baliozkotua izan behar duen metodologia sorta sofistikatu bat garatu da.
Metodo horien artean, antropometria dugu, zeinak, banakoen neurri jakinak
jasota (pisua, altuera, azal-tolesak, hezur-diametroak eta gorputz-perimetroak)
eta aipatutako lanak egin ondoren, formula batzuk garatu baititu banakoen
gantz-pisua, hezur-pisua, hondar-pisua eta muskulu-pisua kalkulatu ahal
izateko. Berez, kostu handirik gabe, eta neurketen izaera estandarizatua eta
tresnen egokitasuna kontuan hartzen badira, nahikoa zehatza da banakoen edo
taldeen egoera aztertu eta jarraipenak egin ahal izateko
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Somatotipoa 1
HEATH-CARTER METODOAREN SOMATOTIPOA
Zer da somatotipoa?
Sarreran aipatu bezala, gorputzaren forma edo forma fisikoa adierazteko
modurik erabiliena SOMATOTIPOA dugu egun. Sheldon-ek 1940an proposatu
zuen banakoek genetikoki eta bizitza osoan mantentzen zuten forma
adierazteko, eta Franz Releaux ingeniari eta matematikari alemaniarraren
hirukia erabili zuen grafikoki adierazteko; horretarako, metodo fotokopikoa
erabiltzen zuen, hiru planotatik atereaz eta kalkulatuaz somatotipoa.
Gero, zenbait autorek birmoldatu zuten, baina, egun, Heath-ek eta Carter-ek
1967an proposaturikoa da erabiliena; neurri antropometrikoen erabilera da
aipagarriena; berez, genetikoak ez diren aldagaien eragina onartzen dute,
adibidez: adina, sexua, hezkuntza, jarduera fisikoa, elikadura, ingurumen-
baldintzak, ingurune sozio-kulturalak. Beraz, analisia kuantitatiboa da eta
banakoen fisikoaren gainean egiten da; analisi horretatik, hiru zenbaki lortzen
dira, somatotipoaren hiru osagaiak adierazteko:
- Endomorfia
- Mesomorfia
- Ektomorfia
Hiru zenbaki horiek beti ordena horretan adierazten dira.
Zer adierazten du somatotipo-osagai bakoitzak?
Endomorfia-osagaiak gantz-eduki edo adipositate erlatiboa adierazten du;
mesomorfia-osagaiak, sendotasun edo magnitude muskulo-eskeletiko erlatiboa;
eta ektomorfia-osagaiak linealtasun erlatiboa edo argaltasuna adierazten du.
Adibidez: 2-7-2
Endomorfia-osagaia: 2 Mesomorfia-osagaia: 7 Ektomorfia-osagaia: 2
Banako horrek gantz edo ehun adiposo maila txikia du, eta, aldiz, muskulu-
ehun maila handia.
Somatotipoaren oinarri sendoena zera da: hiru zenbaki horien bidez banakoen
edo taldeen hiru osagai horiek adieraztea. Baina onartu beharra dago mugak
badituela, ideia orokor bat baino ez baitigu eskaintzen. Demagun pertsona
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Somatotipoa 2
batek gihar-hipertrofia nabaria daukala goiko gorputz-adarretan eta ez beheko
adarretan; hori somatotipoak ezin isla ditzakeen alderdietako bat da.
Nola kalkulatzen da Heath-Carter-en somatotipo antr opometrikoa?
Dauden metodoen artean, gorputz-neurri jakinekin eta autoreek proposatutako
formulekin balioak zuzenean kalkulatzea da metodorik argigarriena, baina
aurretik prestatutako eredu taularatu bat erabil daiteke, nahiz eta horren
zehatza ez izan. Honako hauek dira erabili behar diren antropometria-neurriak:
- Altuera (cm) - Pisua (Kg) - Toles trizipitala (mm) - Toles subeskapularra (mm) - Toles suprailiakoa (mm) edo
supraespinala
- Hankako tolesa (mm) - Humeroaren diametro
biepikondileoa (cm) - Femurraren diametro kondileoa (cm) - Beso uzkurtuaren perimetroa (cm) - Hankaren perimetroa (cm)
ENDOMORFIA = -0.782+ 0.1451X -0.00068X2 + 0.0000014 X3
Non X = toles trizipitala + toles subeskapularra + toles suprailiakoa
Banakoak konparagarriak egiteko, proportzionaltasun-zuzenketa bat erabiltzen da, X batuketa-
balioa 170.18/altueraz biderkatuz. Beraz: Endomorfia-zuzenketa = X · 170.18/ Altuera
MESOMORFIA = 0.858 U + 0.601 F + 0.188 B + 0.161 P – 0.131 H +4.5
Non:
U = Humeroaren diametro biepikondileoa (cm) F = Femurraren diametro kondileoa (cm) B = Beso uzkurtuaren perimetro zuzendua (cm) = Beso uzkurtuaren perimetroa - Toles trizipitala (cm) P = Hankaren perimetro zuzendua (cm) = Hankaren perimetroa – Hankako tolesa (cm) H = Altuera
EKTOMORFIA
Hori kalkulatzeko, lehenbizi, Indize Ponderala deitutakoa (IP) kalkulatu behar da; aurretik, hiru
aukera posible ditugu: IP = Altuera / Pisua1/3
Non: baldin IP> 40.75 EKTOMORFIA = (IP · 0.732) – 28.58 38.28<IP< 40.75 EKTOMORFIA = (IP · 0.463) – 17.63 IP≤ 38.28 EKTOMORFIA = 0.1
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Somatotipoa 3
Datu horiek somatokarta deitutako grafiko batean adierazten dira. Han,
somatotipo-osagai bakoitzak bere erpina du: endomorfiak, ezkerrekoa;
mesomorfiak, goikoa, eta ektomorfiak, eskuinekoa. Bakoitzaren koordenatuak,
honako hauek dira, hurrenez hurren: X= -6 eta Y= -6; X= 0 eta Y = +12; X= +6
eta Y= -6. Hiru zenbakiko erreferentzia batetik bi zenbakiko koordenatu-sistema
bat erabiltzen da:
X = (Ektomorfia-balioa) – (Endomorfia-balioa)
Y = 2·(Mesomorfia-balioa) – [(Ektomorfia-balioa) + (Endomorfia-balioa)]
Horrek sailkapen bat ematen du SOMATOKARTAN (irudietan) agertzen den
gunearen arabera, non batez ere osagai bakoitzaren pisua nola gailentzen den
adieraziko baita
Irudia : Somatokarta. Somatotipoa adierazteko grafikoa.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 1
BALDINTZA OROKORRAK
- Azterketa-gela handi batean egingo da eta tenperatura eroso edo egoki
batean. Miatzen ari garen banakoa oinutsik egongo da eta ahalik eta jantzi
gutxirekin (adibidez, galtza motzekin edo bainu-jantzi batekin).
- Gorputz-pisuaren eta -altueraren neurriak aldaketak jasaten dituzte egunean
zehar. Horren ondorioz, gomendatzen da neurriak goizeko lehenengo
orduetan hartzea. Neurriak ordu horietan hartzea posiblea ez bada,
gomendatzen da zer ordutan hartu diren zehaztea, baita une horretako
egoera ere (adibidez, zer elikagai hartu diren edo aldez aurretik
entrenamendua egin ote den)
- Neurriak hartu baino lehen, materiala kalibratu eta haren zehaztasuna
egiaztatuko da.
- Puntu anatomikoak eta ikerketarako beharrezkoak diren erreferentzia
antropometrikoak markatuz hasiko da miaketa. Ikerketarako praktiko eta
eroso den ordena bati jarraituz hartuko dira neurriak .
MATERIALA
Erabiltzen diren tresnak nahiko sinpleak dira. Hauek dira beharrezkoak direnak:
- Balantza
- Tallimetroa edo estadiometroa
- Zinta metrikoa edo zinta antropometrikoa
- Lapitz dermikoa edo tinta hidrosolubleko boligrafoak
- Plikometroa edo lipokaliperra
- Pakimetroa edo gorputz-diametro txikirako konpasa (kaliperra)
- Antropometroa
- Material osagarria
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 2
TRESNEN EZAUGARRIAK
Balantza
Gorputz-pisua (masa) neurtzeko da. Komenigarria da 100 gr-ko zehaztasuna
daukana erabiltzea. Hainbat motatakoak dira.
Tallimetroa edo estadiometroa
Altuera neurtzeko erabiltzen da, zutik eta eserita.
Oinarri egonkor batean, zutabe metrikoa finkatzen da, eta, erregelako
kurtsorearekin, bertikalean daraman zinta metrikoan altuera irakurtzen da. 1
mm-ko zehaztasuna izan behar du.
Neurketa-zinta, zinta metrikoa edo zinta antropomet rikoa
Perimetroak neurtzeko eta bi puntu anatomikoren erdiko puntua kalkulatzeko
erabiltzen da. Neurketa 1 mm-ko zehaztasunez erregistratu behar da. Malgua
izan behar du, baina ez elastikoa; 7 mm-ko zabalera eta 0 zenbakiaren aurretik
graduatu gabeko gunea izan behar ditu. Neurtzeko unitatea zentimetroa izatea
gomendatzen da.
Lapitz dermografikoa
Puntu anatomikoak eta erreferentziarako markak (erreferentzia
antropometrikoak) seinalatzeko. Hipoalergenikoa izan behar du. Begiak
makillatzeko erabiltzen dena ere baliagarria da.
Plikometroa edo lipokaliperra
Gantz-ehunaren loditasuna neurtzeko erabiltzen da. Gorputzaren zenbait
puntutan neurtzen da. Berez, 10 g/cm-ko presio konstantea du.
Dauden ereduak: Lange (Cambrige Scientific Instruments, USA), 1 mm-ko
zehaztasunez, eta Harpenden (John Bull British Indicators, England), 0,2 mm-
ko zehaztasuna eta 0n doitzen da.
Pakimetroa edo diametro txikirako konpasa (kaliperr a)
50 mm-ko sakonera duten bi adarrez osatuta dago, eta 0 mm-tik 250era
neurtzen du, 1 mm-ko zehaztasunarekin. Haren izenak adierazten duen bezala,
gorputz-adarreko bi hezurren arteko distantzia neurtzen du (hezur-diametroak).
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 3
Diametro txikiak neurtzen ditu.
Antropometroa
Gorputzaren segmentu handiak (altuerak eta luzerak) eta hezur-diametro
handiak neurtzeko erabiltzen da. Bi adarrez osatuta dagoen eskala metrikoa
da. 1 mm-ko zehaztasuna du, eta 2 m-ko luzera neur dezake.
Material osagarria
Eserlekua edo aulkia , zenbait aldagairen neurketak errazteko.
Garrantzitsua
Baldintza orokorretan aipatu dugun moduan, hasi baino lehen, tresnak ondo
kalibratuta daudela egiaztatu behar da, batez ere balantza eta plikometroa.
NEURKETA ANTROPOMETRIKOEN PROTOKOLOA
Neurriak hartzeko, hobe da segida berari jarraitzea, neurri ugari baitaude.
Egin beharreko ekintzak honako hauek dira:
1. Pisua hartu
2. Altuera neurtu
3. Beso-luzera (“envergadura”) neurtu
4. Marka antropometrikoak egin (puntu anatomikoekiko)
5. Gantz-tolesturak hartu
6. Perimetroak neurtu
7. Hezur-diametroak neurtu
8. Luzerak jaso
Gomendagarria
Antropometria egiteko, hobe da bi pertsona egotea: bata neurriak hartzeko
tresna askatu gabe, eta bestea zenbakiak apuntatzeko.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 4
1. Pisua hartu
Definizioa. Zentzu hertsian, gorputz-masa terminoa erabili behar litzateke
gorputz-pisua erabili ordez.
Tresneria. Baskula edo pertsonekin erabiltzen den balantza. Neurria
kilogramotan (kg) adierazten da eta 0,1 kg-ko zehaztasunarekin.
Teknika. Pertsona oinutsik igotzen da baskulara. Pertsona zutik egongo da
baskularen plataformaren erdialdean, eta bere pisua modu berdinean banatuko
du bi hanketan. Baskulan igota dagoen pertsonaren gorputzak ez du ukituko
inguruan dagoen ezer, eta besoak aske esekita egongo dira gorputzaren alde
bakoitzean. Neurketa egiteko pertsona azpiko arroparekin, bainu-jantziarekin
edo ehundura arineko galtza motzekin egongo da, zapatarik eta bitxirik edo
apaingarririk gabe. Aztertzaileak pisatzen duena neurtzen du.
2. Altuera neurtu
Definizioa. Altuera vertexaren eta euste-planoaren artean dagoen distantzia
gisa definitzen da. Altuerari ere hankako tailu edo tailu deritzogu.
Tresneria. Estadiometroa edo tallimetroa behar da. Altueraren neurria
zentimetrotan (cm) adierazten da 1 mm-ko zehaztasunarekin.
Teknika. Neurtu beharreko pertsona ondo kokatu behar dugu, tallimetroarekin
egokiro neurtzeko. Pertsona zutik kokatzen da, guztiz luzatuta. Orpoek elkarren
ondoan egon behar dute, atzeko mugan finkatuta eta oinen barneko ertzek 60
gradu inguruko angelua osatu behar dutela. Ipurmasailek eta bizkarreko goiko
aldeak estadiometroaren taula bertikala ukituko dute. Antropometriagileak
pertsonaren burua Frankfurt planoarekiko zuzendu behar du, eta, mastoide-
prozesuen mailan, buruaren trakzioa egingo du, bizkarrezurra erabat heda
dadila errazteko.
Frankfurt planoa. Orbitalaren beheko ertzetik tagionera irudizko lerro bat
eginez, lurrarekiko paraleloan, eta gorputzaren ardatz longitudinalarekin angelu
zuzena osatuz, Frankfurt planoa aurkitzen dugu.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 5
Beste modu batera esanda okzipitalaren eta tagionaren artean dagoen lerroa,
zoruarekiko paraleloa.
Orain, pertsonari arnasa sakon har dezala eskatuko diogu, oinzolak altxatu
gabe eta buruaren posizioa mantenduz. Eskuekin burua tente jartzen
lagunduko diogu (egunean zehar ornoen arteko tartean murriztu den espazioa
konpentsatzeko). Astiro, estadiometroaren plataforma horizontala jaitsiz joango
gara, pertsonaren bururaino ailegatzeraino, eta han presio txikia egingo dugu,
ilearen efektua gutxitzeko. Neurketa horretarako, oinutsik egon beharko du
pertsonak.
3. Beso-luzera (“envergadura”) neurtu
Definizioa. Beso-luzera eskuineko eskuaren eta ezkerreko eskuaren
atzamarren punten artean dagoen distantzia da, goiko gorputz-adarrak guztiz
zabalduta eta sorbaldaren parean daudenean.
Tresneria. Beso-luzera neurtzeko erabiltzen den materiala helburu horretarako
diseinatuta dagoen ohol bat da. Ohol hori milimetratuta dago, eta hormaren
kantoitik aurrez ezarritako distantzia batera kokatuta. Zinta metriko bat ere
erabil daiteke. Beso-luzera zentrimetrotan (cm) adierazten da, 1 mm-ko
zehaztasunarekin.
Teknika. Pertsona zutik jartzen da oinak elkarren ondoan jarrita eta orpoek eta
bizkarrak horma edo pareta ukitzen dutela. Besoak hedatuta jarriko dira,
sorbalden mailan. Esku-ahurrak aurrealdera begiratzen jarriko dira, pareta
ukituko dute, eta ezkerreko eskuaren atzamar luzeenak (atzamar-puntak)
erreferentzia gisa erabiliko dugun paretaren izkina joko du. Pertsonari goiko
gorputz-adarrak ahalik eta gehien hedatzeko eskatuko diogu, ezkerreko
eskuaren atzamar-punta paretatik aldendu edo banatu gabe. Ondoren, beso-
luzeraren neurketa egingo da. Beso-luzeraren neurketa egiteko irakurketa
eskuineko eskuaren atzamar-puntan egiten da. Eskuineko eskuaren atzamar-
punta hori paretan finkatuta dagoen ohol milimetratuan kokatuta dago. Neurketa
zinta metriko batekin egiten bada, zinta metriko hori pertsona jarrita dagoen
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 6
horman ezar daiteke, eta neurketa zuzenean egin, edo puntua markatu eta
geroago neurketa egin zintarekin.
4. Marka antropometrikoak egin
Aurretik esan beharra dago antropometria egiteko pertsonak gorputz-jarrera
egokia hartu behar duela eta jarrera horri anatomiko edo antropometriko
deritzogula. Gorputzak tente egon behar du, burua eta begiak aurrera begira,
besoak gorputzaren alboetan, lasai, tentsio gabe, esku-ahurra aurrera
zuzenduta atzamarrekin luzatuta; orpoek, elkarren ondoan, 45 graduko angelu
bat osatuko dute. Erreferentziarako
puntu anatomikoak zehaztasunez
identifikatu behar dira. Sarritan,
lokalizatzeko hurrengo segida hau
erabili ohi da:
1.- Puntua hatz-mamiarekin lokalizatu
2. Puntua birlokalizatu beste atzamarraren
azazkalekin
3. Lapitz dermikoarekin markatu
4. Ondo markatuta dagoela egiaztatu
Neurri batzuk jesarrita hartzen dira,
baina gehienak zutik. Muskuluek
erlaxatuta egon behar dute.
Neurri guztiak eskuineko aldean hartu
behar dira. Eskuinaldean forma-
anormaltasunak daudenean bakarrik
erabiliko da ezkerraldea.
Zinta metrikoa puntuak zehaztasunez hartzeko erabiliko dugu. Azala arkatz
dermikoaz edo tinta hidrosolubleko boligrafo batez markatuko da. Azalak
desinfektatua eta lehor egon behar du. Azal hezea askoz zailagoa da neurtzen,
eta eragin negatiboa izan dezake emaitzetan. Ezin da neurketarik egin
handituta dagoen azalean.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 7
Puntuak markatuta daudenean, hartu egingo dira neurriak. Neurriak beti leku
berean hartu beharko ditugu. Horri esker, formulak erabili ahal izango ditugu,
pertsona bakoitzaren jarraipena egoki egiteko eta taldearen neurriak
konparatzeko.
Puntu anatomikoak (markak) hauexek dira:
4.1. Akromioaren punta markatzen da marra batez.
4.2. Erradioaren burua beste marra batekin markatzen dugu.
4.3. Orain, bien erdiko puntua , zintarekin bilatuta, marratxo bat egiten dugu.
Marra horren parean, beso atzean gurutze bat egiten da. Horixe izango da
besoko lehenengo tolesa.
4.4. Sorbalda-hezurraren azpiko angelua marra batez markatu; handik
behera 45º eginez, marra labur bat marraztuko dugu, eta, sorbalda-hezurraren
beheko angelutik 2 cm-ra, gurutze bat jarriko.
4.5. Hezur iliakoan , bi marka egingo ditugu: goiko aldean (gandor iliakoan) eta
aurre-goiko arantza iliakoan. Hortik, besape aurrerantz lerro bat eginez, elkartu
gandor iliakoko markatik luzatzen den beste lerro batez. Elkartze-puntuan,
gurutze bat egiten dugu inklinazio horretan.
4.6. Zilborretik (plano horizontalean) 5 cm-ra eskuinerantz gurutze bat egiten
dugu.
4.7. Femurraren burua bilatu eta markatuko dugu (femurraren burua ezin
badugu aurkitu, oinarekin zigarretak itzaltzeko egiten duguna bezalako
mugimendu bat egiteko esan diezaiokegu pertsonari, hezurra erraz nabaritzeko
hura ukitzean).
4.8. Tibia eta peronea artikulatzen diren puntua (meseta tibialaren gainean eta
alboan) marra batez markatzen da. Aurretik aipatutako bi marren erdiko puntua
neurtu eta markatzen dugu marra batez; gainera, izterraren aurrealdean, beste
gurutze bat egiten da, altuera horretan tolestura bat hartzeko. Bernan, zinta
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 8
erabilita, perimetrorik handiena bilatu behar da, eta, altuera horretan,
barnealdean, gurutze bat egingo da.
Markak egin eta gero, neurriak hartzen has gaitezke; horretarako, honako hau
da ordena logikoena: lehenbizi, gantz-tolesturak; ondoren, perimetroak, eta
azkenik, diametroak (hiru neurketa motak goitik beherako noranzkoan eginda).
5. Gantz-tolesturak
Definizioa. Larruazaleko geruza bikoitz baten eta larruazal azpiko ehun
adiposoaren lodiera.
Tresneria. Gantz-tolesturen konpasa (plikometroa); neurria milimetrotan (mm)
adierazten da, 0,1 mm-ko zehaztasunarekin.
Teknika. Gantz-tolestura ezkerreko eskuaren hatz erakuslearekin eta hatz
lodiarekin hartzen da, 8 cm inguruko pintza bat irekiz. Markatuta dagoen
gunean larruazalaren geruza bikoitz bat jasotzen edo igotzen da, eta baita
haren azpiko ehun adiposoa. Gantz-tolestura ondo eratzeko eta bi aldeak
paraleloki geratzeko, kanporanzko trakzio txiki bat egingo da, eta neurketa
amaitu arte mantenduko da. Eskuineko eskuarekin konpasa aplikatzen da.
Atzamarrek tolestura gurutzean osatzen dute; handik, 2,5 cm-ra plikometroa
sartuko dugu. Konpasa tolestura hartzen den puntutik 1 zentimetrora kokatzen
da, tolesturaren noranzkoarekiko perpendikularki. Betiere, besoak gurutzatu
gabe egin behar da hori, bestela puntua beste bat bailitzateke. Azala hartzean,
tolestura ondo osatua dagoela nabaritu behar dugu, eta giharrik hartu gabe eta
tolestura osorik hartua dugularik sartuko dugu plikometroa. Irakurketa konpasa
kokatu eta bi segundora egiten da, orratzaren jaitsiera moteltzen denean.
Plikometroa sartuko dugu, eta 2ra arte zenbatu ondoren neurketa egingo dugu.
Gantz-tolesturak eskuineko aldean neurtuko dira. Gantz-tolesturen neurriak hiru
neurketen batezbestekoa izango dira, eta argi eta garbi okerrak diren neurketak
baztertu daitezke.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 9
Errepikapenak ez dira tolesturaz tolestura egingo, baizik eta ikerketaren
barruan dauden tolestura guztiak bukatu eta gero. Horri esker, gunea ez
konprimatzea lortzen dugu.
Gantz-tolesturak honako 6 hauek izango dira (aurretik markatuta izango ditugu
lekuak):
Eskapulapeko tolesa edo toles subeskapularra: eskapula barneko
beheko angeluan (beheko angeluaren punturik behekoena), erpinarekin 45º
osatuz. Sorbalda-hezurraren beheko angelutik 2 cm-ra.
Toles trizipitala : akromionaren (gorago eta kanporago dagoen puntua) eta
erradioaren buruaren (goiko eta alboko puntua) arteko erdiko puntuan.
Beso-ardatz nagusiarekiko paraleloan.
Toles suprailiakoa/supraespinala: gandor iliako baino 5-7 cm gorago
helduetan eta 2 cm gorago gazteetan, perpendularki. Erreferentzia
anatomiko gisa ileona (gandor iliako eta aurre-goiko arantza iliakoa) eta
besapearen aurreko ertza ditugu.
Toles abdominala: zilbor-orbainetik 3-5 cm-ra.
Izterreko tolesa: pertsona eserita, belaunaren eta aldaken erdian, bentralki.
Bernako tolesa: bernaren erdiko aldean, barneko aldean.
Orain, tolesturak neurtzeari ekingo diogu, gurutzeen norabideari jarraituz:
5.1 Toles subeskapularra. 45º-an, noranzkoa laprana edo zeiharra da,
beherantz eta kanporantz. Horizontalarekiko 45 gradu. Pertsona zutik jartzen
da, zuzen eta besoak esekita gorputzean zehar. Esan bezala, konpasa
aplikatuko da osatu den tolesetik zentimetro batera.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 10
5.2 Toles trizipitala. Noranzkoa goitik beherakoa da (bertikala). Konpasa
aplikatzen da besoaren atzeko aurpegiaren erdiko lerroan osatu den tolestura
baino zentimetro bat baino beherago, akromionaren eta erradioaren buruaren
arteko erdiko puntuaren mailan. Neurketarako, besoak erlaxatuta egon behar
du, sorbaldaren giltzadura kanpora arinki errotatuta egongo da, eta ukondoa
hedatuta.
5.3 Toles supraespinala edo suprailiakoa. Noranzko laprana edo zeiharra da,
beheranzkoa. Horizontalarekiko 45 gradu. Konpasa kokatzen da hezur
iliakoaren goiko ertzaren eta aurre-goiko arantza iliakotik besapeko aurreko
ertzera eratzen den irudizko lerroaren artean dagoen erdiko puntuko tolestura
baino zentimetro bat aurrerago.
5.4 Toles abdominala. Noranzkoa goitik beherakoa da (bertikala). Konpasa
eratu den tolestura baino zentimetro bat beherago kokatuko da. Tolestura hori
abdomeneko muskulu zuzenaren sabelaren erdiko marran kokatzen da gutxi
gorabehera.
5.5 Izterreko tolesa. Pertsonak eserita egon behar du hankak paralelo ipinita:
biak goitik behera neurtzen dira (bertikalak). Askotan izterreko tolestura
neurtzea oso zaila da, adibidez gantz asko dagoenean. Azala gogorrago
dagoenez eta tolestura handiegia denez, ezingo dugu tolestura ondo osatu.
Hori dela eta, honako jarrera estandar hauek ezarri dira:
a) Hankak luzatzea eskatzen zaio pertsonari, eta neurketa egiten da
(bigarren jarrera); hala ere, ezinezko bada...
b) Eskuekin azala bilduta estutzea eskatzen zaio miatzen ari garen
pertsonari (hirugarren jarrera).
Aztertutako pertsonaren neurketa-fitxan, ohar moduan adierazi beharko da datu
hori. Modu batera egin eta gero, horrela egin behar da beti.
5.6 Bernako tolesa. Pertsonak eserita edo zutik egon daiteke, hankak paralelo
ipinita. Noranzkoa goitik beherakoa da (bertikalak). Hankan bere luzerako
noranzkoan, barnealdean, hartzen da tolestura, hankek 90º-ko angelu bat
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 11
osatzen dutela. Tolestura eskuineko bernaren perimetro handia dagoen mailan
hartzen da, barneko aldean.
Gantz-tolesturen neurketa-teknika laburtzen duten bi taula moldatu ditugu, eta
protokoloaren laburpen-taulen atalean jaso dira (3.1 eta 3.2 taulak). Taula
horietan, aipatu ez ditugun beste hiru gantz-tolestura agertzen dira: pektorala,
gandor iliakokoa eta bizepsekoa
6. Perimetroak neurtu
Definizioa. Gorputzeko hainbat mailatako zirkunferentzien neurriak dira.
Tresneria. Zinta antropometrikoa erabiltzen da. Neurria zentimetrotan (cm)
ematen da, 1 mm-ko zehaztasunarekin.
Teknika. Antropometriagileak zintari eusten dio eskuineko eskuarekin, eta aske
geratzen den muturrari ezkerreko eskuarekin. Zinta nahi den gunean kokatzen
da, dagokion mailan. Zintarekin ez dira ehun bigunak zapaldu edo konprimatu
behar. Zinta kokatuko da neurtzen ari den segmentuaren ardatz
longitudinalarekiko perpendikularki. Lehenbizi, kalibratzea hartu behar da
kontuan, 0a non dagoen ziurtatuta; izan ere, antropometria-zintek ez dute
hasieran neurketa-markarik. Neurriak hartzean, zintaren posizioak honako hau
izan behar du: milimetroen marka finagoak bi zinten erdialdera begira egongo
dira, neurketa egokia izan dadin. Aldrebes egiten bada, ezin izango da neurria
ondo irakurri.
Neurriak honako hauek izaten dira oro har:
6.1 Buruko perimetroa. Glabelaren mailan hartzen da. Pertsona eserita edo
zutik egon daiteke, eta buruak Frankfurt planoan kokatuta egon beharko du.
Antropometriagileak zehazki glabelaren gainean kokatuko du zinta, luzetarako
ardatzarekiko perpendikularki. Presioa egin behar da ilearen efektua
murrizteko.
6.2 Lepoko perimetroa. Tiroides kartilagoaren mailan. Pertsona eserita edo
zutik egon daiteke, eta buruak Frankfurt planoan kokatuta egon beharko du.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 12
Antropometriagileak zehazki krikoide kartilagoaren gainean kokatuko du zinta,
luzetarako ardatzarekiko perpendikularki. Kasu horretan, gutxieneko presioa
egin beharko da.
6.3 Sorbaldako perimetroa. Deltoidearen prominentziaren mailan (gutxi
gorabehera bigarren saihets-hezurraren mailan). Pertsona zutik eta zuzen
egongo da eta besoak aske esekita izanda gorputzaren alde bietan.
Antropometriagileak deltoidesaren tontor handienean kokatuko du zinta. Zinta
horizontalki geratuko da eta zoruarekiko paralelo.
6.4 Beso erlaxatuko perimetroa. Markaren parean (akromionaren eta
erradioaren buruaren arteko erdiko puntua). Pertsona zutik, zuzen eta besoak
erlaxatuta eta solte izanda gorputzaren alde bietan. Antropometriagileak
akromionaren eta erradioaren buruaren arteko erdiko puntuan kokatuko du
zinta metrikoa eta besoaren luzetarako ardatzarekiko perpendikularki.
6.5 Beso uzkurtuko perimetroa. Kasu honetan ez dago erreferentzia
anatomikorik: balio handiena hartzen da. Pertsona zutik dago. Besoa tolestuta
(besaurrea 45 gradu inguru tolestuta dago besoarekiko), goian mantenduta eta
zinta prest dugula, eskuinean kokatuta dagoen antropometriagileak bizepsa
uzkurtzeko agindua ematen du (antropometriagileak ahalik eta bizepsaren
uzkurketa handiena egiteko animatu behar du pertsona), eta, ahalik eta
azkarren, perimetro maximoa bilatzen eta neurtzen da.
6.6 Besaurreko perimetroa. Kasu honetan ez dago erreferentzia anatomikorik:
balio handiena hartzen da. Pertsona zutik dago, besaurreak erlaxatuta egon
behar du eta esku-ahurrak gorantz begira. Antropometriagileak besaurrearen
mailan dagoen perimetrorik handiena neurtuko du, zinta zenbait mailatan
kokatu ondoren.
6.7 Eskumuturreko perimetroa. Perimetro horretarako, kubituaren eta
erradioaren apofisi estiloideak dira erreferentzia anatomikoak. Pertsonak esku-
ahurra gorantz edo beherantz ipiniko du, atzamarrak erlaxatuta.
Antropometriagileak kubituaren eta erradioaren apofisi estiloideen azpian
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 13
dagoen perimetro txikiena neurtuko du. Beste kasuetan esan dugun moduan,
zintarekin jokatuko da perimetro minimoa lortu arte.
6.8. Toraxeko perimetroa. Erreferentzia anatomikoa bularrezurra da, laugarren
giltzadura kondroesternalaren erdialdearen mailan. Pertsona zutik egongo da,
eta besoen abdukzio txiki bat egingo du, zinta errazago jartzeko.
Antropometriagilea pertsonaren eskuinaldean egongo da kokatuta, eta zinta
toraxaren ingurutik jarriko du, maila mesoesternalean kokatuz (toraxaren
aurreko eta atzeko partetik). Neurketa arnasbehera normal bat egin ondoren
hartuko da.
6.9.1. Abdomeneko perimetroa (gerrikoa). Erreferentzia anatomikoa maila
abdominalean dagoen estugune nabaria da (gerria). Pertsona zutik dago, eta
besoak erlaxatuta izango ditu gorputzean zehar. Antropometriagileak,
pertsonaren aurrealdean kokatuta, perimetroa neurtzen du gerriaren mailan.
Neurketa arnasbehera normal bat egin ondoren hartuko da.
6.9.2. Abdomeneko perimetroa (zilborrekoa). Erreferentzia anatomikoa
zilbor-orbaina da. Pertsona zutik dago, eta besoak erlaxatuta izango ditu
gorputzean zehar. Antropometriagilea pertsonaren aurrean kokatzen da, eta
zilbor-orbainaren mailan neurtzen du abdomenaren perimetrorik handiena.
Neurketa arnasbehera normal bat egin ondoren hartuko da.
6.10. Aldakako perimetroa (ipurmasailekoa). Erreferentzia anatomikoa
gorputzaren atzeko aldetik dagoen tontor handiena izango da (gutxi gorabehera
pubiseko sinfisiaren mailan). Pertsona zutik egongo da, oinak elkarren ondoan
izanda eta ipurmasailak uzkurtu gabe. Antropometriagileak pertsonaren
eskuinaldean kokatuko da, eta, ondoren, ipurmasaileko tontor handiena
neurtuko du zintarekin.
6.11. Izterreko perimetroa. Ipurmasaileko tolestura (edo ipurmasaileko
protuberantziaren eta izterraren arteko lotura-puntua). Pertsona zutik dago,
zuzen kokatuta eta hankak pixka bat banatuta. Pisuak modu berdinean
banatuta egon behar du bi oinetan. Antropometriagileak ipurmasaileko tolestura
baino zentimetro bat beherago kokatuko du zinta, eta izterrezurraren luzetarako
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 14
ardatzarekiko perpendikularki. Lehenengo, izterraren beheragoko maila batean
kokatzen da zinta, eta gero zuzena den planoan kokatzen da.
Antropometriagilea eserleku batean jar daiteke neurketa errazteko.
6.12. Izterraren erdialdeko perimetroa. Markaren parean hartzen da
(izterraren tolesturaren eta belaunburuaren goiko ertzaren arteko erdiko
puntua). Pertsona zutik dago, eta garrantzitsua da hankak erdi irekita izatea eta
pisua modu berean banatuta izatea bi oinetan. Zinta izterraren tolesturaren eta
belaunburuaren goiko ertzaren arteko erdiko puntuan kokatzen da, eta
izterrezurraren ardatz longitudinalarekiko perpendikularki. Bi puntu horien
arteko erdiko puntua markatzeko, belauna 90 gradu tolestuta egongo da.
6.13. Belauneko perimetroa. Erreferentzia anatomikoa belaunburua da.
Pertsona zutik egongo da. Eskuineko belauna makurtuko du pixka bat, eta bere
gorputzeko pisua kontrako hankara eramango du. Antropometriagilea
pertsonaren eskuinaldean kokatzen da, eta zinta erdialdeko patelarraren mailan
jarriko du eta plano horizontalarekiko paraleloki.
Berna. Kasu honetan, ez dago erreferentzia anatomikorik: balio handiena
hartzen da (markaren parean). Pertsona zutik dago, zuzen, hankak pixka bat
bereizita eta pisua modu berean banatuta bi oinetan. Antropometriagilea
pertsonaren eskuinaldean kokatzen da, bernaren alboko aldearen aurrean.
Zinta bernaren zenbait mailatan kokatu ondoren, bernaren perimetrorik
handiena neurtzen da. Antropometriagileak marka bat egingo du maila
horretan, baina, beti, bernaren barneko aldean. Marka hori bernako gantz-
tolestura neurtzeko erabiliko da. Neurketa hori errazteko, antropometriagilea
eserleku batean jar daiteke.
6.14. Orkatilako perimetroa. Erreferentzia anatomikoa maleoloak dira.
Pertsona zutik jartzen da eserleku baten gainean. Orpoek pixka bat bereizita
egon behar dute, eta gorputzeko pisuak modu berean banatuta egon behar du
bi oinetan. Antropometriagileak pertsonaren alde batean jartzen da, eta zehazki
maleoloen gainean jartzen du zinta, orkatilaren diametro minimoan eta
hankaren luzetarako ardatzarekiko perpendikularki.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 15
Perimetroen neurketa-teknika laburtzen duten taulak (3.3 eta 3.4) protokoloaren
eranskinen atalean dituzue.
7. Hezur-diametroak neurtu
Definizioa. Bi puntu anatomikoren artean proiekzioan dagoen distantzia da.
Tresneria. Antropometroa (diametro handiak neurtzeko) eta pakimetroa
(diametro txikiak neurtzeko) erabil daitezke. Neurriak zentimetrotan (cm)
ematen dira, 1 mm-ko zehaztasunarekin.
Teknika. Hatz erakuslearekin eta lodiarekin antropometroaren edo
pakimetroaren adarrak hartzen dira, eta, bestalde, atzamar nagusia
erreferentziazko hezurreko puntua bilatzeko erabiltzen da. Presio sendoa edo
egonkorra egin behar da, ehun bigunak konprimatzeko. Oro har,
antropometroak 45 graduko angeluan egon behar du plano horizontalarekiko.
Neurriak bi edo hiru aldiz hartzen dira; bi bider eginda, batezbesteko aritmetikoa
hartuko dugu balio zuzentzat; hiru aldiz eginda, berriz, mediana.
Diametroak honako hauek izango dira:
7.1. Biakromiala. Erreferentzia anatomikoa prozesu akromialaren punturik
albokoena da. Pertsona zutik eta zuzen egongo da, eta besoak erlaxatuak
izango ditu gorputzean zehar.
Antropometriagileak zutik egongo da pertsonaren atzean (ikertzen ari garen
pertsonak oso altuak direnean, antropometriagileak aulki edo eserleku batean
igo beharko du). Antropometriagileak, eskuekin, pertsonaren lepotik
sorbaldaraino dagoen eremua erlaxatuko du tentsioa askatzeko.
Antropometroaren adarrak akromionaren gainean jartzen dira, gorantz begira
eta horizontalarekiko 45 graduko angelu bat eratzen dutela. Hatz erakusleekin
presio sendoa egin behar da antropometroaren adarretan.
7.2. Biileokrestala. Erreferentzia anatomikoa gandor iliakoa da (gandor
iliakoaren goiko ertzaren punturik albokoena, lerro medioaxilarra). Pertsona
zutik egongo da. Antropometriagilea ere zutik dago pertsonaren aurrean jarrita.
Puntuak esku bakoitzaren hirugarren atzamarrarekin aurkituko dira.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 16
Antropometroaren adarrak gorantz begira kokatzen dira, horizontalarekiko 45
graduko angelua osatzen dutela. Hatz erakusleekin presio sendoa egin behar
da antropometroaren adarretan.
7.3. Bitrokantereoa. Erreferentzia anatomikoa trokanter handiaren punturik
albokoena da (erreferentzia hori ez dator bat trokanterraren markarekin).
Pertsona zutik egongo da. Antropometriagilea ere zutik dago haren atzean
jarrita. Antropometroaren adarrak aipatutako erreferentzietan kokatuko dira,
pixka bat gorantz jarriz. Antropometroa presio sendoarekin aplikatu behar da
trokanterren arteko distantzia maximoa neurtzeko.
7.4. Toraxean zeharrekoa. Seigarren saihets-hezurra da erreferentzia
anatomikoa, lerro medioaxilarrean (aurreko aldetik puntu mesoesternalarekin
bat dator). Pertsona zutik eta zuzen dago. Kasu horretan, pertsonak besoen
abdukzio txiki bat egingo du neurketa errazteko. Antropometriagilea ere zutik
dago, pertsonaren aurrean. Antropometroa saihetsen gainean jarri behar da,
saihetsarteko gunera irristatu ez dadin. Antropometroaren adarrak beheranzko
angeluan jarri behar dira, horizontalarekiko 30 gradu inguru. Presio txikia egin
behar da, eta neurketaren irakurketa arnasbehera normal baten ondoren egin.
7.5. Toraxeko aurre-atzekoa. Erreferentzia anatomikoa laugarren giltzadura
kondroesternala da (maila mesoesternala). Pertsona eserita eta zuzen egongo
da. Antropometriagilea zutik dago pertsonaren eskuinaldean. Antropometroa
eskuineko sorbaldan aplikatzen da, beherantz zuzenduta. Antropometroaren
aurreko adarra noranzko mesoesternalean kokatzen da, eta bestea, berriz,
maila mesoesternalean dagoen ornoaren arantza apofisian jarriko da (atzean).
Antropometroaren adarrei hatz erakuslearekin eta lodiarekin eutsiko zaie.
Presio txikia egin behar da, eta neurketaren irakurketa arnasbehera normal
baten ondoren egin behar da.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 17
7.6. Ukondokoa edo humeroaren biepikondileoa. Erreferentzia anatomikoak
humeroaren eskuineko eta ezkerreko epikondiloak dira. Besoa gora begira eta
ukondoa antropometriagileari begira jartzea da kondiloak ondo ikusteko jarrera
egokiena. Kondiloen ardatz-lerroa ez da zuzena erreferentzia-planoekiko, pixka
bat inklinatuta baitago. Eskuaren atzeko aldea antropometriagileari begira
geratuko da. Puntuen haztatzea hirugarren atzamarrarekin egingo da.
Pakimetroa gorantz abiatzen da (45 gradu horizontalarekiko). Puntuen gainean,
presio handia egin behar da.
7.7. Eskumuturrekoa (eskumuturreko biestilodeoa). Erreferentzia
anatomikoak kubituaren apofisi estiloidea (punturik medialena) eta erradioaren
apofisi estiloidea (punturik albokoena) dira. Pertsona zutik dago, eta,
ukondoaren bitartez, besaurrea 90 gradu makurtuta izango du. Besoa bertikalki
mantendu behar da, torax albotik hurbil. Besaurrea prono-supinazio tarteko
bidean geratu behar da, eta eskuaren atzeko aldea neurtzaileari begira (eskua
aurrera luzatua du). Antropometriagilea pertsonaren aurrean dago.
Pakimetroaren adarrak hezur-erreferentzien gainean kokatuko dira, presio
sendoa eginez.
7.8. Belaunekoa edo izterrezurreko biepikondileoa. Erreferentzia
anatomikoak izterrezurreko kondiloen parterik medialena eta albokoena dira.
Pertsona eserita egongo da, eta berna tolestuta izango du belaunaren mailan
(izterrarekiko 90 graduko angelu bat eratzen duela). Antropometriagilea zutik
dago pertsonaren aurrean. Haztatzea esku bakoitzeko hirugarren
atzamarrarekin egin behar da. Pakimetroa modu diagonalean aplikatzen da (45
gradu horizontalarekiko) eta presio sendoa eginez.
7.9. Orkatilakoa edo bimaleolarra. Bi maleoloak hartuz, orkatilaren maleolo
medialaren punturik medialena eta orkatilaren alboko maleoloa (punturik
albokoena). Pertsona zutik dago, plataforma baten gainean. Oinak 6 cm-ko
distantziara bereizita egongo dira, eta pisua modu berean banatuko da bi
oinetan. Antropometroa oinaren ardatz longitudinalarekiko perpendikularki
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 18
kokatu behar da eta maleoloen gainean presio handi samarra eginez.
Pakimetroa 45 graduko angeluan jarri behar da horizontalarekiko.
Diametroen neurketa-teknika laburtzen duten taulak, besteak bezala,
eranskinetan agertzen dira (3.5 eta 3.6 tauletan).
8. Luzerak neurtu
Definizioa. Gorputz-segmentu baten luzera bi hezur-erreferentziaren arteko
distantzia da (luzera zuzena).
Tresneria. Segmentu moldakorrak dituen antropometroa. Neurria zentimetrotan
(cm) adierazten da, 1 mm-ko zehaztasunarekin.
Teknika. Neurtu nahi dugun segmentuaren ardatz longitudinalarekiko paraleloki
kokatu behar da antropometroa. Antropometroaren adar bat erreferentzia baten
gainean kokatuko da, eta antropometroaren beste adarra, berriz, beste
erreferentzia anatomikoa aurkitzeraino irristatuko da.
Luzerak honako hauek dira:
8.1. Besoa (lerro akromio-erradiala) : Erreferentzia anatomikoak akromiona
(goiko eta kanpoko zatia) eta erradioa (erradioaren alboko aldearen zatirik
gorena) dira. Pertsona zutik egongo da, sorbaldak eta besoak erlaxatuta eta
gorputzean zehar esekita. Antropometriagilea pertsonaren atzean kokatuko da,
eta antropometroa besoaren atzeko aldearekiko paraleloki kokatuko du.
Antropometroaren adar bat akromionaren gainean finko mantentzen den
bitartean, antropometroaren beste adarra erradioaren burua ukitzeraino
irristatuko da.
8.2. Besaurrea (lerro erradial-estiloidesekoa): Erreferentzia anatomikoak
hauek dira: erradioaren alboko aldearen zatirik gorena eta erradioaren apofisi
estiloidearen zatirik distalena. Pertsona zutik dago, posizio anatomikoan.
Antropometriagilea pertsonaren eskuinaldean kokatzen da. Antropometroaren
adarrak erreferentziazko puntuetan kokatzen dira, eta antropometroa
besaurrearen ardatz longitudinalarekiko paraleloki mantendu behar da.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 19
8.3. Eskua (lerro medioestiloideo-atzamarrekoa): Erreferentzia anatomikoak
medioestilodesa (kubituaren eta erradioaren apofisi estiloideak lotzen duen
irudizko lerroaren erdiko puntua) eta atzamarrekoa (“titarea”, hirugarren
atzamarraren punturik distalena) dira. Pertsonak supinazioan jarri behar du
eskua, eta atzamarrak guztiz hedatuta (baina ez hiper-hedatuak).
Antropometriagileak pertsonaren eskuinaldean kokatu behar du.
Antropometroaren adar bat puntu medioestiloideoan jarri behar du, eta beste
adarra hirugarren atzamarraren punturik distaleraino mugitu.
8.4. Izterra: Erreferentzia anatomikoak femurraren trokanter handiaren punturik
gorena eta tibiaren alboko buruaren punturik gorena dira. Pertsona zutik dago
eserleku baten gainean. Antropometriagilea pertsonaren eskuinaldean dago.
Antropometroaren adar bat trokanterraren markan jarriko du, eta beste adarra
tibiaren alboko buruaren markan egongo da.
8.5. Berna : Erreferentzia anatomikoak tibiaren buruaren erdiko ertzaren
punturik gorena eta tibiaren maleolo medialaren punturik distalena dira.
Pertsona eserita dago eserleku batean, eta eskuineko berna ezkerreko
belaunaren gainetik gurutzatu behar du. Antropometriagileak antropometroaren
adar bat erdialdeko marka tibialean kokatuko du, eta bestea, berriz, maleolo
tibialaren markan.
8.6. Oina : Erreferentzia anatomikoak pterion (oinaren punturik atzekoena) eta
akropodion (oinaren punturik aurrekoena, lehenengo edo bigarren behatzak)
dira. Pertsona bi hanketan oinarrituta egongo da, bere gorputzeko pisua modu
berean bi hanketan banatuz. Presio minimoa eginez, antropometroaren adarrak
aipatutako erreferentzia-puntuetan kokatzen dira. Antropometroa oinaren
luzetarako ardatzarekiko paraleloki kokatu behar da.
Luzeraren neurketa-teknika laburtzen duen taula ikusteko, protokoloaren
eranskinetara joan (3.7 taula).
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloa 20
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloaren eranskinak 1
3.1 taula. Gantz-tolesturen neurketa-teknika. Enborreko azal-tolesturak
ERREFERENTZIA ANATOMIKOA NORANZKOA NEURKETA-TEKNIKA
PEKTORALA Besape aurreko tolestura, ahalik eta gorago.
Laprana Pertsona zutik dago, eta besoak esekita daude gorputzean zehar.
Tolestura erreferentzian eratzen da, titiburura doan luzetarako ardatzari jarraituz. Konpasa zentimetro bat beherago kokatzen da.
GANDOR ILIAKOA Gandor iliakoa, goi-goiko puntua.
Laprana: aurreranzko eta beheranzko
Tolestura besapeko erdiko lerroan eratzen da eta konpasa tolestura horretatik zentimetro bat aurrerago kokatzen da, gandor iliakoaren gainetik.
Pertsonak eskuineko besoaren abdukzio bat egin dezake, edo toraxaren gainean kokatu, eta eskua ezkerreko sorbaldaraino eraman.
SUBESKAPULARRA Hezur iliakoan bi marka egingo ditugu: goiko aldean (gandor iliakoan) eta aurre-goiko arantza iliakoan. Hortik, besape aurrerantz lerro bat eginez elkartu gandor iliako markatik luzatzen den beste lerro batez. Elkartze-puntuan, inklinazio horretan, tolestura egingo dugu.
Laprana: beherantz eta kanporantz Horizontalarekiko 45º
Pertsona zutik jartzen da, zuzen, eta besoak esekita egongo dira gorputzean zehar. Konpasa aplikatuko da osatu den tolesetik zentimetro batera.
SUPRAILIAKOA EDO SUPRAESPINALA Hezur iliakoa: goiko ertza eta aurre-goiko arantza iliakoa. Besapea: aurreko ertza.
Laprana edo zeiharra. Horizontalarekiko 45º
Konpasa kokatzen da hezur iliakoaren goiko ertzaren eta aurre-goiko arantza iliakotik besapeko aurreko ertzaren artean eratzen den irudizko lerroaren erdiko puntutik tolesturaren zentimetro bat aurrerago.
Gandor iliakoa baino 5 cm gorago helduetan, eta 2 cm gorago gazteetan, perpendikularki.
ABDOMINALA Zilbor-orbainetik 3-5 cm-ra.
Bertikala
Konpasa eratu den tolestura baino zentimetro bat beherago kokatuko da. Tolestura hori abdomeneko muskulu zuzenaren sabelaren erdiko marran kokatzen da gutxi gorabehera.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloaren eranskinak 2
3.2 taula. Gantz-tolesturen neurketa-teknika. Gorputz-adarreko azal-tolesturak
ERREFERENTZIA ANATOMIKOA NORANZKOA NEURKETA-TEKNIKA
TRIZIPITALA Akromion (gorago eta kanporago dagoen puntua) eta erradioaren buruaren (goiko eta alboko puntua) arteko erdiko puntuan.
Bertikala Konpasa aplikatzen da besoaren atzeko aldearen erdiko lerroan osatu den
tolestura baino zentimetro bat beherago, akromionaren eta erradioaren buruaren arteko puntuaren mailan. Neurketarako, besoak erlaxatuta egon behar du, sorbaldaren giltzadura kanporantz arinki errotatuta egongo da, eta ukondoa hedatuta.
BIZEPSA Akromion (gorago eta kanporago dagoen puntua) eta erradioaren buruaren (goiko eta alboko puntua) arteko erdiko puntuan.
Bertikala
Tolestura eskuineko besoaren aurreko alde-aldean eratzen da, akromionaren eta erradioaren buruaren artean dagoen erdiko puntuaren mailan. Konpasa tolestura horretatik zentimetro batera kokatzen da. Neurketarako, besoak erlaxatuta egon behar du, sorbaldaren giltzadura kanporantz arinki errotatuta egongo da eta ukondoa hedatuta.
Puntu hori bizepsaren gorputzaren azalera aurrekoenean kokatzen da.
IZTERREKOA Izterreko tolesturaren eta belaunburua goiko ertzaren arteko erdiko puntua.
Bertikala Tolestura eskuineko izterraren luzetarako ardatzaren erdiko puntuan egiten
da, belauna 90 graduan tolestuta. Konpasa aplikatuko da osatu den tolesetik zentimetro batera. Neurketa belauna zuzen izanda egiten da, edo hanka hedatuta izanda eta eserleku batean jesarrita. Tolestura hartzeko zailtasunak daudenean, pertsonak berak bere izterra altxa dezake atzeko aldetik, eta, horri esker, tentsioa murriztuko du.
Beste modu bat honako hau da: laguntzaile batek 6 cm-ko tolestura bat har dezake, antropometriagileak neurketa zehatza (leku zehatzean) egiten duen bitartean.
BERNAKOA Bernako perimetro handiena.
Bertikala Pertsona eserita egon daiteke, edo oina eserleku batean jarrita izan
dezake. Tolestura eskuineko bernaren perimetro handia dagoen mailan hartzen da, barneko aldean eta belauna 90 graduan tolestuta izanda. Konpasa aplikatuko da osatu den tolesetik zentimetro batera.
Bernak erlaxatuta egon behar du.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloaren eranskinak 3
3.3 taula. Perimetroen neurketa-teknika. Enborreko eta goiko gorputz-adarreko perimetroak
ERREFERENTZIA ANATOMIKOA JARRRERA NEURKETA-TEKNIKA
BESOA ERLAXATUTA Markaren parean (akromionaren eta erradioaren buruaren arteko erdiko puntua).
Pertsona zutik, zuzen eta besoak erlaxatuta eta solte gorputzaren alde bietan.
Antropometriagileak akromionaren eta erradioaren buruaren arteko erdiko puntuan kokatuko du zinta metrikoa eta besoaren luzetarako ardatzarekiko perpendikularki.
BESOA UZKURTUTA Balio handiena.
Pertsona zutik dago. Besoa tolestuta (besaurrea 45 gradu inguru tolestuta dago besoarekiko), goian mantenduta.
Zinta prest dugula, eskuinean kokatuta dagoen antropometriagileak bizepsa uzkurtzeko agindua ematen du (ahalik eta bizepsaren uzkurketa handiena), eta, ahalik eta azkarren, perimetro handiena bilatzen eta neurtzen da.
BESAURREA Balio handiena.
Pertsona zutik dago, besaurreak erlaxatuta egon behar du eta esku-ahurra gorantz begira.
Antropometriagileak besaurrearen mailan dagoen perimetrorik handiena neurtuko du, zinta hainbat mailatan kokatu ondoren.
ESKUMUTURRA Kubituaren eta erradioaren apofisi estiloideak.
Pertsonak esku-ahurra gorantz edo beherantz ipiniko du, atzamarrak erlaxatuta izanda.
Antropometriagileak kubituaren eta erradioaren apofisi estiloideen azpian dagoen perimetro txikiena neurtuko du. Zintarekin jokatuko da perimetro minimoa lortzeraino.
TORAX Esternoia, laugarren giltzadura kondroesternalaren erdialdearen mailan.
Pertsona zutik egongo da, eta besoen abdukzio txiki bat egingo du zinta errazago jartzeko.
Antropometriagileak pertsonaren eskuinaldean kokatuta egongo da, eta zinta toraxaren ingurutik jarriko du, maila mesoesternalean kokatuz (toraxaren aurreko eta atzeko partetik). Neurketa arnasbehera normal bat egin ondoren hartuko da.
ABDOMEN-ZILBORREKOA Zilbor-orbaina.
Pertsona zutik dago, eta besoak erlaxatuta izango ditu gorputzean zehar.
Antropometriagileak pertsonaren aurrean kokatzen da, eta zilbor-orbainaren mailan abdomenaren perimetrorik handiena neurtzen du. Neurketa arnasbehera normal bat egin ondoren hartuko da.
ALDAKA (IPURMASAILEKOA) Gorputzaren atzeko aldetik dagoen tontor handiena (gutxi gorabehera pubiseko sinfisiaren mailan).
Pertsona zutik egongo da, oinak elkarren ondoan izanda eta ipurmasailak uzkurtu gabe.
Zintarekin ipurmasaileko goragunerik handiena neurtuko du.
Antropometriagilea pertsonaren eskuinaldean kokatuko da.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloaren eranskinak 4
3.4 taula. Perimetroen neurketa-teknika. Beheko gorputz-adarreko perimetroak
ERREFERENTZIA ANATOMIKOA JARRERA NEURKETA-TEKNIKA
IZTERRA Ipurmasaileko tolestura (edo ipurmasaileko goragunearen eta izterraren arteko lotura-puntua).
Pertsona zutik dago, zuzen kokatuta eta hankak pixka bat banatuta. Pisuak modu berean banatuta egon behar du bi oinetan.
Antropometriagileak zinta ipiniko du ipurmasaileko tolestura baino zentimetro bat beherago eta izterrezurraren luzetarako ardatzarekiko perpendikularki. Lehenengoz, zinta izterraren beheragoko maila batean ipintzen da, eta gero zuzena den planoan kokatzen da. Antropometriagilea eserleku batean jar daiteke neurketa errazteko.
IZTERRAREN ERDIALDEA Markaren parean hartzen da (izterraren tolesturaren eta belaunburuaren goiko ertzaren arteko erdiko puntua).
Pertsona zutik dago, eta garrantzitsua da hankak erdi irekita izatea eta pisua modu berean banatuta izatea bi oinetan.
Zinta izterraren tolesturaren eta belaunburuaren goiko ertzaren arteko erdiko puntuan ipintzen da, eta izterrezurraren ardatz longitudinalarekiko perpendikularki. Bi puntu horien arteko erdiko puntua markatzeko, belauna 90 gradu tolestuta egongo da.
BELAUNA Belaunburua.
Pertsona zutik egongo da. Pertsonak eskuineko belauna makurtuko du pixka bat, eta bere gorputzaren pisua kontrako hankara eramango du.
Antropometriagileak pertsonaren eskuinaldean kokatzen da, eta erdialdeko patelarraren mailan eta plano horizontalarekiko paraleloki jarriko du zinta.
BERNA Balio handiena (markaren parean).
Pertsona zutik dago, zuzen, hankak pixka bat bereizita eta pisua modu berean banatuta bi oinetan.
Antropometriagilea pertsonaren eskuinaldean kokatzen da, bernaren alboko aldearen aurrean. Zinta bernaren hainbat mailatan ipini ondoren, bernaren perimetro handiena neurtzen da. Antropometriagileak marka bat egingo du maila horretan, baina beti bernaren barneko aldean. Marka hori bernako gantz-tolestura neurtzeko erabiliko da. Neurketa hori errazteko, antropometriagilea eserleku batean jar daiteke.
ORKATILA Maleoloak.
Pertsona zutik jartzen da eserleku baten gainean. Orpoek pixka bat bereizita egon behar dute, eta gorputzeko pisuak modu berean banatuta egon behar du bi oinetan.
Antropometriagileak pertsonaren alde batean jartzen da, eta maleoloen gainean zehazki jartzen du zinta, orkatilaren diametro txikienean eta hankaren luzetarako ardatzarekiko perpendikularki.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloaren eranskinak 5
3.5 taula. Diametroen neurketa-teknika. Enborreko diametroak
ERREFERENTZIA ANATOMIKOA JARRERA NEURKETA-TEKNIKA
BIAKROMIALA Prozesu akromialaren punturik albokoena.
Pertsona zutik eta zuzen egongo da, eta besoak erlaxatuak izango ditu gorputzean zehar.
Antropometriagilea zutik egongo da pertsonaren atzean (ikertzen ari garen pertsonak oso altuak direnean, antropometriagileak aulki edo eserleku batean igo beharko du). Antropometriagileak, eskuekin, pertsonaren lepotik sorbaldaraino dagoen eremua erlaxatuko du, tentsioa askatzeko. Antropometroaren adarrak akromionaren gainean jartzen dira, gorantz begira eta horizontalarekiko 45 graduko angelu bat eratzen dutela. Hatz erakusleekin presio sendoa egin behar da antropometroaren adarretan.
BIILEOKRESTALA Gandor iliakoa (gandor iliakoko goiko ertzaren punturik albokoena, lerro medioaxilarra)
Pertsona zutik egongo da.
Antropometriagilea zutik dago, pertsonaren aurrean jarrita. Puntuak esku bakoitzaren hirugarren atzamarrarekin aurkituko dira. Antropometroaren adarrak gorantz begira kokatzen dira, horizontalarekiko 45 graduko angelu bat osatzen dutela. Hatz erakusleekin presio sendoa egin behar da, antropometroaren adarretan.
BITROKANTEREOA Trokanter handiaren punturik albokoena (erreferentzia hori ez dator bat trokanterraren markarekin).
Pertsona zutik egongo da. Antropometriagilea zutik dago pertsonaren atzean jarrita.
Antropometroaren adarrak erreferentzietan ipiniko dira, pixka bat gorantz. Antropometroa presio sendoarekin aplikatu behar da, trokanterren arteko distantzia handiena neurtzeko.
TORAXEAN ZEHARREKOA Seigarren saihets-hezurra, lerro medioaxilarrean (aurreko aldetik puntu mesoesternalarekin bat dator).
Pertsona zutik eta zuzen dago. Pertsonak besoen abdukzio txiki bat egingo du, neurketa errazteko.
Antropometriagilea zutik dago, pertsonaren aurrean. Antropometroa saihetsen gainean aplikatu behar da, saihetsarteko gunera irristatu ez dadin. Antropometroaren adarrak beherantz biratu behar dira, horizontalarekiko 30 gradu inguru. Presio txikia egin behar da, eta neurketaren irakurketa arnasbehera normal baten ondoren egin behar da
TORAZEKO AURRE-ATZEKOA Laugarren giltzadura kondroesternala (maila mesoesternala).
Pertsona eserita eta zuzen egongo da.
Antropometriagilea zutik dago pertsonaren eskuinaldean. Antropometroa eskuineko sorbaldan aplikatzen da, beherantz zuzenduta. Antropometroaren aurreko adarra noranzko mesoesternalean kokatzen da, eta bestea, berriz, maila mesoesternalean dagoen ornoaren arantza apofisian jarriko da (atzean). Antropometroaren adarrei hatz erakuslearekin eta hatz lodiarekin eutsiko zaie. Presio txikia egin behar da, eta neurketaren irakurketa arnasbehera normal baten ondoren egin behar da.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloaren eranskinak 6
3.6 taula. Diametroen neurketa-teknika. Gorputz-adarreko diametroak
ERREFERENTZIA ANATOMIKOA JARRERA NEURKETA-TEKNIKA
UKONDOKOA EDO HUMEROAREN BIEPIKONDILEOA Humeroaren eskuineko eta ezkerreko epikondiloak.
Kondiloak ondo ikusteko jarrera egokiena hau da: besoa gora begira eta ukondoa antropometriagileari begira izatea. Kondiloen ardatz-lerroa ez da zuzena erreferentzia-planoekiko: pixka bat inklinatuta dago. Eskuaren atzeko aldea antropometriagileari begira dago.
Puntuen haztatzea hirugarren atzamarrarekin egingo da.
Pakimetroa gorantz abiatzen da (45 gradu horizontalarekiko).
Puntuen gainean, presio handia egin behar da.
ESKUMUTURREKOA (ESKUMUTURREKO BIESTILODEOA) Kubituaren apofisi estiloidea (punturik medialena) eta erradioaren apofisi estiloidea (punturik albokoena).
Pertsona zutik dago eta ukondoaren bitartez, besaurrea 90 gradu tolestuta edukiko du. Besoa bertikalki mantendu behar da, toraxaren albotik hurbil. Besaurreak prono-supinazio tarteko bidean geratu behar du, eta eskuaren atzeko aldea neurtzaileari begira (eskua aurrera luzatua du).
Antropometriagilea pertsonaren aurrean dago.
Pakimetroaren adarrak hezur-erreferentzien gainean kokatuko dira, presio sendoa eginez.
BELAUNEKOA EDO IZTERREZURREKO BIEPIKONDILEOA Izterrezurreko kondiloen parterik medialena eta albokoenak dira.
Pertsona eserita egongo da, eta berna tolestuta edukiko du belaunaren mailan (izterrarekiko 90 gradu eratzen dituztela).
Antropometriagilea zutik dago pertsonaren aurrean.
Haztatzea esku bakoitzaren hirugarren atzamarrarekin egin behar da.
Pakimetroa modu diagonalean aplikatzen da (45 gradu horizontalarekiko) eta presio sendoa eginez.
ORKATILEKOA EDO BIMALEOLARRA Bi maleoloak (orkatilaren maleolo medialaren punturik medialena eta orkatilaren alboko maleoloaren punturik albokoena).
Pertsona zutik dago, plataforma baten gainean. Oinak 6 cm-ko distantziara bereizita egongo dira, eta pisua modu berean banatuko da bi oinetan.
Antropometroa oinaren ardatz longitudinalarekiko perpendikularki kokatu behar da, eta maleoloetan nahikoa presio eginez.
Pakimetroa 45 graduko angeluan jarri behar da horizontalarekiko.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Protokoloaren eranskinak 7
3.7.taula. Luzeren neurketa-teknika
ERREFERENTZIA ANATOMIKOA JARRERA NEURKETA-TEKNIKA
BESOA Akromiona (goiko eta kanpoko zatia) eta erradioa (erradioaren alboko aldearen zatirik gorena) dira.
Pertsona zutik egongo da, sorbaldak eta besoak erlaxatuta eta gorputzean zehar esekita.
Antropometriagilea pertsonaren atzean kokatuko da, eta besoaren atzeko aldearekiko paraleloki kokatuko du antropometroa. Antropometroaren adar bat akromionaren gainean finko mantentzen den bitartean, antropometroaren beste adarra erradioaren burua ukitzeraino irristatuko da.
BESAURREA Erradioaren alboko aldearen zatirik gorena eta erradioaren estiloide apofisiaren zatirik distalena.
Pertsona zutik dago, posizio anatomikoan.
Antropometriagilea pertsonaren eskuinaldean kokatzen da. Antropometroaren adarrak erreferentziazko puntuetan kokatzen dira, eta antropometroa besaurrearen ardatz longitudinalarekiko paraleloki mantendu behar da.
ESKUA Medioestilodesa (kubituaren eta erradioaren apofisi estiloideak lotzen duen irudizko lerroaren erdiko puntua) eta atzamarreko “titarea” (hirugarren atzamarraren punturik distalena) dira.
Pertsonak eskua supinazioan jarri behar du, eta atzamarrak guztiz hedatuta (baina ez hiper-hedatuak).
Antropometriagileak pertsonaren eskuinaldean kokatu behar du, eta antropometroaren adar bat puntu medioestiloideoan jarri behar du; beste adarra hirugarren atzamarraren punturik distaleraino mugitu.
IZTERRA Femurraren trokanter handiaren punturik gorena eta tibiaren alboko buruaren punturik gorena dira.
Pertsona zutik dago eserleku baten gainean.
Antropometriagilea pertsonaren eskuinaldean dago. Antropometroaren adar bat trokanterraren markan jarriko du, eta beste adarra tibiaren alboko buruaren markan egongo da.
BERNA Tibiaren buruaren erdiko ertzaren punturik gorena eta tibiaren maleolo medialaren punturik distalena dira.
Pertsona eserita dago eserleku batean, eta eskuineko berna ezkerreko belaunaren gainetik gurutzatu behar du.
Antropometriagileak antropometroaren adar bat erdialdeko marka tibialean kokatuko du, eta bestea, berriz, maleolo tibialaren markan.
OINA Pterion (oinaren punturik atzekoena) eta akropodion (oinaren punturik aurrekoena, lehenengo edo bigarren behatzak).
Pertsona bi hanketan egongo da, bere gorputzeko pisua modu berean bi hanketan banatuz.
Presio txikia eginez, aipatutako erreferentzia-puntuetan kokatzen dira antropometroaren adarrak. Antropometroa oinaren luzetarako ardatzarekiko paraleloki kokatu behar da.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Lan-fitxa 1
NEURKETA ANTROPOMETRIKOAK
Data: Ordua:
Izen-abizenak:
Jaioteguna: Adina: Sexua (E/G):
Banku-altuera (cm): Tel.:
Ohiko parametroak 1. neurketa 2. neurketa Batezbestekoa 1 Altuera (cm) 2 Pisua (kg) Azaleko tolesturak (mm) 3 Trizipitala 4 Subeskapularra 5 Ileokrestala 6 Supraespinala 7 Abdominala 8 Izter aurrekoa 9 Zango albokoa Perimetroak (cm) 10 Beso erlaxatua 11 Beso uzkurtua 12 Eskumuturrekoa 13 Gerrikoa 14 Aldakakoa 15 Izterra 16 Berna Diametroak (cm) 17 Humero
biepikondileoa
18 Eskumutur biestiloideoa
19 Izterrezur biepikondileoa
20 Orkatila bimaleolarra Besteak (cm) 21 Beso-luzera 22 Altuera eserita
Elikadura-indizeak Gorpuzkera (cm) Altuera (cm) / Eskumuturreko perimetroa (cm)
Gorputz Masaren Indizea (kg/m 2) GMI: Pisua (kg) / Altuera (m)2
Indizea: gerria/aldaka (cm) Gerriko perimetroa (cm) / Aldakako perimetroa (cm)
Besoko gihar-zirkunferentzia (cm) Besoko perimetroa –(Π x azaleko tolestura trizipitala (cm) Π = 3.1416
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Lan-fitxa 2
ELIKADURA-INDIZEEN ERREFERENTZIAK
Gorpuzkera Gizonezkoak Emakumezkoak
Txikia >10,4 >11,5 Ertaina 9,6 – 10,4 10,1 – 11 Handia < 9,6 < 10,1
Gorputz Masaren Indizea (GMI)
OMS/OME (kg/m 2)
SEEDO (kg/m 2)
Gutxiegizko pisua < 18,5 Normala 18,5 – 24,9 18,5 – 24,9 Gehiegizko pisua 25 – 29,9 Gehiegizko pisua I 25 – 26,9 Gehiegizko pisua II 27 – 29,9 I. graduko obesitatea 30 – 34,9 30 – 34,9 II. graduko obesitatea 35 – 39,9 35 – 39,9 III. graduko obesitatea (morbidoa) ≥ 40 40 – 49,9 IV. graduko obesitatea (mugakoa, larriena) ≥ 50 OMS: Organización Mundial de la Salud / OME: Osasunerako Mundu Erakundea SEEDO: Sociedad Española para el Estudio de la Obesidad
Bihotz-hodietako arriskua (1) Gizonezkoak Emakumezkoak
Baxua < 0,9 < 0,8 Ertaina 0,9 - 1 0,8 – 0,85 Altua > 1 > 0,85 (1)
Gerri/aldaka indizean oinarrituta
Bihotz-hodietako arriskua (2) Gizonezkoak Emakumezkoak
Baxua < 95 < 82 Ertaina > 95 > 82 Altua > 102 > 90
(2) Gerriko zirkunferentziaren neurrian oinarrituta
Gantz-proportzioa % Gantza
Normala baino txikiagoa < 8 Normala 8 – 15 Loditasun arina 16 – 20 Loditasun-arriskua 21 – 24 Loditasuna ≥ 25
Oharra: Besoko gihar-zirkunferentzia ebaluatzeko pertzentileen tauletara jo.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Erreferentzia-taulak 1
DATU ANTROPOMETRIKOAK EBALUATZEKO ERREFERENTZIA-TAU LAK 4.1. taula. Gorpuzkera, eskumuturreko zirkunferentz ia bidez (r)
Gizonezkoak Emakumezkoak
Txikia >10,4 >11,5
Ertaina 9,6 – 10,4 10,1 – 11
Handia < 9,6 < 10,1
4.2.taula. Gorpuzkera ukondo zabaleraren bidez zeha ztea
Altuera Txikia Ertaina Handia 1,55-1,57 <6,2 6,2-7,2 >7,2
1,60-1,67 <6,5 6,5-7,2 >7,2
1,70-1,77 <6,0 6,0-7,5 >7,5
1,80-1,86 <6,9 6,9-7,8 >7,8
Giz
onez
koak
1,90 7,2 6,0-7,5 <8,1
1,45-1,47 <5,6 7,2-8,1 >6,2
1,50-1,57 <5,6 5,6-6,2 >6 2
1,60-1,67 <6,0 5,6-6,2 >6,5
1,70-1,77 <6,0 6,0-6,5 >6,5
Em
akum
ezko
ak
1,80 <6,2 6,2-6,9 >6,9
4.3. taula. Gorputz-masaren indizea (pertsona heldu entzat)
Gorputz Masaren Indizea (GMI)
OMS/OME
(kg/m 2)
SEEDO
(kg/m 2)
Gutxiegizko pisua < 18,5
Normala 18,5 – 24,9 18,5 – 24,9
Gehiegizko pisua 25 – 29,9
Gehiegizko pisua I 25 – 26,9
Gehiegizko pisua II 27 – 29,9
I. graduko obesitatea 30 – 34,9 30 – 34,9
II. graduko obesitatea 35 – 39,9 35 – 39,9
III. graduko obesitatea (morbidoa) ≥ 40 40 – 49,9
IV. graduko obesitatea (mugakoa, larriena) ≥ 50
OMS: Organización Mundial de la Salud / OME: Osasunerako Mundu Erakundea SEEDO: Sociedad Española para el Estudio de la Obesidad
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Erreferentzia-taulak 2
4.4. taula. Biztanleria helduarentzako erreferentz ia-datu antropometrikoak: 25-59 urteko emakumeen (E) eta gizoneen (G) pisu desiragarria, altueraren eta gorpuzkeraren arabera.
Altuera ♀ (E)
Gorpuzkera Txikia
Gorpuzkera Ertaina
Gorpuzkera Handia
Altuera ♂ (G)
Gorpuzkera Txikia
Gorpuzkera Ertaina
Gorpuzkera Handia
148 46,4-50,6 49,6-55,1 53,7-59,8 149 46,6-51,0 50,0-55,5 54,1-60,3 150 46,7-51,3 50,3-55,9 54,4-60,9 151 46,9-51,7 50,7-56,4 54,8-61,4 152 47,1-52,1 51,1-57,0 55,2-61,9 153 47,4-52,5 51,5-57,5 55,6-62,4 154 47,8-53,0 51,9-58,0 56,2-63,0 155 48,1-53,6 52,2-58,6 56,8-63,6 156 48,5-54,1 57,7-59,1 57,3-64,1 157 48,8-54,6 63,2-59,6 57,8-64,4 158 49,3-55,2 53,8-60,2 58,4-65,3 158 58,3-61,0 59,6-64,2 62,8-68,3 159 49,8-55,7 54,3-60,7 58,9-66,0 159 58,6-61,3 59,9-64,5 63,1-68,8 160 50,3-56,2 54,9-61,2 59,4-66,7 160 59,0-61,7 60,3-64,9 63,5-694 161 50,8-56,7 55,4-61,7 59,9-67,4 161 59,3-62,0 60,6-65,2 63,8-69,9 162 51,4-57,3 55,9-62,3 60,5-68,1 162 59,7-62,4 61,0-65,6 64,2-70,5 163 51,9-57,8 56,4-62,8 61,0-68,8 163 60,0-62,7 61,3-66,0 64,5-71,1 164 52,5-58,4 57,0-63,4 61,5-69,5 164 60,4-63,1 61,7-66,5 64,9-71,8 165 53,0-58,9 57,5-63,9 62,0-70,2 165 60,8-63,5 62,1-67,0 65,3-72,5 166 53,6-59,5 58,1-64,5 62,6-70,9 166 61,1-63,8 62,4-67,6 65,6-73,2 167 54,1-60,0 58,7-65,0 63,2-71,7 167 61,5-64,2 62,8-68,2 66,0-74,1 168 54,6-60,5 59,2-65,5 63,7-72,4 168 61,8-64,6 63,2-68,7 66,4-74,7 169 55,2-61,1 59,7-66,1 64,3-73,1 169 62,2-65,2 63,8-69,3 67,0-75,4 170 55,7-61,6 60,2-66,6 64,8-73,8 170 62,5-65,7 64,3-69,8 67,5-76,1 171 56,2-62,1 60,7-67,1 65,3-74,5 171 62,9-66,2 64,8-70,3 68,0-76,8 172 56,8-62,6 61,3-67,6 65,8-75,2 172 63,2-66,7 65,4-70,8 68,5-77,5 173 57,3-63,2 61,8-68,2 66,4-75,9 173 63,6-67,3 65,9-71,4 69,1-78,2 174 57,8-63,7 62,3-68,7 66,9-76,4 171 63.9-67,8 66,4-71,9 69,6-78`9 175 58,3-64,2 62,8-69,2 67,4-76,9 175 64,3-68,3 66,9-72,4 70,1-79,6 176 58,9-64,8 63,4-69,8 68,0-77,5 176 64,7-68,9 67,5-73,0 70,7-80,3 177 59,5-65,4 64,0-70,4 68,5-78,1 177 65,0-69,5 68,1-73,5 71,3-8 10 178 60,0-65,9 64,5-70,9 69,0-78,6 178 65,4-70,0 68,6-74,0 71,8-81,8 179 60,5-66,4 65,1-71,4 69,6-79,1 179 65,7-70,5 69,2-74,6 72,3-82,5 180 61,0-66,9 65,6-71,9 70,1-79,6 180 66,1-71,0 69,7-75,1 72,8-83,3 181 61,6-67,5 66,1-72,5 70,7-80,2 181 66,6-71,6 70,2-75,8 73,4-84,0 182 62,1-68,0 66,6-73,0 71,2-80,7 182 67,1-72,1 70,7-76,5 73,9-84,7 183 62,6-68,5 67,1-73,5 71,7-81,2 183 67,7-72,7 71,3-77,2 74,5-85,4 184 68,2-73,4 71,8-77,9 75,2-86,1 185 68,7-74,1 72,4-78,6 75,9-86,8 186 69,2-74,8 73,0-79,3 76,6-87,6 187 69,8-75,5 73,7-80,0 77,3-88,5 188 70,3-76,2 74,4-80,7 78,0-89,4 189 70,9-76,9 74,9-81,5 78,7-90,3 190 71,4-77,6 75,4-82,2 79,4-91,29 191 72,1-78,4 76,1-83,0 80,3-92,1 192 72,8-79,1 76,8-83,9 81,2-93,0 193 73,5-79,8 77,6-84,8 82,1-93,9
Altuera (cm) eta pisua (kg) Informazio-iturria: Metropolitan Life Insurance (1983)
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Erreferentzia-taulak 3
4.5. taula. Biztanleria helduarentzako erreferentzi a-datu antropometrikoak: Gizonentzako (G) erreferentzia-pisuak (kg) altueran oinarrituta adin azpitaldearen arabera.
♂ Adin azpitaldeak/ lagin-tamaina (n) Altuera (m)
16-19 (n = 795)
20-24 (n = 1.828)
25-29 (n = 2.904)
30-39 (n = 3.813)
40-49 (n = 2.492)
50-59 (n = 1.988)
60-69 (n = 432)
>70 (n = 180)
1,53 X 56,66 60,53 58.50 62,11 61,05 60,72 50,33 DS 4,45 5,01 4,33 5,04 5,29 5,97 4,18
1,54 X 57,00 61,90 61,64 63,08 62,53 60,69 56,16 DS 1,00 8,27 6,13 6,30 5,43 5,64 7,75
1,55 X 57,75 63,00 62,25 63,27 65,95 62,00 58,33 DS 4,57 3,85 5,77 5,60 8,64 6,03 8,11
1,56 X 58,71 63,00 62,41 66,38 65,67 62,66 61,40 DS 4,33 8,25 5,47 5,83 7,64 2,05 4,31
1,57 X 58,72 59,50 63,14 62,45 67,80 67 63,83 62,66 DS 3,16 4,27 4,45 6,72 4,51 10,65 5,77 7,93
1,58 X 59,00 61,00 63,90 65,20 68,17 67,30 63,81 61,66 DS 1,41 3,89 9,74 7,22 7,20 8,59 6,53 13,22
1,59 X 60,66 62,92 64,56 65,58 66,00 70,92 63,08 62,33 DS 2,86 7,03 5,50 6,39 7,91 8,86 9,45 6,59
1,60 X 60,25 60,73 65,28 66,85 70,94 69,96 66,00 64,57 DS 2,16 5,19 7,08 6,12 8,29 10,46 3,65 8,46
1,61X 60,60 63,10 65,45 67,48 70,42 71,11 67,50 65,66 DS 1,74 6,51 5,84 8,00 8,84 7,34 2,99 11,26
1,62 X 61,33 64,34 67,17 69,66 70,38 71,38 67,50 66,33 DS 10,96 4,91 7,97 7,41 9,52 7,52 6,80 1,24
1,63 X 61,00 65,23 68,10 70,13 71,73 71,44 66,80 64,44 DS 4,13 6,96 8,43 8,62 10,18 8,24 5,60 6,13
1,64 X 64,60 65,92 69,49 70,16 72,01 72,22 68,55 65,60 DS 6,19 6,01 9,77 7,61 9,43 9,23 11,37 7,86
1,65 X 64,61 66,61 69,85 71,23 74,7 72,86 70,00 68,33 DS 5,73 7,81 8,63 8,69 8,05 6,43 5,45 2,62
1,66 X 64,58 66,54 69,50 71,20 73,94 72,39 72,58 60,50 DS 4,53 7,74 8,33 7,10 10,88 7,30 8,67 6,87
1,67 X 66,50 67,85 69,47 70,76 73,28 73,91 73,00 71,40 DS 5,56 6,40 8,53 10,83 8,26 9,43 6,55 2,33
1,68 X 66,44 67,20 69,89 72,23 74,29 74,46 73,46 71,33 DS 5,78 7,12 7,22 7,60 9,19 6,96 11,43 2,05
1,69 X 66,56 67,76 71,36 72,40 73,44 76,21 74,00 71,85 DS 3,96 8,60 9,43 8,88 7,86 8,91 6,22 11,51
1,70 X 66,22 68,34 71,76 74,33 73,40 76,73 76,20 72,00 DS 5,60 8,85 8,40 8,58 12,41 10,28 3,91 11,02
1,71 X 66,73 70,50 73,76 74,70 74,81 77,86 74,40 72,60 DS 9,28 9,94 9,14 8,74 8,04 7,77 9,60 7,91
1,72X 68,50 69,32 73,69 75,56 76,89 78,63 74,00 72,33 DS 6,32 8,79 9,49 9,28 9,95 11,10 6,22 0,47
1,73 X 70,70 71,46 74,32 76,50 77,95 78,89 75,37 DS 7,90 8,74 7,97 9,01 8,30 12,50 8,03
1,74 X 69,33 72,75 73,28 76,42 77,70 80,09 76,60 DS 9,36 7,92 8,36 7,91 11,40 9,56 3,39
1,75 X 69,11 72,71 76,41 77,16 79,06 83,71 76,16 DS 7,87 7,93 10,70 9,28 10,70 6,32 4,98
1,76 X 69,00 73,21 76,78 76,81 80,82 84,00 76,60 DS 4,88 8,70 7,81 7,59 6,01 7,28 7,70
1,77 X 69,00 74,70 77,76 79,19 83,72 85,13 77,00 DS 6,05 7,27 9,38 7,39 6,79 8,57 8,31
1,78 X 70,93 75,51 80,02 79,60 84,18 85,22 80,75 DS 5,11 6,95 9,39 10,10 7,11 7,11 8,81
1,79X 73,18 75,88 80,11 80,02 84,27 85,16 81,71 DS 8,81 8,03 8,55 7,67 9,31 7,35 9,43
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Erreferentzia-taulak 4
4.5. taula (jarraipena). Biztanleria helduarentzako erreferentzia-datu antropometrikoak: Gizonentzako (G) erreferentzia-pisuak (kg) altueran oinarrituta adin azpitaldearen arabera.
♂ Adin azpitaldeak/ lagin-tamaina (n)
Altuera (m) 16-19 (n = 795)
20-24 (n = 1.828)
25-29 (n = 2.904)
30-39 (n = 3.813)
40-49 (n = 2.492)
50-59 (n = 1.988)
60-69 (n = 432)
>70 (n = 180)
1,80 X 74,00 77,97 80,57 79,85 84,33 87,50 DS 8,34 9,95 9,46 8,40 11,73 2,21
1,81X 75,80 77,94 81,00 79,47 84,77 87,88 DS 8,30 11,40 9,41 10,02 5,99 9,33
1,82 X 77,50 77,16 81,06 80,25 85,16 86,00 DS 1,50 4,54 8,80 7,36 7,79 7,03
1,83 X 82,33 80,45 82,90 82,64 87,75 89,00 DS 2,05 10,75 8,81 8,97 2,58 8,48
1,84 X 80,25 81,50 83,33 84,27 86,00 92,00 DS 2,58 2,50 1,24 6,07 4,60 10,20
1,85 X 84,00 83,56 84,80 86,35 93,33 DS 0,00 6,41 3,91 7,33 5,43
1,86 X 86,00 88,00 83,83 85,54 90,66 DS 6,00 8,00 8,57 2,53 7,40
1,87 X 86,00 86,00 84,00 92,20 DS 3,96 8,00 4,74 11,85
1,88 X 97,50 85,00 91,25 DS 6,50 6,01 5,88
Informazio-iturria: Alastrué Vidal A, Sitges Serra A, Jaurrieta Más E, Sitges Creus A. “Valoración de los parámetros antropométricos en nuestra población”. Med Clin (Barc) 1982; 78:407-415.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Erreferentzia-taulak 5
4.6. taula. Biztanleria helduarentzako erreferentzi a-datu antropometrikoak : Emakumeentzako (E) erreferentzia-pisuak (kg) altueran oinarrituta adin azpitaldearen arabera.
♀ Adin azpitaldeak – Lagin-tamaina (n)
Altuera (m) 16-19 (n = 857)
20-24 (n = 1.887)
25-29 (n = 1342)
30-39 (n = 1298)
40-49 (n = 787)
50-59 (n = 755)
60-69 (n = 331)
>70 (n = 249)
1,45X 49,75 49,85 51,94 51,71 61,03 59,50 50,25 47,94 DS 4,46 4,22 6,14 4,86 8,63 8,46 7,18 7,71
1,475 X 49,75 50,11 54,34 56,35 62,73 60,96 56,04 51,59 DS 3,58 3,58 7,59 8,78 9,57 7,17 15,99 10,10
1,50 X 49,37 50,11 54,13 56,33 62,19 59,85 57,28 58,00 DS 4,02 8,55 4,57 10,92 8,30 8,91 9,79 6,87
1,51 X 50,93 51,33 54,30 56,23 63,29 60,69 58,90 57,33 DS 5,39 5,09 6,87 9,99 8,66 7,53 6,43 7,13
1,52 X 51,16 51,85 54,94 56,42 63,84 61,90 60,16 58,88 DS 9,15 6,45 6,17 6,66 9,34 5,44 9,80 10,21
1,53 X 51,78 52,11 54,26 58,05 64,50 61,87 61,62 58,20 DS 5,24 4,51 11,44 7,24 7,46 7,26 8,32 10,55
1,54 X 52,54 32,29 55,27 58,22 64,17 62,25 63,81 61,20 DS 6,68 6,68 8,28 7,95 10,93 6,82 12,74 12,04
1,55 X 53,29 54,25 55,41 58,40 64,77 62,37 63,00 61,40 DS 6,94 7,10 9,05 5,28 8,01 4,99 9,07 3,61
1,56 X 53,20 54,63 55,47 58,86 65,30 62,27 62,57 60,50 DS 7,26 7,67 6,73 8,57 7,41 8,71 7,63 6,52
1,57 X 55,54 55,05 55,88 59,40 65,35 64,79 64,25 60,33 DS 4,30 9,17 7,45 6,26 9,12 9,00 8,04 9,46
1,58 X 55,89 55,08 55,97 59,76 63,25 65,12 66,61 62,80 DS 5,99 6,81 7,80 9,29 8,72 8,69 9,29 13,07
1,59 X 56,54 55,37 57,06 60,02 66,66 65,00 67,30 63,42 DS 6,51 6,33 6,59 7,91 4,39 7,94 8,24 5,52
1,60 X 57,15 55,83 58,46 59,44 67,80 68,83 67,00 64,00 DS 5,84 7,61 6,90 5,37 10,15 6,82 4,00 3,03
1,61X 57,39 54,82 57,96 60,85 66,68 70,52 67,15 DS 5,15 5,72 6,36 7,83 9,52 10,66 7,87
1,62 X 57,46 55,94 58,96 60,80 66,82 70,23 67,00 DS 6,00 8,27 6,45 7,11 5,27 4,20 6,80
1,63 X 57,72 57,78 59,62 59,88 67,37 70,80 69,60 DS 4,63 6,96 6,62 6,94 10,14 8,51 9,15
1,64 X 58,50 58,17 59,18 61,30 69,18 71,16 DS 7,25 5,62 13,82 7,70 6,39 8,29
1,65 X 58,92 58,86 59,92 62,00 69,58 72,83 DS 3,09 8,13 8,58 7,23 8,33 9,47
1,66 X 59,00 66,31 60,69 62,66 69,62 73,42 DS 2,87 9,58 9,05 13,59 6,63 7,70
1,67 X 59,57 61,8 61,18 63,44 70,00 72,33 DS 2,55 5,29 16,34 8,22 3,26 2,6
1,68 X 60,25 63,20 63,58 66,00 70,33 73,00 DS 7,32 5,89 6,38 5,41 7,67 1,00
1,69 X 60,44 65,90 64,20 69,63 71,91 73,66 DS 3,37 12,34 6,30 6,96 7,95 5,24
1,70 X 61,12 65,33 67,85 69,80 71,66 76,33 DS 6,6 4,92 12,33 9,41 9,10 3,68
1,71 X 61,25 65,11 68,00 71,00 71,75 DS 2,16 5,30 10,04 0,81 6,21
1,72X 65,33 68,00 72,60 71,66 DS 4,56 6,83 9,66 3,09
1,73 X 65,60 70,85 72,33 72,33 DS 3,92 8,52 3,09 6,01
1,74 X 66,50 71,20 72,25 DS 3,20 6,07 2,32
1,75 X 71,50 DS 1,11
Informazio-iturria: Alastrué Vidal A, Sitges Serra A, Jaurrieta Más E, Sitges Creus A. “Valoración de los parámetros antropométricos en nuestra población”. Med Clin (Barc) 1982;78:407-415
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Erreferentzia-taulak 6
HELDUENTZAKO NOMOGRAMA ANTROPOMETRIKOA. GIHAR-PERIM ETROA LORTZEKO
Nola erabili? 1. Erregela besoko perimetroaren eta azal-tolestura trizipitalaren balioen artean jarri 2. Erdiko lerroan, besoko gihar-perimetroan irakurri (elkartze-puntuan).
Besoko perimetroa
(cm)
Besoko azalera (cm 2)
Besoko gihar-
perimetroa (cm)
Besoko gihar-
azalera (cm 2)
Azal -tolestura trizipitala
(mm)
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Erreferentzia-taulak 7
4.7. taula. Espainiako emakumezkoen azal-tolestura trizipitala, besoko perimetroa, besoko gihar-perimetroa, besoko gihar-azalera, besoko gihar-gant zaren indizea eta gantz-ehunekoaren balioak, adin taldeka banatuta.
URTE-TARTEAK Adin azpitaldeak
Elikadura- parametroak Pth 16-19 20-24 25-29 30-39 40-49 50-59 60-69 >70
5 11,53 11,69 11,94 13,25 14,69 16,99 11,52 4,34 10 13,78 14,08 14,49 15,61 17,30 19,21 14,12 7,06 50 21,57 22,36 23,32 23,78 26,33 26,91 90 29,36 30,63 32,14 31,95 35,36 34,60 32,11 25,82
Tolestura trizipitala
95 31,65 33,02 34,69 34,31 37,97 36,83
5 21,05 20,97 21,22 21,66 22,52 23,88 20,12 18,15 10 21,85 21,77 22,12 22,60 23,63 24,80 21,66 19,74 50 24,63 24,71 25,24 25,84 27,46 27,98 27,00 25,24 90 27,41 27,66 28,36 29,07 31,29 31,16 32,33 30, 73
Besoko perimetroa
95 28,21 28,51 29,26 30,01 32,40 32,08 33,87 32,32
5 15,72 15,05 15,22 15,21 16,41 16,65 15,22 15,84 10 16,20 15,65 15,82 15,92 17,03 17,29 16,23 16,79 50 17,85 17,69 17,91 18,36 19,18 19,53 19,73 20,07 90 19,59 19,73 20,01 20,81 21,34 21,76 23,23 23,35
Besoko gihar-perimetroa
95 19,99 20,33 20,61 21,52 21,96 22,41 24,24 24,30
5 19,39 17,56 17,94 17,69 21,08 21,74 16,96 18,70 10 20,76 19,25 19,70 19,81 22,98 23,73 20,23 21,81 50 25,50 25,11 25,76 27,13 29,52 30,60 31,57 32,57 90 30,24 30,97 31,82 34,45 36,07 37,47 42,90 43,33
Besoko gihar-azalera
95 31,61 32,67 33,58 36,51 37,96 39,45 46,17 46,44
5 0,38 0,37 0,38 0,40 0,50 0,54 0,38 0,14 10 0,50 0,51 0,52 0,54 0,63 0,66 0,49 0,24 50 0,92 0,98 1,01 1,01 1,06 1,07 0,88 0,58 90 1,34 1,45 1,50 1,48 1,49 1,48 1,27 0,91
Besoko giharraren gantz-indizea (a)
95 1,46 1,59 1,64 1,61 1,62 1,60 1,39 1,01
5 23,63 23,78 23,59 25,90 31,26 36,18 29,10 26,0 10 25,38 25,72 25,65 27,74 33,02 37,70 31,58 28,12 50 31,43 32,42 32,77 34,08 39,13 42,93 40,15 35,45 90 37,49 39,12 39,90 40,43 45,24 48,17 48,71 42,78
Gorputz-gantzaren ehunekoa
95 39,24 41,04 41,96 42,27 47,00 49,68 51, 19 44,90
(a) Emaitza besoko gantz-azalera zati besoko gihar-azalera eginda lortzen da.
Informazio-iturria: Alastrué Vidal A, Sitges Serra A, Jaurrieta Más E, Sitges Creus A. “Valoración de los parámetros antropométricos en nuestra población”. Med Clin (Barc) 1982;78:407-415
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Erreferentzia-taulak 8
4.8. taula. Espainako gizonezkoen azal-tolestura tr izipitala, besoko perimetroa, besoko gihar-perimetroa, besoko gihar-azalera, besoko gihar-gant zaren indizea eta gantz-ehunekoaren balioak, adin taldeka banatuta.
Adin azpitaldeak Elikadura-
parametroak Pth 16-19 20-24 25-29 30-39 40-49 50-59 60-69 >70
5 5,49 4,88 4,27 5,69 4, 77 5,60 2,28 4,00 10 7,09 6,80 6,12 7,35 6,42 7,19 3,60 5,45 50 12,63 13,43 12,52 13,06 12,14 12,70 11,63 10,46 90 18,17 20,07 18,91 18,78 17,85 18,20 19,65 15,48
Tolestura trizipitala
95 19,77 21,99 20,76 20,43 19,50 19,79 21,97 16,93
5 24,24 23,67 24,58 24,99 24,23 24,77 19,83 19,26 10 25,00 24,58 25,39 25,86 25,22 25,61 21,27 21,08 50 27,62 27,73 28,22 28,86 28,63 28,52 26,26 24,96 90 30,24 30,88 31,04 31,85 32,03 31,42 31,24 28,84
Besoko perimetroa
95 31,00 31,79 31,85 32,72 33,02 32,26 32,68 29,97
5 20,90 20,07 21,56 21,58 21,35 21,45 18,15 18,04 10 21,52 20,84 22,17 22,29 22,13 22,14 19,15 18,86 50 23,65 23,51 24,28 24,75 24,81 24,52 22,60 21,67 90 25,78 26,18 26,39 27,21 27,49 26,90 26,06 24,49
Besoko gihar-perimetroa
95 26,40 26,95 27,00 27,92 28,27 27,58 27,06 25,30
5 34,21 31,41 36,53 36,44 35,69 36,12 25,35 25,36 10 36,57 34,31 38,91 39,27 38,75 38,81 28,91 28,14 50 44,74 44,34 47,14 49,06 49,35 48,15 41,24 37,77 90 52,91 54,38 55,38 58,86 59,95 57,48 53,57 47,40
Besoko gihar-azalera
95 55,27 57,28 57,76 61,68 63,01 60,17 57,13 50,18
5 0,13 0,10 0,10 0,12 0,11 0,13 0,02 0,13 10 0,18 0,17 0,15 0,18 0,16 0,18 0,10 0,17 50 0,37 0,40 0,35 0,36 0,33 0,35 0,35 0,32 90 0,55 0,63 0,56 0,54 0,50 0,51 0,61 0,47
Besoko giharraren
gantz-indizea (a)
95 0,60 0,69 0,61 0,60 0,55 0,56 0,68 0,51
5 10,05 11,22 10,85 17,39 18,01 21,03 11,92 14,32 10 12,00 13,05 12,82 18,79 19,92 23,05 15,07 16,16 50 18,76 19,39 19,64 23,66 26,51 30,04 25,95 22,50 90 25,51 25,73 26,47 28,52 33,11 37,02 36,83 28,85
Gorputz- gantzaren ehunekoa
95 27,46 27,57 28,44 29,93 35,01 39,04 39,98 30,68
(a) Emaitza besoko gantz-azalera zati besoko gihar-azalera eginda lortzen da.
Informazio-iturria: Alastrué Vidal A, Sitges Serra A, Jaurrieta Más E, Sitges Creus A. “Valoración de los parámetros antropométricos en nuestra población”. Med Clin (Barc) 1982;78:407-415
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Erreferentzia-taulak 9
4.9.taula. Emakumeen (E) gorputz-gantzaren ehunekoaren zenbate spena, adinaren arabera eta azal-tolestura trizipitalaren, suprailiakoaren eta izterraurrekoaren arteko baturaren arabera (a) (oin arritua)
Azkenengo urtean izandako adina Azal-tolesturen
batuketa (mm) <22 23-27 28-32 33-37 38-42 43-47 48-52 53-57 >58
23-2,5 9,7 9,9 10,2 10,4 10,7 10,9 11,2 11,4 11,7 26-28 11,0 11,2 11,5 11,7 12,0 12,3 12,5 12,7 13,0 29-31 12,3 12,5 12,8 13,0 13,3 13,5 13,8 14,0 14,3 32-34 13,6 13,8 14,0 14,3 14,5 14,8 15,0 15,3 15,5 35-37 14,8 15,0 15,3 15,5 15,8 16,0 16,3 16,5 16,8 38-40 16,0 16,3 16,5 16,7 17,0 17,2 17,5 17,7 18,0 41-43 17,2 17,4 17,7 17,9 18,2 18,4 18,7 18,9 19,2 44-46 18,3 18,6 18,8 19,1 19,3 19,6 19,8 20,1 20,3 47-49 19,5 19,7 20,0 20,2 20,5 20,7 21,0 21,2 21,5 50-52 20,6 20,8 21,1 21,3 21,6 21,8 22,1 22,3 22,6 53-55 21,7 21,9 22,1 22,4 22,6 22,9 23,1 23,4 23,6 56-58 22,7 23,0 23,2 23,4 23,7 23,9 24,2 24,4 24,7 59-61 23,7 24,0 24,2 24,5 24,7 25,0 25,2 25,5 25,7 62-64 24,7 25,0 25,2 25,5 35,7 26,0 26,7 26,4 26,7 65-67 25,7 25,9 26,2 26,4 26,7 26,9 27,2 27,4 27,7 68-70 26,6 26,9 27,1 27,4 27,6 27,9 28,1 28,4 28,6 71-73 27,5 27,8 28,0 28,3 28,5 28,8 28,0 29,3 29,5 74-76 28,4 28,7 28,9 29,2 29,4 29,7 29,9 30,2 30,4 77-79 29,3 29,1 29,8 30,0 30,3 30,5 30,8 31,0 31,3 80-82 30,1 30,4 30,6 30,9 31,1 31,4 31,6 31,9 32,1 83-85 30,9 31,2 31,4 31,7 31,9 32,2 32,4 32,7 32,9 86-88 31,7 32,0 32,2 32,5 32,7 32,9 33,2 33,4 337 89-91 32,5 32,7 33,0 33,2 33,5 33,7 33,9 34,2 34,4 92-94 33,2 33,4 33,7 33,9 34,2 34,4 34,7 34,9 35,2 95-97 33,9 34,1 34,4 34,6 34,9 35,1 35,4 35,6 35,9 98-100 34,6 34,8 35,1 35,3 35,5 35,8 36,0 36,3 36,5 101-103 35,3 35,4 357 35,9 36,2 36,4 36,7 36,9 37,2 104-106 35,8 36,1 36,3 36,6 36,8 37,1 37,3 37,5 37,8 107-109 36,4 36,7 36,9 37,1 37,4 37,6 37,9 38,1 38,4 110-119 37,0 37,2 37,5 37,7 38,0 38,2 38,5 38,7 38,9 113-115 37,5 37,8 38,0 38,2 38,5 38,7 39,0 39,2 39,5 116-118 38,0 38,3 38,5 38,8 39,0 39,3 39,5 39,7 40,0 119-121 38,5 38,7 39,0 39,2 39,5 39,7 40,0 40,2 40,5 122-124 39,0 39,2 39,4 39,7 39,9 40,2 40,4 40,7 40,9 125-127 39,4 39,6 39,9 40,1 40,4 40,6 40,9 41,1 41,4 128-130 39,8 40,0 40,3 40,5 40,8 41,0 41,3 41,5 41,8
(a) Siri-ren formularen bidez kalkulatutako gantz-ehunekoa = (4,95/D - 4,5) x 100 D = dentsitatea. Informazio-iturria: Pollack ML, Schmidt DH, Jackson AS. Measurement of Cardiorespiratory Fitness and Body Composition in the Clinical Setting. Compr Ther 1980; 6: 12-27
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Bibliografia eta baliabideak 1
Ikasmaterialean erabilitako bibliografia
���� Esparza F. (GREC eta FEMEDE), 1993. Manual de Cineantropometria. Gráficas San
Juan.
���� ISAK, 2001. ISAK´s Internacional Standard for Anthropometric Assessment. The
International Society for the Advancement of Kinanthropometry. Australia.
���� Mataix J., 2002. Nutrición y Alimentación humana. Ergon (Madril), 513-563 eta 751-
771.
���� OME (Osasunerako Mundu Erakundea), 1995, El Estado Físico: Uso e Interpretación
de la Antropometría: Informe de un Comité de Expertos de La OMS.(OMS, Serie de
Informes Técnicos; 854) OMS.
���� Prat J.A.(Zuz.). 1995. Valoración de la composición corporal. Análisis critico y
metodológico. Parte 1. CAR News 7. alea. Sandoz – Sports Research
���� Prat J.A.(Zuz.). 1995. Valoración de la composición corporal. Análisis critico y
metodológico. Parte 2. CAR News 8. alea. Sandoz – Sports Research
���� Rebato E., Susanne C. eta Chiarelli B. (Ed.), 2005. Para Comprender La Antropología
Biológica. Evolución y Biología Humana. Editorial Verbo Divino, Estella- Lizarra.
Bibliografia gomendatua
���� L. Michele Maynard, Wayne Wisemandle, Alex F. Roche, W m. Cameron Chumlea,
Shumei S. guo, Roger M. Siervogel, 2001, Childhood body composition in relation to body
mass index. American Academy of Pediatrics, 107(2), 344.-350.
���� Arfai K, Pitukcheewanont PD, Goran MI, Tavare CJ, Heller L, Gilsanz V., 2002. Bone,
muscle, and fat: sex-related differences in prepubertal children. Radiology 224, 338-344
���� Clarys JP, Martin AD, Marfell-Jones MJ, Janssens V, Caboor D, Drinkwater DT.,1999.
Human Body composition: a Review of adult dissection data, American journal of human
biology, 11, 167-174
���� E. Rebato, I Salces, J Rosique, L San Martin, C. Susanne, 2000. Analysis of sibling
resemblance in anthropometic somatotype components, Annals of human biology 27(2),
149-161
���� Esther Rebato, J. Rosique, A. Gonzalez Apraiz, 1996. Somatotypes of 14 to 19 years
old urban boys and girls from Bilbao (Basque Country), Anthropol. Anz. 54(5), 135-147
���� James N. Roemmich, Alan D. Rogol. 1999. Hormonal changes during puberty and their
relationship to fat distribution. American journal of human biology 11, 209-224
���� Kevin Norton, Tim Olds. 2000. ANTROPOMETRICA Edición en Español: Dr. Juan
Carlos Mazza. Biosystem Servicio Educativo.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
Bibliografia eta baliabideak 2
���� Luis A. Moreno PhD, María Joyanes PhD, María Isabel Mesana MD, Marcela
González-Gross PhD, Carlos M. Gil PhD, Antonio Sarría PhD, Angel Gutierrez PhD,
Marta Garaulet PhD, Raúl Perez-Prieto PhD, Manuel Bueno PhD, Ascensión Marcos
PhD, AVENA Study Group. 2003. Harmonization of anthropometric measurements for a
multicenter nutrition survey in Spanish adolescents, Nutrition, 19 (6), 481-486
���� Moreno L.A., Mesana M.I., Gonzalez-Gross M., Gil C.M., Fleta J., Warnberg J., Ruiz
J.R., Sarría A., Marcos A., Bueno M. eta AVENA Study Group. 2006. Anthropometric
body fat composition referente values in Spanish adolescents. The AVENA Study.
European Journal Of Clinical Nutrition, 60, 191-196
���� R. A. Abbott, E. J. Ball , J. O'Connor , K. S. Steinbeck , C. Wishart , K. J. Gaskin , L. A.
Baur , P. S. W. Davies, 2002. The use of body mass index to predict body composition in
children. Annals of human biology, 26(6), 619-626
���� Rolland-Cachera MF., 1993. Body composition during adolescence: methods,
limitations and determinants. Hormone Reserch, 39, 25-40
���� Steven B. Heymsfield and and ZiMian Wang. 1997. HUMAN BODY COMPOSITION:
Advances in Models and Methods. Annual Review of Nutrition, 17, 527-558
Interneteko baliabideak
http://www.aepap.org/crecorbegozo.htm: Hazkuntza-taulen eta -kurben erabilera azaltzen da, eta Faustino Orbegozo Eizaguirre Elkartearen taula eta kurbei buruzko PDFa du. http://www.down21.org/salud/salud/curvas.htm: Down sindromedun umeek duten hazkuntza-eredua ezberdina denez, kurba eta taula ezberdinak behar dituzte; orrian, horietako batzuk agertzen dira. http://nutriserver.com/Divulgacion/Antropometria/Antropometria_Composicion_corporal.html: PowerPoint estiloko webgune bat da. Eguneko gorputz-egoera eta horrek elikadura-egoerarekin duen lotura azaltzen hasita, antropometriaren inguruko guztia oso erraz azaltzen du. http://www.nutrinfo.com/pagina/gyt/somato.html: Somatokarta egiteko gune baliagarria. http://www.isakonline.com/ The International Society for the Advancement of Kinathropometry (ISAK) edo Nazioarteko Kinantropometriako Aurrerakuntzen Elkartearen webgunea dugu; historiaren, eguneko zerbitzuen, ikastaroen eta antzekoen berri ematen du. http://www.femede.es/page.php?/Secciones/Cineantropometria: Federación Española de Medicina del Deportek eskaintzen dituen zenbait dokumentu interesgarri, GREC taldeak argitaratuak.
Ikasmateriala: Antropometria teknika
��������ZURE IRITZIA ETA EKARPENA ���� Ikasmaterial hau hobetzeko asmoz, zure iritzia jakin nahi dugu. Horretarako, hurrengo lerroetan, materialari buruzko hainbat alderdiren balioespena aurkezten dugu. Zintzo izan zaitezela eskatzen dizugu. Marka ezazu zure iritziarekin bat datorren edo hartatik hurbilen dagoen aukera:
Guztiz ados ���� GA
Nahiko ados NA
Ez oso ados AG
Batere ados ez BA ����
EDUKI TEORIKOAK GA NA AG BA
1. Interesgarriak dira: 2. Ondo ulertzen dira: 3. Baliagarriak dira 4. Egokia izan da materiala:
5. Aurkezpen ona 6. Sakontasun egokia 7. Zailtasun egokia 8. Erabilgarria EDUKI PRAKTIKOAK GA NA AG BA 1. Interesgarriak dira:
2. Ondo ulertzen dira: 3. Baliagarriak dira 4. Egokia izan da materiala 5. Aurkezpen ona 6. Sakontasun egokia 6. Zailtasun egokia
7 Erabilgarria Oro har, materialari ematen diozu puntuazioa (0tik 10era):_______________
Zure ekarpena:
Fitxa bidaltzeko helbidea: elena.diaz@ehu.es (Fisiologia Saileko idazkaritzan ere utz dezakezue)