“A HUMANIDADE POSEE DÚAS ÁS:

UNHA É A MULLER, A OUTRA É O HOME.

ATA QUE AS DÚAS ÁS NON ESTEAN IGUALMENTE

DESENVOLVIDAS.

A humanidade non poderá voar

“ Fausto .- ¿Quen é isa?Mefistófeles .- Mírala ben. É Lilith.Fausto .- ¿Quen?

Mefistófeles .- A primeira muller de Adán. Gárdate da súa fermosa cabeleira, a única gala que luce. Cando con ela atrapa a un rapaz non o deixa doadamente.”

(Goethe: “Fausto) século XV

Irmáns Limbourg. O Paraíso Terreal ,detalle. Miniatura do manuscrito iluminado, Século XV. Les tres riches heures du Ducde Berry. Condé, Chantilly

Baixorrelevo de Pandora, creada por Zeus,como castigo dos homes. Da caixa que está abrindo, saían as dores e as calamidades, segundo Hesíodo.

Representación escultórica de Eva , “La tentación de Eva”.Capitel da portada da Catedral de Autun. sempre aparece, tentadora, responsable dos males do mundo.

Se ben na imaxe do Libro de Horas Se ben na imaxe do Libro de Horas do Duque de do Duque de BerryBerry , a muller con cola , a muller con cola de serpe de serpe éé unha das moitas unha das moitas representacirepresentaci óóns do ns do diablodiablo (foto 1), (foto 1), na obra de na obra de CoxCox , cuxa protagonista , cuxa protagonista es es LilithLilith , o artista ofr, o artista ofr éécenos unha cenos unha dobre exdobre ex ééxeses do personaxe: asxeses do personaxe: as íí, , na parte superior, na parte superior, LilithLilith aparece aparece como unha Eva seductora e como unha Eva seductora e seducida pola serpe, o seu corpo seducida pola serpe, o seu corpo éétotalmente humano; sen embargo na totalmente humano; sen embargo na parte inferior, parte inferior, CoxCox , (s, (sééc.XIX) recorda c.XIX) recorda a parte infernal de a parte infernal de LilithLilith e e represrepres ééntaa na sntaa na s úúa forma metade a forma metade humana, metade rhumana, metade r ééptil; este rptil; este r ééptil de ptil de ssíímbolos polivalentes, principio mbolos polivalentes, principio feminino e do mal inherente a todo o feminino e do mal inherente a todo o terreal, terreal, íía a ser un dos emblemas a a ser un dos emblemas mmááis recorrentes da iconografis recorrentes da iconograf íía da a da muller perversa, tanto na literatura muller perversa, tanto na literatura como nas artes visuais.como nas artes visuais.Kenyon Cox,Lilith, c.1892

Venus de Willendorf. Museo de Historia Natural. Viena.25000-19000 aC.

Venus Grimaldi, Musée des Antiquités St. Germain, Laye25000-19000 a C.

O rostro e as extremidades presentan un tratamento moi superficial, atribuíble á escasa importancia que tiñ an dentro da representación.

AFRODITA CNIDIA OU DE CNIDOA FRINÉ DE PRAXÍTELES:

Revela a naturaleza da deusa do amor que Praxíteles mostra sen veos. Senos desenvolvidos, amplas cadeiras, pernas torneadas e finamente articulados os nocellos. Todo, nela, anuncia o Amor.

“(…) de tódolos seres que senten e coñecen, nós as mulleres somos as mais

desventuradas, porque necesitamos comprar primeiro un esposo, a forza de grandes

riquezas e darlle o señorío do nosos corpo; (...) Se conxenia con nós e é a maior dita, e sofre

sen repugnancia o xugo, é envexable a vida; se non, vale máis morrer (...) Verdade é que din que pasamos a vida no noso fogar, libres de perigos, e que eles pelexan coa lanza; pero

pensan mal, que mais quixera eu que embrazar tres veces o escudo, mais que parir unha soa.”

EURÍPIDES: Medea

Coré, elemento dun grupo. Arte grega arcaica. Samos570 a.C.

Mulleres fiando.Lastra pintada. Fresco procedente da

necrópoles de Laghetto,tumba 10, de

caixa, feminina. 2º 17 do século IV a.X.C.

Trátase dunha escena de xineceo: a

defunta está representada mentres entrégase ó labor

do fiado, actividade netamente feminina,

axudada por unha doncela que lle tende un

canastro.Neste período xorde un tipo de

iconografía da que a muller é a protagonista, en

canto que é señora e gardiana do oikos , a casa, e de tódolos seus valores,

imaxe de virtude e austeridade

No Xineceo (ca.460). Píxide de figuras roxas. Londres. British Museum

Na Fonte (ca. 460). Píxide de figuras roxas. Londres, British Museum.

O Tecido (ca.540) Lecito de figuras negras. Nueva York. MOMA (Metropolitan

Museum of Art)

Fiando Lá (ca.490). Copa de figuras roxas.

Antikenmuseum. Berlín

Cortesana atándose a sandalia. Detalle dunha ánfora antiga de figuras roxas, arte grega arcaica. 520 a.X.

Anuncio publicitario na Rúa de Mármore, sinalando a “Casa do Amor”Efeso. Turquía.

A « muller adúltera »- EVA.Porta das Praterías. Cat. De Santiago de Compostela.Século XII

Nôtre Dame de Vauclair, escultura de madeira. Século XII

EVAAVE

Ilustración do Beato del Apocalipses de Xirona. 975. Ende

Autorretrato da monxa Guda . 2ª metade do século XII. Frankfurt. Stadt-und Universitätsbibliothek, ms.lat. 13601, f. 2r.

Homilia super Evangilia

Guda, peccatrix mulier, scripsit et pinxit hunc librum ( Guda, muller pecadora, escribiu e pintou este libro)

A Escritora Claricia (ca.1200). Salterio, Q, inicial do salmo 51 . Baltimore, Walters Gallery

“O espacio da escritura”: Cristina de Pizán en su estude.Le Livre de la Cité des Dames,British Library de Londres.

Cristina refutando o docto discurso dos varóns. “Le Livre des femmes nobles et renommées. Bibliothèque Nationale de París.

Cristina de Pisán

Pintora con axudante home. Século XV. Giovanni Boccaccio.

Muller pintando ó fresco.Século XV. Giovanni Boccaccio

Muller que pinta ó fresco. Século XV.Giovanni Boccaccio.

Le livre des cleres et nobles femmes.París.Bibliothéque Nationale,ms.fr.599.f.53 v

Pintora con axudante home. Século XV.Giovanni Boccaccio.

Le livre des cleres et nobles femmes.París.Bibliothéque Nationale,ms.fr.1240.f 86

Muller que esculpe. Século XV. Giovanni Boccaccio.

Le livre des cleres et noblesfemmes.

París.Bibliothéque Nationale.

Miniatura del Scivias (Coñece as Sendas do Señor).

“…E de pronto comprendín o sentido dos libros, dos salterios, dos evanxeos e

doutros volumes católicos aínda sen coñecer a explicación de cada unha das

palabras do texto, nin a división das sílabas, nin os casos nin los tempos Parte Primeira. Hildegarda de Bingen. 1141.

Século XII

Sofonisba Anguissola

“Niño mordido por un cangrexo, 1559 Autorretrato, 1561

Sofonisba Anguissola . “Bernardino Campi retratando a Sofonisba Anguissola”, finais da década de 1550

Elisabetta Sirani Lavinia Fontana. ” Consagración de la Virgen”, 1559

Retrato de Anna María Ranuzzi, como, La Caridad, 1665

Elisabetta Sirani. ”Porcia ferindose no muslo, 1664

“Autorretrato como Alegoría da

Pintura,década de 1630.Represéntase como muller artista,

non coma unha dama, senón no mesmo acto

de pintar.artista e alegoría fundidas,

Gentileschi outorgase os atributos da

personificación da Pintura.

Artemisia Gentileschi

Artemisia Gentileschi .”Susana e os vellos, 1610

Tintoretto Susana e os vellos, 1555-1556 .

Artemisia Gentileschi .”Judit decapitando a Holofernes” 1618

Caravaggio . “Judith cortandolle a cabeza a Holofernes” 1571-1610

Catherine Read, Lady Anne Lee bordando, 1764.

FranÇoise Duparc, Muller facendo calceta,finais do século XVIII.

Adélaide Labille-Guïard, “Retrato de Madame Mitoire e os seus fillos, 1783.

Elisabeth Louise Vigée-LebrunRetrato de María Antonieta cos seus fillos Retrato da artista coa súa filla.

17871789

Gustave Courbet. “O estudio do pintor” . 1854-1855. París . Museo d’Orsay

“Alumnas na NationalGallery” IllustratedLondonNews, 21 de Novembro de 1885.

Alice Barber Stephens, “ A clase de nu feminino para señoritas”,1879.

Rosa Bonheur. “A feira de cabalos”, 1855.

Mary Cassatt (Pittsburgh, 1844- Mesnil-Théribus Oise, 1926).

“Jeune Femme lisant dans un Jardin”(1880). (Rapaza lendo nun xardín)

Eva Gonzales1849-1883

Berthe Morisot1841- 1895

“La Jeune Elève.(1871-1872). A alumna)

“Portrait de Berthe Morisot et de sa Fille. (1885).Retrato de Berthe Morisot e maila súa filla

E. Gonzáles “Un palco no teatro dos italianos” de 1874

Mary Cassatt .“Muller vestida de negro na ópera”. 1879

Museum of Fine Arts, Boston, the Charles Henry Hayden Fund.

Marie Bracquemond,“Les trois Grâces”1880. Marie de Chemille, Maine-et Loire.

Berthe Morisot. “Figura de muller” (Antes do teatro) .1875-1876. Galerie Schroder und leisewitz. Bremen.Fot. Cortesía de Galerie Beauveau.

Bherthe Morisot. “Au Bal”,1875 (No baile). Musée Marmottan, París. Fot.: Routhier/ Studio Lourmel

CAMILLE CLAUDEL. 1864-1943

Camille Claudel, coa pintora Gita Theuriet, e traballando no seu grupo Sakountala (L’abandon), xunto ásúa amiga inglesa, a fotógrafa Jessie Lipscomb.

Camille Claudel.”L’Abandone ou Sakountala”,1888. Auguste Rodin. “ El Beso”

“A institutriz” 1864 de R. Solomon

Pasando lista despois dun combate, Crimea” 1874 Elizabeth Thompson.

Anna Lea Merritt “ A guerra” no ano 1883. Descríbeo ela mesma: Cinco mulleres e un rapaz agardan o regreso dos guerreiro s ataviadas á antiga”. Asíexpresa o seu respecto pola antigüidade clásica e t amén, amosa o lado feminino da guerra: a ansiedade, os tremores e a lo nga espera, opostas áglorificación da guerra que facía a Thompson (lady Bu tler). Apoiaba a ideoloxía das esferas separadas opoñendo pureza e p asividade ós homes de acción desfilando na rúa,afirmaba o punto de vista dominante da feminidade, aportando unha crítica ás fazañas masculinas.

Lilly Martin Spencer, ”As dúas nos murcharemos” .1869

Tapa de Cesto de costura cunha consigna abolicionista, 1830-1850.

“Ferrocarril Subteráneo”, 1870-1890

“Os Dereitos da Muller” , cobertor, década de 1850

PACHTWORK, alusivo, ó abolicionismo e ás primeiras reaccións do“feminismo”. Harriet Powers 1889

Inés Flórez. ”Un Retrato”, 1896

Margarita Arosa, ”La Baigneuse”, 1887. (A Bañista) Elena Brockmann, “La Chochara”, 1887

Antonia de Bañuelos, “O espertar dun neno”.1890

Mrs. Herbert Duckworth

Fotografía en Bromuro de prata.Xulia Margaret Cameron. 1867

Condesa de CastiglioneMayer y Pierson. 1850-1860

Revistas de Moda

Galicia XIX-XX.

Elvira Santiso A clase de bordado”, 1907.

María del Carmen Corredoyra

Lolita Díaz Baliño. “Dama Antiga”, 1945.

Elena Olmos.”Retrato de Herminia Borrell, 1923

Maruja Mallo.” A verbena”1928

Julia Minguillón.”Xuventude”,1946

Mercedes Ruibal“Os Amantes”,1959 Fina Mantiñán. “La a”, 1965

Beatriz ReyAdán, 1984 Eva, 1984

Menchu Lamas. “Lume”,1986

Berta Cáccamo. “Sen Título”, 1995 María Ruído. “A Antecámara”, 1993

Edvard Munch, 1863-1944. “O Val da vida”, 1899-1900.

Sonia Delaunay, 1885-1979“Tiven tres vidas: unha para

Robert, outra para o meu fillo e os meus netos e outra máis curta para mín. Non me arrepinto de non terme preocupado máis de mín mesma. Non tiven tempo.”

Sonia Delaunay, 1932

Natalia Goncharova diante do seu biombo para

“Les Espagnoles”. París 1920

Natalia Goncharova. 1881-1962

Hannah Höch. 1889- 1978. Collage, 1919“Cortei có coitelo da cociña na última época cultural da barriga cerveceira de Weimar,

Alemaña 1919”

Me gustaría borrar os límites fixados que aos humanos, seguros de nos

mesmos,nos gusta debuxar arredorde calquera cousa que poidamos

conseguir.”

Georgia O’Keeffe: 1887-1986Red Mesa, 1917

“A maior parte da xente das cidades

vai correndo dun lado para outro,non ten tempo para mirar unha flor. Quero que a

vexan tanto si a desexan coma si non.”

1918

1977

Meret Oppenheim, 1913- 1985 “A liberdade non é algo que te dan senón algo que tes que conseguir”

Judy Chicago. 1939- Vive e traballa en Nuevo México.”The Dinner Party” “Creo firmemente que si a

arte fala claramente de algo que érelevante na vida das persoas

pode cambiar o modo en que perciben a realidade”.

Yoko Ono. 1933- Vive e traballa en N. York“Cut Piece” 1965

“A Arte é unha ferramenta de procesamento orientado.Coa axuda desta ferramenta podes entender

mellor a complexidade da vida .”

Laurie Anderson. 1947- Vive e traballa en N.York

“O meu traballo sempre trata da

comunicación”

1977

1994

Barbara Kruger. 1945- Vive e traballa en N. York“Non necesitamos outro heroe”

“Facer arte é obxectivar a túa experiencia do mundo, transformar

o fluxo de momentos en algovisual, textual ou musical.

A arte crea unha especie de comentario.”

Mona Hatoum. 1952- vive e traballa en Londres“Untitled” (Wheelchair) 1988

“Unha obra de arte se experimenta primeiro

físicamente. Os significados, as connotacións e as asociacións veñen despois da experiencia

física inicial.”

“Vexo a miña obra como un “excursus”

no tema do feminismoe do Islam

contemporáneo, un debate que observa co microscopio algúns mitos e realidades

e que chega áconclusión de que todo émoito máis complexo do

que moitos tiñamos pensado.”

Shirin Neshat: 1957

Shirin Neshat

Shirin Neshat

Tamara de Lempicka

“Autorretrato” París 1925

Tamara de Lempicka. “Adán y Eva”.París, 1932

Frida Kahlo na cama en Coyoacán, 1952.Fotografía de Bernice Kolko

Frida Kahlo”As dúas Fridas”,1939

Frida Kahlo. 1907-1954

Frida Kahlo. 1907-1954“Diego y yo”, 1949

¿“Teñen que espirse as mulleres para entrar no Metropolitan?.Menos do 5% das artistas da sección de Arte Moderno son mulleres; aínda que os nus femininos sexan o 85% .

As Guerrilla Girls. 1

“Como unha cuadrilla de vingadoras enmascaradas, loitan,

no mundo da arte, contra o Sexismo e o Racismo, con

feitos,humor, ironía e peles falsas. Guerrilla, 2

“Desequilibrio hormonal, Deficiencia de Melanina”.

Cartel-resposta , tódolos varóns brancos e ningunha muller. Guerrilla, 3

¿3 Mulleres brancas, 1 muller negra e ningún home de cor entre 71 artistas?

“Querida Margit: Cremos que deberiades intentar reconsiderar a idea de excluír ás mulleres

e artistas de cor. Guerrilla Girls, cré que deberiades cambiar o título da exposición:” Os obxectos de

Desexo: O estilo de vida Moderno” por “Os obxectos de Desexo do MOMA seguen sendo os

varóns brancos”

1997.Guerrilla, 4

Acción das Guerrilla Girls en París no 2003.

“Querido coleccionista de arte, Tenos chamado a atención que a túa colección, como a maioría, non conteña arte feita por mulleres. Sabemos que se sentiráfatal por iso e que rectificará a situación de inmediato.”

Con todo o noso amor.Guerrilla Girls. Guerrilla,5

“As Mulleres voan, pero non despegan”

Editorial de “El País” 13-II-2005

(Obra de Susy Gómez- Galería SoledadLorenzo)

ARCO- 2005

Só faltan 470 anos, según a OIT, para a igualdade real de mulleres e homes no mundo, se iso é verdade, é pouco, pero para que sexa así hai que loitar e loitar

xuntas; o colectivo que deixa nas mans de quen o oprime a solución ós seus

problemas só disfraza a solución. O escravo ten que unirse ó escravo, non ó

amo, as mulleres só unidas en solidariedade perpetua seremos capaces de construír un futuro para as nosas fillas e fillos, máis xusto, equitativo, solidario e

verdadeiramente democrático, incluso poderá VOAR

As Bases do Futuro en Feminino