Post on 30-May-2018
8/14/2019 Elementos Maquina 44elem
1/8
44
A U L A
Uma das mquinas da oficina estava aque-cendo demais. Depois de a examinarem, um dos funcionrios descobriu queo colega encarregado da lubrificao estava usando leo inadequado. O leo
era muito viscoso e, por isso, gerava maior atrito que provocava super-aquecimento da mquina.Esse problema evidencia a necessidade de bom conhecimento de lubrifi-
cao em seus vrios aspectos: tipo e quantidade de leo, perodos delubrificao, procedimentos anteriores e posteriores lubrificao.
Por esses motivos, esse assunto lubrificao consta de cinco aulas.
Conceitos bsicos
No deslocamento de duas peas entre si ocorre atrito, mesmo que assuperfcies dessas peas estejam bem polidas, pois elas sempre apresentampequenas salincias ou reentrncias.
O atrito causa vrios problemas: aumento da temperatura, desgaste dassuperfcies, corroso, liberao de partculas e, conseqentemente, formao desujeiras.
Para evitar esses problemas usam-se o lubrificantes que reduzem o atrito eformam uma superfcie que conduz calor, protege a mquina da ferrugem eaumenta a vida til das peas.
Introduo lubrificao
neste caso, a espessura ideal
da pelcula lubrificante deve ser
H = h1 + h2 + h
Introduo
44
A U L A
Lubrificantes
so substncias
que, colocadas
entre superfcies,
diminuem a
resistncia ao
movimento.
8/14/2019 Elementos Maquina 44elem
2/8
44
A U L A Todos os fluidos so, de certa forma, lubrificantes, porm, enquadram-semelhor nessa classificao as substncias que possuem as seguintes caracters-ticas:
capacidade de manter separadas as superfcies durante o movimento;
estabilidade nas mudanas de temperatura e no atacar as superfciesmetlicas;
capacidade de manter limpas as superfcies lubrificadas.
O atrito pode ser classificado em trs grupos: limite, misto e fluido.
Atrito limiteAtrito limiteAtrito limiteAtrito limiteAtrito limite
A espessura do lubrificante muito fina e menor que a altura da parte speradas peas.
Atrito mistoAtrito mistoAtrito mistoAtrito mistoAtrito misto
A espessura do lubrificante mais consistente que no caso anterior, perma-nece inferior aspereza superficial, no impedindo um contato intermitenteentre as superfcies metlicas.
Atrito fluidoAtrito fluidoAtrito fluidoAtrito fluidoAtrito fluido
Nesse caso, a espessura de lubrificante superior altura da asperezasuperficial: uma pelcula de lubrificante separa completamente as superfciesmetlicas. Obtm-se, ento, a lubrificao hidrodinmicalubrificao hidrodinmicalubrificao hidrodinmicalubrificao hidrodinmicalubrificao hidrodinmica em que a resistnciaao movimento depende da viscosidade do lubrificante.
Tipos de lubrificantes
Os lubrificantes podem ser lquidoslquidoslquidoslquidoslquidos (leos), pastosospastosospastosospastosospastosos (graxas) ou slidosslidosslidosslidosslidos(grafita, parafina etc.).Podem ser de origem orgnica (animal ou vegetal) e de origem mineral
(produtos extrados do petrleo).
Na lubrificao de mquinas, utilizam-se principalmente leos e graxasminerais. Em casos especiais, so usados outros lubrificantes, como os leos egraxas de origem orgnica, misturas de leos minerais com orgnicos, leossintticos e lubrificantes grafticos.
Em bombas e laminadores, lubrifica-se, tambm, com gua.
8/14/2019 Elementos Maquina 44elem
3/8
44
A U L ACaractersticas principais dos lubrificantes
leos mineraisleos mineraisleos mineraisleos mineraisleos minerais
So baratos e oxidam pouco. So obtidos principalmente do petrleo e, emmenor escala, do carvo, de pedra lignita e do xisto betuminoso. Os leosminerais podem ser classificados como segue.
Segundo a fabricao:
produtos de destilao, leos obtidos do leo cru com destilao;
produtos refinados, que so os destilados submetidos purificao qumicae fsica, ou que receberam outro tratamento posterior;
leos residuais, formados pelos resduos da destilao.
Segundo a viscosidade (mais utilizada):
baixa fluidez - leo para fusos; mdia fluidez-leo para mquinas;
fluidez grossa-leo para cmbios.
Segundo outras propriedades, como:
propriedade lubrificante; comportamento a frio, a quente e em presseselevadas; resistncia ao calor, ao oxignio, gua, aos metais.
Segundo a aplicao:
leos de caixas de engrenagens, leos para turbinas e corte.
Graxas mineraisGraxas mineraisGraxas mineraisGraxas mineraisGraxas minerais
Quando comparadas aos leos minerais, distinguem-se pela maior consis-tncia plstica. Normalmente, as graxas so compostas base de sdio ou depotssio. No entanto, conhecem-se tambm, graxas minerais puras, como avaselina.
As graxas minerais podem ser classificadas como segue
Segundo a aplicao:
graxas para mquinas, veculos, rolamentos e mancais em trabalho a quente.
Segundo as propriedades como:
comportamento trmico, resistncia ao envelhecimento, consistncia (baixaou alta), resistncia a presses, gua e cor.
8/14/2019 Elementos Maquina 44elem
4/8
44
A U L A leos orgnicosleos orgnicosleos orgnicosleos orgnicosleos orgnicos
So leos como de oliva, de rcino, de sebo. Possuem elevada capacidade delubrificao; no entanto, so caros e envelhecem rapidamente (tornam-seresinosos e espessos). Por isso, so usados somente em casos especiais.
Misturas de leos minerais e orgnicos
Essas misturas so utilizadas com vantagem nos cilindros a vapor e noseixos dos cilindros laminadores devido sua capacidade emulsora na gua.Alm disso, so usadas nos casos em que se necessita de uma elevada capaci-dade de lubrificao (leo para alta presso), como em redutores de parafusossem-fim e em engrenagens cnicas rebaixadas.
Lubrificantes sintticos
Esses lubrificantes suportam as mais diversas condies de servio. Sochamados sintticos porque resultam de sntese qumica.
Classificam-se em cinco grupos: steres de cidos dibsicos, deorganofosfatos e de silicones; silicones e compostos de steres de poliglicol.
Lubrificantes grafticos
Nesses lubrificantes utiliza-se grafita nas superfcies de deslizamento,tornando-as mais absorventes, lisas e resistentes ao engripamento. Dessaforma, encurta-se o tempo de amaciamento.
A grafita tambm usada como aditivo de leo ou graxa.Existe, ainda, a lubrificao a seco com grafita, no caso de movimentos
lentos ou de temperaturas elevadas de at 300C.
Escolha do lubrificante
A graxa o lubrificante mais adequado para lubrificao de elementosde mquina expostos aos agentes atmosfricos, poeira (mquinas
escavadeiras) e ao aquecimento (laminadoras). A graxa tambm usadapara vedao de bombas, compressores ou mquinas que funcionam embaixa rotao. J o leo o lubrificante mais indicado para lubrificar mqui-nas com mecanismos rpidos ou delicados; mquinas a vapor, motores decombusto interna etc.
As tabelas, a seguir, permitem escolha criteriosa de graxas e leoslubrificantes.
8/14/2019 Elementos Maquina 44elem
5/8
44
A U L ATABELA 1TABELA 1TABELA 1TABELA 1TABELA 1-GRAXASGRAXASGRAXASGRAXASGRAXASLUBRIFICANTESLUBRIFICANTESLUBRIFICANTESLUBRIFICANTESLUBRIFICANTES
ObservaesObservaesObservaesObservaesObservaesUsoUsoUsoUsoUso
120 160 2
120 1
75 4
75 4
60 6
45 6
50 6
60 6
45 6
50 6
80 6
0,1
Graxa para rolamentos
a) em baixa rotaob) em alta rotao
Graxa para mancais a quente
Graxa para redutores
Graxa para mquinas
(graxa "Stauffer")
Graxa para veculos
Graxa para carrinhos de
transporte
Graxa para cabos de ao
Graxa para cabos de cnhamo
Graxa para engrenagens
Graxa para laminadores a frio
Graxa para laminadores de
carvo prensado
Graxa para laminadores a
quente
Teor deTeor deTeor deTeor deTeor de
guaguaguaguagua
abaixoabaixoabaixoabaixoabaixo
de %de %de %de %de %
Ponto dePonto dePonto dePonto dePonto de
gotejamentogotejamentogotejamentogotejamentogotejamento
acimaacimaacimaacimaacima
de Cde Cde Cde Cde C
Rolamentos muito leves e
pequenos podem ser lubrifi-cados com vaselina, ponto de
gotejamento 35C
Adio de corantes no eleva
o poder lubrificante
Adio de corantes no eleva
o poder lubrificante
Para graxas de emulso, o
teor de gua mais elevado
Para eixos de carroas e de
carrinhos de transporte
Ponto de amolecimento no
abaixo de 60
>18 acima do
ponto de
amolecimento
8/14/2019 Elementos Maquina 44elem
6/8
44
A U L A TABELA 2TABELA 2TABELA 2TABELA 2TABELA 2 -LEOSLEOSLEOSLEOSLEOSLUBRIFICANTESLUBRIFICANTESLUBRIFICANTESLUBRIFICANTESLUBRIFICANTES
ObservaesObservaesObservaesObservaesObservaesPonto dePonto dePonto dePonto dePonto defulgorfulgorfulgorfulgorfulgor CCCCC
Viscosidade atViscosidade atViscosidade atViscosidade atViscosidade at E E E E E C C C C C
125 1,8 20
140 1,8...4 50
160 4...7,5 50
170 >7,5 50
160 8...10 50
140 4,5...8 50
140 > 4 50
140 > 4 50
50175 4...12 50200 6...10
200 > 6 50175 6...12 50
175 > 12 50
175 > 4 50
200 > 8 50
185 4...8 50
160 > 3 50
175 > 4 50175 > 6 50
240 2,5...7 100270 3...9 100
165 2,5...3.4 50180 3,4...7
160 2,5...12 50
160 > 4,5 20160 >10 20160 > 10 20
para mquinas de escritrio,instrumentos de medio,mquinas de costura etc.
motores eltricos, rolamentos deesfera, de rolos, transmisses
para lubrificao por anel, porgotejamento, e foradapara mquinas com velocidadesbaixas
leo de vero para vages detrem normais e pequenos, deleo de inverno, bonde ecarrinhos de transporte
para vlvulas E = 4...12, pararegistros de gavetaE = 6...10, no utilizvel paragases oxidantes
no para redutores de turbinas avapor
vero
inverno
para cilindros somente refinados
para cilindros
leos resistentes ao envelheci-mento, no-emulsionveis
para comportas hidrulicas, leosmenos viscosos, para os cubos dasps mveis, leos mais viscosos(semelhantes aos leos paracilindros)
Grupo AGrupo B lquidos a 25CGrupo C em movimento
Para a mecnica fina
Mancaisa) eixos com velocidades elevadasb) eixos sob cargas normais
c) eixos sob cargas leves
Eixosa) para estradas de ferro federais da
Alemanha
b) para outras finalidades
Compressoresa) compressores a mbolo
b) compressores de alta pressoc) compressores de paletas
Redutoresa) transmisses por engrenagens e reduto-res com parafusos sem-fim, em automveis b) para outras transmisses por engrena-gens e em redutores com parafuso sem-fim
Motores estacionrios e de veculosMotores para automveisMotores com carburador e motores dieselMotores diesel estacionrios: n > 600 rpm
Motores a gsa) mquinas pequenasb) mquinas grandes de quatro tempos de dois tempos
Mquinas a vapora) vapor saturadob) vapor superaquecido
Turbinas a vapor
Turbinas hidrulicas
Mquinas de refrigeraoa) NH3 e CO 2 como agentes
frigorficosb) SO2c) Hidrocarbonetos e seus
derivados, p. ex. C4H8
UsoUsoUsoUsoUso
8/14/2019 Elementos Maquina 44elem
7/8
44
A U L AClassificao dos lubrificantes
H duas normas de classificao dos lubrificantes, desenvolvidas pela SAE(Sociedade dos Engenheiros de Automveis) e pelo NLGI (Instituto Nacional deGraxa Lubrificante - Estados Unidos).
A SAE classifica os leos lubrificantesleos lubrificantesleos lubrificantesleos lubrificantesleos lubrificantes para motores de combusto e caixasde engrenagens (caixa de marcha e diferencial), utilizando como critrio aviscosidade, sem levar em conta as outras propriedades assim como a ISO, coma diferena que a ISO classifica leos lubrificantes industriais, enquanto a SAE,os leos lubrificantes para automveis.
Segundo essa classificao, existem duas faixas de viscosidade:
para leos de motor - SAE - 5W, 10W, 20W, 30, 40, 50;
para leos de transmisso - SAE - 80, 90, 140, 250.
A NLGI classifica as graxasgraxasgraxasgraxasgraxas segundo sua consistncia, nos seguintes graus:
NLGI: 000, 00, 0, 1, 2, 3, 4, 5 e 6.
O grau 000 corresponde s graxas de menor consistncia (semi-fluidas) e ograu 6, s de maior consistncia (mais pastosas).
Teste sua aprendizagem. Faa os exerccios a seguir. Depois, confira suasrespostas com as apresentadas no gabarito.
8/14/2019 Elementos Maquina 44elem
8/8
44
A U L A Marque com um X a resposta correta.
Exerccio 1Exerccio 1Exerccio 1Exerccio 1Exerccio 1A lubrificao tem como principal funo:a)a)a)a)a) ( ) acelerar rotaes;
b)b)b)b)b) ( ) polir peas;c)c)c)c)c) ( ) reduzir atrito;d)d)d)d)d) ( ) aquecer peas.
Exerccio 2Exerccio 2Exerccio 2Exerccio 2Exerccio 2Os lubrificantes podem ser:a)a)a)a)a) ( ) lquidos, slidos ou rgidos;
b)b)b)b)b) ( ) slidos, pastosos, aquosos;c)c)c)c)c) ( ) lquidos, pastoso ou slidos;d)d)d)d)d) ( ) compactos, densos, lquidos.
Exerccio 3Exerccio 3Exerccio 3Exerccio 3Exerccio 3Bombas e laminadores tambm podem ser ubrificados com:a)a)a)a)a) ( ) gua;
b)b)b)b)b) ( ) querosene;c)c)c)c)c) ( ) leo mineral;d)d)d)d)d) ( ) grafita.
Exerccio 4Exerccio 4Exerccio 4Exerccio 4Exerccio 4O invarolinvarolinvarolinvarolinvarol indicado para lubrificar:a)a)a)a)a) ( ) rolamentos.
b)b)b)b)b) ( ) gaxetas;c)c)c)c)c) ( ) mancais da mecnica fina;d)d)d)d)d) ( ) roscas.
Exerccio 5Exerccio 5Exerccio 5Exerccio 5Exerccio 5Em mquinas escavadeiras e laminadores recomenda-se lubrificao com:a)a)a)a)a) ( ) graxa;
b)b)b)b)b) ( ) leo orgnico;c)c)c)c)c) ( ) leo mineral;d)d)d)d)d) ( ) leo de oliva.
Exerccios