Post on 27-Jan-2021
Hizkuntza guztietako hiztunek, menderik mende, haurrekin hitz egiteko modu be-rezia garatu dute. Euskaldunok ere belaunaldiz belaunaldi haur txikiekin komunika-tzeko hizkuntza erregistro bat garatu dugu, haiek erraz ahoskatzeko eta ulertzeko moduko hitzak erabiliz, hizkuntza pixkanaka eta modu egokian ikas dezaten. Horre-gatik, haur hizkeran errepikatzen diren soinuak eta silabak topatuko ditugu, anima-lien eta bestelakoen hotsak, edo tt, ll, n, x bezalako ahoskera xamurra duten hitzak.
Egia da azken urteotan haur hizkera gutxiago erabiltzen dela. Alde batetik, gaur egun-go guraso asko eskola bidez euskaldundu dira, eta txikitan ez dute aukerarik izan hiz-kera hori ikasteko. Beste alde batetik, hizkera horren kontrako jarrera ere zabaldu da, haurren hizkuntz garapenerako kaltegarria delakoan.
Tradizioz beti erabili izan ditugu horrelako hitzak eta ez dugu inolako arazorik izan txikitan nanan erabiltzeko eta koskortzean jan esateko. Hizketa modu berezi horrek, gainera, hizkuntzarekin lotura afektibo berezia sortzen du.
-
- -
HAUR HIZKERA
75
ANIMALIAKAnimales / Animaux
KUA-KUABE, BEBEPUTXITXO, ARRE-ARRE AXELKO, AXERKOMUNONOMAMORRO, MOMOAPIPI, PIO-PIOPITXITXI, MIAU-MIAU, MIXINOPOTXITXO, TRAKATANKUKURRUKU, PIPIPURRA-PURRA, PIPITTOTTO, UAU-UAU, GUAU-GUAUKURRIN-KURRIN, TUXAPIPI, PIO-PIOPOTXITXO, T(R)AKATAN-T(R)AKATAN, ARRE-ARRE
AHATEA:ARDIA: ASTOA:AZERIA:BEHIA: BILDOTSA: INTSEKTUA, ZOMORROA:HEGAZTIA:KATUA:MANDOA:OILARRA:OILOA:TXAKURRA:TXERRIA:TXITA: ZALDIA, BEHORRA:
Pato:Oveja:Burro:Zorro:Vaca:Cordero:Insecto,Bicho:Ave:Gato:Mulo:Gallo:Gallina:Perro:Cerdo:Pollo:Caballo, yegua:
Canard :Brebis :Àne :Renard :Vache :Agneau :Insecte , Bête :Oiseau :Chat :Mulet :Coq :Poule :Chien :Cochon :Poussin :Cheval ,jument :
- -
76
EKINTZAKAcciones / Activiteś
TAKATAN-TAKATAN
ITSUSI-ITSUSI EGIN
BURRUN-BURRUN
PUTXU-PUTXU, PLISTI-PLASTA FU, FUFUAUPA
ARREKONKON
PAPO, AKODANTXA-DANTXAXURRUPA EGIN, XURRUPAKA-XURRUPAKA EGIN PUNPAFU, XIXI, FUFUTTUTTU, APATX, TTAKA, APAETXAN-ETXANAKO, PAPOKUKU
FU EGIN, FUFU EGINMUTTUR, MUTTUR EGONKRAS-KRAS
ANIMALIA BATENGAINEAN IBILI:
AURPEGIA ZIMURTU:
AUTOAN, TRAKTOREAN IBILI:
BAINATU:
BERO EGON:
BESOETAN HARTU:
BIZKAR GAINEAN ERAMAN:
BUKATU:
DANTZATU:
EDAN:
ERORI:
ERRE:
ESERI:
ETZAN:
EZETZ ESAN:
EZKUTATU ETA AGERTU:
HAIZEA EMAN:
HASERRE EGON:
HAUTSI:
Andar encima de un animal:
Arrugar la cara:
Andar en algún vehículo:
Bañarse:
Tener calor:
Coger en brazos:
Llevar en la espalda:
Terminar:
Bailar:
Beber:
Caerse:
Quemar(se):
Sentarse:
Tumbarse:
Negar:
Esconder(se) y aparecer:
Soplar:
Enfadarse:
Romper:
Chevaucher un animal :
Froncer les sourcils :
Conduire une voiture , un tracteur :
Prendre un bain :
Avoir chaud :
Prendre dans ses bras :
Prendre sur son dos :
Terminer :
Danser :
Boire :
Tomber :
Se brûler :
S’asseoir :
Se coucher :
Dire non :
Se cacher et apparaître :
Souffler :
Ètre en colère :
Casser :
77
AKIKI EGIN, KOXKA EGINTTAKA-TTAKA, TTIPI-TTAPATTUKUN-TTAKUNTXISTA EGINANJU EGINNANANTTITTTAS-TAS, TTAS-TTASKAX-KAXAPAPA, ANJU, APAPAX
POTIKOKA IBILI, TTAKA-TTAKAKUNKA, KANKA, KAXKAMATTE-MATTE (EGIN) LOLO, MOMO, LLOLLOPINTTA-PINTTAPUPU, PAPU KAXKA-KAXKA, KIX-KIXPA EMANPIPI, PIX-PIX, PIS-PISTTALTTOTTITTTTALO-TTALO, TXALO-TXALOTTUKU-TTUKU
PLISTI-PLASTATILIN-TALAN, TTILIN-TTALANTTUTTI, TTUTTIK, TTAKA-TTAKAAUPI, AUPA
HOZKATU:
IBILI:
IRENTSI:
INJEKZIOA JARRI:
IRRI EGIN:
JAN:
JANTZI:
JO, ZIGORTU:
JO (ATEA):
KALERA ATERA, PASEATU:
KATUKA IBILI:
KOLPATU:
LAZTANDU:
LO EGIN:
MARGOTU:
MIN HARTU:
MOZTU:
MUSU EMAN:
PIXA EGIN:
SALTO EGIN:
SARTU:
TXALO EGIN:
TXUPETEA AHOAN EDUKI:
URETAN IBILI:
ZABUAN IBILI:
ZUTIK IBILI:
ZUTITU:
Morder:
Andar:
Tragar:
Poner una inyección:
Reir:
Comer:
Vestir:
Pegar, castigar:
Llamar (a la puerta):
Pasear, salir a la calle:
Gatear:
Golpear:
Acariciar:
Dormir:
Pintar:
Hacerse daño:
Cortar:
Besar:
Mear:
Saltar:
Meter:
Aplaudir:
Tener el chupete en la boca:
Andar en el agua:
Columpiarse:
Andar de pie:
Levantarse:
Mordre :
Marcher :
Avaler :
Faire une piqûre :
Rire :
Manger :
S’habiller :
Frapper, punir :
Toquer à la porte :
Sortir ,se promener :
Marcher à quatre-pattes :
Blesser :
Caresser :
Dormir :
Peindre :
Se faire mal :
Couper :
Faire un bisous :
Faire pipi :
Sauter :
Entrer :
Applaudir :
Sucer la tétine :
Se baigner :
Faire de la balançoire :
Se mettre à marcher :
Ètre debout :
- -
78
GORPUTZ ATALAKPartes del cuerpo/ Parties du corps
MUTTURPOTTOTTAKOXKOLLOAK, POTTOKOAKTTITTIAKATXAPARRAKKIKAK IPULLI, POPAXANGOAKXORROPITITO, PITTILINA, PITTITTOTIRRIN, TTIRRIN
AHOA (1):
ALUA (2):
BARRABILAK (3):
BULARRA (4):
ESKUAK (5):
HORTZAK (6):
IPURDIA (7):
OINAK (8):
SABELA (9):
ZAKILA (10):
ZILBORRA (11):
Boca:
Vagina:
Testículos:
Pecho:
Manos:
Dientes:
Culo:
Pies:
Tripa:
Pene:
Ombligo:
Bouche :
Sexe :
Testicules :
Poitrine :
Mains :
Dents :
Cul :
Pieds :
Ventre :
Pénis :
Nombril :
79
TTITTI, TITI
KILIX-KOLOXKA, TXINTXINTUTU, TTUTTUDILIN-DALANTUJU-TUJU
PITXIKAKA
AMAREN BULARRA:
ARRANBERA:
BIBEROIA:
EZKILA:
EZTULA:
GAUZA BEREZIA:
GAUZA ZIKINA, TXARRA:
Pecho materno:
Sonajero:
Biberón:
Campana:
Tos:
Cosa especial:
Cosa sucia, mala:
Les seins :
Hochet :
Biberon :
Cloche :
Toux :
Chose spéciale :
Chose sale :
BESTELAKOAKOtros / Autres
JANARIAK ETA EDARIAKComidas y bebidas / Aliments et boissons
KOKO MAMALELEKOKO, TOTO, TTOTTOTXITXINANANPAPALALAKOKOMAMA
ARRAUTZA:
EDARIA:
ESNEA:
GOZOKIA:
HARAGIA:
JANARIA:
OGIA:
SAGARRA:
TXOKOLATEA:
URA:
Huevo:
Bebida:
Leche:
Dulce:
Carne:
Comida:
Pan:
Manzana:
Chocolate:
Agua:
Oeuf :
Boisson :
Lait :
Friandises :
Viande :
Aliment :
Pain :
Pomme :
Chocolat :
Eau :
- -
80
NINI, NINIBURRUN-BURRUN, BRUN-BRUN, POPOTXISTAKOKO, MAMU, MOMO
PITXIAKKILI-KILI, KILLIKI, KILLI-KILLIKUNKA, KANKA, KAXKAPITXIA, PITXILITAPUPUKIKI, TTONTTORTATXIN-TATXIN, TTUN-TTUNNINI, NINIPONPAPURRUTFU, FUFUTXISPUN
TXIRRIN, TIRRIN-TIRRINTXU-TXUTUTU
TETE, TTETTE, PETETEPLISTI-PLASTA, PLASTA-PLASTADILIN-DALAN, TILIN-TALANTTATTAK, PAPATTAK
HAURRA:
IBILGAILUAK:
INJEKZIOA:
IZAKIBELDURGARRIA:
JOSTAILUAK:
KILIKAK:
KOLPEA:
LOREA:
MINA:
MOTOTS:
MUSIKA:
PANPINA:
PILOTA:
PUZKERRA:
SUA:
SUZIRIA, SU ARTIFIZIALAK:
TINBREA:
TRENA:
TURUTA, TRONPETA:
TXUPETEA:
URA, BAINERA:
ZABUA:
ZAPATAK:
Niña/o:
Vehículo:
Inyección:
Ser temible, terrorífico:
Juguetes:
Cosquillas:
Golpe:
Flor:
Dolor:
Coleta:
Música:
Muñeca:
Pelota:
Pedo:
Fuego:
Cohete, fuegos artificiales:
Timbre:
Tren:
Trompeta, corneta:
Chupete:
Agua, bañera:
Columpio:
Zapatos:
Enfant :
Véhicules :
Piqûre :
Monstre :
Jouets :
Chatouilles :
Coup :
Fleur :
Douleur :
Chignon :
Musique :
Poupée :
Ballon :
Pet :
Feu :
Fusée , feux d’artifice :
Sonnerie :
Train :
Trompette :
Tétine :
Eau, baignoire :
Balançoire :
Chaussures :
- -
- -
81