Post on 17-Jul-2020
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
1/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
I - ARABAKO BATZAR NAGUSIAK ETA ARABAKO LURRALDE HISTORIKOAREN FORU ADMINISTRAZIOA
Arabako Foru Aldundia
INGURUMEN ETA HIRIGINTZA SAILA
Foru Gobernu Kontseiluaren 626/2017 Erabakia, urriaren 24koa, onartzen duena Arabako Lu-rralde Historikoko garapen iraunkorraren II. plan estrategikoa, 2018-2030erako
Diputatu Kontseiluaren maiatzaren 17ko 298/2011 Erabakiaren bitartez onartu zen Arabako Lurralde Historikorako Garapen Jasangarriaren II. Plan Estrategikoa (2011-2015), Aalborg-eko Gutunaren eta Konpromisoen printzipio iradokitzaileen arabera. Behin beterik plana egikaritzeko ezarritako epea, orain berrikusi eta eguneratu egin da gai horri buruz egin diren nazioarteko biltzarretan onartutako akordioen arabera, eta baita ere aintzat hartzearren oraintsu Euskal Autonomia Erkidegoan jasangarritasunari doakionez onartu diren plan eta estrategiak.
Hain zuzen, 2012ko ekainean, Rio de Janeiron (Brasil), Garapen Jasangarriari buruzko Na-zio Batuen Biltzarra egin zen, “Rio+20” deritzona, 1992an hiri hartan bertan egin zena aipatuz. Onartutako azken dokumentuak, zeinak “nahi dugun etorkizuna” baitu izena, garapen jasanga-rriarekiko konpromiso berritu baten printzipio iradokitzaileak ezarri zituen. Ondoren, 2015ean, berriz ere Nazio Batuetan, Garapen Jasangarrirako 2030 Agenda onartu zen, mundu mailan aplikatzeko 17 helburu berri jaso zituena. Agiri horietan, lanerako esparru orokor bat dago ezarrita, Arabako Lurralde Historikoko Garapen Jasangarriaren II. Plana formulatzeko.
Plana eguneratu egin da, Europan gai horren inguruan diren beste mugarri batzuekiko koherentzian, hala nola Euskal Adierazpena: “Bide orri berria Europako hiri eta herrientzat”, edo Euskal Autonomia Erkidegoak onartu eta Eusko Jaurlaritzak onetsitako ingurumen konpromi-soak, bereziki Garapen Jasangarrirako Euskal Ingurumen Estrategia (2002-2020), Euskal Auto-nomia Erkidegoko IV. Ingurumen Esparru Programa (2015-2018), Aldaketa Klimatikoaren 2050 Euskal Estrategia, edo Euskal Autonomia Erkidegoaren Biodibertsitate Estrategia, besteak beste.
Garapen jasangarriaren II. Planak kudeaketa eredu bat jasotzen du, jasangarritasun irizpideak batzen dituena eta Arabako Foru Aldundiaren sail eta egitura guztiei eragiten diena zeharka, foru erakundeak baliatzen dituen eskumen eta jardun eremuetan oinarriturik (hala dagokio-nean, Euskal Autonomia Erkidegoarekin eta udal administrazioekin koordinaturik baliatzen ditu eskumen eta jardun eremu horiek).
Plana landu da Foru Aldundiaren sail guztien parte hartze aktiboarekin. Era berean, ekaina-ren 1ean, agiria Arabako Lurralde Historikoko kuadrilletan egon zen jendaurrean jarrita, eta, ondoren, kontsulta eta alegazioetarako epe bat hasi zen. Arabako Errioxako eta Zuiako kuadrillek igorritako idazki banaren bidez, Planerako ekarpenak aurkeztu dira, eta Planak aintzat hartu eta erantzun egin die, Ingurumen Jasangarritasunaren Zerbitzuak 2017ko irailaren 18an emandako txostenen bidez.
Lurraldea jasangarritasunaren arloan proposatutako etorkizuneko egoerarantz hurbiltzeko, Planak honako zazpi erronka eta hamabi lerro estrategiko hauek proposatzen ditu:
— 1. erronka: ekonomia lehiakor, berritzaile, karbono gutxiko eta baliabideak eragimenez erabiltzen dituena.
1.1. lerro estrategikoa: Produkzio eta kontsumo metodo jasangarriagoak sustatzea.
1.2 lerro estrategikoa. Garapen ekonomikoko estrategia jasangarriak bultzatzea.
— 2 erronka: Natura ondarea kontserbatzea.
2.1. lerro estrategikoa: Arabako natura ondarea zaindu eta kontserbatzea.
2.2. lerro estrategikoa: Arabako natura baliabideen kalitatea zaindu eta berreskuratzea.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
2/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
— 3. erronka: Lurralde orekatua.
3.1. lerro estrategikoa: Hiri eta lurralde planifikazio jasangarria sustatzea.
3.2.lerro estrategikoa. Lurralde estrategiak garatzea aldaketa klimatikoaren aurka.
3.3. lerro estrategikoa: Baliabideen kudeaketa eraginkorragoa sustatzea.
— 4. erronka: osasuna sustatzea.
4.1. lerro estrategikoa: osasuna politika guztietan txerta dadin sustatzea.
— 5. erronka: ekitatea eta justizia soziala.
5.1 lerro estrategikoa: Desberdintasuna murriztea eta ekitatea sustatzea.
— 6. erronka: etorkizuneko belaunaldiekiko konpromisoa.
6.1 lerro estrategikoa: ekintzarako hezkuntza sustatzea.
6.2. lerro estrategikoa. Norberaren nortasunari eustea.
— 7. erronka: Gobernantza arduratsua.
7.1 lerro estrategikoa: Parte hartzean, gardentasunean, ekitatean eta eraginkortasunean oinarritutako kudeaketa eredu bat sustatzea.
Erronka horiek gauzatzeko bidean aurrera egiteko, era bateko eta besteko helburu espezifi-koak ezarri dira formulatutako lerro estrategikoetako bakoitzean.
Plana kudeatu eta nola betetzen den zaintzeari dagokionez, komenigarritzat jo da Arabako Lurralde Historikoko herri administrazio batzuen eta besteen arteko koordinazio esparru bat ezartzea, eta, hala, aurreikusi da Arabako Lurralde Historikoko Jasangarritasun Mahai bat eratzea, non Foru Aldundiak ez ezik, lurraldeko zazpi kuadrillek ere parte hartuko duten, eta non kuadrillak eurak izango diren bozeramaile udal batzuek eta besteek eta haiek osatzen dituzten administrazio batzar batzuek eta besteek jasangarritasuna dela-eta ekarriko dituzten eskarieta-rako. Planak, halaber, “jasangarritasun adierazleen sistema” bat eratzeko asmoa jasotzen du, aldian-aldian baloratzeko plana betez lurraldeko gizarte, ekonomia eta ingurumen errealitatea-ren gainean eragingo diren ondorioak.
Horregatik, Ingurumen eta Hirigintza Saileko foru diputatuak proposatuta eta Foru Gobernu Kontseiluak gaur bertan egindako bilkuran gaia aztertu ondoren, hauxe
ERABAKITZEN DUT
Lehenengoa. Onartzea Arabako Lurralde Historikoko Garapen Jasangarriari buruzko II. Plan Estrategikoa, ebazpen honetan atxikitzen den eranskinaren arabera.
Bigarrena. Planerako diru zuzkidurak izatekotan, baliabideak izan beharko dira dagozkion aurrekontuetan onarturik.
Hirugarrena. Erabaki hau ALHAOn argitaratzea.
Gasteiz, 2017ko urriaren 24a
Diputatu nagusiaRAMIRO GONZÁLEZ VICENTE
Ingurumen eta Hirigintza Saileko foru diputatuaJOSEAN GALERA CARRILLO
Ingurumen eta Hirigintza zuzendariaAMAIA BARREDO MARTÍN
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
3/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
4/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
AURKIBIDEA
1. JUSTIFIKAZIOA ..................................................................................................................... 1
2. TESTUINGURUA ................................................................................................................... 4
2.1. Munduko eskala ........................................................................................................... 6
2.2. Europako eskala ........................................................................................................... 7
2.3. Estatuko eskala ............................................................................................................. 7
2.4. Autonomiako eskala ..................................................................................................... 8
3. DIAGNOSTIKOA ETA ERRONKAK ........................................................................................ 10
4. ILDO ESTRATEGIKOAK ........................................................................................................ 12
5. HELBURU ZEHATZAK .......................................................................................................... 14
5.1. 1. Erronka: Lehiakorra, berritzailea, karbonoan apala eta baliabideen erabileran eraginkorra den ekonomia ....................................................................................................... 15
5.2. 2. Erronka: Kultura ondarea zaintzea ......................................................................... 16
5.3. 3. Erronkta: Lurralde orekatua ................................................................................... 17
5.4. 4. Erronka¨Osasuna sustatzea .................................................................................... 19
5.5. 5. Erronka: Ekitatea eta justizia soziala ...................................................................... 20
5.6. 6. Erronka: Etorkizuneko belaunaldiekiko konpromisoa ............................................ 21
5.7. 7. Erronka: Gobernamendu arduratsua ..................................................................... 22
6. JARDUKETAK...................................................................................................................... 23
7. KUDEAKETA ETA JARRAIPENA ............................................................................................ 25
8.- ERRONKEN, ILDO ESTRATEGIKOEN ETA HELBURU ZEHATZEN LABURPEN TAULA.. 29
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
5/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
1
1. JUSTIFIKAZIOA
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
6/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
2
“Arabako Lurralde Historikoko Garapen Iraunkorreko I. Plan Estrategikoak”, Diputatuen Kontseiluaren maiatzaren 17ko 298/2011 erabakiaren bidez onetsiak, 2011-2015 aldian iraunkortasunaren arloan Arabako Lurralde Historikorako lehentasunezkotzat jo ziren estrategiak koordinatzeko esparrua definitu zuen. Plana Aalborgeko 10 konpromisoen inguruan zegoen egituratuta eta 31 ildo estrategiko, 73 jarduketa programa eta 215 jarduketa ezartzen zituen. Indarraldia bukatuta, Arabako Foru Aldundiak egokia deritzo plan berri bat egiteari, hau ahalbidetzeko:
Ildo estrategikoak lurralde historikoko ingurumen, ekonomia eta gizarte egoera berrira egokitzea, azken urteetan izandako ekonomia koiuntura bereziak eragin baitio neurri handiagoan edo txikiagoan. Eskala geografiko desberdinetan eta iraunkortasun bektore diferenteen gainean onetsitako plangintza elementu berrien lehentasunak txertatzea, Arabako iraunkortasun politika guztiz bat etor dadin goragoko mailako plangintzetatik datozen aginduekin.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
7/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
3
2011-2015ERAKO ARABAKO LH-KO GARAPEN IRAUNKORREKO I. PLAN ESTRATEGIKOA
AALBORGEKO KONPROMISOA ILDO ESTRATEGIKOA
1. Gobernu moduak 1.1. Balio eta printzipio transbertsaletan oinarritutako gobernamendua garatzea 1.2. Herritarren zerbitzu publikoetarako irisgarritasuna hobetzea
2. Iraunkortasunerako kudeaketa
2.1. Herritarrentzako zerbitzuen prestazioak hobetzea, ALHko herri administrazioetan IKTak ezarriz 2.2. Toki iraunkortasuna babestea
3. Natura ondasun komunak
3.1. Uraren kudeaketa eraginkorra sustatzea 3.2. Natura eta biodibertsitatea babestu, leheneratu eta hobetzea 3.3. Nekazaritza eta abeltzaintza iraunkorrak sustatzea 3.4. Arabako natura ondasun komunetarako sarbidea erraztea
4. Kontsumo eta bizimodu arduratsuak
4.1. Hondakinen prebentzioa eta kudeaketa hobetzea 4.2. Arabako energia joeren aldaketa sustatzea 4.3. Erosketa eta kontratazio publiko iraunkorrak sustatzea 4.4. Herritarren kontsumo iraunkor eta arduratsua bultzatzea
5. Hirigintza plangintza eta diseinua
5.1. Hirigintza plangintza iraunkorra sustatzea 5.2. Araban eraikuntza iraunkorra sustatzea
6. Mugikortasun hobea eta zirkulazio murrizketa
6.1. Mugikortasun iraunkorra eta garraio publiko garbirako sarbide unibertsala sustatzea 6.2. Arabako irisgarritasuna, konexioa eta multimodalitatea hobetzea 6.3. Isuri gutxiko ibilgailuetarako aldaketa sustatzea
7. Osasunerako toki ekintza
7.1. Herritarren osasuna sustatzea, jarduera fisikoaren eta kirolaren bidez 7.2. Arabako udalerrien kudeaketari osasun kontzeptua gehitzea 7.3. Osasunaren gaineko eraginen ebaluazioa bultzatzea
8. Toki ekonomia bizia eta iraunkorra
8.1. Araba berrikuntzarako plataformatzat sustatzea 8.2. Arabak kultura eta turismo helmuga iraunkor gisa duen erakargarritasuna areagotzea 8.3. Sektore estrategiko iraunkorrak indartzea 8.4. ETE-en enpresa sare iraunkorra indartzea
9. Berdintasuna eta justizia soziala
9.1. Emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna sustatzea 9.2. Kultura arteko bizikidetza sustatzea, tokiko kulturaren sustapena indartuz 9.3. Gizarte bazterketaren aurka borrokatzea 9.4. Etxebizitza baterako sarbidearen hobekuntza bultzatzea 9.5. Kalitate oneko gizarte zerbitzuen sistema sustatzea
10. Tokikotik globalera 10.1. Garapenerako lankidetzan Arabako administrazioaren parte hartze aktiboa sustatzea 10.2. Klima aldaketaren aurka borrokatzea
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
8/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
4
2. TESTUINGURUA
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
9/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
5
Brundtland txostena delakoak, 1987koak, agerian jarri zuen garapen iraunkorra transbertsalki politika publiko guztietan sartu behar zela, orainaldiko beharrak bermatzeko etorkizuneko belaunaldiek beren beharrak betetzeko izango dituzten aukerak arriskuan jarri gabe. Orduz geroztik, txosten, agiri, programa eta estrategia ugarik itxuratu dute kontzeptu
horren aplikazio praktikoa, etengabe egoera sozioekonomikora, ingurumenekora eta politikora egokituz. 2011n “Arabako LHko Garapen Iraunkorreko I. Plana” onartu zenetik, hauek dira Arabako estrategiaren plangintzan eragina izan duten plan eta estrategia onartu nagusiak:
2011 2012 2013 2014 2015 2016
Mundukoa
Rio+20: “Nahi dugun etorkizuna”: Nazio Batuen Garapen Iraunkorrari buruzko Konferentzia
Garapen Iraunkorrerako Agenda 2030
Klimari buruzko Parisko Akordioa
Europakoa Euskal Adierazpena:
bide berriak Europako hiri eta herrientzat
Estatukoa
Ekialdeko Kantauriko Demarkazio Hidrografikoko Espainiako zatiaren Uholde Arriskua Kudeatzeko 2015-2021erako Plana
Ebroko Demarkazio Hidrografikoaren Uholde Arriskua Kudeatzeko Plana
Autonomikoa
2015-2020rako Ingurumeneko IV. Esparru Programa
2050erako Klima Aldaketaren Estrategia
2020rako Hondakinak Prebenitzeko eta Kudeatzeko Plana
2030erako Euskadiko Biodibertsitate Estrategia
Euskadiko Erosketa eta Kontratazio Publiko Berdearen Programa 2050
2030erako EAEko Jasangarritasunerako Hezkuntzako Estrategia
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
10/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
6
MUNDUKO ESKALA
Rio+20: “Nahi dugun etorkizuna”
Nazio Batuen Garapen Iraunkorrari buruzko Konferentzia hau 2012an egin zen, eta, bertan, garapen iraunkorrarekiko konpromiso berritu baten printzipio inspiratzaileak ezartzen dituen agiri bat onartu zen.
Garapen Iraunkorrerako Agenda 2030
2015ean onartu zen eta munduan aplikatu beharreko garapen iraunkorreko 17 helburu berriak onetsi zituen:
1. Mundu guztian era guztietako pobreziari amaiera ematea. 2. Goseari amaiera ematea, elikagai segurtasuna eta nutrizioaren
hobekuntza erdiestea eta nekazaritza iraunkorra sustatzea. 3. Bizitza osasungarria bermatzea eta adin guztietako jendearen
ongizatea sustatzea. 4. Kalitate oneko bidezko hezkuntza inklusiboa bermatzea eta
denentzako etengabeko ikaskuntza aukerak sustatzea. 5. Genero berdintasuna erdiestea eta emakume eta neska guztiak
ahalduntzea. 6. Uraren eskuragarritasuna eta kudeaketa iraunkorra eta denentzako
saneamendua bermatzea. 7. Denentzako energia erdiesgarri, fidagarri, iraunkor eta moderno
baterako sarbidea bermatzea. 8. Etengabeko ekonomia hazkunde inklusibo eta iraunkorra, enplegu
betea eta produktiboa eta denentzako ganorazko lana sustatzea. 9. Azpiegitura erresilienteak eraikitzea, industrializazio inklusibo eta
iraunkorra sustatzea eta berrikuntza bultzatzea. 10. Herrialdeetako eta haien arteko desberdintasuna murriztea. 11. Hiriak eta giza kokaguneak inklusiboak, ziurrak, erresilienteak eta
iraunkorrak izan daitezen erdiestea. 12. Kontsumo eta ekoizpen iraunkorreko modalitateak bermatzea. 13. Klima aldaketaren eta haren ondorioen aurka borrokatzeko premiazko
neurriak hartzea. 14. Ozeanoak, itsasoak eta itsas baliabideak zaintzea eta modu
iraunkorrean garapen iraunkorrerako erabiltzea. 15. Ekosistema lehortarrak babestea, leheneratzea eta horien erabilera
iraunkorra sustatzea, basoak modu iraunkorrean kudeatzea, desertifikazioaren aurka borrokatzea, lurren degradazioa geldiaraztea eta inbertitzea eta biodibertsitatearen galera geldiaraztea.
16. Garapen iraunkorrerako gizarte baketsu eta inklusiboak sustatzea, denentzako justiziarako sarbidea erraztea eta kontu ematen duten maila guztietako erakunde eraginkor eta inklusiboak eraikitzea.
17. Garapen Iraunkorrerako Mundu Aliantza inplementatzeko eta suspertzeko baliabideak indartzea.
Klimari buruzko Parisko Akordioa
Akordio hau 2015ean egin zen eta berotze globala 1,5 eta 2 °C bitarteko tenperatura igoerara mugatzeko konpromisoa biltzen du.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
11/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
7
EUROPAKO ESKALA
Euskal Adierazpena: bide berriak Europako hiri eta herrientzat
2016an onartu zen, Bilbon, eta oinarrizko 10 helburu planteatzen ditu:
1. Gure energia sistemetatik karbonoa kentzea eta baliabide horren guztizko kontsumoa murriztea.
2. Hiri mugikortasunerako eta irisgarritasunerako eredu iraunkorrak sortzea.
3. Biodibertsitatea eta ekosistemen zerbitzuak babestea eta hobetzea. 4. Urbanizatu gabeko lurraren eta espazio naturalen erabilera murriztea. 5. Ur baliabideak, uraren kalitatea eta airearena babestea. 6. Klima aldaketara egokitzea eta hondamendi arriskua murriztea. 7. Espazio publikoak hobetzea, bizikidetzako ingurune seguru eta
dinamikoak sortzeko. 8. Herritar guztientzako etxebizitza nahiko eta egokiak lortzea. 9. Gizarte estamentu guztien inklusioa eta gizarteratzea bermatzea. 10. Gure toki ekonomiak eta toki laneko aukerak indartzea.
ESTATUKO ESKALA
Uholde arriskua kudeatzeko planak
2016an Arabako Lurralde Historikoari eragiten dioten uholde arriskua kudeatzeko plan bi onartu ziren estatuan:
Ekialdeko Kantauriko Demarkazio Hidrografikoko Espainiako zatiaren Uholde Arriskua Kudeatzeko 2015-2021erako Plana; Arabako Amurrio, Aiara eta Laudio udalerrietan identifikatzen ditu uholde arrisku nabarmena izan dezaketen areak (ARPSI).
Ebroko Demarkazio Hidrografikoa; Zadorra-Ihuda zona Ebroko arro guztirako mugatutako 46 ARPSIetako bat dela esaten du.
Gainera, bi planek Nerbioiko eta Zadorrako arroetako zenbait puntu antzematen dituzte, non uren kalitatea ez den egokia.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
12/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
8
AUTONOMIAKO ESKALA
2015-2020rako Ingurumeneko IV. Esparru Programa
“Otsailaren 27ko 3/1998 Legeak”, Euskal Herriko ingurugiroa babesteko lege orokorrak, 6. artikuluan ezartzen du Euskadiko ingurumen politika ingurumeneko esparru programa (IEP) batean gauzatuko dela; ingurumen organoak egingo du, 4 urtean behin. IV. IEP 2015-2020 aldian egongo da indarrean eta “Garapen Iraunkorraren Euskal Ingurumen Estrategia 2002-2020” berrikusten du; horren arabera, egungo egoerak estrategia behar bezala arrazoituz birdefinitzea justifikatzen du, eta, beraz, 6 helburu estrategiko berri ezartzen dira:
1. Gure natura kapitala babestea, zaintzea eta leheneratzea, ekosistemek eskaintzen dizkiguten zerbitzuak gordez.
2. Lehiakorra, berritzailea, karbonoan apala eta baliabideen erabileran eraginkorra den ekonomia baterantz aurrera egitea.
3. Gure herritarren osasuna eta ongizatea sustatzea eta babestea. 4. Lurraldearen iraunkortasuna areagotzea. 5. Politiken koherentzia bermatzea, ingurumen integrazioa
areagotzeko. 6. Euskadiren nazioarteko proiekziorako eta erantzukizunerako
ekarpenak egitea. 2050erako Klima Aldaketaren Estrategia
Estrategia hau 2015ean onartu zen eta EAEk datozen hamarkadetan klima aldaketa arintzeko eta horretara egokitzeko aurrera egite aldera ekin nahi zaien jarduketa ildoak ezartzen ditu. Horretarako, 9 helmuga ezartzen ditu:
1. Karbono gutxiko energia eredu baten alde egitea. 2. Emisiorik gabeko garraio baterantz aurrera egitea. 3. Lurraldearen eraginkortasuna eta erresilientzia areagotzea. 4. Natura ingurunearen erresilientzia handitzea. 5. Lehen sektorearen erresilientzia handitzea eta haren emisioak
murriztea. 6. Hiri hondakinen sorrera murriztea eta zero isurpen lortzea
trataerarik gabe. 7. Arriskuei aurre hartzea. 8. Berrikuntza, hobekuntza eta ezagutzaren transferentzia
bultzatzea. 9. Euskal Administrazio Publikoa arduratsu, eredu eta erreferente
da klima aldaketaren arloan.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
13/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
9
2020rako Hondakinak Prebenitzeko eta Kudeatzeko Plana
Plan hau ere 2015ean onartu zen, eta 5 programa hauen inguruan antolatzen ditu autonomia mailan mota guztietako hondakinak prebenitzeko eta kudeatzeko xedatzen diren ekintzak:
1. Aurrea hartzea. 2. Gaikako bilketa eta bereizketa. 3. Berrerabiltzeko prestakuntza, birziklapena eta balorizazioa. 4. Eliminazioa optimizatzea. 5. Administrazioaren eredugarritasuna eta gobernu egokia.
2030erako Euskadiko Biodibertsitate Estrategia
Estrategia hau 2016an onartu zen eta 4 xede hauek ezartzen ditu, datozen 15 urteetan EAEn biodibertsitatea behar bezala babesteko aurrera egite aldera:
1. Ekosistemak babestea eta leheneratzea. 2. Europako Natura 2000 Sarea sustatzea aukerarako tresna gisa. 3. Naturaren ezaguera eta kultura sustatzea. 4. Lurraldearen eta natura ondarearen kudeaketan
eraginkortasuna eta efizientzia izatea. Euskadiko Erosketa eta Kontratazio Publiko Berdearen Programa 2050
Programa hau 2016an onartu zen eta horrelako bigarren programa da. Lehen programan Eusko Jaurlaritzan eta hari lotutako erakundeetan ardazten ziren lan ildoak EAEko administrazio publiko osora zabaltzen dira orain, 5 lerro estrategikoren bidez:
1. Inplementaziorako edukia eta tresnak. 2. Kontratazio prozeduretan integratzea. 3. Prestakuntza, trebakuntza eta sentsibilizazioa. 4. Merkatuarekin koordinatzea. 5. Komunikazioa, dibulgazioa eta sareko lana.
2030erako EAEko Jasangarritasunerako Hezkuntzako Estrategia
2016an onartu zen hezkuntza estrategia hau. Haren helburua da iraunkortasunaren arloko eragile guztiak behar bezala sentsibilizatzeko eta trebatzeko ekin behar zaien jarduketak 4 jomuga hauen inguruan antolatzea:
1. Ekintzarako heztea. 2. Hezitzaileen, prestatzaileen eta beste aldaketa eragile batzuen
gaitasuna sendotzea. 3. Gazteak gaitu eta ahalduntzea. 4. Hiriak eta herriak iraunkortasunerako ingurune hezigarri gisa
sustatzea.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
14/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
10
3. DIAGNOSTIKOA ETA ERRONKAK
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
15/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
11
“2011-2015erako Arabako LHko Garapen Iraunkorreko I. Plan Estrategikoa” eta azken bost urteetan onartutako plangintza tresnak erkatuz analizatuta, ondorioztatu da agiri desberdinak oro har bat datozen arren zenbait doikuntza egin behar direla, adibidez, klima aldaketa bektorea transbertsalizatzeko, ekosistemen zerbitzuen balioa azpimarratzeko, lehentasun jakin batzuk berrantolatzeko, etab. Beraz, plan berriak bai erronka berrietara bai Arabako Foru Aldundiaren eskumen errealitatera egokitzen den egitura bat izan behar du. Horrela, “2011-2015erako Arabako LHko Garapen Iraunkorreko I. Plan Estrategikoak” Aalborgeko 10 konpromisoen inguruan antolatzen zituen bere ildo estrategikoak eta jarduketa programak. Bestalde,
plangintza elementu berriei buruz egin den analisiak agerian jarri du bakoitzak bere antolaketa sistema daukala, non jomugak, erronkak, helburuak, ildo estrategikoak eta abar modu desberdin batean antolatzen diren. Arabako Lurralde Historikoko egungo egoera eta plan berrirako planteatutako indarraldia (2018-2030) ikusita, egokitzat jotzen da Arabako Garapen Iraunkorreko II. Plana erronka, ildo estrategiko eta helburu zehatzen inguruan egituratzea eta jarduketei, aldiz, planaren indarraldiaren barruan prestatutako urte anitzeko programetan heltzea. Azaldutakoan oinarrituta, hauek dira “2018-2030erako Arabako Lurralde Historikoko Garapen Iraunkorreko II. Plan” honetako oinarrizko 7 erronkak:
ARABAKO LH-KO GARAPEN IRAUNKORREKO II.
PLANEKO 7 ERRONKAK
1. Lehiakorra, berritzailea, karbonoan apala eta
baliabideen erabileran eraginkorra den ekonomia
2. Kultura ondarea zaintzea 3. Lurralde orekatua 4. Osasuna sustatzea 5. Ekitatea eta justizia soziala 6. Etorkizuneko belaunaldiekiko konpromisoa 7. Gobernamendu arduratsua
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
16/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
12
4. ILDO ESTRATEGIKOAK
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
17/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
13
Planteatutako 7 erronkak erdiesteko, 12 ildo estrategiko hauek ezartzen dira:
ERRONKAK ILDO ESTRATEGIKOAK 1. Lehiakorra, berritzailea,
karbonoan apala eta baliabideen erabileran eraginkorra den ekonomia.
1.1 Ekoizpen eta kontsumo metodo iraunkorragoak sustatzea. 1.2 Garapen ekonomikoko estrategia iraunkorrak bultzatzea.
2. Kultura ondarea zaintzea.
2.1 Arabako natura ondarea babestu eta zaintzea. 2.2 Arabako natura baliabideak babestea eta horien kalitatea
berreskuratzea.
3. Lurralde orekatua.
3.1 Hiri eta lurralde plangintza iraunkorra sustatzea. 3.2 Klima aldaketaren aurkako lurralde estrategiak garatzea. 3.3 Baliabideen kudeaketa eraginkorra sustatzea.
4. Osasuna sustatzea. 4.1 Osasuna politika guztietan barne hartzea sustatzea.
5. Ekitatea eta justizia soziala.
5.1 Desberdintasuna murriztea eta ekitatea sustatzea.
6. Etorkizuneko belaunaldiekiko konpromisoa.
6.1 Ekintzarako hezkuntza sustatzea. 6.2 Norberaren nortasunari eustea.
7. Gobernamendu arduratsua.
7.1 Partaidetzan, gardentasunean, ekitatean eta eraginkortasunean oinarritutako kudeaketa eredu bat sustatzea.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
18/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
14
5. HELBURU ZEHATZAK
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
19/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
15
12 ildo estrategikoak 45 helburu zehatzen bidez zabalduko dira.
5.1. 1. ERRONKA: LEHIAKORRA, BERRITZAILEA, KARBONOAN APALA ETA BALIABIDEEN
ERABILERAN ERAGINKORRA DEN EKONOMIA
Lehen erronka honek planteatzen du tokiko ekoizpen oinarriaren lehiatzeko gaitasunak hobetu behar direla, gizarte desberdintasunak edo ingurumen eraginak larriagotu gabe, lurraldearen garapen iraunkorra horrelako ekonomia batek soilik bermatu ahal duelakoan. Ezinbestekoa da klima areago errespetatzen duen eta energia gutxiago kontsumitzen duen ekonomia sustatzea, klimaren alde jarduteko Europako politikekin bat etorriz. Sektore guztiek lagundu behar dute karbonoan apala den ekonomia baterantz iragaten, bakoitzak bere gaitasun teknologiko eta ekonomikoaren arabera.
Bestalde, ekonomia zirkularra, produktu eta prozesuen eraginkortasuna, dibertsifikazioa, berrikuntza eta horrelako kontzeptuak barneratzeak ekonomiaren iraunkortasunaren aldeko apustu hori sendatuko du, baita Arabako enpresa egituraren lehiakortasuna ere. Ekonomia eredu berri hori finkatzeko, eskariaren gainean ere lan egin beharko da, kontsumo iraunkorra bultzatuz, bai herritarrena bai erakunde publikoena (erosketa eta kontratazio publiko berdeen bidez, besteak beste).
ILDO
ESTRATEGIKOAK HELBURU ZEHATZAK
1.1 Ekoizpen eta kontsumo metodo iraunkorragoak sustatzea.
1.1.1 Ezer xahutzen ez duen, lehiakorra eta karbonoan apala den ekonomia zirkular bat bultzatzea.
1.1.2 Materialen kontsumoa optimizatzea eta produktu eta prozesu iraunkorragoak, eraginkorragoak eta lehiakorragoak sustatzea.
1.1.3 Nekazaritza eta abeltzaintza ekoizpen integratua, ekologikoa eta lokala sustatzea, klima baldintza berrietara egokitzen dena eta berotegi efektuko gas gutxiago isurtzen dituena.
1.1.4 Enpresa egituran, funtsean ETEE-etan, iraunkortasuna indartzea.
1.2 Garapen ekonomikoko estrategia iraunkorrak bultzatzea.
1.2.1 Ekintzailetza, enplegu berdea, toki ekonomia eta toki enpleguko aukerak indartzea.
1.2.2 Herritarren kontsumo iraunkor eta arduratsua bultzatzea. 1.2.3 Erosketa eta kontratazio publiko berdeen aplikazioa sustatzea. 1.2.4 Berrikuntza sustatzea, baita interes komuneko gai transbertsalei (klima
aldaketa, elikagai segurtasuna, etab.) buruzko jakintza zientifikoa hobetzea eta transferitzea ere.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
20/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
16
5.2. 2. ERRONKA: KULTURA ONDAREA ZAINTZEA
Arabako Lurralde Historikoak aniztasun eta aberastasun handiko natura ondarea dauka. Natura kapital hori aktibo handia da eta behar bezala babestu behar da lurraldearen iraunkortasuna bermatu nahi bada. Biodibertsitatea eta naturagune babestuak zaintzea da gai horretan aurrera egiteko euskarrietako bat.
Baina erronkak harago joan behar du, giza garapenak jadanik eragin dien habitatak eta espezieak berrekuratzen saiatuz. Ingurune desberdinen (urtarra, atmosferikoa eta lehortarra) kalitatea hobetzearen aldeko apustuak Arabako natura ondarea etengabe hobetzen jarraitzeko bidea emango du, bereziki kalitate baxuagokoak edo sentikortasun handiagokoak diren puntuetan.
ILDO
ESTRATEGIKOAK
HELBURU ZEHATZAK
2.1 Arabako natura ondarea babestu eta zaintzea
2.1.1 Habitaten eta espezieen galera eta narriadura geldiaraztea eta haien kontserbazio egoera hobetzea, funtzio anitzeko lurralde erresiliente baterantz aurrera egiteko.
2.1.2 Naturagune babestuak babestu eta hobetzea. 2.1.3 Arabako natura ondasun komunetarako sarbidea erraztea. 2.2 Arabako
natura baliabideak babestea eta horien kalitatea berreskuratzea
2.2.1 Lurzoru galeraren eta desertifikazioaren aurka borrokatzea, lurren degradazioa geldiarazi eta inbertitzeko.
2.2.2 Ur baliabideak (azaleko urak, lurpeko urak, zona babestuak, masa artifizial eta oso aldatuak) babestea eta horien kalitatea hobetzea.
2.2.3 Ingurumen atmosferikoa babestea eta horren kalitatea hobetzea. 2.2.4 Naturagune degradatuak leheneratzea.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
21/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
17
5.3. 3. ERRONKA: LURRALDE OREKATUA
1. erronkak (lehiakorra, berritzailea, karbonoan apala eta baliabideen erabileran eraginkorra den ekonomia) eta 2. erronkak (kultura ondarea zaintzea) zuzeneko eragina dute lurraldean; beraz, alderdi eta interes guztien oreka iraunkorra bermatzen duen lurralde plangintza bat zaindu behar da. Bestalde, “2050erako Euskadiko Klima Aldaketaren Estrategiak” nabarmentzen du eremu horretan neurri zehatzak hartu behar direla, bai arintzeko (karbono hustulekuak, berotegi efektuko gasen isurien murrizketa, mugikortasun iraunkorra, etab.) bai egokitzeko (ingurunearen eta funtsezko azpiegituren erresilientzia muturreko gertaeretan, hala
nola uholde eta lehorteetan. etab.). Klima aldaketako bektorearen transbertsalizazioa da Garapen Iraunkorreko II. Planaren erronka handietako bat. Etorkizuneko belaunaldiek beren beharrak estaltzeko edukiko dituzten aukerak arriskuan ez jartzeko aginduak, Brundtland txostenak 1987an jasotakoak, baliabideen kontsumoari irmotasunez eta arduraz aurre egitea ekartzen du. Ura, hondakinak, energia, mendiak eta abar kudeatzeko eraginkortasun ereduak erabiltzeak nabarmen lagunduko du lurralde iraunkor eta orekatu bat, etorkizuneko belaunaldiekiko konpromisoari eusten diona, erdiesten.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
22/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
18
ILDO ESTRATEGIKOAK HELBURU ZEHATZAK
3.1 Hiri eta lurralde plangintza iraunkorra sustatzea
3.1.1 Natura baliabideak erabiltzearen eta natura ingurunea zaintzearen bateragarritasuna sustatzea.
3.1.2 Lurzoruaren okupazioa optimizatzea, degradatutako espazioen berritzea eta berrerabiltzea sustatuz.
3.1.3 Kudeaketan eta plangintzan ekosistemek eskaintzen dituzten zerbitzuak txertatzea.
3.1.4 Azpiegitura berdeak bultzatzea klima aldaketa arintzen edo horretara egokitzen laguntzeko tresna gisa.
3.1.5 Espazio publikoak hobetzea ingurune berdeak, klima aldaketara egokituta daudenak eta mantentzean eraginkorrak, ziurrak eta dinamikoak direnak, sortzeko.
3.2 Klima aldaketaren aurkako lurralde estrategiak garatzea
3.2.1 Klima aldaketara egokitzea eta hondamendiak, bereziki uholde eta lehorteei lotutakoak, egoteko arriskua murriztea.
3.2.2 Muturreko gertaerak jazotzen direnean, ingurune eraikiaren eta funtsezko azpiegituren (energia, ura, elikadura, osasuna eta IKTak) erresilientzia ziurtatzea.
3.2.3 Arabak karbono hustubide gisa duen gaitasuna areagotzea. 3.2.4 Garraio unibertsala, irisgarria, konektatua, multimodala eta berotegi
efektuko gasen (BEG) isuri gutxikoa sustatzea.
3.2.5 Mugikortasun ez motorizatua bultzatzea.
3.3 Baliabideen kudeaketa eraginkorra sustatzea
3.3.1 Erabilera guztietarako epe luzeko ur hornikuntza, uraren kudeaketa eraginkorra eta saneamendu unibertsala bermatzea.
3.3.2 Hondakinen sorkuntza murriztea, gaikako bilketa areagotzea eta kudeaketa hierarkia (berrerabiltzeko prestaketa, balioztapen materiala, balioztapen energetikoa, deuseztapena) aplikatzea, indarrean dauden prebentzio eta kudeaketa planak betetzen laguntzeko eta lurralde historikoaren eremuan udalek zerbitzuen prestazio integrala bermatze aldera egiten dituzten jarduketen koordinazioa bermatzeko.
3.3.3 Energia sistemetatik karbonoa kentzea eta baliabide horren guztizko kontsumoa murriztea, energia eraginkortasuna, eskariaren kudeaketa eta energia berriztagarriak sustatuz.
3.3.4 Mendiak modu iraunkorrean kudeatzea.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
23/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
19
5.4. 4. ERRONKA: OSASUNA SUSTATZEA
Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) honela definitzen du “osasuna politika guztietan”: “sektore guztietako politika publikoen ikuspegia, zeinak, sistematikoki, osasunari buruzko erabakien inplikazioak kontuan hartu, sinergiak bilatu, eta osasunerako eragin kaltegarriak saihesten dituen, biztanleen osasuna eta osasuneko ekitatea hobetzeko” (OME, 2013). Haren helburua da sektore guztietako politikei buruzko erabakiek ondorio neutralak edo onuragarriak izatea osasunaren baldintzatzaile sozialetan. “Osasuna politika guztietan” estrategia ebidentzia honetan oinarritzen da:
osasunaren sektoreak ezin ditu, berak bakarrik, osasunaren baldintzatzaile sozialak, neurri handi batean populazioen osasunaren erantzuleak direnak, aldatu. Horiei heltzeko, etxebizitzarekin, garraioarekin, enpleguarekin, urbanizazioarekin, ekonomia garapenarekin eta ingurumenarekin zerikusia duten arazoei egin behar zaie aurre, besteak beste, osasun publikoko erakunde gehienen eragin eremutik kanpo dauden arlo batzuk baino ez aipatzearren. Hortaz, horren inguruko helburu zehatzak gehitu behar dira.
ILDO
ESTRATEGIKOAK
HELBURU ZEHATZAK
4.1 Osasuna politika guztietan barne hartzea sustatzea.
4.1.1 Lurralde plangintzan eta kudeaketan osasun kontzeptua sustatzea, besteak beste planen, programen eta proiektuen osasun eraginaren ebaluazioa bultzatuz.
4.1.2 Bizi aztura osasungarriak, talde eta adin tarte guztien ongizatea areagotzen dutenak, sustatzea.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
24/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
20
5.5. 5. ERRONKA: EKITATEA ETA JUSTIZIA SOZIALA
Garapen iraunkorraren helburua proiektu bideragarriak definitzea da, giza jardueren ekonomia, gizarte eta ingurumen alderdiak bateragarri eginez; “hiru euskarri” horiek hartu behar dira aintzat lurralde iraunkorra lortzeko. Gizarte iraunkortasunak ekitatea lortzea eskatzen du; horrek esan nahi du pobrezia deuseztatu behar dela eta gizarte maila
guztiek izan behar dutela ekonomia hazkundearen onura eta bertute guztietarako sarbidea. Erronka pertsonen oinarrizko beharrak betetzean eta, aldi berean, eskubide ekonomikoak, politikoak, kulturalak, genero ekitatekoak eta abar betetzen direla bermatzean datza. Hitz batean, pertsona bakoitzaren gaitasunak adierazi eta garatu ahal diren testuinguru batean bizitzeko eskubidea.
ILDO
ESTRATEGIKOAK
HELBURU ZEHATZAK
5.1 Desberdintasuna murriztea eta ekitatea sustatzea.
5.1.1 Pobrezia eta gizarte desberdintasunak murriztea, kalitate oneko tokiko gizarte zerbitzuak eta garapenerako lankidetza sustatuz.
5.1.2 Emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna sustatzea. 5.1.3 Gizarte estamentu guztien inklusioa eta gizarteratzea bermatzea. 5.1.4 Kulturartekotasuna sustatzea, askotariko gizarte kohesionatua,
integratzailea, inklusiboa eta parte hartzailea eratzeko helburuarekin, Araban dauden arrazen, jatorrien, etorkien eta abarren dibertsitatetik abiatuta.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
25/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
21
5.6. 6. ERRONKA: ETORKIZUNEKO BELAUNALDIEKIKO KONPROMISOA.
Garapen iraunkorra, helburu bat baino, prozesu bat da, eta horregatik ezin da soilik teknikak eta programak aplikatuz lortu. Gizarte aldaketako prozesu oro gisa, giza portaeren eta balioen menpe dago; hortaz, sentsibilizazioak eta hezkuntzak zeregin estrategikoa daukate garapena iraunkortasunerantz eta ekitaterantz bideratzeko. Garapen iraunkorraz sentsibilizatzeak eta hezteak esan nahi du irakaskuntza eta ikaskuntza pertsonalari garapen iraunkorraren funtsezko alderdiak gehitzea,
hala nola klima aldaketa, biodibertsitatea, pobreziaren murrizketa, garapen iraunkorra, nortasunaren zaintza, etab. Era berean, partaidetzazko metodoak eskatzen ditu, herritarrak motibatzen dituztenak eta autonomia ematen dietenak, haien jokabidea aldatzeko eta garapen iraunkorraren aldeko neurriak errazago hartzeko asmoz. Ildo horretan, tresna egokiak zehaztea bezain garrantzitsua da horiek abian jartzen eta garatzen direla bermatzen duten eragile dinamizatzaileen sare on bat antolatzea.
ILDO
ESTRATEGIKOAK HELBURU ZEHATZAK
6.1 Ekintzarako hezkuntza sustatzea
6.1.1 Gizarte osoak iraunkortasun bektoreei buruz dituen sentsibilizazioa, kontzientziazioa, prestakuntza eta informazioa sendotzea, bai herritarrengan oro har, bai talde zehatzetan (gazteak, etab.) edo enpresetan (enpresa publikoak, etab.).
6.1.2 Tokiko Agenda 21 eta Eskolako Agenda 21 indartzea, baita iraunkortasuna eraikitzeko tresna gisa behar duten koordinazioa ere.
6.1.3 Eremu bakoitzean iraunkortasunaz sentsibilizatzeko eragile dinamizatzaile eta berritzaileak identifikatzea, gaitzea eta indartzea, sareko elkarlana erraztuz.
6.2 Norberaren
nortasunari eustea
6.2.1 Tokiko kultura sustatzea.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
26/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
22
5.7. 7. ERRONKA: GOBERNAMENDU ARDURATSUA
Gobernamendu arduratsuak ekintza publikoa eta hori antolatzeko egiturak ulertzeko modu berri bat, lurraldeak administratzen diren erak eta aplikatutako politikak lantzen ditu. Gobernamendu arduratsuak tartean dauden eragile eta gobernu maila guztientzako eta erabakitze prozesuetarako jarduketa eredu berri bat dakar.
Partaidetza, elkarrizketa, herritarren irisgarritasuna, eremu publikoaren eta pribatuaren erantzukidetasuna eta politika publikoen koordinazioa dira lurralde gobernuko eredu berri honek oinarri hartu behar dituen funtsezko elementuak.
ILDO
ESTRATEGIKOAK
HELBURU ZEHATZAK
7.1 Partaidetzan, gardentasunean, ekitatean eta eraginkortasunean oinarritutako kudeaketa eredu bat sustatzea
7.1.1 Herritarren zerbitzu eta informazio publikoetarako irisgarritasuna hobetzea.
7.1.2 Sozietate zibilarekin hitz egiteko eta parte hartzeko espazioak sustatzea.
7.1.3 Iraunkortasun estrategia garatzean eremu publikoaren eta pribatuaren erantzukidetasuna sustatzea.
7.1.4 Eragile publikoen koordinazioan eta lankidetzan oinarritutako kudeaketa ereduak sustatzea, kontu ematen duten erakunde eraginkor eta inklusiboen sare bat lortzeko aurrera egiteko.
7.1.5 Iraunkortasunaren arloan eredugarria den gobernamendu bat, printzipio transbertsalak eta ingurumen integrazioa aintzat hartzea sustatzen duena, garatzea.
7.1.6 Araudi berriaren arabera, iraunkortasun bektoreei buruzko informazioa eta gardentasuna hobetzea.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
27/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
23
6. JARDUKETAK
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
28/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
24
Arabako LHko Garapen Iraunkorreko II. Plan honen indarraldia 2018tik 2030ra doanez, beharrezkotzat jotzen da urte anitzeko ekintza programak, ezarritako erronkak, ildo estrategikoak eta helburu zehatzak
betetzeko aurrera egitea ahalbidetzen duten jarduketak zehazten dituztenak, antolatzea.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
29/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
25
7. KUDEAKETA ETA JARRAIPENA
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
30/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
26
Garapen Iraunkorreko II. Plan hau betetzeko, bereziki garrantzitsuak izango dira horren gaineko kudeaketa eta jarraipena.
1. IRAUNKORTASUN MAHAIA
Ezarritako erronken, ildo estrategikoen eta helburu zehatzen erdiespena Arabako Lurralde Historikoko herri administrazioen esku hartze handiago edo txikiagoaren bidez indartuko denez, komenigarritzat jotzen da administraziook koordinatzeko esparru bat ezartzea, non plana noraino aurreratu eta bete den eta kasu bakoitzean behar diren doikuntzak ebaluatu ahal diren. Horrela, Arabako Lurralde Historikoko Iraunkortasun Mahaia eratuko da; hor, bai Arabako Foru Aldundiak bai lurraldeko 7 kuadrillek hartuko dute parte. Kuadrillak horiek osatzen dituzten udalek eta administrazio batzarrek iraunkortasunari buruz helarazi nahi dituzten eskarien bozeramaileak izango dira. Administrazio bakoitzaren politikak eta ekintza planak koordinatzeko bilerak egingo dira sei hilean behin. Horri esker, hau ebaluatu ahalko da:
Helburuek eta jarduketek noraino egin duten aurrera.
Inplementatu ez diren ekintzei lotutako arrazoiak.
Abian jartzean sortutako arazoak, baita aplikatutako irtenbideak ere.
Jarduketa jakin batzuk birdefinitzeko edo ezusteko egoerei erantzuteko
jarduketa berriak txertatzeko beharrak.
Eragileek garatu beharreko eginkizunak optimizatze aldera elkarlanean aritzeko dituzten aukerak.
Eta abar.
2. ADIERAZLEAK
Bestalde, Arabako Iraunkortasun Adierazleen Sistema eratuz, 7.1.6 helburua, iraunkortasun bektoreei buruzko informazioa eta gardentasuna hobetzeari buruzkoa, betetzeko aurrera egitea ahalbidetuko da, baita planaren betetzeak lurraldeko gizarte, ekonomia eta ingurumen egoeran dituen ondorioak balioestea ere.
3. URTEKO TXOSTENAK
Bai izandako bileretan sortutako informazioa bai kalkulatutako adierazleak kontuan hartuta, urteko jarraipen txosten bat egingo da.
4. EKINTZA PROGRAMA BERRIAK
Urteko txosten horiek adierazitako emaitzetan eta tartean dauden eragileekiko egiaztapenean oinarrituta, ekintza programak egin edo eguneratuko dira. Arabako Foru Aldundiari egokia iruditzen zaio hiru urteko aldi bat ekintza programa berri bat prestatzeko; programa horrek erronkak, ildo estrategikoak eta helburu zehatzak betetzeko aurrera egite aldera ekin behar zaien jarduketa berriak identifikatzeko bidea emango du.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
31/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARABAKO LURRALDE HISTORIKOKO GARAPEN IRAUNKORRERAKO II. PLAN ESTRATEGIKOA 2018-2030
27
8.: erronken, ildo
estrategikoen eta helburu zehatzen
laburpen taula
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
32/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARA
BAKO
LU
RRAL
DE H
ISTO
RIKO
KO
GAR
APEN
IRAU
NKO
RRER
AKO
II. P
LAN
ES
TRAT
EGIK
OA
2018
-203
0 28
ERRO
NKA
K IL
DO E
STRA
TEG
IKO
AK
HELB
URU
ZEH
ATZA
K
1. L
ehia
korr
a,
berr
itzai
lea,
k a
rbon
oan
a pal
a et
a b a
liabi
deen
e r
abile
ran
e rag
inko
rra
d en
ekon
omia
.
1.1
Ekoi
zpen
eta
kon
tsum
o m
etod
o ira
unko
rrag
oak
sust
atze
a
1.1.
1 Ez
er x
ahut
zen
ez d
uen,
lehi
akor
ra e
ta k
arbo
noan
apa
la d
en e
kono
mia
zirk
ular
bat
bul
tzat
zea.
1.
1.2
Mat
eria
len
kont
sum
oa o
ptim
izatz
ea e
ta p
rodu
ktu
eta
proz
esu
iraun
korr
agoa
k, e
ragi
nkor
rago
ak e
ta
lehi
akor
rago
ak su
stat
zea.
1.
1.3
Nek
azar
itza
eta
abel
tzai
ntza
eko
izpen
inte
grat
ua, e
kolo
giko
a et
a lo
kala
sust
atze
a, k
lima
bald
intz
a be
rrie
tara
ego
kitz
en d
ena
eta
bero
tegi
efe
ktuk
o ga
s gu
txia
go is
urtz
en d
ituen
a.
1.1.
4 En
pres
a eg
itura
n, fu
ntse
an E
TEE-
etan
, ira
unko
rtas
una
inda
rtze
a.
1.2
Gar
apen
eko
nom
ikok
o es
trat
egia
irau
nkor
rak
bultz
atze
a
1.2.
1 Ek
intz
aile
tza,
enp
legu
ber
dea,
toki
eko
nom
ia e
ta to
ki e
nple
guko
auk
erak
inda
rtze
a.
1.2.
2 H
errit
arre
n ko
ntsu
mo
iraun
kor e
ta a
rdur
atsu
a bu
ltzat
zea.
1.
2.3
Eros
keta
eta
kon
trat
azio
pub
liko
berd
een
aplik
azio
a su
stat
zea.
1.
2.4
Berr
ikun
tza
sust
atze
a, b
aita
inte
res
kom
unek
o ga
i tra
nsbe
rtsa
lei (
klim
a al
dake
ta, e
likag
ai s
egur
tasu
na,
etab
.) bu
ruzk
o ja
kint
za z
ient
ifiko
a ho
betz
ea e
ta tr
ansf
eritz
ea e
re.
2. K
ultu
ra
o nda
rea
z ain
tzea
2.1
Arab
ako
natu
ra o
ndar
ea
babe
stu
eta
zain
tzea
2.1.
1 H
abita
ten
eta
espe
zieen
gal
era
eta
narr
iadu
ra g
eldi
araz
tea
eta
haie
n ko
ntse
rbaz
io e
goer
a ho
betz
ea,
funt
zio a
nitz
eko
lurr
alde
err
esili
ente
bat
eran
tz a
urre
ra e
gite
ko.
2.1.
2 N
atur
agun
e ba
best
uak
babe
stu
eta
hobe
tzea
. 2.
1.3
Arab
ako
natu
ra o
ndas
un k
omun
etar
ako
sarb
idea
err
azte
a.
2.2
Arab
ako
natu
ra b
alia
bide
ak
babe
stea
eta
hor
ien
kalit
atea
be
rres
kura
tzea
2.2.
1 Lu
rzor
u ga
lera
ren
eta
dese
rtifi
kazio
aren
aur
ka b
orro
katz
ea, l
urre
n de
grad
azio
a ge
ldia
razi
eta
inbe
rtitz
eko.
2.
2.2
Ur b
alia
bide
ak (a
zale
ko u
rak,
lurp
eko
urak
, zon
a ba
best
uak,
mas
a ar
tifizi
al e
ta o
so a
ldat
uak)
bab
este
a et
a ho
rien
kalit
atea
hob
etze
a.
2.2.
3 In
guru
men
atm
osfe
rikoa
bab
este
a et
a ho
rren
kal
itate
a ho
betz
ea.
2.2.
4 N
atur
agun
e de
grad
atua
k le
hene
ratz
ea.
3. L
urra
lde
orek
atua
3.
1 H
iri e
ta lu
rral
de p
lang
intz
a ira
unko
rra
sust
atze
a
3.1.
1 N
atur
a ba
liabi
deak
era
biltz
eare
n et
a na
tura
ingu
rune
a za
intz
eare
n ba
tera
garr
itasu
na su
stat
zea.
3.
1.2
Lurz
orua
ren
okup
azio
a op
timiza
tzea
, deg
rada
tuta
ko e
spaz
ioen
ber
ritze
a et
a be
rrer
abilt
zea
sust
atuz
. 3.
1.3
Kude
aket
an e
ta p
lang
intz
an e
kosis
tem
ek e
skai
ntze
n di
tuzt
en z
erbi
tzua
k tx
erta
tzea
. 3.
1.4
Azpi
egitu
ra b
erde
ak b
ultz
atze
a kl
ima
alda
keta
arin
tzen
edo
hor
reta
ra e
goki
tzen
lagu
ntze
ko tr
esna
gi
sa.
3.1.
5 Es
pazio
pub
likoa
k ho
betz
ea in
guru
ne b
erde
ak, k
lima
alda
keta
ra e
goki
tuta
dau
dena
k et
a m
ante
ntze
an
erag
inko
rrak
, ziu
rrak
eta
din
amik
oak
dire
nak,
sort
zeko
.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
33/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARA
BAKO
LU
RRAL
DE H
ISTO
RIKO
KO
GAR
APEN
IRAU
NKO
RRER
AKO
II. P
LAN
ES
TRAT
EGIK
OA
2018
-203
0 29
ERRO
NKA
K IL
DO E
STRA
TEG
IKO
AK
HELB
URU
ZEH
ATZA
K
3.2
Klim
a al
dake
tare
n au
rkak
o lu
rral
de e
stra
tegi
ak g
arat
zea
3.2.
1 Kl
ima
alda
keta
ra e
goki
tzea
eta
hon
dam
endi
ak, b
erez
iki u
hold
e et
a le
hort
eei l
otut
akoa
k, e
gote
ko
arris
kua
mur
rizte
a.
3.2.
2 M
utur
reko
ger
taer
ak ja
zotz
en d
irene
an, i
ngur
une
erai
kiar
en e
ta fu
ntse
zko
azpi
egitu
ren
(ene
rgia
, ura
, el
ikad
ura,
osa
suna
eta
IKTa
k) e
rres
ilien
tzia
ziu
rtat
zea.
3.
2.3
Arab
ak k
arbo
no h
ustu
bide
gisa
due
n ga
itasu
na a
reag
otze
a.
3.2.
4 G
arra
io u
nibe
rtsa
la, i
risga
rria
, kon
ekta
tua,
mul
timod
ala
eta
bero
tegi
efe
ktuk
o ga
sen
(BEG
) isu
ri gu
txik
oa s
usta
tzea
. 3.
2.5
Mug
ikor
tasu
n ez
mot
oriza
tua
bultz
atze
a.
3. L
urra
lde
o rek
atua
( ja
rrai
pena
)
3.3
Balia
bide
en k
udea
keta
er
agin
korr
a su
stat
zea
3.3.
1 Er
abile
ra g
uztie
tara
ko e
pe lu
zeko
ur h
orni
kunt
za, u
rare
n ku
deak
eta
erag
inko
rra
eta
sane
amen
du
unib
erts
ala
berm
atze
a.
3.3.
2 H
onda
kine
n so
rkun
tza
mur
rizte
a, g
aika
ko b
ilket
a ar
eago
tzea
eta
kud
eake
ta h
iera
rkia
(ber
rera
biltz
eko
pres
take
ta, b
alio
ztap
en m
ater
iala
, bal
iozt
apen
ene
rget
ikoa
, deu
sezt
apen
a) a
plik
atze
a, in
darr
ean
daud
en
preb
entz
io e
ta k
udea
keta
pla
nak
bete
tzen
lagu
ntze
ko e
ta lu
rral
de h
istor
ikoa
ren
erem
uan
udal
ek z
erbi
tzue
n pr
esta
zio in
tegr
ala
berm
atze
ald
era
egite
n di
tuzt
en ja
rduk
eten
koo
rdin
azio
a be
rmat
zeko
. 3.
3.3
Ener
gia
siste
met
atik
kar
bono
a ke
ntze
a et
a ba
liabi
de h
orre
n gu
ztizk
o ko
ntsu
moa
mur
rizte
a, e
nerg
ia
erag
inko
rtas
una,
esk
aria
ren
kude
aket
a et
a en
ergi
a be
rrizt
agar
riak
sust
atuz
. 3.
3.4
Men
diak
mod
u ira
unko
rrea
n ku
deat
zea.
4. O
sasu
na
s ust
atze
a 4.
1 O
sasu
na p
oliti
ka g
uztie
tan
barn
e ha
rtze
a su
stat
zea
4.1.
1 Lu
rral
de p
lang
intz
an e
ta k
udea
keta
n os
asun
kon
tzep
tua
sust
atze
a, b
este
ak b
este
pla
nen,
pro
gram
en
eta
proi
ektu
en o
sasu
n er
agin
aren
eba
luaz
ioa
bultz
atuz
. 4.
1.2
Bizi
aztu
ra o
sasu
ngar
riak,
tald
e et
a ad
in ta
rte
guzt
ien
ongi
zate
a ar
eago
tzen
dut
enak
, sus
tatz
ea.
5. E
kita
tea
eta
j ust
izia
sozia
la
5.1
Desb
erdi
ntas
una
mur
rizte
a et
a ek
itate
a su
stat
zea
5.1.
1 Po
brez
ia e
ta g
izart
e de
sber
dint
asun
ak m
urriz
tea,
kal
itate
one
ko to
kiko
giza
rte
zerb
itzua
k et
a ga
rape
nera
ko la
nkid
etza
sust
atuz
. 5.
1.2
Emak
umee
n et
a gi
zone
n ar
teko
ber
dint
asun
a su
stat
zea.
5.
1.3
Giza
rte
esta
men
tu g
uztie
n in
klus
ioa
eta
giza
rter
atze
a be
rmat
zea.
5.
1.4
Kultu
rart
ekot
asun
a su
stat
zea,
ask
otar
iko
giza
rte
kohe
siona
tua,
inte
grat
zaile
a, in
klus
iboa
eta
par
te
hart
zaile
a er
atze
ko h
elbu
ruar
ekin
, Ara
ban
daud
en a
rraz
en, j
ator
rien,
eto
rkie
n et
a ab
arre
n di
bert
sitat
etik
ab
iatu
ta.
2017ko azaroaren 3a, ostirala • 126 zk.
34/34
2017-03949
L.G.: VI-1/1958 ISSN: 2254-8432
www.araba.eus
ARA
BAKO
LU
RRAL
DE H
ISTO
RIKO
KO
GAR
APEN
IRAU
NKO
RRER
AKO
II. P
LAN
ES
TRAT
EGIK
OA
2018
-203
0 30
ERRO
NKA
K IL
DO E
STRA
TEG
IKO
AK
HELB
URU
ZEH
ATZA
K
6. E
tork
izune
ko
b ela
unal
diek
iko
k onp
rom
isoa
6.1
Ekin
tzar
ako
hezk
untz
a su
stat
zea
6.1.
1 G
izart
e os
oak
iraun
kort
asun
bek
tore
ei b
uruz
ditu
en s
ents
ibili
zazio
a, k
ontz
ient
ziazio
a, p
rest
akun
tza
eta
info
rmaz
ioa
inda
rtze
a, b
ai h
errit
arre
ngan
oro
har
, bai
tald
e ze
hatz
etan
(gaz
teak
, eta
b.) e
do e
npre
seta
n (e
npre
sa p
ublik
oak,
eta
b.).
6.1.
2 To
kiko
Age
nda
21 e
ta E
skol
ako
Agen
da 2
1 se
ndot
zea,
bai
ta ir
aunk
orta
suna
era
ikitz
eko
tres
na g
isa
beha
r dut
en k
oord
inaz
ioa
ere.
6.
1.3
Erem
u ba
koitz
ean
iraun
kort
asun
az se
ntsib
iliza
tzek
o er
agile
din
amiza
tzai
le e
ta b
errit
zaile
ak
iden
tifik
atze
a, g
aitz
ea e
ta in
dart
zea,
sare
ko e
lkar
lana
err
aztu
z.
6.2
Nor
bera
ren
nort
asun
ari
eust
ea
6.2.
1 To
kiko
kul
tura
sust
atze
a.
7.
Gob
erna
men
du
a rdu
rats
ua
7.1
Part
aide
tzan
, ga
rden
tasu
nean
, eki
tate
an e
ta
erag
inko
rtas
unea
n oi
narr
ituta
ko
kude
aket
a er
edu
bat s
usta
tzea
7.1.
1 H
errit
arre
n ze
rbitz
u et
a in
form
azio
pub
likoe
tara
ko ir
isgar
ritas
una
hobe
tzea
. 7.
1.2
Sozie
tate
zib
ilare
kin
hitz
egi
teko
eta
par
te h
artz
eko
espa
zioak
sust
atze
a.
7.1.
3 Ira
unko
rtas
un e
stra
tegi
a ga
ratz
ean
erem
u pu
blik
oare
n et
a pr
ibat
uare
n er
antz
ukid
etas
una
sust
atze
a.
7.1.
4 Er
agile
pub
likoe
n ko
ordi
nazio
an e
ta la
nkid
etza
n oi
narr
ituta
ko k
udea
keta
ere
duak
sust
atze
a, k
ontu
em
aten
dut
en e
raku
nde
erag
inko
r eta
inkl
usib
oen
sare
bat
lort
zeko
aur
rera
egi
teko
. 7.
1.5
Iraun
kort
asun
aren
arlo
an e
redu
garr
ia d
en g
ober
nam
endu
bat
, prin
tzip
io tr
ansb
erts
alak
eta
in
guru
men
inte
graz
ioa
aint
zat h
artz
ea s
usta
tzen
due
na, g
arat
zea.
7.
1.6
Arau
di b
erria
ren
arab
era,
irau
nkor
tasu
n be
ktor
eei b
uruz
ko in
form
azio
a et
a ga
rden
tasu
na h
obet
zea.