Post on 04-Feb-2018
landareen ugalketa
. Bilatu erantzunaktestuan.111Zertarakodira loreak?
111Zergertatzendahaziak lurzoruraerortzen direnean?
korola polena
lorearen eskema. kaliza
fru ituaMitxoletahazien bidez
ugaltzen da.lorea
,.x: ':': :, . ~. ,haziak
landare berriak
Patata landareatuberkuluen bidez
ugaltzen da.
tuberkuluak
Marrubi landareaestoloien bidezugaltzen da.
landareberria
landareak ugaltzekozenbait modu.
50 . IZAKI BIZIDUNAK ETA INGURUNEA
ti
1. Loreak landareen ugaltze organoak dira.
Loreekzenbait atal izatendituzte. Korolak eta kalizak
loreababestendute. Loreenerdian ginezeoaeta estamineakdaude. Ginezeoalorearenatal emea da eta estamineak,berriz, atal arra.Polenaestamineen muturretan sortzen da. Aletxo
txiki-txikiz osatuta daga; aletxook, gehienetan, horiakizaten dira.
Polenak,osatu etagero,ginezeorairitsi behar duoPolenaestamineetatikginezeoraeramateko prozesuaripolinizazioadeitzenzaio. Polinizazioazuzeneangertadaiteke, lore batekoestamineetatiklore berekoginezeora.Mota berekoakbainalandaredesberdinetakoakdiren loreenarteanere gertadaitekepolinizazioa:polena haizeakedo animaliek eramaten dutenean.
"
-
2. Loreakfruitu bilakatzendira. Bertanhaziakegotendira.
Polena ginezeora iritsi eta gero, loreaaldatzen hasten da,fruitu bilakatzeko: petaloak erori egiten zaizkio,ginezeoa hazi egiten da eta horren barruan haziaksortzen dira.
3. Ernetze prozesuan haziak aldatu eta landare osobihurtzen dira.
Fruitua heltzendenean, lurzoruraerori edo zabaldu egiten da,eta horrela haziak barrutik irteten zaizkio. Haziek lurzoru egokiaeta nahikoa ur baldin badute, erne egiten dira. Ernetzean,haziazabaldu eta sustraitxoaeta hastatxiki batzuk ateratzenzaizkio.
Pixkanaka-pixkanaka,beste landare bat sortzen da.
4. Zenbait landare zurtoin berezi batzuen bidez
ugaltzen dira.
Tuberkuluaklurpekozurtoinakdira; hots, lur azpianhaztendira.Tuberkulubat landatzenbadugu,airekozurtoinaetasustraiakirtengozaizkio;etapixkanakaaldatuzjoangoda,landareosoeginarte. Patataeta batatatuberkuluakdira.
I!I Erraboilakerelurpekozurtoinakdiraadibidez,tipula.111 Estoloiak aireko zurtoinak dira. Estoloienernamuina
lurzorura iristen denean, sustraiak irten eta beste landarebat sortzen da. Marrubi landarea, esate baterako, estoloienbidez ugaltzen da.
1
ZIENTZIENTXOKOA
Polinizazioa
Haizebidezkopolinizazioan,polen pikorrak estam ineetatikaskatzen dira eta haizeak
eramaten ditu. Polen pikorasko mota bereko beste lore
batzuetara iristen dira eta,
beraz, polinizatu egiten dira.
Lore horiek txikiak izaten dira
eta ez oso ikusgarriak.Horrelakoak dira, adibidez,
gariaren loreak.
Lezkarenloreak polena askatzen.
.
Intsektuaskoloreennektarrazelikatzendira.Konturatu
gabe,polenalorebatetikbesteraeramatendute,
gorputzeanitsatsita:intsektubidezkopolinizazioada.
Loreakhandiaketa kolore
bizikoakizatendira, animaliakerakartzeko.Horrelakoakdira,
esatebaterako,mitxoletak.
.'1:.
1;
~I
t~, ,( ,-~
....
Kakalardoa,gorputzeanpolenaitsatsita duela.
iIJ HITZ EGINDEZAGUNI:t Urtarokofruituak
Duelaurtebatzukzenbait fruitu urtarajakin bateanbainoezinilaten genituenjan, bala nota, marrubiak.Gauregun,berotegieiesker,frl1itu l1garidiWgu urteosoan.Berotegietan,landatutako landareak haizetik,hotzetiketauretatikbabestutadaude,etaosoazkarhaztendira.
. Idatzisoilikudaneras ditzakegun bi fruiturenizenaketaurteosoaneras ditzakegun bestebifruiturenizenak.
--r-f -- "'"' -r1iC Jw/w/'tf - 47
n~ ARIKETAK
1. Idatzi polinizazio hitzarenesanahia.
2. Kopiatu ernetzea zer denhobekien azaltzen duen
esaldia.
D Hazia áldatzea eta landarebihurtzea da.
D Haziak lurzorura erartzeada.
D Landareenhazkuntzada.3. Azaldu zertan diren
desberdinak hurrengohitz hauek.
. ginezeoa eta estamineak.
. estoloia eta tuberkulua.
. ernetzea eta haztea.
4. Jarraian, landareen ugalketaetapak agertzen dira.Ordenatu.
O Fruitua eratzea.
O Polenaeratzea.
O Haziak ernetzea.
CD Loreaksortzea.
O Polinizazioa.
5. Zer adierazten dute argazkihauek? Azaldu.
6. Pentsatueta azaldu. Nola oereizdaitezke fruituak eta tuberkuluak?
51