Post on 04-Oct-2020
educación secundariaUNIDADE DIDÁCTICA
O Santa Isabel
educación secundaria santa isabel, emigración, traxedida e heroísmos2
n n s presentación s n n
Esta unidade didáctica vai dirixida ao alumnado de Educación Secundaria Obrigatoria. Inclúe unha
serie de actividades relacionadas coa exposición “O Santa Isabel. Emigración, traxedia e heroísmo”.
Os exercicios están pensados para ser realizados tras a visita á exposición, onde adquirirán
os coñecementos necesarios para completalos e terán un primeiro contacto coa historia relativa ao
naufraxio do Santa Isabel, ademais da posibilidade de ver pezas orixinais que aínda se conservan
relacionadas coa traxedia.
Empregarase unha metodoloxía baseada no desenvolvemento dunha visita guiada e,
posteriormente, a elaboración por parte dos alumnos e as alumnas, de forma individual ou en
grupo, das actividades propostas na guía didáctica baixo a supervisión do profesorado. O tempo
aproximado para realizalas é de tres horas.
OS OBXECTIVOS XERAIS SON
• Que o alumnado desta etapa educativa continúe en contacto coa exposición e que esta sexa unha
experiencia positiva que reforce o seu interese pola cultura.
• Que a exposición se converta nun contorno próximo e achegado aos seus intereses onde poida
aprender e divertirse.
A unidade didáctica ten o fin de encamiñar os alumnos cara ao respecto polos bens históricos
conservados. Por outro lado, existen contidos transversais, a educación en igualdade grazas á
existencia dos heroes e heroínas no naufraxio; ou a educación ambiental achegando o alumnado ao
coñecemento da dura vida no mar.
n n s obxectivos didácticos s n n
OS OBXECTIVOS DESTA UNIDADE DIDÁCTICA PARA PRIMEIRO CICLO DA ESO SON
• Propoñerlle ao alumnado pequenas actividades de investigación que provoquen o achegamento
ao coñecemento do pasado e o desexo de afondar en coñecementos adquiridos.
• Achegar contidos xerais sobre a historia.
• Educar en igualdade tratando de romper con estereotipos sexistas.
educación secundaria santa isabel, emigración, traxedida e heroísmos3
• Familiarizar o alumnado coas pezas da exposición establecendo unha relación entre a historia e os
obxectos expostos.
• Incrementar o gusto pola visita a exposicións e museos, de forma que se entendan como
lugares de aprendizaxe e de ocio onde ampliar coñecementos de forma divertida e dinámica,
incentivando as visitas a lugares culturais desde idades temperás.
OS OBXECTIVOS DESTA UNIDADE DIDÁCTICA PARA SEGUNDO CICLO DA ESO SON
• Involucrar o alumno como parte activa da historia galega.
• Sensibilizar sobre a importancia de protexer, conservar e respectar os bens e o patrimonio
histórico.
• Respectar a singularidade na procura da igualdade, independentemente do xénero, entendendo
o sexismo como un problema de desigualdade social que debe desaparecer.
• Comprender as secuencias temporais lóxicas e explicar oralmente o realizado.
• Coñecer a importancia dos barcos en Galicia e a súa relación nun contexto internacional.
CONTIDOS: CONCEPTUAIS, DE PROCEDEMENTO E DE ACTITUDE
• Incentivar a aprendizaxe por descubrir baseada na observación, experimentación e o xogo.
• Adquirir coñecementos sobre a información recibida durante a visita á exposición e recordalos ao
completar as actividades.
• Favorecer a capacidade de relacionar datos.
• Participación e interese por realizar actividades individuais e de grupo.
• Iniciativa para comunicar proxectos, procedementos e resultados das súas investigacións.
• Respecto e coidado no uso de materiais útiles.
OBSERVACIÓNS
O alumnado de ESO evoluciona de forma notable, está nunha etapa de numerosos e fortes cambios,
o que incrementa a importancia de analizar o alumnado antes e despois da visita á exposición para
coñecer os cambios que exerce esta sobre eles. Son interesantes os debates que se poden establecer
entre eles sobre o que viron e se xorden novas motivacións relacionadas co interese por investigar
máis sobre a historia.
educación secundariaCADERNO DE ACTIVIDADES
primeiro ciclo
educación secundaria. primeiro ciclo santa isabel, emigración, traxedida e heroísmos5
1 2 3
4
5
6
1 Ao lado de que illa sucedeu o accidente?
2 En que medio sucedeu este accidente (mar, montaña, río…)?
3 Apelido do home que decidiu arriscar a súa vida negándose a subir no
bote salvavidas e chegou a nado á illa.
4 Nome do barco que naufragou.
5 Con que nome se coñecen as mulleres que salvaron o bote número oito?
6 Número de mulleres que salvaron o único bote con superviventes.
1 Completa o encrucillado respondendo as seguintes cuestións.
educación secundaria. primeiro ciclo santa isabel, emigración, traxedida e heroísmos6
A última viaxe do . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . empezou en Pasaia, atracou en
Bilbao, Santander e na Coruña onde ía collendo pasaxeiros; tiña previstas dúas
escalas máis en Vilagarcía e . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . que nunca se chegarían
a realizar. Esta viaxe fíxose con mar picada, ceo cuberto anunciando chuvia
e a punto de producirse un forte . . . . . . . . . . . . . . . Ante o mal tempo o
. . . . . . . . . . . . . . . . . decidiu refuxiarse na ría de . . . . . . . . . . . . . . . . tomando
como referencia os faros de . . . . . . . . . . . . . . ., . . . . . . . . . . . . . . . e Sálvora.
Na madrugada do sábado 1 ao domingo 2 de xaneiro de . . . . . . . . . . .
naufragou na illa de . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . deixando un total de
56 persoas rescatadas con vida e 214 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CORRUBEDO SANTA ISABEL SÁLVORA
1921 TEMPORAL FALECIDOS
CAPITÁN AROUSA VIGO
ONS
2 Completa o seguinte texto utilizando as palabras dos recadros.
educación secundaria. primeiro ciclo santa isabel, emigración, traxedida e heroísmos7
A distribución do barco era típica de aqueles que transportaban ...
EMIGRANTES AUTOMÓBILES ALIMENTOS
O barco Santa Isabel foi construído nos estaleiros de ...
FERROL MATAGORDA VIGO
O fareiro de Sálvora, ao decatarse da traxedia cando viu o barco entre as rochas, acudiu rapidamente para solicitar axuda á ...
RIVEIRA FISTERRA ALDEA
Ademais das mulleres existen outras persoas que foron recoñecidas como heroes polo seu gran labor, como foi o caso do segundo oficial ...
TOMÁS PEREDA LUIS CEBREIRO GABRIEL BASTERRECHEA
Finalmente os custos da construción do barco ascenderon nun ...
TRINTA POR CENTO DOUS MILLÓNS CINCUENTA POR CENTO
3 Completa as frases redondeando a resposta correcta.
educación secundaria. primeiro ciclo santa isabel, emigración, traxedida e heroísmos8
Cal foi a importancia das heroínas?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Se elas non acudisen ao auxilio dos náufragos, cres que se terían salvado
tantas vidas?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Entre os demais recoñecidos indica quen é a persoa da
foto.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Que destacarías del segundo os seus actos?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cal foi a súa principal fazaña no naufraxio do Santa Isabel?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 Unha vez que se ten coñecemento da catástrofe empezan a organizarse as tarefas de salvamento de náufragos, destacando a actuación de varias persoas da illa e dalgún membro da tripulación.
educación secundaria. primeiro ciclo santa isabel, emigración, traxedida e heroísmos9
5 O vapor correo Santa Isabel estaba dedicado a cubrir as rutas comerciais de España con Nova Guinea e Fernando Poo así como ao transporte de pasaxeiros, principalmente emigrantes. Cádiz era coñecida como a “Porta do Atlántico” porque a ela chegaban e saían barcos procedentes de todo o mundo.
Responde as seguintes cuestións:
Describe a diferenza entre emigración e inmigración.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Causas que motivaban a emigración española nesa época.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Países principais aos que se dirixían.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Causas polas que emigraban.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
educación secundaria. primeiro ciclo santa isabel, emigración, traxedida e heroísmos10
6 Na exposición tivestes a ocasión de saber como foi a última viaxe do Santa Isabel e os portos nos que atracara para recoller emigrantes.Sinala neste mapa de España os seguintes lugares: • As tres cidades nas que se detivo a recoller emigrantes antes de naufragar.• As outras dúas paradas en cidades ou vilas galegas ás que nunca chegou.• O punto da Península Ibérica onde ían transbordar a outro barco de
maiores dimensións para emprender rumbo a América.
educación secundaria. primeiro ciclo santa isabel, emigración, traxedida e heroísmos11
7 Xa vimos que a bordo do Santa Isabel ían emigrantes que tiñan previsto chegar a Bos Aires e Montevideo en busca de novas oportunidades.
Nas seguintes imaxes podedes ver diferentes formas de viaxar, todas levan unhas connotacións e significados diferentes. Comentádeas entre todos e analizade cales poden ser as causas desas viaxes.
Este vaise i aquel vaise,
e todos, todos se van,
Galicia, sin homes quedas
que te poidan traballar.
Tés, en cambio, orfos e orfas
e campos de soledad,
e nais que non teñen fillos
e fillos que non tén pais.
E tés corazóns que sufren
longas ausencias mortás,
viudas de vivos e mortos
que ninguén consolará.
Rosalía de Castro
Follas Novas, 1880
educación secundariaCADERNO DE ACTIVIDADES
segundo ciclo
educación secundaria. segundo ciclo santa isabel, emigración, traxedida e heroísmos13
1 Facer grupos na aula e cada equipo escollerá unha sección da exposición. Debedes recompilar información sobre o tema elixido e, unha vez que a teñades, poñédea en común co resto de grupos para facer un debate.
CONSTRUCIÓN DO
SANTA ISABELEMIGRACIÓN TRAXEDIA HEROÍSMO
2 Ao longo da historia as mulleres foron protagonistas e heroínas de numerosos acontecementos. Neste tráxico suceso vimos que os veciños e veciñas de Sálvora interviñeron nos labores de auxilio, sendo determinante no salvamento o magnífico labor das mulleres.
Nestas imaxes presentamos outras heroínas galegas, investiga sobre elas.
Xulia, Lola e Amparo Touza
Emilia Pardo Bazán
María Pita
educación secundaria. segundo ciclo santa isabel, emigración, traxedida e heroísmos14
3 Se ben o fenómeno migratorio non é novo, si o é a intensidade dos fluxos así coma o destino e a orixe dos mesmos. Tendo en conta isto, observa os seguintes mapas e comenta como cambiou a emigración neste período.
séc
ulo
xix
sé
cu
lo x
x
Grenlandia
Américado Norte
OcéanoPacífico América
do Sur
OcéanoAtlántico
Europa
África
Migracións europeasMigracións extraeuropeas
Asia
OcéanoÍndico
Oceanía
Antártida
OcéanoPacífico
Grenlandia
Américado Norte
OcéanoPacífico América
do Sur
OcéanoAtlántico
Europa
África
Migracións europeasMigracións extraeuropeas
Asia
OcéanoÍndico Oceanía
Antártida
OcéanoPacífico
educación secundaria. segundo ciclo santa isabel, emigración, traxedida e heroísmos15
4 O 25 de xullo de 1921, dentro do programa de Festas do Apóstolo, celebrouse a Festa da Raza, na que a Liga de amigos de Santiago outorgou dous premios dedicados á ensinanza e ao heroísmo, beneficiándose deste último as heroínas de Sálvora, quen recibiron unha medalla.
No acto léronse escritos dos principais literatos e xornalistas do momento nos que se enxalzaba o valor destas mulleres. Varios deles foron: Murguía, Carré Aldao, Villar Ponte, Rey Alvite, Juan Jesús González ou Barcia Caballero.
• Sabes quen son estos persoeiros?• Investigade e relacionade cada nome co ámbito ou ámbitos nos que
destacou.
Rosalía de Castro Teresa Portela
Sofía Casanova María Castro
Luz Casal María Barbeito
Felicia Auber Olimpia Valencia
Francisca Herrera Cristina Pato
María Casares La Bella Otero
1 BAILARINA 2 LITERATURA 3 CINE
4 MEDICINA 5 DEPORTE 6 TEATRO
7 MÚSICA 8 PINTURA 9 XORNALISMO
educación secundaria. segundo ciclo santa isabel, emigración, traxedida e heroísmos16
5 A prensa e a publicidade eran os principais medios de difusión de noticias na época do Santa Isabel. Calquera noticia relacionada cun barco causaba ademais un grande interese; as grandes navieiras publicaban en prensa os anuncios de saída dos seus barcos, rutas que facían ou prezos destes billetes e os xornais da época tiñan incluso unha sección dedicada á Vida Marítima informando das saídas e entradas de buques a porto.
Na exposición viches unhas 60 noticias de xornais sobre o Santa Isabel, datos técnicos e pezas relacionadas co barco.
• Tendo en conta o que viches, crea un slogan para anunciar a viaxe inaugural do barco.
• Despois entre toda a clase debedes escoller o que sexa máis adecuado para unha campaña publicitaria e argumentar a decisión.
60 % DESCONTO
todoVIAXES
OS MELLORESCRUCEIROS POLAS
COSTAS DE GALICIACidades, islas e praias
SAÍDAS DESDE A CORUÑA E VIGO