ORDENAGAILUA:Informazioa erabiltzeko eta kudeatzeko diseinatuta dagoen makina elektroniko digitala.

INFORMATIKAJatorria: Informatique (frantsesera)

-INFORmazioa

-autoMATIKOA

HARDWAREA

     

INFORMATIKA

HARDWAREAOrdenagailu baten elementu fisikoak.(Ukitu ditzazkegun zatiak). Ordenagailuaren elektronika.

HARDWAREA

     

HARDWAREA

SARRERAHARDWAREA

-2009-Informatika beharrezkoa da eguneroko bizitzan.

-1981-ordenagailu pertsonala-PC.

-1950-60-lehenengo ordenagailuak.

INFORMAZIOA

DATUAK

HARDWAREA

INFORMAZIOA - DATUAK

Ordenagailuen funtzionamenduan informazioa ( testua,ahotsa, bideoa etab.) digitala da.

Hau da,bi balio posible ditu:

0 edo 1

HARDWAREA

INFORMAZIOA - DATUAK

Kode hamartarra: 65 = 6*101 + 5*100

Kode binarioa: 110 = 1*22 + 1*21 + 0*20

HARDWAREA

     

HARDWAREA

INFORMAZIOA - DATUAK

10001 = 1·24 + 0·23 + 0·22 + 0·21 + 1·20   =17

HARDWAREBIA

     

HARDWAREA

BINARIO-HAMARTAR

HAMARTAR-BINARIO

INFORMAZIOA - DATUAK

ASCII kodeaHAseRDWAREA

     

HARDWAREA

SINBOLOEN ERREPRESENTAZIOA:

Gaur egungo sistema informatiko gehienek ASCII kodea darabilte testuakadierazi eta testua maneiatzen duten gailuen kontrolerako.

INFORMAZIOA - DATUAK

 -BIT:Ordenagailu batek prozesatu dezakeen informazio unitaterik txikiena da. Adibidez: 0 edo 1Binary digiT.

-Byte (B):8 bit multzoa. Adibidez: 0010 0001

   

HARDWAREA

INFORMAZIOAREN NEURKETA:

Informazioaren neurri-unitateak

Izena Ikurra SI estandarra

informatikan

balikidetasuna

Kilobyte KB 103 210

1 024 byte

Megabyte

MB 106 220 1 024 Kilobyte

Gigabyte GB 109 230

1 024 Megabyte

Terabyte TB 1012 240

1 024 Gigabyte

Petabyte PB 1015 250

1 024 Terabyte

Exabyte EB 1018 260

1 024 Petabyte

ARKITEKTURAORDENAGAILUAREN

EGITURA

HARDWAREA

ORDENAGAILUEN EGITURA (ARKITEKTURA)

 

HARDWAREA

ORDENAGAILUEN EGITURA

(ARKITEKTURA)

 

HARDWAREA

-Prozesatzeko Unitate Zentrala (PUZ): Sarrerako gailuen bidez jasotako informazioa (datuak eta aginduak) prozesatzen ditu, informazioa lortzeko. Ordenagailuaren atal nagusia dela esan genezake. Praktikan, PUZ-a mikroprozesadorea izeneko gailu batek osatzen du.

-Sarrerako gailuak edo periferikoak:

-Irteerako gailuak edo periferikoak:

-Informazio-euskarriak:

ORDENAGAILUEN EGITURA

(ARKITEKTURA)

 

HARDWAREA

-Sarrerako gailuak edo periferikoak: -Prozesatzeko Unitate Zentrala (PUZ):

-Irteerako gailuak edo periferikoak

-Informazio-euskarriak:

SARRERAKO PERIFERIKOAK

SARRERAKO PERIFERIKOAK

HARDWAREA

Teklatuen atalak: Teklatua honako bost ataletan banatzen da:

Alfazenbakizko teklatua: idazmakinarena bezalakoa da. Tekla batek karaktere bat baino gehiago baldin badu, <Shift> eta <Alt Gr> teklak erabiliko ditugu.

Funtzio ‑teklak: Programa bakoitzak tekla bakoitzari funtzio jakin batzuk esleitzen dizkio.

Zenbakizko teklatua: Tekla hauek zenbakiak idazteko edo kurtsorea mugitzeko erabil daitezke .<Bloq Num> tekla gauza bata edo bestea egiteko erabiltzen da.

Mugitzeko teklak: Tekla hauen bidez kurtsorea mugituko dugu.

Tekla Bereziak: Insert, Supr, Inicio, Fin, RePág., AvPág…

SARRERAKO PERIFERIKOAK

HARDWAREA

•Optikoak: Oso zehatzak dira baina askotan huts egiten dute.

•trackball izeneko sagu bereziak ere, eskuko ordenagailuetan erabiltzen dira, batez ere. Sagu horiek badute bolatxo bat goiko aldean eta eskuarekin mugitzen da.

Mekanikoak: Hauek dira orain arte gehien erabili direnak, atal honen hasieran deskribatu dira. Orain baztertzen ari dira arazo ugari ematen zutelako, zikinkeriagatik, batez ere.

SARRERAKO PERIFERIKOAK

HARDWAREA

Badaude beste sarrerako periferiko batzuk:

•Mikrofonoa,

•Barra-kodeen irakurgailuak

•Joystick

•Taula-grafikoa,

•Banda magnetikoen irakurgailuak

•Ukimenezko pantailak,

•Tablet PC

•Argazki-kamara digitalak

•Bideokamara digitalak

...

IRTEERAKO

PERIFERIKOAK

IRTEERAKO PERIFERIKOAK

HARDWAREA

Monitore motakCRTa: telebista bezala, katodo izpien hodia dauka. Pantailaren atzekaldetik hodi honek elektroien korronte bat bildatzen du. Korronte honek pantailaren gainazalean dagoen material  fosforeszentearekin talka egitean, argitzen du irudiak azaltzen direlarik. Irudiak pixel izeneko puntuen bidez osatzen dira. 

LCDa kristal likidozko pantaila laua da. Likido honetan dagoen materiala polarizatzeko gaitasuna daukaten gelaxketan antolatzen da, zenbait koloretako argia bakarrik pasatzen uzten dutena. Gelaxka bakoitzaren koloreak pixel bat osatzen du, eta hauen koposiziotik  irudia sortzen da.

TFTa ere pantaila laua da. Kasu honetan pixel bakoitza kolore, diztira eta tonu berezia duen argia ematen duten transistorez osatzen da.

Plasmazko pantailak. Pantaila lauak dira ere, normalean tamaina eta kalitate handikoak. Kasu honetan erabilitako materiala plasma izeneko gas bat da.

Monitorea PCaren irteera unitate nagusia da, eta PCak bidaltzen duen informazioa erakusten du.

IRTEERAKO PERIFERIKOAK

HARDWAREA

Maiztasuna Hz-etan neurtzen da eta monitoreak irudiak segunduko zenbat aldiz aurkezten dituen adierazten du. Monitore batek maiztasun baxua baldin badu, gure begiek somatuko dute irudian bibratzen duela antzemanez. Honek gure ikusmenan nekea eragingo du.

Bereizmena (erresoluzioa) 1024x768 pixeleko monitore batek errenkadetan 1 024 pixel izango ditu eta zutabeetan 768. Guztira, beraz, 786 432 pixel izango ditu.Monitoreen tamaina pantailaren diagonalaren hazbetetan ematen da: 15', 17', 21'...

Tamaina bereko bi monitoreen artean bereizmen handiagoa duenak emango du irudia garbiagoa, irudi berdinerako puntu edo pixel gehiago erabiliko dituelako.

Kolore kopuruak Gero eta kolore gehiago erreproduzitzen baditu kalitate gehiagoko irudiak aurkeztuko ditu.

Nahiz eta oso monitore ona izan, ordenagailuak duen txartel-grafikoa kalitate berekoa ez bada, ez dugu lortuko monitoreari etekin guztia ateratzea, txartel-grafikoak kalitatea mugatuko duelako.

Monitore baten kalitatea jakiteko hiru kontzeptu izan behar ditugu kontutan:

maiztasuna, bereizmena eta kolore kopurua.

IRTEERAKO PERIFERIKOAK

HARDWAREA

Laser inprimagailuak: Fotokopiagailuek erabiltzen duten bezalako teknologia erabiltzen dute. Azkarrenak eta emaitza onenak dituztenak dira. Garestiak.

Tintazko inprimagailua: Hauek dira erabiltzaileek gehien maneiatzen dituztenak, kalitate ‑prezioaren erlazioa dela eta. inprimatzeko, tinta ‑txorro txiki batek,prozesu kimikoen bidez, inprimatu behar den karakterea osatzen du.

IRTEERAKO PERIFERIKOAK

HARDWAREA

Beste batzuk:• Plotterra• Bozgorailuak• Ahots sintetizadorea, ea

SARRERA-IRTEERAKO PERIFERIKOAK

• Sarrera-irteerako gailuak bai datuak sartzeko bai datuak ordenagailutik irteteko gailuak dira. Besteak beste, biltegiragailuak (beste atal batean ikusiko direnak), ukinpen-pantaila, modema eta routerra ditugu.

• Orain ukipen-pantaila, modema eta routerra ikusiko ditugu. Dauden motak eta ezaugarri garrantzitsuenak ikusiko ditugu.

HARDWAREA

UKIPEN PANTAILAK

• Sarrera-irteerako gailu hauek edozein pantailaren antza dute. Hala ere, pantailaren edozein aukeretan seinala daiteke atzamarrez saguaz egin gabe. Gailu hauek, kutxazain automatiko eta merkataritza-guneetan erabiltzen ziren orain arte, batez ere.

• Baina azken boladan bai ordenagailuetan, bai sakelako telefonoetan asko ari dira ugaritzen.

HARDWAREA

SARRERA-IRTEERAKO

PERIFERIKOAK

MODEMA ETA ROUTERRA• Modema telefono-lineen bidez edo ADSL lineen bidez ordenagailu arteko

komunikazioa sortzeko erabiltzen da. Beroni esker, telefonoek erabiltzen dituzten linea berberak erabiliz ordenagailuek informazioa truka dezakete haien artean. Beraz, Internet sarean sartzeko ezinbestekoak ditugu modemak.

• Telefono-lineen bidez bidaiatzen duen informazioa analogikoa da; ordenagailuak, ordez, maneiatzen duen informazioa digitala da. Modemak informazio digitala informazio analogiko bihurtu eta informazioa transmititu egiten ditu. Alderantzizko lana ere egiten du: telefono-lineatik datorren informazio analogikoa jaso eta digital bihurtu. Ikus dezagun marrazki bat:

HARDWAREA SARRERA-

IRTEERAKO PERIFERIKOAK

Bi modem-mota daude: barrukoa (unitate zentralaren barruan instalatu behar da), eta kanpokoa (unitate zentralaren atzealdean, kanpoan, konektatzen da).

Modem baten ezaugarririk garrantzitsuena abiadura da. Aipatutako abiadura neurtzeko bps (bits segunduko, geroago ikusiko dugu zer den bit-a) erabiltzen da.

Badago beste gailu bat modemaren antzekoa dena: routerra; ezberditasun nagusia, routerraren bidez ordenagailu bat baino gehiago konektatu daitekeela da.

Gaur egun (2007ko irailean), merkatuan aurki daitezkeen modemen edo routerren abiadurak hauxek dira: 56 Kbps (56.000 bps), 256 Kbps, 512 Kbps, 1024 Kbps (1 Mbps) , 2048 Kbps (2 Mbps), 4096 Kbps (4 Mbps), 8096 Kbps (8 Mbps); salneurria, gutxi gorabehera honakoa: 15 € eta 150 € bitartekoa.

HARDWAREA SARRERA-

IRTEERAKO PERIFERIKOAK

OSAGAIAK

HARDWAREA

ORDENAGAILUEN EGITURA (ARKITEKTURA)

 

HARDWAREA

OSAGAIAKHARDWAREA

OINARRI-PLAKA

HARDWAREA

OSAGAIAKHARDWAREA

OINARRI-PLAKA

Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du.Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

OSAGAIAK

HARDWAREA

OINARRI-PLAKA

Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du.Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

1.Mikroprozesadorea.

OSAGAIAK HARDWAREA

OINARRI-PLAKA

Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du.Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

1.Mikroprozesadorea.2.Ram memoria.

OSAGAIAK

HARDWAREA

OINARRI-PLAKA

Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du.Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

1.Mikroprozesadorea.2.Ram memoria.3.Disko gogorrak eta DVD-a

OSAGAIAK HARDWAREA

OINARRI-PLAKA

Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du.Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

1.Mikroprozesadorea.2.Ram memoria.3.Disko gogorrak eta DVD-a4.Txartel grafikoa.

OSAGAIAK

HARDWAREA

OINARRI-PLAKA

Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du.Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

1.Mikroprozesadorea.2.Ram memoria.3.Disko gogorrak eta DVD-a4.Txartel grafikoa.5.Sare txartela.Soinu txartela.

OSAGAIAK

HARDWAREA

OINARRI-PLAKA

Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du.Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

1.Mikroprozesadorea.2.Ram memoria.3.Disko gogorrak eta DVD-a4.Txartel grafikoa.5.Sare txartela.Soinu txartela.6.Kanpoko atakak.Sagua…

OSAGAIAK HARDWAREA

OINARRI-PLAKA

Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du.Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

1.Mikroprozesadorea.2.Ram memoria.3.Disko gogorrak eta DVD-a4.Txartel grafikoa.5.Sare txartela.Soinu txartela.6.Kanpoko atakak.Monitorea…7.Kanpoko atakak.Usb memoriak…

OSAGAIAKHARDWAREA

OINARRI-PLAKA

Oinarri plakak ordenagailuaren gailu guztiak konektatzeko euskarri den plataforma osatzen du.Gailuak zuzenean, busen bidez, ataka berezien bidez edo hedapen-erretenen (slot) bidez konektatzen dira bertara. Plakan bertan komunikazioak pisten bidez gertatzen dira.

1.Mikroprozesadorea.2.Ram memoria.(sim,DIMM,ddr)

3.Disko gogorrak eta DVD-a(IDE,sata)4.Txartel grafikoa.(AGP,dIm exp.)

5.Sare txartela.Soinu txartela…(PCI)

6.Kanpoko atakak.Sagua…7.Kanpoko atakak.Usb memoriak…

MIKROPROZESADOREA

HARDWAREA

KONPONENTEAKHARDWAREA

MIKROPROZESADOREA   Ordenagailu batek dituen chip guztien artean garrantzitsuena. Informazioa prozesatzen duen elementua.

Ordenagailu bat aukeratzerakoan daukan  mikroa (mikroprozesadorea) izango da bere errendimenduari buruz informazio gehien emango diguna.

Mikroprozesadoreen ezaugarriak

-Erlojuak mikroprozesadoreari denbora-pauta bat markatzen dio

-Bus-zabalerak mikroprozesadoreak aldi berean maneiatu ditzakeen bit kopurua dira dira.

Normalean abiadura GHz-etako neurria dute. Honek ordenagailuak segundu batean mila milloi operazio egin ditzakeela adierazten du.

Normalean:32 edo 64 normalean

KONPONENTEAKHARDWAREA

Intel Celeron, gama baxukoak dira. 32 bitekoak soilik.  

Intel Pentium IV, gama baxu-ertainekoak dira ere. Merkeak. 64bitekoak diren arren, mantxoak dira: 531MHz eta 3GHz bitarteko abiadurak.   Intel Pentium D, gama altukoak dira. Aurrekoen antzekoak dira baina, bi mikroizango balute funtzionatzen dute.64 bitetakoak dira eta abiadurak 3,2 eta 3,6GHz bitartean dituzte.Bi core izatean abiadurak bikoitzak dira errealitatean.   Intel Core 2 Duo, gama altuenekoak dira. Hauek ere 64bitekoak dira. Core izeneko teknologia dute, hau errendimendu handiagoa ematen dio.

Munduko bigarren mikroprozesadore fabrikatzaile handiena da AMD.

Urte batzuetan indar handia hartu zuen, baina, gaur egun, Intel berriro ere abantaila hartuta dabil .

MEMORIAK

HARDWAREA

KONPONENTEAKHARDWAREA

-memoria nagusia (RAM):Bere funtzioa mikroprozesadoreak erabiliko dituen instrukzio eta datuak eta prozesaketaren ondorengo ematen dituen emaitzak denbora batez gordetzean datza.

-cache memoria:RAM baino azkarragoa. Memoria mota hau RAM memoria eta mikrorpozesadorearen artean jartzen da, eta bere helburua bien arteko datu-transferentzia arintzea da.

-Memoria birtuala:Askotan RAM memoria ez da nahikoa erabiltzaileak nahi duten programa guztiak aldi berean irekitzeko, orduan disko gogorra erabiltzen du RAM memoria simulatzeko. Sistema eragileak memoria birtual asko hartzen baldin badu, ordenagailuaren errendimendua asko mantxotzen da.

- BIOS (Basic Input Output System) ordenagailua abiatzeko ezinbestekoa da. Memoria honetan ordenagailuaren hasierako azterketa egiteko instrukzioak gordetzen dira; baita sistemara konektatutako gailuen oinarrizko datu teknikoak ere.

-…

KONPONENTEAKHARDWAREA

Erabiltzen duten konexioaren arabera sailkatzen dira: -SIMM memoria: (72 kontaktu zituzten eta 64MB arteko kapazitatea)-DIMM memoria:  pentium IV prozesadoreak erabiltzen dituzten ordenagailuetan jartzen dira. (168 kontaktu dituzte eta 128MB eta 256MBeko kapazitatea) -DDR memoria: egun erabiltzen diren moduluak dira (184 kontaktu dituzte eta 256MB, 512MB, 1GB eta 2GB-eko kapazitateak izan ohi dituzte)

KOMUNIKAZIOA

KONPONENTEAKHARDWAREA

KOMUNIKAZIOA

Bi bus mota

KONPONENTEAKHARDWAREA

KOMUNIKAZIOA

Ataka paraleloek seriekoek baino informazio gehiago transmiti dezakete aldi berean. Normalean, inprimagailuak konektatzeko erabiltzen dira. Ataka paraleloak LPT1, LPT2 eta abar izendatzen dira.

Serieko atakek Serieko atakak COM1, COM2 eta abar izendatzen dira.

KONPONENTEAKHARDWAREA

KOMUNIKAZIO ATAKAK Kanpoko atakak

Infragorrien ataka (IrDA): Hauekin , periferikoak infragorrien bidez konektatzen dira, kablerik erabili behar ez izanez

IEEE 1394 ataka USB atakaren antzeko da. Zenbait gailuek, bideokamarak adibidez,

konexio hau izaten dute USB konexioa izan beharrean.

VGA ataka: ataka hau pantaila konektatzeko

erabiltzen da

PS/2 ataka

UniversalSerial Bus ataka

KONPONENTEAKHARDWAREA

BARNEKO BILTEGIRATZE MASIBORAKO EUSKARRIAK. DISKO GOGORRA.Barneko biltegiratze masiborako euskarriak disko gogorrak dira:

Disko gogorrean honako datuak gordetzen dira: -sistema eragilea (Windows, Linux, MacOS..)-aplikazio programak (Testu prozesadoreak, kalkulu-orriak, aurkezpen programak...) -erabiltzaileen datuak.

-Egun 120GB eta 1TB arteko kapazitateak dituzten disko gogorrak muntatzen dira.

-Normalean 5 400bira/min eta 7 200 bira/min-koak dira jartzen direnak.

Bi ezaugarri kontutan izango dugu. Informazioa gordetzeko ahalmena eta abidura:

KONPONENTEAKHARDWAREA

KANPOKO BILTEGIRATZE MASIBORAKO EUSKARRIAK.

USB memoriak edo Pendrive-ak, USB konexioa dute. Egun informazioa leku batetik bestera eramateko ezinbesteko euskarriak dira, konektatu bezain laister informazioa irakurri eta grabatzeko erabili daitezkeelako.

Memoria-txartelak flash memorian oinarritzen diren txarteltxoak dira. Gehienak argazki- eta bideo-kamara digitaletan eta sakeleko telefonoetan erabiltzen dira. Ordenagailuan irakurri ahal izateko, honek memoria-txartelen irakurgailua izan behar du.

KONPONENTEAKHARDWAREA

KANPOKO BILTEGIRATZE MASIBORAKO EUSKARRIAK.

DVD grabagarriak eta birgrabagarriak

•DVD-R, DVD-RW, DVD+R, DVD+RW

SOFTWARE

Ordenagailuen zati logikoa da, hau da, programak (Word, Excel, Access, ordenagailu-jolasak, eta abar) eta datuak. Bestela esanda, ukitu ez daitekeen guztia, abstraktua delako.