Post on 31-Mar-2016
description
FICHA TÉCNICA
Título Orixinal: The takeGénero: DocumentalDireción: Avi LewisGuión: Naomi KleinProdución: Barna-Alper Productions e National Film Board of Canada.
Duración: 83 min.Países: ArxentinaAno de produción: 2004
Sinopse: Situada en Arxentina, A Toma mostra a historia duns obreiros e as súas familias que tratan de facer fronte á profunda crise que se vive
no país, debido ás políticas neoliberais aplicadas durante os últimos
anos, tomando baixo o seu control as antigas fábricas nas que traballaron
e que agora se atopan pechadas. A película toma como fío condutor todo
este proceso da expropiación da empresa Forja San Martín por parte dos
seus propios traballadores. Ao redor de Freddy e Lalo, e das peripecias
deles, os seus compañeiros e as súas familias para intentar conseguir a
propiedade dunha fábrica que os seus patróns deixaron abandonada, Lewis e
Klein, os responsables do documental, mostran o fenómeno das empresas
recuperadas en Arxentina e a situación política dun país que estivo a
piques de elixir como presidente en 2003 ao mesmo suxeito que desmantelou
e privatizou o Estado na década dos noventa: Carlos Menem. Ademais do
caso de Forja San Martín, o documental mostra tamén as experiencias da
empresa de cerámicas Zanon e a de téxtil Brukman, exemplos dun amplo
movemento de recuperación de fábricas.
FICHA DIDÁCTICA
1. Obxectivos pedagóxicos:
• Mostrar a capacidade da xente de auto-organizarse para artellar
alternativas sociais e produtivas que axuden a facer fronte aos
desastres provocados polas políticas neoliberais.
• Analizar as experiencias de resistencia e construción de
alternativas baseadas na ocupación e a autoxestión.
2. Claves de traballo para o profesorado:
Naomi Klein, unha das voces máis recoñecidas do movemento anti-
globalizador a nivel internacional, activista militante e autora do libro
No Logo, e o seu compañeiro, o tamén canadense Art Lewis, realizaron La
Toma co expreso desexo de incidir no debate sobre a globalización.
Respecto diso Klein dixo: "En 1998 e 1999 había unha explosión de novas
formas de pensamento e de análise, novas tácticas para oporse ao
neoliberalismo. Pero despois isto converteuse en algo así como nun
McMovemento, unha franquía. A partir de certo punto, sentín os límites
deste tipo de acción. Así que quixemos facer unha película que mostrase
unha comunidade afectada por decisións políticas." Anteriormente
cuestionada nunha entrevista en televisión pola falta de alternativas na
súa análise do capitalismo, con esta película Klein tratou de mostrar a
experiencia do movemento de recuperación de fábricas de Arxentina, como
un exemplo na procura de alternativas aos desastres provocados polas
políticas neoliberais que permitiron a fuga de capitais e a
deslocalización das empresas.
Durante anos Arxentina foi o país de referencia para o FMI na aplicación
de políticas neoliberais. Con todo, tras a crise provocada por ese
modelo, Arxentina pasou a converterse no terrible exemplo dun país
saqueado, empobrecido brutalmente e cun Estado totalmente desmantelado
por seguir de forma estrita as políticas neoliberais.
Non é de estrañar, xa que logo, que Klein e Lewis fosen buscar en
Arxentina alternativas xurdidas como resposta ás desastrosas
consecuencias das políticas neoliberais. Sobre isto Klein explicou: "O
que nos interesa no caso da Arxentina, é que precisamente trataron con
moitos malos modelos. Teñen no seu haber a experiencia dunha economía
moi centralizada, case nacionalista. E coñeceron unha terapia de choque:
a privatización ultrarrápida, que fai que paguen tarifas moi altas por
todo".
E unha destas alternativas atopárona no movemento de recuperación de
fábricas. Cando en Arxentina se produciu a crise, moitos empresarios
abandonaron as súas fábricas e trataron de pór a salvo o seu diñeiro.
Coas fábricas pechadas e sen alternativas de emprego, nalgúns lugares os
traballadores organizáronse para ocupar as súas fábricas co fin de
poñelas a producir de novo. Tiveron que facer fronte ao acoso dos xuíces,
da policía e dos seus donos que pretendían recuperar as súas empresas
cando estas estaban sendo reflotadas polos traballadores. Igualmente
trataron de organizar a produción doutro xeito moi distinto, conformando
cooperativas e autoxestionándose. Co lema "Ocupar, resistir, producir",
este movemento lograra no ano 2004, cando foi realizado o documental,
incorporar a máis de duascentas empresas nas que traballaban uns quince
mil obreiros.
Este modelo, baseado na autoxestión obreira, non é novo na historia nin
no mundo, pero para Klein existen diferenzas significativas con outras
experiencias similares: "Se nos anos 70 a ocupación de fábricas foi
froito dunha ideoloxía que ía da cabeza aos pés, hoxe investiuse o
proceso e a política nace e crece en accións como a de ocupar non só
unha fábrica, senón unha casa, un centro social ou (tomados de Internet)
un programa de software libre ou unha canción". No mesmo sentido, Lewis
resalta do caso arxentino "unha énfase nova na democracia de base
asemblearia". A diferenza doutras experiencias de loita obreira nos que
tradicionalmente se puxo a énfase no dereito á folga, neste movemento
cobra protagonismo a "insistencia no dereito e a necesidade de traballar
con dignidade". De feito, a vontade de recuperar a dignidade constitúe un
dos motores fundamentais que conformou este movemento. A película mostra
con detalle diversas situacións nas que se pode percibir esta necesidade
e, ao mesmo tempo, esta decisión de recuperar o amor propio, fundamentada
na capacidade de gañar un salario, manterse por un mesmo e poder facer
fronte ás necesidades da familia. A historia de Freddy Espinoza da Forja
San Martín, empeñado en recuperar o traballo e unha vida digna, é moi
significativa.
Ademais dun reclamo de dignidade atopamos tamén historias de
solidariedade e compañeirismo entre trabadores e traballadoras. A
intervención no medio dunha manifestación da irmá dunha costureira de
Brukman, enferma de cancro, na que conta que grazas ao apoio de todas as
súas compañeiras agora poden darlle un tratamento médico resulta
estremecedora. Antes, cando o dono aínda estaba na fábrica, á súa irmá
descontábanlle do salario os días que ía recibir sesións de
quimioterapia.
Ao redor da ocupación das fábricas, a película aborda outro tema
importante con respecto ás formas de facer política. No mesmo contexto
histórico no que se xestou este movemento de recuperación de fábricas e
de democracia participativa, en Arxentina produciuse tamén un forte
cuestionamento da democracia representativa e unha gran erosión da clase
política, especialmente no momento anterior á elección do seu actual
presidente, Néstor Kirchner. Na película a controversia entre a moza
piquetero Mati e a súa nai de tradición peronista, ilustra este conflito
e as diferentes posicións respecto diso de como facer política.
A ocupación de fábricas en Arxentina mostrada na película é un exemplo de
resistencia e alternativa aos impactos provocados polo neoliberalismo.
Klein destaca desta experiencia a capacidade de resistencia e de
construción dunha alternativa concreta a necesidades concretas. Respecto
diso engade: "Nunca pretendín atopar unha solución milagrosa aplicable
en todas partes. Pero as ideas adoitan viaxar, propagarse e adaptarse.
As fábricas tomadas son un exemplo diso: o slogan Ocupen, resistan,
produzan vén do Movemento dos Sen Terra de Brasil. Os arxentinos
recoñecéronse nel e aplicaron esas ideas a unha situación urbana".
3. Elementos de debate:
• Cales son as causas que explican a crise de Arxentina segundo a
película?
• Como valoras os intentos dos empresarios de recuperar as súas
fábricas despois que as pecharon?
• Compartes a proposta do movemento de recuperación de fábricas?
• Cres que é viable un modelo como o proposto? Pero, e o modelo
neoliberal, seica era viable?
• Que relación cres que existe para os traballadores entre a
dignidade e o traballo? Por que é tan forte esta asociación?
• Que exemplos de solidariedade atopamos entre os diferentes
traballadores que aparecen no documental?