Non pretendemos facer un libro de cociñaó uso tan só difundir un traballo feito polacomunidade educativa do noso instituto.Estas son as receitas e textos recollidospara a exposición “LER E COMER”organizada pola biblioteca do I.E.S.Leliadoura no curso 2004-2005.

2

1. ÍNDICE2. SOPA DE SOÑOS3. AMEIXAS Á MARIÑEIRA4. ARROZ CON LEITE5. BERBERECHOS CON ARROZ6. MIGUEL HERNÁNDEZ: NANA DELA CEBOLLA7. BISCOITO I - BISCOITO II8. BISCOITO CASEIROBISCOITO DE MANTEIGA9. A COCIÑA, MASIDE10. BOLA DE NATA11. BOLICOS - BOLICOS CON FLAN12. PEDRIÑO, CASTELAO13. BOLOS DO POTE I14. BOLOS DO POTE II15. DON QUIJOTE16. CACHELOS - CALDO17. CHULAS - CHULAS DE CABAZACON MANTEiGA18. CENTOLA E ..., SEOANE19. COCADAS20.CRÊPES21. EMPANADA DE BACALLAU22.EMPANADA DE BERBERECHOS23.JOáN DE GAIA24.EMPANADA DE FLANÍN25.EMPANADA DE MILLO I26.EMPANADA DE MILLO II27.BODEGÓN, QUINTANA MARTELO28.EMPANADA DE MILLO EBERBERECHOS29.FILLOAS I- FILLOAS II30.AFORISMOS E FRASES LATINAS31. FILLOAS III –FILLOAS IV32.FILLOAS DA FILLOEIRA33. COMER, Mª A. FERNÁNDEZ34.FILLOAS DE SANGUE35. FLAMENQUINES

36.FRASES E DITOS CASTELÁNS37.LACÓN CON GRELOS38.REFRANEIRO POPULAR GALEGO39.LEITE FRITIDO40.MELINDROS41. SONETO AL VINO, BORGES42.MORCILLAS43.ORELLAS I44.ORELLAS II45. BOI ESTOFADO, L. TORRAS46.ORELLAS DE ENTROIDO47.PANTULLO48.O XAMÓN, OTERO PEDRAYO49.PAPAS DE MILLO - PARROMEIRA50.PASTELÓN51. AFONSO EANES DO COTÓN52.PATACAS AO ESTILO DO MEU AVÓ53.POLBO Á FEIRA54.CESTO DE FROITAS, MªA. DANS55.RAXO CON ARROZ E CASTAÑAS56.DIANTE DUNHA..., CABANILLAS57.REIXÓNS58.ROSCAS59.SCONES60.A NICE CUP OF TEA61. TARTA COLOMBIANA62.VÁZQUEZ MONTALBÁN E 1ºXORNAL GASTRONÓMICO63.TARTA DE AMÉNDOAS64.TARTA DE CHOCOLATE65.COMPOSICIÓN CONESCULTURA, XOÁN FERNÁNDEZ66.TORRADAS67.O BOLO, MANUEL MARÍA68.TORTILLA69.SECUENCIA, FRAN ALONSO-ODEMO OVEIRO, CUNQUEIRO70.XARDA EN CRU71. LEER CON LOS CINCO SENTIDOS

ÍNDICE

3

¡Aquí está o mellor fogón!A cociña das palabrasQue se come polos ollosSen garfo nin culler....

SOPA DE SOÑOPara a sopa de soñoDespézase un bo PESADELOE férvese durante vinte minutosCunha poliña de valeriana.

Adóitase tomar de ceaE mesmo de madrugada

O que non debe facerseÉ tomala a grolosComa quen ronca.

José Antonio Ramírez Lozano, SOPA DE SOÑO E OUTRASRECEITAS DE COCOCIÑA, Kalandraka.

4

AMEIXAS Á MARIÑEIRAINGREDIENTES:

2 quilos de ameixas (Desbabadas en auga de mar)2 cebolas1 ou 2 vasos de auga da cocedura das ameixas1 vaso de viño brancoPementa branca e azafránAceite de oliva, pan relado, tomate frito e perexil

PREPARACIÓN:Despois de cocer as ameixas ao vapor, vertémolas nunrecipiente e cunha cunca apartamos unha pouca auga que nosservirá para a posterior preparación da salsa.Poñemos a tixola ao lume co aceite de oliva; unha vez que oaceite comeza a quentarse, engadimos a cebola,previamentepicada, pementa, segundo o gusto, azafrán e o perexil triturado.Cando a cebola comeza a estar branda (pocha),arrimámoslle o tomate frito, o viño branco e de seguido,removemos a salsa vertendo nela o pan relado. A medida que asalsa vai engordando, botámoslle a auga das ameixas ata acadar aespesura desexada.Nunha tarteira ampla botamos as ameixas cunha pouca augada cocedura. Poñémolas ao lume, e de seguido, engadímoslle asalsa quente que preparamos con anterioridade. Cunha culler depau removemos. Deixamos a lume lento ata servir.

Recollida por VENTURA MARIÑO GARCÍA 4 E.S.O.Realizada por XOÁN VENTURA MARIÑO SANTAMARÍAÉpoca : De outubro a Nadal cando a ameixa está nas condicións óptimas

5

ARROZ CON LEITEINGREDIENTES:

200gr. de arroz2 litros de leite400gr. de azucreUnha casca de limónUnha rama de canelaCanela en po

PREPARACIÓN:Poñemos ao lume unha tarteira na que botamos o leite, arama de canela e a casca enteira do limón. Cando fervaengadímoslle o arroz.Uns minutos antes de que o arroz estea cocido,mesturámoslle o azucre e, removendo con frecuencia, deixamosque vaia espesando ata que estea ao noso gusto tendo en contaque espesa máis cando arrefríe.Quitámoslle a canela e a casca e bótaselle a canela en po nomomento de servir.

Recollida e preparada por CONCHA PAZ

6

BERBERECHOS CON ARROZINGREDIENTES:

7OO gramos de berberechos300 gramos de arroz 2 cebolasPerexil picado AzucreUn chorriño de Xerez 50 ml. de caldo1 dente de allo Azafrán1 pemento verde Sal gordo2 tomates 2 follas de loureiro100gr. de xamón con touciñoPREPARACIÓN:

Lavar ben os berberechos. É preferible deixalos dúas horasantes en auga con sal gordo.Pelar e picar a cebola, o pemento e os tomates. Cortar oxamón en taquiños e poñelo nunha tarteira coa cebola e o allo(picadiños), e o loureiro. Rustrir suavemente durante 10 minutos.Engadir o pemento e os tomates e sazonar co sal e coazucre. Pasados cinco minutos botar os berberechosescorridos. Deixalo a lume medio e regalo cun chorriño de xerez.Quentar nun cazo o caldo engadíndolle perexil picado.Lavar o arroz para quitarlle o amidón, deixalo escorrer ebotalo á tarteira. Sofritir 5 minutos e engadir o caldo quente.Botar o azafrán e deixar cocer destapado a lume lento ata que oarroz estea no seu punto. Unha vez feito, tapar a tarteira cunpano e deixar repousar cinco minutos antes de servilo.

Recollida por LUCÍA GONZÁLEZ SANTOS de 1 E.S.O.Realizada polo seu pai JOSÉ RAMÓN GONZÁLEZ CASAIS

7

La cebolla es escarchacerrada y pobre:escarcha de tus díasy de mis noches.Hambre y cebolla:hielo negro y escarchagrande y redonda.En la cuna del hambremi niño estaba.Con sangre de cebollase amamantaba.Pero tu sangre,escarchada de azúcar,cebolla y hambre.Una mujer morena,resuelta en luna,se derrama hilo a hilosobre la cuna.Ríete, niño,que te tragas la lunacuando es preciso.Alondra de mi casa,ríete mucho.Es tu risa en los ojosla luz del mundo.Ríete tantoque en el alma al oírte,bata el espacio.Tu risa me hace libre,me pone alas.Soledades me quita,cárcel me arranca.Boca que vuela,corazón que en tus labiosrelampaguea.Es tu risa la espadamás victoriosa.Vencedor de las floresy las alondras.Rival del sol.Porvenir de mis huesosy de mi amor.

La carne aleteante,súbito el párpado,el vivir como nuncacoloreado.¡Cuánto jilguerose remonta, aletea,desde tu cuerpo!Desperté de ser niño.Nunca despiertes.Triste llevo la boca.Ríete siempre.Siempre en la cuna,defendiendo la risapluma por pluma.Ser de vuelo tan alto,tan extendido,que tu carne parececielo cernido.¡Si yo pudieraremontarme al origende tu carrera!Al octavo mes ríescon cinco azahares.Con cinco diminutasferocidades.Con cinco dientescomo cinco jazminesadolescentes.Frontera de los besosserán mañana,cuando en la dentadurasientas un arma.Sientas un fuegocorrer dientes abajobuscando el centro.Vuela niño en la dobleluna del pecho.Él, triste de cebolla.Tú, satisfecho.No te derrumbes.No sepas lo que pasani lo que ocurre.MIGUEL HERNÁNDEZ

NANA DE LA CEBOLLA

8

BISCOITO IINGREDIENTES:

6 ovos6 culleradas de fariña6 de azucre1 sobre de RoyalNatacha

PREPARACIÓN:Bater as claras a punto de neve co azucre. Engadirlle asxemas e logo incorporar a fariña co “Royal”.Untar o molde coa “Natacha” e salferir con fariña. Botar a

masa no molde e poñer 30 minutos ao forno.Recollida por ANDREA MARTÍNEZ 1 E.S.O.Realizada pola súa nai LOLA GARCÍA

BISCOITO IIINGREDIENTES:

3 ou 4 culleradas de fariña5 ou 6 culleradas de azucre6 ou 7 ovosMedio litro de leitePan (o que se queira)PREPARACIÓN:

Primeiro pos o pan a remollo en leite durante un día. Logobótalo nos ovos batidos, cunha pouca fariña e engádeslle 4 ou 5culleradas de azucre. Mételo no forno e en 20 ou 30 minutosestá listo.Recollida por FRANCISCO OTERO RAMOS 3 E.S.O.Realizada pola súa nai Mª ELENA RAMOS

9

BISCOITO CASEIROINGREDIENTES:

8 ovos. 300 gramos de azucre200 gramos de fariñaRela de limónPREPARACIÓN:

· Separar as claras das xemas.· Bater as claras a punto de neve.· Bater as xemas coa rela do limón e o azucre.· Mesturar a fariña e batelo ben.· Poñelo ao forno.

Recollida por JORGE VIDAL e realizada pola súa nai MARÍA PÉREZ

BISCOITO DE MANTEIGAINGREDIENTES

Pesar 5 ovosO mesmo peso de fariñaO mesmo peso de azucreA metade de manteiga (de vaca)PREPARACIÓN:

Bater ben os ovos, engadirlle o azucre ata que se desfagaben. Engadir a fariña en forma de chuvia e removela, sen bater.Finalmente engadir a manteiga derretida, removendo a modo conmovementos envolventes.Untar o molde con manteiga e envorcar a masa anterior.Metelo no forno a 180º durante 45 minutos aproximadamente.Desmoldalo cando arrefríe e salferir con azucre moído.Recollida e realizada por Mari Carmen González

10

BOLA DE NATAINGREDIENTES:

Media ducia de ovosMedio litro de nataMedio quilo de fariñaMedio quilo de azucreRela de limónUn sobre de “Royal”Un pouco de manteiga (Para untar o molde)PREPARACIÓN:

Mesturar tódolos ingredientes: os ovos co azucre, despoisengadimos a nata, a rela, a fariña e a levadura. Bater.Baleirar a mestura dentro do molde engraxado eenfariñado.Meter no forno xa quente e cocelo a temperatura media(170 graos).Cando ao pinchalo non manche o coitelo, xa está.

Recollida e realizada por LOLA PARDO

11

BOLICOSINGREDIENTES:

1 litro e medio de leite 1 cullerada de azucre3 culleradas de fariña 4 ovosPREPARACIÓN:

Mesturamos o leite, a fariña e os ovos. Poñemos unhatixola cun pouco aceite a quentar e despois ímoslle botandopequenas proporcións de masa, cunha culler, formando os bolicos.Deixamos fritir a masa polos dous lados.Se queremos, botámoslles un pouco de azucre por enriba eímos poñéndoos nun prato..Recollida por NATALIA REY VILA 3 E.S.O.Realizada por JUANA VILA LEMA DE OLVEIRA.

BOLICOS CON FLANINGREDIENTES:

Medio litro de leite Flan “El Niño”3 ovos A rela dun limónSeis culleradas de fariña Un chisco de salMedio sobre de RoyalPREPARACIÓN:

Bátense os ovos cun chisco de sal. Engádeselle ½ litro de leite,seis culleradas de fariña mesturadas con medio sobre de “Royal” e arela de media tona de limón. Mestúrase todo ben, formando os bolicos,e frítense.Faise un flan “El Niño”, cocéndose no leite media tona de limón.Cando o flan estea case frío métese no medio dos bolicos.Recollida por CRISTINA PAZ e realizada pola súa nai ENCARNA BRETAL

12

IIIPEDRIÑO, O MANXADOR, VALESE DOESCREQUENADO RAÑOLAS PARAENCHERSEPedriño, o fillo máis vello de Farruco, veu vivir coa tíaÁgueda. El era manso, doce, alabeeiro; pero tamén lacazán,pousafoles, e máis que nada comellón e lambeteiro.Endexamáis podía ver comer sen pedir parte, e moitasveces daba noxo de velo tan debecido sempre, tan famento, indaque tivese o fol estoupado de comida.Cando algún compañeiro comía unha mazán, Pedriñoachegábase a el, paseniñamente, e decíalle con verdadeirahumildade:-¡Non tires o carozo, eh!Dispóis Pedriño enfiaba os ollos co boi de Belén na gorxa docompañeiro, co degoiro dun mendicante que olla unha comida desasamento, e decíalle moi untuoso:-¡Ben me podías deixar parte!Sabia o gran broeiro que a comida non presta se un famentonos está contando as enviadas, e de cada bocado que recibía amazán Pedriño alarmábase:-¡Qué chantada lle meteche! Se lle das outra nin chiscoqueda dela!Pedriño non deixaba de ollo ao repaz da mazán deicasacarlla da boca pola persuasión.O mellor que se podía inventar para comer con acougo unhamazán, estando diante Pedriño, era darlle outra a el, guindándollade lonxe. E compria manxar ben ás carreiras, porque senón aíndaviña o larchán en demanda do carozo.Castelao: Os dous de sempre

13

BOLOS DO POTE IINGREDIENTES: (Para catro bolos)

Unha cunca de fariña de milloUnha cunca de fariña de centeo2 vasos de augaTouciñoUn puñado escaso de sal

PREPARACIÓN:Mestúrase a fariña milla coa de centeo e engádeselle sal,unha cullerada de graxa, un cachiño de touciño ben picadiño eauga. Amásase e logo fanse bolos que se botan a cocer á ola docaldo.

Recollida por LUCÍA SOBRIDO PÉREZ de 3 E.S.O.Realizada pola súa avoa de Olveira ENCARNACIÓN LEMA LÓPEZ

14

BOLOS DO POTE IIINGREDIENTES:

1 quilo de fariña de millo, trigo e centeo½ litro de auga do caldo Azucre2 ovos Cebola e allo300gramos de touciño SalUnha rama de nébeda Pasas e piñóns

PREPARACIÓN:Cortamos o touciño e fritímolo un pouco nunha tixola. Candoxa estea listo, botámolo nunha ola e engadimos a fariña milla, aauga do caldo, o sal e o ovo ata conseguir unha masa algo dura.Deixámola descansar 15 ou 20 minutos e facemos bolos coaman. Xa podemos metelos no pote do caldo cando este xa estealisto, ou ben cocelos nunha ola diferente , pero con auga do caldo.

VARIEDADE:Se non temos auga do caldo, pódense facer en auga morna.Aínda que se adoita facer con fariña milla, tamén se podenfacer con fariña de trigo ou centeo.Pódese engadir azucre, pasas, piñóns, cebola, allo, nébeda...Neste caso debemos facer a masa como dixemos ao principio,pero deixarémola máis branda e logo engadirémoslle o quedesexemos ata facer unha masa algo dura.

Recollida por ELVIRA BLANCO PÉREZ de 1 E.S.O.Realizada pola súa nai ELVIRA PÉREZ OUTEIRAL de OlveiraÉpoca: Inverno

15

DON QUIJOTEEl Quijote, recoge un extenso recetario de la cocina manchega.En el Quijote aparecen numerosas citas de comidas, desde elgazpacho al manjar blanco y aún al caviar.Dijo Don Quijote a Sancho que el bienestar del espíritu sefragua en las oficinas del estómago.

"Diéronles a los dos a probar del vino de una cuba, pidiéndoles suparecer del estado, cualidad, bondad o malicia del vino. El uno loprobó con la punta de la lengua; el otro no hizo más que llegarlo alas narices. El primero dijo que aquel vino sabía a hierro; elsegundo dijo que más sabía a cordobán. El dueño dijo que la cubaestaba limpia, y que el tal vino no tenía adobo alguno por dondehubiese tomado sabor de hierro ni de cordobán. Con todo eso, losdos famosos mojones se afirmaron en lo que habían dicho. Anduvoel tiempo, vendióse el vino, y al limpiar de la cuba hallaron en ellauna llave pequeña, pendiente de una correa de cordobán."Cervantes, El Quijote. 2 parte.

"He oído decir a mi señor Don Quijote que el escudero decaballero andante ha de comer hasta no poder más, a causa de quese les suele ofrecer entrar acaso por una selva tan intrincada queno aciertan a salir de ella en seis días"...

16

CACHELOSINGREDIENTES:

PatacasSalAuga.PREPARACIÓN:

Pártense as patacas sen pelar en dous anacos.Sálganse e colócanse nun recipiente de barro. Poñemos auga polametade. Tápase o recipiente e ponse a cocer, facéndoa ferver.Cando as patacas estean medio cocidas escóanse emétense no forno ata que estean tenras.Recollida por ÓSCAR FERNÁNDEZ VENTOSO 3 E.S.O.Realizada pola súa avoa MANUELA SANTOS QUEIRUGA

CALDOINGREDIENTES:

Fabas GaliñaAuga PatacasTouciño UntoVerdura SalCarne de tenreiraPREPARACIÓN:

Ponse a auga a ferver coas fabas. Logo bótaselle a carne ecando estea case cocida bótanselle as verduras, as patacas e o sal.Recollida por HÉCTOR RIVEIRO OLVEIRA de 1 E.S.O.Realizada por MARUJA SERÁNS AYASO de Olveira.

17

CHULASINGREDIENTES:

1 ovo 250grs. de arroz50 grs. de fariña Un chisco de sal½ litro de leite Rela de limónPREPARACIÓN:Nunha ola cócese o leite co arroz. Nun recipientemesturamos o ovo batido, a fariña, o sal e a rela de limón.Cando o arroz co leite estea no seu punto facemos boliñas emollámolas no ovo e nos demais ingredientes e fritímolas nunhatixola co aceite ben quente.

Recollida por MARTA PENA de 1º de Bacharelato.Realizada por CLARA AMADO de Carreira

CHULAS DE CABAZACON MANTECAINGREDIENTES:

500 gramos de cabaza 4 ovos200 gramos de pan relado Pementa e sal25 gramos de manteiga de porcoPREPARACIÓN:

Quitar a pel e as pebidas da cabaza. Cocer a cabaza en augacon sal. Escorrela e facer puré. Mesturar dous ovos co puré e ametade do pan relado. Bater nun molde os outros dous ovos.Mesturar a masa con sal e pementa e formar unhas tortas,pasalas polo ovo batido e rebozalas no pan relado. Quentar amanteiga de porco nunha tixola e fritir as tortas.Servir as tortas quentes.Recollida por TANIA Mª COUTO OUJO 4 E.S.O.Realizada por CONCHI OUJO

18

COCADASINGREDIENTES:

250grs. de coco relado4 ovosGraxa de porco250grs. de azucre

PREPARACIÓN:Botar nun recipiente os catro ovos, e 250 gramos deazucre e o coco relado. A continuación remexer todo ata quequede todo ben mesturado.Untar a bandexa do forno con graxa do porco. Vaisecollendo a mestura en pequenas cantidades e dándolle forma coasmans ata conseguir a forma dunha pelota de ping-pong.Por último métense as boliñas dez minutos no forno (máis oumenos).Sácanse e listas para comer (quentes ou frías)

Recollida e realizada por CARMEN PÉREZ e TAMARA SAMPEDRO

19

CRÊPESv 250 gr. de farinev 2 à 3 oeufsv ½ litre de laitv 1 pincée de selv 2 cuillérées à soupe de sucrev 1 cuillérée à soupe d’huile

Mélanger le tout jusqu’à ce que la pâte soit lisse et sansgrumaux. Laisser reposer 1 heure au réfrigérateur.Faire les crêpes dans une poêle anti-adhérente enhumidifiant le fond avec un peu d’huile.

BON APPETIT !

Recollida e realizada por ELISABETE DE CARVALHO

20

EMPANADA DE BACALLAUINGREDIENTES:

OvosFariñaViana Para a masaSalAugaBacallaoUvas pasas Para o recheoAceiteAzafrán

PREPARACIÓN:Pos a fariña nun recipiente, bótaslle a viana, o ovo, a auga eo sal. Amásalo todo e déixalo repousar media hora.Picar a cebola miudiña e poñela na tixola a fritir con aceite.Botarlle o azafrán e o bacallao e deixala pochar.Estender a masa cunha roda, poñela nunha empanadeira ebotarlle todo o da tixola. Tapala e metela no forno (a 200 graos)ata que estea dourada.

Recollida por JOSÉ RAMÓN GARCÍA de 1 E.S.O.Realizada por Mª DOLORES SOBRIDO

21

EMPANADA DE BERBERECHOSINGREDIENTES DA MASA:

500 gramos de fariña¼ litro de auga temperadaSal30 gramos de lévedo prensadoPREPARACIÓN DA MASA:

Mestúrase a auga temperada co lévedo prensado e o sal. Ímoslle unindofariña coas mans ata formar un bolo. Séguese traballando a masa para gramala,botando de cando en vez fariña para que non se pegue ás mans nin á mesa.Déixase fermentar, tapada, unhas dúas horas ata que levante.Estirámola amasandoINGREDIENTES:

2 quilos de berberechos2 follas de loureiroSal2 cebolas grandes100 gramos de xamón en taquiños2 chourizos cortados en cadradiños½ vaso de leite1 ovo batido

PREPARACIÓN:· Lavamos os berberechos, colocámolos nunha tarteira con auga fría, sal e asfollas de loureiro.· Arrimar ao lume e deixalos ata que se abran.· Escorrémolos e quitámoslles as cunchas.· Pasámolos pola tixola cun pouco de aceite, para que solten a auga.· Facemos un rustrido coa cebola picada e o aceite deixándoa estofar ataque estea dourada.· Engadimos os berberechos, o xamón e o chourizo, e dámoslle unha volta.· Na masa estirada colocamos enriba a mestura anterior.· Tapamos a empanada e adornámola.· Pintámola con ovo batido para que quede máis dourada e metémola ó forno.

Recollida por ALBA AYASO FERNÁNDEZ de 3 E.S.O.Realizada por Mª DOLORES FERNÁNDEZ PÉREZ de Aguiño.

22

JOÁN DE GAIA(B 1452/V 1062)

Eu convidei un prelado a jantar, se ben me venha.Diz el én est': "E meus narizes de color berengenha?Vos avede-los alhos verdes, e matar-m'-idades con eles!"-O jantar está guisado e, por Deus, amigo, trei-nos.Diz el én est':"E meus narizes color de figos çofeinos?Vós havedes os alhos verdes, e matar-m'-idades con eles!""Comede migu', e dirán-nos cantares de Martín Moxa".Diz el én est': "E meus narizes color d'escarlata roxa?Vós havedes os alhos verdes, e matar-m'-iades con eles!""Comede migu', e dar-vos-hei ua gorda garça parda".Diz el én est': "E meus narizes color de rosa bastarda?Vós habedes os alhos verdes, e matar-m'-iades con eles!""Comede migu'e dar-vos-hei temporao figo maduro".Diz el én est': "E meus narizes color de morec' escuro?Vós havedes os alhos verdes e matar-m'-iades con eles!""Treide migu', e comeredes muitas boas assaduras"Diz el én est': "E meus narizes color de moras maduras?Vós havedes os alhos verdes, e matar-m'-iades con eles!".

23

EMPANADA DE FLANÍNINGREDIENTES:

1 litro de leite2 sobres de flanín4 culleradas de azucre½ quilo de fariña.25 céntimos de viana2 ovosun pouquiño de mantequilla

PREPARACIÓN:§ Hai que deixar ferver o leite e botarlle o Flanín (preparar oFlanín en leite frío e revolvelo).§ Preparar a masa e deixala levedar.§ Botar fariña na mesa e estirala co rodete.§ Untar a empanadeira coa mantequilla e poñer a masaestirada.§ Botar o flan e tapala.§ Por enriba da tapa botarlle un pouco de manteiga e azucre.§ Poñer ao forno

Recollida por FELI CALVO e realizada pola súa avoa NIEVES

24

EMPANADA DE MILLO IINGREDIENTES:

1 quilo de fariña de millo100gr. de fariña de trigo ou centeoLevadura de panadeiro Para a masaSalAuga quente2 ovosCatro cebolasUn pementoUn tomate pelado Para o recheoSalPemento doceMexillóns, berberechos...

PREPARACIÓN:Desfaise a levadura nunha pouca auga quente. Mestúransetódolos ingredientes da masa e ségueselle botando a auga quenteque faga falla. Déixase repousar unhas dúas horas.Nunha tarteira bótase un pouco de aceite e rústrese acebola co pemento e co tomate. Bótaselle un pouco de sal e unhacullerada pequena de pemento. Engádenselle os mexillóns emestúranse os dous.Nunha empanadeira vaise estendendo parte da masa,cóbrese co recheo e tápase co resto da masa.Métese ao forno a 200º durante uns tres cuartos de hora,mais ou menos.

Recollida por NOEMI GARCÍA LÓPEZRealizada por ÁNGELES LÓPEZ

25

EMPANADA DE MILLO IIINGREDIENTES PARA A MASA:

1 quilo de fariña milla2 ovosVianaSalManteiga de porcoINGREDIENTES PARA O PREBE:

Aceite2 cebolas grandes1 pemento vermello e 1 tomate1 papel de azafrán e 1 cullerada de pemento doceBerberechos, mexillóns, zamburiñas, ou bacallao ou...PREPARACIÓN:

Cando a masa xa teña lévedo, bótase un pouco de aceite doprebe no fondo da empanadeira e esténdese a masa cun garfo ataque estea ben estendida. Logo bótaselle o prebe con tódoloscondimentos.Ten que estar no forno aproximadamente unha hora. Antesde metela no forno bótaselle un pouco aceite do que sobrou doprebe por enriba da masa.Recollida por SAMANTA SANTIAGO REGO de 2 E.S.O.Realizada por JOSEFA PIÑEIRO FERNÁNDEZ de Aguiño.

26

EMPANADA DE MILLOE DE BERBERECHOSINGREDIENTES:

1 quilo de berberechos2 vasos temperados de auga1 quilo de fariña de milloLevadura2 cebolasMedio vaso de aceite1 pemento1 tomatePREPARACIÓN:

Prepárase a masa: Coller a fariña, engadir auga temperada eo lévedo. Mesturar todo e deixar repousar unha hora.Mentres cortar a cebola, o pemento e o tomate. Botarnunha tixola aceite e rustrir esta mestura.Coller unha empanadeira, botar un pouco de aceite no fondoe estender a metade da masa; botar un pouco do rustrido,estendelo, poñer os berberechos coa cuncha e botar por enriba orustrido que queda.Metela no forno e cando estea feita...¡A comela!

Recollida por JONATHAN VÁZQUEZ RAMA de 1 E.S.O.Realizada por Mª DOLORES RAMA SANTOS de Olveira.

27

FILLOAS IINGREDIENTES:

Cuarto litro de leite FariñaCuarto litro de auga Sal e azucre4 ovos Touciño

PREPARACIÓN:Bátense os ovos cun chisco de sal. Mestúranse co leite e aauga. Pouco a pouco vaise engadindo a fariña ata obter unha masabastante líquida. (Tamén se pode mesturar coa batedora)Ponse unha tixola ao lume, quéntase e úntase cun anaco detouciño. Bótase unha capa delgada de masa e cando está douradapor un lado e se desprenda con facilidade da tixola, dáselle avolta para dourala polo outro lado.

Recollida por NOEMI GARCÍA LÓPEZ de 1 E.S.O.Realizada por ÁNGELES LÓPEZ PEGO de Olveira

FILLOAS IIINGREDIENTES:

3 ovos 50 gramos de manteigaUn chisco de sal 50 gramos de fariña½ vaso de leitePREPARACIÓN:

Bater os ovos. Engadir o leite, a manteiga, a fariña e baterben.Poñer unha tixola ao lume e untala cun pouco de aceite.Cando estea ben quente, botar cun cullerón a mestura , edeixar que se doure ben.Recollida por ESTEFANÍA ONS PAZ de 1 E.S.O.Realizada pola súa nai JOSEFA PAZ de Carreira

28

AFORISMOS EFRASES LATINASEdere oportet ut vivas, non vivere ut edasConvén comer para vivir, non vivir para comer

Fabas indulcat famesA fame adoza as fabasIn taberna quando sumus non curamus quid sit humusCando estamos na taberna non nos preocupamos da tumba

In vino veritasNo viño está a verdadeInter prandendum sit saepe parumque bibendumMentras se come debe beberse frecuentemente e pouco

Lac post vinum venenumO leite tras do viño é venenoCaseus et panis sunt optima fercula sanisQueixo e pan son os mellores alimentos para as persoas sas

Lactuca in cibis aviditatem incitatA leituga entre os manxares excita o apetitoMala sine cortice bona, cum cortice melioraAs mazás, sen pela son boas, con pela, son melloresAnnorum vinum, socius vetus et vetus aurumViño anello, amigo vello e ouro vello

Bonum vinum laetificat cor hominisO bo viño alegra o corazón dos homes

29

FILLOAS IIIINGREDIENTES:

3 ovos 3 medidas de iogur de fariñaUn pouco de sal Un pouco leiteRela de un limón Un pouco aceitePREPARACIÓN:Bótanse nun recipiente os 3 ovos, un pouco de sal, a rela dolimón e bátese co batedor de ferro. Faise un amoado botándolle afariña, e cando estea, bótaselle leite e bátese. Déixase repousarmedia hora.Bótase un pouco de aceite na tixola (ou úntase cun pouco detouciño) e bótase un pouco de amoado á vez que se move para quese estenda. Dáselle volta e cómense quentes.

Recollida por DAVID GONZÁLEZ GUDE de 1 E.S.O.Realizada por BEATRIZ GUDEFILLOAS IVINGREDIENTES:

1 quilo de fariña 2 limóns1 litro e medio de leite Sal1 ducia de ovos CanelaPREPARACIÓN:Collemos unha tarteira e botamos dentro o quilo de fariña,a ducia de ovos, a reladura dos limóns, un pouco de canela e unchisquiño de sal.Collemos unha culler de madeira e mentres remexemos imosbotando pouco a pouco o leite para abrandar un pouco a masa.Agora collemos unha tixola e poñémola ao lume cun pouco deaceite e imos botando a masa na tixola cun cullerón. Cando esteafeita a filloa por un lado, dámoslle a volta para que se faga polooutro lado.Collemos un prato e botamos nel tódalas filloas.Recollida por Mª ISABEL GARCÍA PÉREZ de 2 E.S.O.Realizada por MARÍA SANLÉS REGO de Deán Grande

30

FILLOAS DA FILLOEIRAINGREDIENTES:

Fariña de trigoAugaOvosSalTouciñoPREPARACIÓN:

· Botamos a auga, a fariña os ovos e o sal nun recipiente.· Mesturámolo ben.· Pónselle lume, feito con leña, á filloeira.· Cando estea ben quente a filloeira, úntase con touciño.· Logo botamos a mestura anterior na filloeira.· Cando se vaia facendo dáselle volta.· Finalmente póñense nun prato.

Recollida por ANA Mª FOLGAR MIGUÉNS de 3 E.S.O.Realizada por ROSA Mª MIGUÉNS CASTRO de Serra de OutesÉpoca: Entroido

31

COMERCada día nos falandos nenos que non comen(os das bocas convertidos en ollosque preguntanpor qué outros nenos rine sorben espequetes).Deste lado do mundo,o comer parécenos doado,ás veces, divertidoporque sempre nos agrada un prato quenteé un boliño de pan envolto en papel,coma un regalo,pero facémolo decotepensando noutra cousa.Miremoso corazón da mazácoma quen mira un tesouro,reparemos na imperfección da codiacoutando o miolo quente,transportemos unha abada de castañaspara ser cómplices da Terra,que se converte en Outono.E comamos de vagar,acariñando entre os dentesa vida que se agocha tras dos froitos.Só asíseremos, realmente, afortunados.

Mª Antonia Fernández, Amar e outros verbos

32

FILLOAS DE SANGUEINGREDIENTES:

FariñaAuga4 ovosUn chisco de sal2 vasos de sangue do porco

PREPARACIÓN:Nun recipiente bótase o sangue e engádeselle un pouco deauga, incorpóraselle os ovos, o sal e un pouco de fariña.Bátese coa batedora engadíndolle fariña ata deixar unhamasa suave.Nunha tixola moi quente, ponse unha cullerada de graxa eun pouquiño da masa, estendéndoa por toda a tixola. Deixámolaque se faga e así faremos con cada unha delas.

Recollida por DIEGO PINAZAS ROMAY de 1 E.S.O.Realizada pola súa AVOA DE CORRUBEDO.Época: Entroido

33

FLAMENQUINESINGREDIENTES:

8 filetes de raxo de porco.100 gr. de xamón curado (en rebandas).Fariña para rebozar.1 ovoPan reladoAceite de olivaSalPementa negra moída

PREPARACIÓN:Aplanar ben os filetes ata deixalos moi finos e estirados;cortar o xamón en tiriñas e poñelas enriba dos filetesestendidos.Enrolar cada filete e sazonalo por fóra con sal e pementa.Pasar os roliños, primeiro por fariña, despois por ovobatido e finalmente polo pan relado.Presionalos coa palma da man para que o empanado asenteben. Fritir os flamenquines en abundante aceite ata que esteandourados; sacalos e escorrelos sobre papel absorbente.

Recollida por RAQUEL LORENZO COSTA 3 E.S.O.Realizada por DOLORES YÁGÜEZ ALCARAZ de Almería

34

FRASES E DITOS CASTELÁNS· El vino es bueno, y más si es vino bueno.· Con pan y con vino se anda el camino.· Más vale vino maldito que agua bendita.· El vino como rey, y el agua como buey.· Agua no enferma, ni embeoda ni adeuda.· Arroz, pan y pepino, nacen en agua y mueren en vino.· No hay buena olla con agua sola.· Dar con queso· Comer de gorra· Que te den morcilla· De la mar el mero, y de la tierra el carnero.· Olla sin sal, haz cuenta que no tienes manjar.· La mujer, rogada, y la olla, reposada.· Ave que vuela, á la cazuela.· La ensalada, salada, poco vinagre y bien oleada.· Arrimar el ascua a su sardina.· No hay sardina mala, ni lo puede ser; que la que es mala para comer, esbuena para beber...· La sardina y la longaniza, al calor de la ceniza· La sardina por abril, cógela por la cola y déjala ir; por mayo ásala en elrescoldo, por San Juan ya pringa el pan.· Las tres efes de la sardina: frescas, fritas y frías· Sardinas en mayo, cómalas el diablo· Quien quiera mal a su vecina, dele en mayo una sardina

35

LACÓN CON GRELOSINGREDIENTES:

1 lacón6 chourizos6 patacas grandes2 monllos de grelosPREPARACIÓN:

Ponse a desalar o lacón en abundante auga fría durantedous días.Nunha ola grande colócase o lacón, e cóbrese con abundanteauga. Déixase cocer lentamente.Cando estea case cocido engádenselle os grelos, e porúltimo as patacas estonadas e enteiras, e os chourizos.Co caldo faise unha sopa de pasta, engadíndolle un pouco desal, se é preciso.Convén cocelo todo xunto, pois o ácido dos grelos quítallegraxa ao lacón, e dálle un sabor peculiar ao prato.

Recollida por ALBA AYASO FERNÁNDEZ de 3 E.S.O.Realizada por MARÍA DOLORES FERNÁNDEZ PÉREZ de Aguiño.Época: Entroido

36

REFRANEIRO POPULARGALEGO· Quen di pan, di fartura.· Bolo cru só engorda o cu.· O viño polo xerro é como mellor o quero.· Comer ben sempre, non cansa nin aborrece.· O abade de aldea, se ben xanta, mellor cea.· Pouco me gusta o biscoito, cando non é moito.· Do mar, o salmón; e da terra, o lacón.· Raia pescada en xaneiro sabe a carneiro.· Vaca e carneiro, comida de cabaleiro.· Aceite, carne, pantrigo e sal, mercadoría real.· A carne de óso, dente de lobo.· A mellor cociñeira é a aceiteira.· Nabo, nabiza e grelo, trindade do galego.· O pote que moito ferve, sazón perde.· Con azucre e mel todo sabe ben.· A todo lle vai ben o tomate, non sendo ás papas e ao chocolate.· Anaco de touciño pide trago de viño.· O polo e o capón sempre están en sazón.· O peixe de maio, a quen cho pida, dállo.· ¡Alegría, alégrote: que anda o rabo do porco no pote!· Pera que se desfai ao comela sábelle ben a calquera.· Non comas lamprea, que non é sa e ten a boca fea.

37

LEITE FRITIDAINGREDIENTES:

½ litro de leite75 gramos de fariña80 gramos de azucre2 xemas de ovos1 pau de canela1 tona de limónPREPARACIÓN:

Apartamos un pouco de leite ao que lle botamos o azucre e afariña; o resto do leite poñémolo ao lume coa canela e coa tona delimón. Cando ferva engadímoslle o leite co azucre, a fariña e asxemas de ovo, mesturando ben todo ata que a masa espese.Poñémola a arrefriar nun prato sen as tonas do limón e acanela. Cando estea fría, córtase en cadradiño, pásase por fariñae ovo e frítese.

Recollida por CRISTINA CALVIÑO SAMPEDRORealizada por MARIVEN SAMPEDRO de Carreira

38

MELINDROSINGREDIENTES:

Medio quilo de fariña3 ovos3 culleradas sopeiras de azucreAs raspaduras dun limón1 chorro de anís doceUn chisco de salMedio vaso de leite8 gramos de levaduraAzucre en po100 gramos de manteigaPREPARACIÓN:

Amásase todo xunto menos o azucre en po e déixaselevedar ata que a masa estea o dobre de grande.Despois , cando a masa estea o dobre de grande, fanse asrosquillas e logo empézanse a fritir.Cando estean todas feitas bótaselle o azucre en po porenriba.

Recollida por FÁTIMA SAMPEDRO VIDAL 1 E.S.O.Realizada por MARÍA TEIRA OTERO

39

SONETO AL VINO¿ En que reino, en qué siglo, bajo que silenciosaconjunción de los astros, en que secreto díaQue el mármol no ha salvado, surgió la valerosaY singular idea de inventar la alegría?Con otoños de oro la inventaron. El vinoFluye rojo a lo largo de las generacionesComo el río del tiempo y el arduo caminoNos prodiga su música, su fuego y sus leones.En la noche de júbilo o en la jornada adversaExalta la alegría o mitiga el espantoy el ditirambo nuevo que este día le cantoOtrora lo cantaron el árabe y el persaVino, enséñame el arte de ver mi propia historiaComo si esta ya fuera ceniza en la memoria

Jorge Luis Borges

40

MORCILLASINGREDIENTES:

Sangue do porco Fariña de trigoMedia barra de pan Tripa grosaTres puños de pasas CanelaDous litros de leite ComiñoUnha taza de piñóns PementaTres tazas de figos pasos AnísUn paquete de azucre Cravo

PREPARACIÓN:· Desfaise o pan no leite.· Mestúrase co sangue e o azucre.· Engádenselle os piñóns, as pasas, os figos, unha poucafariña, sal, pementa, comiños e cravo.· Enchemos as tripas coa mestura e atámolas.· Déixase cocer aproximadamente unha media hora.· Frítense en rebandas.

Recollida por IRENE GONZÁLEZ GONZÁLEZ 3 E.S.O.Realizada por JOSEFA OUVIÑA GONZÁLEZ de Sirves.Época : Cando se mata o porco

41

ORELLAS IINGREDIENTES:

800 gramos de fariña2 ovos1 vaso pequeno de anísReladura de limón100 gramos de manteiga de vaca derretida1 vaso de auga temperadaSalAzucre ou melManteiga para fritir ou aceite1 sobre de levedo “Royal”

PREPARACIÓN:Mestúrase a manteiga coa auga temperada e o “Royal”.Engádeselle os ovos, o sal e o anís. A continuación reméxese amasa e déixase repousar durante unha hora.Ao cabo da hora, estírase a masa e córtase en rectángulosmentres se van botando na tixola.Cando xa estean feitas, bótaselles azucre enriba, e listaspara comer!

Recollida por NÉLIDA SÁNDEZ de 2 E.S.O.Realizada por MANOLA SOBRIDO de Aguiño.Época: Entroido.

42

ORELLAS IIINGREDIENTES:

4 ovosUns 800 gramos de fariñaManteigaRela de limón1 copiña de anísUn chisco de sal4 culleradas de azucrePREPARACIÓN:

· Bátense os ovos e engádese fariña ata que esteaconsistente.· Engádeselle a manteiga derretida, a rela de limón, oanís e unhas areas de sal.· Déixase repousar· Esténdese a masa e frítese na tixola.· Ao rematar cóbrense cun pouco de azucre.

Recollida por RAQUEL RODRÍGUEZ JALLAS de 1 E.S.O.Realizada pola súa nai DORA JALLAS de Olveira.Época: Entroido.

43

ORELLAS DE ENTROIDOINGREDIENTES:

Canela moídaAnís3 ovos500 gramos de fariñaZume dunha laranxaZume dun limón50 gramos de manteiga100 gramos de azucre1 vaso pequeno de leitePREPARACIÓN:1) Derrétese a manteiga.2) Amásase a fariña cun ovo enteiro, as xemas dos outrosdous ovos (resérvanse as claras para máis tarde), amanteiga derretida, un chisco de canela, o zume dalaranxa e do limón, unhas gotas de anís, o azucre e oleite.3) Trabállese ben a masa4) Despois de traballala, engádenselle as dúas claras de ovoa punto de neve ata acadar unha pasta compacta.5) Estírase ben e déixase enfriar.6) Unha vez fría, córtase en anacos.7) Frítense os anacos nunha tixola con aceite e a lume nonmoi forte.8) Xa fritidas, salfírense co azucre.

Recollida por ALBA FERNÁNDEZ SANLÉSRealizada por ROSA SANLÉS

44

PANTULLOINGREDIENTES:

2 vasos de auga/leiteSalFariña6 ovos100 gramos de uvas pasasTalladas de porcoAzucrePan reseso

PREPARACIÓN:Botamos nunha tarteira os ovos, as talladas de touciño, panreseso, as uvas pasas, a auga, o leite e o azucre.Mesturámolo todo e despois metémolo no pantullo.Cando xa estea toda a masa no pantullo, poñémola a cocerno forno durante uns 30 minutos.

Recollida por DIANA PAZ ALVITE 3 E.S.O.Realizada por MARÍA PARADA SUÁREZÉpoca : ENTROIDO

45

O XAMÓNGroria do porco, frol da invernía,sona da casa, lapa de carne,xamón.Densidá ilustre da cea sabia,gracia e potencia, rosa do pote,xamón.Coallo dos froitos todos da terra,labio fresqueiro, mantenza antiga,xamón.Febra xugosa, rica canteiraonde se curtan limpios poliedros,xamón.Benedictina fartura ilustrede Oseira e Samos, coartelfamoso,xamón.Rey da lareira, carne petrucia,da Raza esgrevia gardas o zume,xamón.De rica alquimia Summa suprema,(¡fariña, poma, landra, castaña!)xamón.Sal do fumeiro, na noite negrado viño en xerra irmán doado,xamón.Pai de artritis, das esclerosis,fidalgas doenzas do pazo antergo,xamón.Tentación dura pró anacoreta,coor de meixela, carne de lume,xamón.Do chan galego tés a dozurase a meias coces con fachas secas,xamón.Sono adoecido do triste abstemiofarto de berzas, todo augachirle,xamón.Pra tí frolecen os soutos vellos,medran as hortas, madura o nabo,xamón.

Para gabarte cantou Homero,brilas no hexámetro, manxarheroico,xamón.Lituxias vellas impós ós fieis,aristocrática, feudal mantenza,xamón.Coma o pecado roxo e sabrosoalmoleciches ó funcionario,xamón.Do norte xiado veu pra buscarteo loiro suevo fillo da guerra,xamón.Da xente aria vella mantenza,na tua presencia trema o Semita,xamón.Triste xudeu forto da ovellamorre de envexa pola tua groria,xamón.Mentras o fígado come oescolante,rillate ansioso o forte abade,xamón.Tés es Caldelas forte crienzana neve xiada das cumes outas,xamón.Dacón por ti goza de sonade ser Porcópolis, Chicago noso,xamón.Papa das carnes, cardealicio,Archimandrita da limpa mesa,xamón.Homildemente a tí chegamosos peligrinos, fartos de légoas,xamón.E no teu gosto fresco e potenteteñen consolo as nosas fames,xamón.¡Rei da matanza, sol do fumeiro,que sempre agardas nosa chegada,xamón. Otero Pedrayo

46

PAPAS DE MILLOINGREDIENTES:

250 centílitros de auga, aproximadamente50 gramos de fariña de milloSalPREPARACIÓN:

Ponse a quentar a auga a lume lento. Vaise botando a fariña pouco apouco, sen parar de remexer. Bótaselle o sal.Reméxense ata que estean ligadas e bótanse nun prato. Tómansequentes, se se quere cun pouco de leite frío por riba.Recollida e Realizada por LOLA OUTEIRAL

PARROMEIRAINGREDIENTES:

3 ovos¼ quilo de fariña1 vaso de leiteUn pouco de touciñoPREPARACIÓN:

Mestúrase o vaso de leite cos tres ovos e o cuarto quilo de fariña detrigo. Bótase na tixola e engádeselle o touciño.

Recollida por LETICIA BRIÓN de 2 E.S.O.Realizada pola súa avoa de Teira DOLORES BARREIRO

47

PASTELÓNINGREDIENTES DA MASA:

½ quilo de fariña250 gramos de manteiga150 gramos de azucre3 ovosRela de limónUn chorriño de anísPREPARACIÓN DA MASA:Amásase a fariña co azucre, os ovos, a rela de limón, o chorriño de anís e ametade da manteiga.Cando estea ben amasada, déixase repousar media hora e engádeselle un poucomáis de manteiga e vólvese a amasar. Repousa outra media hora e engádeselle o restoda manteiga amasando. Déixase repousar media hora e xa está lista para usar.Estírase a masa e fanse círculos finos e frítense (os círculos pódense facer cunprato chan).

INGREDIENTES DA CREMA PASTELEIRA:6 xemas de ovo1 litro de leite4 culleradas sopeiras de fariña fina de millo (maicena)2 culleradas sopeiras rasadas de fariñaA tona dun limón

PREPARACIÓN DA CREMA:Ponse ao lume o leite coa casca de limón e 6 culleradas sopeiras de azucre.Nun bol mestúranse as xemas de seis ovos e catro culleradas de azucre, cando esteanben mesturados engádeselle a maicena e a fariña revolvendo ben. Do leite que temosao lume collemos unhas culleradas e botámosllo á mestura revolvendo.Cando o leite rompa a ferver vértese o contido do bol na tarteira revolvendoata que espese.Para montar o pastelón, ponse nunha fonte un círculo da masa fritida que secubrirá coa crema pasteleira, enriba outro círculo de masa e crema pasteleira e asíata a altura que se queira.Móntanse as claras a punto de neve e engádeselle azucre a gusto para facerun merengue co que se cubrirá todo o pastelón. Remátase adornando concaramelo líquido quente.

Recollida por: NOA AGEITOS de 1 BacharelatoRealizada pola súa nai CARMEN PREGO, de Corrubedo

48

AFONSO EANESDO COTÓN(B 1580/V 1112)

Foi Don Fagundo un día convidardous caveleiros pera seu jantar,e foi con eles sa vaca encetar;e a vaca morreu-xe logu'entón,e Don Fagundo quer-s'ora matar,porque matou sa vaca o cajón.Quand'el a vac'ante, si mort'achou,logu'i estando mil vezes jurouque non morreu por quant'end'el talhou,ergas se foi no coitelo poçón;e Don Fagundo todo se messou,porque matou sa vaca o cajòn.Quisera-x'el da vaca despendertanto per que non leixass'a pacer;ca, se el cuidasse sa vaca perder,porque matou sa vaca o cajón.Quisera-x'el da vaca despendertanto per que non leixass'a pacer;ca, se el cuidasse sa vaca perder,ante x'a der'a quen-quer, assí non;e Don Fagundo quer ora morrer,porque matou sa vaca o cajón

49

PATACAS AO ESTILO DOMEU AVÓINGREDIENTES:

PatacasAlloOuregoGuindillaAzafránAceiteViño brancoSal

PREPARACIÓN:Nunha tarteira ponse o aceite, o allo, o ourego e a guindilla edéixase dourar.Engádenselle as patacas cortadas (se son pequenas bótanseenteiras).Cando estean douradas, bótaselle medio vaso de viño branco emedio de auga, xunto co azafrán.Déixanse cocer e cando as patacas se pinchen están listas.

¡Bo proveito!Recollida por MANUEL RIVASRealizada por CARMELA MARTÍNEZ

50

POLBO Á FEIRAINGREDIENTES:

PolboAugaUnha cebolaPementón picanteAceite de oliva de 1ºSalPREPARACIÓN:

Primeiro poñemos auga, na pota de cobre, a cocer, cunha cebola.Unha vez que ferva a auga, collemos o polbo pola cabeza cun garfoe metémolo e sacámolo da auga tres veces.Despois deixámolo dentro da pota fervendo ata que abrande. De20 a 40 minutos segundo o tamaño.Unha vez feito cortamos os raxos en anacos pequenos ebotámoslles sal, pementón picante e aceite de oliva, por esta orde,pois senón non colle o resto dos sabores porque esvaran no aceite.¡A comer e que aproveite!

Recollida por LUCÍA AGEITOS MARTÍNEZ de 1º E.S.O.Realizada polo seu pai JOSÉ Mª AGEITOS, de Iñeiras

51

RAXO CON ARROZ ECASTAÑASINGREDIENTES:

ArrozDúas ducias de castañasRaxoPREPARACIÓN:

· Ásanse as castañas, pélanse e resérvanse.· Nunha tarteira dóurase o raxo e engádeselle a auga (segundo oarroz que vaiamos utilizar) e un azafrán para darlle cor.· Déixase cocer uns 20 minutos.· Bótaselle o arroz e cando falten 5 minutos, engádenselle as castañasabertas ao medio para que lle dea máis sabor.

¡Bo proveito!

Recollida por MANUEL MARTÍNEZRealizada polo seu avó DOMINGO MARTÍNEZ

52

¡O espadeiro! ¡Asios mouros, cepas tortasfollas verdes, douradas e bermellas,gala nas terras vivas de Castrelo,nos Casteles de Ouviña e nas areasde Tragove e Sisán, do mar de Arousae o Umia cristaíno nas ribeiras!¡O espadeiro amante! ¡O viño doce!¡A legría de mallas e espadelas,compañeiro das bolas de pan quentee as castañas asadas na lareira!¡O espadeiro! ¡O risolio que loubaronen namorantes páxinas sinxelasos antigos abades do mosteirode Xan Daval, na vila cambadesa,aqueles priores ledos e fidalgosmestres na vida, na virtú e na cencia,que sabían ¡ou tempos esquecidos!canta-la misa, escorrenta-las meigas,acoller e amparar orfos e probes,rir coas rapazas, consella-las vellas,darlle leito e xantar ós peligrinos,pechar por fuero as portas da súa igrexaá xusticia do Rei, cobra-los diesmose dispoñer vendimas e trasegas!¡O espadeiro morno! ¡O roxo viño,sangue do corazón da nosa terra,que arrecende a mazáns e a rosas bravas,quece os peitos a aqs almas alumea,e sabe a bicos de mociña nova,aldeana e trigueira!¡Como canta ó caír nas brancas cuncasdende as pintadas e bicudas xerras!¡Cómo latexa e brila ó coroalas!¡E como loce e ri cando as adreza,¡Detrás dos vidros, ela!¡Ou, espadeiro amante! ¡Ou, roxo e quentesangre do corazón da nosa terra!¡Encende o corazón dos apoucados!asemellando fíos de rubises

cun rosario de escumas sanguiñentas!cun rosario de escumas sanguiñentas!

Cando nas mornas trades de romaxevai na alombada pipa taberneiraó souto que se estende ó pé da ermidaonde as campanas repinican ledas,onde axordas os fogos de tres tronose ó son da gaita a mocedá tolea,é a alma do galan de verba maina,de labradora e de viril maxeza,que o mesmo se derreta coas rapazasque arma sin mais nin mais unha quimeria,solta un «¡Ei, carballeira!» erguendo a mocae facéndose atrás, e…¡adio-la festa!Cando o xiado inverno alonga as noitese en santa paz, ó pé do lar, se axeitanmozos e vellos, desbullando millo,dándolle ó fuso ou restelando teas,o espadeiro é o espíritu do petruciode garimosa fala churrusqueira,de mans de prata e lombo acorcobado,queixo tembrón e neve nas guedellas,que chiscando os olliños contra os mozos,pondo ás rapazas cores nas meixelas,sabe contar os divertidos feitose as antigas historias que comezan:«Unha vez, unha nena e mais un frade...»«Tiña, aquél entón, un paxe a reina…»¡Espadeiro! ¡Espadeiro! ¡Ledo viñodas noites mozas! Craridá de estrelasO aturuxo zoando nas quebradas...Mozos... Pandeiros... Un amor que empeza...Arumes das carqueixas e do trebo...De man en man, a bota carreteira...Unha cantiga ó pé dunha ventana...¡Detrás dos vidros, ela!¡Ou, espadeiro amante! ¡Ou, roxo e quentesangre do corazón da nosa terra!¡Encende o corazón dos apoucados!¡¡Prende lume nas almas, viño celta!!

Ramón Cabanillas

Diante dunha cunca de viño espadeiroA Severino N. Otero, con vella e fonda amistade

53

REIXÓNSINGREDIENTES:

Sobras do porcoTouciñoCebolaSalGraxaSangue calladoFígadoPirixel seco

PREPARACIÓN:Bótase o porco e o touciño nunha pota a cocer na súa propiagraxa.Logo engádeselle o fígado , o sal e ao final o pirixel o sanguee a cebola.Déixase cocer a lume lento dúas ou tres horas.

Recollida por CARLOS LIJÓ GÓMEZ de 2 E.S.O.Realizada pola súa nai JUANA GÓMEZ TEIXEIRO de Carreira.Época: Outono-Inverno (Cando a matanza do porco)

54

ROSCASINGREDIENTES:

1 quilo de fariña de trigo½ quilo de azucreLévedo6 ovosUnha pouca manteigaEsencia de anísSalPREPARACIÓN:

1. Amásase todo e déixase levedar durante hora e mediaou dúas horas.2. Fanse as roscas non moi grandes.3. Frítense nunha tixola con aceite moi quente.4. Finalmente, báñanse en xarope e vólvense pasar denovo pola tixola.

Recollida por ELI GUDIÑO de 3 E.S.O.Realizada pola súa madriña Mª JOSÉ PAISAL

55

SCONESIngredients:

2 cups flour.1 teaspoonful baking powder.3 tablespoonfuls butter.½ cup milk.Pinch of salt.Preparation:

Mix the flour and butter, add the salt and then mix in themilk a little at a time. With floured hands knead lightly to softdough, adding a little more milk if necessary. Roll out evenly butlightly about one finger thick on a floured board. Cut out with apastry cutter using a quick sharp motion, but do not twist. Cookon a greased baking sheet near the top of a pre-heated oven at220ºC for 12-15 minutes.For “Fruit Scones” add a tablespoonful of sugar and twotablespoonfuls of dried fruit before adding the milk.

Recollida e realizada por LOLA PARDO

56

“A NICE CUP OF TEA”Foreigners may scoff, marketing men may try to seducewith alternatives, but the English still carry on doggedly in theirdevotion to what they consider to be one of the few good thingsever to come from elsewhere.Whilst other people stiffen their sinews with somethingstronger, the English constitution merely demands tea. Theyhave imbued it with almost mystical curative and comfortingqualities. In moments of crisis, as a remedy for shock or just ata social gathering someone will suggest tea. It is probably theironly addiction.Tea to the average English man or woman usually meansIndian tea. It is served with milk and sugar and the folkloresurrounding its preparation is prodigious. First the teapot has tobe heated. The tea, once made, has to be left to “stand” and“brew” –but not so long that it becomes “stewed”. Cold milk ispoured into the bottom of each cup and then tea is added eitherwith the addition of water or, more normally, “just as it comes” –neat and strong.China tea is considered smarter and preparation rituals aresimilar, but milk is always added after the tea if it is taken atall. A slice of lemon is often substituted. Sugar goes in last.

From Xenophobe’s guide to the English, by A. Miall, D. Milsted

57

TARTA COLOMBIANAINGREDIENTES:

½ quilo de fariña ½ quilo de azucre6 ovos 1 litro de leiteMantequilla AzucreMelocotón CocoCanela Maizena6 claras de ovos ¼ quilo de azucre

PREPARACIÓN DO BISCOITO:Bater as claras a punto de neve, engadir o ½ quilo de azucree seguir batendo. Engadir as xemas e bater ata conseguirmesturar todo. Ir engadindo pouco a pouco a fariña ata conseguirunha mestura homoxénea.Poñer a mestura nun molde e cociñar a 180º durante media

hora.PREPARACIÓN DO RECHEO:

Ferver un litro de leite e ir engadíndolle a manteiga, oazucre, o coco, a canela, a maizena (desfacer nun vaso cun poucode leite 4 culleradas sopeiras de maizena). Bater durante 15minutos coa tarteira ao lume.O melocotón debe cortarse en cadradiños.PREPARACIÓN DO DECORADO:

Bater as 6 claras coa batedora a punto de neve. Engadirlle oazucre cun pouco de auga e poñer ao lume. Deixar ferver unpouco.Mentres se baten as claras vaise engadindo o carameloquente. Bátese todo uns 15 ou 20 minutos.Recollida por FABIOLA ARCE de 2 E.S.O.Realizada por JENNY GUZMÁN

58

ENTREVISTA DE NATIVEL PRECIADO AMANUEL VÁZQUEZ MOLTALBÁN...Me pidieron un libro sobre la gula y se me ocurrió escribir el relato de unnáufrago que era un obispo encargado de las finanzas de El Vaticano y,además, un exquisito gourmet. Lo he subtitulado Reflexión de un robinsonante un bacalao seco porque, para mí, el bacalao es un prodigio marxista.Cuando era joven, un grupo de marxistas organizamos un viaje de Madrid aPalencia en busca de un tipo al que habían visto con el libro de SartreTránsito de la cantidad a la cualidad. Queríamos ficharle para laorganización. El caso es que, desde mi punto de vista, el bacalao ejemplarizaese tránsito de la cantidad a la cualidad. Un bacalao seco es como unamomia, pero se mete en agua y se transforma en otra historia. Sólo a ungenio se le ocurre remojar la momia, utilizar el agua del hervor, moverlo conun poco de aceite y ajos para convertirlo en bacalao al pil pil. De ahí saletodo un discurso teológico. ...En cierta ocasión me dijo Dalí que con Greta Garbo sólo se podía comerlenguado a la plancha. Entonces me puse a pensar qué comería yo condeterminadas mujeres. De ahí surgió la idea de asociar la erótica con lagastronomía. Así como existen las asociaciones de ideas, también se dan lasasociaciones totalmente arbitrarias entre guisar, comer y amar.

Entrevista Publicada na Revista Tiempo o 4 / 11 / 1996.

O primeiro xornalgastronómico do mundofoi publicado en 1803 co título de "Almanach des Gourmands"polo avogado Grimond de la Reynière, famoso en París polasespléndidas ceas que servía na súa casa nas que xuntaba, cadasemana, aos mais destacados comellóns da capital. Por certo que,rematada a súa carreira de Dereito, sentiuse inclinado poloexercicio da avogacía, sendo iso contrario á vontade do seu paique prefería a maxistratura. O que despois sería famosogastrónomo, máis que famoso avogado, seica se xustificou diantede seu pai dicindo: "Como simple avogado terei a posibilidade dedefender a meu pai nos tribunais, evitando, se son xuíz, ter quecondealo."

59

TARTA DE AMÉNDOASINGREDIENTES:

250 gramos de fariña de améndoa. 200gramos de azucre4 ovosRela de limón (xeitoso)Canela (Ao gusto)PREPARACIÓN:

· Bátense os ovos e mestúranse todos os ingredientes.· Bótase nun molde baixo, previamente untado demanteiga e fariña.· Déixase no forno a 180 graos, sobre unha media hora.

Recollida e realizada por MARUSELA OUTEDA

60

TARTA DE CHOCOLATEINGREDIENTES:

1 litro de leite. 10 culleradas de azucre3 sobres de flanCola Cao. GalletasAnísOvos

PREPARACIÓN:· Quentar o litro de leite.· Mentres que o leite se quenta, enchemos de leite unhacunca ata a metade, tres sobres de flan en po e 10culleradas de azucre.· Remexer moi ben.· Cando o leite ferva botarlle o contido da taza eremexemos ben ata que espese.· Nunha bandexa colocamos as galletas e botámosllesanís mesturado co leite (Só un pouco)· Por enriba das galletas botamos o flan (Poñemostódalas capas que queiramos).Para o chocolate:· Collemos un cazo e vertemos un cuarto litro de leite emesturamos, remexendo, con Cola Cao· Por último bótase o chocolate enriba da última capa deflan.· Facemos un pouco de merengue (Coa clara dos ovos e oazucre batidos).

Recollida e realizada por MARI CARMEN PÉREZ PAZ de 2 E.S.O.

61

TORRADASINGREDIENTES:

2 barras de pan6 ou 7 ovos1 litro de leite¼ quilo de azucreRela de limónAceite

PREPARACIÓN:Mestúrase o leite cos ovos, co azucre e coa reladura delimón.Córtase o pan e ponse dentro da mestura ata que abrande.Despois frítense na tixola e colócanse nunha bandexa.Bótaselle azucre por enriba ao gusto.

Recollida por VICTORIA PAZ de 2 E.S.O.Realizada pola súa nai PURA.

62

O BoloA nai vai cocerE fará un bolo¡Un bolo ha facer!Un bolo pequeno,un bolo boleiropra acala-lo neno.¡Aquí está o piorno¯a nai xa amasou¯pra roxa-lo forno!O bolo que digonon é de centeoque é de pantrigo.¡Levará un buratoo bolo, no medio,pra meter un rato!Ai, ¡que me escachizo;que non é un rato,que é un chourizo!¡Un chourizo enteiro!no medio do bolopró neno larpeiro!¡Un chourizo bonno medio do bolopró neno lambón!¡O bolo boleiro,o chourizo bonpró neno larpeiro,pró neno lambón!

Manuel María, Os soños na gaiola.

63

TORTILLAINGREDIENTES:

4 ovosPatacasAceiteSalPREPARACIÓN:

· Pélanse as patacas e pícanse.· Bátense os ovos nun prato.· Frítense as patacas e, cando estean a medio fritir,escórreselles o aceite nun recipiente e vólvense apoñer ao lume na tixola.· Botamos o ovo por enriba e cando vexamos que estáfeita dámoslle a volta.· Servímola nun prato.

Recollida e feita por: ALBA, LENNY, ÓSCAR MIGUEL ePAULA de 4 ESO

64

Secuencia AÁs oito da mañán comezo a facer tortillas.Fágoas todo o día,con e sen cebola,soas ou acompañadas de leituga e tomate,ás veces con chourizo,moito en bocadillo,sobre todo ás dez ou ás once,tortillas dos andamios para os obreirosque berran e traen as mans sucias.Cómenas con cervexa,os días grises, sentados trala barra.Fran Alonso, Tortilla para os obreiros

O DEMO OVEIROHai un demo que se chama Alistán, i asegún o Vento deCesures, ven en cáseque tódolos libros. Unha vez estivo doente, io médico que teñen os demos, que é de Toledo, recetóulle ovos degaliña, bebidos. Iste Alistán fíxose oveiro e tamén o son tódolossus fillos e netos. Métense nun galiñeiro e beben tódolos ovosque poñen as galiñas.O sancristán de Seixido, que morréu fai poucos anos ediscutía sempre que parira un búgar, e que era iste casoestudado, era mui perito en botalos demos oveiros dos galiñeiros.O pior distes demos non é soio os ovos que beben, senón si queestando sempre mirando prás galiñas, en agarda de que poñan,istas entolean sob o ollo do demo, chocan sin tempo, deixan depór i enfraquecen, e morren..... Pra botar dos galiñeiros ós demosoveiros abonda con espiñolo albar. Tamén, de paso, pódese poñerun cagallo de endego. Álvaro Cunqueiro

65

XARDA EN CRUINGREDIENTES:

Un quilo e medio de xarda1 quilo de patacas1 cebola medianaAzafránUn chorro cumprido de aceite de oliva1 vaso (dos de viño) de viño brancoSalMedio pemento morrón e unha presa de chícharos(Opcional)PREPARACIÓN:

Pélanse as patacas e córtanse como para cachelos. Bótansenunha tarteira e cóbrese de auga. Córtase a cebola en liscas eponse enriba das patacas.Tórase a xarda (en toros grosos) e bótase enriba da cebola.Vértese na tarteira o vaso de viño branco, engádeselle oazafrán, o sal e o chorro de aceite de oliva. Si se quere pódeselleengadir o medio pemento morrón e os chícharos. Sálgase.Ponse a lume medio e, cando comece a ferver, ponse a lumelento ata que estean cocidas as patacas.Por último retírase do lume e déixase repousar durante 5ou 10 minutos.O segredo desta receita é que tódolos ingredientes sebotan na tarteira crus ao mesmo tempo.Recollida por ÁNXELA VÁZQUEZ ANDRADE de 2 de ESORealizada pola AVOA DUNHA AMIGA DE VILAGARCÍAÉpoca do ano: Cando a xarda está en comida (Maio e Xuño)

66

"Título de la receta:Ulaluna al dente”..

"Ingredientes: Nombre del autor. Un fragmento de la primerapágina. Otro fragmento donde el autor repite lo mismo que yahabía dicho en dos página. Tres paréntesis y un diágolo."Proceso de elaboración: Lávanse con mucho cuidado todos losingredientes, ya que debido a las tintas, y al propio papel(repárese en que también lleva color), poseen un alto porcentajede minúsculas partículas contaminantes. Tritúrese aparte elnombre del autor. Trocee el fragmento de la primera página. Esposible que se le resista un poco, dada su dureza, pero, quitandobien todas las partes inútiles -que reconozco son muchas- elfragmento quedará listo para ser cocinado con el resto de losingredientes. las dos líneas de la última página albádense enharina y huevo y guárdanse para añadirlas al final. El fragmentorepetitivo conviene escaldarlo para evitar su grado de ñoñezexcesiva. Llene una cacerola de agua hasta su mitad; añádale uncuarto de sulfamán y dos cucharadas soperas de lejía. Cuandoempiece a hervir, arroje con cuidado el resto de los ingredientes,excepto las dos líneas últimas. Déjese la olla hirviendo duranteuna hora, ni un minuto más, ni un minuto menos. Cuando estoocurra, la retirará de inmediato del fuego. Observará que, alabrir su tapa, no habrá dentro ni una miserable gota. Pasaráentonces que su receta se ha ido algarete. Se equivoca. Las doslíneas últimas albardadas se introducirán en la olla y se servirántal cual en la mesa. Les parecerá poca comida, y lo es, pero encuanto saboreen una sola sílaba para merendar. Y al terminar, noolvide el consejo de Julio Camba: "El barniz de los platos noforma nunca parte de la salsa, renuncie a él".Victor Moreno, Leer con los cinco sentidos