A historia de Caldelas

A HISTORIA DE TERRA DE CALDELAS

LOCALIZACIÓN

A Terra de Caldelas está situada ó norte da provincia de Ourense, no corazón da ribeira

sacra, rodeada polo val do río Sil , polo norte e as serras de San Mamede e Queixa , polo

sur.

A súa capitalidade e principal núcleo é Castro Caldelas.

Está integrada polos concellos de:

Castro Caldelas, A Teixeira, Parada de Sil e Montederramo

CONCELLOS DE TERRA DE CALDELAS

A PREHISTORIA

Crese que estas terras xa estaban habitadas fai 4500 anos xa que atopamos restos de mámoas na comarca.

Castriño da Cerca en Mazaira

Medoñas das Chairas na Casa do

Vento (Parada de Sil)

Lampaza no Burgo

A PREHISTORIAO Neolítico e o Megalitismo

Restos dunha mámoa en Mazaira Castro Caldelas

A PREHISTORIAIdade de Bronce

Desta época atopouse unha espada de bronce na parroquia de

Forcas (Parada de Sil)

E petroglifos na Veiga

de Vilamaior

(Castro Caldelas)

.

Crese que nestas terras abundaban os castros pola frecuencia que aparecen estes nomes: Castro Caldelas, Castromao..

En Castro Caldelas:

– Crese que o antes no lugar do castelo pudo haber un asentamento castrexo,

– O Castriño da Torre en Mazaira

– O Outeiro da Torre en San Martiño

A PREHISTORIAIdade de Ferro, a Cultura Castrexa

En Montederramo hai restos do Castro de Leboreiro.

En Parada de Sil: O Castro, preto do mosteiro de Santa Cristina.

Exemplo dun castro celta

CULTURA CASTREXA

IDADE ANTIGA

A principios da Idade Antiga habitaban os celtas.

A romanización chegou cara ó 137 a.C. e o 19 a.C.., na segunda fase de conquista de Roma a Hispania.

Construíron moitas obras arquitectónicas.

Tamen estaba a Mansio Praesidium.

QUE PASOU?

Os celtas eran un pobo prerromano que habitou en Irlanda, Escocia, Gales e Galicia.

Vivían en castros.

A súa sociedade estaba formada por: xefes, druídas e clase media. Non tiñan escravos.

Construíron numerosos crucifixos.

Hay festas de orixe celta coma a de San Patricio e a de Samaín.

A HERDANZA DOS CELTAS

A conquista chegou cara ao 218 a.c.

Os habitantes destas terras foron conquistados polos romanos que viñan na busca de ouro e novos metais e fixeron grandes explotacións mineiras nas augas do río Sil

Construíron calzadas que eran novos camiños de pedra utilizados polo exercito para conquistar novos territorios, e pontes.

Trouxeron novos cultivos : a vide e o castiñeiro.

ROMA

¿QUE CONSTRUCCIÓNS NOS DEIXARON OS ROMANOS?

Construíron:

• A Vía Nova ou Vía XVIII

• A primitiva ponte de Vilariño Frío

• A Mansio Praesidium

A primitiva ponte foi construída polos romanos para pasar dun lado a a outro do río Mao.

Ten arcos de ferradura do século XVII que descansan sobre sobre piares.

Conserva a basamenta romana.

A PONTE DE VILARIÑO FRÍO

Era unha calzada de pedra que ia dende Bracara Augusta ata Asturica Augusta, construída nos anos 79 a 96 d.C.

Cruzaba a comarca de oeste a leste, entra polo Rodicio e pasa por Vilariño Frío, Leboreiro, A Graña, preto da Medorra, A Pousa, San Martiño, O Burgo e Vilamaior.

Consérvanse mostras dun miliario da vía, (medida de lonxitude que equivalia a 1000 pasos) na igrexa de Seoane Vello en Montederramo

A VIA XVIII

ITINERARIO VIA XVIII

Era unha pousada ou parada da Vía Nova ná que descansaban os mensaxeiros que a percorrían

Estaba situada no Burgo, atoparonse restos de cerámica e pedras labradas da época romana que nos indican a existencia dun asentamento romano

Atravesaba o núcleo urbán do Burgo e perdurou na idade media ata hoxe, se convertiu co nome de camiño real.

A MANSIO PRAESEDIUM

A IDADE MEDIA

A principios desta época vivían os suevos.

Construíronse mosteiros.

Construíuse o castelo.

Foi a etapa de maior esplendor.

Producironse guerras como a revolución irmandiña.

A IDADE MEDIAQUE PASOU?

Chegan pobos invasores : suevos , vándalos, visigodos e musulmáns.

Fin da dominación romana.As loitas polo territorio provocan un decaimento das condicións alcanzadas polos romanos.

Galicia foi invadida polos Suevos que se fixeron co poder

A ALTA IDADE MEDIA S V A X D.C. IDADE OSCURA

A ALTA IDADE MEDIA OS SUEVOS

Fixaron a súa capitalidade en Ourense.

Fixeron a distribución parroquial.

No libro parroquial suevo aparece en Terra de Caldelas a parroquia da Ventosa onde se podía acuñar moeda e Veredo(Parada do Sil).

A ALTA IDADE MEDIAOS VISIGODOS

Chegaron máis tarde ca os Suevos.

Eran menos cultos ca os Suevos.

As guerras entre Suevos e Visigodos provocaron un decaimento das condicións alcanzadas cos romanos.

O topónimo Cristosende é de orixe visigodo.

ALTA IDADE MEDIA (S. VI-XI) A SOCIEDADE FEUDAL

A BAIXA IDADE MEDIA (S.XI-XV)

A IDADE MEDIA EN CALDELAS

Foi de gran esplendor, no século XII as terras de Caldelas eran propiedade dos reis galegos.

No foro do bo burgo de Castro Caldelas do ano 1228 o rey Alfonso IX de León outorga ós cidadáns da vila os seus foros e regula as súas propias leis e privilexios.

Éste foro é o primeiro documento escrito en galego que se coñece


A partir do século XIV a vila é outorgada por Alfonso XI á Casa dos Lemos polos servizos prestados ao rei.

Caldelas deixou de ser territorio real e pasóu a depender dunha familia noble.

A partir de entonces o pobo de Caldelas tivo que pagar moitos impostos aos señores feudales

A IDADE MEDIA EN CALDELAS O CASTELO DE CASTRO

CALDELAS

No século XIV , en 1336 D. Pedro Fernández de Castro, Señor de Lemos manda construir o castelo para defender e controlar a vila e as terras de Caldelas.

A mediados do século XV

A IDADE MEDIA EN CALDELAS O CASTELO E A REVOLTA

IRMANDIÑA- A mediados do século XV os irmandiños

destruiron parte do castelo.

A revolución irmandiña foi unha revolta do pobo para defenderse dos abusos e dos excesivos impostos que impoñían os nobles.

-A rebelión foi sufocada por D. Pedro Álvarez Osorio I Conde de Lemos e obriga ós veciños de Caldelas a reconstruir o castelo.

O CASTELO DE CASTRO CALDELAS

Foi neste século (1336) cando


No século XIV estas terras foron donadas polo rei a D. .

-O castelo foi construido entre 1336 e 1343.


MOSTEIROS MEDIEVAISDesde os tempos dos suevos nas ribeiras do Sil,

refuxiaronse ermitaños e monxes para levar unha

vida de meditación e oración.

Os monxes constúen os mosteiros. Chegou a haber ata18

nas beiras do río Sil, por eso se lle chama Ribeira Sacra.

IMPORTANCIA DOS MOSTEIROS MEDIEVAIS

Os monxes vivían nos mosteiros, a maioría seguiron

a regra benedicina

que esixía que ós monxes non so debían rezar, senón

tamén traballar, “ ora et labora”.

Traballan no campo, e copiaban libros sobre

ciencias naturais,

cultivos do campo, etc..

Tamén ensinaban os nenos dos alrededores

a ler, escribir e a falar latín e a Biblia

Impulsaron a economía contribuíndo a expansión de

cultivos como o da vide, e a oliveira .

Foi fundado polo bispo D. Diego no ano 963.

Inicialmente servía como albergue para os peregrinos que percorrían a vía XVIII.

Foi un mosteiro dúplice,

O MOSTEIRO DE SAN XOÁN DE CAMBA

Esta no concello de Parada de Sil

É de finais do século X. No século XII os monxes benedictinos constrúen a Igrexa románica actual e o primitivo mosteiro

No s. XV desaparece como abadía e pasa a depender de San Estevo, comeza a súa decadencia.

.

O MOSTEIRO DE SANTA CRISTINA DE RIBAS DE SIL

Tamén ten unha torre que servía para chamar a oración, para a vixiancia e como torre defensiva da época medieval.

O actual mosteiro é do século XVI, e conservanse so dúas ás nas que estan as dependencias dos monxes e parte do claustro.


A Igrexa ten planta de cruz latina rematada por tres ábsidas semicirculares.

No interior do ábside central hai pinturas

do s. XVI.


A fachada principal organizase en dúas alturas destacando no segundo corpo o rosetón que xa é do século XIII


MOSTEIRO DE SAN PAIO

-Está en Santa Tegra.

-Foi lugar privilexiado de enterramento da nobleza local.

-No século XVI, despois dunha crise, os Condes de Lemos convertéronse nos seus donos.

-Preséntanse en relieve as figuras de San Pablo e San Pedro.

-Descubriúse un cáliz dentro da igrexa.

MOSTEIRO DE SANTA MARÍA DE MONTEDERRAMO

- Foi fundado no ano 1124 por Dona Teresa de Portugal, filla de Alfonso VI de Castilla, que o donou aos monxes benedictinos.No documento fundacional aparece por primeira vez escrito o nome “Riboyra Sacrata”.

-Máis tarde incorporase a orde do Cister, cambiando a advocación de San Xoán pola actual de Santa María.

O primitivo mosteiro románico do s XII foi ampliado nos s. XVI

e XVII.

En1582 crease un Colexio de Artes e Filosofía, de formación de abades e monxes, que que durará ata a desamortización en 1835.

MOSTEIRO DE SANTA MARÍA O Mosteiro ten dous claustros:

O Reglar e de estilo gótico tardío no que destaca a bóvedade crucería, era o lugar de retiro e meditación dosmonxes.

O da Hospedería, de estilo renacentista, decorado conmedallóns esta rodeado de dependencias nas que sealbergaban os hóspedes e peregrinos, unha adega e abotica.

MOSTEIRO DE SANTA MARÍA

A igrexa é de planta de cruz latina con tres naves cubertas con bóvedas de crucería e cinco capelas rectangulares na cabeceira

Conserva a sillería do coro e o retablo do altar maior con tallas de madeira policromada que representan escenas bíblicas.

OUTROS MOSTEIROS

A parte destes 4 mosteiros, durante a idade media créese que había 18 mosteiros ás beiras do río Sil.

Viven o maior explendor nos séculos X e XIII

A IDADE MODERNA (S XVI- S XVIII)

QUE PASOU?

O século XVI foi unha época de crise e de estancamento demográfico para a nosa comarca.

No século XVII chegaron fames e epidemias.

As riquezas chegaron gracias aos foros ( leis) dos monasterios.

No século XVIII a fame fixo que se crearan as casas de Pósito.

A PESTE NEGRA

Esta enfermidade matou 1/3 da poboación europea.

Tamén en caldelas fixo estragos, xa que arrasou os mosteiros de Sta. Cristina e Sta. María.

Queimábase a roupa para protexerse.

Venerábase e rezábaselle a San Sebastián e San Roque.

OS NOVOS PRODUCTOS

De América chegaron fontes de alimentación neses tempos de fame.

Cultibábanse moi ben e algunhos eran:

Cacao Millo Patacas Tomate

AS CASAS DE PÓSITO

No século XVII nas épocas de fame creáronse as Casas de Pósito en Caldelas administradas polo Abad de Camba.

Prestábaselle centeo á xente e en agosto cando facían a colleita tiñan que devolvelo cun crédito mínimo.

IDADE CONTEMPORÁNEA

IDADE CONTEMPORÁNEA

S.XVIII

NAPOLEÓN ARRASA CALDELAS

• No ano 1809, durante a guerra da Independencia, as tropas napoleónicas dirixidas polo xeneral Louisson entran en Caldelas.

• Os caldelaos fixeronlle fronte as tropas francesas atacando con guerillas.

Loisson, en revancha, manda queimar o Castelo de Castro Caldelas e saquear o Mosteiro de Montederramo.


- En 1794 coa incorporación do Señorío de Lemos á Casa de Alba o castelo pasa a ser da súa propiedade.

- O edificio estivo habitado ata ó Século XIX por Sol Stuart, parente dos Duques de Alba.

1836 A DESAMORTIZACIÓN

• O seu obxectivo era a reforma agraria que permitira o despegue económico do agro e dos campesiños.

• Fracasou porque so se desamortizaron as terras da igrexa que se venderon a burguesia

• Esto ocasionou a expulsión dos monxes e os mosteiros foron convertindose en ruinas.

SÉCULO XX

As feiras e o mercado gandeiro

•O mercado gandeiro nas feiras ,un dos máisimportantes de Galicia, pois o gando que nelse vendía ,eran bois de raza Caldelá destinadosa traballar os campos de Castela e levabansepolo ponte do Sil ata o tren de Monforte.Coa mecanización do campo e chegada dostractores as feiras de gando empezan adecaer, a partir de 1965.

As terras

Tódalas terras estaban traballadas e cultivabanse grandes extensions de centeo que se levaban os muiños e coas que se facía o pan nos fornos comunales.Tamén se cultivaban patacas e millo, producíase de todo, e os veciños acudían tódolos 3 e 18, a feira a mercar algo. Tiñan moita sona os xamóns de Caldelas, e o viño da Ribeira do Sil.

Os comercios en Castro Caldelas

Numerosos comercios da Vila , en cada casa da praza había un que abrían os domingos ata os anos setenta e enchía o Castro de xente.

A Emigración

A emigración:

a principios de século a poboación de Caldelas emigraba primeiro a Cuba, Estados Unidos e a Arxentina

Emigración de afiadores a Castela.

A partir dos anos cincuenta os nosos abós emigraron a Venezuela e o resto dos países de América do Sur,

Nos anos 60 e 70 empeza a emigración a Europa, principalmente a Alemaña.

Consecuencias da emigración

Consecuencia da emigración:

Na segunda metade do século a Vila do Castro ve cerrar moitos dos seus comercios e no seu lugar chega a ter cinco bancos, os que os emigrantes enviaban o diñeiro.

Pero o Castro xa non lle lucían os paseos da feira, a xuventude emigrara e foron moi poucos os que tornaron para vivir de novo na súa terra.


1991 O Castelo é cedido pola Casa de Alba óConcello de Castro Caldelas para fins culturais.

SÉCULO XXI

Actualmente

Hoxe a poboación quedou envellecida e sen ganas de producir, actualmente a maior fonte de recursos son as pensións de xubilación.

A historia de Caldelas

Education

Transcript of A historia de Caldelas