Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

download Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

of 109

Transcript of Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    1/109

    Una mirada desde las comunidades

    MeMoria encuentro aguante La Vida 2012

    olca - nviembre 2012 - Satiag

    Con el apoyo de: Fundacin Rosa Luxemburg

    rls

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    2/109

    2)

    AguA y extrActivismo: unA mirAdA desde lAs comunidAdesmemoriA encuentro AguAnte lA vidA 2012olcA nb 2012 saa

    Textos: caza sa Ja c ia

    Edicin: c ia

    Dibujos: l ma Hqz (m)

    Diseo y Diagramacin: la Paz

    Fotos (incluida portada): olcA

    Foto contraportada: v A tapa sa Fa ip a Pa Pa

    ip: j@ja.

    olcA - J 2013

    Aa a a a a q a a a a papa e Aa la va, qaba pa a q aa a pb. d , aa a a Fara lb a a d q h pb a a pba aa.

    oba laaa c Aba (olcA)d: A oa 1618 o A , saa, cht: 56.2.26990082

    c : ba@a.

    Fabk oa.ch tw oa_ch

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    3/109

    (3

    Memoria Encuentro AguAnte La Vida 2012

    OLCA en Noviembre de 2012 en Santiago

    Una mirada desde las comunidades

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    4/109

    4)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    5/109

    (5

    ndice

    /7Captulo 1:

    AguA, cAusAs y cAucescomunes /11

    Mesa: Agua: Legislacin y

    administracin /13e Aa b ,

    paab a a, paa q za b a ppa pba, p ahabaj a aa,baj a aa aja a a.

    Mesa: Agua y educacin /23la a a papa p p a, p a ba b a pa ha q aaa aa a. sba, pa

    pa a paaaa p pq a a p a a a.

    Mesa: Cuidado del Agua /27ca aa ahaapaa q a a a,a, a

    pa aaa. ca aa p, a pa j, aba a aaq a ha aza paa b a a q a a.

    Captulo 2:

    los cAminos delextrActivismo... /31la pa b p paa ha b a a , a a a, a

    aa fa aaa, a aaa, aa p a, aa ha pa a.

    Energa /33ch a a aaaa, a .

    ch a a pa, aaa haa, q a q pp p aaa ba a.

    Mesa: Falsas soluciones hdricas /20ea pba aa

    ch a az ha, a hpa q bza pa aa q aaaaa pa.

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    6/109

    6)

    Minera /39ch a paa paa aaa haa q aa za a

    f a qa, aaa, pazaza, a p jbaa, a qa aa aa.

    Ciudad /48la a ha aa aba a,

    pafaa a a p a, qaaza az pa pa aaa.

    Forestal /54la pa paa p ap paa ba afa a qa, ha

    aa a aaba q aza a pa: a afa, aa h, , a ha p a ,

    q a a pa.

    Dependencia alimentaria /64Q a a aa,a a a, a a p aaa q p pa, q aa a a a a qa,a aa a aaa pa, pa a aa paa pa.

    Captulo 3:no HAy meJor estrAtegiAQue APrender de lAexPerienciA /71A aza, 4 a p b p aa a a, aa aa.

    Conficto Ventanas /73Conficto Aconcagua /81Conficto Calama /84Conficto Pascualama /88

    Captulo 4:

    esPAcios de creAcincolectivA /97s az a pa a z AA a vaP , q a a ap a ha p aa a a, paa, baj a aa p aaa m, a p a z p a.

    Captulo 5:

    PlenArio PAlABrAsAl cierre /101s a aza pa a aha aa pa pa aa paa 22 ab.

    A 1 /103A 2 /106

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    7/109

    (7

    inTROdUccin

    e 17 18 b az AA a va, pa p a- a a aza q ha p a a aa a a .

    e aza p oba laaa c Aba (olcA), ap a Fa ra lb, pa a a a-a q pa pa apzaj b ab a, aj , a ppa aa q pa a a q q- q a q .

    F a p AA a a, a paa ap q p, - q a a abaj a ha ba q aa paa aa a a a a, q ha, p ha a.

    s p aa a aaba, a q a a p aza apzaj, aa q, a a aa a pa q ab, q ab aba aab pba ha a ha, q q a-

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    8/109

    8)

    a fa a pa, a q ha pa a a a q p b b q h -b .

    ea a p a a a, aa z q a a a a aa aa p -b apzaj a a; p q pa - a, q p q , aa ha.

    H a 5 ap a pqa a, a a a a q pp . shz pa z , p a h, ppa q a a a -

    , a, a, abaj , pa, b a b p abaj q a.

    n pa a ab a q ha a q p, -a ja aa p, pq a a a qa a p paa a a. Ah, a a pa, q aa b a ch, ha h a -, , p ha h q aa, p -

    pq h pa a p a, aa a , a pp a pba a q pa pba q a q ah p aa a a apa a a a a a a.

    Debemos hacer co-rrelacin de fuerzas,cunta fuerza tene-mos y cmo se distri-buye con el otro. Cmo

    buscamos alianzas,debemos compartiry abrir el discurso.

    La empresa esperay busca a una perso-

    na gritando sola. Losempresarios, polticos,

    s se juntan, un ejemploson las 15 medidas

    para evitar que otroproceso judicial deten-ga las inversiones como

    ocurri con Castilla.Ellos se juntan para

    defender las inversio-nes nosotros logra-remos juntarnos para

    defender el agua?ra ma

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    9/109

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    10/109

    10)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    11/109

    (11

    Captulo 1:

    AGUA, cAUSAS Y cAUceS cOMUneS

    la ha pa, aaa a paa e- AA a a: a, a, a, a aaaa, -

    p a a pba aa p a.la az aa a aa a a a a a q ha p ch, ch, a a a . P a a a aaa baa pa p b ap a a aa, a paa a pa paa a a pa a a pa, azaa, q a pa.

    e a ap ra ma, ab aba pba a a a pp-a b aa, a q a, a ab q p, a q a -

    a, a fa aa p aa a ja q a aza paa q z aaza paa a a, aa p . ra b a paa a a a a aa,a a a q q p q pba, - q aa aha.

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    12/109

    12)

    e p ja 5 p, ab abaa 5 a-a paa a b a a ha ch:a) Aa la.b) Aa Aa.

    ) Aa ea.) Aa Faa .) ca a Aa.

    Paa a aza a

    p 1 2, p a aa a ppa.

    Todos los grupos

    coincidieron en la

    urgencia de derogar el

    Cdigo de agua, cambiar

    la DGA, recuperar el agua

    como un bien pblico eincentivar una Asamblea

    Constituyente, a n

    recuperar la soberana.

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    13/109

    (13

    Msa tabaj:

    Agua, gsac y amstac

    La minera tiene

    puestos los ojos en elAltiplano, en donde esque nace el Agua en elNorte Grande.ra ma

    la aa ha q a pb a a dh b a a a b . e aa jq a aa q b a aa aza-

    , p a aa, paza, aja aza h pa.

    (r, maa, Pa).

    e p pbaz a ap a aa q aa pa, a a -

    q q a a q aa a b, q haba h aa p a a a a-

    za p b a pba, a q a q a a p ha ja

    q a a q a aa pa f.

    l b a , p -pf, pza a a aa -

    a, a a, . d q q a q j p a a a ha a a - h. e a p a a aa a aa paa aa pab a, a q a -b aa pab a aa, p a q za

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    14/109

    14)

    aaa p a a aa, q aa z pa a apa : apa a q aa-za a pa, q haa a b a aa q a, a aa a apa ba; aa, ab, a paa aa p. P a, a q a aza a, p ab ab a aa.

    d q a aa a a, j h h-a a , a a a q a ap q haa pz paa ba , paa q a

    aa. s a c Aa, hh aa, a pa aa a, p a ha a a a q ha p-za pa a, a a a a , p a a pq a z bza aa a. (v a 2)

    A aa a, c a, b ha a a ea a aa q ab. ta- ea a a aa aa a

    a, a aa a a p a endesA, p a, q a h ab a aa ha. o a a q p a faza q p-a a aa. la a aaa q b ha

    En Cabildo el 80% dela cuenca se declara

    agotada y la DGAda ms derechos.

    Derechos de aguaprovisionales se dan

    cuando no se pone enpeligro o perjuicio a la

    comunidad, pero hoy enCabildo no hay agua, de

    hecho se entrega aguaen camiones aljibes y sehace caca en bolsas de

    plstico. El problemaes que agricultores

    como Prez Yoma estnusurpando agua en

    napas subterrneas y el

    Gobierno dice que no haycmo fiscalizar.

    r, maa, Pa

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    15/109

    (15

    p, a Ja vaa aa paaa a paa aaa b aa, a a ab a a Ja vaa va Ha, a aa q p- pq a Ja pa.

    Ab p q pb -pa aa paa a, aaa a a aa. e , aba c- Aa 1981 a c, p Aaba c a aaaq a a pa a apaa, aq ha

    a aa aaza aa (q paa aa a, b a pa aa q a aa-za p, .) q a pa, a p aa b pb q b a aa.

    A pa a a aaba q va Haha a a l ga, q aba a ap aa a q baj. Paa , aa a taa- Baa m ch Aa fa 1997, a q a a

    a aaa a 25% aa q aa a a a a, a q a, aa-a a p a a apa. tab ha q a a

    Aa , q a p q p q a a p

    En Ventanas lastermoelctricas noschupan agua, matanla vida y contaminannapas. Nos estncontaminando el agua,ENAP abre pozos yhan medido metalespesados en los pozos.28 hectreas por horachupan las termos.Y comos si estofuera pocoBacheletprivatiz el mar.

    Ab, mca p dh a a

    va, vaa

    En Chile, la Direccin

    General de Agua dispone

    de un promedio de 1,5

    uncionarios por regin

    para la scalizacin en

    terreno.

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    16/109

    16)

    a a aa q aa a pp pa. e , hab a paa abaja aa a p aa a a p q

    a pa b a a.

    e a, hab a a a-za a a, aba a a Ja v-

    aa, q a a aa aqapaza a. e a

    qa a a a, p P - , q a -

    , p q pp q a a

    a a . la Ja vaa apaa aa a, ba p-aa paa a

    h, p b a a q a a Ja, p

    b q a a a aa aa,a a, aa, aa a.

    d b abaja p fa a dgA, a a

    aa aza, m g Haapa a; ha q apaa a a q p a pb, a a a a a a aa paa a a q a a p aa aa

    Las agrcolas yforestales tienen alCachapoal agotado.

    Pero las aguas sse las dan a las

    plantaciones, a lasquemas, quitndoselaal campesino pequeo.

    Tambin estaAgrosuper y Maxagro,en la Estrella. Estn

    secndonos criando100.000 cerdos que

    gastan ms agua porda que nosotros.

    maa Aa ca ab,

    Pha

    La Geotermia

    establece la misma

    gura de aguas halladas

    que se estipula en el Cdigo

    Minero para la minera,es decir, las empresas con

    concesin geotrmica son

    dueas de las aguas que

    aforen en sus aenas.

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    17/109

    (17

    paa p . Ha q aa a aa faza -a a q pa pa a a a hap a, a h a, a a a paa p q a a a pb p

    a a ap a a a; a a a q aazaa bpaaa apaa aa, .

    Hb a a a q a p a azaa. e a a -aa q aj a pa, a paaa ( a

    c Pa r H-, dfa sqa a caa dpa), a, aa p pab a za a a p(a, haa, aaa, aha, a, a,ba , ). L prtte e e l e per el trl el pre e efe y reper.

    Pa paz, a a aa a. ua a a-

    a q ba a p aa a apa a ja a q pza aa, a aa a a a q pa p a a p . c pa za p a aa q -

    No manejamos el temade legislacin del agua,somos analfabetos eneste tema. Deberamostener una escuela delagua. Debera estar en

    el currculo escolar.ma, cj da va Ha, vaa

    El gobierno

    est tramitando la

    constitucin de Juntas de

    Vigilancia de aguas subterrneas,

    hay que detener ese proceso

    para salvaguardar al menoslas napas y las aguas

    milenarias.

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    18/109

    18)

    En Panguipulli se hadecidido establecer

    alianzas de cordilleraa mar, dando cuenta

    Valle abajo de lasamenazas que hay en la

    naciente.ma, r .

    Aba Pap,Pap

    , q p zaa a aba, p ab aa a b a a a.

    oa a aa a a a ba aa -a, paa ab aa , a aaza, a ppa aa. s ha a ha apa p, q a a aa aa , a a a. e aa a, paa , -a a , p ab pa p aa q b a , j a a a aa a, a a

    a q haba.u p a a a aza aa-

    pzaj a pba, a -a a aa paa

    a za aa a b a aba. e aabaja a a, aa

    h p- a a , ha q -

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    19/109

    (19

    a a aa a a aza ba, a p.e , a bza a aa

    ba q a a p a ba p, pjp caa gba cab c.

    s b pa a papa q p p, pap a q a b a - . s b h papa aa aaaaa. e b a a p a haa a aa-, pa a a a pba. y, b a p-a a a a, a a a paz q ea a ab q a a aa a a p-

    aa paa a za , a a a pba.

    ga aaza a aza a a a aa, a a ba a . la a a aa pa

    a fa pba apaz pa a paa

    a a, a

    aa a a paa.

    En la PatagoniaHidroaysn lleg enlos 80 diciendo queson suyas las acciones

    de agua del ro. Losgauchos dijeron:Pero si mi familia lleghace 80 aos, 80 aosllevamos de ocupacinpacfica! Desde ahcomienza el miedoal desplazamientode gente. Peroen el plebiscito quese realiz el 2010sali que no a lashidroelctricas.Las grandes leyesfavorecen a lasgrandes empresa.Ja ma, mp a a aPaaa, chaq

    )

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    20/109

    20)

    Msa Tabaj:

    Sucs Hcas

    e p a a pa q pp a a aa: bba b, a ba 2.000 k paa aaa aa a , a- a a a Paaa, p a, a ; aaj aa a a a a, apa aa Aa,za a a l A.

    e p q a a Faa s, a a aa a . e pba aa aa, a p q a qa a, paa q a, qa a pa a a pa p a aa.

    la ha haba q a pa . l a p bpaa .s, p jp, paa aa azaa, a a paa p- a a aa a , q p a a aa, paa aaba a q aaa p. H a za apa, ha q paa.

    Mientras exista elCdigo Minero y este

    le siga entregandode forma gratuita el

    agua a las empresas,ellas no van a necesitar

    idear una manera mssustentable de adquirir

    el agua.l, olcA

    Esta es una crisisno generada por lafalta de agua, si nopor el modelo. Antesel agua se ocupabapara la agriculturay la alimentacin. No

    tenemos agua porquese est usando paraotras cosas, y no noshan consultado.ca, olcA

    (21

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    21/109

    (21

    Paa a a a p, aa a a-, p a aq ppa a a a aa , a, a , q a ha aza a a ba.

    e p a a aa a ha - a q p ha aa.e a a a caaa b a a a pp a aza, aa, aa q a a p a, aba aa aa paza a q a pba a a. y na a a, q a a pa paa azaa, paa maa

    rb.s ba, paa a aa, a azaa a , q

    b aaza a a a, a a a aaa pa; a paa a ha qza, pbza. db a a a a a a a a a a -, a q h a 70% a a aaa a paapa 2.000 3.000 p, q p- baj. la a a a 1% abaj aa

    ha a a aba a q a; a a bf , j.

    Insisto que en el temaes poner ms lmites.El tema no es solodefender el agua, sino

    defender y cuidar elecosistema, que proveey cuida el agua. La de-fensa del agua no sehace en abstracto.l, olcA

    22)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    22/109

    22)

    e a bza a, abaja paa aa ba a a-a ba pb, ha q a a -aa q p.

    Baaja aa aaa b pa aaa, pa q ha q b a q a a pa b abaja b papa q ha-a p a. A paa p jp, aza aa apaa a a q a a aa a a a paa za, aa pa a a aa.

    e a q q hab aa ta mh. ea P Ha, h za. Aha a-

    b aaza a paa pa aa paa h- ha.

    Debemospreguntarnos de

    qu manera podemoshacer que las

    personas se interesenen estos temas,

    Cmo hacer que se

    concienticen? Sinotodo es palabramuerta.

    n, c a caa ta, vapaa

    (23

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    23/109

    (23

    Hay que apuntara la informacin,porque somos ungrupo pequeo ylas empresas muypoderosas.

    Bbaa, cj e ma

    Msa tabaj:

    Agua y ucac

    e p pbaz a a a pa aa q aaba a a a pa sa Ja, haba -a q a pa pa ba a ba a. e pb a pa a ch? s aba aba aa a a a? l b a-a p aa a aa aa paa a aa a

    aa a a? F a pa q ab a .e p a q ch ha ba a, p ha p q a a a haa haaj a

    pa aa a , paa p a - q p p. e ,

    a aa a m ha a aa a ab, p abaa a ppa aa a p a a a aa a p-

    .e a aza a a q h aaa a a aa a. P aaa a aba, ha ha aa, -

    24)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    24/109

    24)

    a pa, q ha q a aa a a a aa a a a, a-a a.

    e ch, a a a za a a abza q aa, a aa aaa, aha a b a a a , p , a baa aa,a baja aa, a q q a a haba aa -, a paa b. e a aa aaza a aa a, p jp, pa ap q a paa a pba, p a a a pja, h f a a paa

    aa a a ab q a a a. l ppa, q a a, aa a a a aa a a, p-q pba b, a a ha b, a a ppa a a a

    P a pa aj a a aza p, - , q , , a: ha a, a a ch, a q a -a, .

    e a aba a pba b a aaa a aaza, q b , p a p q ha p p-

    El avance de la de-sertificacin en Chile

    es escandaloso, lascomunidades lo denun-

    cian con mucha fuer-za y claridad, perolos gobiernos estnhaciendo informes

    sobre desertificacincon datos repetidosdesde 1999 y siguen

    no solo invisibilizndola,

    sino que fomentndola,como por ejemplo con

    el modelo forestal o lamegaminera.

    ra, olcA

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    25/109

    26)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    26/109

    26)

    e , ba aa a pa a, pa a pa 2013. s pa aa a aa aa paa aa a, p a/a, bapha pa aza, a a a ap-

    a paa q a a, p a pa a aa. shaba ppa a pa a haa pa a, , p a ha a.

    tab pp aa a aa q pa a -a aa, paa q a papa p,aa a pba paba pa apa a

    q p a a a a aa.tab fa q ha aa apaa a aza, a aa paa ha j abaj b ab, aa aba, ., p pa aba. e , aza q ha haa q

    aaa p p b zaa, a papa aaa, apaa ab.

    Nuestra problemticaes Endesa. Porque

    ramos ricos de agua,pero ahora no somos

    dueos de nada. Recin

    estamos informndonos.Nosotros no sabamosque nuestros esterosya estn comprados,

    y no vamos a serlos dueos de nada.

    Endesa nos tiene sinagua, y vamos a tener

    que comprarle el aguaa Endesa, viviendo ah

    mismo.n, c pq

    A ta, lq

    (27

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    27/109

    (

    Msa tabaj:

    Cua agua

    F a a a a apaa b paa p e-a ch p p a a pa: c qa a a paa p b a pa pab-a a a pa a pba aa? e a aa pab? Q ppa a-a ?

    e p a q a a ppa p b paa paa apba pa p a aa, a a , a a aa a aa, . s -a q a a, aa, aa a pba aa a aa , bza apaba q ha pa, a- aa.

    ea hja apa, q a a -

    aa pb. e b aa aa a q af a pab-a pba a a a a a p a q aaa ha a, aa a a a aa, a a a-za, a a p aa paa a,

    Este tipo decampaas no soluciona

    los problemas de agua,solo impulsa a tapar lacrisis hdrica, que esel verdadero problemaque se oculta coneste tipo de acciones.Ja ca, sos, Ha

    Es un lavadode imagen que

    pretende desviarla atencin.

    Bbaa, va m, m Paa

    Son soluciones parchea un problema gravesa, Age Aaa, l

    A

    28)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    28/109

    , a a. e gb, a a q a pa rp-aba sa epaa, za a paa aa a pa a a a pab aaa, a q pa a ba q p aa paa,

    p a h a. t a ba, a a a a aa, a a a a paa aa aa

    , p a a a p pa aa aq a a p a a pab

    aa aa paba.

    caa paaa. s ha a a-a a a aj a-

    a, paa a a pba a. e paaa pp , paa - a B v. n ha q ja a a, ea,

    a pa, aj a a a aa.

    s pp p a aaa q p a a -a, pq h aa a b , pa a a pa. s b a aa-

    ha aa a p a aa, Ha Aaa p jp, f. na -a a a , a, aa apaa, aa a a faa

    Hay muchas comuni-dades mapuches quedependen de que lesvayan a dejar agua.

    Todos sabemos quellueve mucho en el sur,

    sin embargo, pasaesto. Nosotros esta-mos dependiendo para

    beber, no podemosbaarnos, porque son

    las forestales las que

    les han sacado el aguaa las comunidades.

    Llegar a ese extremode no poder cultivar otener animales... y an

    estn incentivandopara seguir plantandopinos, las plantaciones

    estn llegando hastaChilo.

    ta, c da ma, mh

    (29

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    29/109

    a a a a ppa: a Fza sa a a apa a ja a a q a, a a a-a.

    o a q pa , q aa pab

    a, ha q pa aa. A haba Ja q aaaba, p 2000 a aaa pza a apa aa APr. u a a aa paa p qa a a b a, p pa ba a a zapaa pa a aa pab a.

    Fa, p q aba, a a, aa aa pa aa, p paa q

    b aa a a a a . Paa a aa, -a paa a apaa a p a p pf,haa a pp, q a ha a papa a a a b .

    No se puede decidirel desarrollo localdesde las empresasy el Estado porque si

    los dueos no son lascomunidades, siemprehabr intereseseconmicos porsobre la vida local ylos animales y todaforma de vida.ca, F p h,t

    30)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    30/109

    AporTeS A lAS MeSAS deSde el plenArio

    l a pa abaj p a a aaba, ap, q pa a, a p:

    n q qa a-, q q p a, p a a.

    e a paa - aba a a a a.

    d a a a, -aa c Pa b a a- a jp b a a-ba, paa q a -pa a a aa -a abaa.

    e a a a a a-ba a aa a, a a a, p

    q paa p haba ab. s p aa aba-

    ja a a aa-a Ha, canaa laj.

    Ha q aa

    b, ; b aaa a -a a , ah a paa a -aa a aba.H ab a a ha- j pa aa, baba.

    ch ha fa p pa, baza.

    e pba aa a a, q a a aha.

    c paa a aa azaaa ppa, papa-

    a, ? c

    paa -aba pba a aa? cj aa j aa aba?

    c ta-a Baa m, a

    aa saa p.

    db a a a a a.

    (31

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    31/109

    Captulo 2

    LOS cAMinOS deL exTRAcTiviSMO: Cmo se impone la

    cultura de muerte en nuestros territorios?

    e a a ba, a z q q a aaza aa a a aa qaaa a , q a aa a pa aaaba ap a,a, aa, aa, , p aa a

    a pb q a a q ba a, q aa, q a, q baa a , aba p aa z ch.

    Paa ha, 5 p, a papa. A pq pbaz a, a pa aaa, , a

    , a q b a a a.e aa p p a pa a q a aa pa aa a, qa a a, q pa a a a ha pb apa.

    32)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    32/109

    s p a q aa p aa aza ap a a q pba a p-a a a , p a q faa a, aa a-a q pa paa a aa q a q a a p.

    A a pa a ap a ba a aa p apa q hz aaba.

    (33

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    33/109

    i. ega

    e p aa a pa a aaa pa p aa. Q a a pbaza i c a ong Paa s la. ua pa aa aa a aa q ha ab a a aaa p p a aa ba az a. ta a, q baa a a i, p a q a a pa a aa, p aa, aa aa, p paa hb p a pa a aa, aj , paa q pa ., ba , fa a a q aba, pa aa a faza pa a a a p .

    ua a a baa p q a a pa a aba. Pa a pa bzaa :

    a) la p a p, q jpf a aa- za aaa aa aba p aa, apa ha apba a a . e

    a Ha, hab J rz g q a aa a pa ea gaa s.A., a Pck, a a p aa, 20

    34)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    34/109

    Rodrguez Grossi, 22 de

    junio de 2001: El Presidente

    me dio la misin de

    eliminar los lomos de toro

    del camino... simplicartrmites, automatizar ciertas

    regulaciones.

    Diario La Segunda

    b a 2000, a a a c naa mAb (conAmA) afa aab p u za ab Pck a ca ta gaa,ha h pa p a. d p r-

    z g a m ea, ma eap P ra la eba, a -aa aab a a za p a pb 2001, paa q cj m a conAmA azaa Pck -bb a a a za pa.

    e a, vaa. s hab codelco a mpaa Pha paa q a aa pp a a a a. c a hab apba a t ea ma, c, a

    za a aaa p aa.

    b) s ha a a a a hb-aaza, q ha pj p a

    a q ab a a a pa, q ap-

    a a a baaa, a aa.

    (35

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    35/109

    c) la p ba, q ab -a, b ppa a 80, q hza a a p pa aaa, aa a aa pa, q e-

    a b ba pa. epa a q ch a a, a b a a pazaa ea ja aa a.

    Huella de Carbono:

    Desde 2008 Chile es el pas

    que ms ha incrementado sus

    emisiones de CO2

    en Latinoamrica,

    undamentalmente por el aumento

    de termoelectricidad, y es el segundo

    del mundo luego de China.

    A, a endesA a pba, a a a a ea, h q ab q ba aza a aza a a aa . e p aa pafa, q ea ha a pa q paa aa , q ha hh .

    P p pbaz a q ha a a a aa a. s b a q a a a p a aa aa a pb ap a-b, ba a a a a a a a a paa q paa q? y a a b a a, apa bfa a a, bza qa a a paa a a p q paaja a p-aa p p pa a a p a a.

    e p pp fa q pb q p a a a q a ch. P a a p a b a az a b a aa-a a a, a papa aaa, b pa-a p , p a a-zaa p pa .

    36)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    36/109

    No hay que creer en las estrategias de

    desarrollo regional. Las empresasorecen recursos, caminos,

    maquinarias modernas, etc., y

    en la medida que la gente

    cree, el Estado se desliga

    y deja de hacer su

    trabajo respecto

    a los derechos de la

    ciudadana, de una u otra

    orma se lava las manos.

    c gp a

    P , a q za a apa p a a ab a, a , baa a q ea haa , p q ab a,q aa a a a a apa a pp ba aa. s pp q pa pa p aaa a, p jp, haba b

    pa a a a a ja a a a a fa.

    (37

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    37/109

    LO

    CAL

    Ha ja a aa aza aa q p a p.

    e ea abaa paba a aa a a a, a

    pa pp paa a pa paa aa a a a a aa -a pa a aa a.

    s a paa a aa a a apa p.

    REGIONAL

    n a pa ea a pa aba, pa baj a a q a -a b pa a.

    Ha a aa a, a aa, q aaza

    faa p, a ab p hb a p a p. e aa a ab a a q paz aa aa a a, p q a, aa bj a paa,a aa a aa a a.

    Ha h a a aza a a aa a a pa a q pa aza a a a.

    EnErga

    38)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    38/109

    EnErga

    NACIONAL

    c a apaa a a a, a apa, a a a pa,p a a a pp paa ba a a, ab-, p a, a p a a b a a q a a a-

    aa p a p .s a a pa ea a a q aaa pa . e, b a fa p p, , a.

    s paa ab aja a a aa pa a aaa q paa p -a ab a (ernc), a pa aaa a aa, q a ha a a p aj h, q aa

    pa q apa p a. t a hpa a.caa z pa za a rpaba sa epaa a a aa pba a pa, q q ea a a paa a paa ( a, paza a, a, p; faa- paa aa, ), a abaa aa aazaa aq pa paba.

    s bja a aa (p jp c 169 a oit) a a a a a a aa.

    (39

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    39/109

    ii. Ma

    e p a papa aa pa a za pa, q -a a a aa aba a aa a aa aq q a qza a a a a. l ca, olcA q a apbaza a a apa a paa .

    A a xx, a a ha a a a aa ppa a aaa, a ha aa a, q ha pa a aa a a za pa, fa a a q a a pa a a a aa. Paaja-, p a a a a, ha a b a aa a aq a a a, q apa a pa paa q p, a a pbaaa a a aa a ppa, a a a a, pa aa, za a aa abaja a a aa, . e a a a q q h -a 70% a qza a pa pa aaa q a aa p a apaa b ba a aza abaq p p.

    la a, a a pa a, pa a a

    pa q aza bza a p a p. P , a q a a a paa p aq p a, q ha abajh q a fa a a q a a a, aa

    40)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    40/109

    a p a a q haqz paa b, p , a a pa pa a, p a, a, pa- faa p a pa.

    la a ha a a aa-, p a a pa a a , q a a aa a apa a q a bf a paa a pba- a, q a ap pja a aa, a a aa pa a qha a aa aa. e p q - a b a p a p pa, paa q a pa ab a aaa.

    P a pa aa p q h - apba p baj paza- a e. ta a ea seA, q ha a aa a a p, a baj e a a,

    aa aa q a a pa a aa b-f paa a pba q p.

    (41

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    41/109

    la q ha a pa a p paa a aa. A a, pa a a az ppa a, za p p a apa apa. A a a, a az a ppa aa pa,

    ab za p , ha aa pa a faa a apaa pa a a- aa/a.

    ta a pa aa a aa q b a pa, aa qp a a a a aa q p -

    ja a a pba, a apa aa a, ha a a -

    a a q a a aa a a aa.

    la q aza a pa a ab a a a p a a a a a-, , aa pa pa a-ja a, a a, a a, a q a aa pa apaa pp, aa p a pa -

    b p .la a a Aa laa ha a paza pba, a a q ch a aa, ha a a chqaaa P,

    Los mayores impactos

    socioambientales de la

    megaminera se han conocido en

    los ltimos 20 aos en el pas, sin

    embargo en 2012 el gobierno de

    Piera anunci que en los prximos

    8 aos se pretende quintuplicar laproduccin de estas dos dcadas, es

    decir estamos ad portas de una ase

    de extractivismo sin precedentes en

    Chile ni en el mundo.

    42)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    42/109

    a aa q aba p b a, pa a aaa hb a a, p p a a haa. e a a p-a apa, p a a pa q a aa hbahh, pa q aaa paa a, a aa z a az,

    ap, q .d a q ha a a aa qa a ab , fa a aa a aa, a p a aa aa q pba aaa aa a aa, a a h pb a, b 2008 a ch b 169 a oit (afa 2009), q p aapa a a a h a a aa pb, q ha a pa. P jp, a Aaaa, pfa a za aa A la aa a a a caaa, aa aa pqa,

    ha apa a aa a a q ha haba aba aa a a.

    (43

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    43/109

    MinEra

    LOCA

    L

    i pa j a baj a pa paa ba. n , ab p a faza, fa a aza, a

    a , .caa ca q a a a a , aa a f pa a.

    da a baj rpaba sa epaa, p qp pa a a aa, , a pa za a rse a aa a q a a , p a aa p ab, p a a a b a, p ab a cafa Aba, a aa

    q a a p, .s ha a p fa fa, , a a p a-a q pa a pb a , a z q a paba aaza a a; a pa, a aza a aa p ap, a pa aza paa za a aa a ba a aaza q p aa, aa aa p- a.

    s fa , a a paa paa aa aa a aaa, a bqa paa, a a a aa a.

    la pa aa a aa , faa aaa aa ja.

    44)

    MinEra

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    44/109

    REGIO

    NAL

    la pa apha a aa a a q pa paa aq aa ja pa a b a a . ca b- Paa laa, q a ca Aa daa Haa a a a aa aa a pa a p pa Bak g, a ha-, a ea ch a a c iaaa dh Ha, aa q ba 2013.

    s a p paza a Pa. P a pa a paaa (pa a q ba pa a a ), a a a faa apaa,a paa a p p a apaa, a paafa q hb a apaa a za a paa bf . P, ba , aa q pa a p j , a a baja a pa a aaa p p a, a a p a-

    a. e a Paa laa, p jp, pa a apba p, - r rja, a q ba apba haza a aa, apa- a a a a fa a Bak paa a a Fa dala, q pa, q aba ap a 10 a, a aq p apbaba.

    la aa a a aa a a a a aa -a, p abaja fa p a a. s p a aa

    a (a a, a, aa aa) q pa a a aa pa p a q pa p aaaa. s a- aa a aa, a a a q p aaq . s p a baa a , a a a a aabaj aa. e pa a aa a aa a a a ba a aa-a aa aaa a aa .

    (45

    MinEra

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    45/109

    NACIONAL

    P ch Pa , b ch, pa pa b. e p q a a pba abaja p aa, a za a a a ppa aa pa, a q bza -pa a aaaza q ha a aa, haa p q h 30% ppa aa.

    la aaa (a, , a fa) ha faaa p aa, a a abaa ea pba a a a pa; p paa a a aa, hh - aa q a a a a, aazaa azaa

    a a, , a f q aa a p.

    s ha a a aa, aba, p ab a a a e-a, p a. P jp, a cpa naa ia (conAdi), z

    h pb a, aa pa a a a p-a, a a aba q ab a ba pb a z q aa p, a ha Qaa, ta Aaa, a pa aa r la.

    c a a a p pa aa, a a a aa aaa, a a a aaza a ba pa. u a jp a apaa c-p Aaaa paa p Bak g, q aa a a aaa t (-

    a ) th paa ch ( aa apa).P , q a aa a fa pba B Baaa, paa q p-

    paa aa a a a, aa aa Aa saa,aza a q aa pa Bak p, q apha a a ba a j q a paa a aa az a a, a a a aa b apa .

    46)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    46/109

    MinEra

    NAC

    IONAL

    c a aza q aja aa, a a a fa aJa vaa a APr, a a p a aza a aaa a a q a a ha p p, aa q a -p q pa a aa a a ppa aa, ab, a pa a pb paa q a, a a a a, -h aa q a a a a p.

    e bb a a ha a a ch p caa, p a p a a pa a pa a ;

    ab a a p pa, a a h, pa a

    p a p pa a.P q aba a a aq b . Aa a aa aa, c m, d l 600, c Aa, al ea, ., a a a abaa aa, q a a a a ba pb a a, pza a a pa- aza a pa a a a a aa a pa. e a a a q a a, p l Hzp, a -

    aba hha paa apba p paa p ab, a fa as eaa Aba, .

    (47

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    47/109

    MinEra

    INtERNACIONAL

    la a j a a q ch ha a aa, apa apba a a b . e b apab taa Ba-

    a m (1997), d 124 129 a ca ia, taa lb c, c cpa, p iirsA, .

    l b ch ha pa a paa, a a fa pa q ha japa a.

    la ch pa , a aa pa a aa ab p a aaa, q a a baa a.

    48)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    48/109

    iii. Cua

    e p, a a q a a, ,q a, pa az, p a a a. Apa a -p maa maz, aq a ua ch q a a a abaja m Pba lha (mPl).

    s hz a pqa ha, a a q ch, 1906 a a pa p-a pba ea aa a, paa aa a a . e 1980 aba pa baa ah ha aba aa. ea pa q ha q a a zaa aj a, q a a. e 80 a

    a a aa a caa cha a c, aa q apa a a a -a q a a a pa . d hh a 1983 a -baa pa baa z a a apaza q p a h aa h. A 1980 ea a aa paa a ajaa a a c a c, q pafaba jaba; aa q p a a a aazaa.

    e a ba, pa aa q a a pa a

    a a a, a pa a a ha bja a a. la aa a , a q a aa pafa a a a, h ,q a a pa a .

    (49

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    49/109

    Una buena planifica-cin integra la dimen-sin sociocultural yambiental. Se necesi-

    ta hacer planificacinparticipativa como elPlebiscito Comunal del2012 en Pealoln.maa, m Pba lha, Pa

    e p ba a ba baa a a, qp a a a , a a aa -aa, a p pa a a a, aaba ; , a a aba ba a q

    pa, a aaa, a p a,p q za ba a.

    ea a a a p a pba q , q a, a q a pa a apa , a aha , a aa, a , a ; aa a apaa pap a a , a a pa, a ha p paa ha-a, aaza a ba a a a, p a a pba

    a aa, aa, , a , a apa pa , a a, a aa, a a a, a baa, ab fa (p jp a Fa ha haba p 2, a aoms a q a 1 p aa 9 2).

    o ap q a q a a aba a q a apa a zaa a abaa a, a, a ba, q p a, pa-

    aja, a a q aa ap. A aba a a, aba a ab aaa paa a p pa a ba. Ha aq a q a q

    50)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    50/109

    a 80 q p a a 1.000 a a pa baa.

    la a pa q ha a a? y a pa q a ha, p a a a ba, h, a ba , aa a, aba -

    a pbza a, aa z aa, aja .

    d , q haba a j a za paaj - aba q paa a pa.c q a a a pa aba

    p jp a dha aa aaj pa a p baja a ba a, Pa

    f q bq apa, a a-b a aab aa q paa

    a, p a apaa ab aa q a .

    s ba, aq a ha, a q a ha: la a pa-a!, aba a a q a

    a haba a a,

    a, papa ja paaq q a p.

    s a q apa a a pafa

    Es importanteestudiar el tema dela planificacin social,

    pues esta influye

    enormemente en lasreas domiciliarias.Se da el ejemplo deQuilicura que hoy se

    encuentra saturadade industrias.

    i, olcA

    La planificacin hoyda, es que no hayaplanificacin. Si unaempresa se compra unespacio grande, puedehacer una ciudad, loque se llama zonas dedesarrollo urbano".maa, m Pba lha, Pa

    Concepto de

    Gentricacin: Hay

    pobladores como las

    personas que viven en el

    barrio matadero Franklin,

    que pese a las oertas han

    preerido quedarse en su

    lugar, con su comercio y

    arraigo, porque valoransu territorio.

    (51

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    51/109

    aq paa a a, a a aa q za a , a a a baja aa a. P jp, a 2000, a a map aa a a ab,

    haba pa pba q ha a a a a a a a a a q p pa za aa faza.

    o pba q a pa a no pafa a pba ap, a q a q b aza h a- a a. s p jp a a q Qa, q pafa a b b a aa paa ha abaj. A, abaj a afa, q ppa a a,

    a pa qa aa z aa. e a , p q q ba j aa a q a a paa pa, , ,p paza a a pa q a pa.

    e, a a, q no papa aaa, p qha a a pa q Pa. la

    q pp aa p a aza, a -, a. oa aa paa pba q aa a a aza pb fa.

    Existe una visinmodernista deconcebir el hbitat:lo vemos parcelado,

    no como un todo.Veamos ms bien elhbitat como underecho, y no tansolo a la vivienda.da, r da aP ca, la Fa

    El problema que tene-mos en Copiap, es que

    no hay arraigo. La gen-te que llega a buscartrabajo, llega donde

    algn familiar, despusse queda sin trabajo, yse va a una toma. Las

    calles ya se hicieronchicas, andar en autoa las 12 no se puede.Ja, r cpaap, cpap

    52)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    52/109

    Ciudad

    NAC

    IONAL-LOCAL

    opa a: p a aa p , pa baja pa hh a.

    maj a: a a a haa a p q p pa ba, q p aa paa, p a a a -faza .

    la papa aaa a aa, a a aa a , q qa, a aa a, apa aaa .

    A a q faza a a a mpaa a a dpaa- oba, p ab a aa a a baa a

    a q a pa aaaa a.s bza pa a aa, aa a -, a aa , a aa, q a a a-a a a a ja pba paa a a aaa a a baa.

    s pa a a q a a paa , a a , a a a pa, p a p pa apha pa- q ba a hba q .

    (53

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    53/109

    INtERNA

    CIONAL

    la paba pafa baa aja a a s a, b-

    a q a , q f .

    SupRANACION

    AL

    la a a a pa ba p a , aa apa q a a a, aa, a

    a a a. e a a p q a pa p a a a pa p a aa paa b , a aa a a a a a a baa.

    la a pp paa , a, p -pab paa a p a pa ba, q a a ap a.

    Ciudad

    54)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    54/109

    iV. M Fsta

    e p b a pa, pa aza a-ph, q paa ba a fa q ha a a aphza a a paa p ap a a a aaa, pa a aa aa aazaa ab a ap a - a oH a . Q a a a pbaza a Ajaa Paa a r A p dh Aba rAdA, t.

    e p pbaz q a a bq a aa paa p ap. e ap, ha a h-

    a, paa p a aa q a d 701 q b a a pa a haa 70% a, a a pa p a, a aa aaa q p apaza paa a a p.e a apaa a aa aaa, q aj a a a a pa a, aa a ma A, a q ea aba a a q b A haba aja a ap q a aba azaa, aa pa. la aaza a aa p p ab a a paaa b a baj apa a conAF a pa pa.

    e paa, Ph pa a a a a a a a, p aaa q a a; , p a aza a aa, a, q a aa p. A q ab pa

    (55

    b h

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    55/109

    a, a a a aba a a ppa p ha a a a. Q za a p p a a a -pa a aa. e aj a fa az aa a a ba a paa az .

    e 701, b a a a pa paa a afa a qa, q ha hh a a ppa a a, a ahaa a pa, afa pabza , a a h-a pab paa a , aaa a a , pba aa aa a a aa, abza a aph q bq a , hba apaa p p, q a a a (a a a hba a, aw), a a (a aa), aa, a , f qa pb paa a a aa .

    e 701 paba b ra la, ba a hab hh a aa pa, b-a bf, hh aa p apba a z, p aha a p ba a paa pqp, p a a ppa a.

    Aa ha a 3.000.000 ha paa a pa, p ca q a ha 3.000.000 ha pa

    a, a a a a b paa paa a aa a paa f p. ea q - aa a, a a ba a a 701 q p a pa a a a-

    56)

    a pqa ppa p a a appa a aa a Lo ino cali

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    56/109

    a pqa ppa, p a a appa a aa, aa a, b a q h a aa ab aa a a paa, a a b aa a.

    e a p, p a aa aa a aa ma A, a b a a, aa, fja p a p 20 a, a ab a q qa

    la a a a, p q ha p-a p 701, q a a a a,a ab a 169 a oit. la ca a aa a- p a, p, , a a

    aa q a a a a a baa a pb aph, q a aa aa apba p 20 a a a q a a paa .

    e p ba ab q a p a q aab, apa a a, b pb, q a apab q a a aa a zaa a a aa

    a a a q baa a p.e p q a a b a p a, paa ea apa a a a a aa aa a -a a b apaa p p pap; a

    Los pinos y eucalip-tus se degradan

    lento, los bichos nolos comen. Con la

    escala productivade las forestales,

    esto provoca que elsuelo se impermeabi-

    lice, las aguas quecaen escurren, ya nofiltran las napas ni

    se quedan en el suelo,

    las races buscanagua donde sea, laroban de los pozos

    vecinos, y as al cabode 20 aos, la tierra

    est seca, cida,e inservible para

    cualquier cosa que no

    sea plantar pinos yeucaliptus.Ajaa, rAdA, t

    (57

    Las forestales no faa a ab a; pa

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    57/109

    Las forestales nopagan agua, por endehay un doble subsidioa las forestales yaque nadie sabe has-ta dnde llegan lasraces y de dondeextraen agua.s, mapp, saa

    faa a ab a; paa apaa aa q ba ha paa b-q, bza a haz q a , aba bza, aazaba a paa aza a aa a, a, ha aba a ha pb aph.

    o ap q a a pa b-, a ba pba paa bf paa pa, jpfa a aa a. P jp na ipahb ppa a baj a pa q a a paa aa paa a a; p q ha q a aa a f, paa a a, a a apaa a

    pa pa ha aa .la pa ab f a faa aa,a a, ppa p a aa aq aa a pba q a a a, q ba a a a p a a paapa; q b pq a q qa a aa q ap f paa aa, p q h abaj ba, f aa, ., paa q 60 a q a a a a a aa, a a pab a a a a a baa aa-a a a ba a a pa.

    58)

    la a a a ab - Los profes en el

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    58/109

    la a a a, ab -a a , p jp sa J maqa q ahaa, aha a, q a fa a , pq a ja p paa q hj a abaj, p a aa pq a aa abza a .

    e p ab a pa b q ha p-a a pa, a abaa, aza a, -a aa paa a aa th paa ch, a qp a a a q pa b a fa -aa Fsc, q pbaa a a a a a a b p, ba haa aha fa ha

    , aq aa a a ja aa q p, p aha a a a pa aba, apa q a abaj, a apaa za a a.

    o a a a a p , q a apaa aaa aa a. A p j-p, a a a a aa ha paa a bq,haa p q Pa ha haba a a a aa ch ba a a fa a qa, a pa q ha aa aa ba, aa q pba q

    Los profes en elcolegio dicen: Uste-des deben ser algo

    ms que sus padres" ydespus qu queda?

    Plantar pinos.ca, F P ch,

    t

    (59

    a paa pa a pa aa p

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    59/109

    a paa pa a pa aa p ch.

    s hab ab q a p a a mdl, a a p, q p paaja-

    q a a q ha aa pa, a a apaaq a paa pa ab, b a aa q pa a a pa aa -. e a pq a a a a a qch b a p ja a cb r + 20, a q paa q a ba aa aba a a aa.

    Fa, a q za a aa p , a ba afa pp

    a a a. s hab a ha aba abaj a a, ha a p aa a,

    a a, a , . s ha , b a j a-p, q ap pa a, p-za a aa a, aa ab aa, a ja a, ba a a. P a, paa,a q aaza, ab , p, a, a-

    a a a q a a, aaa paa a a, p a a pa aa.

    60)

    ModElo forEstal

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    60/109

    ModElo forEstal

    LOCAL

    cpa a aa a, aaza p, faa aaza a, a bf a q a a.

    la a aa a a a a q ha ab- a pa paa baja a p aa, a a , baa paa aa a aph pa, a paa aa a a -a a, apaa aa aa a, a a , pa aa, .

    Ha hab p aa a pqa aa aa pbaa a a q pa p a apa a.

    s ha p a a aza a aa aa, a a

    a paa, a a ba, aa a, aa, pa aa q a .

    la a faa a a, q a a p aa q f .

    (61

    Ha hab a pa a a a a ap pba

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    61/109

    REGION

    AL

    Ha hab a pa a, a a a ap pba -a a appa a .

    e ha aa aaza a pa a, iap (a paq , p a paa pa a), conAdi

    ( a qa a bfa a a pa a paa. e j a maa ca a a paap a, p a q a a p a paa), conAF, aa q p- paa a paz bq a q a a a ab.

    e paaa a ha ta, q a bf paa a -a ba pp a a q pa.

    NACIONAL

    e b a p pba, p bf , p -fa a a pa b a a . c aa a a - pa a a.

    d a q qa a aa a p q aa a a - a a a aa (a a), paa aa a a, pp pa aa a paa.

    s apa p aa: c 169 oit, c b a ba,p K, c a a fa a qa, .

    s a q a h : d 701, c Aa, d l600, l ia, .

    62)

    s a abaa a ppa pa a a a aa aaa

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    62/109

    NACIONAL

    s a abaa a ppa pa a a a aa aaa, apa ppa aa a pa a pa a a paa paza -p a a z 80.

    s pa paa p paa a a a aph pa aba -

    a aa, a a fa aph p, pa, q pa-pa a eaa, pa p a aph b, ap a aph a p q p a a a

    q pa a a a.

    maj b a aa apaa bqpaa ch, za a pa a aj pa pbaa aph bza, pa, q bq apa q a aa-a paa p p p paa-. o ap q a a a aaphza , a a a aha a Wa map, a a ha a za a ap, a, a.

    l q apa a pa pba pa a p a p.

    Fz aza (l Aa apa l sa i ea) aa p a a a, ea ha aa a a a pb aph , -a a paa a a aph.

    Aaza a paa a apa.

    (63

    d a q p aa aa P K -

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    63/109

    INtERNAC

    IONAL

    d a q p aa aa, P K, -a b ab a paa aa a, a pza a aa- paaa.

    ip a a a a, paa, q pa h pq aaa a pa.

    d a fa q a a ja q ha z paa a p-a a q ha p a a a qq . (s Fsc)

    64)

    V. M ca amtaa

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    64/109

    V. M ca amtaa

    e p a pza a q qa ha-ba aaa pa, q baa, a a apha pa pb paaba a a a a. la apaaa p la spa, a r A Pa-a Aaa paa laaa, rAP-Al ch.

    s abaj f baa aaa -h a a a q q a a

    p a a a a, a -a.

    H a a a a a aa a a a a b- aaa, baa , a apa aa p q . e ea p a a a p pa q aa a a pa a aa aapaa a, aa a a.

    Fa a a a pa, q a p a aa a aa, q a apaa b aa, a a ppa a paa, pba p p, a q haba -aaa haa aha p a a a. o a a aa q

    (65

    a a a a a pa a aa. e i ia Apaa (iniA) a

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    65/109

    a aa. l p a a aa- a qa, a a ap a a a, a pa ba, a a,a apa paa a, a pa aa a aa . A ha q aa a a a a a a pa .

    s a p jp, a paaja q a a pqa pa 90% a p a a z pa pa aa aa. ga pa a p pqa aa a ahaa a paa aa aa a paa a aza a .

    A ch ha p a aa paa pa ea u q a a p a (paa aa ha), a pq p ch pa.

    P a pa, a q paa a pa pq -a a a a aaa a, a p a aa a a a ap ppa ea.

    s aa a q ha aa paa p a aa a a aa. lpq a a a p a a paa q a paq - a p-ab p a aaa a. e a pa a pa pa p aza.

    A p pq p a ha a -aa. P jp, a faza q ha a a aa, aa a aaa, a a b a aa q j.

    66)

    d a a ba q a pa,

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    66/109

    Hoy los ricoscomen bien, comenlos alimentos que

    antes coman lospobres.

    la, rap-A, saa

    p, f a paa p pa q a p a a a. e pa a a aa aa, a appa a ahaa a a a p q pa a a. A p a apaa apaa pbaa a apa a b a-, ha, ab, a, a, pa, ., qp a a aa a.

    s ba q a a a a a pa ab pa aa aa. ia a aa a p-a, a ba pba a. A a -

    a aaa p aphaa baq a b a a aaa a a- a a.

    s q aha p a a a pa a a aa; a aa aaq a a za haba a a-. c h a aa p ja a, pb p a p p pa a

    apaa a p a aa pa a a.

    (67

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    67/109

    dEpEndEnCia aliMEntaria

    LOCAL

    P ea (indAP, Pa, .) faa paq , apa a a-a a p aa.

    da b pa paa, hba, a, apaa ha p a qa q h q paaha ph.

    l ap a p apaa a a ba p a aa, p a p a a aa aa p a aa aa, q ha -zaa a a abaa paa q a a a aa qa.

    n ha apaa a paa a p a a. A a, a

    a a pa, baja p a p aab, qa aa, pa a p aa a aab, - za q .

    Aa a a.

    daza ab pp aa.

    s a a ab q aza, q a bj , p jp a -a aa, a fapa, a aa, . e, a, a p a aa abaa a a a.

    68)

    Aa a, , q ha aa a q sAg,

    dEpEndEnCia aliMEntaria

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    68/109

    R

    EGIONAL

    paa, pa p a ja, a a a pba b a pa.

    Pa a a ap a. s a ba paa a a a, p

    a b paa a ap ha a a a.Ab a aa a q ja aa a a hpa a aa.

    NACIONAL

    e a p pa a aa. P , a a appa a pa ba.

    la a aaa aa a a p a

    q a faza a, p q h ha aa q a aa a pa aza. e a a aaz a aa ba aa aba a .

    Baa paa a a aa.

    maa a a q q apa a paaa pa aaaa q b q p, a ap pa, pa paa, aa aaa, aa .

    da fa q aa a ab ap a p-

    q a a q a a aa.l a a a qa aaa.

    eab pa pa p aza.

    ip pa aa p pa ea.

    (69

    Pa q pza a pa a, p b a p paa - a

    dEpEndEnCia aliMEntaria

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    69/109

    NACIO

    NAL

    a.

    e gp ia Aaa iniA ha a apaa a a aa a a pq ap. ia q p a a a a aaaa.

    ca a ppa a a aa.

    c a a qa a a a, a a aa - q a a aaa pj aaa paa, baaa aa- a bqza.

    INtERNACIONAL

    Pa pa a, a aa a aaa, q p p aa ba a a.

    SupRANACIONAL da pa aaa.

    sb aa a a a a.

    c fa a a .

    lbb a aaa aqa Ba ma q a a aa- paa pa ba p aaa, aza .

    70)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    70/109

    (71

    Captulo 3

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    71/109

    nO hAY MejOR eSTRATeGiA qUeApRendeR de LA expeRienciA

    e , za a a a a a a a: aa,a, a , a 4 p aa q pa a a a a q a a aaza a h-a. c apa a ba a ha .

    l, hz a pqa aza a pa ab a a 2012q a a cpap, Ha la.

    P, q a aa ba a a, a qa aa a a a aa apa p a a q pa , a aaa a a a pa ha, j pj q baa -q.

    72)

    Paa , p q a a p aa ( aa a haba a aaa a aa aa za, a paa a, .),

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    72/109

    a aaa a aa aa za, a paa a, .), aaa pap a q paba, pap ba a b a aza a-aba q a a aa p p, p ha a pba pa, ha a q haba pa, apa aa

    , pa, paa a a ha a a.

    s p a p q aa a az : a, a, aa aa; a- pa q a a pa aa, a q p- aa ab a paa pa a q ab.

    P pba p a a p q p q aa Paa laa, q q abaa fa 4 , apa a a.

    (73

    1) Cfct Vtaas

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    73/109

    Ab gzz m ca p dh a a va hz a a ha

    vaa, q ab a pj pq a a paq ha ba a a 50 a, a c, Aes g, gaa, o-q, cp, enAP, gnl, caa, Paa, c, m, .

    Breve historia

    e 1958, aa a pa pa, q a a, p a enAP (epanaa P), a paa b p b a a a aa c. l

    1960 1962 paq a 1000 ha, pa , enAmi cHilgener(p cha). Aq q a pa a, a a pa aaa aa pa a h, q 1968 a a a a za aa ma- q pa a a m Aa haa ma, q aa a za a a q aa b p aa pa aa. laaa ma pza a haa apa, h qa 100 haba a aa a aa aa aaa.

    e 1977, ab vaa-2 a aa a a q aa pa ba a za. s ha a h paa aza a pza aa pa a a hpa Q, ha a q a Baha Q aa q ap paa , phb a a aza p aa a za.

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    74/109

    (75

    Historia de la respuesta comunitaria

    n ha ha a aa a aa a a aza a q Ab pa-

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    75/109

    n ha ha a aa a aa a a aza a q Ab papa. s , b a q p aba pj a, a a aaaa , a pab q p.

    e 2003 a cj e Pha-Q, q a pa pa azaa ha a za. ea aza q aa a a a ab a,a h a 5 b b a pa a aa aba. Pjp, a aa b a a pa aa p a apa codelco a pza a ja a aa a a a pa.

    A pa 2009, cj e Pha-Q p p ata caph aa j p , haa a a aa aa a ea Pz ya, q ab abaa (31-12-2009).

    la aza a a aa p pqa q a -a a paa q pa a a a a va, q a aha, p a-a , ba a. s a a paaja q ea ha a-a a paa codelco p a abaja ha a a ma a p q aba.o q a a p a a a a aza p aa a codelco, a a p a a mpaa p a p p a a pa paa pza aa a aaa.

    e , ob 2010 a aa cj e, m -a p h a a a, paa ja aqa b 2011, - a aba aaba 25 papa. ea aza

    76)

    p bj ha a a pa p a a pa a za a. n q ap pa a.

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    76/109

    Estrategia de trabajo actual del Movimiento de Comunidades por el Derecho a la Vida, en Ventanas

    e obj a aza, aa a a pa paq a q a ppab, q pa a oms, baj pa pa pa ab pab a a.

    e b p, ha ab a s sa m Ab, a c m Ab caa dpa cj da ea (uja),a q a pa vaa, a a ab a a, q ba p a.

    e a a a, q za a a a a a pba. s ha aza

    aha a p aaa, a a q a pa b a a aa pa -za pa, aa, . la a a hha a, paa aa paaaa a za a a aa la ga. e a a p haba aa a a a apaa p a pa. e abaj ha a ha a aa a a a a a ja a.

    Ha a aa a aa fa q p 23 az 2011, a p- a a a a a la ga aa a aza: H

    raz () caaa A (pa).c p a a aaza ha a a aza a za p q a pa a (da c) ba a a a ba.

    (77

    t q aja ba a b ap oceAnA, a aaq az a a Baha q 100% aa b

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    77/109

    (aja, , jaba,). l pa H vaa a a a aj p a a Baha.

    Aportes desde las otras experiencias

    Bbaa mpaa ap p q -a a a: a a vaa, q vaa ? Q

    a, j, j q ? c a a- q a,. P jp q a v-aa q haba a 50.

    Pap apa q ha aa Pa raq: Pa-p a a, q pa ha Pa, q ab q ab, aa a e p a aa a p . e ha aa ha a paa a ha azaa. e a a pba maph paa pa pa cpj ma 73, a a p a za ab a pa apa ha. ipa p a q pa paa a .

    ca a a a pa a, ha q ba f aa.epa aa a a ab a a aa .

    78)

    Aa a, pa a a ba, a, ., paa pa -a a. d , ha a q ha pa p a, a a a

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    78/109

    aa, a a a pa paa, a p a bj q pa aa aza, aa a pa ap a a bqa a.

    e a ab q aa paa aa

    apa ? abaja fqa aa? la a-baja pba a aa p a pa, aa a bza a paa aba a a a pba. e a a aa aj q a aa-a q q a ap.

    A q , a p , a aa z a ,a q qa a bj . A a faa a a eaa caa a a pa, a p a, a a a p-

    a.maa apa q pa ab bj a a a papa a a a p jp rpa aa paa a, apa a a paza a aa, j pa a aa. ua aa pa a. P a, haba bza a a a. e p j-p a a pa a a a a Wa Waa az ; a a pa-b q a a ( paPz ya ca).

    sb a, a aa p aa a q a a aa ba, pa a q a, paa a aa. P a pa, p ap q a ,

    (79

    Hay que ocupartodas las formas que

    a aa a aa a, a p j-fa a ba , q ab q

    b

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    79/109

    qconocemos, incluido elarte, las exposiciones,la difusin, porque estbastante compartidala idea de que elmodelo de desarrolloque se nos imponedesde el gobierno nolo compartimos lasorganizaciones nilas comunidades ennuestros territorios.Ja ca, sos, Ha

    p , a ba a aa.

    Paa q a a a, a -p q aa a a aza, p jp paa

    a a a haa aa a a. Ha aa a apha aaza aza q p a - paa p pa, a ong.

    s hab ab a paaaza, a aaa q p pa a aa aa. P jp, maa ha a aa a b aa a caa dpa q a aa b a pa aa. e , p

    a aaza aa, ha paza pb a aa,p q f aa p aa.

    e a aa p a, Pap aa q paa a a eaa ipa Aba, a pa, pq p b a p, a a

    j a, haba a a a a aa a a a a. P a, p q paa aaza apaa q p aa a a p a aa p paa

    bza a a a.

    80)

    la rAdA t, pa aa q p jp a a a coremA a a p, ba a a a aa a

    v

    Piera dijo, Lastragedias ambien-

    t l d V t

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    80/109

    pa a a p aaa. va a -, a q , a a. t a qp aaza, a , , a, , , a

    paa ab a a a a a a ba, ha qha q a za.

    P a, ab a rAdA hab aaza , - a a c a onu paa a a a aa(afaa p ch) a a aba p -a maph. e a, a paa pa q zaa haa a ha p a a a-

    a. o jp q i ddHH u. d Pa a daa a ea h p ab aba b a aa.

    tales de Ventanas,Huasco y Mejilloneshablan ms que 100

    palabras. Chile nomerece esto.

    Ab, ma p

    h a a a, vaa

    (81

    2) Cfct Accagua, ls As

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    81/109

    maa ta, Age Aaa, aa pba a a a aa

    cb, l A.

    Breve historia

    Haba q pa, hh a pba q a -

    . A paaha p p abza

    pa a pba. ia a a a q a aa a-a p aa , aaa aa a a a Aa t cb.

    e 2006 a Apa ca aba, p q aa, Apa paa a p a, a q a Ja v aba b. s ba, aha a a aba, aa ppa a a ha a a aa -aa q aa a aa . s b bza a a aa a a a, a , p a a q aa a aa. oa aa ha a aa a a Ja v paa a aa p a a aa.

    82)

    e a pab mp a q p a a -a pa q p paa a pba. e p q a a aa aa a a aa haa

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    82/109

    Pasaron aos, nadieme tom en cuenta.

    Pero me hice el tiem-po y hice un proyec-

    to para sacar a losnios a jugar lejos de

    la Torres. Debanpagar 1000 pesos yhice un sitio de juegos

    y empezamos a traba-jar aprovechamos de

    difundir y se involucra-ron los vecinos.

    maa ta, A Aaa,l A

    q a a aa aa a a aa haa. l paa ha a aa j a mp,cb q , a a a q a a. e mp

    p a pba aza a, p a p a a ab a q a a a a q ; p paza a a.

    s q aza a a aaa a . e p a aha a a pa a. s haa a a a , .

    ua ha pza . Ha a-

    a a ja, p ha apa. l q ha apa a a a p pa aa a aa. sba a ha a cj mpa a ja a pba.

    l ha a a aba jaza a, pq q aa p a q a ja aa pp. s -ba, a a pa a a abaa q aha a caa-. ea ap, p a j a ma l Pab.

    P ba a aaza aa p ppa,paa p aa a, a q aa a p a.

    (83

    Aportes desde las otras experiencias

    s a a q a a a aza baa q a a, a paa - e b

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    83/109

    a q a a q pa a a aza. e b aa a pa a a a, aaaza p aa, a aa aa. A, b a a a a a a aa. m a ba aa a,

    a a a aa, q pa a a b p. ya q p jp Aa, aa aa, a a ha ha a pah.

    P a, q pb a az a aa pa ,paa, b baab, ., aa a pa, a a a a a ba a - q p aba a aa.

    s a pza a ha, a q aj a aa.

    tab aj ha p a a p, fa a a mp p aba- b, q ppb. P a a b za a - bza paa a, a aa ja ppba.

    e a, q a b p jp a PlAdeco mide-PlAn, pa a, a a pa q ha abaj pa paa q a pa, a-, b. e pa a ba a aa a a a pba

    ha p, p, a aa ja a.

    tab a b b ap aa, a haa Fabk tw.

    84)

    3) Cfct Caama

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    84/109

    e p 3 ab a a caaa a aa aaa, ha-

    p a ha c a z a a maa rb.e a za a a , aa a pa p aa. la a aa a aa a a ha aa a b a a la, a a a aa -a a q aa aa ba p-aa j pa . la pa a paa a pba q p a , a ha qa ja aa , paa q ba a p aa

    a a a.

    e a 2008, aza a, a q caaa a za aaa p aa; ba, a a j jaha pa, ha aa a a, ha hh -

    q pa a q a aa a aa q a a p p b, p p- q p a .

    la aa c a a ppa pab a a, a-q a aaa ab ha aba a a a a la, BHP B. s ba, a pa B v, -

    En Calama est todocontaminado, da a

    da nos enfermamos.El Loa no lleva nada

    de agua y la gente viveencerrada en su casa.Yo no tomo agua, tomo

    bebida.ca, caa p a

    a aa la,caaa

    (85

    ja a pa, p a a a pba q a a a ab. d hh, caaa a - p aa q abaja c q , a q

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    85/109

    p aa q abaja c q , a q p a a pba a a p ,a q h paa a-

    a a p p aq .ua a ppa aza q a aa p aa a a aa a r mj la, q ha -a a aha, ha a a a, pa fa, a a pa pb a ha pa a aapaa pba a za a.

    oa a aa q ha za a , a a az -

    a pba a q ha q a haa caaa, a-b ppa a pa a a, ab aa a la, a p a p pa a-a ba, a a a pqa aa a aza aa, p p aa q a.

    Aa a aa p pa paj a a -b, paa q q a , a a 5%, ha a ap aa aa caaa, p paa aa aza a a

    pa q a qaa caaa, a q aa a a a ha a p p Aaaa.

    Es difcil hacerle

    frente a la mineraestatal, aunque nosest secando y con-taminando, y aunque laveta se est acabandoy la estrategia sea lade acercarse an msa Calama, ya est a un

    kilmetro de la ciudad.maa, r mj da la, caaa

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    86/109

    (87

    oa a aab a aza j, a aza ap- a p p a za pa a za b j.

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    87/109

    Aportes desde las otras experiencias :

    s abaja p j a a, a pa a, pa a p pa, a q ha aq a qza aab q b p-zaa.

    d mh, a a a aa e ipa Aba, p abaj pa q a a a a e, p a z q -a a p aa, a paa, a aa hha paa apba p, paahaza.

    ra aa pa aa a, q pa a aaa

    pa b a a ab h. ua ba aa paa -a p a a aza , a, , q pa aa aa q a a aa a.

    P pa a a aa aa, paa q p aa aa paa , p jp, p h apha aa paa aa aa.

    A , a a a paa, aa a ea a a c ia-

    aa dh Ha, a hz Paa laa.

    88)

    4) Cfct pascuaama

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    88/109

    A p abaja a c Paaaa. e p q aa ab abaj.

    A la cj da va Ha j a sba c epaza va r vabaa aa a a . r ha -a a pa q ha hh ha a.

    e 2001 p apba pa a aa. s ba, Bak apa aj a a, p q b a p eaa Aba 2004. la paaa a a Papa caaa, a ah a abaja a cut, q haba5.000 p abaj, ha q a q a ha vaa a p

    a pa.s ba, a a aa q a a a q p q paza a za aa, q aba aa eiA, a a pza a qb h a. d ah, p z a ja a paa a, aaza eiA a. e cja A ca l Faa a haa ca, q ha paa a a a . s a Paa a sa-

    aaa a ca va cj da va Ha vaa ab abaja a aaza a.

    l, pap p Papa caaa. s h ba a aza a az a q a papa a-aa a a p, q a pba a a

    (89

    a. l, a a a aaza a aa. F pa aa a, aba q ja a pa aba

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    89/109

    q aa aba ah q q a aaa a, a aa pa, a

    h p a, aa aa, p ab aa.

    e pa a bqa aa aa , p a pa, hz abaj p a a, haa , a, a-a paza, a pa pb, aap a, pa a, a a ba a A ca; a a apa p Ba-k g, a paa paa a q paa pa aba a a, f,a a a abaj abaaa aza olcA, p ap vapaa, saa ma (a a pa), a a paza

    pa j aa a.m a ha a aaza Aa, aa p p baa paa.

    90)

    d haa aha bj : a a aa va. Aq aha q paa q a a Paa laa pza a pa, p q haaa 6 a paz a, p q pa a a a.

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    90/109

    e p a a ha b pa, b a a-, ha a a a, q a ,

    q taa Baa m . t a aa a q a a p a a, p ab a a p q ha q a-ba baa a q aa Bak va.

    oa aa q ha p, ha a a a a pa a- aa faza. ob a a paa (p a q a), a aa a r cafa Aba p p p a paab a aa, h a a aa a aa

    2.000 a .tab ha ab a aa, pa aa baj a aaaa, aq p ha a. P a a, ha hab z p - a aza a paa a a a a p q apa a aa ba q pa a Ja v, cb dp, uca, .

    s ha a aa aa: e ch, 2006, az tba a Bakg, a a pa a P, Aa ch, 2010; az t-

    ba a a maa Fa, a a aa 9 pa Aa laa q a aaza; ha aa pa a Ja Aa a pa caa; ha a pa, a a a, a pb faa paa q aa p a;

    (91

    p a Paaaa ba tba laaa Aa, abaja a ea caa a a c iaaa dh Ha-, apa a 9 pa aa p pa a a aa .

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    91/109

    ea a p ha a za, aza a fa aa- aaa, a, p, a p jp a a a za a obp ia.

    A a pa q a aa ha paa a a saa va-paa.

    e a a a a a b , 2007 p a ac iaaa dh Ha a aa (aa a aa 2010) a ea ch p a ja, q a ca Aa Haaa hba aa- a a aa a ja aa paa a a q aa a paba p a a b a aa aa q a aza , a aaa. A , ea a pa ha a p fa, p a aza aa , p a a ha zaa a a aa haa a a a ha, a a ha azaa aa, aa a a, a a paa a-a, c 169 a oit.

    P q abaja a a ha a a a aja, ha aa abaja pa , ha a a a q pa j. sba a ha aba, ab q j q ha q ha.

    la a ha ha a : a p p a a pa, b 2005 a apa a . d a a p a a-

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    92/109

    (93

    aba a ab hza a aa. P jp, a aaba pa paa a aza aa ppa a , aa azaa pa b

    j j

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    93/109

    paa aja , q a j a paa, aa a aqa aa q a.

    ua z q pj a pba, paa celco, a a a . A ha aba pa a a aza q a ha p a a a. ua a aa aa p a a aqh,

    Aa nahpa, a a celco a paa q aaba ba c p a da ma paa aza aa, p aa q a, ja b pb a a aza. la aaa ha a aaa p a a haba

    a mh, q p a pb aqh. e- a p a a h pa mh b aa , a p

    a pa , a ha q h aqh pa aja a a , a pa a pa. A a a p ha a q hhaba mh ha a pa p a, a

    ha a a aaa a c p a da ma, ppa a-za q p a a c. d a a, paa ab , b a a q a aza q

    Hay que serpersistentes ytener fe. Conplata o sin plata,nunca venderse.raq, Ja v

    ta.

    94)

    a aa p ha a a a pa b p a a a pa a ea q q a a pba, b b p a ppa a-a a a a aa a ba, a a aza hza, a fa a a a q fa

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    94/109

    a fa a a , a q fa , a a p a a a a a h, a a-

    za a paa q j pab a pb aaa p p a pa.

    P a hz hap q 10 a , pa- a aa a ab a ha. e h a q q pa a apa a ap q a ha hh, a q a ha pza , q haa pa p a paa q a a faa.d , hab pa q a h va a j a, pa- p Bak, a p paa ha aa aa, ab pa-

    , a a za q haba a q a aa aa a , a aa pa a , q a a pa q, aa .

    A pa a paa q ha a a aa pa a , a, pa a ha a p a p, a a aa p a a , a q a a q papa a -a a a aaza p aa, p b ja a aa, q p ap paa a bj.

    F, cab, a q pa pa a pa aa, ab a a. A va ma, p a b q a a p , p q ha q ba, pq p ab a, p jp, q

    (95

    aa a p aa a Aa Pfaa, q pa aa a ah. P a, q a aza a a a aba q a a ha a, Fa da lz s, q z aa a q p aa q a a a a a db a a p

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    95/109

    aa q a a, a a a. db a a p aa a a a.

    sb , a q aa apaa a a, ha pha b a , a pa a, aa a aa a aa, pq a a haa zaa paa p a ah a , q p a faza. A q pa p , q aa va q abaja paaa pa, a a q apa a aja aa, a a a aa apa ea aq , a ab a aa aaa

    a a hj aa a p, p a ha q ja a p a a , pa a pa q aza a . d waap,

    s maa q ha q a a aaza ab q a, h ,aba, a aa a a a a a abaja q fa qpaa (aa ) p.

    P , hab a paa a a aa, afa pp a a ba a a q haba a p q .

    96)

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    96/109

    (97

    Captulo 4

    eSpAciOS de cReAcin cOLecTivA

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    97/109

    e

    AA a va, apa pa abaj p paa aba a -, p a a aa a q pa pa a ,

    a q a apa a a a, pa, , aa q a , q aa a pja a, a, a aa a aa a za, q a.

    e , q aa aza P va aa haqJa ca lab, cd q aza fa Ha 30 b. la aa az pa a ma a utem, aa a a ea utem, a sa Age a pa aa a a, a paa t j Aa, la, a oba q c Aa?, Ja Ka, paa aa sa Aa

    a aa paa aa, Ja Paza, sa hz a a a ga-b m Paa, q apa w, aa apa a p a a aa

    pa.

    98)

    Fa paa , Ja ca az a p, a a, a, paa pa aha pb q pa paa a .

    oa paaa q a jaa q a haba q ppaaa pa ea aaa Qa a aza maph Kap a a

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    98/109

    a ea aaa Qa a aza maph Kap, a a paa a a Fa lb Ppa laaa Aa laa abaj,

    b a a paa q a a aa pa pa hba j.

    la a aa q qa aa p ha q , p ab p a pa -a, a pa a z AA a va P , aa q p a a a q z a a a bha aa a ap a

    (99

    ha p aa a a, p a bha ajaba p p a, baj a - aaa a m, a p a z p a aza a a aaa a a vaa o.

    e a bha a ap : ca pa paa a a aba a Ap-

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    99/109

    e a bha a ap : ca pa paa a a aba a. Apa a. u pa paa ha. Aa, p, ba. Fa . d,

    f h neWen! Ap, faza, , paza. tabaj p. t ha.ca pa paa xak. ea, a, a, abaj. ea a : az, , a.cpa a a a. Fza, a. n ab p aa a a za a. n p. s pb p a a. Pa aaba. d paa j Paa. ta a a q pa

    100)

    paa apa. tabaj a a a a. m a abza a a a a a . oaza apaa. Faa, , p-, a (pa). oaza. Ap . oba a . cpa aa-. ca pa. Ap p a. saza a. caa.

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    100/109

    p p p ca. epa aa, ak a, wb. d a pa q a a a a

    p a a aba. Paa aa p a.y q ap aba pb p a a a q aza a pa, ab p a q aaa aa, a q p a a , a q afaba, a qaba, a q aba a paa q a a pa a az, a q a, aq aza a a a f, a a fa a a paa z a 2 p6 . Paa q qa ha a a p aabaa, a : www.b./wah?=etJgs04&a=.b&a

    (101

    Captulo 5

    pLenARiO palabras al rr

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    101/109

    A

    fa a, p , pq a papa a q ha aj 20 ha b paba paa pa, hz a aza

    . s aa q , q p ja a a a a, bj , a ja -aba a a aa .

    l aa b q b a pb paa a pba, paa aa pa. d a aa a a q a ha a a aa aa a a aa, a a q ba pa a paa a a apa q a . e a a aza paa aha aa p a a pa aa.

    ea aha pafaa paa Ab 2013, pa aa a Aa, 22 az, paa q haa a pa a aa. n q pazaja ba a jaa, p pa aa a q a, a

    102)

    a a pa, a q fq aa a q p aaa. la a ha abaj ca, a pa , haa abaa, pa a a aza, abaja aa aa, ab paa aa p a aa aa, p aa, b-

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    102/109

    a. s a ab q a a q a zaa aa haa

    saa, fa paa aa pa, paa a a a-a, paa a pba aa pa, paa a b a a paa-aa q h aa a a a , a pa aa b a a q p aa p a aza a a.

    e abaj paa q a aa haa a b , aa p pa , .

    (103

    aex 1 La asignacin del agua como un bien de mercado

    EsquEma LEgaL bsico dE asignacin dE Las aguas En chiLE

    cdigo de AguAs

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    103/109

    cdigo de AguAs(dFl n 1.122/1981)

    mfa: l n 20.017/2005, n 20.099, 20.411, 20.491

    dp na e-pa epa Aa sba.r. dgA n 425/2007.

    Za q aaa q aa

    a ba ( nga r A-

    a Paaa, taapa Aaaa).r. dgA n 909/1996.a fa:r. dgA n 87/2006.

    r. dgA n 1.800/2010.eab adgA aa q -a.

    maa dpaa- Aa r H

    2008 ( sit n 156).

    oBs: mfa p: r-. dgA n 1.796/2009

    n 2.455/2011.

    d n 67/1992.

    Pa taa Aa b m Ab- P epf Aa b P- m Ab A r Hcpa.

    104)

    c paz: saza a -a: q pa q a hha paa a pa, p

    ma paz: caaa -h aa q a pa a a a a-

    la paz: ta a -fa a a c 80

    c aa, aa

    El enfrentamiento de este escenario requiere:

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    104/109

    p p pq pq

    pa q ha paa a .

    a paa fa-

    za aj.

    a a q ba

    a, a q , p a a p.

    Algunas recomendaciones para fortalecer acciones que comprometen funciones de la DGA:

    e a q pa a d ga Aa, ab a, ppa a aa, p jp:

    Resolucin DGA N 1800/2010.la r dgA n 1800/2010 a a a a Ha. e aaa, p q pj q p a a h apha- aa b h pa , pa a q aa a, a a a pj p pa aa. e , a a a- a a fa p paba, aa fa paa ba h.

    Solicitud de Construccin de Grandes Obras Hidrulicas (Expediente tipo VC, Artculo N 294).e 2008 apb maa P paa a Aa r H (sit n 156)a r a dgA n 3504/2008. A a , a a r dgA n 1796/2009 -

    (105

    f p 9.2.1, p q paa a ba ha pa a aa p h aa q p a ha ba.

    P a, a aa paa h p a faza aa, pa p-a a a ap a a a , q b a bj, p jp:

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    105/109

    Vegas y Bofedales.

    la a a Aa Paaa, taapa Aaaa, b aa a ba q a aa p, p q faza aaa abpaa a a p paa, aa . (v: r. dgA n909/1996. a fa: r. dgA n 87/2006.).

    la r dgA n 425/2007, q dp na epa epa Aa sba A n 22, p a z aa a q pa a q aa a aa ba aa a aa b a pa a aa-

    za. e a ha a a a a q a baj p fa, pab a q aa a a aa ba a -aa a. s a p pa a a ) ) a a.

    Planes de Alerta Temprana.

    A a q a hb h p a aa a a-b, a fa q a q h apha ha p Pa Aa tpaa (PAt). d a, a dgA b aaza p-

    a pa a PAt, a q q a p a a fjaa, a dgA p a a p j h .

    106)

    aex 2 Listado de organizaciones asistentes

    Organizacin Territorio Lema

    ea baa a

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    106/109

    rAdA tea baa aa

    r aba maaq cc p a a p q

    m a Ahb la Ahb r!

    desAmA va ma

    cj a va Ha vaa la a a q

    va m Paa

    rAn-r sa cqb la sa

    caa p a a aa la

    caaa

    cj ma ma

    r a chaa saa

    ong BidAs Aaaa P a a, a, aa, a.

    J p a p sa Jaq

    ra Pa vapaa

    F p h (h b) tQ a a b, pa baa aaa K

    (107

    Aa-Aa P. mrp a a, a a.

    caaaa Aha vapaa

    Ja v ta ta

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    107/109

    e-j m Paa

    Paa aa sa Aa saaFa Fa

    ea saa

    sos Ha Ha

    r Aba cpaap cpap

    ca p h a a a vapaa

    m aba va

    HaFa

    H ba P m

    rAP-ch saa

    c a ab Pha

    Age Aaa l A Ha

    gp h ix r mp

    r mj la caaa

    c a sa cb mapr oaza Aba Pap

    Pap

    108)

    c a a a ta vapaa

    m p a a aPaaa

    chaq

    r p a a a pa saa Bq

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    108/109

    sa A ta

    c pq A ta lqd.P. B ca o o

    ra ma saa

    caa p a a aa ab

    ta Aaa n aa, q ja a

    maa P. Pa t p a a aa: aa

    c epaza a A ca Aa ,

    r Aba sa/cqb cqbca A A t p a k map

    mapp t

    Aaba abaa e m vapaa P a a,

    m p a da ma mh n a

    olcA saa

  • 7/30/2019 Agua y Extractivismo Una Mirada Desde Las Comunidades

    109/109

    Bendicin de aguas de Chile en el marco de la multitudinaria Marcha Nacional por la Defensa y Recuperacin del Agua,

    realizada en Santiago el 22 de abril de 2013.