A auga, a vexetación, o A auga, a vexetación, o solosoloA augaA vexetación O solo

A auga: condicionamentos dos A auga: condicionamentos dos recursos hídricosrecursos hídricos Clima

◦ Caudal absoluto◦ Irregularidade: coeficiente de irregularidade◦ Réxime fluvial

Réxime nival Réxime pluvial Réxime mixto

Nivo-pluvial Pluvio-nival

Relevo e topografía◦ Vertente hidrográfica◦ Conca hidrográfica◦ Topografía: pendente erosión

Litoloxía Vexetación Acción humana

◦ Obras hidraúlicas

Vertentes hidrográficasVertentes hidrográficas

Vertente cantábrica Vertente atlántica Vertente mediterránea

Lonxitude

Ríos curtos, porque nacen nas montañas preto da costa.

Longos, porque nacen nas montañas afastadas da desembocadura

Ríos curtos, agáso Ebro, porque nacenen montañas pretoda costa.

Forzaerosiva

Gran forza erosiva,porque teñen que salvarun grande desnivel entre olugar de nacemento e o nivel de base.

Pouca forza erosiva,porque discorren por chairas.

Abarrancados, polaproximidade dasmontañas nas que nacen e o nivel do mar.

Caudal eregularidade

Caudalosos e regularespola abundancia eregularidade dasprecipitacións

Irregulares, con estiaxe principal no verano e outro menor no inverno, polo predominio das situacións anticiclónicas na Meseta.

Acusado estiaxe noverano, maior cuanto máis meridional es el é o río. Son frecuentes os torrentes que solo levan auga cando chove.

ExemplosEo, Nalón, Nervión, Bidasoa

Douro, Texo, Guadiana,Guadalquivir.

Turia, Xúquer, Segura.

Comparación vertentes Comparación vertentes hidrográficas hidrográficas

RÉXIMES HIDROGRÁFICOSRÉXIMES HIDROGRÁFICOS

Réxime dun río nival e nivopluvialRéxime dun río nival e nivopluvial

Réxime dun río pluvio-nival e pluvial Réxime dun río pluvio-nival e pluvial ou oceánicoou oceánico

Réxime dun río pluvial Réxime dun río pluvial mediterráneo e pluvial subtropicalmediterráneo e pluvial subtropical

CONCAS HIDROLÓXICASCONCAS HIDROLÓXICAS

Concas hidrográficas Zonas endorreicas

CONCA: partes dunha conca CONCA: partes dunha conca

TIPOS DE LAGOSTIPOS DE LAGOS

HumidaisHumidais11. Complexo intermareal Umia-Grove, a Lanzada, Lago Rodeira, punta Carreirón24. Dunas e lagoas de Corrubedo 25. Lagoas e areal de Valdoviño12. Ría deOrtigueira32. Ría de Eo e Ribadeo

Gándaras de Budiño

HUMIDAISHUMIDAIS

Doñana Tablas de Daimiel

Gándaras de BudiñoGándaras de Budiño

Humidais en GaliciaHumidais en Galicia

Dunas e lagoa de Corrubedo Complexo intermareal Umia Grove

Humidais en Galicia Humidais en Galicia

Lagoas de Valdoviño Ría de Ortigueira

ACUÍFEROSACUÍFEROS

DesalinizadorasDesalinizadoras

BALACE HÍDRICO EN ESPAÑABALACE HÍDRICO EN ESPAÑA

POLÍTICA E AS OBRAS POLÍTICA E AS OBRAS HIDRAÚLICASHIDRAÚLICAS

Política hidráulica◦ LEI DE AUGAS◦ PLAN HIDRÓXENOS DE

CONCA◦ PLAN HIDROLÓXICO

NACIONAL As obras públicas

◦ ENCOROS◦ CANLES DE

DISTRIBUCIÓN◦ TRANSVASAMENTOS◦ DESALINZADORAS◦ PLANTAS

POTABILIZADORAS◦ PLANTAS

DEPURADORAS

Obras hidraúlicas: Obras hidraúlicas: encorosencoros

Encoro, Os Peares, Ourense Encoro, Nervión, Vizcaia

AS FORMACIÓNS AS FORMACIÓNS VEXETAIS VEXETAIS

PAISAXE VEXETAL PAISAXE VEXETAL OCEÁNICOOCEÁNICO

PAISAXE VEXETAL PAISAXE VEXETAL MEDITERRÁNEOMEDITERRÁNEO

PAISAXE VEXETALPAISAXE VEXETAL DE MONTAÑA DE MONTAÑA

VEXETACIÓN ILLAS VEXETACIÓN ILLAS CANARIASCANARIAS

OS SOLOS DE ESPAÑAOS SOLOS DE ESPAÑA

Tipo de rochas

Solos zonais Solos intrazonais e azonais (atópanse en cualquera das zonas anteriores)

Clima oceánico (son ricos en materia orgánica e ácidos, xa que as chuvias constantes lavan as capas superficiais e arrastran as bases cara os estratos inferiores. Todos os solos ácidos requiren abonado para o seu aproveitamento agrícola)

Clima mediterráneo (solos moi alterados pola erosión e a acción do home).Mediterráneo estepario. Teñen un cor gris. O seu aproveitamento en secano é nulo, mentres que no regadio é bastante fértil. . Val do Ebro, S.E. e Canarias.

Pardo calcáreos. Vide e oliveira. Fértiles en regadío.Aluviais. Cultivo de hortas.Encharcados, areosos, salinos, volcánicos...

Rocas silíceas

Terras pardas húmidas. É o tipo dominante, é unha excelente terra de cultivo e pastos.Ranker. Nas zonas altas. Pastos e bosques, nunca para cultivo.

Terra parda meridional. Moi erosionable. Devesas e pastos pobres.

Rocas calcáreas(son solos menos ácidos)

Terra parda calcárea Boa para xudías, millo e prados permanentes.Terra fusca. Solo forestal.

Solos de diversa fertilidade caracterizados pola súa cor roxiza.Terra rossa. Solos pobres e duros (matogueira , bosque, cultivo da amendoeira e oliveira)Solo roxo mediterráneo. Rico en nutrientes. Apto para todo tipo de cultivo.

Rochas arxilosas

Terras negras. Dilátanse cando se humedecen e se contraen cando se secan (gretas). Son os máis fértiles de España e se dedican a todo tipo de cultivo agás árbores. (Val do Guadalquivir, Terra de Barros, Conca de Pamplona)

CADRO COMPARATIVO DOS TIPOS DE SOLO

Pérfil do soloPérfil do solo

Tipos de solos Tipos de solos

Ranker, Verín Ourense e Solo Vermello de Toledo

Vertisolo (Xérez) e Rendsiniforme de Albacete

A España húmidaA España húmida A ESPAÑA HÚMIDA Zona: Norte da Península: Cornixa cantábrica e Galicia. Clima Oceánico

◦ Precipitacións abundantes e bastante regulares (máis de 800 mm anuais)◦ Temperaturas suaves e amplitude térmica baixa pola influencia do mar.

Vexetación Bosque caducifolio: faias e carballo Landa: formada por matogueira como breixo, toxo, retama Prados: abundantes Augas Ríos pertencentes na maioría á vertente cantábrica e atlántica. Abundantes,

caudalosos, regulares y curtos por nacer nas montañas próximas á costa. Aptos para obras hidráulicas.

Solos En rocheado silíceo: terra parda, solo evolucionado, rico en humus e con certa

acidez. Con topografía favorable é apto para o cultivo e con pendentes para pastos. Rankers pouco evolucionados por estar en pendentes y sometido a forte erosión. So apto para bosque e pasto

En roquedo calizo: terra parda caliza apta para xudías, millo e prados. Terra fresca en áreas montañosas con dedicación forestal

A España mediterráneaA España mediterránea A ESPAÑA MEDITERRÁNEA Zona: Península ao sur da España húmida, Illas Baleares Clima Mediterráneo

◦ Precipitacións escasas (menos de 800 mm anuais), con seca no verano. No SE e Valle del Ebro son inferiores aos 300 mm

◦ Temperaturas costeiras suaves econ escasa amplitude térmica. No interior clima continentalizado con amplitudes elevadas

Vegetación Bosque perennifolio: aciñeiras e sobreiras Maquia: sobre solos silicios formada por matogueiras densas e altas Garriga: sobre solos calcáreos, formada por matogueiras pouco densos e baixos Estepa: formada por vexetación escasa de arbustos espiñosos. Aguas Ríos de la vertente atlántica: longos e con estiaxes en no verano. Ríos de la vertente mediterránea: curtos, moi irregulares e con acusado estiaxe no verano. Solos Sobre rocha silícea, terra parda meridional: pobre, destinados a devesas e pastos. Sobre rocha caliza, solos roxos: con fertilidade alta para cultivos. Terra rossa con fertilidade mediana

para cultivos arbóreos Sobre arxila: moi fértiles, apto para todo tipo de cultivos Solos grises subdesérticos: Moi pobres en secaño e moi aproveitados en regadío

Tema. HidrografíaConca fluvial: Territorio regado por un río principal e polos seus afluentes, está delimitado por las vertentes que conforman a súa divisoria.Divisoria de augas: Zona de terra que separa dos “sistemas de drenaxe” distintos. Coñecese como interfluvio.Rede fluvial: Termo que se refire ao conxunto de augas que verten a un río. Comprende o río e os seus afluentes. Couce: Zona por la que corre as augas de un río o torrente.Infiltración: Movemento lento de descenso das augas superficiais no solo ou nas rochas. Augas Subterráneas: Son as augas que se atopan no subsolo, resultado dun proceso de infiltración dende a superficie terrestre ou liberadas dos magmas ascendentes (do interior da terra). Ocupan os espazos baleiros entre as rochas permeables e as impermeables. Acuífero: Capa subterránea permeable que conduce ás augas de fondo (manto acuífero), que pode ser aproveitado por mananciais ou por pozos. Nivel freático: Nivel superior da auga subterránea na zonas de almacenamento.Aforo: En hidroloxía aplícase á medida das augas dun río. Caudal Absoluto: Volume de auga que despraza un rio nun momento dado e nun punto determinado do seu recorrido. Mídese en m3/seg.Caudal Relativo: Volume de auga que despraza un río nun momento dado e nun punto determinado do seu recorrido, pero con relación a superficie da súa conca. Mídese en “l/seg./km2 Endorreico: Termo que fai referencia a aquelas zonas cuxos ríos non teñen saída ao mar, xa que confluen en depresións interiores.Exorreico: Fai referencia ao espazo cuxas augas teñen saída ao mar. Avenida: Aumento espectacular do caudal habitual dun río, co risco de asolagar os espazos aos que normalmente non chega a auga. Inundación: Estado da corrente dun río cando as augas sobrepasan os marxes e esténdense pola chaira de inundación. En termos xerais, a inundación é a inmersión dun área a causa da subida temporal do nivel do mar, dun río ou dun lago. Estiaxe: É o nivel máis baixo que as augas dun río teñen estacionalmente. Polo xeral soen coincidir co mínimo anual de precipitacións. Torrente: Corrente irregular de auga, rápida e impetuosa, dependendo das chuvias ou das augas de fusión da neve. As partes dun torrente son : a conca de recepción, a canle de desaugue e o cono de dexección. Canón: Val profundo de vertentes con moi forte pendente e ocupado no fondo, xeralmente, por un río. Popularmente reciben o nome de gargantas e débense á acción fluvial. En Galicia son famosas as do río Sil. Terraza Fluvial: Franxa chea de terreo, localizada no val dun río, máis elevada que o couce. Trátase dunha superficie de inundación, na actualidade abandonada.Delta: Construción sedimentaria que se produce na desembocadura de algúns ríos no mar ou no lago cando a carga é tan grande que a forza do río non pode arrastrala. Os deltas amosan un crecemento máis ou menos continuo. Rambla: Río de leito ancho que xeralmente non leva auga, agás cando se producen chuvias torrenciais. Abondan nas rexións áridas ou semiáridas. Réxime fluvial: Evolución do caudal dun río ao largo do ano. O réxime fluvial depende do tipo de alimentación del río: chuvia, neve.Estuario: Nome que recibe a desembocadura dun río caracterizada por unha ampla abertura por onde o mar penetra terra dentro.Ría: Val fluvial anegado en parte o na súa totalidade polas augas do mar.Marisma: Terreo lixeiramente deprimido con respecto ao nivel do mar que resulta inundado polas augas mariñas cando sube a marea. Tamén poden estar situadas nos estuarios dos ríos e verse afectadas polos aportes fluviais.Albufeira: Lagoa litoral formada por auga salgada e separada dp mar por un cordón no que se abren “bocas” que o comunican con el. Exemplo a Albufeira de Valencia.Marea: Oscilación vertical eperiódica das augas do mar, orixinadas polas forzas de atracción da lúa e o sol, en combinación co movemento de rotación da terra. O seu nivel máximo recibe o nome de pleamar e o mínimo de baixamar. Nun día teñen lugar catro mareas (dúas altas e dúas baixas).Tómbolo: Barra litoral de escasa lonxitude e superficie reducida que comunica una illa próxima á costa co continente. Exemplo o Tómbolo da Lanzada.

A auga

Tema. A VexetaciónBioclimático: Límite producido polos factores e elementos climáticos que inciden na variación da vexetación e da fauna dun área concreta.Biomasa: Masa de materia orgánica dos seres vivos que existen nun determinado ecosistema.Ecosistema: Sistema formado por un conxunto de seres vivos, o ambiente en que se desenvolven e as relacións que establecen entre sí, cos factores abióticos (fisico-químicos) e constitúen o seu medio. Vegetación climax: Estado final na sucesión dun ecosistema, no que a vexetación chega a un estado de equilibrio co medio. Endemismo: Especie que vive exclusivamente nun área determinada, e non se da en ningunha outra. Conífera: Planta de follas persistentes e froito en forma cónica (piñas)e que case sempre ten follas en forma de agulla (pino, ciprés, cedro).Frondosa: Árbores con froitos moi variados e follas anchas. Refírese tamén as arbores con moitas pólas e follas.Especie termófila: Plantas e árbores adaptados aos medios climáticos cálidos, polo que non resisten as baixas temperaturas. Especie umbrófila: Especie vexetal adaptada aos ambientes sombríos e que lles prexudica en exceso a luz solar. Especie heliófila: Especie vexetal que necesita sol para o seu crecemento e desenvolvemento. Especie higrófila: Especie vexetal adaptada aos ambientes húmidos e que lle prexudica a falla de auga.Especie halófila: Especie vexetal adaptada aos solos salinos.Especie xerófila: Especie vexetal adaptada aos ambientes áridos e secos.Especie mesófila: Especie vexetal que precisa un clima máis ou menos húmido e temperaturas moderadas ao largo do ano.Formación arbórea: Conxunto de árbores.Formación arbustiva: Conxunto de plantas leñosas de pouco porte (menos de 5 m.) e que carecen dun tronco principal.Formación herbácea: Conxunto formado por herbas.Bosque caducifolio: Conxunto de árbores que perden temporalmente as follas (carballo).Bosque perennifolio: Conxunto de árbores que non perden temporalmente as follas (coníferas, eucaliptos).Devesa: Terra acoutada e dedicada a pastos, composta por vexetación herbácea e algúns árbores dispersos.Sotobosque: Vexetación dos estratos inferiores (non arbóreos) dun bosque, que inclúe a vexetación arbustiva, herbácea, etc.Pradera: Chaira extensa abundante en pastos naturais.Landa: Formación vexetal de pequeno tamaño que se localiza sobre solos sen cultivar, ácidos e de clima húmido. Débese á degradación das formacións vexetais arbóreas debido á acción do home. Maquis: É unha masa densa de arbustos (oliveiras silvestres, lentiscos, uces, brezos...). Se forman sobre solos silíceos, nas zonas nas que se degradou o bosque mediterráneo.Garriga: É unha formación de arbustos e matorrais de romero, tomillo, lavanda, que soe deixar zonas do solo descubertas onde aflora a rocha espida. é propia dos solos calcáreos, nas zonas en nas que se degradou o bosque mediterráneo.

A vexetación