CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

48
Dra. Gemma Llort Unidad de Consejo Genético Institut Oncològic del Vallès CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y ASPECTOS CLÍNICOS XXXIII reunión anual de la Sociedad Española de Anatomía Patológica y división Española de la Academia Internacional de Patología (SEAP-DEAIP) Madrid, 4 de febrero 2010

Transcript of CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Page 1: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Dra. Gemma LlortUnidad de Consejo Genético Institut Oncològic del Vallès

CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO:

INTRODUCCIÓN Y ASPECTOS CLÍNICOS

XXXIII reunión anual de la Sociedad Española de Anatomía Patológica y división Española de la Academia Internacional de Patología (SEAP-DEAIP)

Madrid, 4 de febrero 2010

Page 2: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Genes de Predisposición Hereditaria al Cáncer Ginecológico

CANCER DE

MAMA

CANCER DE

OVARIO

CANCER DE

ENDOMETRIO

BRCA1/2 TP53

PTEN STK11

REPARADORES ADN

CDH1

ATM,CHEK2,

BRIP1,PALB2

Page 3: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Cáncer de mama y ovario hereditario

Page 4: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Esporádico

Familiar

Hereditario75-80% 5-10%

15-20%

CAUSAS DE SUSCEPTIBILIDAD HEREDITARIA AL CÁNCER DE MAMA

BRCA1

60%

20-40%

BRCA2

TP53

10-30%

ATM

UNKNOWN PREDISPOSING GENES

PTEN

OTHER KNOWN GENES(e.g. CHK2) 7%

BRCA1

60%

20-40%

BRCA2

TP53

10-30%

ATM

UNKNOWN PREDISPOSING GENES

PTEN

OTHER KNOWN GENES(e.g. CHK2) 7%

Page 5: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

BRCA1

BRCA2

Otros genesSINDROME DE

LYNCH2%

10-15%

20%70%

Esporádico90%

Hereditario

10%

CAUSAS DE SUSCEPTIBILIDAD HEREDITARIA AL CÁNCER DE OVARIO

Page 6: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Criterios de selección estudio de los genes BRCA1 y BRCA2

Independientemente de la Hª familiar si:

Mujer con CM y CO sincrónico o metacrónico.

CM < 30 a. CM bilateral < 40 a.

2 ó más familiares directos con una combinación de cualquiera de lassiguientes características de alto riesgo:

CM bilateral + otro CM >50 a

CM < 30 a.CM en el varónCM + CO

≥≥≥≥ 2 CO a cualquier edadAmbos casos diagnosticados antes de los 50 años.

3 ó más familiares directos con CM y/o CO.

≥ 3 CM + CO (59%) ≥ 3 CM (17%)

Oncoguía de consejo y asesoramiento genéticos en el cáncer hereditario. CatSalut. Junio 2006.

http://www.aatrm.net

Page 7: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Riesgo de neoplasia asociado a los genesBRCA1/BRCA2

Posible incremento del riesgo de otras neoplasias:

BRCA1: endometrio, cervix, pancreas, prostata (RR 1,8-2)

BRCA2: prostata (RR 7); páncreas (3.5); Melanoma, laringe, gastrico.

Ca Mama: 45- 65%

CM Contralat: 40% a 10 a.

CM : 5-10%

Ca Ovario: 11- 39% Trompas de FalopioPrimario peritoneo

(Antoniou et al, Am J Hum Genet 2003)

Lifetime risc 70 a.

BRCA1 19.6%

BRCA2 16.7%

CM > 50 a

62.9% (95% CI,50.4-75.4)CM< 40 a

Riesgo CM Contralateral a 25 añosEdad al diagnóstico del primer CM

Page 8: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

CM contralateral en BRCA1 y BRCA2:

~Poblac

generalBRCA1 19.6%

BRCA2 16.7%

CM > 50 a

62.9% (95% CI,50.4-75.4)CM< 40 a

Riesgo CM Contralateral a 25 añosEdad al diagnóstico del primer CM

Judy E Garber, JCO 2009

Page 9: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

BRCA1: 80-90%Fenotipo triple negativo

Basal-like (CK5/6 y microarrays DNA)

CDI alto grado

Crecimiento expansivo

Infiltración linfocítica

BRCA1 y BRCA2: fenotipos similares

CO: 84% Ca seroso (probable 24% origen en trompas)

14% endometriodesPoco frecuente borderlines

Ca tubarico y CPP: ca seroso

Con respecto al fenotipo (triple-)

20/177: 11%<50 sin hª fam: 16%<50 con hª fam: 29%>50 sin hª fam: 0>50 con hª fam: 27%

RE-, RP-, HER2-Kandel MJ(ASCO 2006)

17/72: 24%RE-, HER2-, <65 años, Ashkenazi

Foulkes WD(J Natl Cancer Inst 2003)

6/24: 25%RE-, alto grado, <45 años

Chang J. (Cancer Res 2001)

4/14: 29%RE –, alto grado< 35 años

Lidereau R. (Cancer Res 2000)

Prevalencia BRCA1

Fenotipo�CM TN< 50 a

�CM TN ≥ 50 A + Hª FAMILIAR

Riesgo de neoplasia asociado a los genesBRCA1/BRCA2

Page 10: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

ARBRE RAMONA IZQUIERDO

41a: CDI GIII RE 40% RP 10% pT1cpN046a: Ca Medular Atípico, pT1cNx. Triple NegativoMetástasis hepáticas y pulmonares 1/08

Marzo 2009: ADK Colon DescendientepT4bpN2 M1.

BRCA1: c.3600del11 (exón 11)

50%

50% 50%50%

Estudio directo

Familiares 1º

CribadoIndividualizar.FCC

Page 11: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Portadoras mutación BRCA1 o BRCA2

Cribado Quimioprevención Cirugías Reductoras de Riesgo

PREVENCION PRIMARIA y SECUNDARIA

Page 12: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Recomendaciones para el Seguimiento de IndividuosPortadores de Mutación en los genes BRCA1 y BRCA2

�Autoexploración mamaria mensual.

�Exploración clínica cada 6-12 m. a partir de los 25-35 a.

�Mamografia anual a partir de los 25-35 años.

�Ecografía Transvaginal y Ca 125 cada 6-12 m. a p. 25-35 a.

(Burke et al, JAMA,1997; Eisinger et al, 1998)

Page 13: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Resultados del screening con Mamografía en BRCA1/2

Alta tasa de detección CM

40-78% T > 1 cm20-56% N+

Scheuer et al,J Clin Oncol 2002.

Brekelmans et al. , J Clin Oncol 2001.

Tilanus-Linthorst M et al.Int J Cancer,2002

Baja sensibilidad:� Edad joven� Densidad Mamaria alta � Crecimiento Expansivo� Patobiología de tm BRCA

Alta tasa de CMde Intervalo

35-50%

Page 14: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Tabla 2: Estudios comparativos de Resonancia Magnética Mamaria con Mamografía.

-80-68-323. 4 o 5Hagen et al, 2007

86%88%82%88%97%37%Global

-100989499594 o 5Sardanelli et al, 2007

731007910091333, 4 o 5Lehman et al, 2007

911009310098254 o 5Lehman et al, 2005

-10075100-04 o 5Hartman et al, 2004

9710097100100334 o 5Trecate et al, 2006

80909577100360,3,4 o 5Warner et al, 2004

-100918699434 o 5Warner et al, 2001

7794817793400,3,4 o 5Leach et al, 2005

-89907195400,3,4 o 5Kriege et al, 2004

9693979197324 o 5Kuhl et al,2005

Especificidad MRI y

Mamografía

%

Sensibilidad MRI y Mamografía

%

Especificidad MRI

%

Sensibilidad MRI

%

Especificidad Mamografía

%

Sensibilidad Mamografía

%

Definición de resultado positivo

BI-RADS score

Referencia

BI-RADS: Breast Imaging Reporting and Data System; 0= indeterminado; 1= negativo; 2= hallazgo benigno; 3= seguimiento a corto plazo; 4= sospechoso de malignidad, se recomienda biopsia; 5= muy sospechoso de malignidad.

MRI: Resonancia magnética mamaria.

Page 15: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Recomendaciones para el Seguimiento de IndividuosPortadores de Mutación en los genes BRCA1 y BRCA2

�Autoexploración mamaria mensual.

�Exploración clínica cada 6-12 m. a partir de los 25-35 a.

�Mamografia anual a partir de los 25-35 años.

�Resonancia Magnética Mamaria anual a partir dels 25 anys.

�Ecografía Transvaginal y Ca 125 cada 6-12 m. a p. 25-35 a.

�Oncoguia del consell i assessorament genètics en el càncer hereditari. www.aatrm.net. Juny 2006

�NCCN Practice Guidelines in Oncology, v.1_2008�American Cancer Society, 2007�Familial breast cancer: The classification and care of women at risk of familial breast cancer in primary,

secondary and tertiary care. www.nice.org.uk/guidance/cg41

Page 16: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

¿Es efectivo el cribado para el cáncer de ovariohereditario?

� No evidencia de que el cribado con ECOTV y Ca 125 permitan

un diagnostico precoz y una reducción de la mortalidad por

cáncer de ovario.

� El cribado del CO con ECO y Ca 125 es:

Ineficiente (Falsos +, y gran nº de visitas)

Ineficaz (estadio avanzado al diagnóstico del CO)

(Al Oei et al, Br J Ca, 2006 ; Surveillance of women at high risk for Hereditary Ovarian Cancer is inefficient.).

Page 17: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Reducción 50%del riesgo de CM enBRCA1 y BRCA2

Salpingo-Ooforectomía Bilateral Profiláctica en BRCA+

Rebbeck et al. ,2002

Kauff et al. 2002

Eisen et al, 2005

Kramer et al, 2005

Domchek,2006

Finch, 2006

Reducción 96% riesgode Ca Ginecológicoen BRCA1 y BRCA2

72% Reducción riesgo CMen BRCA2 (HR=0.28; 0.08-0.92)

10-24% RE+ BRCA165-80% RE+ BRCA2

85% Reducción riesgo COen BRCA1 (HR=0.15; 0.04-0.56)

(Kauff et al, J Clin Oncol 2008)

Page 18: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Reducción de la Mortalidad global y específica por cáncer

Salpingo-Ooforectomía Bilateral Profiláctica en BRCA+

Page 19: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

La Salpingo-Ooforectomia Bilateral es la estrategia más efectiva para reducir el riesgode cáncer de Ovario y reducir la mortalidaden mujeres portadores de mutación en los

genes BRCA1 y BRCA2.

(Hogg et al. J Clin Oncol 22:1315-1327,2004)(Domchek SM et al. The Lancet Oncol 2006)

Page 20: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Edad optima

THS ?

Riesgo de Ca Peritoneo4.3% a 20 años

Alta aceptación.Baja Morbilidad (4%)

Protocolo quirúrgico

Protocol AP

Ca. Ocult2-17%

Salpingo-Ooforectomía Bilateral Profiláctica en BRCA+

Page 21: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Reducción RiesgoCM > 90%

¿Impacto en la Mortalidad?

(Hartmann et al, N Engl J Med 1999)

(Meijers-Heijboer et al, N Engl J Med 2001)

(Rebbeck et al, J Clin Oncol 2004)

• Alta prevalencia lesiones premalignas

• Resultat estètic

• Morbilitat associada

• Calitat de vida

• Impacte psicològic

Mastectomia Profilàctica en BRCA1 y BRCA2

Riesgo de CM después de MP continua bajo despues de un largo Seguimiento

Page 22: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Sd de Lynch o Cancer ColorectalHereditario No Poliposis

Page 23: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

30% metacrónicos osincrònicos

�Edad joven al diagnóstico (CCR 45 a vs 65 a)

�Herencia Autosómica Dominante

�Penetrancia incompleta

70% Colon Derecho

Características clínicas y Anatomo-Patológicas asociadas al Síndrome de Lynch

Page 24: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

70%♂ 80%♀ 40-60%

Page 25: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

El CCHNP se asocia con mutaciones en uno de los Genes Reparadores del ADN

ChrChr 22

ChrChr 33 ChrChr 77

MSH2

PMS1

MLH1

PMS2

MSH6 7%

90%

Page 26: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

�Tumores poco diferenciados

�Infiltración linfocitària intra y peritumoral�Mucinosos y con cels en anillo de sello

MLH1+

MSH2+

MLH1-

MSH2-

MSH6+

PMS2+

MSH6-

PMS2-

Fenotipo RER+ > 90%

*12% CCR esporàdics, gastric i endometri.

Características clínicas y Anatomo-Patológicas asociadas al Síndrome de Lynch

Page 27: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Ca Ginecológico y Síndrome de Lynch II

Ca Endometrio:2º tm más frecuente (MSH6)

30-60% lifetime risc

86% ADK endometrioides

Pronóstico: No diferencias

Ca Ovario:12% lifetime risc

Un 20% de CO son sincrónicos con CE

25% Ca seroso

No diferencias supervivencia respecto ca esporádico

Edad media dx= 48 a.

Page 28: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

CCR

6575 85 LC 70? ?

51 CFT

40

CEC

43

CCR

41

27 24 33 22 21 16 30 25

Criterios de Amsterdam IIRegla 3-2-1-0

Gastroenterology,1999

3. ≥3 afectos por CCR o tumor asociado.Uno es FPG de los otros dos.

2. Al menos 2 generaciones sucesivas

1. Al menos un diagnostico antes de los 50

0. Exclusión de FAP.

Los tumores han de ser confirmados con informes anatomopatológicos.

Page 29: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Criterios de Bethesda revisados

1. Cáncer colorrectal diagnosticado antes de los 50 años

2. Presencia de cáncer colorrectal sincrónico o metacrónico, u otro tumor a asociado a CCHNP,

independientemente de la edad

3. Cáncer colorrectal con histologíab de tumor con IMS-alta diagnosticado antes de 60 años c

4. Cáncer colorrectal diagnosticado en uno o más familiares de primer grado con un tumor

asociado a CCHNP, uno de los cánceres diagnosticados antes de los 50

5. Individuo con cáncer colorrectal en 2 o más familiares de primer o segundo grado con un tumor

asociado a CCHNP, independientemente de la edad

a Tumores asociados a CCHNP: colorrectal, endometrial, estómago, ovario, páncreas, uréter y pelvis renal, tracto biliar, cerebral (glioblastoma),

adenomas sebáceos y queratoacantomas, y tumores del intestino delgado.

b Presencia de linfocitos infiltrantes de tumor, reacción Crohn-like, diferenciación mucinosa/anillo de sello, o medul.

c No consenso sobre la inclusión de límite de edad en el criterio 3; los participantes votaron mantener edad inferior a 60 años en las guías.

Page 30: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

-

Criteris Amsterdam

IHQ

IHQ+

Banc ADN

CCR Familiar

TipusX?

IMS-IMS+

Anàlisis gensreparadors indicats

MLH1(-)

BRAF

V600E

MSH2(-)MSH6(-)PMS2(-)

RER

Banc ADN

IMS-IMS+

RER

Criteris Bethesda

MLH1(-)MSH2(-)MSH6(-)PMS2(-)

+

IHQ+

IHQ

-

BRAFV600E

Anàlisi gens

reparadors indicats

Algoritmo pacientes visitados en la Unidad de Consejo Genético

Page 31: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …
Page 32: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Diagnòstico clínico y genético del Sd de Lynch

Criterios de Bethesda

15-30% MMR+

Criterios de Amsterdam I i II

55% MMR+

CCR no seleccionado: 2,1%MMR+EC no seleccionado: 1,8% MMR+

Berends, 2003; Lu ,2007; Hampel,2005; Ollikainen,2005; Goodfellow,2003

CCR < 50: 5-9% MMR+EC < 50 a: 5-9% MMR+

Page 33: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …
Page 34: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

100 EC < 50 a. 9% MMR+: 7 MSH2+, 1 MLH1+,1MSH6+

Page 35: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …
Page 36: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Ca endometrio y CCHNP

Edad y Hª familiar: Baja sensibilidad para detectar CCHNP

Incrementar la (P) de asociación con CCHNP:

*Morfología tumoral (linfocitos infiltrantes de tumor)*Topografía (segmento inferior útero)*Presencia sincrónica de un ca celulas claras ovario.

K Garg, J Clin Pathol 2009

Page 37: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Dx Molecular CCHNP

Sd de Lynch

D. 77 a. 75d. 53 a.

CCR

56 A. ADK SIGMA pT2pN0

60 A. CDI GII pT1cpN0 RE80% RP50% HER2 -

61 A. ADK SEROSO ENDOMETRIO IA

27

62 a

3233

85 a

RER+

3635

Estudio directo

Familiares 1º

CribadoIndividualizar.FCC

VNVP VN?

IHQ :MSH2-MSH6-

GEN MSH2: c.1511-1G>A

Page 38: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

ENFERMEDAD METODO SCREENING

EDAD INICIO FRECUENCIA

CCR*

FCC

20-25 a.

c/ 1-2 a.

Endometrio y ovarios

ECO TV+CA 125

± ASPIRADO END.

30-35 a.

anual

Gástrico**

FGS

30-35 a.

1-2 a.

Ca. Urotelial**

ECO+ Citologia orina

30 a.

1-2 a.

*En pacientes dx y tratados de CCR, se recomienda un seguimiento ANUAL con endoscopia del Colon y/o

Recto remanentes.

**Sólo si hay antecedentes familiares de estas neoplasias

***Si Sd Muir-Torre, revisiones cutáneas (adenomas-carcinomas sebáceos)

(Lynch HT et al. 2003)

Seguimiento clínico del CCHNP o Sd de Lynch

Page 39: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Carcinogénesis acelerada en CCHNP

Epitelionormal

Epitelio hiperproliferativoFocos de criptas aberrantes

Adenomapequeño

Adenomagrande

Cáncer decolon

CCR ESPORÁDICO: 5 a 10 años

CCHNP : 1 - 3 años

PFC: Iniciación Tumoral Acelerada

APC

HNPCC: Progresión Tumoral Acelerada

Page 40: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Reduce 62% Incidencia CCR

Reduce 65% Mortalidad CCR

Page 41: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Cirurgia Profilàctica en Síndrome de Lynch

�HSOB profiláctica eficaz para reducir incidencia de Ca Ginecològic

�No diferencias significativas en la Mortalidad total por cáncer

Page 42: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

D. 77 a. 75d. 53 a.

CCR

56 A. ADK SIGMA pT2pN0

60 A. CDI GII pT1cpN0 RE80% RP50% HER2 -

61 A. ADK SEROSO ENDOMETRIO IA

27

62 a

3233

85 a

RER+IHQ :MSH2-MSH6-GEN MSH2: c.1511-1G>A

3635

Estudio directo

Familiares 1º

CribadoIndividualizar.FCC

VNVP VN?

Page 43: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Diagnóstico Genético Preimplantacional

Page 44: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …
Page 45: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

Just when I knew all of life’s answers,They changed all the questions!!

Gracias

Page 46: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

D. 77 a. 75d. 69 a.

Ca Gastric

63 56 A. Adenoma tubular 2009

FGS 2009: N

Histerectomia x Hiperplàsia atípica

40 A. CCR DRET

ADK MUCINOS+OOFOREC BILAT

50 A. ADK ENDOMETRIOIDE

1 QUERATOACANTOMA

27

58 a

6865 A

2

25-30 A

56 a

FCC 2009 (34 A): ADK IN SITU PTE FCC

32 34

d. 30 a.

CCR?

d. 37 a.

Tm Ginecológico

30 33

40 a 54 a

53 A. CM

53 A. Ca ENDOMETRIO

30 A. CM

32

?FCC+FGS 09: N

ECOTV Tm ovarica

Tm Krukenbert.

Capsula endosc, TAC TA, FGS,FCC y PET N.

Page 47: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …

-

Criteris Amsterdam

IHQ

IHQ+

Banc ADN

CCR Familiar

TipusX?

IMS-IMS+

Anàlisis gensreparadors indicats

MLH1(-)

BRAF

V600E

MSH2(-)MSH6(-)PMS2(-)

RER

Banc ADN

IMS-IMS+

RER

Criteris Bethesda

MLH1(-)MSH2(-)MSH6(-)PMS2(-)

+

IHQ+

IHQ

-

BRAFV600E

Anàlisi gens

reparadors indicats

Logaritme pacients visitats a la Unitat Consell Genètic

Page 48: CANCER HEREDITARIO GINECOLÓGICO: INTRODUCCIÓN Y …