Pxina 1 de 112

Direccin Xeral de Educacin, Formacin Profesional e Innovacin Educativa

Currculos de FP

Decreto 161/2012

Tcnico superior en enerxas renovables

Pxina 2 de 112

ndice

Decreto 161/2012, do 12 de xullo, polo que se establece o currculo do cicloformativo de grao superior correspondente ao ttulo de tcnico superior enenerxas renovables. .................................................................................................5CAPTULO I. Disposicins xerais........................................................................................... 7Artigo 1.- Obxecto................................................................................................................. 7CAPTULO II. Identificacin do ttulo, perfil profesional, contorno profesional e prospectiva do

ttulo no sector ou nos sectores .................................................................................... 7Artigo 2.- Identificacin. ........................................................................................................ 7Artigo 3.- Perfil profesional do ttulo. ..................................................................................... 8Artigo 4.- Competencia xeral. ............................................................................................... 8Artigo 5.- Competencias profesionais, persoais e sociais. .................................................... 8Artigo 6.- Relacin de cualificacins e unidades de competencia do Catlogo Nacional de

Cualificacins Profesionais includas no ttulo............................................................. 10Artigo 7.- Contorno profesional. .......................................................................................... 10Artigo 8.- Prospectiva do ttulo no sector ou nos sectores. ................................................. 11CAPTULO III. Ensinanzas do ciclo formativo e parmetros bsicos de contexto ................ 12Artigo 9.- Obxectivos xerais. ............................................................................................... 12Artigo 10.- Mdulos profesionais. ....................................................................................... 14Artigo 11.- Espazos e equipamentos. ................................................................................. 14Artigo 12.- Profesorado....................................................................................................... 15CAPTULO IV. Accesos e vinculacin a outros estudos, e correspondencia de mdulos

profesionais coas unidades de competencia............................................................... 16Artigo 13.- Preferencias para o acceso a este ciclo formativo en relacin coas modalidades

e as materias de bacharelato cursadas. ..................................................................... 16Artigo 14.- Acceso a outros estudos e validacins. ............................................................. 16Artigo 15.- Validacins e exencins. ................................................................................... 16Artigo 16.- Correspondencia dos mdulos profesionais coas unidades de competencia para

a sa acreditacin, validacin ou exencin. ................................................................ 16CAPTULO V. Organizacin da imparticin.......................................................................... 17Artigo 17.- Distribucin horaria. .......................................................................................... 17Artigo 18.- Unidades formativas.......................................................................................... 17Artigo 19.- Mdulo de proxecto........................................................................................... 17Disposicins adicionais........................................................................................................ 17Primeira.- Oferta nas modalidades semipresencial e a distancia deste ttulo. ...................... 17Segunda.- Titulacins equivalentes e vinculacin coas capacitacins profesionais. ............ 18Terceira.- Regulacin do exercicio da profesin. ................................................................. 18Cuarta.- Accesibilidade universal nas ensinanzas deste ttulo. ............................................ 18Quinta.- Autorizacin a centros privados para a imparticin das ensinanzas reguladas neste

decreto. ...................................................................................................................... 18Sexta.- Desenvolvemento do currculo................................................................................. 18Disposicin derrogatoria ...................................................................................................... 19nica.- Derrogacin de normas. .......................................................................................... 19Disposicins derradeiras...................................................................................................... 19Primeira.- Implantacin das ensinanzas recollidas neste decreto. ....................................... 19

Pxina 3 de 112

Segunda.- Desenvolvemento normativo. ............................................................................. 19Terceira.- Entrada en vigor. ................................................................................................. 19

1. Anexo I. Mdulos profesionais ..............................................................................211.1 Mdulo profesional: sistemas elctricos en centrais ................................................... 21

1.1.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin .......................................................................................211.1.2 Contidos bsicos ..............................................................................................................................................241.1.3 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................27

1.2 Mdulo profesional: subestacins elctricas ............................................................... 281.2.1 Unidade formativa 1: planificacin da montaxe de subestacins elctricas ....................................................281.2.2 Unidade formativa 2: planificacin e realizacin de operacins de mantemento de subestacins elctricas .331.2.3 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................35

1.3 Mdulo profesional: telecontrol e automatismos ......................................................... 371.3.1 Unidade formativa 1: control e automatismos ..................................................................................................371.3.2 Unidade formativa 2: supervisin e control de sistemas elctricos..................................................................411.3.3 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................43

1.4 Mdulo profesional: prevencin de riscos elctricos ................................................... 441.4.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin .......................................................................................441.4.2 Contidos bsicos ..............................................................................................................................................461.4.3 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................48

1.5 Mdulo profesional: sistemas de enerxas renovables ................................................ 501.5.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin .......................................................................................501.5.2 Contidos bsicos ..............................................................................................................................................521.5.3 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................56

1.6 Mdulo profesional: configuracin de instalacins solares fotovoltaicas ..................... 571.6.1 Unidade formativa 1: aproveitamento solar......................................................................................................571.6.2 Unidade formativa 2: instalacins solares fotovoltaicas...................................................................................581.6.3 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................63

1.7 Mdulo profesional: xestin da montaxe de instalacins solares fotovoltaicas............ 651.7.1 Unidade formativa 1: organizacin e control da montaxe de instalacins solares fotovoltaicas......................651.7.2 Unidade formativa 2: organizacin e control do mantemento de instalacins solares fotovoltaicas................691.7.3 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................71

1.8 Mdulo profesional: xestin da montaxe de parques elicos ...................................... 721.8.1 Unidade formativa 1: caracterizacin, planificacin e aprovisionamento na montaxe de parques elicos......721.8.2 Unidade formativa 2: montaxe e mantemento preventivo en parques elicos.................................................761.8.3 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................77

1.9 Mdulo profesional: operacin e mantemento de parques elicos.............................. 791.9.1 Unidade formativa 1: operacin de parques elicos ........................................................................................791.9.2 Unidade formativa 2: mantemento de parques elicos ....................................................................................811.9.3 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................85

1.10 Mdulo profesional: proxecto de enerxas renovables ................................................ 871.10.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin .......................................................................................871.10.2 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................89

1.11 Mdulo profesional: formacin e orientacin laboral. .................................................. 901.11.1 Unidade formativa 1: prevencin de riscos laborais.........................................................................................901.11.2 Unidade formativa 2: equipos de traballo, dereito do traballo e da seguridade social, e procura de emprego921.11.3 Orientacins pedagxicas ................................................................................................................................95

1.12 Mdulo profesional: empresa e iniciativa emprendedora. ........................................... 971.12.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin .......................................................................................97

Pxina 4 de 112

1.12.2 Contidos bsicos ..............................................................................................................................................991.12.3 Orientacins pedagxicas ..............................................................................................................................100

1.13 Mdulo profesional: formacin en centros de traballo ............................................... 1021.13.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin .....................................................................................102

2. Anexo II ..................................................................................................................1063. Anexo III .................................................................................................................1074. Anexo IV.................................................................................................................1095. Anexo V..................................................................................................................1116. Anexo VI .................................................................................................................112

Pxina 5 de 112

Decreto 161/2012, do 12 de xullo, polo que se establece o currculo do ciclo forma-tivo de grao superior correspondente ao ttulo de tcnico superior en enerxas re-novables.

O Estatuto de Autonoma de Galicia, no seu artigo 31, determina que compe-tencia plena da Comunidade Autnoma de Galicia a regulacin e a administracindo ensino en toda a sa extensin, nos seus niveis e graos, nas sas modalidadese especialidades, sen prexuzo do disposto no artigo 27 da Constitucin e nas leisorgnicas que, conforme o punto primeiro do seu artigo 81, a desenvolvan.

A Lei orgnica 5/2002, do 19 de xuo, das cualificacins e da formacin profe-sional, ten por obxecto a ordenacin dun sistema integral de formacin profesional,cualificacins e acreditacin que responda con eficacia e transparencia s deman-das sociais e econmicas a travs das modalidades formativas.

A devandita lei establece que a Administracin xeral do Estado, de conformidadeco que se dispn no artigo 149.1, 30 e 7 da Constitucin espaola, e logo daconsulta ao Consello Xeral de Formacin Profesional, determinar os ttulos deformacin profesional e os certificados de profesionalidade que constituirn asofertas de formacin profesional referidas ao Catlogo Nacional de CualificacinsProfesionais, creado polo Real decreto 1128/2003, do 5 de setembro, e modificadopolo Real decreto 1416/2005, do 25 de novembro, cuxos contidos podern ampliaras administracins educativas no mbito das sas competencias.

Establece as mesmo que os ttulos de formacin profesional e os certificados deprofesionalidade tern carcter oficial e validez en todo o territorio do Estado e se-rn expedidos polas administracins competentes, a educativa e a laboral respec-tivamente.

A Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, establece no seu captulo IIIdo ttulo preliminar que se entende por currculo o conxunto de obxectivos, compe-tencias bsicas, contidos, mtodos pedagxicos e criterios de avaliacin de cadaunha das ensinanzas reguladas pola citada lei.

No seu captulo V do ttulo I establece as directrices xerais da formacin profe-sional inicial e dispn que o Goberno, logo da consulta s comunidades autno-mas, establecer as titulacins correspondentes aos estudos de formacin profe-sional, as como os aspectos bsicos do currculo de cada unha delas.

A Lei 2/2011, do 4 de marzo, de economa sustentable, e a Lei orgnica 4/2011,do 11 de marzo, complementaria da lei de economa sustentable, introducen modi-ficacins na Lei orgnica 5/2002, do 19 de xuo, e na Lei orgnica 2/2006, do 3 demaio, no marco legal das ensinanzas de formacin profesional, que pretenden, en-tre outros aspectos, adecuar a oferta formativa s demandas dos sectores produti-vos.

O Real decreto 1147/2011, do 29 de xullo, polo que se establece a ordenacinxeral da formacin profesional do sistema educativo, que substite o Real decreto1538/2006, do 15 de decembro, estableceu no seu artigo 9 a estrutura dos ttulosde formacin profesional, tomando como base o Catlogo Nacional de Cualifica-cins Profesionais, as directrices fixadas pola Unin Europea e outros aspectos deinterese social.

Pxina 6 de 112

No seu artigo 8, dedicado definicin do currculo polas administracins educa-tivas en desenvolvemento do artigo 6 da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, deeducacin, establece que as administracins educativas, no mbito das sas com-petencias, establecern os currculos correspondentes ampliando e contextuali-zando os contidos dos ttulos realidade socioeconmica do territorio da sa com-petencia, e respectando o seu perfil profesional.

O Decreto 114/2010, do 1 de xullo, polo que se establece a ordenacin xeral daformacin profesional do sistema educativo de Galicia, determina nos seus captu-los III e IV, dedicados ao currculo e a organizacin das ensinanzas, a estruturaque deben seguir os currculos e os mdulos profesionais dos ciclos formativos nacomunidade autnoma de Galicia.

Publicado o Real decreto 385/2011, do 18 de marzo, polo que se establece o t-tulo de tcnico superior en enerxas renovables e se fixan as sas ensinanzas m-nimas, e de acordo co seu artigo 10.2, correspndelle Consellera de Cultura,Educacin e Ordenacin Universitaria establecer o currculo correspondente nombito da comunidade autnoma de Galicia.

Consonte o anterior, este decreto desenvolve o currculo do ciclo formativo deformacin profesional de tcnico superior en enerxas renovables. Este currculoadapta a nova titulacin ao campo profesional e de traballo da realidade socioeco-nmica galega e s necesidades de cualificacin do sector produtivo canto a espe-cializacin e polivalencia, e posibilita unha insercin laboral inmediata e unha pro-xeccin profesional futura.

Para estes efectos, e de acordo co establecido no citado Decreto 114/2010, do 1de xullo de 2010, determnase a identificacin do ttulo, o seu perfil profesional, ocontorno profesional, a prospectiva do ttulo no sector ou nos sectores, as ensinan-zas do ciclo formativo, a correspondencia dos mdulos profesionais coas unidadesde competencia para a sa acreditacin, validacin ou exencin, as como os pa-rmetros do contexto formativo para cada mdulo profesional no que se refire aespazos, equipamentos, titulacins e especialidades do profesorado, e as sasequivalencias para efectos de docencia.

As mesmo, determnanse os accesos a outros estudos, as modalidades e asmaterias de bacharelato que facilitan a conexin co ciclo formativo, as validacins,exencins e equivalencias, e a informacin sobre os requisitos necesarios segundoa lexislacin vixente para o exercicio profesional, cando proceda.

O currculo que se establece neste decreto desenvlvese tendo en conta o perfilprofesional do ttulo a travs dos obxectivos xerais que o alumnado debe alcanzarao finalizar o ciclo formativo e os obxectivos propios de cada mdulo profesional,expresados a travs dunha serie de resultados de aprendizaxe, entendidos comoas competencias que deben adquirir os alumnos e as alumnas nun contexto deaprendizaxe, que lles han permitir conseguir os logros profesionais necesarios paradesenvolver as sas funcins con xito no mundo laboral.

Asociada a cada resultado de aprendizaxe establcese unha serie de contidosde tipo conceptual, procedemental e actitudinal redactados de xeito integrado, quehan proporcionar o soporte de informacin e destreza precisos para lograr as com-petencias profesionais, persoais e sociais propias do perfil do ttulo.

Pxina 7 de 112

Neste sentido, a inclusin do mdulo de formacin en centros de traballo posibili-ta que o alumnado complete a formacin adquirida no centro educativo mediante arealizacin dun conxunto de actividades de producin e/ou de servizos en situa-cins reais de traballo no contorno produtivo do centro, de acordo coas esixenciasderivadas do Sistema Nacional de Cualificacins e Formacin Profesional.

O mdulo de proxecto que se incle neste ciclo formativo permitir integrar deforma global os aspectos mis salientables das competencias profesionais, perso-ais e sociais caractersticas do ttulo que se abordaron no resto dos mdulos profe-sionais, con aspectos relativos ao exercicio profesional e xestin empresarial.

A formacin relativa prevencin de riscos laborais dentro do mdulo de forma-cin e orientacin laboral aumenta a empregabilidade do alumnado que supere es-tas ensinanzas e facilita a sa incorporacin ao mundo do traballo, ao capacitalopara levar a cabo responsabilidades profesionais equivalentes s que precisan asactividades de nivel bsico en prevencin de riscos laborais, establecidas no Realdecreto 39/1997, do 17 de xaneiro, polo que se aproba o regulamento dos servizosde prevencin.

De acordo co artigo 10 do citado Decreto 114/2010, do 1 de xullo, establcese adivisin de determinados mdulos profesionais en unidades formativas de menorduracin, coa finalidade de facilitar a formacin ao longo da vida, respectando, entodo caso, a necesaria coherencia da formacin asociada a cada unha delas.

De conformidade co exposto, por proposta do conselleiro de Cultura, Educacine Ordenacin Universitaria, no exercicio da facultade outorgada polo artigo 34 daLei 1/1983, do 22 de febreiro, reguladora da Xunta e da sa Presidencia, modifica-da polas Leis 11/1988, do 20 de outubro, 2/2007, do 28 de marzo e 12/2007, do 27de xullo, conforme os ditames do Consello Galego de Formacin Profesional e doConsello Escolar de Galicia, e logo de deliberacin do Consello da Xunta de Gali-cia, na sa reunin do da doce de xullo de dous mil doce,

DISPOO

CAPTULO I. Disposicins xerais

Artigo 1.- Obxecto.

Este decreto establece o currculo que ser de aplicacin na Comunidade Aut-noma de Galicia para as ensinanzas de formacin profesional relativas ao ttulo detcnico superior en enerxas renovables, determinado polo Real decreto 385/2011,do 18 de marzo.

CAPTULO II. Identificacin do ttulo, perfil profesional, contorno profesionale prospectiva do ttulo no sector ou nos sectores

Artigo 2.- Identificacin.

Pxina 8 de 112

O ttulo de tcnico superior en enerxas renovables identifcase polos seguinteselementos:

Denominacin: enerxas renovables. Nivel: formacin profesional de grao superior. Duracin: 2.000 horas. Familia profesional: enerxa e auga. Referente europeo: CINE 5b (Clasificacin Internacional Normalizada da

Educacin).

Artigo 3.- Perfil profesional do ttulo.

O perfil profesional do ttulo de tcnico superior en enerxas renovables determ-nase pola sa competencia xeral, polas sas competencias profesionais, persoaise sociais, as como pola relacin de cualificacins e, de ser o caso, unidades decompetencia do Catlogo Nacional de Cualificacins Profesionais includas no ttu-lo.

Artigo 4.- Competencia xeral.

A competencia xeral deste ttulo consiste en efectuar a coordinacin da monta-xe, a posta en servizo, a xestin da operacin e o mantemento de parques e insta-lacins de enerxa elica, as como promover instalacins, desenvolver proxectos exestionar e realizar a montaxe e o mantemento de instalacins solares fotovoltai-cas, e tamn xestionar e supervisar a montaxe e o mantemento, e realizar a ope-racin e o mantemento de primeiro nivel en subestacins elctricas.

Artigo 5.- Competencias profesionais, persoais e sociais.

As competencias profesionais, persoais e sociais deste ttulo son as que se rela-cionan:

a) Organizar a montaxe de parques elicos, definindo os recursos, os temposnecesarios e os sistemas de control da execucin.

b) Xestionar a posta en servizo, a operacin e o mantemento de parques eli-cos, partindo da interpretacin da informacin tcnica contida en proxectos e ou-tros documentos tcnicos.

c) Operar en sistemas telemando de xestin de parques elicos, adaptando ofuncionamento do conxunto s condicins atmosfricas e aos requisitos da rede.

d) Realizar a operacin local e o mantemento en parques elicos, seguindo osprotocolos de seguridade e de prevencin de riscos regulamentarios.

e) Realizar informes e outros documentos tcnicos necesarios para a xestin damontaxe, o mantemento e a operacin de parques elicos.

f) Avaliar situacins de risco laboral e para o ambiente relacionadas coa monta-xe, a operacin e o mantemento de aeroxeradores e parques elicos, detallando

Pxina 9 de 112

medidas de prevencin para cada tipo de risco.g) Organizar a montaxe de subestacins elctricas, elaborando plans e criterios

de supervisin.h) Realizar tarefas de operacin local e mantemento de primeiro nivel en subes-

tacins elctricas, seguindo os protocolos de seguridade e de prevencin de riscosregulamentarios.

i) Xestionar o desenvolvemento de proxectos de diversos tipos de instalacinssolares fotovoltaicas, realizando os clculos pertinentes e elaborando a documen-tacin tcnica.

j) Realizar a montaxe, a operacin e o mantemento de instalacins solares foto-voltaicas, partindo da interpretacin da informacin tcnica contida en proxectos eoutros documentos tcnicos.

k) Organizar os labores de montaxe de instalacins solares fotovoltaicas, elabo-rando plans e criterios de supervisin.

l) Xestionar os trmites administrativos e a documentacin relacionada cos pro-cesos de montaxe de parques elicos, instalacins solares fotovoltaicas e subesta-cins elctricas das anteriores instalacins.

m) Avaliar o desenvolvemento de tecnoloxas que fan posible o aproveitamentoda enerxa xeotrmica e mareomotriz, de biocombustibles, biomasa, hidrxeno eoutras enerxas renovables, analizando a sa implantacin en centrais elctricas.

n) Adaptarse s novas situacins laborais, mantendo actualizados os coece-mentos cientficos, tcnicos e tecnolxicos relativos ao seu mbito profesional, xes-tionando a sa formacin e os recursos existentes na aprendizaxe ao longo da vidae utilizando as tecnoloxas da informacin e da comunicacin.

) Resolver situacins, problemas ou continxencias con iniciativa e autonomano mbito da sa competencia, con creatividade, innovacin e esprito de mellorano traballo persoal e no dos membros do equipo.

o) Organizar e coordinar equipos de traballo con responsabilidade, supervisandoo seu desenvolvemento, mantendo relacins fludas e asumindo o liderado, eachegando solucins aos conflitos grupais que se presenten.

p) Comunicarse co persoal do seu nivel, con superiores, coa clientela e coaspersoas baixo a sa responsabilidade, utilizando vas eficaces de comunicacin,transmitindo a informacin e os coecementos adecuados, e respectando a auto-noma e a competencia das persoas que interveen no mbito do seu traballo.

q) Xerar mbitos seguros no desenvolvemento do seu traballo e o do seu equi-po, supervisando e aplicando os procedementos de prevencin de riscos laborais eambientais, de acordo co establecido pola normativa e os obxectivos da empresa.

r) Supervisar e aplicar procedementos de xestin de calidade e de accesibilidadee deseo universais, nas actividades profesionais includas nos procesos de pro-ducin ou prestacin de servizos.

s) Realizar a xestin bsica para a creacin e o funcionamento dunha pequenaempresa, e ter iniciativa na sa actividade profesional con sentido da responsabili-

Pxina 10 de 112

dade social.t) Exercer os seus dereitos e cumprir as obrigas derivadas da sa actividade pro-

fesional, de acordo co establecido na lexislacin, participando activamente na vidaeconmica, social e cultural.

Artigo 6.- Relacin de cualificacins e unidades de competencia do CatlogoNacional de Cualificacins Profesionais includas no ttulo.

Cualificacins profesionais completas includas no ttulo:a) Xestin da montaxe e mantemento de parques elicos, ENA 193_3 (Real de-

creto 1228/2006, do 27 de outubro), que abrangue as seguintes unidades de com-petencia:

UC0615_3: desenvolver proxectos de montaxe de instalacins de enerxa e-lica.

UC0616_3: xestionar a posta en servizo e a operacin de instalacins deenerxa elica.

UC0617_3: xestionar o mantemento de instalacins de enerxa elica. UC0618_2: previr riscos profesionais e actuar en casos de emerxencia en par-

ques elicos. UC0619_2: montar e manter instalacins de enerxa elica.b) Organizacin e proxectos de instalacins solares fotovoltaicas, ENA 263_3

(Real decreto 1114/2007, do 24 de agosto), que abrangue as seguintes unidadesde competencia:

UC0842_3: determinar a viabilidade de proxectos de instalacins solares. UC0843_3: desenvolver proxectos de instalacins solares fotovoltaicas. UC0844_3: organizar e controlar a montaxe de instalacins solares fotovoltai-

cas. UC0845_3: organizar e controlar o mantemento de instalacins solares foto-

voltaicas.c) Xestin da montaxe, a operacin e o mantemento de subestacins elctricas,

ENA 474_3 (Real decreto 716/2010, do 28 de maio), que abrangue as seguintesunidades de competencia:

UC1531_3: xestionar e supervisar a montaxe de subestacins elctricas. UC1532_3: xestionar e supervisar a operacin e o mantemento de subesta-

cins elctricas. UC1533_2: operar localmente e realizar o mantemento de primeiro nivel en

subestacins elctricas. UC1530_2: previr riscos en instalacins elctricas de alta tensin.

Artigo 7.- Contorno profesional.

Pxina 11 de 112

1. As persoas con esta titulacin exercen a sa actividade en empresas dedica-das a realizar a promocin, a montaxe, a explotacin e o mantemento de instala-cins de enerxas elicas e solares fotovoltaicas para a producin de enerxa elc-trica, as como en empresas relacionadas coa xeracin, o transporte e a distribu-cin de enerxa elctrica, ou que posan instalacins de alta tensin, e tamn enempresas industriais que realicen traballos de montaxe e mantemento de subesta-cins elctricas.

2. As ocupacins e os postos de traballo mis salientables son os seguintes: Tcnico/a de xestin de operacin e mantemento en instalacins elicas. Responsable de montaxe de parques elicos. Responsable de montaxe de aeroxeradores. Especialista montador/ora de aeroxeradores. Especialista en mantemento de parques elicos. Promotor/ora de instalacins solares. Proxectista de instalacins solares fotovoltaicas. Responsable de montaxe de instalacins solares fotovoltaicas. Responsable de mantemento de instalacins solares fotovoltaicas. Responsable de explotacin e mantemento de pequenas centrais solares fo-

tovoltaicas. Montador/ora operador/ora de instalacins solares fotovoltaicas. Encargado/a de montaxe de subestacins elctricas de instalacins elicas e

fotovoltaicas. Encargado/a de mantemento de subestacins elctricas de instalacins eli-

cas e fotovoltaicas. Operador/ora mantedor/ora de subestacins elctricas de instalacins elicas

e fotovoltaicas.

Artigo 8.- Prospectiva do ttulo no sector ou nos sectores.

1. O perfil profesional deste ttulo, dentro do sector de producin de enerxa,marca unha evolucin cara s competencias relacionadas coa instalacin e o man-temento de parques elicos, instalacins fotovoltaicas con e sen conexin a rede,con adecuacin a maiores requisitos de eficiencia enerxtica e seguridade na ex-plotacin, e de conservacin do ambiente mediante o uso de enerxas renovablese a xestin de residuos.

2. A evolucin tecnolxica est a permitir a adecuacin de materiais e equipa-mentos con maiores prestacins, eficiencia e seguridade nas centrais elicas e fo-tovoltaicas, cun forte crecemento na demanda de novos equipamentos.

3. A estrutura organizativa das empresas do sector avanza cara ao traballo enequipo e a delegacin de funcins e responsabilidades en xestin de recursos,programacin e supervisin dos procesos, e seguimento dos plans de calidade e

Pxina 12 de 112

seguridade.4. Este persoal profesional debe presentar un perfil polivalente, capaz de adap-

tarse aos cambios, cun alto grao de autonoma, con capacidade para a toma dedecisins e para o traballo en equipo e a coordinacin con persoal tcnico doutrosdepartamentos.

5. A adaptacin aos cambios de normas e regulamentos est a supor unha evo-lucin cara a sistemas integrados de xestin de calidade e seguridade, e previsi-ble a incorporacin de protocolos derivados da normativa de xestin de residuos.

CAPTULO III. Ensinanzas do ciclo formativo e parmetros bsicos de contex-to

Artigo 9.- Obxectivos xerais.

Os obxectivos xerais deste ciclo formativo son os seguintes:a) Identificar a composicin e o funcionamento de aeroxeradores e parques eli-

cos, determinando os equipamentos, as sas partes e os parmetros esenciais pa-ra organizar a montaxe.

b) Definir procesos e procedementos de posta en servizo, operacin e mante-mento de parques elicos, caracterizando as fases, as operacins e os recursosnecesarios, para planificar e controlar a sa execucin.

c) Realizar tarefas de montaxe e mantemento en parques elicos para colaborarna xestin dos procesos e os programas de montaxe e mantemento previstos.

d) Simular o comportamento de aeroxeradores e parques elicos, utilizando apli-cacins informticas, para axustar o punto ptimo de funcionamento segundo crite-rios de seguridade, eficiencia e calidade na subministracin.

e) Describir os procesos de operacin local ou mediante telemando en aeroxe-radores, caracterizando as tarefas e os recursos necesarios, para operar en par-ques elicos.

f) Identificar e caracterizar instalacins e equipamentos que interveen nos par-ques elicos para operar ou realizar o mantemento.

g) Realizar tarefas de operacin local e operacin en centros de control de par-ques elicos para axustar o seu funcionamento segundo parmetros de mximaeficiencia e seguridade.

h) Procedementar a xestin e a supervisin da montaxe e o mantemento en par-ques elicos, elaborando informes e documentacin tcnica.

i) Aplicar medidas de prevencin na montaxe, na operacin e no mantemento deaeroxeradores e parques elicos, recoecendo a normativa e as situacins de ris-co.

j) Recoecer o proceso de montaxe e posta en funcionamento de subestacinselctricas, caracterizando as fases, as operacins e os recursos necesarios, paraorganizar e controlar a sa execucin.

Pxina 13 de 112

k) Identificar as partes e os equipamentos que configuran unha subestacinelctrica para realizar a montaxe, a operacin local ou o mantemento das instala-cins.

l) Realizar clculos, desenvolver memorias tcnicas, elaborar planos e realizarorzamentos de instalacins solares fotovoltaicas para configurar as instalacins.

m) Identificar instalacins e equipamentos que interveen nas instalacins sola-res fotovoltaicas para realizar a montaxe, a operacin e o mantemento.

n) Recoecer as tcnicas de montaxe de sistemas e elementos das instalacinssolares fotovoltaicas para a sa supervisin e o seu control.

) Recoecer os tipos de instalacins solares fotovoltaicas para xestionar a satramitacin e a sa legalizacin.

o) Identificar as tcnicas e os sistemas existentes por enerxas de carcter reno-vable, para a sa aplicacin en instalacins convencionais.

p) Analizar e utilizar os recursos e as oportunidades de aprendizaxe relaciona-das coa evolucin cientfica, tecnolxica e organizativa do sector, as como as tec-noloxas da informacin e da comunicacin, para manter o esprito de actualizacine adaptarse a novas situacins laborais e persoais.

q) Desenvolver a creatividade e o esprito de innovacin para responder aos re-tos que se presenten nos procesos, as como a organizacin do traballo e da vidapersoal.

r) Tomar decisins fundamentadas, analizando as variables implicadas, inte-grando saberes de distinto mbito, e aceptando os riscos e a posibilidade de equi-vocacin, para afrontar e resolver situacins, problemas e continxencias.

s) Desenvolver tcnicas de liderado, motivacin, supervisin e comunicacin encontextos de traballo en grupo, para facilitar a organizacin e a coordinacin deequipos de traballo.

t) Aplicar estratexias e tcnicas de comunicacin, adaptndose aos contidos quese vaian transmitir, finalidade e s caractersticas das persoas receptoras, paraasegurar a eficacia nos procesos de comunicacin.

u) Avaliar situacins de prevencin de riscos laborais e de proteccin ambiental,propondo e aplicando medidas de prevencin persoais e colectivas, de acordo coanormativa aplicable nos procesos do traballo, para garantir mbitos seguros.

v) Identificar e propor as accins profesionais necesarias para dar resposta accesibilidade e o deseo universais.

w) Identificar e aplicar parmetros de calidade nos traballos e nas actividadesque se realicen no proceso de aprendizaxe, para valorar a cultura da avaliacin eda calidade, e ser capaces de supervisar e mellorar procedementos de xestin decalidade.

x) Utilizar procedementos relacionados coa cultura emprendedora, empresarial ede iniciativa profesional, para realizar a xestin bsica dunha pequena empresa ouemprender un traballo.

y) Recoecer os seus dereitos e deberes como axente activo na sociedade, ten-

Pxina 14 de 112

do en conta o marco legal que regula as condicins sociais e laborais, para partici-par na cidadana democrtica.

Artigo 10.- Mdulos profesionais.

Os mdulos profesionais deste ciclo formativo, que se desenvolven no anexo Ideste decreto, son os que se relacionan:

MP0668. Sistemas elctricos en centrais. MP0669. Subestacins elctricas. MP0670. Telecontrol e automatismos. MP0671. Prevencin de riscos elctricos. MP0680. Sistemas de enerxas renovables. MP0681. Configuracin de instalacins solares fotovoltaicas. MP0682. Xestin da montaxe de instalacins solares fotovoltaicas. MP0683. Xestin da montaxe de parques elicos. MP0684. Operacin e mantemento de parques elicos. MP0686. Proxecto de enerxas renovables. MP0687. Formacin e orientacin laboral. MP0688. Empresa e iniciativa emprendedora. MP0689. Formacin en centros de traballo.

Artigo 11.- Espazos e equipamentos.

1. Os espazos e os equipamentos mnimos necesarios para o desenvolvementodas ensinanzas deste ciclo formativo son os establecidos no anexo II deste decre-to.

2. Os espazos formativos establecidos respectarn a normativa sobre preven-cin de riscos laborais, a normativa sobre seguridade e sade no posto de traballo,e cantas outras normas sexan de aplicacin.

3. Os espazos formativos establecidos poden ser ocupados por diferentes gru-pos de alumnado que curse o mesmo ou outros ciclos formativos, ou etapas edu-cativas.

4. Non cmpre que os espazos formativos identificados se diferencien mediantepechamentos.

5. A cantidade e as caractersticas dos equipamentos que se inclen en cadaespazo deber estar en funcin do nmero de alumnos e alumnas, e han ser osnecesarios e suficientes para garantir a calidade do ensino e a adquisicin dos re-sultados de aprendizaxe.

6. O equipamento dispor da instalacin necesaria para o seu correcto funcio-namento, cumprir as normas de seguridade e prevencin de riscos, e cantas ou-tras sexan de aplicacin, e respectaranse os espazos ou as superficies de seguri-

Pxina 15 de 112

dade que esixan as mquinas en funcionamento.

Artigo 12.- Profesorado.

1. A docencia dos mdulos profesionais que constiten as ensinanzas deste ci-clo formativo correspndelle ao profesorado do corpo de catedrticos e catedrti-cas de ensino secundario, do corpo de profesorado de ensino secundario e do cor-po de profesorado tcnico de formacin profesional, segundo proceda, das espe-cialidades establecidas no anexo III A) deste decreto.

2. As titulacins requiridas para acceder aos corpos docentes citados son, concarcter xeral, as establecidas no artigo 13 do Real decreto 276/2007, do 23 defebreiro, polo que se aproba o regulamento de ingreso, accesos e adquisicin denovas especialidades nos corpos docentes a que se refire a Lei orgnica 2/2006,do 3 de maio, de educacin, e se regula o rxime transitorio de ingreso a que serefire a disposicin transitoria decimo stima da devandita lei. As titulacins equiva-lentes s anteriores para efectos de docencia, para as especialidades do profeso-rado son as recollidas no anexo III B) deste decreto.

3. O profesorado especialista ter atribuda a competencia docente dos mdulosprofesionais especificados no anexo III A) deste decreto.

4. O profesorado especialista deber cumprir os requisitos xerais esixidos para oingreso na funcin pblica docente establecidos no artigo 12 do Real decreto276/2007, do 23 de febreiro, polo que se aproba o regulamento de ingreso, accesoe adquisicin de novas especialidades nos corpos docentes a que se refire a Leiorgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, e se regula o rxime transitorio deingreso a que se refire a disposicin transitoria dcimo stima da devandita lei.

5. Ademais, co fin de garantir que responda s necesidades dos procesos invo-lucrados no mdulo profesional, cmpre acreditar no comezo de cada nomeamen-to unha experiencia profesional recoecida no campo laboral correspondente, de-bidamente actualizada, con polo menos dous anos de exercicio profesional noscatro anos inmediatamente anteriores ao nomeamento.

6. As titulacins requiridas para a imparticin dos mdulos profesionais que for-men o ttulo, para o profesorado dos centros de titularidade privada ou de titulari-dade pblica doutras administracins distintas das educativas, concrtanse noanexo III C) deste decreto.

A Consellera de Cultura, Educacin e Ordenacin Universitaria establecer unprocedemento de habilitacin para exercer a docencia, no que se esixir o cum-primento dalgn dos seguintes requisitos:

Que as ensinanzas conducentes s titulacins citadas engloben os obxectivosdos mdulos profesionais.

Que se acredite mediante certificacin unha experiencia laboral de, polo me-nos, tres anos no sector vinculado familia profesional, realizando actividadesprodutivas en empresas relacionadas implicitamente cos resultados de apren-dizaxe.

Pxina 16 de 112

CAPTULO IV. Accesos e vinculacin a outros estudos, e correspondencia demdulos profesionais coas unidades de competencia

Artigo 13.- Preferencias para o acceso a este ciclo formativo en relacin co-as modalidades e as materias de bacharelato cursadas.

Ter preferencia para acceder a este ciclo formativo o alumnado que cursara amodalidade de bacharelato de ciencias e tecnoloxa.

Artigo 14.- Acceso e vinculacin a outros estudos.

1. O ttulo de tcnico superior en enerxas renovables permite o acceso directopara cursar calquera outro ciclo formativo de grao superior, nas condicins de ac-ceso que se establezan.

2. Este ttulo permite o acceso directo s ensinanzas conducentes aos ttulosuniversitarios de grao nas condicins de admisin que se establezan.

3. Para os efectos de facilitar o rxime de validacins entre este ttulo e as ensi-nanzas universitarias de grao, asgnanse 120 crditos ECTS distribudos entre osmdulos profesionais deste ciclo formativo.

Artigo 15.- Validacins e exencins.

1. As persoas que tiveran superado o mdulo profesional de formacin e orien-tacin laboral, ou o mdulo profesional de empresa e iniciativa emprendedora, encalquera dos ciclos formativos correspondentes aos ttulos establecidos ao abeiroda Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, tern validados os devanditosmdulos en calquera outro ciclo formativo establecido ao abeiro da mesma lei.

2. As persoas que obtiveran a acreditacin de todas as unidades de competen-cia includas no ttulo, mediante o procedemento establecido no Real decreto1224/2009, do 17 de xullo, de recoecemento das competencias profesionais ad-quiridas por experiencia laboral, podern validar o mdulo de formacin e orienta-cin laboral sempre que:

Acrediten, polo menos, un ano de experiencia laboral. Estean en posesin da acreditacin da formacin establecida para o desem-

peo das funcins de nivel bsico da actividade preventiva, expedida de acor-do co disposto no Real decreto 39/1997, do 17 de xaneiro, polo que se aprobao regulamento dos servizos de prevencin.

3. De acordo co establecido no artigo 39 do Real decreto 1147/2011, do 29 dexullo, polo que se establece a ordenacin xeral da formacin profesional do siste-ma educativo, poder determinarse a exencin total ou parcial do mdulo profesio-nal de formacin en centros de traballo pola sa correspondencia coa experiencialaboral, sempre que se acredite unha experiencia relacionada con este ciclo forma-tivo nos termos previstos no devandito artigo.

Artigo 16.- Correspondencia dos mdulos profesionais coas unidades de

Pxina 17 de 112

competencia para a sa acreditacin, validacin ou exencin.

1. A correspondencia das unidades de competencia cos mdulos profesionaisque forman as ensinanzas deste ttulo para a sa validacin ou exencin quedadeterminada no anexo IV A) deste decreto.

2. A correspondencia dos mdulos profesionais que forman as ensinanzas destettulo coas unidades de competencia para a sa acreditacin queda determinadano anexo IV B) deste decreto.

CAPTULO V. Organizacin da imparticin

Artigo 17.- Distribucin horaria.

Os mdulos profesionais deste ciclo formativo organizaranse polo rxime ordina-rio segundo se establece no anexo V deste decreto.

Artigo 18.- Unidades formativas.

1. Consonte o artigo 10 do Decreto 114/2010, do 1 de xullo, polo que se estable-ce a ordenacin xeral da formacin profesional no sistema educativo de Galicia, ecoa finalidade de facilitar a formacin ao longo da vida e servir de referente para asa imparticin, establcese no anexo VI a divisin de determinados mdulos pro-fesionais en unidades formativas de menor duracin.

2. A Consellera de Cultura, Educacin e Ordenacin Universitaria ha determinaros efectos acadmicos da divisin dos mdulos profesionais en unidades formati-vas.

Artigo 19.- Mdulo de proxecto.

1. O mdulo de proxecto includo no currculo deste ciclo formativo ten por finali-dade a integracin efectiva dos aspectos mis salientables das competencias pro-fesionais, persoais e sociais caractersticas do ttulo que se abordaron no resto dosmdulos profesionais, xunto con aspectos relativos ao exercicio profesional e xestin empresarial. Organizarase sobre a base da titora individual e colectiva. Aatribucin docente ser a cargo do profesorado que imparta docencia no ciclo for-mativo.

2. Desenvolverase logo da avaliacin positiva de todos os mdulos profesionaisde formacin no centro educativo, coincidindo coa realizacin dunha parte do m-dulo profesional de formacin en centros de traballo e avaliarase unha vez cursadoeste, co obxecto de posibilitar a incorporacin das competencias adquiridas nel.

Disposicins adicionais

Primeira.- Oferta nas modalidades semipresencial e a distancia deste ttulo.

A imparticin das ensinanzas dos mdulos profesionais deste ciclo formativo nas

Pxina 18 de 112

modalidades semipresencial ou a distancia, que se ofrecern unicamente polo r-xime para as persoas adultas, ha requirir a autorizacin previa da Consellera deCultura, Educacin e Ordenacin Universitaria, conforme o procedemento que seestableza.

Segunda.- Titulacins equivalentes e vinculacin coas capacitacins profe-sionais.

A formacin establecida neste decreto no mdulo profesional de formacin eorientacin laboral capacita para levar a cabo responsabilidades profesionais equi-valentes s que precisan as actividades de nivel bsico en prevencin de riscoslaborais, establecidas no Real decreto 39/1997, do 17 de xaneiro, polo que seaproba o regulamento dos servizos de prevencin.

Terceira.- Regulacin do exercicio da profesin.

Os elementos recollidos neste decreto non constiten regulacin do exercicio deprofesin titulada ningunha.

Cuarta.- Accesibilidade universal nas ensinanzas deste ttulo.

1. A Consellera de Cultura, Educacin e Ordenacin Universitaria garantir queo alumnado poida acceder e cursar este ciclo formativo nas condicins estableci-das na disposicin derradeira dcima da Lei 51/2003, do 2 de decembro, de igual-dade de oportunidades, non discriminacin e accesibilidade universal das persoascon discapacidade.

2. As programacins didcticas que desenvolvan o currculo establecido nestedecreto debern ter en conta o principio de deseo universal. Para tal efecto, hanrecoller as medidas necesarias co fin de que o alumnado poida conseguir a com-petencia xeral do ttulo, expresada a travs das competencias profesionais, perso-ais e sociais, as como os resultados de aprendizaxe de cada un dos mdulos pro-fesionais.

En calquera caso, estas medidas non podern afectar de forma significativa consecucin dos resultados de aprendizaxe previstos para cada un dos mdulosprofesionais.

Quinta.- Autorizacin a centros privados para a imparticin das ensinanzasreguladas neste decreto.

A autorizacin a centros privados para a imparticin das ensinanzas deste cicloformativo esixir que desde o inicio do curso escolar se cumpran os requisitos deprofesorado, espazos e equipamentos regulados neste decreto.

Sexta.- Desenvolvemento do currculo.

1. O currculo establecido neste decreto require un posterior desenvolvemento atravs das programacins didcticas elaboradas polo equipo docente do ciclo for-

Pxina 19 de 112

mativo, consonte o establecido no artigo 34 do Decreto 114/2010, do 1 de xullo,polo que se establece a ordenacin xeral da formacin profesional do sistema edu-cativo de Galicia. Estas programacins concretarn e adaptarn o currculo ao con-torno socioeconmico do centro, tomando como referencia o perfil profesional dociclo formativo a travs dos seus obxectivos xerais e dos resultados de aprendiza-xe establecidos para cada mdulo profesional.

2. Os centros educativos desenvolvern este currculo de acordo co establecidono artigo 9 do Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingismo no ensinonon universitario de Galicia.

Disposicin derrogatoria

nica.- Derrogacin de normas.

Quedan derrogadas todas as disposicins de igual ou inferior rango que se opo-an ao disposto neste decreto.

Disposicins derradeiras

Primeira.- Implantacin das ensinanzas recollidas neste decreto.

1. No curso 2012-2013 implantarase o primeiro curso polo rxime ordinario.2. No curso 2013-2014 implantarase o segundo curso polo rxime ordinario.3. No curso 2012-2013 implantaranse as ensinanzas reguladas neste decreto

polo rxime para as persoas adultas.

Segunda.- Desenvolvemento normativo.

1. Autorzase a persoa titular da Consellera de Cultura, Educacin e OrdenacinUniversitaria para ditar as disposicins que sexan necesarias para a execucin e odesenvolvemento do establecido neste decreto.

2. Autorzase a persoa titular da Consellera de Cultura, Educacin e OrdenacinUniversitaria a modificar o anexo II B), relativo a equipamentos, cando por raznsde obsolescencia ou actualizacin tecnolxica as se xustifique.

Terceira.- Entrada en vigor.

Este decreto entrar en vigor o da seguinte ao da sa publicacin no Diario Ofi-cial de Galicia.

Santiago de Compostela, doce de xullo de dous mil doce

Pxina 20 de 112

Alberto Nez FeijoPresidente

Jess Vzquez AbadConselleiro de Cultura, Educacin e Ordenacin Universitaria

Pxina 21 de 112

1. Anexo I. Mdulos profesionais

1.1 Mdulo profesional: sistemas elctricos en cen-trais Equivalencia en crditos ECTS: 10.

Cdigo: MP0668.

Duracin: 160 horas.

1.1.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin RA1. Caracteriza sistemas elctricos, para o que interpreta esquemas e identifica as

sas caractersticas. CA1.1. Identificronse as caractersticas dos sistemas elctricos e os tipos de redes

elctricas. CA1.2. Distinguiuse o subsistema de xeracin de enerxa elctrica. CA1.3. Distinguiuse o subsistema de transporte de enerxa elctrica. CA1.4. Distinguiuse o subsistema de distribucin de enerxa. CA1.5. Identificronse os compoentes dun sistema elctrico. CA1.6. Relacionronse os elementos da rede coa sa simboloxa sobre planos, es-

quemas e o mapa do sistema elctrico. CA1.7. Clasificronse as redes de distribucin en funcin da sa conexin. CA1.8. Identificronse os tipos de esquemas en redes de baixa e de alta tensin en

funcin da sa conexin a terra. CA1.9. Identificronse os sistemas de control e mando dunha rede elctrica. CA1.10. Recoeceuse a importancia da interconexin de toda a rede elctrica euro-

pea.

RA2. Clasifica os materiais elctricos e magnticos, para o que recoece as sas pro-piedades e as sas caractersticas. CA2.1. Diferencironse os condutores e as canalizacins das instalacins de baixa

tensin (enlace, interior, etc.). CA2.2. Enumerronse os condutores e as canalizacins para redes de distribucin

de enerxa elctrica areas. CA2.3. Categorizronse os condutores e as canalizacins para redes de distribucin

de enerxa elctrica subterrnea. CA2.4. Identificronse as caractersticas e os tipos de condensadores e bobinas. CA2.5. Clasificronse os illadores. CA2.6. Seleccionronse illadores en funcin do grao de illamento, do tipo de mate-

rial e da funcin. CA2.7. Recoecronse as caractersticas e as magnitudes fundamentais dos mate-

riais ferromagnticos. CA2.8. Diferencironse elementos de funcionamento electromagntico en centrais

elctricas.

Pxina 22 de 112

RA3. Calcula circutos de instalacins elctricas de corrente continua e alterna (trifsi-ca e monofsica) utilizadas en centrais elctricas, utilizando tboas e tcnicas de con-figuracin. CA3.1. Recoecronse os valores caractersticos da corrente continua e alterna. CA3.2. Realizronse clculos de tensin, intensidade, potencia, etc., en circutos de

corrente continua. CA3.3. Realizronse clculos de tensin, intensidade, potencia, etc., en circutos de

corrente alterna monofsica. CA3.4. Recoecronse as vantaxes dos sistemas trifsicos na xeracin e no trans-

porte da enerxa elctrica. CA3.5. Identificronse os sistemas de xeracin e distribucin a tres e catro fos. CA3.6. Recoeceuse a diferenza entre sistemas equilibrados e desequilibrados. CA3.7. Realizronse clculos de intensidades, tensins, potencias, etc., en recepto-

res trifsicos equilibrados. CA3.8. Calculouse e mellorouse o factor de potencia de circutos de corrente alter-

na. CA3.9. Calculronse seccins de lias monofsicas e trifsicas de corrente alterna. CA3.10. Calculouse a resistencia de posta a terra. CA3.11. Seleccionronse elementos de proteccin elctrica.

RA4. Distingue as caractersticas das mquinas elctricas estticas e rotativas, e espe-cifica a sa constitucin e os seus valores. CA4.1. Clasificronse as mquinas elctricas. CA4.2. Recoeceuse a constitucin das mquinas elctricas. CA4.3. Enunciouse o principio de funcionamento das mquinas elctricas rotativas. CA4.4. Identificronse as caractersticas das mquinas elctricas rotativas. CA4.5. Identificouse o funcionamento e a constitucin das mquinas elctricas es-

tticas. CA4.6. Enumerronse as magnitudes nominais na placa de caractersticas. CA4.7. Realizronse clculos de comprobacin das caractersticas descritas na do-

cumentacin tcnica. CA4.8. Identificronse os elementos de manobra, proteccin e control das mqui-

nas elctricas. CA4.9. Identificronse os elementos auxiliares que compoen as mquinas elctri-

cas. CA4.10. Enumerronse os principais tipos de avaras en mquinas elctricas rotati-

vas e estticas CA4.11. Realizronse operacins de posta en marcha de mquinas rotativas e est-

ticas.

RA5. Caracteriza a aparellaxe e as proteccins elctricas nas centrais e nas subesta-cins, describindo a sa constitucin e o seu funcionamento, e interpretando as sasmagnitudes fundamentais. CA5.1. Recoeceuse a constitucin e o funcionamento de cada tipo de elemento de

corte. CA5.2. Diferencironse os tipos de elementos de proteccin e as sas caractersti-

cas tcnicas. CA5.3. Recoecronse as caractersticas do arco elctrico e as sas tcnicas de rup-

tura.

Pxina 23 de 112

CA5.4. Clasificronse fusibles, interruptores, etc., en funcin de valores caracters-ticos (calibre, e poder de corte, etc.).

CA5.5. Calculronse correntes de curtocircuto e tempos de actuacin dos equipa-mentos de proteccin.

CA5.6. Clasificouse a aparellaxe para proteccin e medida. CA5.7. Seleccionouse a aparellaxe de corte e proteccin. CA5.8. Recoecronse as caractersticas tcnicas da aparellaxe de medida.

RA6. Configura os sistemas auxiliares de apoio (tensin segura, corrente continua,etc.), para o que distingue instalacins e interpreta esquemas. CA6.1. Recoecronse os sistemas auxiliares de apoio. CA6.2. Configurronse sistemas auxiliares de corrente alterna. CA6.3. Configurronse sistemas auxiliares de corrente continua. CA6.4. Interpretronse esquemas de sistemas auxiliares de apoio. CA6.5. Identificronse os circutos alimentados polos servizos auxiliares. CA6.6. Recoecronse os procedementos de actuacin dos servizos auxiliares. CA6.7. Distinguronse os principais tipos de acumuladores de enerxa elctrica e as

sas caractersticas. CA6.8. Distinguronse os principais elementos dunha sala de bateras dunha central

elctrica. CA6.9. Distinguronse os principais tipos de grupos electrxenos de enerxa elctri-

ca e as sas caractersticas. CA6.10. Identificronse os mtodos empregados para a rectificacin da corrente al-

terna.

RA7. Realiza medidas elctricas utilizando os equipamentos adecuados, e interpreta osresultados obtidos. CA7.1. Recoecronse as metodoloxas de erros nas medidas. CA7.2. Determinouse a precisin dos aparellos de medida. CA7.3. Identificouse a simboloxa utilizada, en planos, en esquemas e na placa de

caractersticas de equipamentos de medida. CA7.4. Recoeceuse a importancia dos transformadores de medida. CA7.5. Identificronse os instrumentos de medida. CA7.6. Clasificronse os sistemas de medida. CA7.7. Efecturonse medidas elctricas (tensin, intensidade, potencia, etc.). CA7.8. Efecturonse medidas de posta a terra. CA7.9. Identificronse as funcins dos analizadores de redes. CA7.10. Interpretronse os resultados obtidos das medidas. CA7.11. Cumprronse as normas de seguridade dos equipamentos e das persoas na

realizacin de medidas.

RA8. Caracteriza os parmetros de calidade da enerxa elctrica aplicando a normativaespaola e internacional, en relacin cos sistemas de alimentacin e subministracin. CA8.1. Identificouse a normativa espaola e internacional relacionada coa calidade

da enerxa elctrica. CA8.2. Precisronse as caractersticas da alimentacin en baixa tensin. CA8.3. Recoecronse as caractersticas da alimentacin en media tensin. CA8.4. Definiuse a continuidade da subministracin de enerxa elctrica.

Pxina 24 de 112

CA8.5. Establecronse as responsabilidades no cumprimento da calidade. CA8.6. Recoecronse as perturbacins provocadas e inducidas por instalacins re-

ceptoras. CA8.7. Identificronse os problemas causados por unha mala calidade da enerxa

elctrica. CA8.8. Identificronse os equipamentos que melloran a calidade da enerxa elctri-

ca.

1.1.2 Contidos bsicos

BC1. Caractersticas dos sistemas elctricos

Caractersticas do sistema elctrico. Tipos de redes elctricas.

Descricin do sistema elctrico. Partes caractersticas. Interconexin.

Subsistemas de xeracin, de transporte e de distribucin.

Constitucin das redes de distribucin.

Elementos dun sistema elctrico: subestacin, lia de transporte, lia de distribucin ecentro de transformacin.

Simboloxa elctrica de alta e media tensin.

Tipos de lias nas redes de distribucin: areas (condutor espido, recuberto e illadotrenzado) e subterrneas (soterradas, enterradas baixo tubo e en galeras).

Tipos de conexin das redes de distribucin.

Tipos de esquemas en redes de baixa tensin en funcin da sa conexin a terra. Es-quemas TT, IT e TN: vantaxes e inconvenientes.

BC2. Clasificacin dos materiais elctricos e magnticos utilizados en centrais elctricas

Caractersticas fundamentais dos materiais condutores e illantes. Propiedades magn-ticas dos materiais: aplicacins. Forza elctrica: lei de Coulomb, lei de Ohm e leisfundamentais. Corrente en condutores metlicos.

Condutores e canalizacins para instalacins de enlace e interior. Materiais illantes: ti-pos e normativa.

Condutores e canalizacins para redes de distribucin de enerxa elctrica areas: na-tureza, caractersticas, tipos e normativa.

Condutores e canalizacins para redes de distribucin de enerxa elctrica subterrne-as: natureza, caractersticas, tipos e normativa.

Condensadores e bobinas. Capacidade e indutancia. Conexins. Caractersticas.

Illadores: funcionalidade e materiais empregados.

Materiais magnticos. Conceptos xerais do magnetismo. Curva de imantacin dos ma-teriais ferromagnticos. Tipos de comportamento magntico. Ciclo de histrese.

Electroimn: tipos e aplicacins.

BC3. Clculo de circutos en instalacins elctricas trifsicas e monofsicas

Valores caractersticos da corrente alterna. Comportamento dos receptores elementais(resistencia, bobina pura e condensador) en corrente alterna monofsica.

Pxina 25 de 112

Potencia en corrente alterna monofsica. Factor de potencia.

Resolucin de circutos de corrente alterna monofsica.

Sistemas trifsicos. Conexin de xeradores trifsicos. Potencia en sistemas trifsicos.

Sistemas trifsicos equilibrados e desequilibrados.

Clculos caractersticos en sistemas trifsicos equilibrados. Tensin e potencias trif-sicas.

Clculos de seccins en lias elctricas equilibradas: normativa.

Clculo de canalizacins: normativa.

Clculo da resistencia de posta a terra dunha instalacin: normativa.

Regulamentacin elctrica: regulamento electrotcnico de baixa tensin; regulamentode lias elctricas de alta tensin; regulamento de centrais e centros de transformacin.

BC4. Caractersticas elctricas das mquinas elctricas rotativas e estticas

Clasificacin de mquinas elctricas: mquinas rotativas e estticas. Xeradores elctri-cos.

Constitucin do xerador sncrono. Funcionamento do xerador asncrono. Funciona-mento do xerador de corrente continua. Constitucin do xerador de corrente continua.

Alternadores: funcins. Constitucin do alternador. Conexins.

Motores elctricos: funcins e caractersticas xerais. Funcionamento e constitucin dosmotores de corrente alterna. Conexins.

Caractersticas dun centro de control de motores dunha central elctrica.

Placa de caractersticas nas mquinas rotativas.

Clculos bsicos das mquinas rotativas: par, velocidade, tensin e intensidade.

Transformadores: funcins, tipos e constitucin.

Principais transformadores dunha central elctrica: de mquina, auxiliar e de arranque.

Placa de caractersticas dos transformadores.

Elementos de proteccin dos transformadores: rels, fusibles e interruptores.

Clculos bsicos dos transformadores: tensin, intensidade e potencia. Relacin detransformacin.

Elementos auxiliares das mquinas: arrancadores e reguladores de velocidade.

Posta en marcha de xeradores elctricos de corrente continua, dos alternadores e dosmotores elctricos.

BC5. Caractersticas da aparellaxe e proteccins elctricas

Tipos de proteccins elctricas en centrais elctricas e subestacins. Problemas fun-damentais da aparellaxe.

Poder de corte e poder de pechamento: valores tpicos.

Tipos de aparellos de corte: caractersticas.

Curtocircutos fusibles.

Tipo de envolventes. Celas blindadas. Graos de proteccin.

Pxina 26 de 112

Encravamentos: funcin, tipos e simboloxa.

Clculo bsico de correntes de curtocircuto. Compoentes asimtricos. Curtocircutomonofsico a terra. Curtocircuto entre fases.

Aparellaxe para proteccin de sobretensins e medida. Pararraios autovlvula: tipos ecaractersticas.

Magnitudes fundamentais da aparellaxe en centrais e subestacins.

Aparellaxe de medida. Celas de medida. Transformadores de tensin e intensidade.

BC6. Configuracin de sistemas auxiliares de apoio

Sistemas auxiliares de apoio.

Servizos auxiliares de corrente alterna: clasificacin e aplicacin.

Servizos auxiliares de corrente continua: clasificacin e aplicacin.

Esquemas de servizos auxiliares: simboloxa.

Circutos alimentados polos servizos auxiliares.

Actuacin dos servizos auxiliares.

Acumuladores: tipos e caractersticas.

Rectificadores: tipos e caractersticas.

Grupos electrxenos: tipos e caractersticas.

BC7. Realizacin de medidas elctricas

Erros nas medidas: metodoloxas.

Precisin dos aparellos de medida.

Simboloxa de aparellos de medida. Placa de caractersticas.

Instrumentos de medida analxicos e dixitais: polmetro e osciloscopio.

Pinza elctrica: tipos, caractersticas, normas de uso e accesorios.

Medidas elctricas fundamentais: intensidade, tensin, potencia, enerxa e resistenciade terra.

Interpretacin de resultados. Medidas visuais.

Analizadores de redes: caractersticas e parmetros elctricos.

Precaucins na realizacin de medidas elctricas.

BC8. Caractersticas dos parmetros de calidade da enerxa elctrica

Normativa relacionada coa calidade da enerxa elctrica.

Caractersticas da alimentacin en baixa e en media tensin.

Calidade de enerxa elctrica. Variacins da tensin subministrada: variacins rpidasde tensin e ocos de tensin.

Harmnicos: tipos, causas e efectos.

Responsabilidades no cumprimento da calidade.

Perturbacins provocadas e inducidas por instalacins receptoras.

Compatibilidade electromagntica (CEM): definicin e obxectivo. Normativa.

Pxina 27 de 112

Problemas causados por unha mala calidade da enerxa elctrica.

Equipamentos para mellorar a calidade da enerxa elctrica.

1.1.3 Orientacins pedagxicasEste mdulo profesional d resposta necesidade de proporcionar os fundamentos elctri-cos e magnticos que interveen nos sistemas e nos equipamentos instalados nunha centralelctrica.

A definicin destas funcins abrangue aspectos como: Clculo de instalacins elctricas trifsicas e monofsicas. Dimensionamento de mquinas elctricas. Dimensionamento da aparellaxe elctrica e de apoio utilizada en centrais elctricas. Medicin dos parmetros elctricos en alta e media tensin.

As actividades profesionais asociadas a esta funcin aplcanse en: Supervisin e control de sistemas elctricos en centrais elctricas. Control da calidade da enerxa elctrica e as sas normas.

A formacin do mdulo contribe a alcanzar os obxectivos xerais b), c), d), h), l) e o) dociclo formativo, e as competencias b), c), e), i) e m).

As lias de actuacin no proceso de ensino aprendizaxe que permiten alcanzar os ob-xectivos do mdulo han versar sobre:

Recoecemento dos sistemas elctricos. Recoecemento das leis e dos principios da electricidade e do electromagnetismo

necesarios nas instalacins de centrais elctricas. Realizacin de clculos de circutos elctricos de CA monofsica e de CA trifsica. Dimensionamento da aparellaxe e das mquinas elctricas, o seu comportamento e

as caractersticas de funcionamento. Identificacin e seleccin dos sistemas auxiliares de apoio. Realizacin de medidas elctricas. Aplicacin da normativa relacionada coa calidade da enerxa elctrica.

Pxina 28 de 112

1.2 Mdulo profesional: subestacins elctricas Equivalencia en crditos ECTS: 11.

Cdigo: MP0669.

Duracin: 187 horas.

1.2.1 Unidade formativa 1: planificacin da montaxe de subestacinselctricas Cdigo: MP0669_12.

Duracin: 132 horas.

1.2.1.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Caracteriza as subestacins elctricas, para o que recoece distintas configura-cins. CA1.1. Recoecronse os tipos de subestacins elctricas. CA1.2. Interpretronse os elementos que compoen unha rede elctrica e os seus

subsistemas. CA1.3. Recoecronse as formas de conexin rede elctrica. CA1.4. Distinguiuse a funcin dunha subestacin elctrica dentro do sistema de

transporte e distribucin elctrica. CA1.5. Distinguronse configuracins de subestacins. CA1.6. Identificronse os seus compoentes e as sas tecnoloxas de funcionamen-

to. CA1.7. Interpretronse as secuencias de manobra nunha subestacin. CA1.8. Identificronse os sistemas de telecontrol nunha subestacin. CA1.9. Interpretouse a posibilidade de ampliacins sucesivas nunha subestacin

elctrica. CA1.10. Interpretouse a importancia do centro de control elctrico (CECOEL) e do

centro de control de enerxas renovables (CECRE). CA1.11. Interpretronse os regulamentos tcnicos e de seguridade de aplicacin

neste tipo de instalacins. CA1.12. Recoeceuse a normativa legal aplicable. CA1.13. Recoeceuse a normativa tcnica particular de empresas elctricas.

RA2. Interpreta proxectos de subestacins, con identificacin das caractersticas e dafuncin dos seus compoentes. CA2.1. Interpretronse os documentos que compoen un proxecto dunha subesta-

cin elctrica. CA2.2. Recoecronse os elementos nos planos da instalacin. CA2.3. Identificronse as fases xerais do desenvolvemento dun proceso de montaxe

dunha subestacin elctrica. CA2.4. Debuxronse esquemas, esbozos e cronogramas de subestacins elctricas. CA2.5. Elaborronse en CAD planos de subestacins elctricas. CA2.6. Clasificouse a documentacin tcnica e administrativa relacionada coa exe-

cucin da montaxe da instalacin.

Pxina 29 de 112

CA2.7. Caracterizouse cada elemento dos que compoen a subestacin (transfor-madores de potencia, interruptores, seccionadores, autovlvulas, transformadoresde medida, SAI, proteccin contra incendios, etc.).

RA3. Planifica procesos de montaxe de subestacins elctricas, para o que recoece oselementos e as sas caractersticas de montaxe. CA3.1. Recoecronse as partes do proxecto necesarias para a planificacin da

montaxe. CA3.2. Recoecronse os regulamentos e as normas relativas calidade e a seguri-

dade, de aplicacin na planificacin da montaxe. CA3.3. Recoecronse os equipamentos e os elementos asociados a cada fase da

montaxe. CA3.4. Considerronse as recomendacins de fbrica de equipamentos e elemen-

tos. CA3.5. Definronse as fases da montaxe. CA3.6. Elaborouse o plan de montaxe. CA3.7. Recoecronse as tcnicas que se deben utilizar nos procesos de montaxe

de subestacins elctricas. CA3.8. Determinronse os medios de proteccin necesarios. CA3.9. Identificronse os puntos crticos de montaxe e propuxronse solucins a

posibles continxencias. CA3.10. Representouse o cronograma de montaxe. CA3.11. Seleccionronse os recursos humanos que interveen na montaxe de su-

bestacins elctricas. CA3.12. Aplicouse o plan de seguridade e sade laboral na montaxe de subesta-

cins elctricas. CA3.13. Aplicouse a normativa sobre xestin de residuos.

RA4. Programa plans de aprovisionamento para a montaxe de subestacins elctricas,especificando as sas fases e organizando a loxstica. CA4.1. Recoecronse tipos de plans de aprovisionamento. CA4.2. Elaborronse programas de aprovisionamento da montaxe de subestacins

elctricas, definronse os puntos crticos e establecronse as condicins tcnicas pa-ra o control de recepcin de materiais.

CA4.3. Prevronse as caractersticas do almacn de obra. CA4.4. Coordinouse a planificacin da montaxe coas capacidades de abastecemen-

to, transporte e almacenamento. CA4.5. Elaborronse listados e follas de entrega de almacn. CA4.6. Propuxronse solucins ante posibles continxencias (demoras, rexeitamen-

tos, etc.). CA4.7. Definronse os criterios de aseguramento da calidade en cada fase do apro-

visionamento. CA4.8. Deseouse o aprovisionamento dos sistemas e dos equipamentos de seguri-

dade.

RA5. Planifica operacins de supervisin e control da montaxe e posta en servizo, pa-ra o que identifica tcnicas especficas de sistemas e elementos. CA5.1. Identificronse todas as partes do plan de montaxe. CA5.2. Estableceuse a secuencia da montaxe mediante un fluxograma.

Pxina 30 de 112

CA5.3. Recoecronse as operacins de montaxe de interruptores, seccionadores eoutra aparellaxe.

CA5.4. Identificronse as operacins de montaxe de lias de alta tensin. CA5.5. Definronse as operacins de montaxe e conexin dos transformadores. CA5.6. Identificronse operacins de montaxe dos barramentos, as conexins are-

as, as redes de entrada e sada, e a rede de terra. CA5.7. Identificronse operacins de montaxe de equipamentos de medida e auxi-

liares. CA5.8. Relacionronse as operacins de montaxe dos sistemas de regulacin e con-

trol. CA5.9. Verificouse a montaxe de elementos, lias, conexins, etc. CA5.10. Definronse os parmetros e os procedementos de medida para empregar

nas probas de posta en servizo. CA5.11. Determinronse as actuacins bsicas que se deben realizar para a posta en

servizo. CA5.12. Aplicouse a normativa elctrica e de seguridade no traballo.

RA6. Realiza a implantacin de elementos e obra civil de subestacins elctricas, parao que identifica a sa utilizacin e as sas caractersticas. CA6.1. Utilizouse o proxecto de obra. CA6.2. Interpretronse os planos e os esquemas da obra civil. CA6.3. Relacionouse a obra civil necesaria cos tipos de subestacins elctricas. CA6.4. Colocronse os equipamentos empregados nas subestacins. CA6.5. Recoecronse os elementos de obra civil, as cimentacins, os apoios e as

infraestruturas nas subestacins elctricas na sa colocacin habitual. CA6.6. Especificouse a disposicin xeral de illadores, interruptores, seccionadores

e demais aparellaxe na sa colocacin habitual. CA6.7. Distriburonse os elementos de proteccin, deteccin, sinalizacin e mano-

bra das subestacins elctricas na sa colocacin habitual. CA6.8. Distinguronse as colocacins habituais e as funcins das lias de entrada e

sada, das celas, dos mdulos hbridos, dos transformadores e dos barramentos. CA6.9. Recoeceuse a colocacin habitual e as funcins de bateras e rectificadores

de corrente continua, redes de terra e pararraios. CA6.10. Distinguronse na sa colocacin habitual os equipamentos coa tecnoloxa

de aparellaxe illada con gas (GIS) e os seus compoentes. CA6.11. Distinguronse na sa colocacin habitual os equipamentos coa tecnoloxa

de aparellaxe illada con aire (AIS) e os seus compoentes. CA6.12. Interpretronse os esquemas elctricos de distintas configuracins de su-

bestacins elctricas.

1.2.1.2 Contidos bsicos

BC1. Caracterizacin de subestacins elctricas

Rede elctrica. Subsistemas de xeracin, transporte e distribucin: elementos que co-nectan.

Caractersticas bsicas das subestacins elctricas.

Clasificacin das subestacins.

Pxina 31 de 112

Funcin das subestacins elctrica dentro do sistema de transporte de enerxa.

Tipos de configuracins dunha subestacin.

Tipos de posicins e mdulos funcionais.

Principais compoentes: barramentos, seccionadores, transformadores, interruptores,autovlvulas, divisores capacitivos, bobinas de bloqueo e transformadores de medida.

Manobras en subestacins: permisos de operacin.

Tecnoloxas de funcionamento (AIS, GIS, etc.).

Rede de posta a terra: tipos e caractersticas.

Normativa aplicable: regulamentos de alta e de baixa tensin, e regulamento de cen-trais, subestacins e centros de transformacin.

Regulamentacin tcnica e de seguridade.

Normativa tcnica particular de compaas elctricas e recomendacins de fabricantesde materiais.

BC2. Interpretacin de proxectos de subestacins

Proxectos de subestacins elctricas: proxectos tipo de compaa elctrica e proxectosde empresas e oficinas tcnicas.

Documentos dun anteproxecto dunha subestacin.

Documentos dun proxecto de execucin dunha subestacin.

Proxecto de obra: caractersticas.

Principios bsicos de debuxo tcnico: tipos de planos; escalas. Caixa.

Simboloxa tcnica de aplicacin na representacin grfica de planos. Fases de monta-xe dunha subestacin.

Elaboracin de esquemas e documentos relativos s subestacins. Interpretacin deesquemas e planos con axuda de CAD.

Xestin de documentos tcnicos e administrativos vinculados coa montaxe de subesta-cins. Proxecto de obra civil.

BC3. Planificacin da montaxe en subestacins

Proxecto tcnico aplicado montaxe.

Planificacin da montaxe de subestacins elctricas.

Normativa aplicable montaxe de subestacins elctricas.

Fases do plan de montaxe en subestacins. Temporalizacin: tipos de cronogramas.Software especfico.

Necesidades de montaxe: materiais, ferramentas e maquinaria. Tcnicas de xestin demateriais.

Tcnicas de montaxe: tensamento, ensamblaxe, nivelacin, ancoraxe e conexin. Ga-bias e cimentacins.

Recomendacins de fabricantes de materiais e equipamentos sobre montaxe e conser-vacin.

Recursos humanos para a montaxe de subestacins elctricas.

Pxina 32 de 112

Plan de seguridade e sade laboral.

Xestin de residuos: normativa.

BC4. Programacin de plans de montaxe

Plan de aprovisionamento. Control loxstico.

Tcnicas de codificacin para a identificacin e a rastrexabilidade dos equipamentos edos materiais.

Tcnicas de recepcin de equipamentos.

Plan de demanda, aprovisionamento, almacenamento e posta en obra de equipamentospropios s subestacins elctricas.

Tcnicas bsicas de almacn de empresas de electricidade. Almacn de obra. Docu-mentacin tcnica.

Organizacin de materiais, equipamentos e ferramentas para a montaxe.

Plan de calidade na montaxe de subestacins elctricas. Probas e ensaios de recepcin.

Plan de seguridade na montaxe de subestacins elctricas: documentacin.

Software informtico de planificacin asistida.

Visualizacin e interpretacin de grficos dixitalizados.

Operacins bsicas con ficheiros informticos.

BC5. Planificacin da supervisin e o control da montaxe e a posta en servizo das insta-lacins de subestacins

Planos e esquemas de montaxe. Trazado xeral. Emprazamento.

Control da secuencia e tempos de montaxe.

Tcnicas de montaxe dos elementos principais dunha subestacin.

Procedementos de montaxe de lias de alta tensin.

Tarefas de montaxe e conexin de transformadores de potencia, de medida e auxilia-res.

Proceso de montaxe de barramento, conexin e confeccin de rede de terra. Clculomecnico e elctrico.

Operacins de montaxe dos equipamentos de medida, regulacin e control.

Procedementos de posta en servizo.

Equipamentos (interfases) da posta en servizo dunha subestacin.

Simulacin de montaxe dunha subestacin: software.

BC6. Implantacin da obra civil na montaxe de subestacins

Configuracins e tipos de obras en subestacins.

Traballos auxiliares en subestacins.

Colocacin dos principais equipamentos das subestacins.

Obra civil.

Situacin e funcins especficas dos compoentes bsicos dunha subestacin elctrica.

Pxina 33 de 112

Tecnoloxa SIX (sistemas de informacin xeogrfica): fundamentos e aplicacins.

Esquemas de subestacins elctricas.

1.2.2 Unidade formativa 2: planificacin e realizacin de operacins demantemento de subestacins elctricas Cdigo: MP0669_22.

Duracin: 55 horas.

1.2.2.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Planifica o mantemento de subestacins elctricas, para o que recoece os seuspuntos crticos e redacta o plan de seguridade. CA1.1. Recoeceuse a importancia do tipo de mantemento en funcin do tipo de

instalacin. CA1.2. Recoecronse os tipos de residuos da subestacin. CA1.3. Planificouse a xestin de residuos. CA1.4. Aplicronse tcnicas de xestin do mantemento. CA1.5. Recoeceuse a documentacin tcnica referida subestacin elctrica nece-

saria para realizar a planificacin do seu mantemento. CA1.6. Identificronse os equipamentos e os elementos das subestacins elctricas

susceptibles de mantemento. CA1.7. Identificronse os equipamentos e os medios necesarios para o mantemento. CA1.8. Enumerronse os puntos crticos dunha subestacin elctrica en que poidan

producirse avaras. CA1.9. Definronse as posibles causas e as consecuencias funcionais das avaras. CA1.10. Redactouse o procedemento para a deteccin de avaras en subestacins

elctricas. CA1.11. Utilizronse histricos de avaras da subestacin. CA1.12. Considerronse as instrucins de mantemento de fabricantes de equipa-

mentos e materiais. CA1.13. Detallronse especificacins tcnicas de materiais para xestionar a sa ad-

quisicin no proceso de mantemento. CA1.14. Redactronse os procedementos de mantemento preventivo e preditivo

usuais nas subestacins elctricas. CA1.15. Documentouse o plan de seguridade no proceso de mantemento. CA1.16. Determinronse os medios e os equipamentos de seguridade que cumpra

ter en conta durante o mantemento. CA1.17. Utilizouse software especfico de mantemento.

RA2. Realiza operacins de mantemento correctivo de primeiro nivel das subestacinselctricas, para o que interpreta documentacin tcnica e aplcao aos procedementosestablecidos. CA2.1. Indicronse os regulamentos e a normativa relativos operacin de mante-

mento en subestacins elctricas. CA2.2. Identificronse as partes, os equipamentos e os compoentes susceptibles

de mantemento de primeiro nivel.

Pxina 34 de 112

CA2.3. Identificronse as ferramentas e os equipamentos necesarios para realizar omantemento correctivo de primeiro nivel.

CA2.4. Recoeceuse a influencia da operacin e do mantemento de primeiro nivelno funcionamento xeral das subestacins elctricas.

CA2.5. Procedementouse o descargo que haxa que seguir antes de intervir en cal-quera compoente ou instalacin da subestacin.

CA2.6. Identificronse as fases do procedemento de operacin sobre interruptores,seccionadores, sistemas de control e resto de sistemas.

CA2.7. Estableceuse a secuencia das actuacins de control e mantemento dos equi-pamentos e da instalacin.

CA2.8. Documentouse o protocolo para a restitucin do servizo de xeito coordina-do e seguro co centro de control.

RA3. Realiza as operacins fundamentais dos sistemas, os equipamentos e os instru-mentos de subestacins elctricas, aplicando tcnicas especficas. CA3.1. Identificronse as tcnicas propias de cada sistema e de cada equipamento. CA3.2. Recoecronse os requisitos de seguridade para operar sobre diferentes

equipamentos. CA3.3. Identificronse os sinpticos de manobra dos equipamentos. CA3.4. Estableceuse a secuencia das actuacins en sistemas, equipamentos e ins-

trumentos de subestacins elctricas. CA3.5. Utilizronse os instrumentos precisos para as operacins de sistemas e

equipamentos. CA3.6. Utilizouse a documentacin propia de cada equipamento ou sistema. CA3.7. Tivronse en conta as normas de riscos profesionais. CA3.8. Simulouse a operacin sobre interruptores, seccionadores, etc.

1.2.2.2 Contidos bsicos

BC1. Planificacin de programas de mantemento, recursos e protocolos

Principios do mantemento industrial: tipos, terminoloxa e normativa.

Tcnicas de xestin do mantemento.

Documentos tcnicos vinculados ao mantemento dunha subestacin elctrica.

Mantemento de equipamentos elctricos e electrnicos de subestacins.

Equipamentos e medios para realizar o mantemento. Inspeccin termogrfica.

Necesidade do mantemento dos elementos constitutivos dunha subestacin elctrica.Custos.

Puntos crticos dunha subestacin susceptibles de sufrir avaras.

Recomendacins de fabricantes para o mantemento de equipamentos e materiais.

Avaras en subestacins: causas e efectos principais.

Deteccin de avaras: procedementos de diagnstico. Medidas directas e indirectas detensin, intensidade e temperatura.

Mantemento preventivo. Plan de seguridade. Posta en descargo de instalacins.

Software especfico de mantemento.

Pxina 35 de 112

BC2. Operacins de mantemento en subestacins

Normativa aplicable ao mantemento de subestacins elctricas.

Niveis do mantemento correctivo: funcin e caractersticas.

Equipamentos dunha subestacin elctrica susceptibles de mantemento de primeironivel.

Procedementos de descargo nas instalacins e nos equipamentos das subestacins.Permisos de operacin. Fichas e partes de traballo.

Fases de operacins de mantemento especfico en sistemas elctricos e electrnicos decontrol.

Necesidades do mantemento correctivo.

Restitucin do servizo nunha subestacin.

BC3. Realizacin das operacins fundamentais dos sistemas, os equipamentos e os ins-trumentos de subestacins elctricas

Simboloxa de equipamentos, encravamentos e sinpticos de manobra.

Tcnicas de operacin en sistemas e en equipamentos.

Requisitos de seguridade para operar sobre diferentes equipamentos. Tcnicas espec-ficas de seguridade e prevencin nos procesos de operacin.

Secuencias de actuacin nos sistemas de subestacins elctricas e en equipamentos.

Instrumentos empregados nas operacins de sistemas e en operacins de subestacins.

Sinalizacin e informacin de operacins en equipamentos e instrumentos.

Documentacin propia de equipamento ou sistemas.

Normas especficas de riscos profesionais e seguridade nos procesos de operacin desubestacins: condicins e precaucins.

Operacins sobre interruptores, sobre seccionadores e en tomas de terra; operacinsmecnicas de instalacins e equipamentos, e operacins elctricas de circutos.

1.2.3 Orientacins pedagxicasEste mdulo profesional contn a formacin necesaria para desempear a xestin da mon-taxe e o mantemento de subestacins elctricas.

A definicin destas funcins abrangue aspectos como: Documentacin dos proxectos de subestacins para a sa execucin. Aplicacin da normativa especfica aplicable s subestacins elctricas. Elaboracin da documentacin de apoio para a coordinacin da montaxe e o man-

temento de subestacins elctricas. Aproveitamento ptimo dos recursos nos procesos de montaxe e mantemento. Planificacin das probas para asegurar a calidade e a seguridade das instalacins.

As actividades profesionais asociadas a esta funcin aplcanse en: Confeccin de unidades de obra e custo de montaxe de instalacins. Elaboracin de documentacin tcnica e grfica a partir dos datos obtidos, cum-

prindo a normativa e os requisitos do proxecto.

Pxina 36 de 112

Desenvolvemento, coordinacin e supervisin das intervencins da montaxe e omantemento dos equipamentos e das instalacins.

Xestin da montaxe e do mantemento dos equipamentos e das instalacins. Verificacin da funcionalidade do proceso de montaxe e mantemento. Elaboracin e tramitacin da documentacin tcnica e administrativa.

A formacin do mdulo contribe a alcanzar os obxectivos xerais j) e k) do ciclo formati-vo, e as competencias g) e h).

As lias de actuacin no proceso de ensino aprendizaxe que permiten alcanzar os ob-xectivos do mdulo han versar sobre:

Recoecemento das caractersticas tcnicas e construtivas dos elementos e das m-quinas empregadas en subestacins.

Xestin e desenvolvemento de procesos da montaxe e mantemento de subestacinselctricas.

Elaboracin de plans de montaxe e mantemento. Confeccin de especificacins tcnicas da montaxe e mantemento. Realizacin de operacins de mantemento de primeiro nivel. Procedementos dos protocolos de probas das instalacins de acordo coas condi-

cins do proxecto. Preparacin do manual de instrucins dos equipamentos e das instalacins.

Pxina 37 de 112

1.3 Mdulo profesional: telecontrol e automatismos Equivalencia en crditos ECTS: 11.

Cdigo: MP0670.

Duracin: 187 horas.

1.3.1 Unidade formativa 1: control e automatismos Cdigo: MP0670_12.

Duracin: 133 horas.

1.3.1.1 Resultados de aprendizaxe e criterios de avaliacin

RA1. Caracteriza os elementos de instrumentacin, control e medida utilizados en ins-talacins de xeracin de enerxa elctrica, para o que selecciona elementos e valora pa-rmetros. CA1.1. Clasificronse os sensores elctricos. CA1.2. Recoeceuse o funcionamento dos sensores elctricos, mecnicos e qumi-

cos. CA1.3. Identificronse os sinais xerados por transdutores empregados en centrais

de xeracin. CA1.4. Realizouse a conexin de sensores empregados en centrais de xeracin. CA1.5. Enumerronse os circutos acondicionadores de sinal e equipamentos de

adquisicin e medida asociados a transdutores analxicos e dixitais. CA1.6. Recoecronse os instrumentos de medida utilizados en centrais. CA1.7. Determinronse os valores mximo, medio e eficaz de variables elctricas. CA1.8. Obtivronse valores de variables propias da rede elctrica (potencia activa e

reactiva, factor de potencia e frecuencia, etc.). CA1.9. Recoecronse os circutos acondicionadores de sinal e equipamentos de

adquisicin e medida asociados a transdutores analxicos e dixitais.

RA2. Monta os accionamentos utilizados en instalacins de xeracin de enerxa elc-trica, con recoecemento do seu funcionamento, utilizando documentacin tcnica. CA2.1. Clasificronse os tipos de accionamentos utilizados en centrais de xeracin

de enerxa elctrica. CA2.2. Calculouse a forza e a veloci