J. F. J.MEDITATIONEs sUBITANEA,

DePRAEsTANTIA

CORPORIs HUMANI,- BREVIBUs APHOR1sMIs

COMPREHENsAL,QUOs

suffragio approbatione Ampllss. Col/eg. Philojoph.in Regix xd Aurxm Academia ,

sub MODERAMINE

CAROLI FRIDERIClMENNANDER,scient. Nat. PROFEssORIs Reg. & Grdin.

PAsTORIs in Randamaki, nec non Reg.Acad. svec, scient. MEMBRI,

Pro LAUREAMAGIsTERIIPublice 'desendet

MARTINUs TOLPO, N.F.BO&EA-FENNO.

In Audit. super, die: jpcvi, Julii, MDCCL.siH» A. M. C.

ABOj£, Impreffic Direct, & Typogr,Reg. Magn.Duc. Finland.

JACOB MERCKELL,

Kovgs.TRO-MAN och GFVERsT-UEUTENANT,

lP'dlbornt Herre si,

Herr MARTINsEGERCRANTZ

Hdggmstige HERRE,

DE’i hoga ynnesl, Herr 6sverst*1,ieuten; min k,Fader och des anhoriga i rnangsaldig macto be-virt, sorbinder oss ril en vdrdnadfflull sickslnsla.1 betraktan deras,slarnt den adelmodiga bmhet, HerrOs»verst-Lieutent. asiven sor mig enskisdr a daga lagt,ochthet valbehag, hvarmed han ansedt mitr ognemal. at ge-nam nytriga slndier soka min upkomst, har jag tykt migalrgga, at pryda detra mitt ringa arbete med HerrOr-verst-Liedtenantens naran,slamt at tilskrisva och up-ofra det slamma Honom til et vedetinsile aslmin nprikti-gavordnad, i slbrtrostan, at WalborneHerrCFVERsTLrcuTEN.medsadan ynnesl minvsilmenssig anslkadar,flomdenr utasl diup arkansIa varkeligen harslyter. De flora tien-ster,Herr Osvebst. Lieuten. giort Fadernestandesi, daHan vid des raskaste sisder hallit sit lifloch blod slere re-flor oslpardr;ochden nytta HerrOsverst.Lieuten. sleder-mera otrbttsiunt sorikassat det allmenna» genom en o-

sddiknelig ahaga sor den sorsalna Landthushallningensuphielpande, vitna oiverslbdigt om den nijt/, bvarmedHerr Osverst. Lieuten. sida sin lisstid igenomvarit riket tilgisven ; och upvacker derjamte, sahos mig som nere, atanckan deras en innerlig gladieoch en oaslatelig vordnad. Min onskan ar, at denHogste vardes bekrdna Herr Osverst. Lieuten. meden orubbad sallhet, och giqra des alderdom lact ochlangvarig ; shmt da Herr Osverst. Lieutn, blisvertrbrt as jordisk lesnad, lata en osorvanskelig evigvalgang blisva Dess sakra ars och rikaste vinst. Jaginnestuter mig sor ossigit uti Herr Osverst.Lieuten.hoggunstiga atancka , och gior mig sorsakrad , atHerr Osverst. Lieuten. , som bestandigt med karlekomsattat studiers idkare , Isirer asven framgent latamig vedersaras den gunst, hvaras jag til min hugnadmsngsaldiga ksinnemarcken redan niutit, Frarnhsir-dar ouphbrligen

miborrnHerr OFFER Y1-L1FIRENAMENs

sdmiukaste tjenarey -MARTIN TOLPGh

VIRO admodum Reverendo Atque Pratlari/Rmu ,Dn.Mag. JOHANNI M.JLcclesiarumRaumbensium urbica:& ruralis PAsTOR I &PRy£-

POsITO Gravistimo , scholas urbicas INsPECTO-RI Adcuratistimo.

VIRQ admodum Reverendo atque Praciarissme ,Dn. Mag. MAR TINO©«sst /RECTOR! bcsiol* Carhedralis Aboensis Dignistimo, Meri-

tistimo. AVUNCULIs optimis, quovis honoriscultu prosequendis.

VIRO plurimum Reverendo Atque Praclarissimo ,Dn. Mag. JOHANNI C. HAGKs,Ecclesiarum, qu* DEO in Wesilax & Totkijarsvi colliguntur,

PAsTORI Dignistimo.Plurimum Reverende atque PracUrismo VIRO,

Dn. Mag JOH. LAIH1ANDER,PAsTORI Eccleliarum in Eura , Kiukais & Hongilax Vigi-

lantissimo. AFFINIBUs meis Dilectistimis, Honoratistimis.\ ... . , . . . - - *»" - - __- -

VIRO Admodum spestabili atque AEqussmo.Dn. NICOLAO TOLPO Fil.Notario Extraordinario in Rrgio Dicasterio M agni Ducatus

Finlandiae, ut & Judici Territoriali vicario,Fratri ut unico, ita & Optimo.

/n t esseram reverentit , gratitudinis atq{ amiciti*, ob plurimabeneficiorum documenta , quibus me amplecti nunquam nondignati estis , levissimum hncce ingenti (petimen , cum omnigena

felicitatis (s[alutis apprecatione , ossertNominum VEsTRORUM

tuitor humillimus & obsorvantisiimutoMARTIN. TOLPO.

a s. £ j.4PH0R. I.

Mnibus animantibus sapientissimus Conditorita prospexit, ut nihil iis desit, quibus ad vi*tae (ustentationem , ad habitaculum , ad de-sensionem , & cetera vitae necesTaria, opus

essi Ita stupendae eorum multitudini nunquam deestpabuli sufficientis copia ; 5c organis quaeque instructaslmr , quibus convenientem sibi cibum colligere & inusus suos convertere valent. Instinctus simul illis estinditas , ut, quae ad sustentationem (uam pertinent si*bique utilia sunt, queant dignoscere ; quae vero in a.liorum usum sunt destinata , ea intacta relinquant,Conveniencissima porro cuilibet speciei data sunt a na-tura contra injuriam elementorum vessimenta , sun-ctionibus eorum & habitationibus congrua. Nequearmis ea deditura esTe voluit Creator; sed possidecquodiibet detensionis media sibi convenientissima. Hae:omnia, inquam, & innumera alia, in animalium ce •conomia adeo sapienter sunt constituta , & corporisstructura vitae generi aliisque circumstantiis ubiqueadeo provide attemperata, ut vel in abjectissime ver-me, quod miremur & stupeamus, abunde adsir.

2aph.

Ad superiora adscendendo agmen claudit anima-lis regni homo, animal illud ad omnia paratum , qua-drupes, tripes, bipes erectumque, cui prae ceteris o-mnibus concedenda est eminentia ; non modo animaerationalis respecto, led etiam domicilii illius, quodtantus hospes inhabitat, corporis hujus organici; quodvel exinde apparer, quod homo, tanqnam naturae com-plementum, ultimo , & quidem deliberato consilio &familiari Numinis manu curaque condebatur ,paratis jam largiter omnibus , in mundi theatrumintroducebatur, tanquarn spectator & dominus ope-rum divinorum.

APH. III.Fuere quidem multi, &siint forte hodienum,qui

praestanriam nullam corpori humano prae brutis com-petere judicant; sed ex advecto his a natura concessasesle varias praerogativas, quibus carent homines, con-tendunt. Animalia enim reliqua , inquiunt, pro*cleunt in univerium vestita & armata , moxque sibi denecessariis proipicere norunt. Homo aurem nudus,inermis omniumque rerum egens in universum proji-

novercam plane expertus est naturam. Que-runtur , quod non magnitudine corporis aequemus e-lephantes , sortitudine leones, velocitate cervos, le-vitate aves; quod sagacitate narium canes nos vin-cant , acie luminum aquilae , auditu apri; & ita por-ro. sunt vero hujusmodi allergiae in divinarassionita-

3tem & humanum genus injustae. Est enim talis in hoimine membrorum conformatio , quae ad animae mu»nia & vitae necessitates est convenientissima , quaequeinsignem illi eminentiam conciliat. Et, si quid alicubidesiderari videretur, id alibi abunde compensatur. Ni-hil ibi desectuosum, superfluum nihil, nihil sapientis-stmis sinibus & usibu? non attemperatum.

AFH. iv.

Quod cum jam breviter offendendum nobis sit;non lubet in anatomiae latisundia exspatiari, & inde ar-gumenta pro stabilienda humani corporis excellentiaconquirere, ne salcem in alienam messem immitterevideamur. Id generatimdixisse (ussiciat, esse corpushumanum organum incomparabilis artisicii, ex innu-meris organis arte inimitabili conslatum. Quidquidin geometria occurrit exasciati, in architectura ma-gnifici, in mechanica elegantis , circumspecti in {la-ctea , amoeni in optica, admirandi in acusfica, in hy.draulica & hydrostatica ingeniosi, id omne ad corpushumanum construendum videtur confluxisse. Eaedemleges , quae universura sustinent & ordinem ilii conci-liant, obtinent in corpore nostro. Majorem admira-tionis materiem detegimus inintessinis humanis,quamin telluris penetralibus ; & unicus tendo roulculi velnervi majori arte constructus est, quam pyramidesomnes AEgyptiorum > & quidquid humana ars effice-

4re valuit, Q| is itaque talem machinam vili pen.dat , & non potius artisicis lupiendam adoret &veneretur,?

JFH. F.

In structura partium interna animalia reliqua,praesertim quae dici solent perfectiora , nen multuma nebis abludunt. Erecta vero & ad orrros motus sulci-piendos aprissima corporis siatura nobis prae illis dataest, praestantiam quandam & dominium in res creatasindigitan?. Hinc Ovidius:

Frortaq, cum sye slent animalia cetera terram ,Oi hornis:: snhltme dedit ; ccciumcjj tueriJussit, (s ereflos ad sidera tollere vultus4

Videri quidem poslet , ac si status corporis humani e»rectus esset artificio & corslvetudine comparatus. Idemenim Poeta alibi de infante:

CMox quadrupes , rituj; tulit sua mewhra serarum.Intendisse tamen naturam hanc staruram nostram,eamque esse censendam naturalem & convenienttsii-mam, probat Rajtu ex insigni inaequalitate , quaemanus & pedes nosfres respecto longitudinis interce-dit ; ntpore etiam exinde, quod majori multo magni-tudine & vi musculi genuum & pedum , quam ma-nuum instructi sint, unde apparer, illos laboriosiori-bus negotiis , nimirum sustinendo & movendo corpo-

5ri, ede dicatos. si porro quatuor pedibus nobis suis-ser incedendum ? deterioris prae reliquis animalibusredditi luisiemas conditionis, ita enim facies nostrafacta suisler horizonti parallela , & obtutus continuoin terram defixus. Tum etiam magna parte usuum,quos , ut creaturae rationales , nobis manibus nostriscomparamus, suisset carendum. Idem ex iuncturis scarticulationibus pedum manuumque nostrarum, quasoppositas judicat illis , quae in brutis adsunt, probarevoluit olim Jristoteles ; & nonnulli anatomicorum exmodo , quo conus pericardii humani diaphragmatiannectitur, atque exinde, quod careat homo aponeu-sosi illa , quam utrinque ad spinas vertebrarum collipossident animalia herbivora , caput pendulum haben-tia, Per staturam vero hanc erectam visum undiqua*que protendere pofflimus. Est illa etiam capiti (usti*nendo convenientissima ; quod cum plus cerebri, pro-portione corporis habita, contineat quam reliquorumanimantium,adeoque gravius sit , aegre a collo hori-zonti parallelo suisler Indentatum. Cerebri haec ma-gnitudo , in qua nec elephas inter quadrupeda , n-ecpsittacus inter aves , nec inter pisces balaena, quamvissinr in itus cladibus maxime cerebrosa , nobis compa-rari podunt, nova est & ingens hominis prae reliquisanimantibus eminentia ; inprimis, cum hic sedemTuam habere animam immortalem , quatenus hincnervi omnes arbitrio nostro subjecti exeunt, multicredant.

6APH. n.

Adest in corpore humano ubique symmetrica ve-nustas , eaque staticae necessitati attemperata. Partes,ex quibus illud compositum est, sunt vel monadicae,vel in binario aut plurali numero. Monadicarum aliaein medio corporis consiturae sunt, ita ut linea ex ca-pitis medio ducta illas pertranseat, vel tantum ad hocquantum ad illud latus inclinant, vel, si in uno lateresitum acceperunt, oppositam sibi habent aliam serraeaequalem corporis partem. Ea quae bina vel plura norbis concessa sunt membra , ex utroque corporis lateredecore sunt (ulpensa , ita ut una pars alteri qua simili-tudinem & aequalitatem respondeat. Ita non formosi*rati modo sed aequilibrio etiam corporis, ut linea dire-ctionis cum ipla basi respondeat, consulitur.

APH. VII.

Fatemur , hominem auxilio aliorum egentemprodire in hunc mundum; (ed lapientissimo hoc sa-ctum est consido , societatis humanae constituendae &confirmandae causta. Abundat etiam natura aliorumanimalium exemplis , quae itidem cura parentumegent. Quod vero nudi in hanc strenam prodeamus,id pro beneficio potius , quam injuria aliqua naturaeest reputandum. Nitidissima enim & omnium ele-gantissima cute circumvolvimur. Concessa quoquejam nobis est libera facultas, rationis & manus ope,

7vestimenta varia consicere , eaque pro tempestatumdiversitate, mutare, jam pelliceis jam sericeis indui;quae tamen nunquam variare, si natura vestitus no*stri curam gessisiet, potuissemus. Ita exsulallent ar-tes vestiariae omnes, quibus tamen jam ingens homi-num multitudo vitam justinet, quaeque ingenium hu-manum acuunt. Conducunt praeterea vestes perso-narum & sexus discrimini, & frictione sua insensibiiitranspirationi promovendae.

JPH. vilh

Inermis quoque homo in hoc universum est pro-jectus. sed decuit imo oportuit regem naturae nonarmatum naici. Voluit naturae arbiter hoc modo in-digitare , illum ad tranquillam

8APH. IX,

Fecimus manus nostrae mentionem. Haeccsyoruu jristoteti jure dicitur , qua animalibus omnibusimmane quantum antecellimus. Qiwdquid enim traensexcogitare valet, haec effectus dat. Hsc arre stupen-da ex pluribus digitis., ossibus , articulationibus &musculis est coagmentata , ut plicatilis sit , & ad o-mnes motus peragendos accommodatissima. Absquemembro hoc admirabili vitam veluti pecora transegi!*semus. In speluncis habitandum nobis suisset, absqueaedisiciis, vestimentis , frumento, vino, oleo, igne.Potum aqua , victum nuces & glandes,paucaeque aliaeproductiones terrae naturales,suppedirassent. Injuriisomnium expoliti vix ab inlultibus ab;ectissimarumcreaturarum nos tutari potuisiemus. Manui vero vi-tam hanc,qua fruimur,commodam & abundantem de-bemus, innumeraque artisicia; in. quibus est ars illa di-vina scribendi, qua , ductis in papyro nigro liquorelineis aliquibus , transmittimus cogitata nostra nonmodo ex uno orbis termino ad alium,sed etiam adpo*steros , convectamur cum mortuis, eorumque obser-vationibus & inventionibus fruimur.

APH. X.

Quemadmodum membra quaelibet humana suntcollocata convenientissimo loco, tam ad ulum,quamornamentum & mutuum auxilium; ita(ensus , ut cumCicerone loquar , interpretes ac nuntiirerum m capite tan>

9

tsuam in Arce mirisice id ustu nece/sariot & sasti ts coUocAtisunt. Fateor, hominem vigore (ensuum a brutis non-nullis (uperari. sed etiam nobis hoc in negotio, de quogloriemur, concessum aliquid est. Magnopere enimdubito, an animal ullum aequeexquisitura (ensum ta-ctus possideat ac homo; nam in apicibus digitorumcopioie collocatae papillulae nerveae pyramidales vimsubcilicer dignoseendi qualitates tactiles nobis largiun-tur. Et quamvis brutorum aliqua sensibilia vel e lon-ginquo magis percipiant, nobis ad breviorem distan-tiam obvia, vel etiam ea apprehendant, quae nostrossensus non assiciunt, ad pauca tamen restringuntur ob-jecta ; hominis vero senlatio latioribus multo limitibusgaudet. Exemplo sit decantata illa canum sagacitaslingularis, qua odorum ductu serarum & dominorumTuorum vestigia e longinquo diguoicunt. Ejusmodisamen canis Tagax in hortum fragrantissimis Roribusplenum immissus nullam inde percipit voluptatem, autvariantium lensationum signa dat, ubi tamen humanaenares multiplici varietate assiciuntur. Coegit sentien-di vim nostram intra justos limites Creator (apientis-limus. Nimius enim (ensuum vigor mentis aciem ob-ruere potuisset. Ut taceam, illos , qui de (ensuumluorucu hebetudine conqueruntur , haud raro faculta-tum & insfrumentorum abusu eam iplos sibi concilias-se •, prudenti vero usu polle (ensiis ad majorem exacti-tudinemelevari. subveniunt etiam nobis instruraen-ta arte humana excogitata. Ita admota ad aurem tu-ba acustica audiendi vi omnia animalia multis iupera-

10rnus parasangis , & vitris maxima & minima natura?,maculas in planetis & acaros in caseo , scrutamur. Necmagnitudinem , vires & celeritatem , quarum majornonnullis animantibus aliis conccssus est gradus , de*cec hominem illis invidere, utpote qui harum faculta-tum eum , qui sibi convenientissirnus est , accepit; &cujus usui animalia reliqua iis quas obtinuerunt,doti-bus inservire tenentur, quique ipsorum elementorumrobore ad negotia lus peragenda un porest. suppedi-tant huic animali aer & aqua alas , quibus, binorummensium Ipatio , per oceanum , quem transmitterenec aquila audet , ex Europa in Americam trans-volare potest.

APH. XI.

sed fronti humana», tantillae licet corporis parti,quanta inest majestas ? Cum reliquorum animantiumfacies lugubre quid & abjectum spirer, in humana gra-tiae omnes ledem acceperunt, & omnia ejus lineamen-ta ad elegantiam & perfectionem conlpirant* Hic,tanquam in ipsa microcosmi arce, anima reginae in-star operationes luas exserit, ita ut ejus indoles proda-tur, &,quam quisque perlonamagar, inde cognolca-tur. Hinc memorabiliter ab Ecclesiaste Cap. XU. r,facies humana assimilatur piate* , ubi nimirum affectusin publicum prodeunt , & animae peragitur negotia-tio* Vultus itaque pro motu animi & varia constitu-

11tione musculcrum jam laetus jam tristis est, & tacitummentis iermonem prodit } inprimis sub riiu sietuque.Cumque brutorum animantium frons plerumque situniformis, quot capitum humanorum myriades , to-tidem etiam facies diversas constituere voluit Creator,ne ex ejusdem formae continuo adspecto nos taederethumanae societatis , sed ut grata varietas delectatio-nem pareret. sed quid loquor de humana societate sIlla nulla esset , si darentur facierum humanarum in-discretae essigies. Leges & jura , praemia & poenae,publica privataque sides, vana essent nomina. Caedescommittere, temerare thalamos, in bona aliorumgrassari non vererentur illi , quibus metus Numinisnullus , & qui humanam perspicaciam sub hacsimili*tudine eludere poslenr, Incerntudo adessec in omnicontractu. susque deque omnia in negotiis & com-merciis verterentur. Impunitas atrocissimis etiamcriminibus esset concedenda. Non desunt in historiistragoediarum ex apparenti tantum facierum similirudi-ne ortarum , exempla , qualia sunt pseudo Dimetriaerum & in patria perlonati Nic. sturii. Quantam ita-que consusionem perfecta facierum similitudo in orbepareret ? Ut vero haec incommoda averterentur, 8csecuritati tranquillitatique humani generis conlulerecNumen , eam constituit facierum diversitatem, quanon gens modo a gente, sexus a sexu , aetas ab aetate*(ed etiam quodltbet individuum ab altero poteis mani*sesto dignolci. Ut vero discernerentur homines ab in-vicem > non luce modo praesente, sed etiam in tene-

12

bris ab ipsis caecis, qui alias continuis deceptionibusesienr exposici , & absentes quoque , immo post sataetiam nostra , cuique homini diversum quoque indi-dit vocis Ionum, diversamque manus scripturam.

APH. XII.

Loquela porro homini Tosi est concessa, neque ul-li animanti, illa enim inconditos tantum & confusosedunt sonos , nobiscum communis. Quamvis verocertae aves prolixo labore adigi queant ad aliquot so-nos articulatos proserendos, pauci illi sunt, nec expri-mendis conceptibus inservientes. Homines vero, neexceptis quidem mente captis & mutis, vel sermonevel aliis signis , cogitata sua aperire , & aliis commu-nicare solent* Ex usu vero sermonis innumera in sor-tem humanam provenerunt commoda , & hoc potis-simura internuntio societas & coit& conservatur. sedjam in medio iucundissimi stadii, ob temporis, quapremimur, angustiam summam, (ubsistenduro nobisest. Vel ex allatis apparere crediderim ; sublcribendumesle Fenelonii judicio : Le corps est paitri de boiae, maisadmirons Ia main qui l'a sacanne. Le (ce au ds l' euvrier tslempreint sur son ouvrage. ll semble avoir pris plaisir i sairtune ches d ’ oeuvre avec une matiere(i vile. Vere quoqueolim judicasse senecam : Aliquis ea animalia comparatnobis , quorum poteraspenes nos est ? Quidquid nobis negatumesl, dari non potuit. proinde quisquis es iniqvtu asimatorsortis humana , cogita quanta nobis tribuerit parens nosiert

13

quanto valemiora animalia sub jugum miser imusy quante ve »lotiora consequamur: quam nihil sit mortale, non sub iEi» no»Jlropositum. tot virtutes accepimus » tot artex, animum de-nique , cui nihil non eodem quo intendit momento pervium esi,sidentis velociorem , quorum posl multa secula futuros cur»sus antecedit, tantum denique frugum , tantum opum ,tantum rerum aliarum supra alias acervatarum» Circum •

licet cuncta : quia nihil totum invenies ,mades , omnibus singula excerpas , tibi /Air; vel-

les. Bene astimata natura indulgentia , consitearis nectustsly in deliciis te idi suisse»

Consitebor Tibi » quia mirabilibus mo-dis mirabilis factus sum a Te ; mirabilia simi facta

tua; quod anima mea agnoscit probe.Psalm* CXXXIX. v. 14»

sOLI DEO GLORIA

AUCTORIClarissimo,

Consangvineo dilcctissimo*

Omnibus equidem in consesio esl , quot quantisqueanima dotibus brutis antecellat homo; quatenus•vero quoque jure ille de felicitate ac dignitate respestucorporis jibimet pra his gratulari queat , leviter certeaut fugitivo oculo rem conjideranti non patet. Eslitaque hac inter hominem bruta comparatio , utardua altioris indaginis , ita jucunda& utilis jquippe qua. gloriam sapientisjimi Creatoris mirumquantum idustrat , modo a digno rerum asiimatoreinjhtuatur. Hujus nomen libi Oar. D. CrsND.quoadnobilem hanc comparationem jurevindicas , cu-jus argumenti adeo felicem in prejenti egregio operele prastitisti interpretem , ac decet solertem natu-ra. serutatorem* Hji quamvis argumenti subtihtasmultorum forte eluserit perjptcaciam , torseritqueingenia , in re dubia Ipse tamen haud dubius, qui-bus nominibus homo quoad corpus brutis prafret',genuinis jirmisque rationibus satis argute dilucide-

que oslendisii j adeoque vtm vix tangendam 3 actiquasi tetigi[ii. Non est quod laudibus *luis ulla•tenua depradicandls immorer j eas enim satis super•que declarant publica Vua [jpecmina , quorum hochonoris pramiiqut haud longe le exspe&antls sertprajagium. Accedit , quod tam modesta 7ua ,quam arcta ilia cognatio 5 qua me Ciihi junClummihi gratulor , quodcunque laudum duarum pra*conium ame prosectum rcjsuat, Mearum par-tium unice duco , ut hac occasione gratulabundumerga lIe animum , verbo faciam tesiatum. Exanimo libi gratulor virtutem haud sucatam , cutstngulari indusiria sociatn adjunxisti eximiam eru»ditionem. Gratulor , posl bene expeditos Acade-micos labores , clibi lauream , qua ceu indubio pi-gnore atque in[igni virtutis 0® eruditionis prope-diem ornaberis. Injuper ut libi Jemper Divinabenedictio , comitis ad instar ut exoptatlsjima, sisindivulsk adsit , exoptat 5 vovet

JER. WALLENIUs.

C larlspmo Domino CAND IDAIO,MARTINO TOLPO,

FAUTORIsut stnguUri»

/.loXoytiTat kyas-up ctxcipTuv &rat iv eusgu*vrlvy i r?s r&» «A-/.«yi' £*)*)i'