El Cuaderno de Trabajo 1 - educatrachos.hn
Transcript of El Cuaderno de Trabajo 1 - educatrachos.hn
El Cuaderno de Trabajo 1, Matemáticas de Cuarto grado de Educación Básica, es
propiedad de la Secretaría de Estado en el Despacho de Educación, fue elaborado por
docentes de las Direcciones Departamentales de Educación, en el marco de la
emergencia nacional COVID-19, en respuesta a las necesidades de seguimiento al
proceso enseñanza aprendizaje en centros educativos gubernamentales de Honduras, C.
A.
Presidencia de la República
Secretaría de Estado en el Despacho de Educación
Subsecretaría de Asuntos Administrativos y Financieros
Subsecretaría de Asuntos Técnico Pedagógicos
Dirección General de Currículo y Evaluación
Subdirección General de Educación Básica
Dirección Departamental de Educación de Cortés
Dirección General de Modalidades Educativas
Subdirección General de Educación para Pueblos Indígenas y Afrohondureños
Adaptación
Dirección Departamental de Educación de Cortés
Centro Regional de Formación Permanente Valle de Sula
Ana Cristina Padilla Gutiérrez
Oneyda Beyorith Estéves Zuniga
Productor Traductor
Sinia Rochez
Revisión Curricular
Subdirección General de Educación Básica
Riccy Barrientos
Lilian Elizabeth Gradiz
Revisión técnico-gráfica y pedagógica
Dirección General de Innovación Tecnológica y Educativa
Diseño y Diagramación
Yadira Yaneth Figueroa Alvarenga.
Eleazar Tomé Escobar.
©Secretaría de Educación
1ª calle, entre 2ª y 4ª avenida de Comayagüela, M.D.C.,
Honduras, C.A.
www.se.gob.hn
Cuaderno de Trabajo 1 - Matemáticas, Cuarto grado
Edición única 2020
DISTRIBUCIÓN GRATUITA – PROHIBIDA SU VENTA
Abelagülei
Irahüñü ,nibureitiña agübürigu laganagua maluru le ya Huligati luagu
Covid-19, la Secretaría de Educación, rutumutu idemu to lanina atuiyahani
luma yabu lun furumieti ,libiama luma lürüwa iñuni lanina furendei (1° a
9°grado) lun gayala lan wasigiru lau watuiyahan lidan dan gawa lamuga
werederun munada ani gayara ligieme babihinein subudin le yubei boun
lun bafaragadunei bisubudin tidan temáticas.
Uguchi,Uguchuru,luma Meistu hiderugubadibu lun larihin bifurendei lida ka
aba lidagien dasi furangudahamamugei sun le hereguti boun.Aniha yabu
le lun bafaragüdunei sun buri katei le luma durumadi le ichugübei tidan
cartilla to lau arumani ,wendeñu ani aba larigi aba ñeigieme aba
barufuduni houn meistugu dame wagiribudun tidoun luban furendei.
Haritaguabei busewamanibu aturiaha munada.
Secretaría de Estado en el Despacho de Educación
1
Matemátika/ Cuarto Grado
Tila iyawadinoü:
Iyawadinoü Lila
Haritaguabei furendei le baresibidubei lau irumu lügüa.
Difansebei sun le dasi le ichuguti bun
Aban subudi cheiluguti ani richati lun furendei
Fidiguaba bungua buidun lun bawadigimariduni dasi
Lila Dimurei
Dariba lila dimurei, ariyahaba aban furendei le iseri
Lila aban dimurei cheiluguti
2
Matemátika/ Cuarto Grado
Sileisi 2 Furendei le lunti lafaragadun Lila furendei
ladaarun ,
supeisi
• subusehali angulu houn
• alihaña angulu,luma buri lasetirun
• subusihamali anügulu luma lani beritise
• subishamali angulu le adyasenteti
• lila angulu luma sun luaguti
• anügulu luma lani gürou
• luoserun türanüsüborüdadoru
• Ánügulu agudosu luma obutusosu
• Ánügulosu boünaguati luma adyasenteti
sileisi 3 Furendei le lunti
lafaragadun Lila furendei
Agibedaguagüdüni
• Difansetiñu turobuli luaguti ibagari agarundagueina numeru.
• Yusuhamutu kalkuladora tuma kompiuta lun hasuburinu liricha hafurende.
• Multiplikarwama luagu U (todos los productos son
menores que 10)
• Multiplikarwama luagu U (hay productos mayores
que 9)
• Propieda asociativa lani multiplicación
• Multiplicación luagu 10 luma 100
• Multiplicación luagu D0 y C00
• Multiplicación CDU x CDU
• Forma abreviada de la multiplicación (le fueseti)
• Forma abreviada en el multiplicador (cuando hay 0 en el multiplicador)
• Cambio del orden de los factores(lasansirun lufulasun)
• Ejercicios/ dasi
3
Matemátika/ Cuarto Grado
RESUELVEN PROBLEMAS DE SUMA, RESTA, MULTIPLICACIÓN Y
DIVISIÓN
Adϋgatiña dasi lani londarun, lagidoun lidagien,
agibedaguagudϋni luma afarenhani
Objetivos: Obuhetiwu
1. Basubusiagϋdϋni le furendei hamalibei adϋgeina hadasin.
Adϋgatiña dasi luagu hawiwan, ousieina, lagidoun lidagien, londarun
agibedaguagudϋni luma afarenhani.
1. Según akutihani, lidan irumu 2,001sun fulasuguna lidan lichϋgϋdina aϋdϋ
lani
Okotepeque 108, 029 awinwadutiña ñin, l Copán 288,766.
¿Atiñanu gϋrigia awinwadutiña lidan biamagubei lichϋgϋdina aϋdϋ le?
¿Atiñanu haun gϋrigia lidan lichϋgϋdina aϋdϋ Copán luei lani
Ocotepeque?
2. Ahen aresibida José idewesei hamagien hamuga lagϋbϋrigu 5 fiadϋ
luagu weyu.
¿Atiñen hamuga sensu luma José lidan 5 hati? _______
Luagun lagumuchun dan aniren 120 fiadϋ luma José.
¿Atiñen weyu asϋgϋti lun ladeiruni sun sensu ligia? _______
3. Tudiñan 2 gamiñonu ka aban barϋtu 4 tanke lau duna ani ka tanke
barϋti 37 litu duna.
¿Atiñen litu duna lidan sungubei ?
4
Matemátika/ Cuarto Grado
FURENDEI 2
LOS ÁNGULOS
Ladaarun Supeasi
Objetivos: Obuhetiwu
1. Hasubudiruni lila ladaarun supeasi, Ariyagua hamei aban luma le aban
ani adϋgahamei. Hadϋgϋni lasasirun ladaaragun (amplitud) lidagien
ladaarun supeasi luagu lamufun aban lidagien likaana.
Recordemos: Haritagua Wamá
LECCIÓN 1: CONOZCAMOS ÁNGULOS
Furendei 1: Subudi waméi ladaarun supeasi
Lidan ladarun biama likaana triangulu labu aban
bértise, supeisi liribe kaana le arederubei.
Gadϋrgϋbei ladaarun supeasi le adϋgϋbei lau
biama rectas que se cortan perpendicularmente
ligia ladaarun supeasi suruti. Ka káana lani gadϋrϋ
tigiri luma suruguati ligia ladaarun supeasi suruti.
5
Matemátika/ Cuarto Grado
A. Asuresihawamei lihuyu ladarun supeasi le labadinaguabei esicuadürasi.
Ka aban lidagie ladârun supeisi uwati dipenilan luagu limigifen louba ,
dipeniti lau ladârun louba.
B. Wafidira biama gararati tau kartulina to amuñeguarinaügúti tewegerun
ckei lidan iyewadi le, aban me ti wadügún fiyu siperasi, aban me
wagaradun aban lidangiñe le gayumabei hamurareina.
Ladârun supeisi lida yawadi (5), le louba OB labu louba OA adigatiña aba
misure. ladârun supeisi le, ladârun supeisi llano liribei.
1. Adigahawama ladaarunsupeisi 180 grados
6
Matemátika/ Cuarto Grado
C. Lun lamisuahounua ladarun supeisi hafu wouserun
türanüsüborudadoru.
wasibihali gradosu lau türanüsüborudadoru
Da woudali lan lamisuahounua ladaarun supeisi, “bandi weiyasu
wouserubei aban le giribei grado. 1 grado” labürüduwa lau símbolu “1° ”
D. Lamisuahoun ladaarun supeisi:
1. Ruwamei ani igirawamei me
türanüsüborudadoru labu lamidagien
bértise O ladaarun supeisi .
2. agararahawamei 0° daga lumou louba OB
ladaarun supeisi.
3. Eiyahawamei türansüborudadoru labu
graduasión haliagie la lasugura le aba
louba, OA numeru le ligia lamisuahouwabei ladaarun supeisi AOB.
Ladaarun supeisi le gayarati
lauseruniwa lidan símubolosu kei
ladaarun supeisi “AOB”.
Gayaratigiñe louserun kei lebu
dumurei . Ladaarun supeisi “X”
Arudalumuti
saini siperasi
le suruti
7
Matemátika/ Cuarto Grado
E. Wamisuahali ladaarun de las escuadras con el transportador
F. Weyeguali Iyawadi le únabugienbei
¿ka amubei lidagien sungubei?
Kei sipeasi le lidanbei aundaruni 1, le ameriahabei (90°), ángulo agudo
liribei.
Kei sipeasi le lidanbei aundaruni 2, le marihabei súgülau aban surti (90°), y
ünabu leui (180°), ángulo obtuso liribei.
G. Ounababei ka la liri ladaaru nsupeisiburi le
8
Matemátika/ Cuarto Grado
ALIHABA ANI ERANGABEIME LIRI: RESUELVEN PROBLEMAS DE
SUMA, RESTA, MULTIPLICACIÓN Y DIVISIÓN
Adϋgatiña dasi lani londarun, lagidoun lidagien, agibedaguagudϋni luma
afarenhani
Objetivos: Obuhetiwu
1. Basubusiagϋdϋni le furendei hamalibei adϋgeina hadasin.
Adϋgatiña dasi luagu hawiwan, ousereina, lagidoun lidagien, londarun
agibedaguagudϋni luma afarenhani.
1. Según akutihani, lidan irumu 2,001sun fulsusun lidan lichϋgϋdina aϋdϋ
lani
Okotepeque 108, 029 awinwadutiña ñin lidan Copán 288,766.
¿Atiñanu gϋrigia awinwadutiña lidan biamagubei lichϋgϋdina aϋdϋ le?
¿ Atiñanu haun gϋrigia lidan lichϋgϋdina aϋdϋ Copán luei lani
Ocotepeque?
2. Ahen aresibida José idewesei hamagien hamuga lagϋbϋrigu 5 fiadϋ
luagu weyu.
¿Atiñen hamuga sensu luma José lidan 5 hati? _______
Lugun lagumuchun dan aniren 120 fiadϋ luma José.
¿Atiñen weyu asϋgϋti lun ladeiruni sun sensu ligia? _______
3. Tudiñan 2 gamiñonu ka aban barϋtu 4 tanque lau duna ani ka tanque
barϋti 37 litu duna.
¿Atiñen litu duna lidan sungubei ?
9
Matemátika/ Cuarto Grado
(1) 70° (2) 180° (3)90° (4) 160°
H. asuresihawamei ladaarun (opuestos) “a” y “b”
1. Derihamei ladaarun supeisi “a” y “b”.
2. Darihamei ladaarun supeisi “a” y “b” lau egesihani.
✓ Gayarati wadeiruni biamagubei ladaarun “a” y “b”. Bagidauni 50°
de 180°
✓ ladaarun supeisi “a” luma “b” amisuahati130°.
Ladaarun supeisi “a” luma ladaarun supeisi “b” ligia opuestos luagu lani vértice.
(bertise)
ladaarun supeisi aban larigi aban le üwaraguati louba ani suruti , kei sipeasi“a”
luma amerihati 50°, ángulos adyacentes liribei.
Le lisuma sperasi adüyasentesi 180° lichugubei
10
Matemátika/ Cuarto Grado
I. Deiwamei lamisurahouniwa ladaarun supeisi “a”, “b”, “c”, “d”, “e”, “f”,
“g”, “h”, “i”
Laaun meme dasi
1. Ariñagawamei liri ladaarun supeisi
2. Amisuahawamei ladaarun supeisi “a” y “b”.
11
Matemátika/ Cuarto Grado
3. Deiwamei ladaarun supeisi “a”, “b”, “c”.
4. Adigabei supeisi le amisuahoubei lau 72°, 110°, 165° y 260°.
Wahurara
Hayanuhaña san udurau . Lun wasubudiruni mosu wouderuni ka letra le
ñeibei.
osu wamediahani ka angulu le hayumulugubei lun lounderuniwa lumagie le
ñüroübei lun le weribei
¿Ka hariegubei uduraü?
13
Matemátika/ Cuarto Grado
SILEISI 3
Agibedagüagüda
Obuhetiwu: Adügawamei ayusureina itara adügabei ünabugien lun iiyun
lidan buri UMCDU por U
Haritaguawama :
FURENDEI 1: AGARANDAGUAGÜDA LUAGU U
A. Anuein aban waporu anugütu 1321 girigia lidan
ka furi.
¿Atiñanu girigia gayaralan tanügu lidan bian
furi?
1. Bürübai ida luba lan ladügüniwa dasi.
✓ PO: 1321 x 2
✓ Samina wama ida luban lan wadügünei tau tarhetas lau numeu.
1. Nadagimeibei dasi le 324x 2 325 x 3 239 x 6
748 x 7
2. 2x3 y 3x2 aba habu biamagubei ladiga
3. 6. ¿siempre da lo mismo cuando se
cambia el orden de los dos factores en la
multiplicación? ¿Por qué?
14
Matemátika/ Cuarto Grado
La multiplicación de 1321 x 2 se calcula así (como los casos DU x U y CDU x
U): Hay que colocar los dos números de modo que las cifras del mismo
valor posicional estén en línea vertical.
1. Calcular las unidades: 4x2 = 8 y escribir el 8 en las unidades.
En este caso es recomendable calcular 2x4 para utilizar una sola
tabla de multiplicación.
2. Calcular las decenas: 2x2= 4 y escribir el 4 en las decenas.
3. Calcular las centenas: 2x3= 6 y escribir el 6 en las centenas.
4. Calcular las unidades de millar: 2x1= 2 y escribir el 2 en las unidades de
millar.
15
Matemátika/ Cuarto Grado
1. Adügawamei:
2. Adügawamei:
3. Adügawamei:
FURENDEI 2: AGIBEDAGÜAGÜDA LUAGU D0 LUMA C00
Obuhetiwu: Wasubudirun ke lun la wagaodagüagüdun luagu 10 (o por
100), mosu wichigün 0 (00) dale wagaoudaguagüdun.
16
Matemátika/ Cuarto Grado
A. Aluguahouwatu manüsana tidan aban busedu. Anuhein 3 manüsana
tidan ka busedu. Ahein anuhein lubei 1 busedu, ¿Atiñoun manzana lau
sungubei?
✓ PO: 3X10
Deiwamei oünabugülei le arihounbei tidan iyawadunaü tute.
B. Alugürüwati regüla 23 fiadürü ka aban. Anhawa agañeriha 10 regüla.
¿Atiñein fiadürü wamegeirun?
✓ PO: 23X10
Wariahali ounabagülei ayusureina tarheta to lautu numeu.
Si se multiplica por 1, las cifras del multiplicando cambian de valor y se
trasladan a la izquierda una posición, ósea que el producto que se obtiene
agregando 0 al lado derecho del multiplicando.
18
Matemátika/ Cuarto Grado
FURENDEI 3: AGAUNDAGÜDA LUAGU DU
Obuhetiwu: Calcular DU x DU en la forma vertical
A. Aluguahuwati borrador lau13 fiadürü ka aban.
Tidan ka gafu anirei 20 borrador.
Meistiru Ruben Dario againhati gafu borrador houn 21 alihatiñu.
¿Atiñein lafayeirun meisturu?
✓ PO: 13x21
Dariwamei ounabagülei le arufudubei tidan iyawadunaü tute.
✓ Lebegi le tidanbei gafu 13x20=260
✓ Lebegi le bougudibei tuei gafu 13x 1= 13
R: 273 lempiras Total 273
B. Adügawamei dasile 13x21 unabuge lun iyun
1. Adügabei.
2.
2. Adügabei dasi le ünabugien lun iyun.
19
Matemátika/ Cuarto Grado
3. Adügawamei dasile ünabugien lun iyun.
4. Adügawamei.
5. Adügawamei.
C. Akutihawamei dasi le.
Adügawamei kei wadügüni lei buri libiri
Bürüwama 0 lidan unidades ñeingia aban watatirun adügai 34x2 lau
izquierda.
20
Matemátika/ Cuarto Grado
6. Adügabei lidan (b) ahein gawaran ban. Ahein basierun adügawei
lau (a)
FURENDEI 4: AGIBEDAGÜAGÜDAWAMA LAU CDU
Obuhetiwu: Adügawamei CDU x CDU unabuge lun iyun
A. Alugurúwatu simisi 112 fiadürü ka aban laun sun
imupuesitu incluido.
Añahan agaiñeriha aban simisi ka aban
hidagien 231 alihatiñu tidan luban furendei,
¿Atiribei sensu wafayeirun lidan sungubei?
✓ PO: 112x321
✓ Wasaminara ida luba lan wadügüni ünabugien lun iyun.
21
Matemátika/ Cuarto Grado
1. Adügawamei unabugien lun iyun.
2. Adügawamei (Ahein asian wadügüni agaundagüda lau cero,
bürübei)
Dasi Obuhetiwu: Churungüdabei le furendeiwamali afaragadeina dasile.
1. Adügabei durumadi lite
✓ Ahein yusu tubei aban durügü 19 litu luagu
aban hati.
¿Atibei litu gasolina layusurun lidan aban
irumu?
✓ Alüguahuwatu simisi luagu amuyagüarügü ebegi anurei 72 anuhein
243 fiadüru, 47 anuhein 195 fiadüru tuma buri 65 to160 fiadüru.
¿Atiribei lidan sun alügüahani?
2. Deibei numeu le lunbei ludin tidan ka gafu
Cuaderno de Trabajo 1 - Matemáticas
Cuarto grado de Educación Básica
Impreso y publicado por la Secretaría de Educación
en el marco de la emergencia nacional COVID-19
Tegucigalpa, M.D.C., Honduras, C.A. 2020