Evolución do latín.As linguas romances

Álvaro P. Vilariñov.1.7 (febreiro 2013)

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Akihitum-et-michikam.jpg

4º ESO1

Index

Nacemento do latín

Latín literario ou culto

Etapas do latín culto: introdución

Latín vulgar

Expansión do latín vulgar

Fragmentación do latín

As linguas romances

☝

☞2

Nacemento do latínIndoeuropeos en Italia (1.200-1.100 a.C.)

Intercambio lingüístico e cultural

Diversidade de pobos e linguas

Hexemonía de Roma, pequena aldea do Lacio:

Dominio militar (509 a.C., Roma domina o Lacio)

Imposición da súa lingua e costumes aos demais pobos itálicos (272 a.C. toma de Tarento, Roma domina Italia)

O latín: lingua de Roma

☜ ☞

☝

3

Latín literario ou latín cultoNacemento da literatura latina (s. III-II a.C.)

Perfeccionamento do idioma

Loubanza das victorias de Roma

Grecia, modelo a seguir:

Canon literario

Préstamos léxicos e sintácticos

Xéneros literarios:

Historiografía, Épica, Lírica, Teatro, Filosofía, Epistolografía, Oratoria

☜ ☞

☝

Cicerónhttp://www.flickr.com/photos/

mharrsch/9941947/

4

Etapas do latín culto: introduciónEvolución co paso do tempo

Latín literario: lingua uniforme, estable dende o III a.C. (inicio latín literario) ata o V d.C. (caída do Imperio romano)

A aparición das linguas romances (s. IX) e a súa utilización posterior como lingua literaria supuxo un progresivo abandono do latín

Na idade media foi unha lingua franca en toda Europa (políticos, intelectuais)

No renacemento os homes de letras usan tanto as linguas romances como o latín (Nebrija, Petrarca, etc.)

O latín, como lingua escrita, seguiu moitos séculos sendo lingua de prestixio, de obras literarias e científicas (s. XVII, XVIII)

Descartes, Spinoza, Linneo (clasificación seres vivos), etc.

O latín está vivo no século XXI☜ ☞

☝

5

Latín contemporáneo s.XXI

Novo latín(Neolatín)

Continuación da tradición anterior como lingua franca na comunidade científica:Medicina, Dereito, Filoloxía, Química, etc.Códigos Internacionais de nomenclatura científica en bioloxíaNomenclatura planetariaNomenclatura anatómica internacionalLatinismos ou aforismos latinosTáboa periódica

Continuación da tradición anterior como lingua franca na comunidade

Códigos Internacionais de nomenclatura científica en bioloxía

Latín vivo(Latín falado)

Un pasatempo ou unha nova lingua franca?VicipaediaFacebook lingua latinaGoogle en latínNuntii Latini (yLe Radio1)Noticias en latín (Ivoox, Radio Torcal)Libros en latín (Harry Potter)Graduatio latina

Latín eclesiástico

Lingua oficial da igrexa católica (publicacións en latín, misa en latín, etc.)Lexicon recentis latinitatisLingua oficial da igrexa católica (publicacións en latín, misa en latín, etc.)

☜ ☞

☝

Latín contemporáneo na wikipedia inglesa

Etapas do latín culto III

6

Pachygnatha zappa

Reino Animalia

Phylum Arthropoda

Clase Arachnida

Orde Aranea

Familia Tetragnathidae

Xénero Pachygnatha

Especie Pachygnatha zappa

"Etymology. Zappa is a noun in apposition. This species epithet is given in honor of the twentieth century composer Frank Zappa (1941-1993), well known for both his serious and commercial music. The dark grey mark on the ventral side of the abdomen of the female of this species strikingly resembles the artist's legendary moustache (Fig. 69)"

☜ ☞

☝

http://homepage.ntlworld.com/andymurkin/Resources/MusicRes/ZapRes/spider.html

Sistema de Clasificación en Bioloxía

7

Equus ferus atlanticus

Cuadrúpedo de pelo espeso pendente de ser recoñecieo como subespecie equinadesde hai uns meses, trala proposta de Felipe Bárcena, o maior estudioso deste poni que habita os montes de Galicia e tamén algunhas zonas de Portugal. (Fonte: El País 10/10/2012)

Quercus Robur

Carballo: imaxes wikipedia(do latín quercus, "carballo" + robur "forte, de madeira resistente").

8

Nomenclatura planetaria: Sistema para identificar accidentes xeográficos en planetas e satélites usando termos latinos

Termos descriptoresTermos descriptores

Catena, catenae Cadea de crateres

Dorsum, dorsa Cadea de outeiros

Flexus, flexus Crestas curvilíneas

Fossa, fossae Depresión do terreo

Lacus Lago ou chaira

Mare, maria Mar ou chaira circular

Vallis, valles Vales Mare Erythraeum(rexión de Marte)

Mars

☜ ☞

☝

9

Nomenclatura anatómica internacional: Acordo internacional para uniformar un vocabulario científico no que cada parte teña un so nome,

o máis simple e descritivo posible. Por suposto, en latín.

http://wiki.medpedia.com/Anatomical_Nomenclature

☜ ☞

☝

Regio Frontalis(rexión frontal)

Fossa iugularis(fosa iugular)

10

☜ ☞

☝

http://books.google.com/books?id=UnMBKPalTeoC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false

11

habeas corpus

sine die

dura lex, sed lex

in dubio pro reo

honoris causa

cum laude

numerus clausus

campus

sui generis

lapsus

curriculum vitae

ipso facto

No dereito

Na universidade

Na vida cotiáLatinismos

☜ ☞

☝

12

Radio en latín!

Novelas en latín!

Música en latín!

13

Na rede!

14

http://ephemeris.alcuinus.net/ http://www.elionline.com/sites/default/files/adulescens.pdf

Períodicos e revistas en latín!

15

http://pinterest.com/latinategua/lingua-latina-undique/http://pinterest.com/latinategua/lingua-latina-undique/

16

http://pinterest.com/latinategua/lingua-latina-undique/

17

Latín eclesiástico

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=aKBqRECoEwM

18

Latín vulgarVulgus: “pobo”: Fala dos soldados, labregos, comerciantes, escravos

Tamén chamado: sermo plebeius, sermo cotidianus, sermo rusticus

Distanciamento progresivo entre o latín culto e o vulgar

Latín vulgar: lingua non fixada pola gramática

Evolución libre e rápida

Abundancia de neoloxismos

Poucos testemuños escritos (a diferencia do latín culto)

Graffitis de Pompeia

Pegadas no latín literario (novela “O Satiricón”, de Petronio)

Comparación das linguas romances (lingüística comparada)☜ ☞

☝

19

Graffiti pompeianos

Imaxe: http://terraeantiqvae.blogia.com/2005/010902-graffiti-la-permanencia-de-lo-efimero.-pompeya-en-un-grito-mudo.php

Imaxe: http://www.proel.org

☜

☝

http://www.historiaclasica.com/2007/09/graffittis-en-pompeya.html

☞20

Graffiti romano

☜

☝

☞21

Graffiti romano

☜

☝

☞http://www.youtube.com/watch?v=oECn_LyD8hM&noredirect=1

22

Expansión do latín vulgar

Definición de romanización

Desprazamento das linguas vernáculas > triunfo do latín

Latín: lingua dunha cultura moi superior

Lingua de prestixio

Facilidade nas relacións comerciais, culturais e sociais

Fases da adopción do latín:

1ª fase: cidades (centros administración, milicia e comercio)

2ª fase: esténdese a zonas rurais, bilingüismo

3ª fase: latín en tódolos ámbitos

☜ ☞

☝

23

Fragmentación do latín vulgar

Unidade política e latín como lingua oficial

Separación xeográfica > variantes dialectais (acento, léxico, etc)

A caída do Imperio romano: s. III-V (invasións bárbaras)

Ruptura de comunicacións entre provincias

Crise na escola > libre evolución da lingua (sen normas nin correcións)

Fragmentación en dialectos do latín

Influenza das linguas das tribus xermánicas invasoras

Disgregación política > fragmentación lingüística

☜ ☞

☝

24

As linguas romances

Introdución

Linguas romances

Castelá e variantes dialectais

Galego e portugués

Catalán

Francés

Occitano

☜ ☞

☝

Retorromano

Italiano

Sardo

Rumano

25

Introdución

813: Concilio de Tours. Autorización de sermóns na rustica romana lingua. Van aparecendo as novas linguas.

Lingua latina: herdanza máis importante de Roma.

Linguas procedentes do latín: romances ou neolatinas

Resultado da fragmentación do latín en dialectos.

Co paso do tempo os dialectos convértense en linguas.

☜ ☞

☝

26

Linguas romancesPortugués, galego, castelá, catalá, occitano, francés, sardo, italiano, rumano e retorromano.

☜ ☞

☝

LatínVulgar

Galego-portugués Castelán Catalán Provenzal Francés Sardo Italiano Rumano

*septe sete siete set set sept sette sette sapte

*vacca vaca vaca vaca vaca vache bakka vacca vaca

*forte forte fuerte fort fort fort forte forte foarte

*herba herva hierva herba erba herbe erva erba iarba

*porcu porco puerco porc porc porc porcu porco porc

27

Mapa das linguas romances

☜

☝

28