Frantzia leke
Transcript of Frantzia leke
Frantziako Errepublika, Europako batasunaren estatu bat da. Bere mugak hauek dira: mendebalderantz ozeano Atlantikoa, iparralderantz Mantxako kanala,Belgika , Luxenburgo,Alemania, Suitza eta Italia. Ekialderantz, Epainia, Andorra,Monako. Paris da herrialdeko hiriburua.Frantziako kostak lau itsasotara ematen dute Ipar itsasoa ,Mantxako kanala, Atlantika ozeanoa eta Mediterraneoa.64.473.140 biztanle daude frantzian.Frantzia metropolitarrak 551 500 km² luze-zabal ditu (675 417 km² itsasoz haraindikoekin) eta ipar-hegoak 1000 km luze da (Bray-Dunes - Cerbère luzera da handiena) Europako estatu handiena da, Errusia eta Ukraniaren ondoren.
K. o. IV. mendean, Rhin ibaitik tribu germaniar ugari sartu ziren
Erromatar Inperioren barnera. Horietako bat Frankoak ziren, Frantzia izena sortu zutenak. Garaiko lurralde gehiena bere mendean hartutakoan, Klovis 1.erregea katoliko bihurtu zen
498an.Hortaz, Frantziak Elizako alabarik zaharrenaren titulua jaso
zuen.Erdi Europa gehiena errege
frankoen agindupean zegoen, baina Verdungo Hitzarmenaren bidez
(843), Karolingiar Inperioa hirutan banatu zen. Mendebaldeko
erresumatik sortzekoa zen egungo Frantzia, erregeek jarraipena eman baitzioten. Karolingiar leinuak 987 arte jarraitu zuen Parisko tronuan.
Urte horretan, Hugues Capet apetar leinukoa, errege bihurtu zen. Bere
ondorengoek, kapetarrek, zein Valois eta Borboi leinukoek Paris
ondoko lurraldetik bere agindupeko lurrak zabaldu zituzten gerra
ugariren bidez, batzuetan erresuma oso ahul egon arren (Ehun urteko
gerran edo Erlijio gerretan esaterako). Nagusitasunaren erpina
Louis XIV. arekin etorri zen.
Bastilla hartzen Frantziako Iraultzan , Paris
Nolanahi ere, Louis XIV.aren heriotzatik 74 urte pasa zirela 1789 urteko erregeen eta nobleen bidegabekeriaren aurrean
Frantziako iraultza sortu zen. Monarkia desagertuta, boterea Napoleon Bonaparteren esku geratu zen. Bere agindupean, Frantziak Europako erresuma guztiak garaitu zituen, eta
kontinenteko lurralde zabala bere mende geratu zen.Edonola ere, Waterloo porrotaren ostean, monarkia berezarri zen. Baina 1830 Eko iraultzak eta 1848o iraultzak erregimen aldaketa ekarri zuten. Bigarren Errepublika Bigarren imperio bilakatu zen aurki. Osabari gertatu zitzaio bezala, NapoleonIII. ak bataila bat galduta (bere kasuan1870 eko Franko- Prusiar Gerra) boterea
ere galdu zuen. Porrot hori gainditu nahian, Lehen Mundu Gerra etorri zen (1914 -1918), zeinek Bigarren mundu Gerra
(1939 -1945) eragin zuen hein handi batean. Bietan garaile atera arren, galerak izugarrizkoak izan ziren. Bigarrenaren ostean, 1920ko eta 1930eko hamarkadetan munduko azaleraren %8.6 izatera iritsi zen Inperio koloniala desegiten hasi zen. Frantzia
Europako batasunean saiatu da antzinako nagusitasuna berreskuratzen. Izan ere, Alemania etsai zaharrarekin batera
EBko benetako bihotza eta motorra osatzen du.
Frantziako Tourra munduko txirrindularitza lasterketa garrantzitsuena edo garrantzitsuenetako bat da. Itzuli Handien sailaren barnean dago eta hiru aste osoz Frantziako hiri eta herriak zeharkatzen ditu, uztailean. 1903. urtean jokatu zen lehen ekitaldia, eta harezkeroztik urtero ospatu da lehen Mundu Gerra eta Bigarren Mundu Gerra gertatu zirenean izan ezik. Frantziako Tourra urtero-urtero kirol ospakizun arrakastatsuena da mundu osoan, ikusle kopuruari bagagozkio. Jakina, urteko lasterketa garrantzitsuenenan parte hartzeko, munduko talderik onenak hautesten dituzte bakarrik.
KIROLAK
Paris munduko ekonomiaren erdigune garrantzitsu bat da.
2006 urtean, Pariseko eskualdeko BPGa (Barne Produktu Gordina), 628,9
bilioi dolarretakoa izan zen. Beraz, eskualde honen ekonomia Holandako
ekonomia bezain handia da.Parisko BPGa munduko
laugarren postuan kokatuta dago, Tokio, New York eta Los
Angeles hirien ostean beti ere. Era berean, Parisko eskualdea munduko 20.
metropolitar gunerik handiena da.
Parisko ekonomia oso anitza da eta oraindik ere espezializazio-eza handia du (Los Angeles, Londres
edo New York ez bezala, lehenengo hiria zinema-industriari
begira baitago, eta azkenengo biak zerbitzu finantzieroei). Batez
ere zerbitzu-ekonomia bat da Parisena, eta Frantziako Uhartea eskualdeak sortzen duen BPGren erdia produzitzen da hiriburuan
bertan. Goi-mailako teknologia da hiriaren ezaugarrietako bat.
Eiffel Dorrea (frantsesez Tour Eiffel) Gustave Eiffel ingeniari frantsesak Parisko 1889ko Nazioarteko Erakusketan eraikitako burdinezko egitura da. 1887 eta 1889 artean eraiki zen, urte horretako martxoaren 31n inauguratu zelarik.324 metroko garaiera du eta 10.000 bat tonatako pisua (eraiki berria zegoenean 7.300 tonako pisua zuen). Berez dorreak 350 metroko garaiera izan behar zuen, baina bizilagunak beldur ziren harri bakar bat ez zuen eraikin berri hura ez ote zitzaien gainera etorriko, eta azkenean garaiera gutxitu egin zen 300 metrora (azkeneko 24 metroak geroago gehitu ziren telebistako antena bat bertan kokatu zenean).200 langilek hartu zuten parte eraikuntzan eta 18.038 burdin atal elkartu behar izan zituzten 2,5 milioi buloi erabiliz.Garaiko artisten iritziaren kontra eraiki zen, hauek burdinezko monstruotzat hartu baizuten. Baina gaur egun dudarik gabe Frantzia eta Parisko ikur nagusia da. Munduko monumenturik ikustatuena da.
Hemengo klimograma honek Pariseko klima adierazten du. Hemen ikusten dugunez neguan 5º eta 10º bitartean egon ahal da, eta baita ere euri ugari. Udan berriz, 15º-tik 25º-etara iritsi daiteke ,baina, euri asko dagoela esan ahalko zen. Urte osoan euri ugari egiten du.
Bere izaera errepublikarrean oinarritzen da, zeina "zatiezina,
laikoa, demokratikoa eta soziala" den 1958ko konstituzioaren
arabera (V. Errepublika).Frantziako Demokraziaren
aldeko Batasuna, frantsesez Union pour la Démocratie
Française, Frantziako alderdi politikoa da. Presidentea François
Bayrou da. Gaur egun, alderdi hau Mugimendu Demokrata alderdian birmoldatu nahi du,
Bayrouk.1978an sortu zen, Alderdi
Erradikala, Errepublikarra (PR) eta Demokrata Sozialen Zentroa
elkartu zirenean.
Ugari dira, gero eta ugariago etorkinei esker. Hala ere,
Estatuak frantsesa mantentzen du mintzaira
ofizial bakartzat, eskualdeetako hizkunak
egoera oso gutxituan utziz eta arriskupean Frantsesa da Estatuko hizkuntza ofizial bakarra. Hala ere, honetaz
gain, bertako hizkuntza gutxitu hauek mintzatzen
dira ere bai: Alsaziera, Bretoiera, Euskara,
Kataluniera, Korsikera eta Okzitaniera.
Metropoliaren mugak 2970km luze dira:•Espainia (650 km)•Belgika (620 km)•Suitza (572 km)•Italia (515 km)•Alemania (450 km)•Luxenburgo (73 km)•Andorra (57 km)•Monako (4,5 km).
1.Paris: 11.174.743 biztanle (1999).2.Lyon: 1.648.216 biztanle.3.Marseilla: 1.516.340 biztanle.4. Lille: 1.143.125 biztanle.5.Toulouse: 1.108.214 biztanle.6.Niza: 933.080 biztanle.7.Bordele: 925.253 biztanle.8.Nantes: 711.120 biztanle.9.Estrasburgo: 612.104 biztanle.10.Toulon: 564.823 biztanle.
Kaixo, Kaixo, espero espero dut dut asko asko gustatu gustatu zaizuela zaizuela nire nire lana!!!!!!!lana!!!!!!!!!
IGORLEA:Leire LekerikaMAILA:L.H.6.AIRAKASLEA:Orkatz MartinARLOA:Txanela
Hurrengo gauzak egon dira lanean :
FRANTZIA
AZALETRAAZALETRAHISTORIOAHISTORIOA
KIROLAKKIROLAK EKONOMIAEKONOMIAEIFFEL EIFFEL DORREADORREA
KLIMKLIMAA POLITIKAPOLITIKA
HIZKUNTZAKHIZKUNTZAK
MUGAK MUGAK BIZTANLEAKBIZTANLEAK