Galicia románica: Constructores, técnicas e formas

8/2/2019 Galicia romnica: Constructores, tcnicas e formas

1/10

'I

, I

62 l.G. BANGO TORVISO

. ton eistercienses, nos proximos anos fan acabarconvertidos en abadias bernardas.Cando en 1109 Pedro Freilaz, conde de Trava,

proclamou rei de Galicia a Afonso Raimundez,dous anos despois consagrado na catedral compos-telana por Diego Xelmfrez, agromaban as esperan-zas dun reino galego independeete .. Sen 'embargoestas expeetativas esmoreceronaxida .. 0 pdncipegalego .apr'oveitou a primeira ocasio" 'que tiva, amao para se converter en Afonso VII de Castela,Vense dicindo que durante '0 seu reinado (1126-US7) Galiciaeoneeeu a prlmeira etapa no caminoda centraliaaeion e a creacion dos cadres caracte-risticos da admmnistr.aci6n medieval, 0' monerca ,perante as dUkult:ades 'qu'e supofif~ Icontr~la-.osnobres laicose mailes bispos, preferin 0apoto dosmosteiros C0010 eentros de ordenacion e control doterrnorio, por iso enteademo-la preocupacion re-xia de aceta-las terras patrimoniais monasticas,verdadeiros eixes de expansion espiritual e econo-mica ...

Os micleos urbanos mais importantea fanse con-sistentes arredor das sesepiscopais, Os bispos, se-flores. das cidatles e das silas terras, outorgan osseus foros 6s habitantes: no ano 1113 Xelmfrezconcede os de Santiago e 0bispo Diego de Ouren-se decreta os da su a cidade.

III. CONSTRUCTORES, TECNICAS EFORMAS

L DO. "MESTR.E DA OBR.A"O CANTEIROLo.CALo vocabelo "arquitecto" non se adoita utilizardurante a epoea do remanico. Cando nalgun mo-mento se usa, soe ser con certas connotacions "cul-tistas" por parte do autor da expresion, e reffrese

non tanto . a experieneia tecnica do responsable rna-ter ial da eonstruccinn dunedificlo coma 6 comiten-te..As! os cronistas medievais denominan a DiegoXelmfrez (sapiens architect.us). 0 termo que apare-ce nos textos medievais para denomina-la persoaque dirixe as obras dunha catedral au de calqueragran edificio , e 0 de magister operis, e as veces sin-xelarnente magister. Compre, sen embargo, terrnos,rnoito coidado con alguns epigrafes que dan 6nome de certa persoa chamada magister e a conti-nuacion a verbo "facer" en calquera dos seus tem-pos ..Isto non semprefai referenda a personalidadedun .mestre constructor, sen6n que as mais das ve-ces denomina acalquera dignidade laica OU relixio-


2/10

\\I\ .I\ \ ' .\I

L O. BANGO TORVlSO64

_ , . , . . : . - 0 " titulo de,'mestres ,.d 't, b n usar tamt;O - . ,' ..58, one a" 01 a ., l ! I . . ' . ' , ' . " , ' , ' " que finanCl0, u at ''1l .' - . - bal ven sl'gnh~ca. -. ,A 'e.xpr'es16n v.er a .. ' . ". '~.' IconstfuccmncOIDO, . - ter tido 'p ' arte Da suaobra sen '.- " -tecni~O , ..' '... e diferencia entre os mes~re~Ex~sUa unh.a gran .d - ~._ . 'rt 'ao.tes e os cant'elf. os.- d' obras impo ,. - - drea.izado~esa~ ,. ,-' ..'trufan a maior parte osque de xe\to rotmar .lO g>sflS rimei [OS foron as encar-nosos templos runud~:'" ! ' de acordo 'cos gustos ed de e'rguer e IdCIO - 'egun~'g a 0 , . S " . . . . . , . _ . '1.' rnpo mentres os se: '.,''- 'E a daque.e ' ,m,odas da . mop .' _, f i . , ' " emedaban eespa~- ~. ,d - s do seu 0 I'CIO, r - .., - - , _dos, couec, e o.re _." - . d '." d.os g.randes me.stre..s,- . '- sdoa'a.~ ." 'LCOBahan as fonnas m.at.. . raet ..nzaba:n p. 010seu. mpre se ,caT... {ormas que case se, --"'dunsmonotable conserVl!Il , -' '. . ,'II' .(or-- ,,_' .. ' .manico e Olalla. sua -Sobre 0 atrqUlte~to ro dasa.bemos, Ata 01., . .' ractIcamente na ... ' . .'t-'m 3 elO .' 0 teemc,a p .. - .- L d.. que se , oonv.,r . . .31..' . t mos proU'as ,,-' .seeulo Xlli non e. - " 1 N'on obstante a. POS1-- - . U d ntelectU31. . - ,'d .nun uabana- 0. r t .. _-. ,.' 'p-ortantes aea alo.n- , '1 as mestr'es nnt . C ' ' ' ' -don socta qu~. . ..... b aixa. () {a~arnos 0 1(1 , - x

debeu ser retattvamente a. catedral compost:eta~a, attino dosconstructores d '.. " - I como 'protagoUlstasnQ -'es SUdna,' - . 1.' ...-caroo do,S.seus '.n 't' . - obra. "as Hde.ls.IIDOS- ,_ . t Ic e'sIc om a Ie .'e s na, ' I . ' a -tautmpm iarnes .... ' .d.," baiXcQa adro.ltUs~r r-. 'W '. ' ,- , e do n Segereo -ce-don ' l,cahO . '. - .,telf'OS , O s ,cone '.' .. ' baUabao as 'ca n J " .'don dos ca,tes tr~ ... , ' I , calcolos tectoDICO.5- 't "COS e mallOS '. damentos x'eome r. ... I biros. 0 domml~ ashaberian de ser. poucod emp u ros ea resistencla d'e{onnas, as est.ructur~s" ~s m 'a tr~ves da experien~'reahzananse ,. . ", .b6v'edas e ~r'cos .. ".:. -dun oficio DO quese tnl-cia aprendldana plaet'lc~otidas de mestres. quedaban desde nenos.. ... . obradoiro do pal sonap:renderan a sua H~cmca ,n?', -En Galicia existenabondas nat Europa J'omanlca, .. -

GALlC[A ROMAmCA 65

alguns datos que 0 pareeen confirmar: 0 MestreRaimundo de Lemos 0 eentrata-la obra da catedralIncense, ventando morrer antes de a rematar, eo-gadia que en caso deel faltar acabariaa 0seu fino;a presencia. na canterfa de Corapostela dun Bernar-do Vello e doutro alcumado 0 Novo, fainos pensarnunha relacicn de parentesco entre ambolos dous ..

A biografia destes mestres 'enos descofiecidaeainda mesmo os seus nomes, 0 cal levou a suporaamguns historiadores que aqueJes realizaban 0 seulabor demaaeira anonima, Agora ben, cabe pen-sar 'que 0anonimato e froste mais da pobreza infer-mativa dos documentos da epoca que da realidadehistorica, 0 Libra da P'ereg.rinacionadica un dosseus apartados es canteiros que traballaren na ca-tedral, falando deles do seguinte xeito: "Os mes-trescanteiros que empezarona edifica-la catedralde Santiago chamdbanse Bernardo a Vella, mestreadmirable, e Roberto, con outros cineuenta cantei-fOS pouco mais cumenos". 0mimero de ebreirosespecializados que se xuntaban na obra da catedralsup6n un dos obradoiros mais nutridos da epoca, Acabeza da direcd6n dos obradoiros sueederonsevaries mestres dos quecoiiecemo~lQ seu nome,como Estevo ou Bernardo 0Novo, afndaque a suapersonalidadee 0 seu laborconcreto na obra semergullen nunautentico neboeiro, Bstevoaparecenomeado en Pamplona nun documento do ana110t como mestre da obra de Santiago, e sen em-bargo, a pesar do tttulo que se lle da, realizatraba-Ilos-para-a catedral de Navarra antes doano eitado,Multiples hlpoteses tenense formulado sobre a ac-tividade destepersonaxe. Para uns , e 0 responsabie


3/10

"- \

, ~ - .

I6 ,6 I. 'G, BANGO TORVISO

da direcdop do obradoiro que traballa as pDrtas docruceiro, mentres que para outros poderfa estarnunha etapa intermedia entre os mestres que, se-gundo 0 Calixtino; eornenzaron as obras residindo,en Navarra. Haipoueo, J. WiIIUaliDsdeua opinicamais "revolucionaria" de todas o considerar quecontra a tradicion da epoca, Esteve vida a se-lomestre de obras de D.iego Pelaez, mentres.que Ber-nardo e Roberto 0' habian de ser de Diego Xelmf-rez. A Compostelana informanos da existeneia duncuarto mestre da obra, Bernardo 0Novo, morto en1134, figurando ademais como ehanceler e tesou-rei.lFO.Sobreestes mestres tense discutido en torno ;' 1sua probable orixe, adoitando dar todo tipo de ar-gumentos pera defende-la naeionalidade galega oua francesa, Tense falado dun posibJ'e lazo familiarde caracter xeracional entre Bernardo 0 Ve.ik' email a Novo, pasando por Estevo, para os ca les seiavocou 0 seu hispanisrno au galeguisme en lun~cion dos seus nomes, mentres que polo mesmo motivo dtxose de Roberto que em estranxeiro, che-

gando, mesmo sen fundamento, a afirmaza suaprueedeneia normanda, e poe riba atribuf-la suapresencia. na catedral 6s eontaceos que 0. hi!i'po Die-go Pelaez mantivo cos normandos. Todas estasconxecturas non pasan de ser baleiras peseudas seno m;:lis mfnimoapoio documental. A lJDa.lise daobra compostelana denuncia tanto pob tipoloxfado edificio como pola sua estructura e e decoracionIiguradas, formas alleas a s enfieeidas na tradieionlocal galega .polo ealafnda que se pr.idese deMOS-trar 'que a naclon destes artistasjose Galicia, ehoxe par hoxe non temos ningun infJicio serio diso,

~AUCM ROMANICA67non hai I'-'bd' .'.' (lIJa nmgunl] ,deroll fora da sua t.er;~.'a de que a sua arre a ap'ren~

. Fola informacion docuhguadla pobs SUas obras m,~n'ta~ cO~servada e .u,es-g : : g O foj 0 constructor J~cen~~J:e~ro gran Mestreos que 0 Contratou 0 ,- 8nnundo. Del sa-: g g ) para Construir unha bJspo Pedro o r (1114~

~I - Deste COlltrato ,conec:ova c~tedrcd no anodas, que entre outras pubr mos dJVersas dausu-on Pedro Pereg , reou Llaguno " bd d - rwo 0 dea . ...0 )SPOz: fans nobres, fixer~n asen~~ ~s coengos e catro ci-d~-: obra. EstipuJaron darUe ,co In1estre ,para reali-, ous centos so~dos da .J01I31D1ente 0 saJadocandoa, seis marcos de r:o d~que existia e tro-Jenz~, dezasete carros d~ jet;, tnnta e seis varas de

cegums os g'ue pr,ecisase t : : ; zapatos e mais bor-para carne, un cuartef de' us soldos mensuaisEngadfase que 0 mest sal f! lInha libra de cera"~: Lemos, e podese d : ~ , : : ;atural de Monfort~f ,de. pOSlo que se faJab que xa de avanzadaea~J: ~ ~ ~ r ? 'a edificacjona oq;~:Ue~I~~S~de morte sep 'd a ISe das partes m a p s ' . estes datoso ~se deducir 'que 0 ao.tlgas conservadasarqUltecrura propia don:~tr~ ~aunundo faCia uob~tamente, 'COmoen U29 t, ~li:n!co plena e que, eer-

~:ra ~orma-l0 seu fHlo fa~~~j~dO tempo de abondoe ra, elleda aprend.d 0capaz de ,continua_men.os, antes de 1100 "~ . 0 ,es!a arquilecfura, aJ'o.":Iacl6n? Quizais pod~ 6, a, l,ena 0 sen IUgar de for-cud da catedral comp:~:eforresponder Ii etapa in i-co, nODI nos pac'eceda es ~l1a,3fnda que t.ampou~ e J Q O Shlispanicos mitis o ~ ~ : : , : ~nbda aprell'di:zaxe e~arr.1. I als, esde Leon a Na-


4/10

,\II.

,1 :._

1.O. BANGO TORVISO6 8

. .' ona traballa-A caron destas flguras de ,ccnrtraeaSlizarhras de, f de rupo que ousarianail xe es e g , . s dos mostei.ros pe-o como as Igrexa, .. .menor empeno, 1 artoquiais. Os exemplos

queuos o~ O S te,mp 0 : pd 0 ohradoiro que tra-neste sentldodse~I~~~u~~e;l~~a as igrexas de Tomi-balla na cate fa.. deValeslongos. Outras veces ,fio e a p~rtu~uesa antes os con tructores doscomo xa tndlCaba~os .. s'~ples pe6ns que cons-noses temp to lOcal~eran Ivador Nos seus edifi-d tt mot conser .trutan e xei 0 . ue oderiamos chamar decios, aquelas f?r;nas q ru~as e as mais das vecesvangarda, mamfestanse delos non tinanparece que estes constrl.lctores 0 1 ? do En 1962. .d estaban COplan. ,comprel1(h 0 o. qUae d Oxea escribiu un articuloXose Ramon Fern nez s do romanico galeg.o,, tres men ore . .adicado os mes I.dena de mestres dos catesno que DOS fala d~~ ~a d:cmagister: J ohanes de Sei-s6 catro levan 0 t, Ud O S. . do'n Martin de San, MI Perez e arao ,. - .X O ? , igue velua ePeIaio de Taboada dos Fre~-Cnstovo de No . di tibles en canto 0 seu ofi-res. Estes catro son 10 IS~U d C mbre poida ser.. d Miguel Perez .ea. -CIO. Se ca ra, . - 0 alnda que s6 s~ expres.einclu{do dentro do g r ; p it' Sen embargo as demaisno epigrafe 0 ~e~


5/10

IQI

I I

Ii.o. BANOOTORVlSO70 . .... . . dest'esmateriaise.' Enlii.3SJ'era.'IS, '0 ,empre.gtOa nmraria Don SU.~.. _ o n na esUUC uraiuv d" '6maitla suadlSPS:lCl, d d : 0 reladon coa tra ICI npon'eo n~ngutllha.novl.a e::mbargo, a artellamento'.galeoaaltO-lnedt ..e.val, S . .b. C:.'lPrne.nto de areoseI : : > . t .s. can a. U .,. .... -fi'nal dos paramen '0 , .. d n un decto no.vo,. 'ca-. d d s 'pro uee .. . d'columnas.a. osa a , '.. ..' ... 0p'Blame. nto . U la-..' d leno romamcO' seracteriSUcoo~ . d." oS 'cons.tituindo o que smizado con senes .e arc, _' ue na catedralco~~-denOlnina muWS armados'feqcto,{nncioual e esteU-. d .. un gran e .....postelana aca IOU. .. -

8 Cated~al de Cornpostela, MUfOc~mposto na fachada. \a,teral.(Casanova).

' .."- ..d . . .. tradic:i6n , Q s , f U f , i a . n . ,a .,d ' ..b ser utdlza 0 oa .'. . -. . - oco~ a ,mta. a ... ,'. '.. ainda que empregada en p.rconeclda en GaltCla,. _ . t.istema case non sePardons matS mode.stas. Es te: agas ,conintend6n., t mpllOspequenos,. . .d sutihzou nos ..~a. "._ .,t,ect6nica. Nos grapeHlais _decorahva que arqm .

'GALICIA ROMANICA 71

edificios ernpregeuse nos abevedamentos proxec-tados ata epocas moi serodias, 'como San X030 dePortomartn, Xunqueira de Ambia" catedral de Ou-tense, etc.

A hora de construfr un temple proxectabase,salvo que os eondieionamentos economicos fosenpauperrimos, abovedalo na sua totalidade, atndaque estes desexos iniciais rematan pm non levarsea cabo ante a realidade material do custo, podendoobservarse como moitas das novas igrexas mostranboveda no abside, mentres que a nave se cobre cundoado teito de madeira. As bovedas empregadasno romanico plene galego son a de canon, a dearistas e a de Iorno.

A b6veda de caioncofiecfase 'en Galicia desdeepoca romana, sen ter inrerrupcion o sen usa du-rante toda a alta Idade Media. Poles materiais em-pregados e mailas stias formas, non mostra ningu-nha novidade, ainda que se constreesobre Iaixons,cofiecidos xa na arquitectura daepoea astur. Nal-gun caso, para cubrir zonas especiais, como tribu-Bas ou sinxelas naves lateraisvadoitan aparecercuartos de caD.on.

As bovedas de arista, en semellaaza eoas ante-riores, de recofiecida tradicion local, s6 se utilizancando sobre elasvai vir unha segunda planta, polocal0sen esp.aiUamentoe moito menor, As naves Ia-terais de eatedrais coma a de Santiago O'U Tui adop-tan este sistema. Nacripta da igrexa monastica deSan Loureneo de Carboeire topamos, durante 0'tr~nsito do rcmanico plene 0 tardorromanico, uncemplicado sistema de b6vedas de arlsta que se ar-

i '


6/10

yo I. G. BANGO TORVISO~ 2 ~ ~ _

"-, ),:"'.".:, , '-, - .


7/10

,i. '1~ II

" '" 74 J. G , DANGOTORVmSOres, estes adoitan estar engatifiados nomuro demaneira altema ..Os fustes ensorehados, que xa sonempregados en Praterfas, nonteran unha grandedifusi6n ala 0 tardorromanieo,

E momdifidl intentarmos unha. sistematizaeiondo eapitel romanico, X. 3 que non existe un criteriocedificador. P6dese facer en linasxerais unha cla-slficacion sumaria a partir dos temas que mostrannas 811.38 cestas: historiados, vexetais e entrelaza-dos, Os capiteis historiados adoitan represent a-lassuas figuras sobre 0 esquema do capitel corintio ,salientandose entre eles as caulieulos e cotelos. Osvexeta is mantefien unha cesta con igual esquemaque '0 anterior, s6 que as figun~s son sustituldas por(alias colocadasmmha au varias ordes, adoptandotodo tipe de formas e sendo moi dmdl relaciona--Iss suas vaeiantes, A eesterfa e mailos entrelazosson dous temas mo] empregados no romanico gale-go e a pesar de faltarenestudios monograficos quepermitan unha afirmaci6n defmoitivat.,a orixe demoitos deles esta. en form as da tradiclon prerroma-nica,

Amais das eolunmas existen outros tipos desoportes, como os pilares nas suas distintas varian-tes, e as pilastras, Nos edificios basllicais 0 elemen-to de sustentaci6n mais significative e , sen dubida,a pllar crucifotme, que gracias ,11sua estrueturaper mite crear sen difieultade espaeioseruadrangu-lares, facendo deste xeito mitis doada a sua cubertacan b6vedas. Outre dos eleeientos ,que define unedificio romanico 6 : 0 aspecto das suas aberturas-portas e fiestras- asestructuras das ca t e s alteran Ii)paramento cueha serie de molduras e eolumnas

- " I !O ' _ j .. .. . .. - .GAL IC IA !R !OMAN [CA 75

Iq . ue 0,. ,artku;I,an,' produdndo unha din ni id d. . , . ..." I ., ;anne., a I epraebcarnent,e descofiecida ata aq:uela. ..D.eixando a analise das portas 01',' ,.

d , .. ' , I ats smxelas~~f~~ po 'en se-las secu.n:d'arias:. de fe~turaeIelllen~. , duas xam bas e maJlS un dintel, amboJos d .igualados 110 murr. anort ,. '_,', " o~stufd . .. .,.. ' .po~ ,~romemca esta consn-.a por uqs,. a.reo.'S sem lclrcu11ares ( r .... ] )... '. d .. ' . I. S arqUIvo tas .P?usa.os en colurnnas e cotenifios. 0 oc .d. ... 'cobrese cun t- . .c ,. A ..... 00 areo. , ,. ",., impano, ,s arquivoltas, perfecta.mente, definidas en Praterfas, recollen dif ,:_protot]pOS de decorados, . ,Ierentes

I i

10..S an. X ulian de R odis, (B:0I1g0),


8/10

. , . 76 I. . G. BANGO TORVISO" 0 ttmpano 6 . un campo excepcional para re-producirnel a mensaxe iconograficaesculpida . Pa-rece ser que , e en edificios coma a catedral de Jaca,San Saturnine de Toulouse, catedral compostelanae San Isidore de Le6n onde se oomenza a codificar

este elemento deeoraaivov faetor basicopara een-tra-la mensaxeiconica destas portadas historiadas,Tense dito en moitas ocasions que este tipo de tfm-pano non e cornun na xeografla galega, ~en em'~ar-go as estadfsticas das zonas estudiadas srstemanca-mente parecen eonfirmar ,que 0sen emprego e pro-porcionalmewte maiorque en gran parte das pro-vincias esp.afioJas ..Agora ben, os temasrepresenea-dosnos noses tfmpanos son moi sinxelos, agas oscofiecidos tfmpanos de Santiago,que seran estu-diados mitis adiasrte ..

A fiestra dos edificios romanicos non e outracausa ,que unha saetera de derrame interne .. Estasimple abeetura pode acadar un .importante va~orornamental cando se enmarca nunha au varraspoasadas en columnas. Esta riqueza deeorativaecomun nos grandes edificios, meatres que nos te~-plos modestos dunha soa nave pode quedar reduci-CIa a unha fiestra au a unha parte dalgunha delas.6 describirrnos San Martino de Mondofiedoviamoscorno se construla ali un tipo de beiril, for-mado por tellas curvas e cancifios, que Ia ter grantranscendencia no rornanico pleno. Sen embargo,vai ser na catedral de"Santiago onde se conforrnenos m a w s ferrnosos e completes corriixamentos d~staepoca. Asf ,en Pratertas, observamo-Ia segumtedisposicion: tellas cur vas co sofito flgurado, meto-pas deeoradas con florons enfiados en cfrcules e

GAL1CIA ROMANICA 77cancinos en curva de escocia hlsrorlados ou vexe-tais. Os temas figurados so en ser rnoi variados,sendo os mais eomuns cuadnipedos, rmlsicos, bai-larfns, contorslonisra e homes e rnulleres mostran;do os seus sexos,3. OS EDIFJCIOS: TIPOLOXIA E ESTRUCTU-RAS

Neste capitulo teruaremos s!ist,ematizar unhaserie de edificios eclesiais a traves da sua Iorma,Jianilnetri.ca. No primelro apartado iaclufruos bai-xo 1 0 epigrafe de Igrexas p 'a rlio q u li .a ig : o s templosdunha sea navecatnda 'que non 0sexan, senon pe-quenos temploso)Qoasteriais que co paso do tempoacabaron convertidos en verdadeiras edificacirinsparroquiais,

a) 0templo parroquie):Pervive ainda aigrexa de propiedade particu-lar durante a epoca deste romanico xelmericense ..Son os vecirios dunha comunldade os que van er-gue-lo temple nun terreo de seu, polo cal resulta

s~r, como,dI:n os documentos, eclesia nostra pro-pta. Claudio Sanchez Albornoz definia estas i g . re-d' '. de "I 'xaSlcmo que' .. os temples, lejos de ser objetossagrados fuera del. dorninio de las gentes, podfanser ob~eto de propiedad particular, como cualquierotro bien rafz, rnueble 0 semoviente". Pod ian ser, I propietarios destas igrexas as persoas da familia

real, 0 al:o clero, os magnates ou simples particula-res. No seculo XI era frecuente a suaedificaci6nentetras de cfedgos ou Iaicos, rexentadasas veces porservos a quen os seus donos facfan ordenar sacer-dotes. As ,colecci6l1s dipiomaticas postlen numero-


9/10

?, 80 . 1.0.. BANGOTORVISO

("acibarium"), e dicir, 0 patrimonio eclesial, Copaso do tempo e a causa do desenvolvemento urba-no que se produciu arredor do edificio eclesial,esta terra patrimonial ocupou distintas zonas nasproximidades, Alnda hoxe, a pesar de se aumenta-ren polas doaciorrs e vendas modernas, pervivenbaixo 0 nome de "terras da igrexa" ou igrexario.A nave.o edificio templarioestaba xeralmente consti-tuido por unha nave e un abside. A nave era rec-tangular e tina xeralmente tres port as. Era decotena fachada occidental onde se abrfa a portada conmalores pretensions monumentais: as capiteis auos ttmpanos de maior riqueza escultorica coloca-banse nela, Para usa cotian utilizabase unha portalateral. Tanto 0 muro norte coma 0 meridional te-fieri cadanstia porta, "lixeil'amente descentradaspara evitaren as correntes de aire, 6pouco tempo,a porta lateral de menor usa acababa tapiada. Sendubida debeu existir unha obrigaci6n can6nicapara a sua construecion, pero a realidade das co-rrentes de aire obrigarta 6 seu peche. A porta late-ral en USD e a occidental quedaban acollidas por unportico ou alpendre. Cando en circunstancias ex-cepcionais, xeralmente en templos urbanos, semantifian abertas as tres portas, 0 alpendre abran-guia as tres fachadas ...Tense falado sabre cal era afachada 11a que se construia 0 portico, As veces,pensando nalgunha en concreto, recorrese aexpli-cad6ns de caracter climatico, sen embargo todoparece indicar que 0 alpendre se construe para aco-billa-Ia porta que se usa, que e a que comunicamais directamente coa parte do adro por ondeche-

?AUCIA ROMANICA81

gao as xentes desde 0 rn i I.,-rroquia.uceo malS habitado da pa-No interior do tern 10 .rectangular da nave rodP d trnos atopa-Io espaciodra, que abrang.lie ' . eta 0 par un banco de pe-. . na un la altura de ,.nos medlO metro. Nel .e . . mars au me-cando a nave estaba abo repousaban as columnaspara iso. Na actualidad ved~dabou fora proxectadaobservar, porque 0 eha~ e~oe anco non se podeOle.dro.u a causa dos e .t . s templos med.ievais. .'0 errarnenr de.mbalXo do nive! existen t S b as, qu..e ando port I rsrenre. 0 re a porta 0 id -a e- nos muros laterais'b . .. . eel en-adoitan te.T un gran niv a,dre?se s~eteras que non

d t_. ..e ecorativr, Nam .,

os ernplos estas fiestras 'uedan - .". . ~lO~laxelo derrame d0 que an reducldas 0 sm-areo. . ..o abside,

Arredando 0 espacio d . fieiesta a arco triunfal D. _ J ieis do presbiterioe . este 0 elemenro m'.-edspOls_a portada oc.cidentalars ecorado d .dific!na arquivolta coma no . . ti ..0 e . I IClO, tantod? quedando reducida se~~~~~~sdoJ.~_al?iteis. ~in-sua monumentalidad d. ..' e IICIOSrurars a,areo iiso pousado nuen e;orattva aun sinxeJfsimomentaci6n sumaria co p r de columnas de orna-

I i cion apl'eciase Del ~nJ~::1patrad?, co resto da edifiea-InenclOn suntuaria.as absides que ado tan d'den ser reetang~Jares .. p. '. tversas formas, po-ligonais. ., semlClfculares, mixtos e po-Os absides rectangulares a - ... .da nosa arquitectura desde a eparec~n na hlstorlada, mantendose poJa sua . Plo~ahlspanO-vjsigo_" simp icidads 6 longo dos


10/10

I. o, BANOOTORVISO82

. .. . . de ar,coS faixons obriga acolo-.se-culas. Apresencla - .... ... alocarcolumnas nos rauros para pousa o~, , _, . _' ,.. . .~..... deste penodo d.lferen-o a.bs~de semlclrculcu _. .. .... . .... '.. abo-, 'd' . 1 XI por ter un tramo reet? "claseddos. ,0 se~~: e .-engadido a el, un helitllcldo;veda 0 con can . ' ' .. ' d...co,lumnasadosa-d~ .. :21 'e a p'r,esencm _ e . . - . ,ouua helenel . . _ I ,.. t 'unf.al e os fatdas ou entregas para,pousa 0 arco .nX0 ' ns se os houbese, ..,". ~ . .,(. ib las dU3:s so~.. . , . . .. xustap6nense

Galicia románica: Constructores, técnicas e formas

Documents

Transcript of Galicia románica: Constructores, técnicas e formas