Himno Galego, proposta didáctica

O Himno Galego Proposta didctica (msica)

Pascual Veiga

Teodosio Ramrez Jorquera

Javier Cabana Casas

Miguel Brotns Prez

Pilar Beiro Crespo

Luis Rodrguez Rey

Oscar Martnez Iglesias

Px. 2 Presentacin Px. 3 Unidade didctica para 2 curso da E.S.O.

Px. 9 Materiais de traballo.

Px. 16 Bibliografa.

O Himno Galego: Unha proposta didctica Teo Ramrez 2002

1

http://inicia.es/de/teo_ramirez/recursos.htm

PRESENTACIN

Como moitas outras ideas, dunha xuntanza de amigos que nalgn momento das

sas vidas profesionais coincidimos en Ferrol, xurdiu o proxecto que agora

presentamos: unha proposta didctica en torno himno galego.

No labor docente do da a da, non un obstculo a busca de informacin, hoxe

en da mais accesible que nunca, senn reunila, depurala e darlle forma, de xeito que a

transmisin de coecementos e valores s alumnos sexa o mis efectiva e grata posible.

Pois ben, ns quixemos aportar o noso grao de area nesta tarefa proporcionando,

non unha obra rematada e pechada, senn un punto de partida para a aplicacin

flexible en distintos contextos educativos. Nas vindeiras pxinas amsase un exemplo

de unidade didctica para un nivel concreto, o 2 curso da E.S.O. , pero tamn

atoparedes moitas mis propostas didcticas que cada quen poder desenvolver no

seu mbito docente.

Nos integrantes do grupo hai mestres de educacin musical, profesores de

ensino secundario e de linguaxe musical, de centros de Ferrol, Narn, Pontevedra e

Vigo; e xa podedes imaxinar que a diversidade de puntos de vista e o calendario fixeron

que a coordinacin e toma de decisins resultaran mis complexas e laboriosas do que

inicialmente pensamos; pero mesmo tempo foi unha experiencia enormemente

enriquecedora que esperamos repetir no futuro.

Finalmente, queremos expresar a nosa gratitude pola sa colaboracin a Manolo

Rei (I.E.S. Concepcin Arenal), a Pedro Sanz (Real Coro Toxos e Frores) e Excmo.

Concello de Ferrol pola sa publicacin.

Desexando que vos sexa de utilidade, recibide unha forte aperta

Teo Ramrez (Coordinador)

inicia.es/de/teo_ramirez/recursos.htm


2

http://www.inicia.es/de/teo_ramirez/recursos.htmDireccin alternativa de la pgina:http://teo_ramirez.eresmas.com/

Direccin de este documento:inicia.es/de/teo_ramirez/himno.pdf

Comentarios:teo_ramirez(ARROBA)hotmail.com

UNIDADE DIDCTICA PARA 2 CURSO DO 1 CICLO DA E.S.O.

A presente unidade desenvolverase durante o ltimo trimestre rematando para o

Da das Letras Galegas. Pdese vincular con outras unidades da programacin, dende

distintos planos: o folclore, o canto a varias voces, etc. Os coecementos previos

necesarios son os seguintes:

Linguaxe musical:

O Comps de catro por catro; a corchea con puntillo e semicorchea.

Expresin vocal:

Entoacin dun mbito de oitava sen alteracins; mnima correccin na respiracin e

impostacin; ter adquirido o hbito do canto coral a unha ou das voces.

Expresin instrumental:

Execucin de sinxelas melodas na pequena percusin de placas; destreza mnima

co bombo e algo maior coa caixa.

Os principios metodolxicos considerados pasan por unha potenciacin da

autonoma na procura de informacin, o traballo en equipo, a participacin activa e a

posibilidade de traballar a unidade con independencia do estadio evolutivo concreto dos

alumnos. Pola outra banda, a propia natureza dos contidos non allea entorno dos

alumnos e posibilita grandemente a conexin interdisciplinaria coas reas de Lingua

galega e Ciencias sociais. Nos traballos de investigacin as fontes de informacin

deben de ser o mis variadas e fiables posibles.

O plantexamento, moi focalizado nun tema concreto, fai que intencionadamente o

bloque de contidos preponderante sexa o da msica no tempo. Sen embargo, en cada

entorno concreto educativo, pdense inclur outros contidos dos bloques aqu obviados;

na primaria e grao elemental de msica, pode ser moi recomendable desenvolver

actividades de movemento, dramatizacins, etc.


3

No Bacharelato non deberamos atopar problema na realizacin de anlises

musicais e sociolxicas de certa complexidade, e mesmo de interpretar o himno

completo na sa tesitura orixinal e cunha instrumentacin e harmonizacin mais rica.

Neste nivel sera moi enriquecedor facer unha visita s lugares e museos

adecuados, as como asistir a unha interpretacin de calidade do himno nalgn

concerto ou acto cultural.

A presencia dalgns contidos transversais currculo pdese implantar dun xeito

moi evidente en moitos deles. A modo de exemplo:

Educacin ambiental Por qu Os pinos son un smbolo de Galicia? Protexer o noso patrimonio natural un xeito mis de protexer a nosa identidade?.

Educacin para a paz A tolerancia e respeto pola diversidade cultural.

Educacin para a igualdade de oportunidades dos sexos

Na interpretacin vocal e instrumental colectiva o reparto de tarefas sempre dependente de condicionantes persoais alleos nivel de desenvolvemento individual.

Educacin para a sade Adquisicin de hbitos correctos na prctica vocal.

Educacin para o lecer Achegamento s manifestacins culturais populares baixo un punto de vista ldico, xa dende a faceta da interpretacin colectiva, espontnea ou non, xa dende a postura do espectador.

Educacin para o consumo Aprecio pola calidade das audicins e uso racional dos materiais escolares. As, por exemplo, un mural en cartolina pdese empregar polo outro lado para elaborar un novo.

Os dous obxectivos principais que queremos acadar coa unidade son:

Coecer os datos bsicos da orixe e historia do Himno Galego, indagando

nas circunstancias histricas nas que xurde.

Mellorar as capacidades comunicativas as como a integracin e

comprensin do noso entorno, especialmente dos alumnos e alumnas

procedentes doutras comunidades e pases.


4

Os obxectivos concrtanse nos seguintes contidos:

Bloque

Contidos principais Contidos secundarios

Linguaxe musical

-Reforzo dalgns elementos rtmicos sinxelos: corchea con puntillo-semicorchea, anacruse, etc. -O mordente.

Movemento e danza

-Ritmo procesional; marchas; exploracin das posibilidades escnicas.

Expresin vocal e canto

-Interiorizacin tanto da meloda como do texto a travs do canto.

-Reforzo da entoacin diatnica nun mbito de oitava, da respiracin, impostacin e empaste.

Expresin instrumental

-Interpretacin do himno a partir da notacin musical.

-Reforzo da prctica instrumental. -Prctica do mordente. (no arranxo instrumental a caixa interpreta mordentes, pero a notacin fxose con figuras convencionais)

A msica no tempo

-Datos biogrficos bsicos sobre Veiga, Pondal e Xos Fontenla Leal. -A orixe e historia do himno; o cambiante contexto social, cultural e poltico. -Valoracin do himno galego como expresin da loita dun pobo na defensa da sa cultura e identidade. -Identificacin persoal cun smbolo de especial e fondo significado para os galegos, as como recoecemento do labor daqueles que o fixeron realidade.

-O Rexurdimento; a tradicin coral en Ferrol. -Introduccin mitoloxa galaica e, en xeral, dos pobos celtas. -As variedades da lingua; caractersticas da linguaxe de Pondal; anlise do texto. -Relacin dos parmetros musicais co texto; convencionalismos compositivos e valoracin esttica. -A semitica e a msica; o poder comunicativo do que en aparencia non mais que un conxunto ordenado de notas e letras; a evocacin.


5

Os recursos necesarios son os instrumentos da aula, gravacins do himno,

fontes de informacin suficientes (poden servir os materiais de traballo anexos) e copias

do texto a da msica para os alumnos.

Propoemos unha temporalizacin en catro sesins, mais cmpre lembrar que, a

raz de dificultades especiais, podera ser necesario adicar mais tempo prctica

instrumental ou vocal, e mesmo a actividades de ampliacin, consolidacin ou reforzo .

PRIMEIRA SESION

Duracin estimada

Descricin da actividade

5 minutos

-Nun remuo de ideas aprtanse posibles definicins para a palabra Himno. Apntanse na pizarra sen facer ningn comentario. Tamn se pode debater en pequeno grupo, se o nmero de alumnos as o fai aconsellable. (Neste caso o profesor pode empregar o tempo para escribir a letra do himno na pizarra.)

10 minutos

-Colectivamente comntanse as distintas propostas e contrstanse coas definicins dun diccionario bsico (pdese empregar un diccionario escolar) e outro de recoecido prestixio. O profesor describe brevemente a unidade didctica que imos traballar e indaga sobre o punto de partida. Algun sabe quen o fixo? De qu fala?...

5 minutos

-Reparto de tarefas de investigacin por grupos sobre Pondal, o Rexurdimento, o Himno Galego, Fontenla Leal, Breogn, e Veiga. (Tase presente que aqu amsanse os temas ordenados pola relativa abundancia de informacin no entorno escolar; as, normalmente moito mis doado atopar informacin sobre Pondal que sobre Pascual Veiga.). O profesor pode recomendar ou aportar algunhas fontes de informacin, as como suprimir ou engadir temas. (Vxase o apartado de bibliografa e recursos final da unidade). Cmpre establecer neste momento a data de exposicin dos distintos traballos e a do exame.

5 minutos

-Escoitamos erguidos solemnemente o himno galego. (O texto debe de estar visible na pizarra)

Ata o remate da clase

-Reparto das partituras, adaptacin instrumentacin usual na aula e comezo do ensaio, segundo a metodoloxa que o profesor considere. Pode ser necesario facer unha pequena avaliacin previa que recomende ou non o repaso dos coecementos previos sinalados na unidade. Cmpre que todos os alumnos vaian desenvolvendo os distintos papeis: canto coral, direccin, placas, bombo...


6

SEGUNDA SESION

5 minutos

-Escoitamos erguidos o himno galego, preferentemente nunha versin distinta xa escoitada na anterior sesin.

30 minutos

-Exposicin dos temas elaborados en grupo. O profesor sinalar os datos concretos a anotar no caderno. Se o caso, no seu lugar pdese visualizar algn vdeo sobre algn dos temas.

Ata o final da clase

-Ensaio colectivo.

TERCEIRA SESION

20 minutos

-Empregando a dinmica de grupos que o profesor considere mais axeitada, e tendo obtido xa moita informacin, tentamos responder a distintas cuestins sobre: O poema de Pondal: Quen son os rumorosos? A qu se refire Pondal cando fala das altas copas de escuro arume arpado? Cal o fogar de Breogn? Qu un bardo?... Funcins sociais da msica: Por qu se compoen himnos? Cales coecemos? Porqu case todos levan letra? Cl a mensaxe do texto de Pondal?... Calquera outra cuestin que o profesor considere oportuna.

20 minutos

-Debate e correccin das respostas. Tase presente especialmente aqu a conexin interdisciplinaria con outras areas en contidos como os recursos estilsticos, o Rexurdimento, o galego normativo e outras variedades, etc.

Ata o final da clase

-Ensaio colectivo. (nesta sesin non escoitmo-lo himno!)

CUARTA SESION

Ata 10 minutos antes do remate

-Sesin de avaliacin dos contidos conceptuais traballados, as como da propia unidade didctica e a nosa intervencin educativa. (desenvolvemento por escrito, cuestionario, entrevista, etc.). Nalgn caso, pdense propoer tarefas de reforzo-recuperacin, como, por exemplo, a elaboracin dun mural sobre o Himno galego.

10 minutos -Gravacin do Concerto final para conmemorar o Da das Letras Galegas. (interpretamos o himno erguidos. )


7

A avaliacin dos contidos actitudinais e procedimentais farase por observacin

directa na aula durante as actividades. Deste xeito a avaliacin poder ser realmente

formativa, detectando e corrixindo as disfuncins no proceso educativo no momento en

que se produzan. No obstante, propoemos dedicar un tempo na ltima sesin para a

medicin de aspectos concretos, como pode ser o caso dos datos e conceptos

traballados.

Durante a fase de valoracin no proceso avaliador, non semella axeitado aplicar

a todos os contidos un normotipo criterial pechado, se non mis ben personalizar os

criterios en atencin s distintos entornos familiares, culturais e de procedencia

xeogrfica; este pode ser o caso de contidos actitudinais concretos.

Dende o punto de vista da investigacin educativa, suxrese a toma de notas

sobre as incidencias e dificultades xurdidas, que sirvan de apoio para un proceso de

continuo perfeccionamento da unidade.

OUTRAS PROPOSTAS DIDCTICAS

Investigar a realidade social do himno a partir de peridicos, televisin, enquisas, etc.

Preparar unha conferencia elaborando transparencias, diapositivas, etc.

Facer unha reportaxe grfica das ras de Pondal e Veiga e da Praza do Himno Galego.

Propoer alternativas msica e texto do himno galego.

Gravacin ou concerto coa nosa propia versin.

Compoer himnos para outros fins.

Plasmar nun musicograma os elementos formais, meldicos, etc. da partitura de Veiga.

Investigacin dos rexistros sonoros histricos do himno.

Elaboracin dun vdeo no que explicamos o aprendido.

Investigar os elementos diferenciais e comns con outros himnos.

Debates organizados entre opinins contrarias.

Investigar o uso oficial dos smbolos de Galicia e a sa proteccin legal.

Escenificacin e gravacin en vdeo dos eventos mais subliados na historia do himno.

Exposicin de murais nun lugar relevante do Centro.

Elaboracin de mapas conceptuais do aprendido.

Declamacin do texto de Pondal baixo distintos supostos emocionais.


8

MATERIAIS DE TRABALLO

O Himno Galego Reflexo dunha identidade e cultura propia conformada

longo dos tempos, o himno galego o smbolo

acstico mais solemne e transcendental de Galicia

como comunidade poltica.

O texto unha exhortacin espertar de Galicia,

Fogar de Breogn, do seu sono secular. Do mesmo

xeito que non aparece explicitamente a palabra

Galicia , o autor dirxese pobo galego como os

rumorosos pieiros.

Anda que o coordinador Xos Fontenla Leal pedira primeiramente unha letra a Curros

Enrquez e a msica a Castro Chan, o 20 de decembro de 1907, a banda Municipal

da Habana (Cuba), fundada e dirixida por Guillermo Toms, fixo o estreo da obra de

Pascual Veiga 'Os Pinos' que, con coas primeiras estrofas do texto do mesmo nome de

Eduardo Pondal, sera co paso do tempo o himno galego. Por tanto, na sa orixe, foi

froito da emigracin galega e foi interpretado por vez primeira en Galicia pola coral El

Eco e o Real coro Toxos e Frores de Ferrol no vern de 1915, remate dun concerto

benfico na Corua.

Dende o comezo da Dictadura no 1936 ata a etapa do

aperturismo s se interpretaba en actos culturais como unha

cancin mis do folclore galego, disfrazando toda ideoloxa

nacionalista.En 1975, mentres tian lugar uns actos

folclricos na festa do Apstolo, a xente comezou a erguerse

soar do himno. O ano seguinte instaurouse este costume

de xeito definitivo na Praza da Quintana, engadindo unha 2

parte non recoecida oficialmente. Os centralistas

aceptrono finalmente na campaa electoral de 1977.

O texto orixinal de Pondal o seguinte:


9

Novos datos recibidos apuntan a que o Himno foi interpretado por vez primeira en Galicia o 19 de xaneiro do 1913 en Pontevedra, pola "Sociedad Artstica" en homenaxe a Rosala de Castro.

Polo tanto o Real Coro Toxos e Frores participara na que sera a segunda interpretacin do Himno en Galicia.

Qu din os rumorosos

na costa verdecente

ao raio transparente

do prcido luar?

Qu din as altas copas

de escuro arume arpado

co seu ben compasado

montono fungar?

Os bos e xenerosos

a nosa voz entenden

e con arroubo atenden

o noso ronco son,

mais so os ignorantes

e fridos e duros,

imbciles e escuros

non nos entenden, non.

-Do teu verdor cinguido

e de benignos astros

confn dos verdes castros

e valeroso chan,

non des a esquecemento

da inxuria o rudo encono;

desperta do teu sono

fogar de Breogn.

Os tempos son chegados

dos bardos das edades,

que as vosas vaguedades

cumprido fin tern;

pois, donde quer, xigante

a nosa voz pregoa

a rendezn da boa

nazn de Breogn.

Eduardo Pondal

Eduardo Gonzlez-Pondal Abente, O Bardo de

Bergantios, naceu en Ponteceso en febreiro do ano

1835, e estudiou Medicina en Santiago. De estudiante

frecuentaba tertulias literarias progresistas e participou no

banquete de Conxo, organizado polos estudiantes liberais

en 1856, en homenaxe "ao terceiro estado", no que

fraternizaron obreiros e estudiantes. Ao rematar a carreira

en 1860 exerce como mdico en Ferrol. Fixo oposicins en

Madrid ao corpo de sanidade militar, pero renunciou

praza e voltou a Galicia. . Morreu nun hotel de Corua en

1917.

A obra e o pensamento de Pondal estivo moi influenciada por Murgua: ambos

apoironse no pasado da Galicia soberana para espertar seu pobo. Pondal exalta na

sa obra s antigos heroes e bardos celtas.

No ano 1965 dedicuselle o Da das letras galegas.


10

Pascual Veiga Iglesias Nace en abril do ano 1842 e estudia msica na sa cidade natal,

Mondoedo. Foi director e fundador de orfens, compositor,

organista na catedral de Betanzos e na colexiata de Corua e

profesor do Conservatorio Nacional de Madrid, cidade na que

morreu no 1906, o ano anterior estreo na Habana do Himno

Galego.

A sa Alborada Galega con texto de Francisco M de la Iglesia, coecida

popularmente como Alborada de Veiga, un smbolo da nosa msica a pesares de ter

sido criticada por afastarse das tradicionais nalgns aspectos.

Xos Fontenla Leal Nado en Ferrol , emigrou a Cuba s catro anos cos seus pais onde formouse

intelectualmente, chegando a ter unha das mais importantes bibliotecas da poca e

mantendo contacto permanente con emigrantes e intelectuais galegos. Fervente

defensor da nosa cultura e idioma, foi o impulsor da creacin do Himno Galego.

No 1905 convence seu amigo Curros Enrquez -tamn emigrado na Habana por

aqueles anos-, da necesidade de crear a Asociacin Iniciadora e protectora da

Academia Galega. Froito desta iniciativa xurde ano seguinte a Academia da Lingua

Galega baixo a presidencia de Manuel Murgua, concedndolle o Rei Alfonso XIII o

ttulo de Real no 1906. Fontenla Leal morreu na Habana no ano 1919.

No barrio ferroln de Esteiro as ras de Eduardo Pondal e Pascual Veiga conflen na

Praza do Himno Galego. Como homenaxe da sa cidade natal o busto de Fontenla Leal

rguese nesta praza, ademais de ter dedicada a ra co seu nome no barrio de Caranza.


11

Breogn Na mitoloxa galega, Breogn (ou Breoghan ou Breachdan), fillo de Brath, o xefe

dunha tribo celta fundadora de Brigantia (Brigantium), a actual Corua, supostamente

no sculo V ou VI antes de Cristo. Segundo o libro das invasins de Irlanda, o Leabhar

Gabhala , Breogn tivo un fillo chamado Mil que foi a combater contra os habitantes

do Eire (Irlanda).

torre ou faro que Breogn fixera levantar, foi reconstruda e rebautizada polos

mo Torre de Hrcules.

A

romanos co

O Rexurdimento "Rexurdimento" o proceso de recuperacin cultural, poltica e

histrica que se deu na nosa historia no sculo XIX. 3

Os seus comezos foron a publicacin de textos propagandsticos

ala de Castro Cantares Gallegos, publicada no

1863, o Rexurdimento chega sa plenitude. Seis anos despois

Pondal publica a sa obra Queixumes dos pinos.

m

en galego en defensa das ideas liberais. Pdese dicir que coa

obra de Ros

Arranxo para ensaA partitura orixinal de Veiga

educativos. Unha te

orixinal de Fa maior

vocal, requiren co

do arranxo, fixemos

suprimindo as ltima

ble de percusin non axeitada para o traballo na aula en moitos dos niveis

s

e

u

s ificultades. De

dolos xeitos, inclumos tamn a meloda orixinal completa.

A instrumentacin suxerida de metalfonos e xilfonos agudos (a lia de contraltos

A voz superior pdese dobrar con frautas unsono e os contraltos tocando unha oitava

itura de 12 , o uso de alteracins accidentais e a tonalidade

, ademais de dificultar moitsimo a interpretacin instrumental e

cementos tericos de certa complexidade. A prol da versatilidade

nha versin simplificada, transportando o himno a Do maior e

estrofas, as cales son as que presentan maiores d

t

pode ser interpretada tamn por agudos), e xilfonos baixos ou tenores (ou marimba).

superior, ou ben con frautas contralto . (Cmpre face-lo transporte).


12

O baixo pode ser dobrado tamn por un instrumento dunha tesitura similar; xa que

moitos modelos de rganos electrnicos poden facer unha base harmnica dun xeito

se automtico, cabe a posibilidade de empregar un para mbalas das funcins. En

onsguese un mellor equilibrio sonoro se todas as notas Do no baixo que non

icional por debaixo

ca

calquera caso, os integrantes da voz superior sern sempre os mis numerosos.

C

pechen unha frase, se executan oitava superior. (Na procura da maior claridade e

facilidade de lectura, todos aparecen escritos nesta parte na 1 ad

do pentagrama).

Os Pinos Orixinal


13

Os Pinos


14

http://inicia.es/de/teo_ramirez/veiga.mid


15

BIBLIOGRAFA

Unha das premisas para a elaboracin do presente traballo foi comprobar por

ns mesmos as posibilidades das novas tecnoloxas na busca de informacin, de xeito

que unha parte importante das fontes reseadas non son literalmente bibliogrficas se

non direccins en Internet nas que podedes atopar datos de interese. Facer constar

ademis que, segundo algunhas fontes, o texto do himno podera conter error como a

sustitucin do trmino Clan por Chan. Tamn hai fontes que apuntan que o

verdadeiro autor da msica sera o fillo de Pascual Veiga.

O HIMNO EN XERAL, DOCUMENTACIN HISTORICA E XOSE FONTENLA

Gran enciclopedia gallega Silverio Caada, editor. Los smbolos gallegos (1983) Baldomero Cores Trasmonte. Smbolos de Galicia (1979) Helena Villar Janeiro y Xess Rbade Paredes. Patronato Rosala de Castro. Historia de Galicia (Varios autores) Alhambra. Galego.org http://galego.org/ Xunta de Galicia http://www.xunta.es/xeral/cifras/galego/ghino.htm El Correo Gallego http://www.elcorreogallego.es/ Pxina persoal de 30SF002 (Alvaro) http://members.es.tripod.de/SF002 La guirnalda polar (Web Hispano-Canadiense) http://www.vcn.bc.ca/ Pxina Web da emigracin espaola en Uruguai http://www.internet.com.uy/moebius The celtic Galicia (A Mmoa de Dumbra) http://members.es.tripod.de/Celtic_Galiza/index.html


16

http://galego.org/http://www.xunta.es/xeral/cifras/galego/ghino.htmhttp://www.elcorreogallego.es/http://members.es.tripod.de/SF002http://www.vcn.bc.ca/http://www.internet.com.uy/moebiushttp://members.es.tripod.de/Celtic_Galiza/index.html

PASCUAL VEIGA

Biografa de Pascual Veiga (Lugo 1951) Xos de Cora

Ca

EDUARDO PONDAL

ncionero musical de Galicia

Casto Sampedro y Folgar. Fundacin Pedro Barri de la Maza, Conde de FENOSA.

O Galego no terceiro milenio (Proxecto Tomio)

http://www.galego21.org/

Asociacin Bibliotecaria Galega http://www.spid.net/webs/abg/Galego/Autores/index.html

BR

EOGAN Breogn (Vigo 1998, Coleccin Mitos e lendas) Xabier P. Docampo. Sitio al mrgen http://www.almargen.com.ar/

GRAVACIONS EN INTERNET

de datos do Centro superior bibliogrfico de Galicia a.es:81/screens/fr_virtual.html

Acceso basehttp://biblio.cesg

itio al mrgen (Versin instrumental en formatos MP3 e RealAudio) n.com.ar/

Shttp://www.almarge Xunta de Galicia (Versin vocal en formatos WAV, MP3 e RealAudio)

xeral/cifras/galego/ghino.htmhttp://www.xunta.es/ Nota: O directivo, ex-corista e historiador Juan Jos Rodrguez de los Ros est a

o Toxos e Frores para a sa publicacin.

o 2002

investigar a historia do Real Cor

Revisado en Xullo d


17

http://www.galego21.org/http://www.spid.net/webs/abg/Galego/Autores/index.htmlhttp://www.almargen.com.ar/http://biblio.cesga.eshttp://www.almargen.com.arhttp://www.xunta.es/Segundo o autor, a obra consta de 2 tomos cun total de 900 pxinas e ver a luz remate do 2002 editado pola Diputacin Provincial de A Corua.

Himno Galego, proposta didáctica

Documents

Transcript of Himno Galego, proposta didáctica