HIZKUNTZA- ETA LITERATURA KOMUNIKAZIOARAKO … · gonbidapenak, albisteak, ipuinak, poemak,...
Transcript of HIZKUNTZA- ETA LITERATURA KOMUNIKAZIOARAKO … · gonbidapenak, albisteak, ipuinak, poemak,...
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
HIZKUNTZA-ETALITERATURAKOMUNIKAZIOARAKOKONPETENTZIAEUSKARAETALITERATURA,ETAGAZTELANIAETALITERATURA|152 ETAPAKOHELBURUAK
HonakohauekdiraEuskaraetaLiteraturaetaGaztelaniaetaLiteraturaarloetakoetapakohelburuak:
1. Hizkuntzarenzenbaiterabilera-eremutansortutakoahozko,idatzizkoetaikus-entzunezkodiskurtsoakulertzeaetainterpretatzea,zenbaitmotatakokomunikazio-egoereiaurreegiteko.
2. Norberarenesperientziatikgertuenekoesparruetaneraginkortasunez,errespetuzetaelkarrekinlanegitekogogozbaiahozetabaiidatzizkomunikatzekogaiizatea,uneanunekokomunikazio-premieibeharbezalaerantzuteko.
3. Hizkuntzenerabilerarenoinarrizkokonbentzioetaaraueiburuzgogoetaegitea,etakonbentziozeinarauokbeharbezalaaplikatzea,testuakulertzekoetasortzekoprozeduranagusiakaintzathartuta.
4. Hainbatgenerotakoliteratura-testuakirakurtzeaetaentzutea,eta,hala,literaturazgozatzenikastea,horreksentsibilitateestetikoanaurreraegiteko,norberarenhizkuntza-ondareaaberastekoetaidentitatekulturalaeraikitzekoaukeraematenduenaldetik.
5. Eskolakoetanorberabizideningurunekohizkuntza-aniztasunaaintzathartzea,aniztasunhorrekikojarrerapositiboabarneratzeko,etahizkuntzakkomunikaziorakobaliabideeraginkortzatetakultura-ondaretzathartzea,portaeralinguistikoenpatikoakgaratzekoetaeuskaraegunerokobizitzanerabiltzeko.
6. Informazioarenetakomunikazioarenteknologiakgeroetaautonomiahandiagozerabiltzea,informazioalortzeko,etaelkarrekinkomunikatzekoetakooperatzeko.
7. Norbaitenlaguntzarekinnorberarenikaskuntza-prozesuezgogoetaegitea,bestehizkuntzaetaikasgaibatzuetanikasitakokomunikazio-ezagueraketa-estrategiaktransferitzeko,etanorberarenikaskuntza-gaitasuneankonfiantzaizatea,komunikaziorakokonpetentziahobetzeko.
EDUKIMULTZOENEZAUGARRIAK
LehenHezkuntzaridagozkionadierazpenezko,prozedurazkoetajarrerazkoedukiakhonakoedukimultzohauetanmultzokatzendira:
1.edukimultzoa.Arloguztietankomunakdirenoinarrizkozehar-konpetentziekinlotutakoedukiak.2.edukimultzoa.Ahozkokomunikazioa:hitzegitea,entzuteaetaelkarrekinsolaseanjardutea.3.edukimultzoa.Idatzizkokomunikazioa:irakurtzeaetaidaztea.4.edukimultzoa.Literatura-hezkuntza.5.edukimultzoa.Hizkuntzarietaharenerabilereiburuzkogogoeta.6.edukimultzoa.Hizkuntzarenalderdisoziala.Etapakoikasgaiguztietankomunaden1.edukimultzoakoinarrizkozehar-konpetentziakgaratzeko
beharrezkoakdirenedukiguztiakjasotzenditu.Arloetazikloguzti-guztietanlanduetaebaluatubehardiraedukiok.
Gizarte-bizitzakoesparruadierazgarriguztietanhitzegiteko,idazteko,entzutekoetairakurtzekotrebetasunaketaestrategiaklantzea,horixedacurriculumarenmuinetaardatza.Trebetasunhoriekinlotutaikasibeharrekoakhiruedukimultzotanbiltzendira:2.edukimultzoan("Ahozkokomunikazioa:hitzegitea,entzuteaetaelkarrekinsolaseanjardutea"),3.edukimultzoan("Idatzizkokomunikazioa,irakurtzeaetaidaztea")eta4.edukimultzoan("Literatura-hezkuntza").Ikaskuntza
Koloreurdinekote
stuaezda
arauemailea...Dekretuar
enII
eranskinaosatzen
duencurriculum
orientatzailearida
gokio.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
horiekinestulotuta,bai5.edukimultzoan("Hizkuntzarietaharenerabilereiburuzkogogoeta")etabai6.edukimultzoan("Hizkuntzarenalderdisoziala"),biltzendirahizkuntza-sistemarekin,hizkuntzarenerabilera-arauekinetahizkuntzenetahiztunenartekoerlazioekinlotutakoedukiak.
Edukimultzookmoduanalitikoanaztertzendituztehizkuntza-etaliteratura-hezkuntzarenosagaiak,etaziklobakoitzeaniritsdaitezkeenlorpen-mailakereadieraztendituzte,bainaezduteezertxoereesatenikasgelanegitekoakdirenikaskuntza-jarduerenordenaznahizantolaeraz.Horidelaeta,programazioakegiteanetajarduerensekuentziaikasgelaraeramatean,beharrezkoaizangodablokeguztietakoedukiakelkarrekinondouztartzea.Gogoratubeharradagoprozedurazkoedukiakhartzendituztelaoinarriarlohauetanegitekoakdirenlanek,etaedukihorienzerbitzuradaudelaadierazpenezkoedukiak.
Ahozkokomunikazioarekinlotutakohizkuntza-trebetasunakahaztuakizandituerabatgureeskola-sistemak.Eta,halaetaguztizere,behar-beharrezkoadahizkuntza-trebetasunongarrantziabeharbestetanazpimarratzea,horiekemangobaitieteaukeraikasleeiberenkomunikaziorakokonpetentziaguztizgaratzeko,ikasgelanikaskideenartekokomunikazioaerraztekoetaesatendituztenenesanahiabeharbezalanegoziatzeko;gainera,ezinbestekoakdiratrebetasunkognitibo-linguistikoakgaratzekoetaarloguztietakoezagutzakeraikitzenlaguntzendute.Horrekinbatera,baina,EuskalAutonomiaErkidegokoegoerasoziolinguistikoazeindenkontuanhartuta,beharrezkoadaeskolakeuskarazkoahozkokomunikazioasustatzea,gurehizkuntzarenerabilerasozialaetanormalizazio-prozesuasustatukobaditugu.
Eraberean,garbiesanbeharduguhitzegiteaetaentzutea,baietairakurtzeaetaidazteaere,elkarrekinestulotutadaudela,eta,beraz,komenidelaikaskuntza-jarduerensekuentzianhizkuntza-erabilerarenbialderdiak,ulerkuntzaetaekoizpena,integratzea.
Literatura-hezkuntzarekinlotutakoedukiak4.edukimultzoanjasotzendira,etahauxedutehelburunagusia:lehenzikloan,gureikasleakirakurtzenohitudaitezensaiatzea;etabigarrenzikloan,berenirakurzaletasunasendotudezatenahalegintzea,horrelaliteraturazgozatzenikasdezaten.Etapahonetan,besteedozeinetanbainogehiago,literaturagozamen-iturritzathartzenda:hizkuntzazetahizkuntza-baliabideezgozatzekobidetzat,alegia.
Hizkuntza-sistemarenosagaidirenelementueietahizkuntza-araueiburuzkogogoetarekinlotutakoedukiakuztartzeaetaintegratzeahartzenduhelburu5.edukimultzoak("Hizkuntzarietaharenerabilereiburuzkogogoeta").Trebetasunlinguistiko-komunikatiboakbarneratzeaketalantzeakhizkuntzenalderdikontestual,diskurtsiboetagramatikalezgogoetaeginbeharradakar,etahainzuzenhorrexegatiklandukoduguhemen5.edukimultzohori.Etapahonetan,gurehaurrakirakurtzenetaidaztenhastendirenekolehenurratseiarretabereziajarrikozaie,ikasleekprozesuhorretanbeharbezalaaurreraegindezaten.
6.edukimultzoan("Hizkuntzarenalderdisoziala")edukiugarilantzendira:hizkuntza-aniztasunaetahizkuntzenartekoerlazioak,besteakbeste.Eleaniztasunaezaugarriduengauregungogizartekonplexuhonetan,euskalgizarteaelebitasungorabeheratsubatetiktestuingurueleaniztunbateraigarotzekourratsakegitenarida.Horidelatarteko,behar-beharrezkotzatjotzenduguikasleekbereningurunekoegoerasoziolinguistikoazgogoetaegitea,horrelahizkuntza-aniztasunarenetaeuskararennormalizazio-prozesuarenaldekojarrerahartuzjoandaitezen.
Ikasleenkomunikaziorakokonpetentzialantzea,horixedahizkuntzenirakaskuntzarenetaikaskuntzarenhelburunagusia,etahoridelaeta,hainzuzen,ezinbestekoadahizkuntza-erabilerekinlotutakotrebetasunakhobetzearenmendejartzea5.eta6.edukimultzoetakoedukiekinlotutakojarduerenprogramazioa.
Etapakobizikloetanzeharikasibeharrekoenmailaketaegiteko,irizpidehauekhartukodituguoinarri:batetik,praktikadiskurtsiboenetaikasleenesperientzialinguistikoetakulturalarenartekohurbiltasuna;bestetik,testuenbarne-antolaerarenkonplexutasun-maila;eta,azkenik,testuakulertzekoetaekoiztekoabiaburuizanlitezkeenhelburuaskotarikoak.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
LEHENHEZKUNTZAKO1.ZIKLOKOEDUKIAK
1.MULTZOA.Edukikomunak
Arloguztietankomunakdirenoinarrizkozehar-konpetentziekinlotutakoedukiak
Edukimultzohonetakoprozeduraetajarrerenxededira:
• Informazioaidentifikatzea,lortzea,gordetzeaetaberreskuratzea.
• Informazio-iturrienetainformazioarenberarenegokitasunaebaluatzea.
• Informazioaulertzea(konparatzea,sailkatzea,sekuentziatzea,aztertzeaetalaburbiltzea),buruzikasteaetaazaltzea(deskribatzea,definizioaketalaburpenakegitea,azalpenakematea,etab.).
• Informazioabalioesteaetaadieraztea(argudioakazaltzea,arrazoiakematea,etab.).
• Ideiaksortu,hautatuetaadieraztea.
• Ideiak,zereginaketaproiektuakplanifikatzea,etahaienbideragarritasunaaztertzea.
• Egindakoplangintzabetetzeaeta,beharrezkoabaldinbada,huradoitzea.
• Plangintzarenetaegindakolanenebaluazioaegiteaetahobekuntza-proposamenaklantzea.
• Lortutakoemaitzarenberriematea.
• Harremanaketakomunikazioalantzeapertsonekin(enpatiaetaasertibitatea).
• Taldeanikastekolanetanlaguntzeaetaelkarlaneanaritzea.
• Gizaeskubideaketagizartekokonbentzioakerrespetatzea.
• Gatazkakkudeatzea.
• Norberarengorputzaerregulatzea.
• Norberarenemozioakerregulatzea.
• Norberarenalderdikognitiboaerregulatzea.
• Norberarenkomunikazioaerregulatzea(hitzezkoa,hitzikgabekoaetadigitala).
• Norberarenjokabidemoralaerregulatzea.
• Norberarenmotibazioaetagogo-indarraerregulatzea.
2.MULTZOA.Ahozkokomunikazioa:hitzegitea,entzuteaetaelkarrekinsolaseanjardutea
• Harremaninterpertsonaletan,hedabideetan,literaturanetahezkuntzansarri-sarriagertuohidirenenmodukohainbateuskarritakoahozkotestuakulertzea:narrazioak,norberarengandikgertuenekobizipenen,gertaerennahizpasadizoenkontakizunak,poemak,abestiak,emozioetairitzienadierazpenak,jarraibideak,azalpenak,deskribapenak...
• Harremaninterpertsonaletan,hedabideetan,literaturanetahezkuntzansarri-sarriagertuohidirenenmodukoahozkotestuaksortzea:narrazioak,norberarengandikgertuenekobizipenen,gertaerennahizpasadizoenkontakizunak,emozioetairitzienadierazpenak,jarraibideak,azalpenak,deskribapenak...
• Informazioamodugidatuanantolatzea,bilatzea,testualizatzeaetaberrikustea,ahozkotestuakekoizteahelburuhartuta.
• Harremaninterpertsonaletannahizhezkuntza-esparruansortuohidirenkomunikazio-egoeretanetaegoerainteraktiboetanpartehartzeaetakooperatzea.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
• Ahozkointerakzio-egoeretannagusidirenoinarrizkoarauakaintzathartzea:hitzegitekotxanda,gaiariloturikhitzegitekomekanismoak,besteenjardunariarretajartzea,besteeniritziekikoerrespetua...
• Ahozkokomunikazioarenoinarrizkoezaugarriaketaespresio-elementuespezifikogarrantzitsuenak.
• Ikasgelanlandutakoahozkogeneroenfuntsezkoezaugarriak:solaskideak,helburua,erregistroa,egitura,oinarrizkohizkuntza-elementuak...
• Komunikazio-egoeretanmoduproaktiboanetakonfiantzaosozaktibokipartehartzearenaldekointeresaizatea.
• Solaskideenhizkuntza-erabilerekikoerrespetuaizatea.
3.MULTZOA.Idatzizkokomunikazioa:irakurtzeaetaidaztea
• Harremaninterpertsonaletan,hedabideetan,literaturanetahezkuntzansarri-sarriagertuohidirenenmodukohainbateuskarritakoidatzizkotestuakulertzea:oharrak,jakinarazpenak,gonbidapenak,albisteak,ipuinak,poemak,jarraibideak,deskribapenak.
• Harremaninterpertsonaletan,hedabideetan,literaturanetahezkuntzansarri-sarriagertuohidirenenmodukohainbateuskarritakoidatzizkotestuaksortzea:egunerokobizitzakobizipenenetagertaerenkontakizunak,ipuinak,oharrak,jakinarazpenak,deskribapenak,azalpenak,eskemasoil-soilak...
• Informazioamodugidatuanantolatzea,bilatzea,testualizatzeaetaberrikustea,idatzizkotestuakekoizteahelburuhartuta.
• Idatzizkotestuenulermen-prozesuanzenbaitestrategiamodugidatuanerabiltzeaetatransferitzea.
• Idatzizkotestuenekoizpen-prozesuanzenbaitestrategiamodugidatuanerabiltzeaetatransferitzea.
• Ikasgelanlandutakoidatzizkogeneroenfuntsezkoezaugarriak:helburua,egitura,hizkuntza-elementuespezifikoak...
• Idatzizmoduproaktiboanetakonfiantzaosozespresatzearenaldekointeresaizatea.
• Solaskideenhizkuntza-erabilerekikoerrespetuaizatea.
• Idatzizkokodearenarauakbarneratzea.
4.MULTZOA.Literatura-hezkuntza
• Zenbaiteuskarritanemandakoliteraturaklasikokoetahaur-literaturakolanak(ipuin,poema,kontakizun,antzerki-lan...)modugidatuanirakurtzea,eta,gero,norberarenesperientziakbesteenekinkontrastatzea.
• Ipuin,kontakizun,poemaetabertsolaburrakdenenarteanirakurtzeaetaentzutea.
• Literatura-testuakmodudramatizatuanirakurtzeaetaabesti,poemaetabertsoakerrezitatzea.
• Ipuinak,poemak,kontakizunaketabertsoakahoznahizidatzizmodugidatuanetazenbaiteredutanoinarritutabirsortzeaetaekoiztea.
• Ikasgelakoetaeskolakoliburutegiaetabaliabidedigitalakerabiltzea.
• Ikasgelakonahizeskolakoliteratura-jardueretanpartehartzea.
• Ahozkonahizidatzizkoliteratura-generoak:generonarratiboa,lirikoaetadramatikoa.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
• Bertsolaritzaetaahozkoeuskalliteraturakobestegenerobatzuk.
• Besteliteratura-adierazpenbatzuk:komikia,zinema...
• Literatura-testuakirakurtzearenaldekointeresaizatea.
5.MULTZOA.Hizkuntzaetaharenerabilereiburuzkogogoeta
• Ahozkokomunikazioarenetaidatzizkokomunikazioarenartekooinarrizkodesberdintasunformaleimodugidatuanigartzea.
• Zikloanzeharlandutakogenerotestualenoinarrizkozenbaitezaugarriidentifikatzea:ipuinak,kontakizunak,poemaketaabestiak,albisteak,erreportajeak,elkarrizketak,jarraibideak,aurkezpenak,debateak,iruzkinak,kritikak,eztabaidak,deskribapenak...
• Ikasgelanlandutakozenbaithizkuntza-baliabideidentifikatzea:lokailuak,puntuazio-markak...
• Ahozkonahizidatzizkotestuetanaditz-formakidentifikatzea;hauek,nagusiki:iraganaldikoak,narrazioenkasuan;etaorainaldikoak,deskribapenenkasuan.
• Zikloanzeharlandutakoahozkonahizidatzizkotestuetanagertzendirenhitz-familiakidentifikatzea.
• Komunikazio-unitateak(testuak,enuntziatuak,hitzak...)alderatzeaetatransformatzea,etahorretan,zenbaitirizpideaintzathartzea,hizkuntzaknolafuntzionatzenduenaztertzeko.
• Euskararenoinarrizkohizkuntza-elementuakmoduprogresiboanezagutzeaetaerabiltzea,perpausarenosagaiakelkarrekinlotzeko,etahorretan,batezeredeklinabideanjartzeaarreta.
• Oinarrizkogramatika-kategoriakidentifikatzea:izenak,izenondoak,aditza.
• Testu-prozesadoreetakozuzentzaileortografikoakerabiltzenhastea.
• Kalkoaketahizkuntzenartekotransferentziakidentifikatzea.
• Zenbaiteuskarritanargitaratutakoeskola-hiztegiakmodugidatuanerabiltzea,hitzikasiberriekzeresannahidutenjakitekoetabarneratzeko.
• Idazketarenoinarrizkoarauakbeharbezalaerabiltzea.
• Soinuetagrafiekhizkuntzarensistemanzer-nolakoloturadutenjakitea.
• Oinarrizkoortografia-etafonetika-arauak.
• Hutsegiteahizkuntzakikastekoprozesuarenezinbestekopartetzathartzea.
• Idazketa-arauak:
- Hitza,idazketasegmentatzekooinarrizkobaliabidea.
- Letrak:izenaketafonemekikodutenegokitasuna.
- Idazketarennorabideaetazentzua,linealtasuna,papergainekobanaketa,hitz-banaketa.
- Letralarrietaxeheak.
• Idazketarenarauakerrespetatzearenaldekojarreraizatea.
6.MULTZOA.Hizkuntzarenalderdisoziala
• Norberakinguruan(ikasgelan,etxean...)dituenpertsonekzerhizkuntzadakizkitenetaerabiltzendituztenidentifikatzea.
• Norberarenbiografialinguistikoaidentifikatzea.
• Eskolaneuskaraerabiltzearekinlotutakoegoeretanpartehartzea.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
• Norberakhurbilenditueneuskararenaldaeradialektalakidentifikatzeaetaaztertzea.
• EAEkohizkuntzak.
• Norberareningurukohizkuntzak.
• Elebidunetaeleaniztunizateaknorberaridakarkionaberastasunabalioestea.
• Norberarenhizkuntza-errepertorioazabaltzearenaldekointeresaizatea.
• Ingurukohizkuntza-etakultura-aniztasunarenaldekojarrerabalioestea.
• Euskaraeskolakoesparruguztietanerabiltzearenaldekojarreraproaktiboaizatea.
• Neskenetaemakumeenekarpenakagerianjartzekoetaezeinbazterketamotadakartenhizkuntza-adierazpenakezerabiltzearenaldekointeresaizatea.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
LEHENHEZKUNTZAKO2.ZIKLOKOEDUKIAK
1.MULTZOA.Edukikomunak
Arloguztietankomunakdirenoinarrizkozehar-konpetentziekinlotutakoedukiak
Edukimultzohonetakoprozeduraetajarrerenxededira:
• Informazioaidentifikatzea,lortzea,gordetzeaetaberreskuratzea.
• Informazio-iturrienetainformazioarenberarenegokitasunaebaluatzea.
• Informazioaulertzea(konparatzea,sailkatzea,sekuentziatzea,aztertzeaetalaburbiltzea),buruzikasteaetaazaltzea(deskribatzea,definizioaketalaburpenakegitea,azalpenakematea,etab.).
• Informazioabalioesteaetaadieraztea(argudioakazaltzea,arrazoiakematea,etab.).
• Ideiaksortu,hautatuetaadieraztea.
• Ideiak,zereginaketaproiektuakplanifikatzea,etahaienbideragarritasunaaztertzea.
• Egindakoplangintzabetetzeaeta,beharrezkoabaldinbada,huradoitzea.
• Plangintzarenetaegindakolanenebaluazioaegiteaetahobekuntza-proposamenaklantzea.
• Lortutakoemaitzarenberriematea.
• Harremanaketakomunikazioalantzeapertsonekin(enpatiaetaasertibitatea).
• Taldeanikastekolanetanlaguntzeaetaelkarlaneanaritzea.
• Gizaeskubideaketagizartekokonbentzioakerrespetatzea.
• Gatazkakkudeatzea.
• Norberarengorputzaerregulatzea.
• Norberarenemozioakerregulatzea.
• Norberarenalderdikognitiboaerregulatzea.
• Norberarenkomunikazioaerregulatzea(hitzezkoa,hitzikgabekoaetadigitala).
• Norberarenjokabidemoralaerregulatzea.
• Norberarenmotibazioaetagogo-indarraerregulatzea.
2.MULTZOA.Ahozkokomunikazioa:hitzegitea,entzuteaetaelkarrekinsolaseanjardutea
• Harremaninterpertsonaletan,hedabideetan,literaturanetahezkuntzansarri-sarriagertuohidirenenmodukohainbateuskarritakoahozkotestuakulertzea:kontakizunak,poemak,abestiak,albisteak,erreportajeak,elkarrizketak,jarraibideak,aurkezpenak,debateak,iruzkinak,kritikak,eztabaidak,deskribapenak...
• Harremaninterpertsonaletan,hedabideetan,literaturanetahezkuntzansarri-sarriagertuohidirenenmodukohainbateuskarritakoahozkotestuakekoiztea:kontakizunak,poemak,abestiak,albisteak,erreportajeak,elkarrizketak,jarraibideak,aurkezpenak,debateak,iruzkinak,kritikak,eztabaidak,deskribapenak...
• Informazioaantolatzea,bilatzea,testualizatzeaetaberrikustea,ahozkotestuakekoizteahelburuhartuta.
• Harremaninterpertsonaletannahizhezkuntza-esparruansortuohidirenkomunikazio-egoeretanpartehartzeaetakooperatzea.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
• Ahozkointerakzio-egoeretannagusidirenarauakaintzathartzea:hitzegitekotxanda,gaiariloturikhitzegitekomekanismoak,besteeniritziekikoerrespetua,kortesia-arauak...
• Ahozkotestuenekoizpen-prozesuanzenbaitestrategiaerabiltzeaetatransferitzea.
• Ahozkotestuenulermen-prozesuanzenbaitestrategiaerabiltzeaetatransferitzea.
• Hizkuntzabateaneskuratutakohizkuntza-ezaguerakaktibatzeabestehizkuntzandaudentestuakhobetoulertzekoetaekoizteko.
• Ahozkokomunikazioarenoinarrizkoezaugarriaketaespresio-elementuespezifikoak.
• Ikasgelanlandutakoahozkogeneroenfuntsezkoezaugarriak:solaskideak,helburua,erregistroa,egitura,hizkuntza-elementuespezifikoak...
• Ahozmoduproaktiboanetakonfiantzaosozaritzearenaldekointeresaizatea.
• Solaskideenhizkuntza-erabilerekikoerrespetuaizatea.
3.MULTZOA.Idatzizkokomunikazioa:irakurtzeaetaidaztea
• Harremaninterpertsonaletan,hedabideetan,literaturanetahezkuntzansarri-sarriagertuohidirenenmodukohainbateuskarritakoidatzizkotestuakulertzea:kontakizunak,ipuinak,albisteak,erreportajeak,elkarrizketak,jarraibideak,aurkezpenak,iruzkinak,kritikak,egunkarietakogutunak,eskaera-orriak...
• Harremaninterpertsonaletan,hedabideetan,literaturanetahezkuntzansarri-sarriagertuohidirenenmodukohainbateuskarritakoidatzizkotestuakekoiztea:kontakizunak,ipuinak,albisteak,erreportajeak,elkarrizketak,jarraibideak,aurkezpenak,iruzkinak,kritikak,egunkarietakogutunak,eskaera-orriak...
• Informazioaantolatzea,bilatzea,testualizatzeaetaberrikustea,idatzizkotestuakekoizteahelburuhartuta.
• Idatzizkotestuenulermen-prozesuanzenbaitestrategiaerabiltzeaetatransferitzea.
• Idatzizkotestuenekoizpen-prozesuanzenbaitestrategiaerabiltzeaetatransferitzea.
• Hizkuntzabateaneskuratutakohizkuntza-ezaguerakaktibatzeabestehizkuntzandaudentestuakhobetoulertzekoetaekoizteko.
• Ikasgelanlandutakoidatzizkogeneroenfuntsezkoezaugarriak:solaskideak,helburua,erregistroa,egitura,hizkuntza-elementuespezifikoak...
• Idatzizmoduproaktiboanetakonfiantzaosozespresatzearenaldekointeresaizatea.
• Solaskideenhizkuntza-erabilerekikoerrespetuaizatea.
4.MULTZOA.Literatura-hezkuntza
• Zenbaiteuskarritanemandakoliteraturaklasikokoetahaur-literaturakolanak(ipuin,poema,kontakizun,antzerki-lan...)moduautonomoetagidatuanirakurtzea,eta,gero,norberarenesperientziakbesteenekinkontrastatzea.
• Ipuin,kontakizun,poemaetabertsolaburrakdenenarteanirakurtzeaetaentzutea.
• Literatura-testuenirakurketadramatizatuaegiteaetaabestiak,poemaketabertsoakerrezitatzea,etahorretan,tonua,erritmoa,ahoskeraetaabiadurazaintzea.
• Aldezaurretikegindakoplangintzabatijarraituzetazenbaiteredutanoinarrituz,ipuinak,poemak,kontakizunaketabertsoakahoznahizidatzizbirsortzeaetaekoiztea.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
• Aldezaurretikegindakoplangintzabatijarraituz,ikasleenadinarekinbatdatozenliteratura-testuenerreseinaketalaburpenakegitea.
• Ikasgelakoetaeskolakoliburutegiaetabaliabidedigitalakerabiltzea,etatestuakondoaukeratzea,geroetamoduautonomoagoannorkberelehentasunenberriemanez.
• Ikasgelakonahizeskolakoliteratura-jardueretanpartehartzea.
• Literatura-hizkuntzarenezaugarribatzukidentifikatzea.
• Ahozkonahizidatzizkoliteratura-generoak:generonarratiboa,lirikoaetadramatikoa.
• Bertsolaritzaetaahozkoeuskalliteraturakobestegenerobatzuk.
• Besteliteratura-adierazpenbatzuk:komikia,zinema...
• Literatura-testuakirakurtzearenaldekointeresaizatea.
5.MULTZOA.Hizkuntzaetaharenerabilereiburuzkogogoeta
• Ahozkokomunikazioarenetaidatzizkokomunikazioarenartekooinarrizkodesberdintasunformaleimodugidatuanigartzea.
• Hizkuntzarenlagunartekoerabilerenetaerabileraformalenartekodesberdintasunnagusieiigartzea.
• Zikloanzeharlandutakogenerotestualenoinarrizkoezaugarriakidentifikatzea:kontakizunak,poemaketaabestiak,albisteak,erreportajeak,elkarrizketak,jarraibideak,aurkezpenak,debateak,iruzkinak,kritikak,eztabaidak,deskribapenak...
• Oinarrizkohizkuntza-baliabideakidentifikatzea,ahozkonahizidatzizkotestuakkasuankasukokomunikazio-egoeretaramoldatzeko:erregistroaetaoinarrizkoesplikazio-prozedurak.
• Ahozkonahizidatzizkotestuetanoinarrizkokohesio-mekanismoakidentifikatzea:denborazkolokailuak,izen-ordezkapenaketapuntuazio-markak.
• Ahozkonahizidatzizkotestuetanaditz-formakidentifikatzea;hauek,nagusiki:iraganaldikoak,narrazioenkasuan;etaorainaldikoak,deskribapenenkasuan.
• Zikloanzeharlandutakoahozkonahizidatzizkotestuetanagertzendireneremulexiko-semantikoaketahitz-familiakidentifikatzea.
• Hitzenoinarrizkoosaera-mekanismoakidentifikatzea:elkarketaetaeratorpena.
• Komunikazio-unitateak(testuak,enuntziatuak,hitzak...)alderatzeaetatransformatzea,etahorretan,aurrezemandakozenbaitirizpideaintzathartzea,hizkuntzaknolafuntzionatzenduenaztertzeko.
• Zikloanzeharlandutakotestuetanoinarrizkoegiturasintaktikoakidentifikatzea:subjektuaetapredikatua.
• Euskararenoinarrizkohizkuntza-elementuakmoduprogresiboanezagutzeaetaerabiltzea,perpausarenosagaiakelkarrekinlotzeko,etahorretan,batezeredeklinabideanjartzeaarreta.
• Oinarrizkogramatika-kategoriakidentifikatzea:izenak,izenondoak,determinatzaileak,pertsona-izenordainak,aditza.
• Testu-prozesadoreetakozuzentzaileortografikoakerabiltzenhastea.
• Hizkuntzarenerabilerasexistaekiditeko,zuzentzaileortografikoakerabiltzenhastea.
• Bihizkuntzetanberdinadenoinarrizkohizkuntza-terminologiaulertzea.
• Ikaskuntza-hizkuntzanagusianeskuratutakoezaguerakerabiltzea,gainerakohizkuntzetanalderdilinguistikoezgogoetaegiteko.
• Kalkoaketahizkuntzenartekotransferentziakidentifikatzea.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
• Zenbaiteuskarritanargitaratutakoeskola-hiztegiakmoduautonomoanerabiltzenhastea,hitzikasiberriekzeresannahidutenjakitekoetabarneratzeko.
• Zikloanzeharlandutakogeneroenegituratestualak:kontakizuna,albistea,erreportajea,elkarrizketa,jarraibideak,aurkezpena,debatea,iruzkina,kritika,eztabaida,deskribapena...
• Kohesio-elementuak:denborazkolokailuak,ordezkapenlexikoetapronominala,oinarrizkopuntuazio-markak.
• Perpausbakuna:osagaiak.
• Aditz-jokoa:denboraetapertsona.
• Hitza:kategoriak,osagaiak,oinarrizkoosaera-mekanismoak.
• Hitzenartekoerlaziosemantikoaketazikloanzeharerabilitakooinarrizkolexikoa.
• Oinarrizkoortografia-etafonetika-arauak.
• Hutsegiteahizkuntzakikastekoprozesuarenezinbestekopartetzathartzea.
• Alderdilinguistikoezgogoetaegitearengarrantziabalioestea,horreknorberarenekoizpenakerregulatzekoetamoduautonomoanikastekoaukeraematenduenaldetik.
• Hizkuntzarenerabilera-arauekzer-nolakogarrantziaetabaliosozialadutenaintzathartzea,horrekhiztunonartekokomunikazioaerraztenduenaldetik.
6.MULTZOA.Hizkuntzarenalderdisoziala
• Munduosoanhizkuntza-aniztasunanagusidelaaintzathartzea.
• Norberarengandikhurbilenekoeskola-etagizarte-testuinguruannagusidenhizkuntza-aniztasunaaintzathartzea.
• Norberarenbiografialinguistikoaetanorberakdakizkienhizkuntzakerabiltzekogaitasunazabaltzeakduengarrantziaaintzathartzea.
• Euskararenerabilerazabaltzearenetanormalizatzearenaldeeskolanetanorberareninguruanegitendirenekimenetanpartehartzea.
• Euskararenaldaeradialektaladierazgarrienakidentifikatzeaetaaztertzea,ahozkonahizidatzizkotestuenbitartez.
• Hizkuntzeietahiztuneiburuzkoestereotipoetaaurreiritziohikoenakidentifikatzea.
• Hizkuntzakmunduan:eleaniztasuna.
• HizkuntzakestatuanetaEAEn:ezaugarrinagusiak.
• HizkuntzakEAEn:elebitasuna,hizkuntza-normalizazioa.
• Hizkuntzaestandarra.Norberareninguruannagusidireneuskararenaldaeradialektalak.
• Elebidunetaeleaniztunizateaknorberaridakarkionaberastasunabalioestea.
• Norberarenhizkuntza-errepertorioazabaltzearenaldekointeresaizatea.
• Ingurukohizkuntza-etakultura-aniztasunarenaldekojarrerabalioestea.
• Euskarabaieskolanetabaigainerakogizarte-esparruetanerabiltzearenaldekojarreraproaktiboaizatea.
• Neskenetaemakumeenekarpenakagerianjartzenetaezeinbazterketamotadakartenhizkuntza-adierazpenakezerabiltzearenaldekointeresaizatea.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
EUSKALCURRICULUMARENBERARIAZKOEDUKIENZEHAZTAPENA
Atalhonetan,eraorientagarrianetairekian,etapaosorakoaurkeztendirenedukiak,aurrekoataleanaurkeztutakoeuskalcurriculumarenberariazkoedukienzehaztapenadira.
4.MULTZOA.Literatura-hezkuntza
1.Literaturaidatzia(zerrendaorientagarria)
• PelloAñorga(Ipuinkontalariarenlapikoa;Nieznaiztxerria,2003;Gurehiztegimagikoa;Haurzerulurtarra;Gerlarihandia;Txinpartarenizakiak,2002;Zuni…)
• J. K. Igerabide (Gauezzoobatean,1994;Begi-niniarenpoemak,1992;Egunosorakopoemaketabeste,1993;Egizulo;Lotarakoipuinak;Tantabatenistorioa;Printsesabegi-zulo;Paularenzazpigauak;Mintzonaizisilik…)
• P.Zubizarreta(MatiasPloff-enerabakia;Eztiaetaozpina,1995;Urrezkogiltza;Marraztuidazuipuin bat; Paularen zazpi gauak; Xia Tenzinen bidaia miresgarria; Gizon izandako mutila,1997…)
• A. Lertxundi (Tristeak kontsolatzeko makina; Gizon kabalen piurak, 1984; Begira, begira;Musubero mon amour, 2000; Tradizioaren leihotik; Aizak eta aizan elkarrekin dantzan;Ezkutukomaitea;Letrakkalekantoitik,1996…)
• M.Murua(Maripuzker,2002;Hiritikmendira,2008;MariDomingietaOlentzero,2008;MartinTxikietaBasajaunak,2008;Zapatillaketagaltzak,2008;JonZikinenanaia,2008…)
• X.Olaso(Auskalo!Igarkizunetaaho-korapiloak,200;Pupuantrapua,2004;Hotsatekobasoa,2005…)
• M.A.Landa(Amona,zureIholdi,2000;Alex,1990;Izebatxikia,1998;Elefantetxori-bihotza,2001; Iholdi, 1988; Galtzerdi suizida, 2001; Marlene taxizapata, 2002; Maitagarria etadesioa,2012;Errusika,1988;Julieta,Romeoetasaguak;Nireeskuazurean,1995;Krokodiloaoheazpian,2002…)
• B.Atxaga, (ChuckAranberridentistabatenetxean,1982;Xolaehitzan,2000; JimmyPotxolo,1984; Bambulo. Lehen Urratsak, 1998; Flannery eta bere astakiloak, 1987; Txitoen istorioa;Nikolasaren abenturak eta desabenturak, 1980; Ramuntxo detektibea, 1980; AntoninoApretarenistorioa,1982;Astobathypodromoan,1984…)
• M. A. Meabe (Mila magnolia lore, 2010; Uneka... Gaba, 1986; Bisita, 2001; Itsaslabarrekoetxea, 2001; Joanes eta Bioletaren bihotza, 2002; Etxe bitan bizi naiz, eta zer?, 2003; Nolazuzenduandereñogaiztobat,2003;Urtebeteitsasargian,2006…)
• KirmenUribe(Garmendiaetazaldunbeltza,2003…)
• J.M. Iturralde(Zikoinenkabiansartukonaiz,1986;Londresennagoaitonarekin,1987;Ijitoakdauzkatnireetxean,1988…)
• F. Juaristi (Tristuraren teoria, 1993; Ilargi-lapurra, 1994; Eguzkiren etxea, 1998; Laura etaitxasoa,1998;Animalieninauteria,1999…)
• Txiliku (Zozoa eta biok, 1982;Muxi eta Puxi, 1987; Zazpi egunditu asteak, 1986; Zenbakiakikasiditut;1986;Arrebatxikibatdut,etazer?,2002;AmonaBlasietaHerensugekumea,2002;Osaba Bin Floren; 2003; Jokin Galtxagorri, 2004; Alfonbra berria, 2006;Mixi marrau, 2007;Zaldunbeltzak,2008;Euskalmitologiahaurrentzat,2010;Oihanekoepailea,2013…)
• J.Ormazabal(Maripertxenta,1993;Esaerazaharraketatxisteberriak,1994;Hitzakjostailu,1994; PernandoAmezketarra, 1994; Kittano, 1995; LazkaoTxiki, 1995; Zipriztin, 1996;
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
Azenario erraldoia, 1998; Haizemari, 1998; Nola ibilimunduan, ohetik jaiki gabe, 1998;Olentzerorenoparia,1998;Patxibusa,1998…)
• M.J.Minaberry(Marijanekontazan,1998;Itchulingoanderea,1963;Xoriakantair,1965…)
• ImanolUrbieta(Arteaikastolan,1972;Haurkantarienbirlarak,1974;Laukatuetadanborbat,1987;AlavatikArabara,1988;TxinetaTxan…)
• Xabier Etxaniz (Nire belarriak, 1984; Patxiki, 1985; Haur Folklorearen bilduma, 1986;Igarkizunak,1986; Ilun,1987; Golakatutrabezista,1990; Zerdelaetazerdela,1993;Musulapurra2001…)
• BitorianoGandiaga,XLete,J.Artze,J.M.Lekuona,J.M.Irigoien,B.Atxaga…renpoemak
• Abestiak(poematanoinarrritutakokantak…)
2.AhozkoEuskalLiteratura
• Koplak:SantaAgedakokoplak,dantzakoplak…
• Generoepiko-lirikoa:alegiak,ipuinaketaelezaharrak.Baladak.
• Heziketageneroa:haurjolasak,sehaskakantaketaigarkizunak.
• Egunerokoak:atsotitzak,zirtoak,txisteak…
• Bertsolaritzarenhistoria:
• Ahozkoinprobisaziokantatuakulturaerrealitateunibertsalgisa.• Gauregungobertsolaritza:emakumearenparte-hartzea,gazteenganduenarrakasta…• Bertsolaritzarenhistoria:(zerrendaorientagarria)
- XVIII-XX(erdia)mendeak:FernandoAmezketarra,Bilintx,Xenpelar,Txirrita...MiliaLasturkoa,JosepaAranberri“Xenpelar”…
- 1940zgerozkoak:Xalbador,LazkaoTxiki…
- Bertsolaritxapeldunak:Egaña,MaialenLujanbioetaAmetsArzallus.
- Gauregungoak:tokiantokikobertsolariak.
• Bat-batekoa:
• Ezaugarriak:atzekozaurrerakoteknika,betelana…• Metrikaetabaliabideak:doinua,neurriaetaerrima.• Bertsomoldeak:koplatxikiaetahandia;zortzikotxikiaetazortzikohandia.• Doinueredugarriak:Errotazaharmaitea,AmaBegirazazu,Itsasoalainodago,Amak
ezkonduninduen,Uxozuria,Furrafurra,Ikusinuenean,Xarmangarriazira,Maritxunorazoaz,AnttonetaMaria,PelloJosepe…
• Bat-batekojardueranagusiak:gaiajarritaelkarrizketaosatzeaetaariketak(puntutanaritzeahainbatenartean,lauoinakemandabertsoaosatzea…).
• Bertso-paperak:
• Ezaugarriaketatestuingurua.• Bertsopaperetasortaeredugarriak:(zerrendaorientagarria):“Pasaiakoplazatik”:
Xenpelar;“Tristebizinaizeta”Bilintx;“Umeederbat”:JoxemariIparragirre;“Markesarenalaba”:Iturrino;“Oriokobalearenak”:Anonimoa;“Niresentimentua”:AntonioUrbieta;“EgundaSantiMamiña”:GabrielAresti;“Bizkaikotxerriarena”:Uztarri;“Obaserritxo”:Lazkaotxiki;“Batetikankorrozka”:A.EgañaetaA.M.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
Peñagarikano;“Mendiangoraharitza”:X.Amuriza;“Gizonarruntarenkoplak”XabierLete;“Amarenalabak”MirenAmurizaetaMaialenArzallus;“AiZapotxin”AndoniEgañaetaJonSarasua
5.MULTZOA.Hizkuntzaetaharenerabilereiburuzkogogoeta
1.Testuingurua
• Adierazpen-markak
• Deixipertsonala:pertsona-izenordainak,edutezkoizenordainak(nire,zure,haren,..)etaaditz-hondarkiak1.
• Denbora-etaespazio-deixiak:adberbioaketaadberbio-lokuzioak,adberbiozkomendekoperpausak,aditz-aldiak(orainaldia,iraganaldia,geroaldia),aspektua(puntukaria,burutua,burutugabea)...
• Modalizazio-markak:
- Ziurtasuna, zalantza eta probabilitatea adierazteko esamoldeak: moduzkoaditzak, aditz-modua, adberbioak eta adberbio-lokuzioak, perpaus-modalitatea...
- Baloraziozko esamoldea: izena, adjektiboa, aditza, adberbioa…; hitzik gabekobaliabideak:tipografikoak,ikonografikoak…
• Erregistroa:erregistro-lexikoa,hizkuntzarenaldaerasozialnahizgeografikoak.
• Formaez-murrizgarriaketabirformulatzekoak
• Aposizioa,definizioa,adibidezadieraztea,bukatugabekoesaldiak,elipsia...
2.Testua
• Gaienprogresioaziurtatzekobaliabideak:anaforikoakedoerreferentziazkomekanismoak
• Sinonimoak,hiperonimoak,izenordainak(pertsonalak,erakusleak),erlatibozkoesaldiak,nominalizazioa,elipsia...
• Testu-mailako loturak: lokailuak eta testu-antolatzaileak (denbora, espazioa, ordena,gehikuntza,hierarkizazioa,kausa-ondorioa,kontrastea…)
• Sintaxi-mailako loturak: juntagailuak, menderagailuak, adberbioak, aditz-denbora, baliabideprosodikoak,puntuazio-markak,osagaitipografikoak...
• Testumotak(narrazio-testua,deskribapen-testua,instrukzio-testua)etahaienezaugarriak
3.Perpausak
• Perpausa
• Perpausmotak:bakunaketaelkartuak(juntaduraetamenderakuntza:denborazkoa,kausazkoa,ondoriozkoa,aurkaritzakoa...).
• Perpausenegitura:subjektuaetapredikatua.• Unitatesintaktikoaketahaienosagaiak:izen-sintagma,aditz-sintagma,adjektibo-
sintagma...
1Aditz-erro bati eransten zaion elementu gramatikala, numeroa, kasua, pertsona, generoa, etab. azaltzenduena,etadeklinagaiarinahizaditzhorrenparadigmaridagokionformabakoitzaegitekoerabiltzendena.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
• Perpausarenosagaienartekolotura:deklinabidea,ordena,komunztadura...
• Hitza
• Mailagramatikalak:izena,adjektiboa,aditza,mugatzailea,izenordaina,adberbioa...• Oinarrizkolexikoa.• Hitzenartekoharremansemantikoa:sinonimoak,antonimoaketahiperonimoak,
eremusemantikoak...• Hitzenosaketa:osagaiak,eratorpena,hitz-elkarketa...• Mailegutzaetazabalkuntzasemantikoa
4.Ahoskera,prosodia,hitzikgabekobaliabideaketaortotipografia
• Euskararenberezkofonemak,aldaketafonetikoakhitzarenbaitanetaahozkokatearenbaitan,diptongoa,intonazioa…
• Esaldienerritmoa,esaldienintonazioaetaazentua
• Hitzikgabekokomunikazioa:keinuak,aurpegia,gorputza,proxemia…
• Arauortografikoak:hitzarenortografia,puntuazio-markak,letralarriak,laburdurak,siglak…
5.Kalkookerraketadesegokitasunak
• Perpaus barneko elementuak (bat ala -a, desberdin, kopurua/kantitatea/neurria, aspektuarilotuak…)
• Perpausetikgorakoak(bezala,anafora/katafora,gerundionarratiboa…)
• Ahoskerarilotuak(diptongoak,yeismoa,hitz-katea…)
6.MULTZOA.Hizkuntzarenalderdisoziala
• Europakohizkuntzak.AmaraunaLanguages:Unescoarenlana.
• HizkuntzakEstatuanetaEAEn.
• Hizkuntzaofizialaketaez-ofizialak.Eleaniztasuna.Elebitasuna.Diglosia.
• Euskararen ofizialtasuna EAEn. Hizkuntzaren normalizazio prozesua: trantsiziotik gaur arte.Herriekimenaketaerakundeak.Komunikabideak.Internetekobaliabideak.
• Euskararenerabilerasexistaekiditekogomendioaketabaliabidedigitalerabilgarriak.
• Euskarazaintzekoetababestekoerakundeak:Euskaltzaindia,EuskalKulturErakundea-InstituteCulturaleBasque(EKE-ICB),…
• Euskarabatuarengarrantzia,euskararenberreskurapenean.
• Gertuenditueneuskalkiak.Euskalkiakhizkuntzaestandarraaberastekobide(Labayru).
• Euskarabultzatzekoekimenaketaprogramakeskolan,herrian,…(Ulibarriprograma,…).
• Hizkuntza-eskubideak defendatzeko erakundeak. Elebide –Hizkuntza Eskubideak BermatzekoZerbitzua–,Hizkuntza-eskubideenBehatokia...
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
EBALUAZIO-IRIZPIDEAKETALORPEN-ADIERAZLEAK
1. Harreman interpertsonaletan, hedabideetan eta hezkuntzan sarri-sarri agertu ohi direnenmodukoeuskarrietagenerodesberdinetakoahozkotestuakulertzea(ikaslearenbizipenetatikgertuendaudenak,batikbat),etahorretan,testuenzentzuorokorrari igartzea, ideianagusiaketa bigarren mailako ideiak ondo bereiziz eta kasuan-kasuan lortu beharreko helburuakerdiestekoinformaziopertinenteahautatuz.
2. Harreman interpertsonaletan, hedabideetan eta hezkuntzan sarri-sarri agertu ohi direnenmodukoeuskarrietagenerodesberdinetakoidatzizkotestuakulertzea(ikaslearenbizipenetatikgertuendaudenak,batikbat),etahorretan,testuenzentzuorokorrari igartzea, ideianagusiaketa bigarren mailako ideiak ondo bereiziz eta kasuan-kasuan lortu beharreko helburuakerdiestekoinformaziopertinenteahautatuz.
3. Harreman interpertsonaletan, hedabideetan, hezkuntzan eta literaturan sarri-sarri agertuohidirenenmodukoeuskarrietagenerodesberdinetakoahozkotestusoil-soilaksortzeanorbaitenlaguntzarekin,etahorretan,bai ikus-entzunezkoteknologiaberriak,bai IKTaketabaihitzezkozeinhitzikgabekobaliabideaktxukunetaegokierabiltzea.
4. Eguneroko egoera interaktiboetan parte hartzea, eta horretan, komunikazio-trukearen oina-rrizkoarauakerrespetatzea.
5. Harreman interpertsonaletan, hedabideetan, hezkuntzan eta literaturan sarri-sarri agertuohidirenenmodukoidatzizkotestusoil-soilakpapereannahizeuskarridigitaleansortzeanorbaitenlaguntzarekin.
6. Testu,enuntziatuetahitzakelkarrekinalderatueta transformatu,etahizkuntza-sistemarietahizkuntzarenerabilera-araueiburuzgogoetaegitekogai izatea,etaezaguerahoriekulermen-arazoakkonpontzekoetatestualizazio-etaberrikusketa-prozesuakhobetzekoerabiltzea.
7. Zikloanzehar landutakooinarrizkoterminologia linguistikoarenberri jakitea,eta terminologiahori testuak ulertzearekin eta sortzearekin lotutako hizkuntzaren erabilerari buruzkojardueretanerabiltzea.
8. Irakurtzeko ohitura izatea, eta literatura gozamen-iturritzat etamundua ezagutzeko bidetzathartzea.
9. Gaiizateabaihaur-literaturaklasikokoetabaigauregungohaur-literaturakotestuakulertzekoetaerreproduzitzeko,etahorretan,ahozkonahiz idatzizkoliteraturarietakonbentzioliterarioespezifikoeiburuzkonorberarenezaguerakerabiltzea.
10. Norberareninguruanhitzegitendirenhizkuntzakidentifikatzeaetabalioestea.
11. Norberarenikasgelako,eskolakoetaetxeingurukoerrealitatelinguistikoazeindenjakitea,etaerrealitatelinguistikohoribalioestea.
12. Ohituraetajokabidelinguistikoasertiboetaenpatikoakhartuzjoatea,etaeskolaneuskarazhitzegitearenaldekojarreraizatea.
13. Informazioa bilatzeko, hautatzeko, kudeatzeko eta komunikatzeko prozesuan, norbaitenlaguntzarekin informazioaren teknologiak erabiltzeko gai izatea, eskolan egunero sortzenzaizkionpremieiaurreegiteko.
14. Gaiizateabereikaskuntzalinguistikoazgogoetaegiteko,etahorretan,norberarenikaskuntza-gaitasuneankonfiantzaizatea,horrelanorkbereburuaerregulatzenikasteko.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
LEHENHEZKUNTZAKO1.ZIKLOA
1. Harremaninterpertsonaletan,hedabideetanetahezkuntzansarri-sarriagertuohidirenenmodukoeuskarrietagenerodesberdinetakoahozkotestuakulertzea(ikaslearenbizipenetatikgertuendaudenak,batikbat),etahorretan,testuenzentzuorokorrariigartzea,informaziogarrantzitsuenaondobereizizetakasuan-kasuanlortubeharrekohelburuakerdiestekoinformaziopertinenteahautatuz.
• Badakiikasgelanerabiliohidirenahozkotestuakzergenerotakoakdirenidentifikatzen.• Entzuketa-lanetarakobeharrezkoadeninformazioabereiztendu.• Testukogaiaetaideianagusiakulertzenditu.
• Gaidainformazioaerregistratzekoirakasleekemandakobaliabideakmodugidatuanerabiltzeko:fitxak,taulak...
• Osonabarmenakdirenbazterketa-adierazpeneiigertzendie.
• Gaidaahozkotestuakulertzeansortzenzaizkionzalantzakargitzekoeskuradituenestrategiasinpleakmodugidatuanerabiltzeko.
• Badakiadi-adientzutenetasolasaldietanpartehartzen.• Badakibesteeierrespetuosozentzuten.
2. Harremaninterpertsonaletan,hedabideetanetahezkuntzansarri-sarriagertuohidirenenmodukoeuskarrietagenerodesberdinetakoidatzizkotestuakulertzea(ikaslearenbizipenetatikgertuendaudenak,batikbat),etahorretan,testuenzentzuorokorrariigartzeaetakasuan-kasuanlortubeharrekohelburuakerdiestekoinformaziopertinenteahautatzea.
• Badakiikasgelanlanduohidirenidatzizkotestuakzergenerotakoakdirenidentifikatzen.• Gaidatestuarenzentzuorokorraulertzeko.• Gaidairakurgaiarenhelburuarekinbatdatorreninformazioaidentifikatzekoetalortzeko.
• Gaidainformazioaerregistratzekoirakasleekemandakobaliabideakmodugidatuanerabiltzeko:taulak,kontzeptuzkomapak...
• Gaidaandrozentrikoak,sexistaketabazterketazkozenbaitadierazpeniigartzeko.
• Gaidaidatzizkotestuakulertzensaiatzeansortzenzaizkionarazoakkonpontzekoeskuradituenestrategiaegokiakmodugidatuanerabiltzeko.
• Idatzizkotestuakulertunahianaridela,elementugrafikoetaikonikoakuztartzenditu.
3. Harremaninterpertsonaletan,hedabideetan,hezkuntzanetaliteraturansarri-sarriagertuohidirenenmodukoeuskarrietagenerodesberdinetakoahozkotestusoil-soilaksortzeanorbaitenlaguntzarekin.
• Gaidakomunikazio-egoerarenoinarrizkoezaugarriakmodugidatuanaztertzeko:hartzailea,testuarenhelburua...
• Badakiegoerarenaraberaerabakipertinenteakhartzen:informaziopertinentearenerregistroa...
• Badakiahozkotestuetakoedukiamodugidatuanantolatzen,eta,horretarako,oharrakhartzenditu,eskemaketagidoiakegiten,etaabar.
• Gaidaproposatzenzaizkioniturrietaninformazioabilatzeko,etabadakiinformaziopertinenteaaukeratzen,kasuankasukohelburuazeindenkontuanhartuta.
• Ahozkotestuatxukun-txukunaurkeztendu.
• Gaida,bereahozkoekoizpenetan,euskarridigitalenbateta/edoIKTbaliabiderenbatirakasleenlaguntzarekinerabiltzeko.
• Eraonargarrianahoskatzenetaintonatzendu.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
• Gaidaberegorputz-jarreraetakeinuakaldezedomoldezkontrolatzeko.• Badakiosoohikoakdirenbazterketazkoadierazpenakerabiltzeariukoegiten.
4. Baiikasgelakoetabaieskolakoegunerokoegoerainteraktiboetanpartehartzea,etahorretan,komunikazio-trukearenoinarrizkoarauakerrespetatzea.
• Bereideien,gertaeren,bizipenen,sentimenduenetairitzienberriemanezpartehartzendukomunikazio-interakzioetan.
• Gaidasolasaldiakbeharbezalahasi,jarraituetaamaitzeko.• Hitzegitekotxandakerrespetatzenditu.• Solaskidearientzutendio,etagaidaentzundakoaaintzathartutaerantzuteko.• Gaidagalderabatedobesteegineta/edoazalpenegokietagarrantzitsuakemateko.• Badakitestuinguruarekinbatdatozenhitzetaadierazpenakerabiltzen.• Gaidabereintonazioa,gorputz-jarreraetakeinuakaldezedomoldezkontrolatzeko.
5. Harremaninterpertsonaletan,hedabideetan,hezkuntzanetaliteraturansarri-sarriagertuohidirenenmodukoidatzizkotestusoil-soilakpapereannahizeuskarridigitaleansortzeanorbaitenlaguntzarekinetaereduargiakoinarrihartuta.
• Gaidaekoizpen-prozesukourratseimodugidatuanjarraitzeko:plangintzaegitea,testuaidazteaetatestuaberrikustea.
• Geroetamodueraginkorragoandarabilidazketa-sistema,eta,horretan,gaidaoinarrizkokonbentzioakbeharbezalaerabiltzeko:fonema-grafiaegokitasuna,hitzensegmentazioaetapuntuazio-markabatedobeste.
• Txukun-txukunsortzendituidatzizkotestuak.• Bereekoizpenetanidazketa-kodearenarauakerrespetatzenditu.• Oinarrizkoaraumorfosintaktikoetaortografikoakerrespetatzenditu.• Testuatxukun-txukunaurkeztendu:marjinakerrespetatzenditu...• Gaidamodugidatuanidatzizkotestuakberrikusteko,horiekhobetuetaberridazteko.• Gaidamodugidatuetakolaboratzaileanidatzizkotestuakberrikusteko.
6. Testu,enuntziatuetahitzakelkarrekinalderatuetatransformatu,etahizkuntza-sistemarietahizkuntzarenerabilera-araueiburuzgogoetaegitea,ezaguerahoriekulermen-arazoakkonpontzekoetatestualizazio-etaberrikusketa-prozesuakhobetzekoerabiltzea,eta,aldiberean,idazketa-sistemarenerabilerafinkatzenhastea.
• Ikasgelanlandutakotestuetanidentifikatzendituenuntziatuak,hitzaketasilabak.
• Identifikatzenditubaigramatika-kategoriak(izena,aditza)etabaioinarrizkogramatika-arauak.
• Bereekoizpenetanoinarrizkoaraumorfosintaktikoakerrespetatzenditu:deklinabidea,komunztadura...
• Testuakulertzenetasortzenaridela,gaidalandutakoezagueralinguistikoakmodugidatuanaplikatzeko.
• Gaida,proposatutakoirizpideetanoinarrituta,testusoil-soilakzuzenetaegokiosatzekoetatransformatzeko.
• Gaida,proposatutakoirizpideetanoinarrituta,baibereetabaibesteentestuetanoinarrizkohutsegitelinguistikoakidentifikatzekoetazuzentzeko.
• Bereekoizpenetanhizkuntza-arauakerrespetatzearenaldekointeresadu.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
• Gaidabaibereetabaibesteentestuetandakizkienhizkuntzenartekozenbaitkalkoidentifikatzekoetazuzentzeko.
• Eskolakohizkuntzanlandutakoezagueralinguistikoakdarabiltzagainerakohizkuntzetaneginbeharrekoulermen-etaekoizpen-lanakhobetzeko.
7. Zikloanzeharlandutakooinarrizkoterminologialinguistikoarenberrijakitea,etaterminologiahoritestuakulertzearekinetasortzearekinlotutakohizkuntzarenerabilerariburuzkojardueretanerabiltzea.
• Zikloanzeharlandutakooinarrizkoterminologiaulertzendu,etagaidahizkuntzariburuzkogogoeta-jardueretakoazalpeneietajarraibideeijarraitzeko.
• Zikloanzeharlandutakooinarrizkoterminologiadarabilhizkuntzariburuzkogogoeta-jardueretan.
8. Irakurzaletasunalantzea,etaproposatutakotestuakmoduautonomoanirakurtzekogaiizatea.
• Proposatutakoliteratura-testuakirakurtzenditu.• Literatura-lanenedukiaberebizipenekinlotzendu.
• Aktibokipartehartzenduirakurritakoliteratura-testueiburuzkosolasaldietan,etabereesperientzienetaikuskerenberriematendu.
• Ikasgelakonahizeskolakoliteratura-jardueretanpartehartzendu.• Irakurketarenaldekointeresadu.
9. Gaiizateabaihaur-literaturaklasikokoetabaigauregungohaur-literaturakotestuakulertzekoetaerreproduzitzeko,etahorretan,ahozkonahizidatzizkoliteraturariburuzkobereezaguerakerabiltzea.
• Bereinteresekinbatdatozenliteratura-generoetakotestuakarretahandizirakurtzenetaentzutenditu.
• Aktibokipartehartzendudenenarteanadostutakoesanahiakeraikitzekonegoziazio-prozesuetan.
• Gaidaahozkoetaidatzizkoliteratura-testuenzentzuorokorraulertzeko.• Gaidabaiahozkoetabaiidatzizkoliteratura-testuenoinarrizkoezaugarriakidentifikatzeko.
• Aktibokipartehartzendupoemen,bertsoenetanarrazioendramatizatze-,birsortze-etaerrezitatze-jardueretan,etahorretan,ahoskera,azentua,erritmoaetaintonazioazaintzenditu,batetik,etaeszenaratze-lanakerraztekoestrategiakerabiltzenditu,bestetik.
• Gaidabatenbatenlaguntzarekinahozkoetaidatzizkoliteratura-testuakzenbaiteuskarritansortzeko,etahorretan,ikasgelanlandutakoliteratura-testurenbathartzendueredu,etabereideiaetabizipenakerabiltzenditu.
10. Norberarenikasgelakoetaetxeingurukoerrealitatelinguistikoazeindenjakitea,etaerrealitatelinguistikohoribalioestea.
• Badakizerhizkuntzakosatzendutenberehizkuntza-errepertorioa,etagaidaikaskideetaezagunenaidentifikatzeko.
• Badakizeindirenbereinguruanhitzegitendirenhizkuntzak.• Gaidabereingurukohizkuntzenerabilera-eremueta-egoerakidentifikatzeko.• Badakizeindireninguruanditueneuskararenaldaeradialektalak.
• Hiztunetahizkuntzenaldekointeresaetaerrespetuadu,etahaiekikoaurreiritziakbaztertzenditu.
• Bereingurukohizkuntza-aniztasunabalioestendu.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
11. Ohituraetajokabidelinguistikoasertiboetaenpatikoakhartuzjoatea,etaeskolaneuskarazhitzegitearenaldekojarreraizatea.
• Eskolakokomunikazio-trukeetaneuskarazhitzegitearenaldekojarreradu.• Eskolaneuskarazantolatutakojardueretanpartehartzendu.• Euskaraerabiltzearenaldekojarreraasertiboaetaenpatikoadu.
12. Informazioabilatzeko,hautatzeko,kudeatzekoetakomunikatzekoprozesuan,norbaitenlaguntzarekininformazioarenteknologiakerabiltzekogaiizatea,eskolanegunerosortzenzaizkionpremieiaurreegiteko.
• Gaidabatenbatenlaguntzarekinirakasleakordenagailubideznahizonlineemandakoinformazioaaurkitzekoetaberreskuratzeko.
• Ahozkonahizidatzizkotestuakekoiztekobeharrezkoakdirenbaliabideetaaplikaziobatzukmodugidatuanerabiltzenditu,baibakarkaetabaitaldean.
13. Gaiizateabatenbatenlaguntzarekinnorberarenikaskuntzalinguistikoazgogoetaegiteko,etahorretan,norkbereikaskuntza-gaitasuneankonfiantzaizatea.
• Ikaskuntza-etaebaluazio-prozesuankontrol-zerrendakerabiltzenditumodugidatuan.
• Baibereetabaibesteensormen-lanakberrikustekoetahobetzekozereginetanpartehartzendumodugidatuan.
• Hutsegiteahizkuntzakikastekoprozesuarenezinbestekopartetzathartzendu,etabereburuahobetzearenaldekojarreradu.
• Ikaskuntzanaurreraegitearenaldekojarreradu.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
LEHENHEZKUNTZAKO2.ZIKLOA
1. Harremaninterpertsonaletan,hedabideetanetahezkuntzansarri-sarriagertuohidirenenmodukoeuskarrietagenerodesberdinetakoahozkotestuakulertzea(ikaslearenbizipenetatikgertuendaudenak,batikbat),etahorretan,testuenzentzuorokorrariigartzea,ideianagusiaketabigarrenmailakoideiakondobereizizetakasuan-kasuanlortubeharrekohelburuakerdiestekoinformaziopertinenteahautatuz.
• Badakiahozkotestuakzergenerotakoakdirenidentifikatzen.• Gaidatestuarenzentzuorokorraulertzeko.• Igartzendiogaiarietaigorlearenasmoari.• Gaidaideianagusiakbereizteko.• Gaidaentzuketa-lanenhelburuarekinbatdatorreninformazioaidentifikatzekoetalortzeko.
• Gaidainformazioaerregistratzekoirakasleekemandakozenbaitbaliabidemodueraginkorreanerabiltzeko:fitxak,taulak,kontzeptuzkomapak...
• Badakigertaeraketairitziakbereizten.• Igartzendieosonabarmenakdirensexistaetabazterketa-adierazpenei.
• Gaidaahozkotestuakulertzeansortzenzaizkionzalantzakargitzekoeskuradituenestrategiaegokienakerabiltzeko.
• Badakibesteeiaktibokientzuten.• Badakibesteeierrespetuosozentzuten.
2. Harremaninterpertsonaletan,hedabideetanetahezkuntzansarri-sarriagertuohidirenenmodukoeuskarrietagenerodesberdinetakoidatzizkotestuakulertzea(ikaslearenbizipenetatikgertuendaudenak,batikbat),etahorretan,testuenzentzuorokorrariigartzea,ideianagusiaketabigarrenmailakoideiakondobereizizetakasuan-kasuanlortubeharrekohelburuakerdiestekoinformaziopertinenteahautatuz.
• Badakiikasgelanlanduohidirenidatzizkotestuakzergenerotakoakdirenidentifikatzen.• Gaidatestuarenzentzuorokorraulertzeko.• Errazigartzendiogaiarietaigorlearenasmoari.• Gaidaideianagusiaketabigarrenmailakoakbereizteko.• Gaidairakurgaiarenhelburuarekinbatdatorreninformazioaidentifikatzekoetalortzeko.
• Gaidainformazioaerregistratzekoirakasleekemandakozenbaitbaliabideerabiltzeko:fitxak,taulak,kontzeptuzkomapak...
• Badakigertaeraketairitziakbereizten.• Gaidatestutikabiatutaosonabarmenakdireninferentziakegiteko.• Errazigartzendiebazterketa-adierazpenei.
• Gaidaidatzizkotestuakulertzensaiatzeansortzenzaizkionarazoakkonpontzekoeskuradituenestrategiaegokiakerabiltzeko.
• Ondouztartzenditu,idatzizkotestuakulertunahianaridela,elementugrafikoetaikonikoak.• Ondoerabiltzendu,testudigitalakulertunahianaridela,elementumultimodalenesanahia.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
3. Harremaninterpertsonaletan,hedabideetan,hezkuntzanetaliteraturansarri-sarriagertuohidirenenmodukoeuskarrietagenerodesberdinetakoahozkotestusoil-soilaksortzeanorbaitenlaguntzarekin,etahorretan,baiikus-entzunezkoteknologiaberriak,baiIKTaketabaihitzezkozeinhitzikgabekobaliabideaktxukunetaegokierabiltzea.
• Gaidakomunikazio-egoerarenezaugarriakmodugidatuanaztertzeko:hartzailea,testuarenhelburua...
• Komunikazio-egoerazeindenkontuanhartuta,erabakipertinenteakhartzenditu:erregistronahizeuskarriegokiakhautatzenditu...
• Badakiahozkotestuetakoedukiaantolatzen,eta,horretarako,oharrakhartzenditu,eskemaketagidoiakegiten,etaabar.
• Badakihainbatiturrierabilizinformazioabilatzen,etagaida,berehelburuazeindenkontuanhartuta,informaziogarrantzitsuenahautatzeko.
• Ahozkotestuatxukun-txukunaurkeztendu.• BereahozkoekoizpenetaneuskarribisualetaIKTbaliabideakmodueraginkorreanerabiltzen
ditu.• Ahoskeragarbiadauka.• Gaidaberegorputz-jarreraetakeinuakbeharbestekontrolatzeko.• Badakiandrozentrikoak,sexistaketabazterketazkoadierazpenakerabiltzeariukoegiten.
4. Egunerokoegoerainteraktiboetanpartehartzea,etahorretan,komunikazio-trukearenoinarrizkoarauakerrespetatzea.
• Bereideien,gertaeren,bizipenen,sentimenduenetairitzienberriemanezpartehartzendukomunikazio-interakzioetan.
• Badakiegoerarekinbatdatorrenhizkuntza-erregistroaerabiltzen.• Hitzegitekotxandakerrespetatzenditu.• Osoadientzutendiesolaskideei,etahaiekesandakoariestulotutahitzegitendu.• Garrantzihandikogalderaetaohartarazpenakegitenditu.• Badakitestuinguruarekinbatdatozenhitzetaadierazpenakerabiltzen.• Intonazio,gorputz-jarreraetakeinuegokiakerabiltzenditu.
5. Harremaninterpertsonaletan,hedabideetan,hezkuntzanetaliteraturansarri-sarriagertuohidirenenmodukoidatzizkotestusoil-soilakpapereannahizeuskarridigitaleansortzeanorbaitenlaguntzarekin.
• Gaidakomunikazio-egoerarenezaugarriakmodugidatuanaztertzeko:hartzailea,testuarenhelburua...
• Komunikazio-egoerazeindenkontuanhartuta,erabakipertinenteakhartzenditu:erregistronahizeuskarriegokiakhautatzenditu...
• Badakiidatzizkotestuetakoedukiaantolatzen,eta,horretarako,oharrakhartzenditu,eskemaketagidoiakegiten,etaabar.
• Badakihainbatiturrierabilizinformazioabilatzen,etagaida,berehelburuazeindenkontuanhartuta,informaziogarrantzitsuenahautatzeko.
• Txukun-txukunsortzendituidatzizkotestuak.• Testukoinformazioaparagrafotanbanatzendu.• Oinarrizkokohesio-elementuakerabiltzenditu:oinarrizkolokailuak,sinonimoak...• Oinarrizkoaraumorfosintaktikoetaortografikoakerrespetatzenditu.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
• IKTbaliabideakmodueraginkorreanerabiltzenditu,bereidazlanaksortuetazabaltzeko.• Testuatxukun-txukunaurkeztendu:marjinakerrespetatzenditu...• Gaidaidatzizkotestuakberrikusteko,horiekhobetuetaberridazteko.• Gaidamodugidatuetakolaboratzaileanidatzizkotestuakberrikusteko.
6. Testu,enuntziatuetahitzakelkarrekinalderatuetatransformatu,etahizkuntza-sistemarietahizkuntzarenerabilera-araueiburuzgogoetaegitekogaiizatea,etaezaguerahoriekulermen-arazoakkonpontzekoetatestualizazio-etaberrikusketa-prozesuakhobetzekoerabiltzea.
• Gaida,zikloanzeharlandutakotestuetatikabiatuta,testuinguruarekinetatestuarekinlotutakohizkuntza-adierazlebatzukidentifikatzeko.
• Gaidabereekoizpenetanoinarrizkosintaxi-egiturakidentifikatzekoetaerabiltzeko.
• Ondoidentifikatzenditubaigramatika-kategoriak(izena,izenondoa,aditza)etabaioinarrizkogramatika-arauak.
• Bereekoizpenetanoinarrizkoaraumorfosintaktikoakerrespetatzenditu:deklinabidea,komunztadura...
• Testuakulertzenetasortzenaridela,gaidalandutakoezagueralinguistikoakmodugidatuanaplikatzeko.
• Gaida,proposatutakoirizpideetanoinarrituta,testusoil-soilakzuzenetaegokiosatzekoetatransformatzeko.
• Gaida,proposatutakoirizpideetanoinarrituta,baibereetabaibesteentestuetanoinarrizkohutsegitelinguistikoakidentifikatzekoetazuzentzeko.
• Bereekoizpenetanhizkuntza-arauakerrespetatzearenaldekointeresadu.
• Gaidabaibereetabaibesteentestuetandakizkienhizkuntzenartekozenbaitkalkoidentifikatzekoetazuzentzeko.
• Eskolakohizkuntzanlandutakoezagueralinguistikoakdarabiltzagainerakohizkuntzetaneginbeharrekoulermen-etaekoizpen-lanakhobetzeko.
7. Zikloanzeharlandutakooinarrizkoterminologialinguistikoarenberrijakitea,etaterminologiahoritestuakulertzearekinetasortzearekinlotutakohizkuntzarenerabilerariburuzkojardueretanerabiltzea.
• Zikloanzeharlandutakooinarrizkoterminologiaulertzendu,etagaidahizkuntzariburuzkogogoeta-jardueretakoazalpeneietajarraibideeijarraitzeko.
• Zikloanzeharlandutakooinarrizkoterminologiadarabilhizkuntzariburuzkogogoeta-jardueretan.
8. Irakurtzekoohituraizatea,etaliteraturagozamen-iturritzatetamunduaezagutzekobidetzathartzea.
• Proposatzenzaizkionliteratura-testuakirakurrietagozamen-iturritzathartzenditu.• Literatura-lanenedukiaberebizipenekinlotzendu.
• Aktibokipartehartzenduirakurritakoliteratura-testueiburuzkosolasaldietan,etabereesperientzienetaikuskerenberriematendu.
• Ikasgelakonahizeskolakoliteratura-jardueretanpartehartzendu.• Irakurketarenaldekointeresadu.
9. Gaiizateabaihaur-literaturaklasikokoetabaigauregungohaur-literaturakotestuakulertzekoetaerreproduzitzeko,etahorretan,ahozkonahizidatzizkoliteraturarietakonbentzioliterarioespezifikoeiburuzkonorberarenezaguerakerabiltzea.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
• Bereinteresekinbatdatozenliteratura-generoetakotestuakarretahandizirakurtzenetaentzutenditu.
• Aktibokipartehartzendudenenarteanadostutakoesanahiakeraikitzekonegoziazio-prozesuetan.
• Gaidaahozkoetaidatzizkoliteratura-testuenzentzuorokorraulertzeko.• Gaidabaiahozkoetabaiidatzizkoliteratura-testuenzenbaitezaugarriidentifikatzeko.
• Aktibokipartehartzendupoemen,bertsoenetanarrazioendramatizatze-,birsortze-etaerrezitatze-jardueretan,etahorretan,ahoskera,erritmoa,azentuaetaintonazioazaintzenditu,batetik,etaeszenaratze-lanakerraztekoestrategiakerabiltzenditu,bestetik.
• Gaida,aldezaurretikegindakoplangintzabatijarraituz,ahozkoetaidatzizkoliteratura-testuakzenbaiteuskarritansortzeko,etahorretan,ikasgelanlandutakoliteratura-testurenbathartzendueredu,etabereideiaetabizipenakerabiltzenditu.
10. Norberareninguruanhitzegitendirenhizkuntzakidentifikatzeaetabalioestea.
• Gaidainguruandituenpertsonenhizkuntza-errepertorioarenpartedirenmundukohizkuntzakidentifikatzeko.
• Badakizeindirenestatukohizkuntzaofizialak.
• Hizkuntzenaldekointeresaetaerrespetuadu,etahaiekikoetahiztunekikoaurreiritziakbaztertzenditu.
11. Norberarenikasgelako,eskolakoetaetxeingurukoerrealitatelinguistikoazeindenjakitea,etaerrealitatelinguistikohoribalioestea.
• Badakizeindenbereinguruanhitzegitendirenhizkuntzenegoera:estatusaetaezaguera-etaerabilera-maila.
• Gaidaikasgelannahizeskolanhitzegitendirenhizkuntzenerabilera-ohiturakaztertzeko,balioestekoetaohituraeraikitzaileakproposatzeko.
• Gaidabereinguruankontaktuandaudenhizkuntzenartekointerakzio-egoerakidentifikatzeko.• Gaidabaigaztelaniarenetabaieuskararen(euskarabatuaetaeuskalkiak)aldaeranagusiak
identifikatzeko,etaberenkomunikazio-balioaaitortzendu.• Bereingurukohizkuntza-aniztasunakultura-aberastasuntzathartzendu.
12. Ohituraetajokabidelinguistikoasertiboetaenpatikoakhartuzjoatea,etaeskolaneuskarazhitzegitearenaldekojarreraizatea.
• Eskolakokomunikazio-trukeetanmoduproaktiboanerabiltzendueuskara.• Eskolaneuskarazetaeuskararenaldeantolatutakojardueretanpartehartzendu.• Euskaraerabiltzearenaldekojarreraasertiboaetaenpatikoadu.
13. Informazioabilatzeko,hautatzeko,kudeatzekoetakomunikatzekoprozesuan,norbaitenlaguntzarekininformazioarenteknologiakerabiltzekogaiizatea,eskolanegunerosortzenzaizkionpremieiaurreegiteko.
• Gaidainformazioabilatzaileetanetabesteiturribatzuetanmodugidatuanbilatzekoetaaurkitzeko.
• Gaidabatenbatenlaguntzarekininformazioaordenagailubideznahizonlinegordetzekoetaberreskuratzeko.
• Ahozkonahizidatzizkotestuaketatestumultimodalakekoiztekobeharrezkoakdirenbaliabideetaaplikazioakerabiltzenditu,baibakarkaetabaitaldean.
• Gaida,irizpidebatzueijarraituzetaelkarlaneanarituz,iturrienfidagarritasunazgogoetaegiteko.
LEHENHEZKUNTZARAKOCURRICULUMARENBERARIAZKOIKUSPEGIA
LH
14. Gaiizateanorberarenikaskuntzalinguistikoazgogoetaegiteko,etahorretan,norberarenikaskuntza-gaitasuneankonfiantzaizatea,horrelanorkbereburuaerregulatzenikasteko.
• Modugidatuanerabiltzenditueskolakohizkuntzanagusiaikasteanlandutakoerregulazio-estrategiak,gainerakohizkuntzenikaskuntzahobetzeko.
• Ikaskuntza-etaebaluazio-prozesuagidatzendutenkontrol-zerrendakerabiltzenditu,etahaiekegitekolanetanpartehartzendu.
• Baibereetabaibesteensormen-lanakberrikustekoetahobetzekozereginetanpartehartzendumodugidatuan,etabesteenekarpenakbalioestenditu.
• Gaidahizkuntzarakokonpetentzianaurreraegitekoaukeraematendiotenegoeraketajarduerakmodugidatuanidentifikatzeko.
• Hutsegiteahizkuntzakikastekoprozesuarenezinbestekopartetzathartzendu,etabereburuahobetzearenaldekojarreradu.
• Hizkuntzenikaskuntzanaurreraegitearenaldekojarreradu.