IES ADORMIDERAS DEPARTAMENTO DE LINGUA E...
Transcript of IES ADORMIDERAS DEPARTAMENTO DE LINGUA E...
Departamento de Lingua e Literatura Galega
IES ADORMIDERAS
DEPARTAMENTO DE LINGUA E LITERATURA GALEGA
CURSO 2009-2010
1
Departamento de Lingua e Literatura Galega
ÍNDICE
ÍNDICE.......................................................................................................................................2
INTRODUCIÓN..........................................................................................................................4
EDUCACIÓN SECUNDARIA OBRIGATORIA..........................................................................4
PRIMEIRO CICLO DE ESO.......................................................................................................4
• OBXECTIVOS XERAIS DO CICLO.............................................................................4
• ACTITUDES, VALORES E NORMAS..........................................................................5
• COMPETENCIAS BÁSICAS DA ETAPA DO 1º CICLO...............................................6
1º DE ESO.................................................................................................................................9
• OBXECTIVOS XERAIS PARA PRIMEIRO DE ESO....................................................8
• TEMPORALIZACIÓN.....................................................................................................
• OBXECTIVOS DIDÁCTICOS,COMPETENCIAS E CRITERIOS DE AVALIACIÓN ..... POR UNIDADES .........................................................................................................9
• METODOLOXÍA...........................................................................................................38
• MATERIAIS..................................................................................................................38
• CONTIDOS MÍNIMOS EN 1º DE ESO.........................................................................38
2º DE ESO.................................................................................................................................39
• OBXECTIVOS XERAIS PARA SEGUNDO DE ESO...................................................39• TEMPORALIZACIÓN.....................................................................................................• OBXECTIVOS DIDÁCTICOS,COMPETENCIAS E CRITERIOS DE AVALIACIÓN
POR UNIDADES.........................................................................................................39
• METODOLOXÍA...........................................................................................................61
• MATERIAIS..................................................................................................................61
• CONTIDOS MÍNIMOS EN 2º DE ESO........................................................................62
SEGUNDO CICLO DE ESO.....................................................................................................62
• OBXECTIVOS ESPECÍFICOS DO SEGUNDO CICLO DE ESO...............................62
• COMPETENCIAS BÁSICAS DA ETAPA...................................................................63
3º DE ESO................................................................................................................................64
• OBXECTIVOS..............................................................................................................64• TEMPORALIZACIÓN..................................................................................................
• CONTIDOS, OBXECTIVOS DIDÁCTICOS, COMPETENCIAS E CRITERIOS DE. AVALIACIÓN POR UNIDADES ..................................................................................64
• METODOLOXÍA..........................................................................................................95
• MATERIAIS..................................................................................................................95
• CONTIDOS MÍNIMOS EN 3º DE ESO.........................................................................95
2
Departamento de Lingua e Literatura Galega
4º DE ESO.................................................................................................................................96
• OBXECTIVOS..............................................................................................................96
• TEMPORALIZACIÓN....................................................................................................
• CONTIDOS, OBXECTIVOS DIDÁCTICOS,COMPETENCIAS E CRITERIOS DE AVALIACIÓN POR UNIDADES ...................................................................................96
• METODOLOXÍA..........................................................................................................126
• MATERIAIS.................................................................................................................126
• CONTIDOS MÍNIMOS DE 4º DE ESO........................................................................127
PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN E CUALIFICACIÓN PARA A ESO.........128
AGRUPAMENTOS ESPECÍFICOS............................................................................................
AVALIACIÓN DE ALUMNADO COA MATERIA PENDENTE NA ESO.................................128
BACHARELATO.....................................................................................................................129
• INTRODUCIÓN...........................................................................................................129
• OBXECTIVOS XERAIS DA ETAPA........................................................................... 130
• ACTITUDES, VALORES E NORMAS.........................................................................130
1º DE BACHARELATO............................................................................................................131
• OBXECTIVOS.............................................................................................................131
• CONTIDOS................................................................................................................. 131
• ACTIVIDADES............................................................................................................ 132
• MATERIAIS................................................................................................................ 134
• CRITERIOS DE AVALIACIÓN.................................................................................... 134
• CONTIDOS MÍNIMOS DE 1º DE BACHARELATO................................................... 135
2º DE BACHARELATO............................................................................................................136
• OBXECTIVOS.............................................................................................................136
• TEMPORALIZACIÓN,OBXECTIVOS DIDÁCTICOS,COMPETENCIAS,CONTIDOS E CRITERIOS DE AVALIACIÓN.....................................................................................136
• ACTIVIDADES.............................................................................................................169
• MATERIAIS................................................................................................................ 169
• CONTIDOS MÍNIMOS DE 2º DE BACHARELATO.....................................................170
PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN E CUALIFICACIÓN PARA O BACHARELATO.......................................................................................................................................171
AVALIACIÓN DO ALUMNADO COA ASIGNATURA SUSPENSA EN BACHARELATO.... 172
ALUMNADO EXENTO DA MATERIA DE LINGUA E LITERATURA GALEGA.....................172
ACCIÓNS DO PLAN DE INTEGRACIÓN TIC........................................................................173
3
Departamento de Lingua e Literatura Galega
ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES.............................................173
PLAN DE FOMENTO DA LECTURA.......................................................................................173
INTEGRANTES DO DEPARTAMENTO..................................................................................173
4
Departamento de Lingua e Literatura Galega
INTRODUCIÓN
Programar é algo fundamental para o/a docente xa que significa poñer por escrito o traballo real: como organizamos a materia e os contidos, como os desenvolvemos, baixo que criterios realizamos a selección dos libros de lectura, que outras propostas pedagóxicas acompañan o temario, como relacionamos teoría e práctica e, mesmo, como avaliamos os resultados acadados despois de ter realizado todo este proceso. Sabemos que este traballo representa un dos eixes da vida académica do profesorado, porque sen unha programación rigorosamente elaborada non será factible unha correcta marcha da aula.
Polo tanto, a partir da análise das circunstancias que inciden no proceso educativo no noso centro elaboramos esta programación que cremos ten dous trazos fundamentais: é realista e factible. É realista porque ten en conta todos os elementos que condicionan o proceso educativo, partindo dunha situación real nas aulas coa que nos temos enfrontado en múltiples ocasións, ademais de prestar unha grande importancia á secuenciación temporal. É factible porque foi realizada a partir das experiencias dos anos anteriores, recollendo as modificacións que se foron incorporando na práctica polas integrantes do Departamento.
Esta programación configúrase, pois, como o marco xeral que guiará a actuación nas aulas de Lingua e Literatura galega tanto do profesorado como do alumnado. A propia programación ofrece un amplo abano de posibilidades podendo ser aplicada, con maior ou menor profundidade, de acordo co nivel e especificidade do alumnado.
Sumidos como estamos nun proceso de reforma educativa, será a marcha do curso (o aproveitamento e rendemento do alumnado) o que nos ha indicar a conveniencia ou non de introducir novas modificacións.
A programación e as diferentes actividades que se leven a cabo para o ensino da Lingua e da Literatura teñen por obxecto asegurar o dominio oral e escrito da nosa lingua, o disfrute da nosa literatura e o coñecemento da nosa cultura.
Para nós o ensino da Lingua e a Literatura debe ser presentado como un continuum, xustapoñéndose os coñecementos adquiridos e evitando a súa compartimentación. Por esta razón os textos literarios serán unha das principais fontes para o estudio da Lingua e, á súa vez, esta non será estudiada só desde unha perspectiva gramaticista senón que se procurará que o seu ensino apareza intimamente conectado cos estudios da nosa realidade cultural, histórica e social.
Como un elemento non menos fundamental que os anteriores, incorporaranse á programaciós os chamados temas transversais (a educación para a paz, o non sexismo, a solidariedade, a educación ambiental, a tolerancia, a non discriminación racial, etc.) na procura dunha formación integral do alumnado para que, finalizado o proceso educativo, se convirtan en persoas maduras, críticas e responsables.
OBXECTIVOS XERAIS DO CICLO:
Os dous ciclos nos que se estrutura a E.S.O. forman un todo coherente, polo que nos parece artificioso realizar unha separación entre eles, non so pola adaptación do ensino-aprendízaxe á diversidade do alumnado senón tamén pola conveniencia, como os propios D.C.B. apuntan, de ir aumentando e consolidando os contidos.
5
Departamento de Lingua e Literatura Galega
Neste sentido articulamos un proxecto en que todos os obxectivos propostos no D.C.B. orientan os contidos de cada curso, pero de maneira diferente. Isto permite que algúns obxectivos se traten en ambos os ciclos aínda que con diferente grao de profundidade.Por outra parte, ao longo de toda a etapa, deben estar presentes unha serie de obxectivos de carácter actitudinal e de valores como os que indicamos a seguir:
• Valorar e estimar a lingua da Galicia, facendo uso dela con normalidade en todas as situacións de comunicación.• Respectar e recoñecer a existencia das diferentes variantes sociais e dialectais da lingua galega.• Respectar aqueles interlocutores ou interlocutoras que usen unha lingua diferente. • Falar con liberdade e seguridade sen temor á crítica e vencendo a timidez.• Mostrar interese por expresarse con precisión e rigor.
• Desenvolver actitudes positivas cara á formulación de problemas en grupo e busca en común de solucións.• Escoitar con atención e respecto os demais sen interromper, distraer ou intentar acaparar a conversa.• Desenvolver unha actitude crítica
• Utilizar a lingua galega para a comprensión e para a elaboración de informacións orais e escritas, atendendo as características formais de cada unha delas.• Utilizar a lingua galega , oralmente e por escrito, como instrumento para a comunicación interpersonal e para a comprensión, análise e organización de feitos e saberes de calquera tipo. • Valorar a lingua galega como propia de Galicia, comprendendo as circunstancias históricas que condicionaron a súa evolución.• Coñecer as linguaxes específicas e analizar criticamente as funcións sociais dos medios de comunicación de masas.• Valorar as variedades xeográficas do galego con vistas á aprendizaxe da lingua estándar libre de interferencias e prexuízos.• Identificar os elementos formais e os mecanismos de lingua nos planos fonético-fonolóxico, morfosintáctico, léxico-semántico e textual.• Recoñecer os elementos temáticos, estruturais e expresivos que caracterizan un texto literario, así como as principais obras, autores e períodos máis significativos da literatura galega.• Ler con fluidez, comprensión e actitude crítica, apreciando a literatura galega como patrimonio cultural e como estímulo para unha práctica literaria propia.
ACTITUDES, VALORES E NORMAS
Respecto polas normas básicas de conduta que rexen o intercambio comunicativo.
Respecto polas regras de coherencia, propiedade e corrección que facilitan a comunicaciçón lingüística.
Respecto pola lingua do interlocutor e rexeitamento crítico de expresións que supoñan prexuízos lingüísticos.
Valoración crítica dos factores políticos, económicos e sociolingüísticos que condicionaron a evolución da lingua e da literatura galega.
6
Departamento de Lingua e Literatura Galega
Valoración da lingua galega como manifestación cultural colectiva e consideración positiva dos esforzos individuais, colectivos e institucionais a favor da normalización lingüística.
Valoración dos medios de comunicación de masas na sociedade actual a partir do coñecemento progresivo das súas linguaxes específicas.
Interese pola propiedade expresiva oral e escrita, e polo emprego de locucións, léxico e frases características da lingua galega.
Interese pola lectura como fonte de satisfacción persoal, de coñecemento e de información.
Interese por expresar as propias ideas, sentimentos e fantasías mediante diferentes formas literarias.
CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS BÁSICAS.
Competencia en comunicación lingüística
• Adquisición de destrezas que permitan o uso pleno da lingua nun amplo abano de contextos.
Competencia social e cidadá
• Comprensión crítica da realidade, así como o coñecemento e exercicio dos valores democráticos e dos dereitos civís.
• Adquisición de destrezas para compartir e respectar saberes e referencias culturais.
• Mellora na práctica de normas sociais de convivencia e no emprego da negociación para chegar a acordos.
Competencia no tratamento da información dixital
• Utilización de ferramentas en soportes variados para mellorar as habilidades de obtención de información: dicionarios, correctores ortográficos, enciclopedias, xornais dixitais, bibliotecas virtuais, catálogos de publicacións...
• Adquisición dos coñecementos axeitados para seleccionar, analizar criticamente, organizar, relacionar e sintetizar a información co fin de transformala en coñecemento.
Competencia cultural e artística
• Creación, comprensión, apreciación e valoración con criterio de todo tipo de manifestacións artísticas.
• Coñecemento e valoración da diversidade lingüística e a expresividade popular da fala como unha riqueza cultural.
Competencia para aprender a aprender
• Perfeccionamento da lectura comprensiva.• Organización das ideas mediante resumos e esquemas.• Interpretación correcta das informacións lingüísticas dos dicionarios.• Valoración da lectura e a escrita como fontes de enriquecemento propio.
7
Departamento de Lingua e Literatura Galega
Autonomía e iniciativa persoal
• Intervención en situacións de comunicación reais ou simuladas.• Participación en obradoiros de escrita.• Lectura de obras literarias que estimulen a imaxinación e fomenten a
creatividade.• Uso, de xeito progresivamente autónomo, dos medios de comuncación social,
das tecnoloxías da información e da comunicación e da biblioteca para manter unha actitude crítica ante as mensaxes recibidas.
• Localización e selección da información.• Utilización da linguaxe como ferramenta para analizar problemas, elaborar
plans e tomar decisións.
8
Departamento de Lingua e Literatura Galega
1º de ESO OBXECTIVOS DIDÁCTICOS
a. Comprender discursos orais e escritos nos diversos contextos da actividade
social, cultural e académica.
b. Expresarse oralmente de xeito correcto, coherente, creativo e adecuado aos
distintos contextos da actividade social, laboral e cultural, adoptando mediante
o diálogo actitudes de respecto e de colaboración cos demais.
c. Expresarse por escrito de xeito correcto, coherente, creativo e adecuado aos
distintos contextos da actividade social, laboral e cultural.
d. Utilizar eficazmente a lingua na actividade escolar para buscar, procesar e
analizar información e mais para redactar ou expoñer textos propios do ámbito
académico.
e. Utilizar criticamente e con progresiva autonomía as bibliotecas, os medios de
comunicación social e as TIC para obter, interpretar, elaborar e valorar
informacións de diversos tipos e opinións diferentes.
f. Aplicar con certa autonomía os coñecementos sobre a lingua e as normas de
uso lingüístico para comprender textos orais e escritos e mais para escribir e
falar con adecuación, coherencia e corrección.
g. Comprender as circunstancias que condicionaron a historia social da lingua
galega, afirmándoa como propia de Galicia, así como as que hoxe condicionan
o seu uso, de xeito que se estea en disposición de superar as que supoñen
obstáculos para a súa utilización en calquera contexto e situación.
h. Coñecer e respectar a realidade plurilingüe e pluricultural do Estado español,
de Europa e do mundo actual, facerse consciente da riqueza que representa e
entender as situacións que provoca o contacto de linguas.
i. Analizar os diferentes usos sociais das linguas para evitar os estereotipos que
supoñen xuízos de valor e prexuízos clasistas, racistas ou sexistas.
j. Ler con fluidez, consolidar o hábito lector e facer da lectura fonte de pracer, de
enriquecemento persoal e de coñecemento do mundo.
k. Comprender textos literarios utilizando os coñecementos sobre as convencións
de cada xénero, os temas e motivos da tradición literaria e os recursos
estilísticos.
9
Departamento de Lingua e Literatura Galega
l. Aproximarse ao coñecemento do patrimonio literario e valoralo como un xeito
de simbolizar a experiencia individual e colectiva en diferentes contextos
histórico-culturais.
1ª AVALACIÓN
TEMA 1
1. a) Obxectivos didácticos
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Ler textos de forma comprensiva (texto narrativo).
• Identificar as ideas principais dun texto narrativo e elaborar resumos,
esquemas, etc. tendo en conta a corrección lingüística e a presentación
coidada.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Empregar no seu adecuado contexto a fraseoloxía e os usos figurados de
determinadas palabras.
• Ampliar información sobre determinados autores e autoras ou temas de
interese consultando páxinas de Internet.
• Identificar os distintos elementos que interveñen en calquera acto de
comunicación.
• Diferenciar a linguaxe verbal da non verbal, así como a lingua escrita da lingua
oral.
• Recoñecer os nomes das enfermidades máis comúns e das principais
especialidades médicas.
• Recoñecer a diferenza entre texto, parágrafo, oración, frase e palabra.
• Comprender a diversidade lingüística existente no mundo.
• Identificar as letras e dígrafos que forman o alfabeto galego.
• Coñecer as características que debe presentar un texto coherente e
cohesionado.
1. b) Competencias básicas
• Adquisición de novo léxico mediante a utilizacion do dicionario.
• Lectura e comprensión de textos (texto narrativo).
10
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Elaboración de traballos en equipo sobre temas de actualidade: recollida de
información, análise dos datos e exposición oral planificada.
• Elaboración de textos escritos (carta) tendo en conta a adecuación, a
coherencia, a cohesión, e a presentación.
• Ampliación do léxico mediante o traballo con frases feitas.
• Análise, interpretación e recoñecemento dos elementos que interveñen en
diferentes actos de comunicación.
• Identificación dos códigos (verbais / non verbais) de diferentes situacións
comunicativas.
• Ampliación do léxico propio do campo temático tratado (a saúde e as doenzas).
• Utilización do sufixo -ite nos nomes de enfermidades a partir do
correspondente étimo latino.
• Recoñecemento de textos, parágrafos, oracións (simples, compostas), frases e
palabras a partir dun texto dado.
• Elaboracion de oracións compostas a partir de oracións simples.
• Análise das diferentes linguas existentes no mundo e do seu proceso de
espallamento ou de substitución.
• Identificación das letras e dígrafos do galego a partir dun texto dado.
• Recoñecemento da coherencia e da cohesión como propiedades
imprescindibles que deben posuír todos os textos para que teñan unidade e
sentido.
1. c) Contidos
• O proceso comunicativo. Elementos que interveñen no proceso comunicativo.
• A linguaxe. Linguaxe verbal e linguaxe non verbal.
• A lingua. Lingua oral e lingua escrita.
• A saúde e as doenzas.
• O texto, o parágrafo, a oración (simple e composta), a frase, a palabra.
• As linguas do mundo: diversidade lingüística e familias lingüísticas.
• O alfabeto: as letras e os dígrafos.
• Coherencia e cohesión textual.
1. d) Criterios de avaliación
• Amplíar o coñecemento do vocabulario e manexar o dicionario e a orde
alfabética das palabras.
11
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Realizar unha lectura comprensiva dun texto narrativo.
• Identificar as ideas principais dun texto e elabora resumos, esquemas, etc.
tendo en conta a corrección lingüística e a presentación coidada.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Recoñecer e empregar no seu contexto adecuado a fraseoloxía e os usos
figurados de determinadas palabras.
• Identificar os distintos elementos que interveñen en calquera acto de
comunicación.
• Coñecer a diferenza entre a linguaxe verbal e a non verbal, así como entre a
lingua escrita e a lingua oral.
• Recoñecer os nomes das enfermidades máis comúns e das principais
especialidades médicas.
• Recoñecer a diferenza entre texto, parágrafo, oración, frase e palabra.
• Comprender a diversidade lingüística existente no mundo.
• Identificar as letras e dígrafos que forman o alfabeto galego.
• Explicar cales son as características que debe presentar un texto coherente e
cohesionado.
TEMA 2
2. a) Obxectivos didácticos
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Ler textos de forma comprensiva.
• Identificar as ideas principais e as partes dun texto e elaborar resumos,
esquemas, etc. tendo en conta a corrección lingüística e a presentación
coidada.
• Elaborar textos creativos tendo en conta unha estrutura dada.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Recoñecer os usos figurados de determinadas palabras.
• Ampliar información sobre determinados autores e autoras ou temas de
interese consultando páxinas de Internet.
• Recoñecer as características fundamentais dunha narración de tradición oral.
• Identificar a estrutura dun texto narrativo.
• Recoñecer os nomes das partes exteriores da casa.
12
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Recoñecer o suxeito e o predicado.
• Recoñecer as sílabas tónicas das palabras.
• Explicar cando se deben acentuar e cando non as palabras.
• Recoñecer un texto coherente.
2. b) Competencias básicas
• Adquisición de novo léxico mediante a utilizacion do dicionario.
• Lectura e comprensión de textos (texto narrativo).
• Elaboración de resumos tendo en conta as partes en que se divide un texto.
• Lectura de contos populares e elaboración de textos creativos.
• Investigación e recompilación de información sobre lendas propias de cada
comarca.
• Identificación das distintas partes dun texto narrativo, atendendo ao seu
desenvolvemento lineal.
• Lectura crítica de textos narrativos sobre temas de actualidade.
• Creación de textos narrativos tendo en conta un tema determinado.
• Ampliación do léxico propio do campo semántico tratado (a casa por fóra).
• Identificación de sufixos aumentativos, despectivos e diminutivos.
• Identificación e recoñecemento do suxeito e do predicado das oracións, así
como das unidades que poden desempeñar estas funcións.
• Uso con corrección das regras de acentuación.
• Elaboración de textos coherentes.
2. c) Contidos
• A narración de tradición oral.
• Características dos textos narrativos: personaxes, espazo, tempo,
acontecementos, voz narradora e estrutura.
• As partes do exterior da casa.
• O suxeito: unidades que desempeñan a función de suxeito.
• O predicado: unidades que desempeñan a función de predicado.
• Regras de acentuación ortográfica.
• Palabras monosílabas.
• Palabras agudas, graves e esdrúxulas.
• Ditongo e hiato.
13
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Características dun texto coherente.
2. d) Criterios de avaliación
• Amplíar o coñecemento do vocabulario e manexa o dicionario e a orde
alfabética das palabras.
• Realizar unha lectura comprensiva dun texto narrativo.
• Identificar as ideas principais e as partes dun texto e elabora resumos,
esquemas, etc. tendo en conta a corrección lingüística e a presentación
coidada.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Recoñecer os usos figurados de determinadas palabras.
• Amplíar información sobre determinados autores e autoras ou temas de
interese consultando as páxinas de Internet que se propoñen.
• Recoñecer as características fundamentais dunha narración de tradición oral.
• Identificar as diferentes partes da estrutura dun texto narrativo.
• Recoñecer os nomes das distintas partes exteriores da casa.
• Recoñecer nun texto determinado o suxeito e o predicado.
• Recoñecer as sílbas tónicas das palabras.
• Explicar cando se deben acentuar e cando non as palabras agudas, graves e
escrúxulas.
• Recoñecer un texto coherente.
TEMA 3
3. a) Obxectivos didácticos
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Ler textos de forma comprensiva.
• Identificar as ideas principais e as partes dun texto e elaborar resumos,
esquemas, etc. tendo en conta a corrección lingüística e a presentación
coidada.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Empregar o léxico con precisión.
14
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Amplíar información sobre determinados autores e autoras ou temas de
interese consultando páxinas de Internet.
• Identificar a lingua literaria.
• Diferenciar os xéneros literarios (narrativa, poesía, teatro).
• Distinguir os nomes das partes do corpo humano.
• Recoñecer o complemento directo, o indirecto e o circunstancial nun texto
dado, así como as unidades que desempeñan estas funcións.
• Identificar e valorar as distintas linguas da Península Ibérica, así como as
semellanzas e diferenzas que existen entre elas.
• Coñecer cando e por que se debe empregar correctamente o til diacrítico.
• Recoñecer as relacións que se establecen entre os distintos elementos dun
texto para lograr a cohesión textual.
3. b) Competencias básicas
• Adquisición de novo léxico mediante a utilizacion do dicionario.
• Lectura e comprensión de textos (texto narrativo).
• Identificación dos elementos dun texto narrativo, así como das distintas partes
da súa estrutura.
• Elaboración de esquemas e resumos tendo en conta a estrutura característica
dunha narración.
• Elaboración de textos narrativos onde se empreguen imaxes de creación
propia para describir elementos do contorno do alumno/a.
• Identificación e análise das características da lingua literaria.
• Recoñecemento dos diferentes xéneros literarios (textos narrativos, dramáticos
e líricos) a partir das características que presentan.
• Ampliación do léxico propio do campo semántico tratado (as partes do corpo).
• Creación de adxectivos a partir de substantivos engadindo o sufixo -al / -ar.
• Identificación e recoñecemento dos complementos dunha oración (directo,
indirecto, circunstancial), así como das unidades que poden desempeñar estas
funcións.
• Interese polas diferentes linguas da Península Ibérica, valorando as súas
semellanzas e diferenzas.
• Respecto polas manifestacións lingüísticas da Península distintas do galego.
• Identificación e uso correcto das palabras que levan til diacrítico nos textos de
elaboración propia.
15
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Identificación dos principais mecanismos de cohesión textual.
3. c) Contidos
• Diferenzas entre lingua literaria e lingua non literaria
• As características da lingua literaria.
• Os xéneros literarios, características e diferenzas: textos narrativos, textos
dramáticos e textos líricos.
• As partes do corpo humano.
• Os dedos da man.
• A derivación adxectiva a partir de substantivos: o sufixo -al / -ar.
• O complemento directo: unidades que desempeñan a función de complemento
directo.
• Verbos transitivos e verbos intransitivos.
• O complemento indirecto: unidades que desempeñan a función de
complemento indirecto.
• O complemento circunstancial: unidades que desempeñan a función de
complemento circunstancial.
• As linguas da Península: semellanzas e diferenzas entre o galego, o portugués,
o catalán, o castelán e o éuscaro.
• O til diacrítico.
• Procedementos de cohesión textual.
3. d) Criterios de avaliación
• Amplíar o coñecemento do vocabulario e manexa o dicionario e a orde
alfabética das palabras.
• Realizar unha lectura comprensiva dun texto narrativo.
• Identificar as ideas principais e as partes dun texto e elabora resumos,
esquemas, etc. tendo en conta a corrección lingüística e a presentación
coidada.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Empregar o léxico con precisión.
• Amplíar información sobre determinados autores e autoras ou temas de
interese consultando as páxinas de Internet que se propoñen.
• Identificar as peculiaridades que presenta a lingua literaria.
16
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Diferenciar os tres xéneros literarios (narrativa, poesía, teatro).
• Distinguir os nomes de cada unha das partes do corpo humano.
• Recoñecer o complemento directo, o indirecto e o circunstancial nun texto
dado, así como as unidades que desempeñan esas funcións.
• Identificar as distintas linguas da Península Ibérica, así como as semellanzas e
diferenzas que existen entre elas.
• Coñecer cando e por que se debe empregar correctamente o til diacrítico.
• Recoñecer as relacións que se establecen entre os distintos elementos dun
texto para lograr a cohesión textual.
UNIDADE 4
4. a) Obxectivos didácticos
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Ler textos de forma comprensiva (cómic).
• Identificar as ideas principais dun texto e elaborar resumos, esquemas, etc.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Traballar en equipo e buscar información de temas de actualidade, coa
finalidade de realizar unha exposición oral planificada.
• Empregar o léxico con precisión.
• Ampliar información sobre autores e autoras ou temas de interese consultando
páxinas de Internet que se propoñen.
• Identificar a utilización nos cómics das elipses narrativas, os tipos de plano, as
onomatopeas, os signos cinéticos, etc.
• Elaborar un cómic.
• Recoñecer os nomes das partes da cabeza, do ollo e da boca.
• Recoñecer as diferentes clases de substantivos segundo a súa clasificación
semántica.
• Comprender o xénero do substantivo e as regras de formación do feminino.
• Comprender o número do substantivo e as regras de formación do plural.
• Recoñecer a frase nominal e a frase substantiva, así como os elementos de
que están compostas.
• Recoñecer as sílabas que forman as palabras, e os distintos tipos de palabras
dependendo do número de sílabas.
17
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Diferenciar o ditongo, o tritongo e o hiato.
• Recoñecer e empregar con corrección a anáfora e a deíxe como mecanismos
de cohesión textual.
4. b) Competencias básicas
• Comprensión e análise de distintos aspectos dun texto.
• Comprensión do sentido global dun cómic, con identificación dos grandes
temas que estean presentes nel.
• Recoñecemento e análise dos elementos que conforman a linguaxe do cómic.
• Construción de sinxelos cómics, utilizándoos como medio para a narración de
experiencias ou creacións persoais.
• Ampliación do léxico propio do campo semántico tratado (a cabeza e os
sentidos).
• Creación de adxectivos a partir de substantivos engadindo o sufixo -udo / -uda.
• Identificación e clasificación de substantivos dependendo do significado, do
xénero e do número.
• Recoñecemento, diferenciación e análise sintáctica de frases nominais e frases
substantivas.
• Clasificación das palabras dependendo do número de sílabas que as forman.
• Recoñecemento dos ditongos, tritongos e hiatos.
• Localización e recoñecemento da anáfora e a deíxe, como mecanismos de
cohesión textual.
4. c) Contidos
• Os cómics.
• As viñetas, as tiras e as elipses narrativas.
• Encadre e diferentes tipos de plano.
• Diferentes tipos de globo e o seu significado; texto de apoio.
• As onomatopeas e os signos cinéticos.
• Principais pasos para a elaboración dun cómic.
• As partes da cabeza.
• As partes do ollo.
• As partes da boca.
• O sufixo -udo / -uda.
18
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• O substantivo.
• Clasificación semántica do substantivo.
• O xénero: substantivos variables e invariables. A formación do feminino.
• O número: a formación do plural.
• Substantivos colectivos.
• A frase nominal e a frase substantiva, elementos que as compoñen.
• A sílaba: sílabas átonas e sílabas tónicas.
• Palabras monosílabas, bisílabas, trisílabas e polisílabas.
• Ditongo, tritongo e hiato.
• Cohesión textual: anáfora (ou repetición) e deíxe.
4. d) Criterios de avaliación
• Amplíar o coñecemento do vocabulario e manexa o dicionario e a orde
alfabética.
• Realizar a lectura comprensiva dun cómic.
• Identificar as ideas principais dun texto e elabora resumos, esquemas, etc.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Realizar traballos en equipo de busca de información de temas de actualidade,
con exposición oral na clase.
• Empregar o léxico con precisión.
• Amplíar información sobre autores e autoras ou temas de interese consultando
as páxinas de Internet que se propoñen.
• Identificar e explica a utilización das elipses narrativas, os diferentes tipos de
plano, as onomatopeas, os signos cinéticos, etc. de diversos cómics.
• Realizar un cómic a partir dunhas instrucións determinadas.
• Recoñecer os nomes das partes da cabeza, do ollo e da boca.
• Recoñecer as diferentes clases de substantivos segundo a súa clasificación
semántica.
• Comprender o xénero do substantivo e as distintas regras de formación do
feminino.
• Comprender o número do substantivo e as distintas regras de formación do
plural.
• Recoñecer a frase nominal e a frase substantiva, e os elementos que as
compoñen.
19
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Recoñecer as sílabas que forman as palabras, e os distintos tipos de palabras
dependendo do número de sílabas que teñan.
• Diferenciar o ditongo, o tritongo e o hiato.
• Recoñecer e emprega con corrección a anáfora e a deíxe como mecanismos
de cohesión textual.
2ª AVALIACIÓN:
TEMA 5
5. a) Obxectivos didácticos
• Realizar unha lectura comprensiva e crítica de textos xornalísticos.
• Identificar as ideas principais dun texto e elaborar resumos, esquemas, etc.
tendo en conta a corrección lingüística e a presentación coidada.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Ampliar información sobre determinados autores e autoras ou temas de
interese consultando páxinas de Internet.
• Diferenciar os principais xéneros xornalísticos: noticia, crónica, reportaxe,
entrevista...
• Recoñecer as distintas seccións dun xornal, segundo o tema que traten.
• Diferenciar as distintas partes da primeira páxina dun xornal.
• Recoñecer as distintas partes en que se estrutura unha noticia.
• Recoñecer o tipo de información (obxectiva ou subxectiva) que nos ofrecen os
titulares da noticias.
• Recoñecer os nomes de alimentos e utensilios empregados para comer.
• Identificar os tipos de adxectivos: explicativos e especificativos, así como os
graos en que se poden presentar (positivo, comparativo, superlativo).
• Recoñecer a frase adxectiva e os elementos de que está composta.
• Diferenciar os rexistros da lingua e as situacións comunicativas en que debe
ser empregado cada un.
• Identificar os casos en que se debe empregar a diérese.
• Recoñecer e usar con corrección a substitución como mecanismo de cohesión
textual.
20
Departamento de Lingua e Literatura Galega
5. b) Competencias básicas
• Lectura, comprensión e análise de distintos aspectos dun texto (textos
xornalísticos).
• Identificación das distintas seccións dun xornal e do esquema que deben
seguir habitualmente as noticias.
• Análise formal dos titulares periodísticos, distinguindo entre os informativos e
os valorativos.
• Observación crítica de distintos formatos de xornais (electrónicos e
convencionais), diferenciando a opinión da información e detectando posibles
incorreccións formais e estilísticas.
• Ampliación do léxico propio do campo semántico que se trata (os alimentos).
• Recoñecemento e diferenciación dos distintos tipos de adxectivos (explicativos
ou epítetos e especificativos).
• Identificación e formación dos distintos graos que presenta o adxectivo
(positivo, comparativo e superlativo).
• Identificación e análise sintáctica de frases adxectivas.
• Recoñecemento dos rexistros da lingua (culto, coloquial e vulgar) e dos
contextos en que se debe empregar cada un.
• Uso correcto da diérese.
• Recoñecemento e correcto emprego da substitución como mecanismo de
cohesión textual.
5. c) Contidos
• Os xornais.
• Diferenzas entre os principais xéneros xornalísticos: noticia, entrevista, crónica
e reportaxe.
• As diferentes seccións dun xornal.
• As partes da primeira páxina dun xornal: sumario, cabeceira, noticia principal,
fotografía, publicidade.
• As partes dunha noticia: titulares (antetítulo, subtítulo e título) e texto da noticia
(entradiña e corpo).
• Diferenza entre titulares informativos e titulares valorativos.
• Nomes de alimentos e dos intrumentos empregados para comer.
• Os préstamos léxicos.
• O adxectivo.
21
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Adxectivos explicativos (ou epítetos) e adxectivos especificativos.
• Os distintos graos do adxectivo: positivo, comparativo e superlativo.
• A frase adxectiva, elementos de que está composta.
• Características que presentan os diferentes rexistros da lingua: rexistro culto,
rexistro coloquial e rexistro vulgar.
• A xerga.
• A diérese.
• Cohesión textual: a substitución.
5. d) Criterios de avaliación
• Realiza unha lectura comprensiva e crítica de textos xornalísticos.
• Identifica as ideas principais dun texto e elabora resumos, esquemas, etc.
• Reflexiona de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Amplía información sobre determinados autores e autoras ou temas de interese
consultando as páxinas de Internet que se propoñen.
• Diferencia os principais xéneros xornalísticos: noticia, crónica, reportaxe,
entrevista...
• Recoñece as distintas seccións dun xornal, segundo cal sexa o tema que
traten.
• Diferencia as distintas partes da primeira páxina dun xornal.
• Recoñece as distintas partes en que se estrutura unha noticia.
• Recoñece o tipo de información (obxectiva ou subxectiva) que nos ofrecen os
titulares da noticias.
• Recoñece os nomes de distintos alimentos e utensilios empregados para
comer.
• Identifica os diferentes tipos de adxectivos: explicativos e especificativos, así
como os distintos graos en que se poden presentar (positivo, comparativo,
superlativo).
• Recoñece a frase adxectiva e os elementos de que está composta.
• Diferencia os distintos rexistros da lingua e as situacións comunicativas en que
debe ser empregado cada un.
• Identifica os casos en que se debe empregar a diérese.
• Recoñece e utiliza con corrección os distintos tipos de substitución como
mecanismo de cohesión textual.
22
Departamento de Lingua e Literatura Galega
TEMA 6
6. a) Obxectivos didácticos
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Ler textos de forma comprensiva (texto informativo).
• Coa axuda do profesorado, recoñecer e empregar as tecnoloxías da
información e da comunicación para recabar información e crear os propios
textos.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Recoñecer e empregar no seu contexto adecuado a fraseoloxía.
• Ampliar información sobre determinados autores e autoras ou temas de
interese consultando páxinas de Internet.
• Identificar e diferenciar as cartas persoais, as cartas á dirección, o correo
electrónico e as mensaxes SMS.
• Recoñecer os nomes dos distintos produtos da horta.
• Comprender a diferenza entre os determinantes e os pronomes.
• Identificar as formas dos artigos e a función que desempeñan, así como as
contraccións que se producen con determinadas preposicións.
• Identificar as formas dos demostrativos e a función que desempeñan, así como
as contraccións que se producen con determinadas preposicións.
• Recoñecer e usar con corrección os grafemas c, z e qu.
• Recoñecer e utilizar con corrección os conectores textuais como mecanismo de
cohesión textual.
6. b) Competencias básicas
• Lectura, comprensión e análise de distintos aspectos dun texto (texto
informativo).
• Adquisición de novo léxico mediante a utilizacion do dicionario.
• Identificación das dsitintas partes dun blog.
• Creación dun blog, coa axuda do profesorado.
• Redacción de textos tendo en conta a adecuación, coherencia, cohesión e
corrección.
• Diferenciación e elaboración de distintos tipos de cartas (persoais, á dirección,
correo electrónico, SMS...), segundo as características que presenten.
23
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Ampliación do léxico propio do campo semántico que se trata (os produtos da
horta).
• Identificación de determinantes (artigos e demostrativos), así como das
contraccións que realizan con algunhas preposicións.
• Uso correcto de c, z e qu.
• Emprego con corrección dos conectores textuais como mecanismos de
cohesión textual.
6. c) Contidos
• As cartas.
• Características e diferentes partes das cartas persoais.
• Características das cartas á dirección dun xornal.
• Características e diferentes partes do correo electrónico.
• Características das mensaxes SMS.
• Os produtos da horta.
• Sufixos con valor colectivo.
• Os determinantes. Diferenza entre determinantes e pronomes.
• Os artigos: artigos determinados e artigos indeterminados.
• Contracción do artigo con preposición.
• Os demostrativos.
• Contracción dos demostrativos con preposición.
• Uso de c, z e qu.
• Os conectores textuais
6. d) Criterios de avaliación
• Amplía o coñecemento do vocabulario e manexa o dicionario e a orde
alfabética das palabras.
• Realiza unha lectura comprensiva dun texto informativo.
• Coa axuda do profesorado, recoñece e emprega as tecnoloxías da información
e da comunicación para recabar información e crear os propios textos.
• Reflexiona de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Recoñece e emprega no seu contexto adecuado a fraseoloxía.
• Amplía información sobre determinados autores e autoras ou temas de interese
consultando as páxinas de Internet que se propoñen.
24
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Identifica e diferencia as cartas persoais, as cartas á dirección, o correo
electrónico e as mensaxes SMS.
• Recoñece os nomes dos distintos produtos da horta.
• Comprende a diferenza entre os determinantes e os pronomes.
• Identifica as formas dos artigos e a función que desempeñan, así como as
contraccións que se producen con determinadas preposicións.
• Identifica as formas dos demostrativos e a función que desempeñan, así como
as contraccións que se producen con determinadas preposicións.
• Recoñece e usa con corrección os grafemas c, z e qu.
• Recoñece e utiliza con corrección os conectores textuais como mecanismo de
cohesión textual.
TEMA 7
7. a) Obxectivos didácticos
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Ler textos de forma comprensiva (texto narrativo).
• Identificar as ideas principais dun texto e elaborar resumos, esquemas, etc.
tendo en conta a corrección lingüística e a presentación coidada.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Elaborar textos literarios e descritivos tendo en conta a adecuación,
coherencia, cohesión e presentación.
• Recoñecer e empregar no seu contexto adecuado a fraseoloxía e os usos
figurados de determinadas palabras.
• Ampliar información sobre determinados autores e autoras ou temas de
interese consultando páxinas de Internet.
• Identificar a voz narradora de distintos textos narrativos.
• Recoñecer os nomes e o significado de diversos tipos de deportes e de
elementos que forman parte do atletismo.
• Identificar as formas e as funcións que desempeñan os posesivos, os numerais
e os indefinidos.
• Sinalar distintas situacións da vida cotiá onde se manifesten actitudes de
cambio de lingua dependendo do contexto en que se produza o proceso
comunicativo.
25
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Utilizar con corrección o grafema h.
• Empregar con corrección a técnica do subliñado que permite resaltar as ideas
máis importantes dun texto.
7. b) Competencias básicas
• Lectura, comprensión e análise de distintos aspectos dun texto (texto
narrativo).
• Elaboración de textos creativos propios tendo en conta as características dos
textos narrativos.
• Elaboración de textos descritivos adecuados ás características propias deste
tipo de textos.
• Identificación da voz narradora dun texto narrativo, así como do punto de vista
dende o que se conta a historia.
• Elaboración de textos narrativos tendo en conta uns personaxes, un espazo, un
tempo e uns acontecementos determinados.
• Ampliación do léxico propio do campo semántico que se trata (o atletismo).
• Aplicación dos prefixos aprendidos para crear novas palabras derivadas que se
incorporarán ao vocabulario.
• Identificación de determinantes (posesivos, numerais e indefinidos), así como
as contraccións que algúns deles realizan con certas preposicións.
• Análise da utilización social do galego e do castelán, identificando as normas
implícitas que a regulan e desvelando os prexuízos subxacentes.
• Utilización correcta do grafema h.
• Aplicación do subliñado como técnica da escrita que permite resaltar as ideas
máis importantes dun texto.
7. c) Contidos
• A voz narradora.
• O punto de vista narrativo.
• Narración en terceira persoa e narración en primeira persoa.
• Os deportes: atletismo.
• Os prefixos.
• Os posesivos. Diferenza entre posuidor e posuído.
• Os numerais: cardinais, ordinais, multiplicativos, partitivos e colectivos.
26
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Os indefinidos.
• As actitudes lingüísticas.
• Uso de h.
• Técnicas da escrita: o subliñado.
7. d) Criterios de avaliación
• Amplía o coñecemento do vocabulario e manexa o dicionario e a orde
alfabética das palabras.
• Realiza unha lectura comprensiva dun texto narrativo.
• Identifica as ideas principais dun texto e elabora resumos, esquemas, etc.
tendo en conta a corrección lingüística e a presentación coidada.
• Reflexiona de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Elabora textos literarios e descritivos tendo en conta a adecuación, coherencia,
cohesión e presentación.
• Recoñece e emprega no seu contexto adecuado a fraseoloxía e os usos
figurados de determinadas palabras.
• Amplía información sobre determinados autores e autoras ou temas de interese
consultando as páxinas de Internet que se propoñen.
• Identifica a voz narradora de distintos textos narrativos.
• Recoñece os nomes e o significado de diversos tipos de deportes e de
elementos que forman parte do atletismo.
• Identifica as formas e as funcións que desempeñan os posesivos, os numerais
e os indefinidos.
• Sinala distintas situacións da vida cotiá onde se manifesten actitudes de
cambio de lingua dependendo do contexto en que se produza o proceso
comunicativo.
• Utiliza con corrección o grafema h.
• Emprega correctamente a técnica do subliñado para resaltar as ideas máis
importantes dun texto.
TEMA 8
8. a) Obxectivos didácticos
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
27
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Ler textos de forma comprensiva (texto narrativo).
• Identificar as ideas principais dun texto e elaborar resumos, esquemas, etc.
tendo en conta a corrección lingüística e a presentación coidada.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Elaborar textos literarios e descritivos tendo en conta a adecuación,
coherencia, cohesión e presentación.
• Recoñecer e empregar no seu contexto adecuado a fraseoloxía e os usos
figurados de determinadas palabras.
• Ampliar información sobre determinados autores e autoras ou temas de
interese consultando páxinas de Internet.
• Identificar os textos descritivos e as distintas clases de descricións.
• Recoñecer os nomes e o significado dos mobles e utensilios de cociña.
• Identificar as formas e as funcións que desempeña o pronome persoal tónico.
• Utilizar con corrección o grafema r e o dígrafo rr.
• Empregar con corrección a técnica do esquema como forma de organizar de
xeito visual as ideas principais e secundarias dun texto.
8. b) Competencias básicas
• Adquisición de novo léxico mediante a utilizacion do dicionario.
• Lectura e comprensión de textos (texto narrativo).
• Elaboración de resumos tendo en conta as partes en que se divide un texto.
• Construción de textos descritivos de carácter persoal, atendendo ás
características desta tipoloxía narrativa tratadas na unidade.
• Identificación dos textos descritivos e dos distintos tipos de descrición, así
como dos trazos que as definen.
• Ampliación do léxico propio do campo semántico que se trata (mobles e
utensilios de cociña).
• Formación de palabras mediante o sufixo -eiro, -eira.
• Recoñecemento dos pronomes persoais tónicos e das distintas funcións que
poden desempeñar na oración.
• Uso dos pronomes persoais tónicos na produción de textos propios.
• Uso correcto do grafema r e do dígrafo rr.
• Aplicación do esquema como técnica da escrita que permite visualizar as ideas
principais e secundarias dun texto.
28
Departamento de Lingua e Literatura Galega
8. c) Contidos
• Características dos textos descritivos.
• Descrición obxectiva e descrición subxectiva.
• Principais pasos para realizar unha descrición.
• Os nomes dos mobles e utensilios da cociña.
• O sufixo -eiro / -eira.
• O pronome persoal tónico. Formas e funcións que desempeña.
• Uso de r e rr.
• Técnicas da escrita: o esquema.
• A idea principal.
8. d) Criterios de avaliación
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexa o dicionario e a orde
alfabética das palabras.
• Realizar unha lectura comprensiva dun texto narrativo.
• Identificar as ideas principais dun texto e elabora resumos, esquemas, etc.
tendo en conta a corrección lingüística e a presentación coidada.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Elaborar textos literarios e descritivos tendo en conta a adecuación,
coherencia, cohesión e presentación.
• Recoñecer e emprega no seu contexto adecuado a fraseoloxía e os usos
figurados de determinadas palabras.
• Ampliar información sobre determinados autores e autoras ou temas de
interese consultando as páxinas de Internet que se propoñen.
• Identificar os textos descritivos e as distintas clases de descricións.
• Recoñecer os nomes e o significado dos mobles e utensilios de cociña.
• Identificar as formas e as funcións que desempeña o pronome persoal tónico.
• Utilizar con corrección o grafema r e o dígrafo rr.
• Empregar con corrección a técnica do esquema como forma de organizar de
xeito visual as ideas principais e secundarias dun texto.
29
Departamento de Lingua e Literatura Galega
3ª AVALIACIÓN
TEMA 9
9. a) Obxectivos didácticos
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Ler textos de forma comprensiva (texto narrativo).
• Identificar as ideas principais dun texto e elaborar resumos, esquemas, etc.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Elaborar textos descritivos tendo en conta a adecuación, coherencia, cohesión
e presentación.
• Empregar o léxico con precisión.
• Ampliar información sobre determinados autores e autoras ou temas de
interese consultando páxinas de Internet.
• Identificar textos dialogados, así como os dous modos fundamentais de
representar o diálogo: estilo directo e estilo indirecto.
• Recoñecer os nomes e o significado das estancias e dos mobles dunha casa.
• Identificar as formas do pronome persoal átono e as funcións que desempeña.
• Recoñecer e empregar con corrección o pronome de solidariedade.
• Recoñecer os nomes de lugar de Galicia e reflexionar sobre o negativo proceso
de castelanización a que foron sometidos moitos deles.
• Identificar os distintos dialectos do galego e recoñecer os fenómenos máis
importantes que os caracterizan.
• Utilizar con corrección os grafemas x e s.
• Empregar con corrección a técnica do resumo como forma de desenvolver as
capacidades de síntese, organización de ideas e de expresión escrita.
9. b) Competencias básicas
• Adquisición de novo léxico mediante a utilizacion do dicionario.
• Lectura e comprensión de textos (texto narrativo).
• Elaboración de resumos tendo en conta as partes en que se divide un texto.
• Construción de textos descritivos, atendendo ás características desta tipoloxía.
• Analise crítica da situación social da muller na actualidade.
30
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Elaboración dun traballo de investigación sobre as difíciles circunstancias que
tivo que superar a muller ao longo da historia.
• Identificación dos textos dialóxicos e do estilo directo e mais o indirecto.
• Creación de textos dialogados, empregando as convencións empregadas para
a súa plasmación na escrita.
• Ampliación do léxico do campo semántico tratado na unidade (a casa por
dentro).
• Recoñecemento do pronome persoal átono, así como das distintas funcións
que pode realizar na oración.
• Identificación e uso correcto do pronome de solidariedade.
• Colocación correcta na oración do pronome persoal átono respecto do verbo.
• Análise dos topónimos e dos problemas sociolingüísticos derivados do uso que
deles realizan as administracións públicas e as persoas.
• Utilización de mapas para identificar as principais variantes xeográficas da
lingua.
• Uso correcto dos grafemas x e s.
• Aplicación do resumo como técnica da escrita que permite recoller nun texto as
ideas principais doutro dado.
9. c) Contidos
• Principais características dos textos dialogados.
• Diferenzas entre o estilo directo e o estilo indirecto.
• A entrevista.
• As partes da casa por dentro. Os mobles e as estancias da casa.
• O sufixo -eiro / -eira.
• O pronome persoal átono. Formas e funcións que desempeña.
• O pronome de solidariedade.
• A correcta colocación do pronome átono.
• Os nomes de lugar.
• Os xentilicios.
• Os dialectos do galego. Principais características dos bloques occidental,
central e oriental.
• A gheada e o seseo.
• Uso de x e s.
31
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Técnicas da escrita: o resumo.
9. d) Criterios de avaliación
• Amplíar o coñecemento do vocabulario e manexa o dicionario e a orde
alfabética das palabras.
• Realizar unha lectura comprensiva dun texto narrativo.
• Identificar as ideas principais dun texto e elabora resumos, esquemas, etc.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Elaborar textos descritivos tendo en conta a adecuación, coherencia, cohesión
e presentación.
• Empregar o léxico con precisión.
• Ampliar información sobre autores e autoras ou temas de interese consultando
as páxinas de Internet que se propoñen.
• Identificar textos dialogados, así como os dous modos fundamentais de
representar o diálogo: estilo directo e estilo indirecto.
• Recoñecer os nomes e o significado das estancias e dos mobles dunha casa.
• Identificar as formas do pronome persoal átono e as funcións que desempeña.
• Recoñecer e emprega con corrección o pronome de solidariedade.
• Recoñecer os nomes de lugar de Galicia e reflexiona sobre o negativo proceso
de castelanización a que foron sometidos moitos deles.
• Identificar os distintos dialectos do galego e recoñece os fenómenos máis
importantes que os caracterizan.
• Utilizar con corrección os grafemas x e s.
• Empregar con corrección a técnica do resumo como forma de desenvolver as
capacidades de síntese, organización de ideas e de expresión escrita.
TEMA 10
10. a) Obxectivos didácticos
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Ler textos de forma comprensiva (texto poético).
• Identificar as ideas principais dun texto e elaborar resumos, esquemas, etc.
tendo en conta a corrección lingüística e a presentación coidada.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
32
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Elaborar textos poéticos a partir dun tema dado.
• Identificar os textos poéticos e as principais características que presentan:
ritmo, rima e recursos da linguaxe poética.
• Recoñecer os nomes e o significado de distintas pezas de roupa, do calzado e
dos complementos de vestir.
• Identificar as formas do verbo e a diferenza entre verbos regulares e
irregulares.
• Clasificar os verbos tendo en conta os morfemas que os compoñen: raíz e
desinencias.
• Identificar o tempo e o modo nas distintas formas verbais e empregar con
corrección estas variables.
• Utilizar correctamente os grafemas b e v.
• Empregar con corrección a técnica do mapa conceptual como forma de
representar graficamente as ideas ordenadas segundo a importancia.
10. b) Competencias básicas
• Adquisición de novo léxico mediante a utilizacion do dicionario.
• Lectura e comprensión de textos (texto poético).
• Lectura en voz alta de textos poéticos, prestando especial atención ao ritmo.
• Recoñecemento das estrofas dun texto poético e definición do seu tema.
• Reflexión, en grupo, sobre o papel que xogan as persoas maiores na
sociedade actual e redacción dun texto coas conclusións ás que se chega.
• Localización de diversos procedementos utilizados nos textos poéticos:
repetición, encabalgamento, comparación, imaxes e metáforas.
• Identificación de textos poéticos e análise métrica.
• Recoñecemento dos procedementos retóricos máis usuais (imaxe,
comparación, etc.) empregados na linguaxe poética.
• Elaboración de textos poéticos de produción propia combinando a
expresividade e a creatividade coa inclusión dos recursos poéticos aprendidos.
• Ampliación do léxico propio do campo semántico que se trata (a roupa, o
calzado e os complementos).
• Formación de adxectivos por sufixación a partir de substantivos, adxectivos e
verbos.
• Recoñecemento do verbo e das súas conxugacións, así como a diferenciación
entre verbos regulares e irregulares.
33
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Identificación do tempo e do modo a que pertencen as formas verbais.
• Uso correcto dos grafemas b e v.
• Aplicación do mapa conceptual como técnica da escrita.
10. c) Contidos
• Características dos textos poéticos canto ao contido e á forma.
• O ritmo e a rima.
• Rima consoante, rima asonante e verso libre.
• Principais recursos da linguaxe poética: aliteración, anáfora e paralelismo.
• Caligrama e acróstico.
• Os nomes das pezas de roupa, do calzado e dos complementos de vestir.
• A derivación adxectiva.
• O verbo: diferenza entre verbos regulares e verbos irregulares.
• As tres conxugacións verbais.
• Os morfemas do verbo: raíz e desinencias.
• O tempo verbal e o modo verbal.
• Uso de b e v.
• Técnicas da escrita: o mapa conceptual.
10. d) Criterios de avaliación
• Amplía o coñecemento do vocabulario e manexa o dicionario e a orde
alfabética das palabras.
• Realiza unha lectura comprensiva dun texto poético.
• Identifica as ideas principais dun texto e elabora resumos, esquemas, etc.
tendo en conta a corrección lingüística e a presentación coidada.
• Reflexiona de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Elabora textos poéticos a partir dun tema dado.
• Identifica os textos poéticos e as principais características que presentan: ritmo
e rima.
• Recoñece os recursos da linguaxe poética.
• Recoñece os nomes e o significado de distintas pezas de roupa, do calzado e
dos complementos de vestir.
• Identifica as formas do verbo e a diferenza entre verbos regulares e irregulares.
34
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Clasifica os verbos tendo en conta os morfemas que os compoñen: raíz e
desinencias.
• Identifica o tempo e o modo nas distintas formas verbais e emprega con
corrección estas variables.
• Utiliza correctamente os grafemas b e v.
• Emprega con corrección a técnica do mapa conceptual como forma de
representar graficamente as ideas ordenadas segundo a importancia.
TEMA 11
11. a) Obxectivos didácticos
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Ler textos de forma comprensiva (texto narrativo).
• Identificar as ideas principais dun texto e elaborar resumos, esquemas, etc.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Elaborar textos descritivos tendo en conta a adecuación, coherencia, cohesión
e presentación.
• Recoñecer e empregar no seu contexto adecuado a fraseoloxía e os usos
figurados de determinadas palabras.
• Identificar os textos instrutivos e as características que os diferencian doutro
tipo de textos.
• Recoñecer os nomes e os significados dos elementos que teñen relación co
fútbol e co baloncesto.
• Identificar os verbos que presentan alternancias vocálicas e os verbos
irregulares.
• Recoñecer e empregar con corrección as formas infinitas (infinitivo, xerundio e
participio) e as perífrases verbais.
• Relacionar as perífrases verbais cos significados que posúe cada unha delas.
• Asimilar o concepto de normalización lingüística e relacionalo coa situación en
que se atopa o idioma galego.
• Utilizar correctamente o punto, a coma e o punto e coma.
• Empregar con corrección a técnica da revisión dos textos como forma de
transmitir a información dun xeito claro e entendible e de detectar posibles
erros ortográficos.
35
Departamento de Lingua e Literatura Galega
11. b) Competencias básicas
• Adquisición de novo léxico mediante a utilizacion do dicionario.
• Lectura e comprensión de textos (texto narrativo).
• Redacción de textos narrativos tendo en conta as características propias da
tipoloxía.
• Elaboración de textos descritivos de creación propia.
• Recoñecemento de castelanismos e substitución pola palabra correcta en
galego.
• Substitución de palabras polo sinónimo adecuado segundo o contexto.
• Interpretación dos xiros lingüísticos empregados como eufemismos, tanto na
produción escrita como na oral.
• Recoñecemento das características dos textos instrutivos.
• Elaboración de textos instrutivos tendo en conta as características desta
tipoloxía.
• Ampliación do léxico propio do campo semántico tratado (deportes de equipo).
• Identificación e análise da orixe dos estranxeirismos nas propias producións e
nas alleas.
• Recoñecemento dos verbos que presentan alternancias no presente de
indicativo, así como a análise destas.
• Recoñecemento das formas infinitas e das perífrases verbais, así como os
diferentes valores que presentan.
• Asimilación do concepto de normalización lingüística relacionándoo coa
situación na que se atopa o idioma galego.
• Lectura de textos con especial atención ao uso correcto da puntuación
ortográfica (o punto, a coma e o punto e coma).
• Utilización da revisión de textos como técnica da escrita.
11. c) Contidos
• Os textos instrutivos, principais características.
• Función informativa e función apelativa.
• Vocabulario máis empregado nos deportes de equipo: o fútbol e o baloncesto.
• Os estranxeirismos.
• Verbos con alternancias vocálicas.
• Os verbos irregulares.
36
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Formas infinitas (infinitivo, xerundio, e participio) e perífrases verbais.
• A normalización lingüística.
• Casos en que debe usarse o punto, a coma e o punto e coma.
• Técnicas da escrita: a revisión de textos. O corrector ortográfico dos
procesadores de textos.
11. d) Criterios de avaliación
• Amplíar o coñecemento do vocabulario e manexa o dicionario e a orde
alfabética das palabras.
• Realizar unha lectura comprensiva dun texto narrativo.
• Identificar as ideas principais dun texto e elabora resumos, esquemas, etc.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Elaborar textos descritivos tendo en conta a adecuación, coherencia, cohesión
e presentación.
• Recoñecer e empregar no seu contexto adecuado a fraseoloxía e os usos
figurados de determinadas palabras.
• Identificar os textos instrutivos e as características que os diferencian doutro
tipo de textos.
• Recoñecer os nomes e os significados dos elementos que teñen relación co
fútbol e co baloncesto.
• Identificar os verbos que presentan alternancias vocálicas e os verbos
irregulares.
• Recoñecer e emprega con corrección as formas infinitas (infinitivo, xerundio e
participio) e as perífrases verbais.
• Relacionar as perífrases verbais cos significados que posúen cada unha delas.
• Asimilar o concepto de normalización lingüística e relaciónao coa situación na
que se atopa o idioma galego.
• Utilizar correctamente o punto, a coma e o punto e coma.
• Empregar con corrección a técnica da revisión dos textos, como forma de
transmitir a información dun xeito claro e entendible e de detectar posibles
erros ortográficos.
37
Departamento de Lingua e Literatura Galega
TEMA 12
12. a) Obxectivos didácticos
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Ler textos de forma comprensiva (texto teatral).
• Identificar as ideas principais dun texto e elaborar resumos, esquemas, etc.
tendo en conta a corrección lingüística e a presentación coidada.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Elaborar unha escena teatral e representala, tendo en conta as características
da representación dos textos teatrais.
• Identificar os textos teatrais e os elementos que forman parte da
representación destes textos: escena, personaxes e movemento.
• Recoñecer os nomes e significados dos instrumentos musicais.
• Identificar os adverbios e as frases adverbiais, así como as funcións que
desempeñan.
• Identificar as preposicións e as frases preposicionais, así como as funcións que
desempeñan.
• Utilizar con corrección os dous puntos e os puntos suspensivos.
• Empregar con corrección a técnica da presentación dos textos, tendo en conta
a caligrafía, a limpeza e a disposición do texto.
12. b) Competencias básicas
• Lectura e comprensión de textos (texto teatral).
• Recoñecemento das diferenzas entre os textos teatrais e os narrativos.
• Elaboración dun texto teatral, partindo dunhas situacións establecidas
previamente.
• Escenificación de pequenos textos teatrais, co fin de fomentar a expresión das
facetas oral, corporal e anímica, e fomentar a creatividade.
• Identificación de textos teatrais e dos distintos elementos que conforman a
representación teatral.
• Observación e recoñecemento da música galega producida ao longo da
historia.
• Reinterpretación musical da bagaxe cultural herdada da tradición instrumental
galega, fomentando a creatividade e a orixinalidade.
38
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Formación de palabras mediante o sufixo -ista e análise dos diferentes
significados que este pode achegar á palabra base.
• Recoñecemento de adverbios, locucións adverbiais e frases adverbiais, así
como das funcións sintácticas que poden desempeñar na oración.
• Recoñecemento de preposicións, locucións preposicionais e de frases
preposicionais, así como dos elementos de que están compostas.
• Corrección de textos con erros de puntuación relativos ao emprego dos dous
puntos e dos puntos suspensivos.
• Recoñecemento da presentación dos textos como técnica da escrita que ten en
conta a caligrafía, a limpeza e a disposición co fin de mellorar o proceso
comunicativo.
12. c) Contidos
• Principais características dos textos teatrais.
• A escena, os personaxes e o movemento.
• A música: nomes de instrumentos musicais.
• O sufixo -ista.
• Adverbios e locucións adverbiais. A frase adeverbial.
• Preposicións e frases preposicionais.
• Casos en que debe usarse os dous puntos e os puntos suspensivos.
• Técnicas da escrita: a presentación dos textos (caligrafía, limpeza do texto e
disposición do texto).
12. d) Criterios de avaliación
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexa o dicionario e a orde
alfabética das palabras.
• Realizar unha lectura comprensiva dun texto teatral.
• Identificar as ideas principais dun texto e elabora resumos, esquemas, etc.
tendo en conta a corrección lingüística e a presentación coidada.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Elaborar unha escena teatral e represéntaa, tendo en conta as características
da representación dos textos teatrais.
• Identificar os textos teatrais e os elementos que forman parte da
representación destes textos: escena, personaxes e movemento.
39
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Recoñecer os nomes e significados dos instrumentos musicais.
• Identificar os adverbios e as frases adverbiais, así como as funcións que
desempeñan.
• Identificar as preposicións e as frases preposicionais, así como as funcións que
desempeñan.
• Utilizar con corrección os dous puntos e os puntos suspensivos.
• Empregar con corrección a técnica da presentación dos textos, tendo en conta
a caligrafía, a limpeza e a disposición do texto.
METODOLOXÍA:
Iranse desenvolvendo en todos os temas as seguintes actividades:
Exercicios de léxico e expresión. Exercicios de lectura. Composición de textos (de diferentes xéneros e estilos) Análise dos medios de comunicación escritos. Técnicas de traballo (subliñados, resumos, esquemas, mapas conceptuais...) Reflexión sobre o propio vocabulario e ampliación do mesmo. Estudio das diferentes clases de palabras e identificación das mesmas.
MATERIAIS:
o Libro de texto: V.V.A.A., Lingua e literatura, 1º de ESO, Ed. Xerais.o Libros de lectura:o . 1ª avaliación: Fina Casalderrey, Mutacións xenéticaso . 2ª avaliación:o . 3ª avaliación: o Dicionarios.o Fotocopias doutros textos.o Diversos xornais.o Materiais publicitarios.o Vídeos, gravacións e outros materiais audiovisuais.
CONTIDOS MÍNIMOS DE 1º ESO
I. COMUNICACIÓN
• Lectura, recoñecemento e produción de textos correspondentes a diferentes tipoloxías: narración, descrición e diálogo.
40
Departamento de Lingua e Literatura Galega
II. LINGUA E SOCIEDADE
• O feito plurilingüe e pluricultural do mundo.• As orixes do galego: elementos constituíntes do léxico.• A realidade lingüística de Galicia: o idioma galego no mapa lingüístico español.
III. ESTUDO DA LINGUA
• Correspondencia entre sons e grafías.• Regras básicas de acentuación e de puntuación. A acentuación nas
combinacións vocálicas (ditongo, tritongo e hiato).• Estrutura da palabra. Clases de palabras: substantivo (flexión de xénero e
número), adxectivo (determinantes), pronome, verbo (estrutura e distinción regular/irregular), adverbio e preposición.
• Léxico: a persoa (as partes do corpo, a saúde, a enfermidade, a vestimenta, os alimentos e as bebidas, o lecer e as afeccións, a vivenda, os sentimentos, a vida espiritual, etc.).
IV. TÉCNICAS DE TRABALLO
• O uso do diccionario e outras fontes de consulta do léxico.• Análise (lectura e anotacións) e síntese (esquematización e resumo) de textos.
V. LITERATURA
• Peculiaridades da lingua literaria en relación cos outros niveis da lingua.• Recoñecemento das características dos xéneros literarios máis comúns:
narrativa, lírica e dramática.• Lectura, comentario e resumo oral/escrito de textos breves (contos, lendas,
relatos...), tanto de tradición oral como de autores actuais.
41
Departamento de Lingua e Literatura Galega
2º de ESO
OBXECTIVOS:
Neste segundo nivel seguiranse traballando os obxectivos do primeiro, ampliándoos ou profundando en cada un deles e insistindo especialmente en:
• Aspectos sociolingüísticos que leven o alumnado a unha mentalización positiva cara ao emprego do galego como lingua vechicular, apta para empregar en todas as situacións.
• Actividades de animación lectora que desenvolvanm unha afición facilitadora dun maior rendemento escolar, que ocupe un espazo importante do tempo de lecer e de enriquecemento persoal.
1ª AVALIACIÓN:
TEMA 1
1. a) Obxectivos didácticos
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Ler textos de forma comprensiva (texto narrativo).
• Recoñecer a prolepse e a analepse como posibilidades na ordenación temporal
dunha narración.
• Recoñecer as diferenzas entre a linguaxe verbal e a non verbal.
• Identificar os distintos elementos que interveñen nun acto de comunicación.
• Comprender as diferenzas entre as dúas partes dun signo lingüístico:
significante e significado.
• Adquirir unha maior amplitude de léxico propio do campo semántico tratado (os
oficios e as profesións).
• Recoñecer os elementos que forman as palabras.
• Diferenciar os morfemas flexivos dos derivativos (prefixos e sufixos).
• Coñecer as diferentes etapas históricas polas que pasou o galego dende o seu
nacemento ata o século XX.
• Identificar os elementos nucleares que conforman a lingua galega e
identificación de aqueles que se foron achegando co paso do tempo.
• Empregar con corrección as regras de acentuación ortográfica.
• Compoñer textos narrativos tendo en conta a adecuación textual.
42
Departamento de Lingua e Literatura Galega
1. b) Competencias básicas
• Ampliación do vocabulario e uso da orde alfabética das palabras por medio da
busca de determinadas palabras no dicionario.
• Reflexión crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Lectura, comprensión e análise dos distintos aspectos dun texto (texto
narrativo).
• Identificación de prolepses e analepses en textos narrativos.
• Recoñecemento dos trazos que identifican a linguaxe verbal e a non verbal.
• Interpretación e recoñecemento dos elementos que interveñen en diferentes
actos de comunicación.
• Identificación das dúas partes dun signo lingüístico: significante e significado.
• Ampliación do léxico propio do campo temático tratado (os oficios e as
profesións).
• Identificación dos distintos tipos de morfemas que compoñen as palabras.
• Coñecemento das diferentes etapas históricas polas que pasou o galego dende
o seu nacemento ata o século XX.
• Recoñecemento dos elementos nucleares que conforman a lingua galega e
identificación daqueles que se foron achegando ao noso idioma co paso do
tempo.
• Coñecemento das regras de acentuación ortográfica e uso correcto destas
normas diferenciando entre palabras agudas, graves e esdrúxulas.
• Composición dun texto tendo en conta a adecuación textual. expresión da
riqueza cultural da humanidade.
1. c) Contidos
• Recursos literarios: a prolepse e a analepse.
• O prefixo micro-.
• Sistemas de comunicación verbal e non verbal.
• Os elementos presentes na comunicación: emisor/emisora, receptor/receptora,
mensaxe, canle, código, contexto.
• O signo lingüístico.
• Campo semántico: os oficios e profesións.
• Os sufixos de oficio, profesión, emprego...
• As palabras e os elementos que as forman: lexemas e morfemas.
• Historia da lingua galega.
• A formación da lingua: o substrato e o superestrato, palabras novas e vellas.
• Regras de acentuación ortográfica: palabras agudas, graves e esdrúxulas.
• A adecuación textual: intención, tema, destinatario e soporte ou canle
43
Departamento de Lingua e Literatura Galega
1. d) Criterios de avaliación
• Amplíar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Ler textos de forma comprensiva (texto narrativo).
• Recoñecer a prolepse e a analepse como posibilidades na ordenación temporal
dunha narración.
• Recoñecer as diferenzas entre a linguaxe verbal e a non verbal.
• Identificar os distintos elementos que interveñen nun acto de comunicación.
• Comprender as diferenzas entre as dúas partes dun signo lingüístico:
significante e significado.
• Recoñecer os nomes dos oficios e as profesións tratados na unidade.
• Identificar os distintos tipos de morfemas que compoñen as palabras.
• Coñecer as diferentes etapas históricas polas que pasou o galego dende o seu
nacemento ata o século XX.
• Identificar os elementos nucleares que conforman a lingua galega e identifica
aqueles que se foron achegando co paso do tempo.
• Empregar con corrección as regras de acentuación ortográfica.
• Compoñer textos narrativos tendo en conta a adecuación textual.
TEMA 2
2. a) Obxectivos didácticos
• Traballar a comprensión e a análise textual.
• Manexar o dicionario para buscar o significado de determinadas palabras dun
texto.
• Empregar as diferentes formas de comunicación oral, espontáneas e
planificadas, de acordo coas técnicas de cada unha delas e tendo en conta as
normas que as rexen.
• Producir textos orais planificados (exposición, debate, entrevistas...) atendendo
á dicción, entoación, propiedade léxica e corrección gramatical, e facéndoo con
claridade, coherencia e adecuación ao contexto en que se produza.
• Respectar as normas propias da comunicación oral: respecto das quendas de
intervención, comprensión do interlocutor e petición de palabra.
• Adquirir unha maior amplitude de léxico propio do campo semántico tratado (o
transporte e as viaxes).
• Identificar palabras compostas diferenciando as partes que as forman.
44
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Recoñecer as diferentes clases de substantivos segundo a súa clasificación
semántica.
• Comprender o xénero do substantivo e as regras de formación do feminino.
• Comprender o número do substantivo e as regras de formación do plural.
• Coñecer e respectar a existencia das diferentes variedades dialectais e sociais
da lingua.
• Coñecer cando e por que se debe empregar o til diacrítico.
• Recoñecer as relacións que se establecen entre os distintos elementos dun
texto para lograr a cohesión textual.
2. b) Competencias básicas
• Lectura, comprensión e análise dos distintos aspectos dun texto (texto
narrativo).
• Identificacion das ideas principais dun texto e comprensión do que le.
• Adquisición de novo léxico mediante a utilización do dicionario.
• Uso das diferentes formas de comunicación oral, espontáneas e planificadas,
de acordo coas técnicas de cada unha delas e tendo en conta as normas que
as rexen.
• Elaboración de textos orais planificados (exposición, debate, entrevistas...)
atendendo á dicción, entoación, propiedade léxica e corrección gramatical, e
facéndoo con claridade, coherencia e adecuación ao contexto en que se
produza.
• Respecto polas quendas de intervención, comprensión do interlocutor e
petición de palabra.
• Ampliación do léxico propio do campo semántico tratado (o transporte e as
viaxes).
• Identificación de palabras compostas e diferenciación das partes que as
forman.
• Identificación e clasificación de substantivos dependendo do significado, do
xénero e do número.
• Coñecemento e respecto pola existencia de diferentes variedades dialectais e
sociais da lingua.
• Identificación e uso correcto das palabras que levan til diacrítico nos textos de
elaboración propia.
• Identificación dos principais mecanismos de cohesión textual.
45
Departamento de Lingua e Literatura Galega
2. c) Contidos
• Os textos orais. Situacións de comunicación oral planificada: singulares
(exposición, conferencia) e colectivas (debate).
• Campo semántico: o transporte e as viaxes.
• As palabras compostas.
• O substantivo.
• Clasificación semántica do substantivo.
• O xénero: substantivos variables e invariables. A formación do feminino.
• O número: a formación do plural.
• A extensión territorial do galego e as súas variedades dialectais. A lingua
estándar.
• O til diacrítico.
• Procedementos de cohesión textual.
2. d) Criterios de avaliación
• Traballar a comprensión e analiza correctamente textos narrativos.
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexa o dicionario e a orde
alfabética.
• Recoñecer o vocabulario relacionado co campo semántico do transporte e as
viaxes.
• Identificar palabras compostas e distingue as partes que as forman.
• Recoñecer as diferentes clases de substantivos segundo a súa clasificación
semántica.
• Comprender o xénero do substantivo e as regras de formación do feminino.
• Comprender o número do substantivo e as regras de formación do plural.
• Coñecer e respectar a existencia das diferentes variedades dialectais e sociais
da lingua.
• Empregar correctamente o til diacrítico nas súas producións.
• Recoñecer as relacións que se establecen entre os distintos elementos dun
texto para lograr a cohesión textual.
TEMA 3
3. a) Obxectivos didácticos
• Ler textos de forma comprensiva.
• Identificar as ideas principais dun texto e elaborar resumos.
46
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Recoñecer e empregar no seu contexto adecuado a fraseoloxía e os usos
figurados de determinadas palabras.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Identificar os textos instrutivos e as características que os diferencian doutro
tipo de textos.
• Empregar as tecnoloxías da información e da comunicación para se valer dos
recursos lingüísticos dispoñibles: enciclopedias e dicionarios electrónicos.
• Recoñecer o vocabulario relacionado coa festa do magosto.
• Traballar a formación de palabras mediante os prefixos con-, co-.
• Identificar os tipos de adxectivos: explicativos e especificativos, así como os
graos en que se poden presentar (positivo, comparativo e superlativo).
• Recoñecer os principais puntos de información sobre a lingua galega na rede.
• Reflexionar sobre o impacto das novas tecnoloxías da información e a
comunicación no idioma galego.
• Utilizar correctamente o punto, a coma e o punto e coma.
• Recoñecer e empregar con corrección a deíxe como mecanismo de cohesión
textual.
3. b) Competencias básicas
• Lectura, comprensión e análise dos distintos aspectos dun texto (texto
narrativo).
• Elaboración de textos instrutivos de produción propia.
• Recoñecemento das características dos textos instrutivos.
• Utilización das TIC para traballar contidos lingüísticos, así como para
complementar a información tratada na unidade.
• Ampliación do vocabulario e precisión no uso do léxico referido ao magosto.
• Formación de palabras empregando os prefixos con- e co-.
• Recoñecemento e identificación dos tipos de adxectivos: explicativos e
especificativos.
• Identificación e formación dos distintos graos que presenta o adxectivo
(positivo, comparativo e superlativo).
• Coñecemento do emprego que se fai da lingua galega en Internet e
identificación dos principais puntos de información sobre o galego na rede.
• Lectura de textos con especial atención ao uso correcto da puntuación
ortográfica (o punto, a coma e o punto e coma).
• Localización e recoñecemento da deíxe como mecanismo de cohesión textual.
47
Departamento de Lingua e Literatura Galega
3. c) Contidos
• O uso de -ble e -bel.
• Os textos instrutivos: principais características.
• Os dicionarios e as enciclopedias.
• Vocabulario relacionado co magosto.
• Os prefixos con- e co-.
• O adxectivo.
• O adxectivos explicativos (ou epítetos) e adxectivos especificativos.
• Os distintos graos do adxectivo: positivo, comparativo e superlativo.
• O galego na rede: achegas da rede de redes.
• O uso do punto, a coma e o punto e coma.
• Procedementos de cohesión textual: a deíxe.
3. d) Criterios de avaliación
• Realizar unha lectura comprensiva dun texto narrativo.
• Identificar as ideas principais dun texto e elabora resumos.
• Recoñecer e emprega no seu contexto adecuado a fraseoloxía e os usos
figurados de determinadas palabras.
• Identificar os textos instrutivos e as características que os diferencian doutro
tipo de textos.
• Empregar as TIC para traballar contidos lingüísticos, así como para
complementar a información tratada na unidade.
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexa o dicionario e a orde
alfabética das palabras.
• Formar correctamente palabras empregando os prefixos con- e co-.
• Identificar os diferentes tipos de adxectivos: explicativos e especificativos, así
como os distintos graos en que se poden presentar (positivo, comparativo e
superlativo).
• Coñecer o emprego que se fai da lingua galega en Internet e identifica os
principais puntos de información sobre o galego na rede.
• Utilizar correctamente o punto, a coma e o punto e coma.
• Recoñecer e emprega con corrección a deíxe como mecanismo de cohesión
textual.
48
Departamento de Lingua e Literatura Galega
TEMA 4
4. a) Obxectivos didácticos
• Traballar a comprensión e análise textual.
• Utilizar con corrección os sufixos -ento / -enta.
• Recoñecer a influencia que a literatura popular de transmisión oral tivo na
literatura escrita de autor.
• Realizar resumos e esquemas de textos, diferenciando as súas ideas principais
e o seu tema.
• Identificar as distintas partes que compoñen unha noticia.
• Traballar en equipo e extraer información das crónicas xornalísticas coa
finalidade de realizar unha crónica escrita de produción propia.
• Adquirir unha maior amplitude do léxico propio do campo semántico tratado (a
feira).
• Manexar o dicionario para buscar palabras homónimas.
• Identificar as formas do verbo e a diferenza entre verbos regulares e
irregulares.
• Identificar as partes básicas do verbo: tema e morfemas.
• Identificar o tempo e o modo nas distintas formas verbais e empregar con
corrección estas variables.
• Coñecer a normativa que regula na actualidade a utilización da lingua galega.
• Recoñecer os topónimos e antropónimos de Galicia e reflexionar sobre o
negativo proceso de castelanización a que foron sometidos moitos deles.
• Utilizar con corrección os dous puntos e os puntos suspensivos.
• Recoñecer e usar con corrección a substitución como mecanismo de cohesión
textual.
4. b) Competencias básicas
• Lectura, comprensión e análise de contos populares.
• Utilización dos sufixos -ento / -enta.
• Recoñecemento da influencia que a literatura popular de transmisión oral tivo
na literatura escrita de autor.
• Sensibilización sobre a importancia da conservación do patrimonio de tradición
oral.
• Realización de resumos e esquemas de textos, diferenciando as súas ideas
principais e o seu tema.
• Identificación das distintas partes que compoñen unha noticia.
49
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Observación crítica das diferentes opinións vertidas nas crónicas xornalísticas.
• Participación activa na extracción de información dentro dun grupo de traballo e
manifestación asertiva das propias ideas.
• Adquisición dunha maior amplitude do léxico propio do campo semántico
tratado (a feira).
• Identificación das formas do verbo así como das súas partes básicas e
diferenciación entre verbos regulares e irregulares.
• Identificación do tempo e o modo a que pertencen as formas verbais.
• Recoñecemento das principais normativas que rexen o uso da lingua galega.
• Análise dos topónimos e antropónimos e identificación dos problemas
sociolingüísticos derivados do uso que deles realizan as administracións
públicas e as persoas.
• Corrección de textos con erros de puntuación relativos ao emprego dos dous
puntos e dos puntos suspensivos.
• Recoñecemento e emprego da substitución como mecanismo de cohesión
textual.
4. c) Contidos
• O sufixo -ento / -enta.
• O conto literario e a influencia do conto popular.
• Diferenzas entre a noticia e a crónica como xéneros xornalísticos.
• Campo semántico: imos á feira.
• As palabras homónimas.
• O verbo: diferenza entre verbos regulares e irregulares.
• Alternancia vocálica e conxugacións.
• O tempo verbal e o modo verbal.
• O marco legal da lingua galega.
• Toponimia e antroponimia.
• Usos dos dous puntos e dos puntos suspensivos.
• Procedementos de cohesión textual: substitución.
4. d) Criterios de avaliación
• Le textos narrativos de forma comprensiva.
• Utiliza con corrección os sufixos -ento / -enta.
• Recoñece a influencia que a literatura popular de transmisión oral exerceu
sobre a literatura escrita de autor.
50
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Realiza resumos e esquemas de texto, diferenciando as súas ideas principais e
o seu tema.
• Identifica as distintas partes que compoñen unha noticia.
• Realiza unha lectura comprensiva e crítica dos textos xornalísticos,
diferenciando as noticias das crónicas.
• Participa de forma activa na extracción de información dentro dun grupo de
traballo e manifesta de modo asertivo as súas propias ideas.
• Amplía o vocabulario relacionado coa feira.
• Emprega o dicionario para a identificación de palabras homónimas.
• Identifica as formas do verbo e distingue entre verbos regulares e irregulares.
• Identifica as partes básicas do verbo: tema e morfemas.
• Identifica o tempo e o modo a que pertencen as formas verbais.
• Recoñece as principais normativas que rexen o uso da lingua galega.
• Identifica os problemas sociolingüísticos derivados do uso que dos topónimos e
antropónimos fan as administracións públicas e as persoas.
• Utiliza con corrección os dous puntos e os puntos suspensivos.
• Emprega a substitución como mecanismo de cohesión textual.
2ª AVALIACIÓN
TEMA 5
5. a) Obxectivos didácticos
• Manexar o dicionario á hora de contextualizar o vocabulario que aparece nas
lecturas.
• Comprender e analizar os distintos aspectos dun texto.
• Utilizar correctamente o sufixo -axe nas propias producións escritas.
• Diferenciar e elaborar distintos tipos de escritos comunicativos (cartas,
mensaxes, postais, correos electrónicos, etc.).
• Utilizar correctamente a terminoloxía relacionada co campo semántico dos
parentescos.
• Comprender o concepto de polisemia e diferenciar os distintos significados
dunha palabra polisémica.
• Recoñecer os distintos tipos de oracións, atendendo á actitude do emisor.
• Recoñecer os préstamos e interferencias que se producen na lingua galega.
• Usar correctamente a paréntese e as comiñas nas propias producións.
• Compoñer un texto comunicativo facendo uso de elipses para darlle cohesión.
51
Departamento de Lingua e Literatura Galega
5. b) Competencias básicas
• Manexo do dicionario á hora de contextualizar o vocabulario que aparece nas
lecturas.
• Comprensión e análise dos distintos aspectos dun texto (texto narrativo).
• Utilización do sufixo -axe.
• Diferenciación e elaboración de distintos tipos de escritos comunicativos
(cartas, mensaxes, postais, correos electrónicos, etc.).
• Realización de actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico
tratado: o parentesco.
• Comprensión do concepto de polisemia e diferenciación dos distintos
significados dunha palabra polisémica.
• Recoñecemento dos distintos tipos de oracións, atendendo á actitude do
emisor.
• Recoñecemento dos préstamos e interferencias que se producen na lingua
galega.
• Uso correcto da paréntese e as comiñas nas propias producións.
• Uso correcto dos procedementos lingüísticos de cohesión textual.
5. c) Contidos
• Recursos literarios: o relato fantástico.
• O sufixo -axe.
• Escritos comunicativos: as cartas persoais, os correos electrónicos, os diarios,
os blogs, os sms, as tarxetas postais...
• Campo semántico: o parentesco.
• A polisemia.
• A oración e os tipos de oracións segundo a actitude do emisor: enunciativas,
interrogativas, exclamativas, dubitativas, desiderativas, exhortativas.
• As interferencias lingüísticas. Tipos de interferencias.
• Signos de puntuación: a paréntese e as comiñas.
• A elipse como procedemento de cohesión textual.
5. d) Criterios de avaliación
• Manexar o dicionario á hora de contextualizar o vocabulario que aparece nas
lecturas.
• Comprender e analiza os distintos aspectos dun texto.
• Utilizar correctamente o sufixo -axe nas propias producións escritas.
52
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Elaborar distintos tipos de escritos comunicativos (cartas, mensaxes, postais,
correos electrónicos, etc.) e recoñece as diferenzas entre eles.
• Utilizar correctamente a terminoloxía relacionada co campo semántico dos
parentescos.
• Comprender o concepto de polisemia e distingue os distintos significados
dunha palabra polisémica.
• Recoñecer os distintos tipos de oracións, atendendo á actitude do emisor.
• Recoñecer os préstamos e interferencias que se producen na lingua galega.
• Usar correctamente a paréntese e as comiñas nas propias producións.
• Utilizar correctamente a elipse como procedemento para cohesionar as súas
producións escritas.
TEMA 6
6. a) Obxectivos didácticos
• Traballar a comprensión e análise textual.
• Manexar o dicionario para buscar o significado de determinadas palabras dun
texto.
• Apreciar as lendas como parte do patrimonio literario propio e como expresión
lingüística da identidade colectiva.
• Coñecer e utilizar as normas e pasos básicos necesarios para a construción de
textos expositivos.
• Organizar as ideas previas e elaborar esquemas e borradores antes de iniciar a
produción dun texto escrito.
• Adquirir unha maior amplitude de léxico propio do campo semántico tratado (a
paisaxe do mar).
• Traballar a formación de substantivos a partir de adxectivos engadindo o sufixo
-dade.
• Distinguir entre frases simples e compostas e recoñecer os distintos tipos de
frases segundo a función do seu núcleo.
• Identificar as distintas funcións que pode desempeñar un modificador no
interior dunha frase.
• Identificar e valorar a existencia de distintas linguas en Europa.
• Respectar aquelas persoas que utilicen unha lingua diferente.
• Comprender a importancia de preservar o patrimonio lingüístico como unha
forma de expresión cultural máis.
• Coñecer a normativa que rexe o uso de maiúsculas e minúsculas.
53
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Usar correctamente conectores textuais para dar cohesión a un texto.
6. b) Competencias básicas
• Lectura, comprensión e análise dos distintos aspectos dun texto (texto
narrativo).
• Valoración das lendas como parte do patrimonio literario propio e como
expresión lingüística da identidade colectiva.
• Composición de textos de creación propia tratando un tema determinado.
• Coñecemento e utilización das normas e pasos básicos necesarios para a
construción de textos expositivos.
• Organización das ideas previas e elaboración de esquemas e borradores antes
de iniciar a produción dun texto escrito.
• Ampliación do léxico propio do campo semántico do mar e a súa paisaxe.
• Formación correcta de adxectivos engadindo o sufixo -dade.
• Identificación da frase como unidade gramatical, así como das funcións
sintácticas que pode desenvolver na estrutura da oración.
• Valoración da pluralidade lingüística como un valor a preservar.
• Respecto por aquelas persoas que utilicen unha lingua diferente.
• Coñecemento da normativa que rexe o uso de maiúsculas e minúsculas.
• Utilización dos conectores textuais como elementos para dotar de cohesión un
texto.
6. c) Contidos
• Recursos literarios: as lendas.
• A construción dun texto.
• Campo semántico: a paisaxe do mar.
• O sufixo -dade.
• As frases: simples e complexas. Tipos de frases: substantiva, adxectiva,
adverbial, nominal e preposicional.
• O modificador.
• A pluralidade lingüística e as linguas minorizadas.
• Maiúsculas e minúsculas: casos de uso.
• Os conectores textuais: aditivos, temporais e espaciais.
6. d) Criterios de avaliación
• Realiza unha lectura comprensiva e crítica dos textos de lectura.
54
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Manexa o dicionario para buscar o significado de determinadas palabras dun
texto.
• Aprecia as lendas como parte do patrimonio literario propio e como expresión
lingüística da identidade colectiva.
• Coñece e utiliza as normas e pasos básicos necesarios para a construción de
textos expositivos.
• Organiza as ideas previas e elabora esquemas e borradores antes de iniciar a
produción dun texto escrito.
• Amplía o léxico relacionado co mar e a súa paisaxe.
• Emprega con propiedade o sufixo -dade na formación de substantivos.
• Distingue entre frases simples e compostas e recoñece os distintos tipos de
frases segundo a función do seu núcleo.
• Identifica as distintas funcións que pode desempeñar un modificador no interior
dunha frase.
• Identifica e valora a existencia de distintas linguas en Europa.
• Respecta a aquelas persoas que utilizan unha lingua diferente.
• Comprende a importancia de preservar o patrimonio lingüístico como unha
forma de expresión cultural máis.
• Coñece a normativa que rexe o uso de maiúsculas e minúsculas.
• Integra os conectores textuais nas súas produccións.
TEMA 7
7. a) Obxectivos didácticos
• Redactar axeitadamente textos literarios onde se expresen as ideas propias de
xeito lóxico, coherente e ordenado.
• Manexar o dicionario para buscar o significado de determinadas palabras dun
texto.
• Elaborar textos amosando interese por aplicar as normas de presentación
correspondentes aos documentos editados cun procesador de textos.
• Adquirir unha maior amplitude de léxico propio do campo semántico tratado (no
instituto).
• Identificar os antónimos que corresponden ás palabras tratadas na unidade.
• Distinguir entre oracións simples e compostas e recoñecer os diferentes tipos
de oracións compostas por subordinación.
• Distinguir entre oracións compostas, bipolares e por coordinación, e recoñecer
os distintos tipos de cada unha.
55
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Valorar o galego como lingua propia de Galicia.
• Facer uso do galego comprendendo as circunstancias que condicionan o seu
uso social.
• Empregar con corrección os grupos consonánticos bl / br e distinguir as
condicións de uso de b e v.
• Recoñecer e utilizar con corrección os conectores textuais como mecanismo de
cohesión textual.
7. b) Competencias básicas
• Redacción e estruturación axeitada dos materiais antes de iniciar as propias
producións.
• Emprego de distintos medios (dicionarios e Internet) para buscar o significado
de determinadas palabras dun texto.
• Utilización das TIC como medio para contrastar a información sobre un tema
dado.
• Gusto por revisar as producións elaboradas nun procesador de textos.
• Ampliación do vocabulario e uso adecuado do léxico propio do campo
semántico tratado (o instituto).
• Identificación dos antónimos que corresponden ás palabras tratadas na
unidade.
• Diferenciación de frases simples e compostas e recoñecemento dos distintos
tipos de frases segundo a función do seu núcleo.
• Recoñecemento dos diferentes tipos de oracións compostas por subordinación.
• Diferenciación entre oracións compostas, bipolares e por coordinación, e
recoñecemento dos distintos tipos existentes.
• Valoración do galego como lingua propia de Galicia.
• Comprensión das circunstancias que condicionan o uso social do galego.
• Emprego con corrección dos grupos consonánticos bl / br e distinción das
condicións de uso de b e v.
• Recoñecemento e utilización dos conectores textuais como mecanismo de
cohesión textual.
7. c) Contidos
• Normas de edición co procesador de textos.
• Campo semántico: o instituto.
• Os antónimos. Os prefixos i-, im-, des-, anti-.
56
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• A oración simple e a oración composta. Tipos de oracións compostas:
substantivas, adxectivas e adverbiais.
• As oracións compostas bipolares. Tipos de oracións bipolares: condicionais,
causais, consecutivas e concesivas.
• Oracións compostas por coordinación. Tipos de oracións compostas por
coordinación: copulativas, disxuntivas, distributivas e adversativas.
• A situación sociolingüística de Galicia. As actitudes lingüísticas.
• Os grupos consonánticos bl / br.
• O uso de b e v.
• Os conectores opositivos, causais e organizadores.
7. d) Criterios de avaliación
• Redactar e estruturar axeitadamente os materiais antes de producir textos
literarios e expresa neles as súas ideas de xeito lóxico, coherente e ordenado.
• Empregar distintos medios (dicionarios e Internet) para buscar o significado de
determinadas palabras dun texto.
• Coidar a presentación dos seus textos aplicando as normas de corrección
recomendadas para os procesadores de texto.
• Amplíar o vocabulario e usa con precisión o léxico propio do campo semántico
tratado (o instituto).
• Identificar os antónimos que corresponden ás palabras tratadas na unidade.
• Distinguir entre frases simples e compostas e recoñece os distintos tipos de
frases segundo a función do seu núcleo.
• Recoñecer os diferentes tipos de oracións compostas por subordinación.
• Distinguir entre oracións compostas, bipolares e por coordinación, e recoñece
os distintos tipos de cada unha.
• Valorar o galego como lingua propia de Galicia.
• Comprender as circunstancias que condicionan o uso social do galego.
• Empregar con corrección os grupos consonánticos bl / br e distingue as
condicións de uso de b e v.
• Recoñecer e utilizar con corrección os conectores textuais como mecanismo de
cohesión textual.
TEMA 8
8. a) Obxectivos didácticos
• Ler de forma comprensiva textos de ficción.
57
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Recoñecer as diferenzas entre a narración de feitos reais e a narración de
feitos ficticios.
• Manexar con soltura a orde alfabética das palabras mediante o traballo con
dicionario para buscar o significado de determinadas palabras dun texto.
• Aprender a dar informacións de maneira razoada a través de textos
argumentativos.
• Adquirir unha maior amplitude de léxico propio do campo semántico tratado (o
cámping).
• Traballar a formación de substantivos e adxectivos engadindo os sufixos -ismo,
-ista.
• Recoñecer o suxeito dunha oración e identificar as unidades que poden
desempeñar a función de suxeito.
• Identificar correctamente os predicados pronominais e recíprocos, así como os
distintos tipos de oracións en relación co tipo de predicado.
• Reflexionar sobre o emprego do galego nos medios de comunicación.
• Concienciar da necesidade de medios de comunicación en lingua galega e
valorar o papel normalizador dos medios que empregan o galego como lingua
habitual.
• Consultar e analizar páxinas en Internet para informarse e ver contidos
multimedia en galego.
• Empregar con corrección e precisión ortográfica os grupos consonánticos pl /
pr e -pc-, -pt-.
• Empregar con corrección a técnica do resumo como forma de desenvolver as
capacidades de síntese, organización de ideas e de expresión escrita.
8. b) Competencias básicas
• Lectura comprensiva de textos de ficción.
• Recoñecemento das diferenzas entre a narración de feitos reais e a narración
de feitos ficticios.
• Elaboración de textos argumentativos razoados.
• Adquisición dunha maior amplitude de léxico propio do campo semántico
tratado (o cámping).
• Formación de substantivos e adxectivos engadindo os sufixos -ismo, -ista.
• Recoñecemento do suxeito dunha oración e identificación das unidades que
poden desempeñar esa función.
• Identificación correcta dos predicados pronominais e recíprocos, así como dos
distintos tipos de oracións en relación co tipo de predicado.
58
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Reflexión sobre o emprego do galego nos medios de comunicación.
• Concienciación da necesidade da existencia de medios de comunicación en
lingua galega e valoración do papel normalizador dos medios que empregan o
galego como lingua habitual.
• Consulta e análise de páxinas en Internet como medio para se informaren e
como soporte para a visualización de contidos multimedia en galego.
• Corrección e precisión ortográfica no uso dos grupos consonánticos pl / pr e
-pc-, -pt-.
• Aplicación da técnica do resumo como forma de desenvolver as capacidades
de síntese, organización de ideas e de expresión escrita.
8. c) Contidos
• A ficción literaria.
• Os textos argumentativos.
• Campo semántico: o cámping.
• Os sufixos -ismo, -ista.
• O suxeito e o predicado.
• O galego nos medios de comunicación.
• Os grupos consonánticos pl / pr e -pc- / -pt-.
• O resumo.
8. d) Criterios de avaliación
• Ler comprensivamente textos de ficción.
• Recoñecer as diferenzas entre a narración de feitos reais e a narración de
feitos ficticios.
• Elaborar textos argumentativos razoados.
• Contar cunha maior amplitude de léxico propio do campo semántico tratado (o
cámping).
• Utilizar os sufixos -ismo, -ista para a creación de substantivos e adxectivos.
• Recoñecer o suxeito dunha oración e identifica as unidades que poden
desempeñar esta función.
• Identificar correctamente os predicados pronominais e recíprocos, así como os
distintos tipos de oracións en relación co tipo de predicado.
• Reflexiona sobre o emprego do galego nos medios de comunicación.
• Comprender a necesidade da existencia de medios de comunicación en lingua
galega e valora o papel normalizador dos medios que empregan o galego
como lingua habitual.
59
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Consultar e analizar páxinas en Internet como medio para se informaren e
como soporte para a visualización de contidos multimedia en galego.
• Usa de xeito preciso os grupos consonánticos pl / pr e -pc-, -pt- nos textos que
produce.
• Elaborar resumos como forma de desenvolver as capacidades de síntese,
organización de ideas e de expresión escrita.
3ª AVALIACIÓN
TEMA 9
9. a) Obxectivos didácticos
• Traballar a comprensión e a análise textual.
• Manexar o dicionario para buscar o significado de determinadas palabras dun
texto.
• Identificar os diferentes tipos de xéneros xornalísticos de opinión (o artigo, o
editorial, as cartas á dirección, etc.).
• Participar de forma activa en debates organizados, respectando as quendas de
intervención de cada unha das persoas.
• Adquirir unha maior amplitude de léxico propio do campo semántico tratado (os
medios de comunicación).
• Empregar con corrección e precisión ortográfica os prefixos in-, im- e i-.
• Identificar o complemento directo nunha oración e as distintas unidades que
poden funcionar como tal.
• Coñecer e respectar a existencia do portugués como lingua irmá do galego.
• Usar de xeito preciso os grupos consonánticos fl / fr e empregar con corrección
o h.
• Empregar con corrección a técnica do esquema como forma de organizar de
xeito visual as ideas principais e secundarias dun texto.
9. b) Competencias básicas
• Lectura, comprensión e análise dos distintos aspectos dun texto xornalístico de
opinión.
• Manexo do dicionario para buscar o significado de determinadas palabras dun
texto.
• Valoración crítica das opinións reflectidas nos textos xornalísticos de opinión,
tales como o artigo, o editorial, as cartas á dirección, etc.
60
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Identificación das principais características que diferencian os distintos tipos de
textos de opinión.
• Participación de forma activa en debates organizados, respectando as quendas
de intervención de cada unha das persoas.
• Adquisición dunha maior amplitude de léxico propio do campo semántico
tratado (os medios de comunicación).
• Utilización axeitada e precisa dos prefixos in-, im- e i-.
• Identificación do complemento directo nunha oración e das distintas unidades
que poden funcionar como tal.
• Respecto pola existencia do portugués e valoración desta como lingua irmá do
galego.
• Uso axeitado dos grupos consonánticos fl / fr e emprego correcto do h.
• Elaboración de esquemas como forma de organizar de xeito visual as ideas
principais e secundarias dun texto.
9. c) Contidos
• Tipoloxías textuais: a reportaxe.
• Os textos xornalísticos de opinión.
• As cartas á dirección.
• Campo semántico: os medios de comunicación.
• Os prefixos: a-, des-, te-, tele-, con-, super-, sobre-, i-, im-, in-.
• O complemento directo e as unidades que poden funcionar como tal: frase
nominal, frase substantiva, frase preposicional, oración e pronome persoal
átono.
• A lingua portuguesa.
• Os grupos consonánticos fl / fr e o uso do h.
• O esquema.
9. d) Criterios de avaliación
• Ler con corrección e interpretar os textos de opinión dende unha perspectiva
crítica.
• Manexar o dicionario para buscar o significado de determinadas palabras dun
texto.
• Identificar os diferentes tipos de xéneros xornalísticos de opinión (o artigo, o
editorial, as cartas á dirección, etc.).
• Participar de forma activa en debates organizados, respectando as quendas de
intervención de cada unha das persoas.
61
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Amplíar o léxico relativo aos medios de comunicación.
• Empregar con corrección e precisión ortográfica os prefixos in-, im- e i-.
• Identificar o complemento directo nunha oración e as distintas unidades que
poden funcionar como tal.
• Coñecer e respectar a existencia do portugués como lingua irmá do galego.
• Usar de xeito preciso os grupos consonánticos fl / fr e empregar con corrección
o h.
• Organizar os materiais de estudo e de traballo a través de esquemas como
forma de organizar de xeito visual a información principal e secundaria.
TEMA 10
10. a) Obxectivos didácticos
• Ler textos teatrais de forma comprensiva.
• Identificar os trazos xenéricos que caracterizan un texto teatral e comprender
os distintos recursos empregados na súa representación escrita.
• Manexar o dicionario para buscar o significado de determinadas palabras dun
texto.
• Coñecer e utilizar as normas e pasos básicos necesarios para a construción de
folletos expositivos.
• Organizar as ideas e realizar guións que permitan a elaboración de producións
escritas coherentes.
• Adquirir unha maior amplitude de léxico propio do campo semántico que se
trata (as compras).
• Identificar o complemento indirecto nunha oración e os distintos tipos de
unidades que poden funcionar como tal.
• Empregar correctamente o dativo de solidariedade e comprender a súa función
lingüística.
• Coñecer a evolución da música galega e a súa situación actual.
• Usa de xeito preciso os grupos consonánticos cl / cr e cc / ct.
• Presentar correctamente textos escritos, tendo en conta aspectos tales como a
grafía, a limpeza ou a disposición do texto.
10. b) Competencias básicas
• Lectura e comprensión de textos teatrais.
• Identificación dos trazos xenéricos que caracterizan un texto teatral e
comprensión dos distintos recursos empregados na súa representación escrita.
62
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Reflexión grupal sobre os temas de actualidade tratados na unidade e
exposición coherente e organizada dos propios argumentos.
• Escenificación de pequenos textos teatrais, co fin de fomentar a expresión das
facetas oral, corporal e anímica, e a creatividade.
• Utilización das normas e pasos básicos necesarios para a construción de
folletos expositivos.
• Organización das ideas e realización de guións que permitan a elaboración de
producións escritas coherentes.
• Adquisición dunha maior amplitude de léxico propio do campo semántico que
se trata (as compras).
• Identificación do complemento indirecto nunha oración e os distintos tipos de
unidades que poden funcionar como tal.
• Utilización correcta do dativo de solidariedade tanto la lingua oral como na
escrita.
• Observación e recoñecemento da música galega producida ao longo da
historia.
• Utilización das novas tecnoloxías da información e da comunicación para
acceder a mostras musicais tanto de fragmentos antigos como de pezas
vangardistas.
• Utilización axeitada dos grupos consonánticos cl / cr e cc / ct.
• Preocupación pola presentación de textos escritos, coidando aspectos tales
como a grafía, a limpeza ou a disposición do texto.
10. c) Contidos
• O texto teatral.
• O folleto expositivo.
• Campo semántico: as compras.
• Os campos semánticos.
• O complemento indirecto. Tipos de unidades que poden desempeñar a función
de complemento indirecto: frase preposicional con a e pronomes.
• O dativo de solidariedade.
• Evolución da música galega: das cantigas de amigo ao rock bravú.
• Os grupos consonánticos cl / cr e cc / ct.
• Criterios para a presentación de textos escritos.
10. d) Criterios de avaliación
• Ler e comprender textos teatrais.
63
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Identificar os trazos xenéricos que caracterizan un texto teatral e comprender
os distintos recursos empregados na súa representación escrita.
• Reflexionar de forma crítica sobre os temas que tratan os textos de lectura.
• Empregar con corrección o vocabulario relacionado coas compras.
• Identificar o complemento indirecto nunha oración e os distintos tipos de
unidades que poden funcionar como tal.
• Utilizar correctamente o dativo de solidariedade tanto na lingua oral como na
escrita.
• Escoitar e recoñecer distintas pezas emblemáticas da historia musical galega.
• Valerse das tecnoloxías da información e a comunicación para acceder a
mostras musicais tanto de fragmentos antigos como de pezas musicais
vangardistas.
• Utilizar axeitadamente os grupos consonánticos cl / cr e cc / ct.
• Preocuparse pola presentación de textos escritos, coidando aspectos tales
como a grafía, a limpeza ou a disposición do texto.
METODOLOXÍA:
Exercicios de ortografía e puntuación. Exercicios de léxico. Exercicios de morfosintaxe (mediante os cales se irá facendo, en cada
trimestre, o repaso destes temas). Cada semana, aproximadamente, lectura dun texto e exercicios sobre a súa
comprensión. Redaccións. Composicións creativas. Exposicións orais. Realización de esquemas, cadros sinópticos e resumos. Toma de datos (apuntamentos, notas, fichas...) correcta. Pequenos traballos ou fichas sobre os libros de lectura.
MATERIAIS:
o Libro de texto: VV.AA.: Lingua e Literatura, 2º de ESO, editorial Rodeira-grupo Edebé.
o Libros de lectura:
• lª avaliación: Leonel, Antón Cortizas.
• 2ª avaliación: A malvada Mª Xosé, Vázquez Freire.
• 3ª avaliación: Investigación 091, Pepe Carballude.o Libros de literatura xuvenil da biblioteca de aula.o Xornais.o Cds, gravacións e outros materiais audiovisuais.
64
Departamento de Lingua e Literatura Galega
CONTIDOS MÍNIMOS EN 2º DE ESO
1. COMUNICACIÓN• A comunicación oral e verbal• Os textos instrutivos, argumentativos, expositivos, xornalísticos e
poéticos.
2. OS NOMES DAS COUSAS• Léxico (de profesións, viaxes, o magosto, parentesco, da paisaxe do
mar, urbana, do instituto, do camping...)• As palabras derivadas (prefixos e sufixos) e compostas.• A sinonimia total e parcial, a antonimia, a homonimia,a polisemia e
os campos semánticos.
3. A LINGUA POR DENTRO• As palabras e os elementos que as forman.• O substantivo, o adxectivo, o verbo.• As oracións: simples e compostas. Categorias e funcións.
4. LINGUA E SOCIEDADE• A formación da lingua galega• As variedades xeográficas do galego• As interferencias lingüísticas• O galego e as leis• A presenza social da lingua.• O galego nos medios de comunicación, na música, na internet...
5. ESCRIBIMOS BEN• Ortografía dos grupos consonánticos• Propiedades do texto: adecuación, coherencia e cohesión• O til diacrítico• Puntuación e signos de puntuación: maiúsculas e minúsculas
65
Departamento de Lingua e Literatura Galega
SEGUNDO CICLO (3º e 4º de ESO)
Xa foi dito que os cursos de ESO deben contemplarse, a efectos de programación, como un único ciclo, polo que non debe existir ningunha división radical entre eles senón, antes ben, manter unha continuidade. Así pois, neste segundo ciclo, en 3º mantéñense os mesmos obxectivos e en 4º, considerando que ao longo destes tres anos os bloques de lingua oral e escrita recibiron unha maior atención, dedicaremos aunha grande parte do curso ao estudo da lingua literaria.
Son ademais obxectivos específicos deste segundo ciclo:• Tirar o máximo proveito do coñecemento, activo ou pasivo, que o alumnado ten
da lingua galega.• Potenciar a lectura e a escrita en galego en ámbitos alleos ao instituto.• Aumentar a capacidade de comprensión de toda clase de mensaxes.• Mellorar a capacidade de expresión do alumnado.• Enriquecer o léxico persoal.• Fomentar o debate sobre o uso oral e público da lingua galega.• Eliminar o prexuízo da suposta inferioridade dalgunhas linguas sobre outras.• Reflexionar sobre aspectos formais da lingua.• Coñecer as grandes liñas da nosa literatura e as/os autores máis relevantes.• A partir do estudio da Lingua e a Literatura galega, contribuír ao coñecemento
da cultura de Galicia.
COMPETENCIAS BÁSICAS DA ETAPA
Competencia en comunicación lingüística
• Adquisición de destrezas que permitan o uso pleno da lingua nun amplo abano de contextos.
Competencia social e cidadá
• Comprensión crítica da realidade, así como o coñecemento e exercicio dos valores democráticos e dos dereitos civís.• Adquisición de destrezas para compartir e respectar saberes e referencias culturais.• Mellora na práctica de normas sociais de convivencia e no emprego da negociación para chegar a acordos.
Competencia no tratamento da información dixital
• Utilización de ferramentas en soportes variados para mellorar as habilidades de obtención de información: dicionarios, correctores ortográficos, enciclopedias, xornais dixitais, bibliotecas virtuais, catálogos de publicacións...• Adquisición dos coñecementos axeitados para seleccionar, analizar criticamente, organizar, relacionar e sintetizar a información co fin de transformala en coñecemento.
Competencia cultural e artística
• Creación, comprensión, apreciación e valoración con criterio de todo tipo de manifestacións artísticas.• Coñecemento e valoración da diversidade lingüística e a expresividade popular da fala como unha riqueza cultural.
66
Departamento de Lingua e Literatura Galega
Competencia para aprender a aprender
• Perfeccionamento da lectura comprensiva.• Organización das ideas mediante resumos e esquemas.• Interpretación correcta das informacións lingüísticas dos dicionarios.• Valoración da lectura e a escrita como fontes de enriquecemento propio.
Autonomía e iniciativa persoal
• Intervención en situacións de comunicación reais ou simuladas.• Participación en obradoiros de escrita.• Lectura de obras literarias que estimulen a imaxinación e fomenten a creatividade.• Uso, de xeito progresivamente autónomo, dos medios de comuncación social, das tecnoloxías da información e da comunicación e da biblioteca para manter unha actitude crítica ante as mensaxes recibidas.• Localización e selección da información.• Utilización da linguaxe como ferramenta para analizar problemas, elaborar plans e tomar decisións
67
Departamento de Lingua e Literatura Galega
3º de ESO
O Departamento de Lingura e Literatura galega considera que, nos tres trimestres dos que consta o curso, se debe procurar o xusto equilibrio entre a transmisión de contidos teóricos e a realización de actividades de tipo práctico, encamiñadas a mellorar a expresión oral e escrita, a comprensión de textos e a capacidade creativa do alumnado. Por iso, ademais do especificado para cada trimestre, os/as alumnos/as terán que ler, como mínimo, cadanseu libro por trimestre, títulos que se indican na programación. O seguimento da lectura farase, ben a través dunha ficha de lectura (elaborada polo Departamento), ben mediante un pequeño traballo para o que terán que seguir unhas pautas dadas pola profesora correspondente, ou mediante un control da lectura.
OBXECTIVOS:
• Favorecer unha actitude positiva no alumnado.• Estimular a súa capacidade creativa.• Saber interpretar e emitar mensaxes correctas, tanto orais como escritas.• Enriquecer o caudal léxico do alumnado en campos semánticos básicos, así
como consolidar o dominio do vocabulario común.• Ler con fluidez, comprensión e actitudee crítica, considerando a lectura como
fonte de pracer, vía de coñecemento do patrimonio cultural e como estímulo para unha práctica literaria propia.
• Fomentar o traballo en equipo e o respecto e intercambio de ideas e opinións.
1ª AVALIACIÓN
TEMA 1
1. a) Obxectivos didácticos
• Ler textos de forma comprensiva (texto narrativo).
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Identificar as ideas principais dun texto.
• Buscar información sobre temas determinados utilizando diversos medios
informativos e organizala coa finalidade de realizar un debate.
• Elaborar textos de opinión sobre un tema determinado.
• Utilizar de forma correcta as formas dos verbos con alternancia vocálica.
• Utilizar con corrección o til diacrítico.
• Ampliar información sobre determinados autores ou temas de interese
consultando páxinas de Internet.
68
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Recoñecer os distintos elementos que interveñen en calquera situación
comunicativa.
• Identificar as diversas clases de textos, así como as funcións da linguaxe que
presenta cada texto.
• Recoñecer unha acta e unha solicitude e redactar este tipo de textos para
conseguir determinadas finalidades.
• Recoñecer os nomes e significados dos distintos elementos que forman parte
da paisaxe natural.
• Identificar os distintos tipos de morfemas que compoñen as palabras.
• Recoñecer as grafías, dígrafos e fonemas do galego, así como os nomes das
distintas grafías e dígrafos.
• Recoñecer as distintas linguas existentes na Península e concederlles a
importancia que posúen.
1. b) Competencias básicas
• Lectura, comprensión e análise dos distintos aspectos dun texto (texto
narrativo).
• Busca de información sobre determinados temas utilizando diversos medios.
• Participación nun debate oral organizado, amosando unha actitude de interese,
cooperación e respecto cara ás intervencións de quen fala.
• Elaboración de textos de opinión sobre un tema determinado, tendo en conta a
coherencia, a cohesión e a presentación.
• Ampliación da información sobre determinados autores e autoras ou temas de
interese consultando páxinas de Internet.
• Identificación das diversas clases de textos, así como as funcións da linguaxe
que presenta cada texto.
• Composición de textos propios da vida cotiá e das relacións sociais: actas de
reunión e solicitudes.
• Utilización dun léxico amplo e preciso, con incorporación de vocabulario
temático sobre a paisaxe natural.
• Identificación dos distintos tipos de morfemas que compoñen as palabras.
• Recoñecemento das grafías, dígrafos e fonemas do galego, así como dos
nomes das distintas grafías e dígrafos.
• Coñecemento das distintas linguas existentes na Península e valoración do
plurilingüismo como expresión da riqueza cultural da humanidade.
69
Departamento de Lingua e Literatura Galega
1. c) Contidos
• O proceso de creación dun texto: intención comunicativa e contexto.
• As diversas clases de textos. As funcións da linguaxe.
• Os textos formalizados: definición e características das actas e das solicitudes.
• A paisaxe natural.
• Morfoloxía da palabra: lexemas e morfemas.
• Diferenza entre morfemas flexivos e derivativos (prefixos e sufixos).
• Diferenza entre sufixos alterativos e derivativos.
• Clases de palabras segundo a morfoloxía (simples, derivadas, compostas e
parasintéticas).
• As familias léxicas (regulares e irregulares).
• O alfabeto. Definición de grafema, dígrafo e fonema.
• As linguas da Península. O purilingüismo.
1. d) Criterios de avaliación
• Realizar unha lectura comprensiva dun texto narrativo.
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexa con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Identificar e sintetizar as ideas principais dun texto.
• Elaborar textos de opinión sobre un tema determinado, tendo en conta a
coherencia, a cohesión e a presentación.
• Utilizar con corrección as formas dos verbos con alternancia vocálica.
• Utilizar con corrección o til diacrítico.
• Ampliar información sobre determinados autores ou temas de interese
consultando páxinas de Internet.
• Recoñecer os elementos que interveñen nas situacións comunicativas.
• Identificar as diversas clases de textos, así como as funcións da linguaxe que
presenta cada texto.
• Recoñece e compón textos propios da vida cotiá e das relacións sociais, tales
como as actas de reunión e as solicitudes.
• Recoñecer e utilizar con precisión léxica os nomes e significados dos distintos
elementos que forman parte da paisaxe natural.
• Identificar os distintos tipos de morfemas que compoñen as palabras.
70
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Recoñecer as grafías, dígrafos e fonemas do galego.
• Recoñecer as linguas existentes na Península e valora o plurilingüismo como
expresión da riqueza cultural da humanidade.
TEMA 2
2. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer o contexto socioeconómico e valorar os cancioneiros onde se atopan
as manifestacións literarias da Idade Media.
• Ler textos de forma comprensiva (texto narrativo).
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Realizar o resumo dun texto, tendo en conta a adecuación, coherencia,
cohesión e presentación.
• Elaborar textos xornalísticos (noticias) tendo en conta as características desa
tipoloxía.
• Participar nun debate oral organizado, amosando interese, cooperación e
respecto cara ás intervencións de quen fala.
• Coñecer e analizar os textos narrativos e os seus principais elementos
constitutivos.
• Recoñecer e empregar con corrección os nomes dos elementos que forman
parte do medio rural.
• Coñecer as principais características formais do substantivo e empregar con
corrección o xénero e o número.
• Identificar os elementos que compoñen as frases nominais e substantivas, así
como as funcións que desempeñan na cláusula.
• Coñecer o sistema vocálico e o sistema consonántico e clasificar os fonemas
segundo o punto e o modo de articulación e a vibración ou non das cordas
vocais.
• Coñecer as características da lingua empregada nas cantigas medievais e
reflexionar sobre as diferenzas existentes respecto do galego actual.
• Escoitar, mediante o emprego das TIC, manifestacións literarias medievais e
reparar na diferenza de pronuncia respecto da lingua actual.
71
Departamento de Lingua e Literatura Galega
2. b) Competencias básicas
• Coñecemento do contexto socioeconómico e cultural de Galicia durante a
Idade Media e relación coa literatura realizada naquela época.
• Recoñecemento dos principais cancioneiros medievais da literatura galego-
portuguesa.
• Lectura, comprensión e análise dos distintos aspectos dun texto (texto
narrativo).
• Elaboración dun resumo dun texto narrativo.
• Composición de textos propios dos medios de comunicación.
• Participación nun debate oral organizado, amosando unha actitude de interese,
cooperación e respecto cara ás intervencións de quen fala.
• Recoñecemento dos textos narrativos e dos principais elementos que os
caracterizan.
• Utilización dun léxico amplo e preciso, con incorporación de vocabulario
temático sobre o medio rural.
• Utilización adecuada do xénero e o número dos substantivos.
• Recoñecemento da frase nominal e da frase substantiva, así como das
principais funcións sintácticas que desempeñan na cláusula.
• Identificación dos fonemas que compoñen o sistema vocálico e consonántico
galego.
• Recoñecemento das principais características que presenta a lingua medieval
empregada nas cantigas.
• Uso das TIC para buscar información e ampliar coñecementos sobre as
características da lingua da Idade Media.
2. c) Contidos
• Contexto socioeconómico e cultural de Galicia durante a Idade Media: o
feudalismo.
• As distintas etapas da literatura medieval (primitiva, de florecemento e de
decadencia).
• Os cancioneiros medievais.
• A narración. Os distintos elementos constitutivos dos textos narrativos
(personaxes, argumento, espazo, tempo...).
• A estrutura da narración (Introdución, nó e desenlace).
72
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• A voz narradora (primeira persoa e terceira persoa) e os puntos de vista
(interno e externo).
• O rural: nomes dos principais elementos que se atopan no medio rural.
• O substantivo.
• O xénero gramatical: substantivos variables e invariables.
• Regras de formación do feminino.
• O número: regras de formación do plural.
• Clasificación semántica do substantivo.
• A frase nominal e a frase substantiva: elementos de que están compostas e
funcións que desempeñan dentro da cláusula.
• O sistema vocálico e o sistema consonántico.
• Clasificación dos fonemas segundo o punto e o modo de articulación, así como
segundo provoquen ou non a vibración das cordas vocais.
• A lingua galega na Idade Media: características lingüísticas das cantigas
medievais.
2. d) Criterios de avaliación
• Coñecer o contexto socioeconómico e valora os cancioneiros onde se atopan
as principais manifestacións literarias que se produciron durante a Idade
Media.
• Ler textos narrativos de forma comprensiva.
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Realizar o resumo dun texto.
• Elabora textos xornalísticos (noticias).
• Coñecer e analizar os textos narrativos e os seus principais elementos
constitutivos.
• Recoñecer e empregar con corrección os nomes dos elementos do medio rural.
• Coñecer as principais características formais do substantivo e empregar con
corrección o xénero e o número.
• Identificar os elementos que compoñen as frases nominais e substantivas, así
como as funcións que desempeñan na cláusula.
73
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Coñecer os aspectos máis salientables do sistema vocálico e do sistema
consonántico do galego e clasificar os fonemas segundo o punto de
articulación, o modo de articulación e a vibración ou non das cordas vocais.
• Coñecer as características da lingua empregada nas cantigas medievais e
reflexionar sobre as diferenzas existentes respecto do galego actual.
• Escoitar, mediante o emprego das TIC, manifestacións literarias medievais e
reparar na diferenza de pronuncia respecto da lingua actual.
TEMA 3
3. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer as principais características formais e temáticas das cantigas de amor
e das cantigas de amigo.
• Ler de forma comprensiva textos líricos (cantigas de amor e de amigo) da
Idade Media.
• Elaborar textos poéticos de creación propia.
• Consultar páxinas de internet para ampliar información sobre a lírica medieval
galego-portuguesa.
• Recoñecer as características dos textos descritivos e diferenciar entre unha
descrición subxectiva e unha descrición obxectiva.
• Elaborar textos descritivos, tendo en conta as características que debe
presentar esta tipoloxía.
• Reflexionar sobre os motivos que provocan o emprego de datos subxectivos ou
obxectivos nunha descrición.
• Ampliar o vocabulario, incorporar a fraseoloxía e ser precisos no uso do léxico
referido ás relacións entre as persoas e as principais normas de convivencia
non discriminatorias.
• Recoñecer as características do adxectivo, así como a diferenza entre
adxectivos explicativos e especificativos.
• Empregar con corrección os distintos graos do adxectivo.
• Coñecer a frase adxectiva e os distintos elementos de que está composta, así
como as funcións que pode desempeñar dentro da cláusula.
• Recoñecer e usar con corrección os grupos consonánticos.
• Identificar o ditongo, o tritongo e o hiato.
• Coñecer a lexislación existente sobre a lingua galega.
74
Departamento de Lingua e Literatura Galega
3. b) Competencias básicas
• Coñecemento dos axentes e dos xéneros literarios da lírica medieval galego-
portuguesa.
• Recoñecemento das características das cantigas de amor e das cantigas de
amigo.
• Lectura expresiva e comprensiva e mais audición de textos poéticos da lírica
medieval galego-portuguesa.
• Creación de textos de intención literaria partindo das características das
cantigas de amigo e das cantigas de amor.
• Ampliación de información dos temas tratados na unidade mediante o emprego
e a consulta das TIC.
• Recoñecemento dos textos descritivos, así como dos principais trazos e
recursos que empregan.
• Composición de textos descritivos tendo en conta as características desta
tipoloxía.
• Ampliación do vocabulario e precisión no uso do léxico referido ás relacións
entre as persoas e as principais normas de convivencia non discriminatorias.
• Recoñecemento do adxectivo e das súas formas e funcións.
• Recoñecemento da frase adxectiva, así como dos elementos que as compoñen
e das función que desempeña dentro da cláusula.
• Uso correcto dos grupos consonánticos.
• Recoñecemento e uso correcto do ditongo, tritongo e hiato.
• Coñecemento do marco legal da lingua galega.
• Utilización das TIC para informarse sobre os distintos textos legais existentes
sobre a lingua galega, así como para realizar traballos de investigación
referidos a este aspecto sociolingüístico.
3. c) Contidos
• A lirica medieval galego-portuguesa: os axentes literarios da época
(trobadores, xograres, menestreis e soldadeiras).
• Os xéneros literarios medievais.
• As cantigas de amor: orixes, características formais e temáticas.
• As cantigas de amigo: características formais e temáticas.
• O leixaprén.
75
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Os subxéneros das cantigas de amigo: bailadas, mariñas ou barcarolas,
cantigas de romaría, albas ou alboradas.
• Xéneros menores das cantigas medievais: a pastorela, o pranto e a tenzón.
• Os textos descritivos: o retrato.
• Descrición obxectiva e descrición subxectiva.
• Somos iguais, somos diferentes.
• O adxectivo: explicativos e especificativos.
• Os graos do adxectivo: positivo, comparativo (igualdade, superioridade e
inferioridade), e superlativo (absoluto e relativo).
• A frase adxectiva: elementos que a compoñen e funcións que desempeña na
cláusula.
• Grupos consonánticos.
• Sílabas tónicas e sílabas átonas.
• Ditongo, tritongo e hiato.
• O marco legal da lingua galega.
3. d) Criterios de avaliación
• Coñecer as principais características formais e temáticas das cantigas de amor
e das cantigas de amigo.
• Ler textos líricos (cantigas de amor e de amigo) da Idade Media de forma
comprensiva.
• Elaborar textos poéticos de creación propia.
• Consultar páxinas de internet para ampliar información sobre a lírica medieval
galego-portuguesa.
• Recoñecer as características propias dos textos descritivos e diferencia entre
unha descrición subxectiva e unha descrición obxectiva.
• Elaborar textos descritivos, tendo en conta as características que debe
presentar esta tipoloxía.
• Reflexionar sobre os motivos que provocan o emprego de datos subxectivos ou
obxectivos nunha descrición.
• Ampliar o vocabulario e usa con precisión o léxico no referido ás relacións
entre as persoas e as principais normas de convivencia non discriminatorias.
• Recoñecer as características do adxectivo, así como a diferenza entre
adxectivos explicativos e especificativos.
76
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Empregar con corrección os distintos graos do adxectivo.
• Coñecer a frase adxectiva e os distintos elementos de que está composta, así
como as funcións que pode desempeñar dentro da cláusula.
• Recoñecer e usar con corrección os grupos consonánticos.
• Identificar o ditongo, o tritongo e o hiato.
• Coñecer a lexislación existente sobre a lingua galega.
TEMA 4
4. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer as cantigas de escarnio e maldicir, as cantigas de Santa María e a
prosa medieval, así como as principais características formais e temáticas.
• Ler textos líricos medievais de forma comprensiva (cantigas de escarnio e
maldicir).
• Recitar textos poéticos medievais, co ritmo e a entoación adecuados.
• Crear cantigas de escarnio e de maldicir partindo dos modelos aprendidos na
aula.
• Consultar páxinas de internet para ampliar información sobre os contidos da
unidade.
• Coñecer as características principais dos textos dialogados e diferenciar entre
o estilo directo e o estilo indirecto.
• Elaborar textos dialogados, tendo en conta determinadas situacións e as
características propias da tipoloxía tratada.
• Ampliar o vocabulario e usar con precisión o léxico no referido aos produtos
alimenticios en relación coa nutrición.
• Recoñecer e identificar os determinantes artigos e demostrativos.
• Empregar con corrección as regras de acentuación ortográfica.
• Analizar e reflexionar sobre o uso da lingua galega no ámbito educativo.
4. b) Competencias básicas
• Coñecemento das cantigas medievais de escarnio e de maldicir, así como das
cantigas de Santa María e da prosa medieval, tendo en conta as principais
características que presentan.
• Lectura expresiva e comprensiva e mais audición e recitado de textos poéticos
propios da lírica medieval galego-portuguesa.
77
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Creación de textos de intención literaria partindo das características das
cantigas de escarnio e de maldicir, así como de modelos contemporáneos que
seguiron aquelas manifestacións.
• Recoñecemento dos textos dialogados, así como da diferenza entre o emprego
do estilo directo e do estilo indirecto.
• Composición de textos tendo en conta as características da tipoloxía de que se
trata.
• Ampliación do vocabulario e uso con precisión léxica das palabras referidas á
alimentación.
• Recoñecemento dos determinantes e da función que desempeñan.
• Recoñecemento dos artigos e dos demostrativos.
• Coñecemento das regras de acentuación ortográfica e uso correcto destas
normas, diferenciando entre palabras agudas, graves e esdrúxulas.
• Coñecemento e uso correcto do til diacrítico.
• Coñecemento da situación de uso en que se atopa a lingua galega nos centros
educativos.
• Participación en debates sobre o emprego da lingua galega nas aulas,
adoptando o rexistro adecuado a este tipo de situacións comunicativas.
4. c) Contidos
• Cantigas de escarnio e de maldicir: características e diferenzas.
• As cantigas de Santa María.
• A prosa medieval.
• Os textos dialogados: estilo directo e estilo indirecto.
• O uso das comiñas e da raia nos textos dialogados.
• A alimentación e a saúde.
• Os determinantes: definición e clases de determinantes.
• Diferenza entre determinantes e pronomes.
• O artigo: diferenza entre artigos determinados e indeterminados.
• As contraccións do artigo coas preposicións.
• Os demostrativos.
• As regras de acentuación: palabras agudas, graves e esdrúxulas.
• O til diacrítico.
• O uso do galego no ámbito educativo.
78
Departamento de Lingua e Literatura Galega
4. d) Criterios de avaliación
• Coñecer as cantigas de escarnio e maldicir, as cantigas de Santa María e a
prosa medieval, así como as principais características formais e temáticas.
• Ler textos líricos medievais de forma comprensiva (cantigas de escarnio e
maldicir).
• Recitar textos poéticos medievais, co ritmo e a entoación adecuados.
• Crear cantigas de escarnio e de maldicir partindo dos modelos aprendidos na
aula.
• Consultar páxinas de internet para ampliar información sobre os contidos da
unidade.
• Coñecer as características principais dos textos dialogados e diferencia entre o
estilo directo e o estilo indirecto.
• Elaborar textos dialogados, tendo en conta determinadas situacións e as
características propias da tipoloxía tratada.
• Ampliar o vocabulario e usa o léxico con precisión no referido aos produtos
alimenticios en relación coa nutrición.
• Recoñecer e identificar os determinantes artigos e demostrativos.
• Empregar con corrección as regras de acentuación ortográfica.
• Analizar e reflexionar sobre o uso da lingua galega no ámbito educativo.
2ª AVALIACIÓN
TEMA 5
5. a) Obxectivos didácticos
• Ler textos de forma comprensiva (texto informativo).
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Elaborar un mapa conceptual dun texto informativo.
• Coñecer as especificidades dos textos informativos, atendendo ao contido, á
estrutura e á expresión.
• Ampliar o vocabulario e usar con precisión o léxico no referido aos animais
salvaxes.
• Recoñecer e empregar correctamente os determinantes posesivos, indefinidos
e numerais.
79
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Coñecer as propiedades que debe presentar un texto: adecuación, coherencia,
cohesión e presentación.
• Recoñecer a adecuación textual como unha das propiedades textuais na cal
inflúen a intención do emisor, o tema que se vai tratar, o destinatario e o
soporte do texto.
• Compoñer un texto xornalístico tendo en conta a adecuación textual.
• Coñecer o contacto de linguas e os conceptos de bilingüismo e diglosia para
analizar a situación sociolingüística de Galicia.
5. b) Competencias básicas
• Lectura, comprensión e análise dos distintos aspectos dun texto (texto
informativo).
• Ampliación do vocabulario e uso da orde alfabética por medio da busca de
determinadas palabras no dicionario.
• Elaboración dun mapa conceptual, tendo en conta as características propias
deste tipo de técnica da escrita.
• Recoñecemento dos textos expositivos-informativos e consideración dos tres
niveis fundamentais que caracterizan este tipo de textos: contido, estrutura e
expresión.
• Ampliación do vocabulario e uso con precisión do léxico propio do campo
semántico referido aos animais salvaxes.
• Recoñecemento dos posesivos, indefinidos e numerais, así como das
peculiaridades propias deste tipo de determinantes.
• Coñecemento das propiedades que deben presentar os textos: adecuación,
coherencia, cohesión e presentación.
• Identificación dos factores que inflúen na adecuación textual: intención, tema,
destinatario e soporte.
• Composición dun texto xornalístico tendo en conta a adecuación textual.
• Comprensión da situación sociolingüística galega coñecendo os fenómenos de
contacto de linguas.
5. c) Contidos
• Os textos informativos: contido, estrutura e expresión.
• Os animais salvaxes.
• Os posesivos: posuidor e posuído.
80
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• O uso do artigo precedendo o posesivo.
• As formas especiais do posesivo (de meu, de teu, de seu, de noso, de voso, de
seu).
• Os indefinidos: variables e invariables.
• Os numerais: cardinais e ordinais.
• Os exclamativos e interrogativos.
• As propiedades do texto: adecuación, coherencia, cohesión e presentación.
• A adecuación textual: intención, tema, destinatario e soporte ou canle.
• O contacto de linguas: bilingüismo e diglosia.
5. d) Criterios de avaliación
• Ler textos informativos de forma comprensiva.
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexa con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Elaborar mapas conceptuais.
• Coñecer as especificidades dos textos informativos, atendendo ao contido, á
estrutura e á expresión.
• Ampliar o vocabulario e usa con precisión o léxico no referido aos animais
salvaxes.
• Recoñecer e empregar correctamente os determinantes posesivos, indefinidos
e numerais.
• Coñecer as propiedades que debe presentar un texto: adecuación, coherencia,
cohesión e presentación.
• Recoñecer a adecuación textual como unha das propiedades textuais na cal
inflúen a intención do emisor, o tema que se vai tratar, o destinatario e o
soporte do texto.
• Compór textos xornalísticos tendo en conta a adecuación textual.
• Coñecer o contacto de linguas e os conceptos de bilingüismo e diglosia para
analizar a situación sociolingüística de Galicia.
TEMA 6
6. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer o contexto histórico dos Séculos Escuros.
81
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Recoñecer os poetas denominados «precursores», así como as súas obras e
as principais características.
• Coñecer o contexto socio-histórico do Rexurdimento.
• Coñecer as principais fases do galeguismo: provincialismo, federalismo,
rexionalismo e nacionalismo.
• Coñecer algúns autores do Rexurdimento literario: Lamas Carvajal, Manuel
Leiras Pulpeiro, Marcial Valladares, Antonio López Ferreiro e Francisco Álvarez
de Nóvoa.
• Ler textos de forma comprensiva (texto narrativo).
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Elaborar un texto literario narrativo como continuación doutro previo.
• Coñecer as principais características da linguaxe cinematográfica.
• Ampliar o vocabulario e usar con precisión o léxico relativo ao teatro e ao cine.
• Coñecer as relacións de afinidade semántica, de oposición semántica e de
xerarquía semántica.
• Recoñecer e identificar a coherencia textual como unha propiedade dos textos.
• Recoñecer e identificar a cohesión textual como unha propiedade dos textos.
• Coñecer as características da lingua galega durante a Idade Moderna.
• Consultar bibliotecas dixitais para o coñecemento de obras de autores dos
Seculos Escuros.
6. b) Competencias básicas
• Coñecemento do contexto histórico dos Seculos Escuros, así como das
mostras literarias que se conservan desa época.
• Recoñecemento dos precursores da lingua e da literatura galega, e das
principais obras: Xoán Manuel Pintos e Francisco Añón.
• Coñecemento do contexto socio-histórico en que se produciu o Rexurdimento.
• Coñecemento das distintas fases polas que pasou o galeguismo:
provincialismo, federalismo, rexionalismo e nacionalismo.
• Coñecemento dalgúns autores do Rexurdimento e das súas principais obras.
• Lectura, comprensión e análise dos distintos aspectos dun texto (texto
narrativo).
• Ampliación do vocabulario e uso da orde alfabética por medio da busca de
determinadas palabras no dicionario.
82
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Composición de textos de intención literaria partindo doutros traballados na
aula.
• Recoñecemento e análise das principais características da linguaxe
cinematográfica.
• Ampliación do vocabulario e uso con precisión do léxico propio do campo
semántico referido ao teatro e ao cine.
• Recoñecemento e diferenciación das relacións semánticas que se producen
entre determinadas palabras.
• Coñecemento e identificación dos factores para que un texto sexa coherente.
• Recoñecemento da cohesión entre os elementos como propiedade para a
elaboración de textos.
• Coñecemento das características da lingua galega durante a Idade Moderna.
• Consulta de bibliotecas dixitais para o coñecemento de obras de autores dos
Seculos Escuros.
6. c) Contidos
• Os Séculos Escuros e os precursores.
• As mostras literarias conservadas dos Séculos Escuros.
• O Prerrexurdimento.
• Xoán Manuel Pintos e Francisco Añón.
• O Rexurdimento: contexto socio-histórico do século XIX.
• O nacemento do galeguismo: provincialismo, federalismo, rexionalismo e
nacionalismo.
• Algúns autores do rexurdimento: Valentín Lamas Carvajal, Manuel Leiras
Pulpeiro, Marcial Valladares, Antonio López Ferreiro, Francisco Álvarez de
Nóvoa.
• O cine: linguaxe cinematográfica e principais conceptos.
• O teatro e o cine.
• As relación semánticas entre as palabras.
• Relacións de afinidade semántica: sinonimia, polisemia e homonimia
(homógrafos e homófonos).
• Relacións de oposición semántica: antónimos, complementarios e inversos.
• Relacións de xerarquía semántica: hiperonimia, hiponimia e cohiponimia.
• A coherencia textual.
83
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• A cohesión textual.
• A lingua galega durante a Idade Moderna: contexto social e características.
6. d) Criterios de avaliación
• Coñecer o contexto histórico dos Séculos Escuros.
• Recoñecer os poetas denominados «precursores», así como as súas obras e
as principais características.
• Coñecer o contexto socio-histórico do Rexurdimento.
• Coñecer as principais fases do galeguismo: provincialismo, federalismo,
rexionalismo e nacionalismo.
• Coñecer algúns autores do Rexurdimento literario: Lamas Carvajal, Manuel
Leiras Pulpeiro, Marcial Valladares, Antonio López Ferreiro e Francisco Álvarez
de Nóvoa.
• Ler textos narrativos de forma comprensiva.
• Ampliar o coñecemento do vocabulario e manexa con soltura a orde alfabética
das palabras mediante o traballo co dicionario.
• Elaborar un texto literario narrativo como continuación doutro previo.
• Coñecer as principais características da linguaxe cinematográfica.
• Ampliar o vocabulario e usa con precisión o léxico relativo ao teatro e ao cine.
• Coñecer as relacións de afinidade semántica, de oposición semántica e de
xerarquía semántica.
• Recoñecer e identificar a coherencia textual como unha propiedade dos textos.
• Recoñecer e identificar a cohesión textual como unha propiedade dos textos.
• Coñecer as características da lingua galega durante a Idade Moderna.
• Consultar bibliotecas dixitais para o coñecemento de obras de autores dos
Seculos Escuros.
TEMA 7
7. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer a biografía e as características da obra literaria de Rosalía de Castro.
• Recoñecer e valorar as principais obras de Rosalía de Castro e as súas
características estruturais e temáticas: Cantares gallegos e Follas novas.
84
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Ler de forma comprensiva os poemas máis representativos de Rosalía de
Castro.
• Incorporar a fraseoloxía ao léxico.
• Redactar textos adecuados á tipoloxía textual esixida: a carta.
• Recoñecer textos xornalísticos e as súas características: a noticia e a crónica.
• Seleccionar e analizar noticias de diferentes seccións dun xornal e comprobar
se cumpren as pautas deste tipo de textos.
• Analizar titulares de noticias e diferenciar entre os informativos e os valorativos.
• Redactar unha crónica tendo en conta as características deste tipo de textos.
• Ampliar o vocabulario e usar con precisión o léxico en relación cos insectos e
as plantas.
• Recoñecer o pronome persoal tónico e o pronome persoal átono, así como as
funcións que desempeñan na cláusula.
• Empregar con corrección o pronome de solidariedade e o pronome persoal de
segunda persoa de singular (te e che).
• Colocar correctamente o pronome átono con respecto ao verbo.
• Recoñecer algúns procedementos de cohesión textual: anáfora, substitución e
deíxe.
• Recoñecer as principais características da lingua galega dende a Ilustración
ata o ano 1900.
• Utilizar as TIC para buscar información sobre Frei Martín Sarmiento.
7. b) Competencias básicas
• Coñecemento dos principais aspectos biográficos e da obra de Rosalía de
Castro.
• Identificación e valoración das principais obras de Rosalía de Castro, así como
das súas características estruturais e temáticas: Cantares gallegos e Follas
novas.
• Lectura, comprensión e análise dos distintos aspectos dun texto (texto poético).
• Composición de textos adecuados ás características solicitadas.
• Recoñecemento de textos dos medios de comunicación, así como das partes
que presentan eses textos: a noticia e a crónica.
• Identificación das distintas seccións dun xornal e análise crítica do distinto
tratamento concedido a diferentes noticias.
85
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Composición de textos propios dos medios de comunicación, atendendo ás
características propias deses textos: a crónica.
• Ampliación do vocabulario e uso con precisión do léxico propio do campo
semántico referido aos insectos e ás plantas.
• Recoñecemento das características do pronome persoal tónico e átono, así
como das súas formas e das funcións que realizan.
• Uso correcto do pronome de solidariedade e do pronome de segunda persoa
(te e che).
• Coñecemento das regras para a adecuada colocación do pronome átono.
• Identificación dalgúns procedementos de cohesión textual: a anáfora, a
substitución e a deíxe.
• Coñecemento da evolución que sufriu a lingua galega dende a Ilustración ata o
1900.
• Consulta de páxinas de internet para obter información sobre autores da época
tratada.
• Elaboración de resumos despois de buscar información sobre un asunto
determinado.
7. c) Contidos
• Rosalía de Castro: aspectos biográficos
• Rosalía de Castro: o significado da súa obra.
• Cantares gallegos: estrutura e significado.
• Follas novas: estrutura e significado.
• A noticia: estrutura (os titulares e o corpo).
• Os titulares das noticias: informativos e valorativos.
• A crónica: características básicas.
• O xardín: nomes das plantas e dos insectos.
• O pronome persoal: pronome tónico e pronome átono.
• As formas rectas e oblicuas dos pronomes tónicos: funcións que desempeñan.
• O pronome tónico como segundo termo dunha comparación.
• Formas e funcións do pronome persoal átono.
• O pronome persoal de segunda persoa de singular: te e che.
• O pronome de solidariedade.
• Colocación do pronome átono.
86
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Procedementos de cohesión textual: anáfora, substitución e deíxe.
• A lingua galega dende a Ilustración a 1900: Ilustración, Prerrexurdimento e
período de eclosión.
7. d) Criterios de avaliación
• Coñecer os aspectos biográficos e as características da obra de Rosalía de
Castro.
• Recoñecer e valora as principais obras de Rosalía de Castro e as súas
características estruturais e temáticas: Cantares gallegos e Follas novas.
• Ler de forma comprensiva os poemas máis representativos de Rosalía de
Castro.
• Redactar textos adecuados á tipoloxía textual esixida: a carta.
• Recoñecer textos xornalísticos e as súas características: a noticia e a crónica.
• Seleccionar e analizar noticias de diferentes seccións dun xornal e comproba
se cumpren as pautas deste tipo de textos.
• Analizar titulares de noticias e diferencia entre os informativos e os valorativos.
• Redactar unha crónica tendo en conta as características deste tipo de textos.
• Ampliar o vocabulario e usa con precisión o léxico en relación cos insectos e as
plantas.
• Recoñecer o pronome persoal tónico e o pronome persoal átono.
• Recoñecer as funcións que desempeñan os pronomes persoais tónicos na
cláusula.
• Recoñecer as funcións que desempeñan os pronomes persoais átonos na
cláusula.
• Empregar con corrección o pronome de solidariedade e o pronome persoal de
segunda persoa de singular (te e che).
• Coloca correctamente o pronome átono con respecto ao verbo.
• Recoñecer algúns procedementos de cohesión textual: anáfora, substitución e
deíxe.
• Recoñecer as principais características da lingua galega dende a Ilustración
ata o 1900.
• Utilizar as TIC para buscar información.
3ª AVALIACIÓN:
87
Departamento de Lingua e Literatura Galega
TEMA 8
8. a) Obxectivos didácticos
• Recoñecer os principais aspectos biográficos e as características formais e
temáticas das principais obras de Curros Enríquez: Aires da miña terra e O
divino sainete.
• Ler de forma comprensiva os poemas máis significativos de Curros Enríquez.
• Ampliar o vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética mediante o
traballo co dicionario.
• Elaborar unha noticia partindo do contido dun poema.
• Recoñecer a reportaxe e as súas principais características.
• Seleccionar e analizar reportaxes extraídas de revistas.
• Elaborar unha reportaxe despois de seleccionar un tema de interese.
• Ampliar o vocabulario e usar con precisión o léxico propio do campo semántico
dos animais domésticos.
• Recoñecer as características formais dos verbos regulares, así como a función
que desempeñan na cláusula.
• Recoñecer e identificar o modo e o tempo dos verbos.
• Recoñecer as alternancias vocálicas que presentan algúns verbos regulares.
• Recoñecer os verbos irregulares e as súas características.
• Usar con corrección os signos de puntuación: o punto, a coma e o punto e
coma.
• Comprender a situación sociolingüística galega e as medidas normalizadoras
que se levan a cabo dende diversos ámbitos sociais.
• Consultar e analizar páxinas de internet para informarse sobre aspectos
relacionados coa normalización lingüística.
• Participar de forma activa en debates organizados, respectando as quendas de
intervención de cada unha das persoas.
8. b) Competencias básicas
• Coñecemento dos aspectos biográficos máis importantes de Curros Enríquez.
• Coñecemento e valoración das características estruturais e temáticas máis
salientables das principais obras de Curros Enríquez: Aires da miña terra e O
divino sainete.
88
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Lectura, comprensión e análise dos distintos aspectos dun texto (texto poético).
• Ampliación do vocabulario e uso correcto da orde alfabética mediante a busca
de determinadas palabras no dicionario.
• Composición de textos adecuados ás características solicitadas: noticia
periodística.
• Recoñecemento de textos propios dos medios de comunicación, así como das
parte fundamentais que presentan: a reportaxe.
• Selección e análise de reportaxes, traballando en equipo.
• Elaboración de reportaxes sobre un tema seleccionado.
• Ampliación do vocabulario e uso con precisión do léxico propio do campo
semántico referido aos animais domésticos.
• Recoñecemento das características formais do verbo, así como das funcións
que desempeña na cláusula.
• Coñecemento do modo e do tempo verbais.
• Diferenza entre verbos regulares e irregulares e coñecemento das
características particulares que presentan este últimos.
• Uso con corrección da puntuación.
• Comprensión da situación sociolingüística galega e das medidas
normalizadoras que se levan a cabo dende diversos ámbitos sociais.
• Consulta e análise de páxinas de internet para informarse sobre aspectos
relacionados coa normalización lingüística.
• Participación activa en debates organizados, respectando as quendas de
intervención de cada unha das persoas.
8. c) Contidos
• Curros Enríquez: aspectos biográficos.
• Aires da miña terra: estrutura e significado.
• O divino sainete: estrutura e significado.
• Principais trazos característicos da poesía de Curros Enríquez.
• A reportaxe: características principais.
• Os animais domésticos.
• O verbo: formas e funcións que desempeña dentro da cláusula.
• Partes básicas do verbo: tema e sufixos.
• O modo: indicativo, subxuntivo e imperativo.
89
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• O tempo: presente, pretérito, copretérito, antepretérito, pospretérito, futuro.
• Alternancias vocálicas.
• Os verbos irregulares.
• O punto, a coma e o punto e coma.
• Normalización lingüística.
8. d) Criterios de avaliación
• Recoñecer os principais aspectos biográficos e as características formais e
temáticas das principais obras de Curros Enríquez: Aires da miña terra e O
divino sainete.
• Ler de forma comprensiva os poemas máis significativos de Curros Enríquez.
• Ampliar o vocabulario e manexa con soltura a orde alfabética mediante o
traballo co dicionario.
• Elaborar unha noticia partindo do contido dun poema.
• Recoñecer a reportaxe e as súas principais características.
• Seleccionar e analizar reportaxes extraídas de revistas.
• Elaborar unha reportaxe despois de seleccionar un tema de interese.
• Ampliar o vocabulario e usa con precisión o léxico propio do campo semántico
dos animais domésticos.
• Recoñecer as características formais dos verbos regulares, así como a función
que desempeñan na cláusula.
• Recoñecer e identificar o modo e o tempo dos verbos.
• Recoñecer as alternancias vocálicas que presentan algúns verbos regulares.
• Recoñecer os verbos irregulares e as características que presentan.
• Usar con corrección os signos de puntuación: o punto, a coma e o punto e
coma.
• Comprender a situación sociolingüística galega e as medidas normalizadoras
que se levan a cabo dende diversos ámbitos sociais.
• Consultar e analizar páxinas de internet para informarse sobre determinados
aspectos relacionados coa normalización lingüística.
• Participar de forma activa en debates organizados, respectando as quendas de
intervención de cada unha das persoas.
90
Departamento de Lingua e Literatura Galega
3ª AVALIACIÓN
TEMA 9
9. a) Obxectivos didácticos
• Recoñecer os principais aspectos biográficos e as características formais e
temáticas das principais obras de Eduardo Pondal: Queixumes dos pinos e Os
Eoas.
• Ler de forma comprensiva os poemas máis significativos de Eduardo Pondal.
• Localizar o tema dun texto poético.
• Coñecer as características dos textos periodísticos de opinión: o editorial, o
artigo de opinión e a columna.
• Ler de forma crítica e analítica textos periodísticos de opinión, extraer o seu
tema e realizar un resumo.
• Elaborar, en equipo, un editorial sobre un tema de actualidade.
• Seleccionar e analizar textos de opinión de diferentes xornais.
• Ampliar o vocabulario e usar con precisión o léxico do campo semántico
relativo aos paxaros.
• Recoñecer as formas nominais do verbo.
• Recoñecer e empregar correctamente o infinitivo conxugado.
• Recoñecer as perífrases verbais e os seus valores semánticos e empregalas
correctamente.
• Empregar con corrección os signos de puntuación: os dous puntos, os puntos
suspensivos e o guión.
• Recoñecer as variedades do galego e os distintos rexistros lingüísticos.
9. b) Competencias básicas
• Coñecemento dos aspectos biográficos máis salientables de Eduardo Pondal.
• Coñecemento e identificación das principais características estruturais e
temáticas das obras de Eduardo Pondal: Queixumes do pinos e Os Eoas.
• Lectura, comprensión e análise dos distintos aspectos dun texto (texto poético).
• Ampliación do vocabulario mediante a identificación de determinados termos
cos significados que se lles poden atribuír.
• Coñecemento de distintos textos propios do ámbito xornalístico: o editorial, o
artigo de opinión, a columna.
91
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Análise e identificación de distintos textos xornalísticos indicando o xénero a
que pertence cada un deles.
• Ampliación do vocabulario e uso con precisión do léxico propio do campo
semántico referido aos paxaros.
• Coñecemento e identificación das formas nominais dos verbos: infinitivo,
xerundio e participio.
• Coñecemento da forma do infinitivo conxugado, así como dos casos en que se
pode usar e os casos en que non.
• Recoñecemento das perífrases verbais e do significado que adquiren nun
enunciado.
• Uso correcto da puntuación: os dous puntos, os puntos suspensivos e o guión.
• Recoñecemento das distintas variedades e rexistros da lingua galega.
9. c) Contidos
• Eduardo Pondal: aspectos biográficos.
• Características literarias da obra de Pondal.
• Principais temáticas da obra de Pondal: celtismo e bardismo, ossianismo,
helenismo e iberismo, defensa da lingua, muller.
• Os xéneros periodísticos de opinión: o editorial, o artigo de opinión e a
columna.
• Os nomes dos paxaros.
• As formas nominais do verbo: infinitivo, xerundio e participio: formas e funcións.
• O infinitivo conxugado: casos en que debe usarse e casos en que non se pode
usar.
• As perífrases verbais e os seus valores de significado.
• Os dous puntos, os puntos suspensivos e o guión.
• Variedades dialectais e rexistros lingüísticos.
9. d) Criterios de avaliación
• Recoñecer os principais aspectos biográficos e as características formais e
temáticas das principais obras de Eduardo Pondal: Queixumes dos pinos e Os
Eoas.
• Ler de forma comprensiva os poemas máis significativos de Eduardo Pondal.
• Localizar o tema dun texto poético.
92
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Coñecer as características dos textos periodísticos de opinión: o editorial, o
artigo de opinión e a columna.
• Ler de forma crítica e analítica textos periodísticos de opinión, extraer o seu
tema e realiza un resumo.
• Elaborar, en equipo, un editorial sobre un tema de actualidade.
• Seleccionar e analizar textos de opinión de diferentes xornais.
• Ampliar o vocabulario e usa con precisión o léxico do campo semántico relativo
aos paxaros.
• Recoñecer as formas nominais do verbo.
• Recoñecer e empregar correctamente o infinitivo conxugado.
• Recoñecer as perífrases verbais e os seus valores semánticos e emprégaas
correctamente.
• Empregar con corrección os signos de puntuación: os dous puntos, os puntos
suspensivos e o guión.
• Recoñecer as variedades do galego e os distintos rexistros lingüísticos.
TEMA 10
10. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer a literatura popular de transmisión oral, así como as súas
características e os distintos xéneros.
• Recoñecer a influencia que a literatura popular de transmisión oral tivo na
literatura escrita de autor.
• Ler textos de forma comprensiva (entrevista).
• Compoñer textos de creación propia tratando un tema determinado.
• Recoñecer as características da entrevista.
• Seleccionar e analizar entrevistas.
• Elaborar unha entrevista tendo en conta as características propias deste tipo
de textos.
• Ampliar o vocabulario e usar con precisión o léxico do campo semántico
relativo aos animais do mar.
• Recoñecer e clasificar as palabras segundo sexan voces patrimoniais,
semicultismos ou cultismos.
93
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Recoñecer e localizar os conectores textuais como elementos que serven para
conectar entre si os enunciados que compoñen un texto.
• Recoñecer a cultura inmaterial galego-portuguesa e a necesidade de
conservala como legado cultural transmitido oralmente de xeración en
xeración.
• Consultar distintas páxinas de internet para obter información sobre a cultura
inmaterial galego-portuguesa.
10. b) Competencias básicas
• Coñecemento das principais características e xéneros da literatura popular de
transmisión oral.
• Lectura, comprensión e análise dos distintos aspectos dun texto (entrevista).
• Composición de textos de creación propia tratando un tema determinado.
• Coñecemento de distintos textos propios do ámbito xornalístico: a entrevista.
• Elaboración dunha entrevista tendo en conta as súas características principais.
• Ampliación do vocabulario e uso con precisión do léxico propio do campo
semántico referido aos animais do mar.
• Recoñecemento e distinción entre as voces patrimoniais, os semicultismos e os
cultismos.
• Identificación e clasificación dos conectores textuais como elementos que
enlazan entre si os enunciados que compoñen un texto: aditivos, opositivos,
causais ou consecutivos e organizadores do discurso.
• Recoñecemento da cultura inmaterial galego-portuguesa e da necesidade de
conservala como legado cultural transmitido oralmente de xeración en
xeración.
10. c) Contidos
• A literatura popular de transmisión oral: características básicas.
• Os xéneros da literatura popular de transmisión oral: a prosa (conto e lenda), o
verso (cantigas infantís, cantos de labor, cantos enumerativos, coplas,
parrafeos, cantos de costumes, romances, cantos de Nadal e Reis...)
• Entrevista ao Mago Antón.
• A entrevista: características principais.
• Análise dunha entrevista.
94
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Pasos para realizar unha entrevista.
• Os nomes dos animais do mar.
• Voces patrimoniais, semicultismos e cultismos.
• Definición de étimo.
• Os conectores textuais: aditivos, opositivos, causais ou consecutivos e
organizadores do discurso.
• A cultura inmaterial galego-portuguesa.
10. d) Criterios de avaliación
• Coñecer a literatura popular de transmisión oral, así como as súas
características e os distintos xéneros.
• Recoñecer a influencia que a literatura popular de transmisión oral tivo na
literatura escrita de autor.
• Ler textos de forma comprensiva (entrevista).
• Compór textos de creación propia tratando un tema determinado.
• Recoñecer as características da entrevista.
• Seleccionar e analizar entrevistas.
• Elaborar unha entrevista tendo en conta as características propias deste tipo
de textos.
• Ampliar o vocabulario e usa con precisión o léxico do campo semántico relativo
aos animais do mar.
• Recoñecer e clasificar as palabras segundo sexan voces patrimoniais,
semicultismos ou cultismos.
• Recoñecer e localizar os conectores textuais como elementos que serven para
conectar entre si os enunciados que compoñen un texto.
• Recoñecer a cultura inmaterial galego-portuguesa e a necesidade de
conservala como legado cultural transmitido oralmente de xeración en
xeración.
• Consultar distintas páxinas de internet para obter información sobre a cultura
inmaterial galego-portuguesa.
95
Departamento de Lingua e Literatura Galega
TEMA 11
11. a) Obxectivos didácticos
• Ler textos de forma comprensiva (texto narrativo).
• Ampliar o vocabulario e manexar con soltura a orde alfabética mediante o
traballo co dicionario.
• Identificar o tema e realizar un resumo dun texto narrativo.
• Compoñer textos propios atendendo ás características da tipoloxía: carta.
• Compoñer de forma colectiva un texto atendendo a unhas pautas
determinadas.
• Recoñecer e identificar os textos publicitarios, así como os recursos lingüísticos
e expresivos empregados na súa elaboración.
• Analizar de forma crítica as mensaxes publicitarias, considerando os seus
aspectos positivos e os seus aspectos negativos.
• Elaborar textos publicitarios, atendendo ás súas características específicas.
• Ampliar o vocabulario e usar con precisión o léxico do campo semántico
relativo ao tempo meteorolóxico.
• Recoñecer as preposicións, as locucións preposicionais e as frases
preposicionais, tendo en conta a súa forma e as funcións que poden
desempeñar.
• Recoñecer o adverbio e a frase adverbial, así como as funcións que poden
desempeñar.
• Recoñecer a estrutura interna que presentan os parágrafos que forman un
texto.
• Compoñer parágrafos nos cales se distingan con claridade os seus
constituíntes: frase inicial, frases centrais e frase final.
• Elaborar textos de composición propia atendendo a determinadas pautas:
microrrelatos.
• Recoñecer o uso que se fai da lingua galega en internet.
• Consultar xornais dixitais en internet.
11. b) Competencias básicas
• Lectura, comprensión e análise dos distintos aspectos dun texto (texto
narrativo).
96
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Ampliación do vocabulario e uso da orde alfabética por medio da busca de
determinadas palabras no dicionario.
• Identificación do tema dun texto e elaboración dun resumo onde se plasmen as
súas ideas principais.
• Composición de textos adecuados ás características solicitadas: carta.
• Composición dun texto colectivo tendo en conta unhas pautas determinadas.
• Recoñecemento das características propias dos textos publicitarios, así como
dos principais recursos estilísticos que empregan.
• Composición de textos publicitarios.
• Busca, selección e análise crítica dos contidos dos textos publicitarios.
• Ampliación do vocabulario e uso con precisión do léxico propio do campo
semántico referido ao tempo meteorolóxico.
• Recoñecemento das preposicións, locucións preposicionais e das frases
preposicionais, así como dos elementos que compoñen estas últimas e das
funcións que desempeñan.
• Recoñecemento dos adverbios e das frasses adverbiais, así como dos
elementos de que están compostas estas últimas e das funcións que
desempeñan na cláusula.
• Recoñecemento da estrutura interna que deben presentar os parágrafos, así
como dos seus constituíntes principais.
• Composición e textos adecuados ás características solicitadas: microrrelatos.
• Coñecemento do emprego que se fai da lingua galega en internet, así como
dos recursos tecnolóxicos que contribúen ao seu uso.
11. c) Contidos
• Os textos publicitarios: características máis destacables.
• Recursos estilísticos dos textos publicitarios.
• O tempo meteorolóxico.
• Preposicións e locucións preposicionais: formas e funcións.
• A frase preposicional: elementos de que está composta e funcións que realiza.
• O adverbio: clasificación dependendo do significado.
• A frase adverbial: elementos que a compoñen e funcións que pode
desempeñar.
• Estrutura do texto: o parágrafo.
97
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• A estrutura interna dos parágrafos: frase inicial, frases centrais e frase final.
• A lingua galega en internet.
11. d) Criterios de avaliación
• Ler textos narrativos de forma comprensiva.
• Ampliar o vocabulario e manexa con soltura a orde alfabética mediante o
traballo co dicionario.
• Identificar o tema e realiza un resumo dun texto narrativo.
• Compór textos propios atendendo ás características da tipoloxía: carta.
• Compór de forma colectiva un texto atendendo a unhas pautas determinadas.
• Recoñecer e identificar os textos publicitarios, así como os recursos lingüísticos
e expresivos empregados na súa elaboración.
• Analizar de forma crítica as mensaxes publicitarias, considerando os seus
aspectos positivos e os seus aspectos negativos.
• Elaborar textos publicitarios, atendendo ás súas características específicas.
• Ampliar o vocabulario e usa con precisión o léxico do campo semántico relativo
ao tempo meteorolóxico.
• Recoñecer as preposicións, as locucións preposicionais e as frases
preposicionais, tendo en conta a súa forma e as funcións que poden
desempeñar.
• Recoñecer o adverbio e a frase adverbial, así como as función que poden
desempeñar.
• Recoñecer a estrutura interna que presentan os parágrafos que forman un
texto.
• Compoñer parágrafos nos cales se distingan con claridade os seus
constituíntes: frase inicial, frases centrais e frase final.
• Elaborar textos de composición propia atendendo a determinadas pautas:
microrrelatos.
• Recoñecer o uso que se fai da lingua galega en internet.
• Consultar xornais dixitais en internet.
98
Departamento de Lingua e Literatura Galega
TEMA 12
12. a) Obxectivos didácticos
• Ler textos de forma comprensiva (cómic).
• Recoñecer as características e a linguaxe dos cómics.
• Seleccionar cómics e analizar os elementos que os conforman.
• Ampliar o vocabulario e usar con precisión o léxico do campo semántico
relativo ás herbas, árbores e froitas.
• Recoñecer as conxuncións e locucións conxuntivas e as interxeccións.
• Compoñer textos dialogados utilizando interxeccións.
• Recoñecer a estrutura interna que presentan os parágrafos que forman un
texto, tendo en conta a súa extensión e a das oracións que os forman.
• Coñecer o papel que desempeñan as bibliotecas como promotoras e difusoras
da cultura.
• Consultar e analizar bibliotecas virtuais.
12. b) Competencias básicas
• Lectura, comprensión e análise dos distintos aspectos dun texto (cómic).
• Composición de textos adecuados ás características solicitadas.
• Recoñecemento das principais características e da linguaxe propia dos cómics.
• Ampliación do vocabulario e uso con precisión do léxico propio do campo
semántico referido ás herbas, árbores e froitas.
• Recoñecemento das conxuncións, as locucións conxuntivas e as interxeccións.
• Recoñecemento da adecuada extensión que deben ter as oracións dos
parágrafos dun texto.
• Coñecemento do papel que cumpren as bibliotecas como elementos de
promoción e difusión da cultura.
12. c) Contidos
• Os cómics: principais características da linguaxe dos cómics.
• A importancia do guión.
• Herbas, árbores e froitas.
• As conxuncións e as locucións conxuntivas: coordinantes, subordinantes e
oracionais.
99
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• A interxeccións.
• Estrutura do texto: o parágrafo.
• A extensión da oración.
• A biblioteca.
12. d) Criterios de avaliación
• Ler cómics de forma comprensiva.
• Recoñecer as características e a linguaxe dos cómics.
• Seleccionar cómics e analiza os elementos que os conforman.
• Ampliar o vocabulario e usa con precisión o léxico do campo semántico relativo
ás herbas, árbores e froitas.
• Recoñecer as conxuncións e locucións conxuntivas e as interxeccións.
• Compór textos dialogados utilizando interxeccións.
• Recoñecer a estrutura interna que presentan os parágrafos que forman un
texto, tendo en conta a súa extensión e a das oracións que os forman.
• Coñecer o papel que desempeñan as bibliotecas como promotoras e difusoras
da cultura.
• Consultar e analizar bibliotecas virtuais.
METODOLOXÍA:
Todos os temas teñen a súa correspondente parte práctica, na que se irán desenvolvendo as seguintes actividades:
Exercicios de léxico e expresión. Exercicios de lectura. Composición de diversos tipos de textos. Análise da linguaxe informativa e publicitaria. Desenvolvemento das técnicas de traballo aprendidas en cursos anteriores.
MATERIAIS:
o Libro de texto: V.V.A.A.: Lingua e Literatura, 3º de ESO, Ed. Xerais.o Outros textos de traballo na aula.o Dicionarios.o Textos xornalísticos e publicitarios.o Materiais audiovisuais (vídeos, gravacións, etc.)o Libros de lectura:
. 1ª avaliación: Fina Casalderrey, Asústate, Merche. . 2ª avaliación: Marilar Aleixandre, A expedición do Pacífico. . 3ª avaliación: pendente de selección.
100
Departamento de Lingua e Literatura Galega
CONTIDOS MÍNIMOS DE 3º DE ESO
I. COMUNICACIÓN
• Os medios de comunicación escritos: os xornais e outras publicacións periódicas.
• Análise das seccións e dos xéneros periodísticos.
II. LINGUA E SOCIEDADE
• Historia interna da lingua.• A normalización e a normativización lingüística do galego.
III. ESTUDO DA LINGUA
• Revisión das regras básicas de acentuación e de puntuación. A acentuación diacrítica, das palabras compostas, da interrogación e da exclamación.
• Clases de palabras: substantivo (flexión de xénero e nùmero, tipos de substantivos), adxectivo (determinantes), pronome, verbo (estrutura, distinción regular/irregular, formas non persoais, perífrases), adverbio, preposicion, conxunción e interxección.
• Léxico: o territorio e a natureza (a toponimia, a aldea e a cidade, países e habitantes (os xentilicios), o clima, o campo, a montaña e o mar, as árbores e as plantas, os animais vertebrados e invertebrados, etc.).
• Formación de palabras: derivación e composición.• Identificación de voces patrimoniais e de cultismos.
IV. LITERATURA• Características fundamentais dos períodos da literatura galega que se estudan
neste curso.• A lírica medieval: recoñecemento de diferentes tipos de cantigas.• A decadencia e o Rexurdimento da literatura galega: Rosalía de Castro, Curros
e Pondal. Lectura e comentario de textos dos autores estudados neste curso.
101
Departamento de Lingua e Literatura Galega
4º de ESO
Dado que este é o último ano da educación secundaria, o Departamento
considera totalmente primordial que o alumnado teña uns coñecementos xerais sobre a Historia da nosa literatura, sen abandonar a atención á expresión escrita e oral, tanto no nivel morfosintáctico como no léxico-semántico. Cómpre, ademais, subliñar que este último nivel é no que o noso alumnado presenta maiores deficiencias, polo que se fará especial fincapé neste bloque temático.
OBXECTIVOS:
Ademais de continuar cos obxectivos fixados no curso anterior, neste curso preténdese:
• Fomentar o gusto pola lectura como medio de coñecemento da cultura e da vida.
• Estimular a creatividade, despertando o gusto pola escrita.• Conseguir un coñecemento progresivo dos rasgos pertinmentes dos autores e
movementos literarios.• Dominar o uso das técnicas de resumos, esquemas... que lles faciliten a
adquisición de novos coñecementos.• Afondar naqueles aconteceres sociais e culturais que conforman e condicionan
a Historia da lingua.• Introducilos no estudio la lexicoloxía e semántica galegas.• Conseguir maior capacidade léxica en campos de linguaxe específica (artística,
técnica,etc)
1ª AVALIACIÓN:
TEMA 1
1. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer a situación histórica de Galicia no primeiro terzo do século XX.
• Valorar a importancia das Irmandades da Fala e do movemento agrario na
historia de Galicia.
• Identificar os elementos temáticos e estruturais nas obras de Ramón
Cabanillas, así como os recursos retóricos e estilísticos utilizados.
• Comprender o sentido global dun texto poético e identificar o seu tema principal
e os seus aspectos connotativos.
• Reflexionar sobre a propia identidade aprendendo a plasmar a través da escrita
as nosas impresións e modo de percibir o mundo.
102
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Ampliar o léxico persoal mediante a adquisición e o uso do referido ao campo
léxico do tempo cronolóxico.
• Utilizar os dicionarios para buscar información etimolóxica, semántica,
gramatical e ortográfica sobre determinadas palabras.
• Recoñecer as funcións das unidades que forman un enunciado e das relacións
que se establecen entre esas unidades.
• Valorar criticamente os textos propios e alleos tendo en conta a situación
comunicativa para a que foron creados.
• Aceptar de forma comprensiva as normas internas da lingua e fomentar o
interese por adquirir un dominio progresivo da súa gramática.
• Recoñecer os erros máis habituais na produción de textos escritos: silepses e
anacolutos.
• Identificar as distintas linguas que conviven no Estado español e coñecer de
modo global a situación lexislativa na que se atopa cada unha delas.
• Reflexionar de forma crítica sobre o recoñecemento que se lle outorga ás
diferentes linguas no eido administrativo, identificando as áreas nas que o feito
plurilingüe é unha realidade e nas que non.
1. b) Competencias básicas
• Manexo do dicionario para buscar o significado contextualizado de
determinadas palabras dun poema.
• Coñecemento da situación histórica de Galicia no primeiro terzo do século XX.
• Identificación das características estruturais dos textos escolmados da obra de
Ramón Cabanillas e Villar Ponte.
• Comprensión do sentido global dun texto poético de Cabanillas, identificando o
tema principal, o eu poético, os aspectos connotativos, e os recursos retóricos
e estilísticos propios do autor presentes na obra.
• Reflexión sobre a propia identidade aprendendo a plasmar a través da escrita
as nosas impresións e modo de percibir o mundo.
• Realización de actividades de ampliación do léxico do campo semántico tratado
(o tempo cronolóxico).
• Recoñecemento das funcións das unidades que forman un enunciado e das
relacións que se establecen entre elas.
• Elaboración de varios textos escritos representativos de situacións
comunicativas distintas, valorando a súa temática e a súa intencionalidade.
• Aceptación de forma comprensiva das normas internas da lingua e fomento do
interese por adquirir un dominio progresivo da gramática.
103
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Identificación dos erros máis habituais que se dan na produción de textos
escritos: silepses e anacolutos.
• Identificación das linguas que conviven no Estado español e coñecemento
global da situación lexislativa na que se atopa cada unha delas.
• Reflexión crítica sobre o recoñecemento que se lle outorga ás diferentes
linguas no eido administrativo, identificando as áreas nas que o feito plurilingüe
é unha realidade e nas que non.
1. c) Contidos
• Galicia no primeiro terzo do século XX; as Irmandades da Fala.
• O movemento agrario.
• Ramón Cabanillas. A súa vida e obra. Principais características da súa
produción literaria.
• A expresión persoal.
• Campo semántico: o tempo cronolóxico.
• Sintaxe: unidades e funcións.
• Relacións sintácticas de subordinación, coordinación e interdependencia.
• As propiedades do texto: a adecuación a cada situación comunicativa.
• Os anacolutos e as silepses.
• A situación das linguas do Estado español.
1. d) Criterios de avaliación
• Coñecer a situación histórica de Galicia no primeiro terzo do século XX.
• Valorar a importancia das Irmandades da Fala e do movemento agrario na
historia de Galicia.
• Identificar os elementos temáticos e estruturais presentes nas obras de Ramón
Cabanillas, así como os recursos retóricos e estilísticos utilizados.
• Comprender o sentido global dun texto poético e identifica o seu tema principal
e os seus aspectos connotativos.
• Reflexionar sobre a propia identidade e plasma a través da escrita impresións e
percepcións.
• Amplíar o léxico persoal mediante a adquisición e o uso do referido ao campo
léxico do tempo cronolóxico.
• Utilizar os dicionarios para buscar información etimolóxica, semántica,
gramatical e ortográfica sobre determinadas palabras.
• Recoñecer as funcións das unidades que forman un enunciado e as relacións
que se establecen entre esas unidades.
• Valorar criticamente os textos propios e alleos tendo en conta a situación
comunicativa para a que foron creados.
104
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Aceptar de forma comprensiva as normas internas da lingua e interésase por
adquirir un dominio progresivo da súa gramática.
• Recoñecer os erros máis habituais que se dan na produción de textos escritos:
silepses e anacolutos.
• Identificar as distintas linguas que conviven no Estado español e coñece de
modo global a situación lexislativa na que se atopa cada unha delas.
• Reflexionar de forma crítica sobre o recoñecemento que se lle outorga ás
diferentes linguas no eido administrativo e analiza o porqué da situación.
TEMA 2
2. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer o labor realizado polos membros da Xeración Nós entre 1923 e 1936.
• Valorar a importancia histórica do esforzo cultural e normalizador que fixeron os
membros da Xeración Nós, así como o seu papel decisivo na consolidación e
modernización da cultura galega.
• Coñecer os aspectos máis relevantes que caracterizan a obra de Ramón Otero
Pedrayo e Vicente Risco.
• Ampliar información sobre determinados autores ou temas de interese
consultando páxinas de Internet.
• Planificar e revisar as propias producións escritas.
• Ampliar o léxico persoal mediante a adquisición e o uso do referido ao campo
léxico dos sentidos.
• Identificar as diferenzas entre frases simples e complexas, así como as
relacións que se establecen entre os seus elementos constituíntes.
• Diferenciar entre textos connotativos e denotativos.
• Identificar elipses e redundancias e aplicar as correccións oportunas para
mellorar as propias producións.
• Adquirir unha perspectiva xeral da historia da lingua galega dende comezos do
século XX ata a Guerra Civil para comprender a evolución do uso social do
galego.
• Empregar as tecnoloxías da información e a comunicación para atopar
información de difícil acceso e contrastar as informacións dadas.
2. b) Competencias básicas
• Coñecemento do labor realizado polos membros da Xeración Nós entre 1923 e
1936.
105
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Valoración da importancia histórica do esforzo cultural e normalizador que
fixeron os membros da Xeración Nós, así como o seu papel decisivo na
consolidación e modernización da cultura galega.
• Coñecemento dos aspectos máis relevantes que caracterizan a obra de Ramón
Otero Pedrayo e Vicente Risco.
• Ampliación de información sobre determinados autores ou temas de interese
consultando páxinas de Internet.
• Planificación e revisión das propias producións escritas.
• Ampliación do léxico persoal mediante a adquisición e o uso do referido ao
campo léxico dos sentidos.
• Identificación das diferenzas entre frases simples e complexas, así como das
relacións que se establecen entre os seus elementos constituíntes.
• Diferenciación entre textos connotativos e denotativos.
• Identificación de elipses e redundancias e aplicación das correccións oportunas
para mellorar as propias producións.
• Adquisición dunha perspectiva xeral da historia da lingua galega dende
comezos do século XX ata a Guerra Civil para comprender a evolución do uso
social do galego.
• Emprego das tecnoloxías da información e a comunicación para atopar
información de difícil acceso e contrastar as informacións dadas.
2. c) Contidos
• Os tempos do grupo Nós: a época que vai de 1923 a 1936. Contexto histórico,
social e lingüístico en Galicia.
• O grupo Nós e o seu labor.
• Vicente Risco. Perfil biobibliográfico e claves do seu pensamento.
• Ramón Otero Pedrayo. Perfil biobibliográfico e claves do seu pensamento.
• Procedementos para a produción dun texto: planificación, construción, revisión
e presentación.
• Campo semántico: o mundo dos sentidos.
• Sintaxe: a frase simple e complexa. Distinción entre frases endocéntricas e
exocéntricas e a súa subtipoloxía.
• A intención do texto: denotación e connotación.
• A elipse e a redundancia.
• Historia da lingua galega: de principios do século XX á Guerra Civil.
106
Departamento de Lingua e Literatura Galega
2. d) Criterios de avaliación
• Coñecer o labor realizado polos membros da Xeración Nós entre 1923 e 1936.
• Valorar a importancia histórica do esforzo cultural e normalizador que fixeron os
membros da Xeración Nós, así como o seu papel decisivo na consolidación e
modernización da cultura galega.
• Coñecer os aspectos máis relevantes que caracterizan a obra de Ramón Otero
Pedrayo e Vicente Risco.
• Ampliar información sobre determinados autores ou temas de interese
consultando páxinas de Internet.
• Planificar e revisar as propias producións escritas.
• Ampliar o léxico persoal mediante a adquisición e o uso do referido ao campo
léxico dos sentidos.
• Identificar as diferenzas entre frases simples e complexas, así como as
relacións que se establecen entre os seus elementos constituíntes.
• Distinguir os textos connotativos dos denotativos.
• Identificar elipses e redundancias e aplica os correctivos oportunos para
mellorar as propias producións.
• Ter unha perspectiva xeral da historia da lingua galega dende comezos do
século XX ata a Guerra Civil e comprende a evolución do uso social do galego.
• Empregar as tecnoloxías da información e a comunicación para atopar
información de difícil acceso e contrastar as informacións dadas.
TEMA 3
3. a) Obxectivos didácticos
• Comprender os principais aspectos do contexto político, social e cultural (anos
da República, do Estatuto, da Guerra Civil e do exilio) en que se desenvolveu a
vida e a obra de Castelao.
• Tomar conciencia da importancia histórica de Castelao, tanto no eido cívico
como no cultural, e da fonda dimensión simbólica que na actualidade teñen a
súa figura e a súa obra.
• Fomentar o estudo e lectura das distintas manifestacións artísticas creadas por
Castelao.
• Ampliar o espectro de producións culturais e artísticas en lingua galega ás que
accede o alumnado.
• Organizar o lanzamento dun xornal escolar respectando as normas de
produción do xénero xornalístico.
107
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Ampliar o léxico persoal mediante a adquisición de léxico propio do campo
semántico estudado (as relacións sociais).
• Coñecer e identificar as cláusulas simples e complexas.
• Recoñecer as estruturas sintácticas que se corresponden coas oracións
bipolares e coordinadas.
• Reorganizar e redactar textos atendendo aos principios de coherencia
estudados nesta unidade.
• Redactar textos sen caer en cacofonías nin ambigüidades.
• Identificar os elementos que propiciaron un contexto oposto ao mantemento do
galego logo da Guerra Civil e comprender as causas da súa posterior
recuperación.
• Recoñecer a importancia que a rexeneración cultural posterior aos anos
cincuenta tivo sobre o galego e o modo en que este chegou ata os nosos días.
3. b) Competencias básicas
• Lectura e análise das distintas tipoloxías (narrativas, pictóricas, teatrais e
ensaísticas) producidas por Castelao.
• Coñecemento dos principais aspectos biográficos de Daniel Castelao, así como
do seu papel como político e símbolo do galeguismo.
• Coñecemento da obra narrativa, ensaística e dramática de Castelao.
• Lectura e análise de diversos textos literarios de Castelao, identificando os
elementos temáticos e estruturais presentes neles, así como os recursos
gráficos, retóricos e estilísticos empregados.
• Participación na creación dun xornal escolar e elaboración de artigos para o
mesmo.
• Realización de actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico
que se trata: as relacións sociais.
• Distinción entre cláusulas simples e complexas.
• Identificación de oracións bipolares e coordinadas.
• Reorganización e redacción de textos atendendo aos principios de coherencia
estudados.
• Redacción de textos propios evitando cacofonías e ambigüidades.
• Identificación dos elementos que propiciaron un contexto oposto ao
mantemento do galego logo da Guerra Civil e comprensión das causas da súa
posterior recuperación.
• Recoñecemento da importancia que a rexeneración cultural posterior aos anos
cincuenta tivo sobre o galego e o modo en que este chegou ata os nosos días.
108
Departamento de Lingua e Literatura Galega
3. c) Contidos
• A figura de Castelao. A súa vida e a súa dimensión política.
• Castelao e as claves da súa obra: a súa narrativa e os seus ensaios.
• Castelao como pintor e debuxante.
• O xornal escolar.
• Campo semántico: as relacións sociais.
• Cláusulas simples e cláusulas complexas.
• Iniciación ás oracións bipolares e coordinadas.
• A coherencia textual: cantidade de información, claridade, organización das
ideas, progresión lóxica e ausencia de contradicións.
• A ambigüidade e a cacofonía.
• Historia da lingua galega dende a posguerra ata hoxe.
3. d) Criterios de avaliación
• Comprender os principais aspectos do contexto político, social e cultural (anos
da República, do Estatuto, da Guerra Civil e do exilio) en que se desenvolveu a
vida e a obra de Castelao.
• Saber da importancia histórica de Castelao, tanto no eido cívico como no
cultural, e da fonda dimensión simbólica que na actualidade teñen a súa figura
e a súa obra.
• Achegaese ás distintas manifestacións artísticas creadas por Castelao e
interesarse polo seu estudo.
• Redactar os seus propios textos xornalísticos e contribúe á organización do
xornal escolar.
• Ampliar o léxico persoal mediante a adquisición de léxico propio do campo
semántico estudado (as relacións sociais).
• Coñecer e identificar as cláusulas simples e complexas.
• Recoñecer as estruturas sintácticas que se corresponden coas oracións
bipolares e coordinadas.
• Reorganizar e redactar textos atendendo aos principios de coherencia
estudados nesta unidade.
• Redactar textos sen facer uso de cacofonías nin ambigüidades.
• Identificar os elementos que propiciaron un contexto oposto ao mantemento do
galego logo da Guerra Civil e comprende as causas da súa posterior
recuperación.
• Recoñecer a importancia que a rexeneración cultural posterior aos anos
cincuenta tivo sobre o galego e o modo en que este chegou ata os nosos días.
109
Departamento de Lingua e Literatura Galega
TEMA 4
4. a) Obxectivos didácticos
• Comprender o contexto social e cultural que se deu en Europa nos anos
posteriores á Primeira Guerra Mundial, e que posibilitou a aparición das
vangardas artísticas.
• Coñecer e valorar os principais movementos de vangarda e identificar as
técnicas empregadas por cada un deles nas obras de autores galegos das
primeiras décadas do XX.
• Valorar a produción textual de Manuel Antonio, Rafael Dieste e Luís Amado
Carballo, tendo en conta a situación económica, cultural e política dos anos 20.
• Interpretar as producións poéticas das vangardas empregando os recursos
teóricos aprendidos na unidade.
• Coñecer as actitudes e valores básicos da nosa tradición cultural máis recente
e valoralos criticamente elixindo as opcións que mellor favorezan o
desenvolvemento integral como persoas dos alumnos.
• Empregar con corrección a técnica do mapa conceptual como forma de
representar graficamente as ideas ordenadas segundo importancia.
• Ampliar o léxico persoal mediante a adquisición e o uso do referido ao campo
léxico do inverno e do Nadal.
• Identificar, razoando con corrección e exactitude, as funcións que se dan
dentro da cláusula: predicado e suxeito.
• Empregar pronomes, adverbios, repeticións, sinónimos, elipses e conectores
para cohesionar un texto.
• Usar correctamente os signos de puntuación en todas as súas modalidades,
tomando conciencia da importancia que un bo uso deles ten na produción de
textos escritos e na súa lectura pública.
• Tomar conciencia da situación sociolingüística de Galicia comprendendo a
necesidade de avanzar no proceso de normalización lingüística, tanto individual
como socialmente.
4. b) Competencias básicas
• Comprensión do contexto social e cultural que se deu en Europa e en Galicia
nos anos posteriores á Primeira Guerra Mundial e que favoreceu a aparición
dos movementos de vangarda, que pretendían reflectir as novas formas da
vida moderna.
110
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Coñecemento do que significaron os movementos de vangarda na renovación
das artes en xeral e da literatura en particular.
• Valoración do papel renovador desempeñado en Galicia polos homes da
xeración de 1922.
• Lectura e comprensión de textos de Manuel Antonio, Rafael Dieste e Luís
Amado Carballo, atendendo ás características anovadoras presentes neles e
identificando os elementos temáticos e os recursos retóricos e estilísticos
propios do movemento de vangardas.
• Lectura e análise de diversos textos literarios de Manuel Antonio e Luís Amado
Carballo, identificando elementos temáticos e estruturais presentes neles, así
como os recursos retóricos e estilísticos empregados.
• Aplicación do mapa conceptual como técnica da comprensión e da expresión
textual.
• Realización de actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico
que se trata (o inverno e o Nadal).
• Identificación en distintos textos e frases das funcións dunha cláusula:
predicado e suxeito.
• Reflexión sobre as propias producións textuais e presenza nelas de signos de
puntuación, e introdución de puntuación en textos alleos.
• Recoñecemento da situación sociolingüística de Galicia e comprensión da
necesidade de avanzar no proceso de normalización lingüística, tanto individual
como socialmente.
4. c) Contidos
• A orixe dos movementos de vangarda.
• O futurismo, o cubismo, o dadaísmo e o surrealismo.
• As vangardas en Galicia e na pintura galega.
• A xeración de 1922. As liñas de renovación poética: o imaxinismo, o
neotrobadorismo e o vangardismo.
• Manuel Antonio: a súa vida, a súa obra e a súa contribución ás vangardas.
• Aproximación á figura de Rafael Dieste.
• Luís Amado Carballo e a súa técnica poética.
• O mapa conceptual: directrices para a súa elaboración.
• Campo semántico: o inverno e o Nadal.
• O suxeito e o predicado: elementos que desempeñan esas funcións dentro da
cláusula.
111
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• O uso de pronomes, adverbios, repeticións, sinónimos, elipses e conectores
para cohesionar un texto.
• O uso da puntuación: o punto, a coma, o punto e coma.
• A situación sociolingüística de Galicia na actualidade.
4. d) Criterios de avaliación
• Comprender o contexto social e cultural que se deu en Europa nos anos
posteriores á Primeira Guerra Mundial, e que posibilitou a aparición das
vangardas artísticas.
• Coñecer e valorar os principais movementos de vangarda e identifica as
técnicas empregadas por cada un deles nas obras de autores galegos das
primeiras décadas do XX.
• Valorar a produción textual de Manuel Antonio, Rafael Dieste e Luís Amado
Carballo, tendo en conta a situación económica, cultural e política dos anos 20.
• Interpretar correctamente as producións poéticas das vangardas empregando
os recursos teóricos aprendidos na unidade.
• Coñecer as actitudes e valores básicos da nosa tradición cultural máis recente
e valóraos criticamente.
• Empregar con corrección a técnica do mapa conceptual como forma de
representar graficamente as ideas ordenadas segundo importancia.
• Ampliar o léxico persoal mediante a adquisición e o uso do referido ao campo
léxico do inverno e do Nadal.
• Identificar as funcións que se dan dentro da cláusula: predicado e suxeito.
• Empregar pronomes, adverbios, repeticións, sinónimos, elipses e conectores
para cohesionar un texto.
• Usar correctamente os signos de puntuación en todas as modalidades,
tomando conciencia da importancia que un bo uso deles ten na produción de
textos escritos e na súa lectura pública.
• Recoñecer a situación sociolingüística de Galicia e comprende necesidade de
avanzar no proceso de normalización lingüística, tanto individual como
socialmente.
112
Departamento de Lingua e Literatura Galega
2ª AVALIACIÓN:
TEMA 5
5. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer o contexto político, social e cultural que houbo en Galicia nos anos da
guerra e da posguerra, e analizar criticamente as consecuencias que este
contexto represivo tivo para a cultura galega.
• Coñecer os trazos fundamentais da vida e da obra de Cunqueiro
• Valorar as narracións orais como parte do noso acervo literario e cultural.
• Ampliar o léxico persoal mediante a adquisición e o uso do referido ao campo
léxico da cidadanía activa.
• Realizar unha correcta análise sintáctica
• Fomentar a limpeza e a boa caligrafía nas propias producións textuais.
• Utilizar a deíxe como procedemento para reforzar a cohesión dun texto.
• Coñecer e usar correctamente as regras de puntuación.
• Valorar criticamente os prexuízos e actitudes lingüísticas que continúan
presentes na nosa sociedade en relación co galego a pesar de se ter producido
a institucionalización do idioma.
5. b) Competencias básicas
• Coñecemento do contexto social, cultural e lingüístico da Galicia dos anos de
posguerra e análise das consecuencias que a represión tivo para a cultura
galega.
• Comprensión e valoración dos intentos de activación da vida cultural galega
tras a Guerra Civil por parte da editorial Galaxia
• Lectura dos textos máis representativos da produción de Álvaro Cunqueiro,
poñendo especial atención nos trazos máis relevantes que caracterizan a súa
obra narrativa.
• Produción de creacións literarias propias como vía para a expresión de
sentimentos e vivencias propias.
• Realización de actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico
tratado (somos cidadáns).
• Identificación das funcións sintácticas estudadas neste tema
• Recoñecemento nun texto dado das unidades que desempeñan as funcións
tratadas no tema.
• Análise da situación sociolingüística de Galicia.
113
Departamento de Lingua e Literatura Galega
5. c) Contidos
• Estatuto de Autonomía e a Guerra Civil en Galicia.
• A represión e os anos de posguerra en Galicia.
• Os intentos de reinicio do labor cultural en Galicia: a fundación da editorial
Galaxia.
• Álvaro Cunqueiro. Perfil biográfico e aspectos principais da súa narrativa e da
súa obra poética e teatral.
• A oralidade e a fantasía na literatura de Álvaro Cunqueiro.
• O alfabeto: fundamentos de creación literaria.
• Campo semántico: somos cidadáns.
• As funcións sintácticas dentro da cláusula e unidades que as desempeñan: o
complemento directo, o complemento indirecto e complemento axente.
• Procedementos de cohesión textual: a deíxe.
• O uso da puntuación: dous puntos e puntos suspensivos.
• A institucionalización da lingua galega.
5. d) Criterios de avaliación
• Coñecer o contexto social, cultural e lingüístico da Galicia dos anos de
posguerra
• Comprender os intentos de activación da vida cultural galega tras a Guerra Civil
por parte da editorial Galaxia.
• Ler os textos máis representativos da produción de Álvaro Cunqueiro.
• Producir creacións literarias propias
• Realizar actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico
tratado (somos cidadáns).
• Identificar as funcións sintácticas estudadas nesta unidade
• Recoñecer nun texto dado as unidades que desempeñan as funcións tratadas
no tema.
• Analizar a situación sociolingüística actual de Galicia.
TEMA 6
6. a) Obxectivos didácticos
• Observar os recursos propios da tradición oral empregados por Ánxel Fole na
súa produción narrativa
• Ler e analizar, temática e formalmente, diversos textos poéticos de Luís
Pimentel,de Aquilino Iglesias Alvariño e de Xosé Mª Díaz Castro
• Ler, comprender e analizar os distintos aspectos dun texto (texto expositivo).
114
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Realizar actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico que
se trata (o Entroido e os produtos típicos desta festa).
• Identificar e recoñecer os complementos circunstanciais nun enunciado, así
como as unidades que poden desempeñar esa función.
• Identificar o suplemento nun enunciado e os distintos tipos de unidades que
poden funcionar como tal.
• Usar as normas ortográficas con corrección no referente ao emprego de
parénteses e comiñas.
• Coñecer de modo global as normativas que recoñecen a oficialidade da lingua
galega.
• Tomar conciencia sobre a importancia da normalización
6. b) Competencias básicas
• Observación dos recursos propios da tradición oral empregados por Ánxel Fole
na súa produción narrativa
• Lectura e análise, temática e formal, de diversos textos poéticos de Luís
Pimentel
• Lectura e análise de diversos textos poéticos de Aquilino Iglesia Alvariño e
Xosé María Díaz Castro, comparando ambas as dúas tipoloxías estruturais e
temáticas.
• Lectura, comprensión e análise dos distintos aspectos dun texto (texto
expositivo).
• Realización de actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico
que se trata (o Entroido e os produtos típicos desta festa).
• Identificación e recoñecemento dos complementos circunstanciais nun
enunciado, así como das unidades que poden desempeñar esa función.
• Identificación do suplemento nun enunciado e dos distintos tipos de unidades
que poden funcionar como tal.
• Uso das normas ortográficas con corrección no referente ao emprego de
parénteses e comiñas.
• Coñecemento de modo global as normativas que recoñecen a oficialidade da
lingua galega.
• Concienciación sobre a importancia da normalización
6. c) Contidos
• Ánxel Fole. Perfil biográfico e principais características da súa obra. O retrato
da Galicia máxica e popular e a oralidade na súa produción.
115
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• A poesía dos anos cincuenta: Luís Pimentel.
• Os poetas da xeración do 36: Aquilino Iglesia Alvariño e Xosé María Díaz
Castro.
• Os textos expositivos.
• Campo semántico: o Entroido e os produtos típicos desa festa.
• O complemento circunstancial e o suplemento.
• Procedementos de cohesión: referencia interna.
• Uso das parénteses e as comiñas.
• Os dereitos lingüísticos.
6. d) Criterios de avaliación
• Valorar a importancia cultural que tivo a obra de Ánxel Fole
• Analizar, temática e formalmente, diversos textos poéticos de Luís Pimentel,
prestando especial atención aos eixes sobre os que xira a súa obra: a soidade,
o paso do tempo e a morte.
• Analizar diversos textos poéticos de Aquilino Iglesia Alvariño e Xosé María Díaz
Castro.
• Comprender e analizar os distintos aspectos dun texto expositivo.
• Realizar actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico que
se trata (o Entroido e os produtos típicos desta festa).
• Identificar e recoñecer os complementos circunstanciais nun enunciado, así
como as unidades que poden desempeñar esa función.
• Identificar o suplemento nun enunciado e os distintos tipos de unidades que
poden funcionar como tal.
• Elaborar textos escritos empregando a referencia interna como procedemento
de cohesión.
• Usar as normas ortográficas con corrección no referente ao emprego de
parénteses e comiñas.
• Coñecer de modo global as normativas que recoñecen a oficialidade da lingua
galega.
• Comprende o estado actual dos dereitos lingüísticos en Galicia.
TEMA 7
7. a) Obxectivos didácticos
• Comprender o fenómeno da emigración a América e o contexto
socioeconómico e cultural que a propiciou.
116
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Coñecer o papel sociopolítico e cultural xogado polas comunidades de
exiliados na emigración.
• Analizar diferentes textos tirados da obra de Seoane, Blanco Amor e outros
escritores da época do exilio (Lorenzo Varela e Valentín Paz Andrade).
• Ler diversos textos literarios dos autores que conforman esta xeración do exilio,
• Elaborar textos argumentativos respectando as normas de produción que se
aplican para esta tipoloxía textual.
• Realizar actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico
tratado (as romarías).
• Identificar os atributos e os complementos predicativos nun enunciado e
aquelas unidades que poidan desempeñar estas funcións.
• Usar os conectores de espazo e tempo tanto nos textos descritivos como nos
narrativos.
• Empregar correctamente os parágrafos nas propias producións e identificar
malos usos nos textos alleos.
• Valorar o galego como lingua propia de Galicia.
• Coñecer as principais experiencias de dinamización e normalización lingüística
existentes en Galicia.
• Utilizar as tecnoloxías da información e a comunicación para buscar
información sobre o proceso normalizador do galego.
7. b) Competencias básicas
• Comprensión do fenómeno da emigración a América e do contexto
socioeconómico e cultural que a propiciou.
• Coñecemento do papel sociopolítico e cultural xogado polas comunidades de
exiliados na emigración.
• Análise de diferentes textos tirados da obra de Seoane, Blanco Amor e outros
escritores da época do exilio (Lorenzo Varela e Valentín Paz Andrade).
• Lectura de diversos textos literarios dos autores que conforman esta xeración
do exilio, prestando especial atención ás características formais e estilísticas
das súas obras.
• Elaboración de textos argumentativos respectando as normas de produción
que aplican para esta tipoloxía textual.
• Realización de actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico
tratado (as romarías).
• Identificación dos atributos e os complementos predicativos nun enunciado e
aquelas unidades que poidan desempeñar estas funcións.
117
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Uso dos conectores de espazo e tempo tanto nos textos descritivos como nos
narrativos.
• Emprego correcto dos parágrafos nas propias producións e identificación de
malos usos en textos alleos.
• Valoración do galego como lingua propia de Galicia.
• Coñecemento das principais experiencias de dinamización e normalización
lingüística existentes en Galicia.
7. c) Contidos
• Contexto histórico do desenvolvemento da cultura galega no exilio: a actividade
política e cultural.
• As achegas culturais dos exiliados.
• Os escritores do exilio. Os poetas Luís Seoane e Lorenzo Varela.
• A figura de Eduardo Blanco Amor e a súa produción narrativa.
• Os textos argumentativos.
• Campo semántico: as romarías.
• O atributo e o predicativo.
• Os conectores de espazo e de tempo.
• O parágrafo: tipoloxía.
• A normalización do galego.
7. d) Criterios de avaliación
• Comprender o fenómeno da emigración a América
• Valorar a formación de comunidades galegas nas grandes cidades
latinoamericanas e a importancia da presenza de exiliados nesas
comunidades.
• Coñecer o papel sociopolítico e cultural xogado polas comunidades de
exiliados na emigración.
• Analizar diferentes textos tirados da obra de Seoane, Blanco Amor e outros
escritores da época do exilio (Lorenzo Varela e Valentín Paz Andrade).
• Ler diversos textos literarios dos autores que conforman esta xeración do exilio,
prestando especial atención ás características formais e estilísticas das súas
obras.
• Elaborar textos argumentativos respectando as normas de produción que
aplican para esta tipoloxía textual.
• Realizar actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico
tratado (as romarías).
118
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Identificar os atributos e os complementos predicativos nunha oración e
aquelas unidades que poidan desempeñar estas funcións.
• Usar os conectores de espazo e tempo tanto nos textos descritivos como nos
narrativos.
• Empregar correctamente os parágrafos nas propias producións e identifica
malos usos nos textos alleos.
• Valorar o galego como lingua propia de Galicia.
• Coñecer as principais experiencias de dinamización e normalización lingüística
existentes en Galicia.
• Utilizar as tecnoloxías da información e a comunicación para buscar
información sobre o proceso normalizador do galego.
TEMA 8
8. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer os cambios que se deron no contexto social e cultural na Galicia da
etapa 1960-1975 e analizar as circunstancias en que os escritores galegos
tiveron que desenvolver o seu labor.
• Coñecer os principais aspectos biográficos da vida de Celso Emilio Ferreiro, así
como os trazos máis relevantes que caracterizan a súa obra poética.
• Ler e analizar os principais textos poéticos de Celso Emilio Ferreiro, e observar
as grandes liñas que definen a súa obra, prestando especial atención aos
aspectos temáticos e estruturais presentes nos seus poemas.
• Identificar os recursos estilísticos propios do xénero poético na escolma de
textos de Celso Emilio Ferreiro.
• Coñecer o emprego que se fai da lingua galega en Internet, así como os
recursos tecnolóxicos que contribúen ao seu uso.
• Ampliar o léxico propio do campo semántico tratado (o concello, a
administración local).
• Analizar cláusulas subordinadas substantivas e adxectivas e comprender a
función que desempeñan na cláusula complexa.
• Utilizar conectores textuais para estruturar as ideas.
• Redactar textos prestando especial atención á súa estrutura por parágrafos.
• Recoñecer as marcas que caracterizan as distintas variedades lingüísticas
existentes en Galicia.
119
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Valorar a importancia da conservación do patrimonio lingüístico galego como
símbolo da identidade colectiva.
8. b) Competencias básicas
• Coñecemento dos cambios que se deron no contexto social e cultural na
Galicia da etapa 1960-1975 e análise das circunstancias en que os escritores
galegos tiveron que desenvolver o seu labor.
• Coñecemento dos principais aspectos biográficos da vida de Celso Emilio
Ferreiro, así como dos trazos máis relevantes que caracterizan a súa obra
poética.
• Lectura e análise dos principais textos poéticos de Celso Emilio Ferreiro, e
observación das grandes liñas que definen a súa obra, prestando especial
atención aos aspectos temáticos e estruturais presentes nos seus poemas.
• Identificación de recursos estilísticos propios do xénero poético na escolma de
textos de Celso Emilio Ferreiro.
• Adquisición de destreza na procura de información a través do emprego de
xornais dixitais, atendendo especialmente aos que se producen en lingua
galega.
• Ampliación do léxico propio do campo semántico tratado (o concello, a
administración local).
• Análise de cláusulas subordinadas substantivas e adxectivas e comprensión da
función que desempeñan na cláusula complexa.
• Utilización de conectores para estruturar as ideas.
• Redacción de textos prestando especial atención á súa estrutura por
parágrafos.
• Recoñecemento das marcas que caracterizan as distintas variedades
lingüísticas existentes en Galicia.
8. c) Contidos
• As transformacións en Galicia e no mundo entre os anos 1960 e 1975.
• A resistencia ao franquismo en Galicia.
• Celso Emilio Ferreiro. Perfil biográfico e trazos definitorios da súa obra.
• Características principais da creación poética de Celso Emilio.
• Os xornais dixitais.
• Campo semántico: o concello (a administración local).
• Cláusulas subordinadas substantivas e subordinadas adxectivas.
120
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Conectores para estruturar as ideas.
• Parágrafos de enunciado e parágrafos de causa / efecto.
• As variedades xeográficas do galego.
8. d) Criterios de avaliación
• Coñecer os cambios que se deron no contexto social e cultural na Galicia da
etapa 1960-1975
• Coñecer os principais aspectos biográficos da vida de Celso Emilio Ferreiro
• Analizar os principais textos poéticos de Celso Emilio Ferreiro, e identifica as
grandes liñas que definen a súa obra
• Identifica os recursos estilísticos propios do xénero poético na escolma de
textos de Celso Emilio Ferreiro.
• Coñecer o emprego que se fai da lingua galega en Internet, así como os
recursos tecnolóxicos que contribúen ao seu uso.
• Amplíar o léxico propio do campo semántico tratado (o concello, a
administración local).
• Analizar cláusulas subordinadas substantivas e adxectivas e comprende a
función que desempeñan na cláusula complexa.
• Utilizar conectores textuais para estruturar as ideas.
• Redactar textos prestando especial atención á súa estrutura por parágrafos.
• Recoñecer as marcas que caracterizan as distintas variedades lingüísticas
existentes en Galicia.
• Valorar a importancia da conservación do patrimonio lingüístico galego como
símbolo da identidade colectiva.
3ª AVALIACIÓN:
TEMA 9
9. a) Obxectivos didácticos
• Comprender a influencia europea na poesía galega dos anos 50.
• Ler e analizar os aspectos estruturais, estilísticos e de contido nas obras dos
poetas das Festas Minervais.
• Utilizar a escrita como ferramenta de expresión persoal.
• Realizar actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico que
se trata (a reciclaxe).
• Analizar cláusulas subordinadas adverbiais e comprender a función que
desempeñan na cláusula complexa.
121
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Identificar os conectores textuais como elementos que enlazan entre si os
enunciados que compoñen un texto.
• Utilizar correctamente os parágrafos atendendo ao seu uso en comparacións.
• Coñecer o galego que debemos empregar en situacións comunicativas
formalizadas.
• Recoñecer as entidades con poder decisorio en materia lingüística en Galicia,
así como as súas principais publicacións de referencia.
9. b) Competencias básicas
• Comprensión da influencia europea na poesía galega dos anos 50.
• Lectura e análise dos aspectos estruturais, estilísticos e de contido nas obras
dos poetas das Festas Minervais.
• Utilización da escrita como ferramenta de expresión persoal.
• Realización de actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico
que se trata (a reciclaxe).
• Análise de cláusulas subordinadas adverbiais e comprensión da función que
desempeñan na cláusula complexa.
• Identificación dos conectores textuais como elementos que enlazan entre si os
enunciados que compoñen un texto.
• Utilización correcta dos parágrafos atendendo ao seu uso en comparacións.
• Coñecemento da variante lingüística supradialectal que debemos empregar en
situacións comunicativas formalizadas.
• Recoñecemento das entidades con poder decisorio en materia lingüística en
Galicia, así como as súas principais publicacións de referencia.
9. c) Contidos
• A xeración poética dos anos 50 e a súa evolución.
• Uxío Novoneyra. Breve biografía e trazos sobranceiros da súa obra: a súa
visión cósmica da paisaxe.
• Biografía de Avilés de Taramancos e aproximación á súa obra.
• Principais autores da xeración dos cincuenta: Manuel María, Bernardino Graña,
Xohana Torres.
• Creación literaria: a imaxe persoal.
• Campo semántico: a reciclaxe.
• As oracións subordinadas adverbiais.
• Conectores organizadores do discurso.
• Os parágrafos de comparación e contraste.
122
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• A lingua estándar.
9. d) Criterios de avaliación
• Comprender a influencia europea na poesía galega dos anos 50.
• Analizar os aspectos estruturais, estilísticos e de contido nas obras dos poetas
das festas minervais.
• Utilizar a escrita como ferramenta de expresión persoal.
• Realizar actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico que
se trata (a reciclaxe).
• Analizar cláusulas subordinadas adverbiais e comprende a función que
desempeñan na oración composta.
• Identificar os conectores textuais
• Utilizar correctamente os parágrafos atendendo ao seu uso en comparacións.
• Coñecer o galego que debemos empregar en situacións comunicativas
formalizadas.
• Recoñecer as entidades con poder decisorio en materia lingüística en Galicia,
así como as súas principais publicacións de referencia.
• Valorar o patrimonio lingüístico como un valor cultural máis que debe ser
preservado.
TEMA 10
10. a) Obxectivos didácticos
• Identificar e analizar os cambios sociais que se deron no panorama social e
cultural galego durante a época dos sesenta.
• Coñecer e identificar as tres liñas principais da narrativa galega entre 1960 e
1975: etapa de madurez, narrativa realista e a Nova Narrativa Galega.
• Comprender a situación sociopolítica que produciu o movemento da Nova
Narrativa Galega e a importancia que tivo ao romper co ruralismo e coas
estratexias narrativas tradicionais.
• Coñecer os trazos fundamentais que caracterizan a obra narrativa de cada un
dos autores tratados na unidade (X. Neira Vilas, X. L. Méndez Ferrín, C.
Casares e M. X. Queizán).
• Desenvolver o gusto pola lectura de obras narrativas de carácter rupturista e
pola elaboración de textos propios onde se expresen as opinións persoais de
xeito razoado e comprensible.
• Identificar os trazos principais dun relato de terror.
123
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Reflexionar sobre os cambios que se teñen producido na lingua derivados da
introdución das novas tecnoloxías no noso día a día.
• Adquirir unha maior amplitude de léxico propio do campo semántico tratado (a
xustiza).
• Recoñecer as diferentes estruturas que presentan as oracións condicionais e
concesivas.
• Comprender e producir mensaxes escritas con propiedade, autonomía e
creatividade en lingua galega, utilizándoa para se comunicar e organizar os
propios pensamentos e para reflexionar sobre os procesos implicados no uso
da linguaxe, respectando sempre as normas ortográficas.
• Usar correctamente as terminacións -cia/-cio e -za/-zo.
• Coñecer as orientacións que se deben asumir e utilizar de xeito natural na fala
e na escrita para evitar facer da linguaxe unha ferramenta sexista.
10. b) Competencias básicas
• Identificación e análise dos cambios sociais que se deron no panorama social e
cultural galego durante a década dos sesenta.
• Distinción das etapas polas que transcorreu a traxectoria da narrativa galega,
reparando nas peculiaridades da etapa de 1960 a 1975, e na que se iniciou
tras a morte de Franco.
• Coñecemento do que supuxo o movemento da Nova Narrativa Galega e
análise dos elementos que caracterizan este movemento fronte á narrativa
anterior.
• Coñecemento dos trazos máis relevantes que caracterizan a obra narrativa dos
autores máis representativos da Nova Narrativa Galega e lectura de obras ou
fragmentos da súa produción.
• Elaboración de textos onde se exprese de xeito razoado a valoración persoal
sobre unha obra.
• Reflexión sobre os cambios que se produciron na lingua derivados da
introdución das novas tecnoloxías no noso día a día.
• Participación activa en debates organizados, respectando as quendas de
intervención de cada unha das persoas.
• Realización de actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico
tratado (a xustiza).
• Análise de diversos tipos de oracións bipolares con especial atención ás
tipoloxías estudadas nesta unidade.
124
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Elaboración de textos de carácter narrativo, respectando as normas de
acentuación ortográfica.
• Uso correcto das terminacións -cia/-cio e -za/-zo.
• Coñecemento das orientacións que se deben asumir e utilizar de xeito natural
na fala e na escrita para evitar facer da linguaxe unha ferramenta sexista.
• Sensibilidade cara aos textos que denoten discriminación sexual ou doutro tipo.
10. c) Contidos
• Os anos sesenta en Galicia: as transformacións políticas, económicas e
sociais.
• A evolución da narrativa galega nos anos sesenta: a ruptura co ruralismo e as
estratexias narrativas tradicionais.
• O movemento literario da Nova Narrativa Galega e os autores máis destacados
deste movemento.
• Perfil biográfico e trazos definitorios da obra de Xosé Neira Vilas, Xosé Luís
Méndez Ferrín, Carlos Casares e María Xosé Queizán.
• As TIC: novas formas de comunicación.
• Campo semántico: a xustiza.
• As oracións bipolares I: as condicionais e as concesivas.
• Normas de acentuación ortográfica.
• O uso de -cia/-cio e -za/-zo.
• A linguaxe sexista.
10. d) Criterios de avaliación
• Identifica e analiza os cambios sociais que se deron no panorama social e
cultural galego durante a época dos sesenta.
• Coñece e identifica as tres liñas principais da narrativa galega entre 1960 e
1975: etapa de madurez, narrativa realista e a Nova Narrativa Galega.
• Comprende a situación sociopolítica que produciu o movemento da Nova
Narrativa Galega e a importancia que tivo ao romper co ruralismo e coas
estratexias narrativas tradicionais.
• Coñece os trazos fundamentais que caracterizan a obra narrativa de cada un
dos autores tratados na unidade (X. Neira Vilas, X. L. Méndez Ferrín, C.
Casares e M. X. Queizán).
• Interésase pola lectura de obras narrativas de carácter rupturista e pola
elaboración de textos propios onde se expresen as opinións persoais de xeito
razoado e comprensible.
125
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Identifica os trazos principais dun relato de terror.
• Reflexiona sobre os cambios que se produciron na lingua derivados da
introdución das novas tecnoloxías no noso día a día.
• Amplía o léxico propio do campo semántico da xustiza.
• Recoñece as diferentes estruturas que presentan as oracións condicionais e
concesivas.
• Comprende e produce mensaxes escritas con propiedade, autonomía e
creatividade en lingua galega, utilizándoa para se comunicar e organizar os
propios pensamentos e para reflexionar sobre os procesos implicados no uso
da linguaxe, respectando sempre as normas ortográficas.
• Usa correctamente as terminacións -cia/-cio e -za/-zo.
• Coñece as orientacións que se deben asumir e utilizar de xeito natural na fala e
na escrita para evitar facer da linguaxe unha ferramenta sexista.
TEMA 11
11. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer e analizar os cambios sociais que se produciron en España e en
Galicia dende 1975 ata a actualidade.
• Analizar o novo status legal acadado pola lingua galega e coñecer as
consecuencias que este cambio tivo para a nosa literatura.
• Recoñecer as principais liñas e autores que salientan na poesía dos oitenta.
• Comparar textos dos novos grupos poéticos con outros estudados ao longo do
curso e pertencentes a tendencias antitéticas.
• Crear unha escolma poética con textos representativos de autores da xeración
dos oitenta seleccionados polo alumnado.
• Ler as obras da escolma proposta e elaborar textos onde se exprese, de xeito
razoado, a valoración persoal sobre os poemas lidos.
• Declamar os poemas da escolma.
• Coñecer as normas de redacción dunha reclamación e identificar os contextos
onde é requirida.
• Coñecer as normas básicas de redacción dunha solicitude e identificación dos
contextos e situacións nas cales o seu uso é requirido.
• Elaborar un currículo persoal seguindo as normas de redacción deste e
empregando con exactitude as aprendidas con anterioridade.
126
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Realizar actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico que
se estudou (as accións).
• Analizar oracións bipolares e comprender as distintas funcións que
desempeñan dentro da oración segundo a súa tipoloxía.
• Aceptar de forma comprensiva as normas internas da lingua e fomentar o
interese por adquirir un dominio progresivo da súa gramática.
• Interpretar as abreviaturas e siglas máis usuais.
• Usar correctamente os grupos -cc-/-ct-.
• Analizar a situación do sector editorial galego.
• Valorar as obras literarias como parte do noso patrimonio cultural e lingüístico.
11. b) Competencias básicas
• Coñecemento e análise dos cambios sociais que se produciron en España e en
Galicia dende 1975 ata a actualidade.
• Análise do novo status legal acadado pola lingua galega e coñecemento das
consecuencias que este cambio tivo para a nosa literatura.
• Recoñecemento das principais liñas e autores que salientan na poesía dos
oitenta.
• Comparación de textos dos novos grupos poéticos con outros estudados ao
longo do curso e pertencentes a tendencias antitéticas.
• Creación dunha escolma poética con textos representativos de autores da
xeración dos oitenta seleccionados polo alumnado.
• Lectura das obras da escolma proposta e elaboración de textos onde se
exprese, de xeito razoado, a valoración persoal sobre os poemas lidos.
• Selección dun dos poemas da escolma e a súa posterior declamación na clase.
• Coñecemento das normas básicas de redacción dunha reclamación e
identificación dos contextos onde esta é requirida.
• Coñecemento das normas básicas de redacción dunha solicitude e
identificación dos contextos e situacións nas cales o seu uso é requirido.
• Elaboración dun currículo persoal seguindo as normas de redacción deste e
empregando con exactitude as aprendidas con anterioridade.
• Realización de actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico
que se estudou (as accións).
• Análise de oracións bipolares e comprensión da distinta función que
desempeñan dentro da oración segundo a súa tipoloxía.
• Interpretación de abreviaturas e siglas.
• Uso correcto dos grupos -cc-/-ct-.
127
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Análise da situación do sector editorial galego.
11. c) Contidos
• As transformacións da sociedade galega tras a fin da ditadura franquista. O
novo marco político e social.
• A oficialización da lingua galega. Os avances no proceso de normalización
lingüística.
• A consolidación da industria editorial galega.
• A aparición de novos grupos poéticos: as voces femininas e a ruptura co
socialrealismo.
• A xeración poética dos oitenta.
• As solicitudes, as reclamacións.
• A elaboración dun currículo.
• Campo semántico: as accións.
• As oracións bipolares: causais, consecutivas e comparativas.
• Abreviaturas e siglas.
• O uso de -cc-/-ct-.
• As industrias culturais: o libro galego.
11. d) Criterios de avaliación
• Coñece e analiza os cambios sociais que se produciron en España e en Galicia
dende 1975 ata a actualidade.
• Analiza o novo status legal acadado pola lingua galega e coñece as
consecuencias que este cambio tivo para a nosa literatura.
• Recoñece as principais liñas e autores que salientan na poesía dos oitenta.
• Compara textos dos novos grupos poéticos con outros estudados ao longo do
curso e pertencentes a tendencias antitéticas.
• Elabora textos onde se expresa, de xeito razoado, a valoración persoal sobre
os poemas lidos.
• Coñece as normas básicas de redacción dunha reclamación e identifica os
contextos onde esta é requirida.
• Coñece as normas básicas de redacción dunha solicitude e identifica dos
contextos e situacións nas cales o seu uso é requirido.
• Elabora o seu propio currículo atendendo ás normas estruturais deste tipo de
documentos.
• Realiza actividades de ampliación do léxico propio do campo semántico que se
estudou (as accións).
128
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Analiza oracións bipolares e comprende as distintas funcións que desempeñan
segundo a súa tipoloxía.
• Acepta de forma comprensiva as normas internas da lingua e interésase por
adquirir un dominio progresivo da súa gramática.
• Interpreta as abreviaturas e siglas máis usuais.
• Usa correctamente os grupos -cc-/-ct-.
• Recoñece cal é a situación da industria editorial galega na actualidade e
comprende as transformacións históricas que este sector ten vivido.
• Valora as obras literarias como parte do noso patrimonio cultural e lingüístico.
TEMA 12
12. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer os motivos sociais e culturais que propiciaron a expansión da narrativa
galega dende 1980.
• Coñecer o novo marco político conformado tras a aprobación do Estatuto de
Autonomía e a súa incidencia no aumento da produción editorial galega.
• Identificar puntos converxentes e diferenzas entre as producións narrativas da
Xeración dos oitenta e as poéticas desa mesma xeración.
• Ler e valorar obras narrativas pertencentes aos autores das xeracións
estudadas na unidade.
• Analizar os factores que permitiron que se consolidase a área da literatura
infantil e xuvenil e apreciar a grande importancia que supón a existencia de
libros escritos en lingua galega neste campo.
• Valorar a importancia do auxe da produción dramática en Galicia.
• Ler textos dos autores representativos deste período prestando especial
atención ao uso que das imaxes e dos símiles fan os distintos autores e
autoras.
• Valorar de forma crítica as mensaxes connotativas intrínsecas ás mensaxes
publicitarias.
• Adquirir unha maior amplitude de léxico propio do campo semántico tratado (as
vacacións).
• Recoñecer as oracións coordinadas copulativas, disxuntivas, adversativas e
distributivas e analizar as diferenzas existentes entre elas.
• Interpretación dos símbolos e dos acrónimos máis usados na linguaxe oral e
escrita.
129
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Identificar, tanto en textos propios como alleos, incorreccións ortográficas
relacionadas co uso de maiúsculas e minúsculas.
• Lectura e comprensión de banda deseñada en galego, identificando os
principais soportais en Internet aos que acudir para afondar máis no tema.
• Obter e seleccionar información utilizando as novas tecnoloxías e tratala de
forma autónoma.
• Transmitir a información obtida das novas tecnoloxías de maneira organizada e
intelixible.
• Identificar o acceso á produción musical galega a través das novas tecnoloxías.
12. b) Competencias básicas
• Identificación e análise dos cambios sociais e da formación dun público lector
consolidado dende 1980.
• Análise dos novos xeitos de entender a narrativa e estudo das características
estruturais e temáticas das obras pertencentes a este novo rexurdir narrativo
dos oitenta.
• Realización dunha exposición cos principais títulos das coleccións de literatura
infantil e xuvenil, escollendo aqueles que o alumnado considere que contan
cun especial atractivo.
• Dramatización dalgún fragmento de obras teatrais de dramaturgos galegos.
• Recoñecemento das principais liñas e autores que sobresaen na narrativa e no
teatro actuais.
• Elaboración de textos onde se exprese de xeito razoado a valoración persoal
sobre unha obra lida.
• Elaboración de textos de carácter creativo, mediante o emprego das técnicas e
recursos definidos ao longo do curso e prestando especial atención ao uso de
símiles e imaxes.
• Recoñecemento das características e estratexias propias das mensaxes
publicitarias.
• Valoración crítica das mensaxes connotativas intrínsecas ás mensaxes
publicitarias.
• Ampliación do léxico propio do campo semántico que se trata (as vacacións).
• Elaboración de esquemas que permitan coñecer as distintas relacións de
coordinación que se establecen entre as oracións.
• Interpretación dos símbolos e dos acrónimos.
130
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Identificación de incorreccións ortográficas relacionadas co uso de maiúsculas
e minúsculas.
• Análise da información recollida a través de internet sobre música e banda
deseñada en Galicia.
• Lectura e comprensión de banda deseñada en galego, identificando os
principais soportais en internet aos que acudir para afondar no tema.
• Identificación do acceso á produción musical galega a través das novas
tecnoloxías.
12. c) Contidos
• A expansión da narrativa galega dende 1980: cambios sociopolíticos.
• A xeración narrativa dos oitenta: Víctor Freixanes, Alfredo Conde e Xavier
Alcalá.
• A narrativa actual: Suso de Toro, Manuel Rivas e Darío Xohán Cabana.
• As voces femininas dos anos 90.
• A consolidación da literatura infantil e xuvenil.
• A creación do Centro Dramático Galego e o medre da produción teatral galega.
• A publicidade.
• Campo semántico: as vacacións.
• As oracións coordinadas: copulativas, disxuntivas, adversativas e distributivas.
• Os símbolos e os acrónimos.
• As maiúsculas e as minúsculas.
• As industrias culturais: a música e a banda deseñada.
12. d) Criterios de avaliación
• Coñece os motivos sociais e culturais que propiciaron a expansión da narrativa
galega dende 1980.
• Coñece o novo marco político conformado tras a aprobación do Estatuto de
Autonomía e a súa incidencia no aumento da produción editorial galega.
• Identifica puntos converxentes e diferenzas entre as producións narrativas da
Xeración dos oitenta e as poéticas desa mesma xeración.
• Le obras narrativas pertencentes aos autores das xeracións estudadas na
unidade e recoñece a súa importancia.
• Analiza os factores que permitiron a consolidación da literatura infantil e xuvenil
e aprecia a grande importancia que supón a existencia de libros escritos en
lingua galega neste campo.
• Valora e analiza a importancia do auxe da produción dramática en Galicia.
131
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Le textos escolmados dos autores representativos deste período prestando
especial atención ao uso que das imaxes e dos símiles fan os distintos autores
e autoras.
• Valora de forma crítica as mensaxes connotativas intrínsecas ás mensaxes
publicitarias.
• Amplía o léxico propio do campo semántico tratado (as vacacións).
• Recoñece as oracións coordinadas copulativas, disxuntivas, adversativas e
distributivas e analiza as diferenzas existentes entre elas.
• Recoñece e interpreta os símbolos e os acrónimos máis usados na linguaxe
oral e escrita.
• Identifica incorreccións ortográficas relacionadas co uso de maiúsculas e
minúsculas.
• Selecciona información coa novas tecnoloxías e trata esta información de
forma autónoma.
• Transmite a información obtida das novas tecnoloxías de maneira organizada e
intelixible.
METODOLOXÍA:
Exercicios de ortografía e puntuación. Exercicios de léxico. Exercicios de morfosintaxe (mediante os cales se irá facendo, en cada
trimestre, o repaso destes temas). Cada semana, aproximadamente, lectura dun texto e exercicios sobre a súa
comprensión. Redaccións. Composicións creativas. Exposicións orais. Realización de esquemas, cadros sinópticos e resumos. Toma de datos (apuntamentos, notas, fichas...) correcta. Pequenos traballos ou fichas sobre os libros de lectura.
MATERIAIS:
o Libro de texto: V.V.A.A.: Lingua e Literatura, 4º de ESO, Ed. Xerais.o Dicionarios.o Xornais.o Gravacións.o Material de reprografía: O carácter da asignatura e a propia formulación
metodolóxica impón o uso constante dunha gran variedade de textos para a análise e comentario, que haberán de ser reprografiados.
o Será preciso utilizar libros de lectura, cadernos de actividades específicos (ortografía, expresión) segundo as necesidades particulares de cada alumno, proxeccións de vídeo, DVD, software informático etc.
o A biblioteca do centro e todas as materiais que nela están a disposición dos nosos alumnos formarán parte das súas actividades cotiás.
132
Departamento de Lingua e Literatura Galega
o Os libros de lectura propostos (sendo obrigatorio ler un por trimestre), que son:
• . 1ª avaliación: Castelao, Os vellos non deben namorarse.
• . 2ª avaliación: Manuel Rivas, Os comedores de patacas.
• . 3ª avaliación: Fran Alonso, Poetízate
CONTIDOS MÍNIMOS DE 4º DE ESO
I. COMUNIACIÓN
• Os medios de comunicación audiovisuais: análise das diferentes linguaxes específicas.
II. LINGUA E SOCIEDADE
• A situación actual do idioma galego: lexislación que regula o uso das linguas oficiais de Galicia.
• Variedades xeográficas: principais fenómenos lingüísticos que caracterizan as variedades dialectais do galego.
III. ESTUDO DA LINGUA
• Maiúsculas, abreviaturas, siglas e acrónimos. A oración simple e composta. Funcións sintácticas na oración. Oración composta: coordinación e subordinación. Tipos de oracións coordinadas. Tipos de oracións subordinadas.
• Léxico: as institucións, as tradicións e os costumes (a administración, o tempo, as estacións, as tradicións, os acontecementos cíclicos: o magosto, o nadal, o entroido, as romerías, etc.).
• Polisemia e homonimia.• Identificación de neoloxismos e préstamos.
IV. LITERATURA
• Características fundamentais dos períodos da literatura galega que se estudan neste curso.
• Principais autores e tendencias literarias dos séculos XX e XXI.• Comentario, entre outros posibles, dun texto de Ramón Cabanillas, Castelao,
Amado Carballo, Celso Emilio Ferreiro, Blanco Amor, Álvaro Cunqueiro, Pura Vázquez, Neira Vilas, Carlos Casares e Méndez Ferrín.
• Tendencias actuais da lírica, da narrativa e da dramática.
PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE CUALIFICACIÓN E AVALIACIÓN E PARA EDUCACIÓN SECUNDARIA OBRIGATORIA
A avaliación nos cursos de ESO será continua, sendo sempre obxecto de exame todo o visto anteriormente. Valorarase, tamén, o traballo persoal, tanto individual como en grupo, a presentación de traballos, o esforzo continuado e mais a progresión na aprendizaxe.
133
Departamento de Lingua e Literatura Galega
De todos os xeitos, cómpre ter en conta que se ben os contidos que se indicaron van dirixidos cara a un hipotético nivel medio, tamén é certo que a diversidade do alumnado leva aparellada unha diversidade de aprendizaxe. Por iso a flexibilidade e a variación nas actividades de traballo propostas deben permitir manter unha dinámica progresiva co conxunto do alumnado, sen deixarmos de recoñecer topes diferentes segundo a súa capacidade.A nota global pódese conformar como a suma de dous grandes apartados:
• Conceptos adquiridos.• Actitudes e o traballo continuado.
Polo que respecta á lectura dos libros, será imprescindible para unha avaliación positiva a presentación dos traballos propostos sobre os libros elixidos ou a superación dun control de lectura e, evidentemente, a lectura dos mesmos.
Aqueles alumnos que non superen as avaliacións correspondentes terán probas de recuperación, que deberán superar para a avaliación definitiva do curso.
Ademais, nos grupos de 3º e 4º de ESO, niveis nos que se imparte Literatura galega, a superación de contidos da seguinte avaliación non implica automaticamente a superación dos contidos anteriores.
AVALIACIÓN DE ALUMNADO COA MATERIA PENDENTE NALGÚN CURSO DE ESO
De acordo coa orde do 21 de Decembro de 2007 pola que se regula a avaliación na ESO do alumnado con materias pendentes, o Departamento de Lingua galega e Literatura acordou realizala da seguinte maneira:
Mediante unha avaliación continua que se realizará no curso no que está matriculado o alumnado no presente ano académico.
Entregaráselle ao alumnado un boletín con exercicios trimestralmente, que serán revisados polo pola profesora do curso correspondente e devoltos coas anotacións pertinentes. Dos exercicios presentes nos boletíns entregados faráselles un control que, unido á avaliación continua que se realice no curso de referencia, dará como resultado a avaliación final.
AGRUPAMENTOS ESPECÍFICOS
Terase en conta aprogramación do curso de referencia, adaptándoa ás necesidads específicas que presentesn os alumnos en cada nivel educativo.O presente curso o Departameneto ten agrupamentos específicos en 1º ESO e 4º ESO.
134
Departamento de Lingua e Literatura Galega
BACHARELATO
INTRODUCIÓN
O obxectivo central para a etapa de Bacharelato de lingua galega e literatura é que as alumnas e os alumnos aprendan correctamente o idioma e que poidan xustificar a través de probas obxectivas eses coñecementos.
Con este obxectivo preténdese que, ao rematar a etapa, alumnas e alumnos teñan demostrado coñecementos solventes sobre fonética e fonoloxía, morfosintase e léxico-semántica, así como sobre as etapas da literatura galega, recoñecendo autores e obras; preténdese, igualmente, abordar os principios gramaticais a través do estudio das clases de palabras, das relacións entre elas e dos seus significados. Alumnas e alumnos deberán, así mesmo, coñecer conceptos básicos de sociolingüística e psicolingüística, de modo que poidan emitir xuízos persoais fundamentados. Esa análise incluirá na medida do posible o estudo comparativo, en relación co galego, das outras linguas ibéricas e do mundo.
En definitiva, o obxectivo será a plena competencia comunicativa, incluídos aspectos teóricos e prácticos, de forma que ao rematar a etapa estean en disposición de utilizar con propiedade as normas ortográficas, gramaticais e léxicas que definen o uso culto do idioma galego.
Unha parcelación completa, en lingua, é imposible, e cuestións prácticas de ortofonía e ortografía, léxico e morfosintase debererán ser desenvolvidas ciclicamente nos dous cursos.
A aprendizaxe da lingua neste etapa orientarase cara a dous tipos de discurso: o literario e o científico-técnico. Non se pretende só o coñecemento do código, senón a súa aplicación con destreza para organizar os outros saberes. As técnicas de traballo, mesturando os medios tradicionais e as novas tecnoloxías, responden a esa necesidade.
En lingua e medios de comunicación procúrase a utilización do galego na elaboración da información, sen outros xuízos de valor porque a recepción, mesmo crítica, das súas mensaxes é unha cuestión moi subxectiva. Importante é o coñecemento dos formatos dos programas e das características da lingua nestes medios, de imprescindible coñecemento na sociedade actual.
A literatura, como modelo de calidade lingüística, pon en contacto os escolares cunha tradiciónm cultural propia e con formas de expresión e estilos que lles permiten coñecer, en palabras doutros, experiencias, ideas, sentimentos e fantasías. A lectura con pracer e o estudo sistemático dos textos, co obxecto de captar as súas dimensións estética, semellan o camiño axeitado para a elaboración das súas propias producións.
O estudo da lingua e literatura galega no Bacharelato debe dotar a alumnos e alumnas dunha formación lingüística sistematizada, coherente e rigorosa no que atinxe aos coñecementos teóricos e ás destrezas prácticas e, igualmente, debe proporcionarlles os elementos para comprender de forma autónoma, e crítica, a realidade sociolingüística do país.
Cómpre ter en conta que, aínda que se contemplen as características do alumnado e, mesmo, a especialidade de cada un dos Bacharelatos, os contidos xerais correspondentes aos diferentes bloques en que se divide o currículo deben ser un marco constante de referencia para o/a docente.
135
Departamento de Lingua e Literatura Galega
OBXECTIVOS DE CICLO:
• Afirmar a lingua galega como a propia de Galicia, comprendendo as circunstancias que condicionaron a súa evolución.
• Coñecer e analizar a realidade lingüística da nosa comunidade e os fenómenos de contacto entre linguas.
• Utilizar e valorar a lingua oral e escrita como instrumento para a comunicación interpersoal e para a comprensión, análise e organización de feitos e saberes de calquera tipo.
• Comprender discursos orais e escritos procedentes de calquera ámbito.• Expresarse oralmente e por escrito mediante discursos axeitados ás situacións
de comunicación.• Coñecer e reflexionar sobre os elementos formais e os distintos compoñentes
da lingua no seu plano morfolóxico, morfosintáctico, léxico-semántico e textual para analizar e corrixir as producións lingüísticas propias.
• Interpretar e valorar as obras literarias como manifestacións da sensibilidade artística do ser humano, como expresión da identidade cultural dos pobos e como fonte de paracer persoal.
• Coñecer as características identificadoras das principais épocas da Literatura galega, así como dos autores e das obras máis importantes e máis significativas, utilizando de forma crítica as fontes bibliográficas e documentais aedcuadas para o seu estudo.
• Comprender o valor dos textos clásicos como produtos actuais e plenamente vixentes.
• Estimular a creación artístico literaria e procurar o dominio das máis diversas técnicas: narración, descrición, exposición, análise, síntese...
• Utilizar a lingua galega para a comprensión e para a elaboración de informacións orais e escritas, atendendo ás características formais de cada unha delas.
• Analizar a realidade sociolingüística de Galicia, interpretando criticamente os factores que interveñen nela.
• Analizar as linguaxes específicas dos medios de comunicación e utilizar as secccións e os programas en galego para mellorar as propias producións.
• Ler e comentar as obras máis representativas das diferentes épocas da literatura galega, como fonte de pracer persoal e como manifestación artística do ser humano nun ámbito cultural concreto.
ACTITUDES, VALORES E NORMAS
Respecto polas normas básicas de conduta que rexen o intercambio comunicativo.
Repecto polas regras de coherencia, propiedade e corrección que facilitan a comuniación lingüística.
Respecto pola lingua do interlocutor e rexeitamento crítico de expresións que supoñan prexuízos lingüísticos.
Valoración da lingua galega como manifestación cultural colectiva e consideración positiva dos esforzos individuais, colectivos e institucionais a favor da normalización lingüística.
Valoración crítica dos factores políticos, económicos e sociolingüísticos que condicionaron a evolución da lingua e literatura galegas.
136
Departamento de Lingua e Literatura Galega
Valoración dos medios de comunicación de masas na sociedade actual a partir do coñecemento progresivo das súas linguaxes específicas.
Interese pola propiedade expresiva, oral e escrita, e polo emprego de locucións, léxico e frases características da lingua galega.
Interese pola lectura de obras literarias de diferentes xéneros e épocas, utilizando criterios fundamentados de selección.
Interese por expresar as propias ideas, sentimentos e fantasías mediante as distintas formas literarias.
137
Departamento de Lingua e Literatura Galega
PRIMEIRO BACHARELATO
OBXECTIVOS:
• Lograr unha utilización correcta da lingua oral e un bo dominio da escrita (corrección léxica e sintáctica, coherencia ortográfica, etc)
• Recoñecer e identificar os distintos niveis de análise da lingua e da literatura, asumindo a necesidade de relacionar estas dúas disciplinas.
• Acadar unha competencia suficiente á hora de realizar análises literarias, con capacidade para enfrontarse aos textos dun xeito crítico.
• Saber establecer relacións entre as obras, autores e movementos máis relevantes da Literatura galega, así como o contexto cultural, social e histórico no que aparecen, identificar o xénero ao que pertence o texto e recoñecer os recursos estilísticos.
• Producir textos narrativos de diferentes tipos dentro do proceso de estimulación da creación literaria.
• Saber consultar diferentes fontes de información para realizar traballos de investigación.
• Esclarecer as causas que determinan a inferioridade do galego e analizar con rigor e seriedade os problemas derivados disto.
• Valoración dos esforzos a favor da Normalización Lingüística.• Potenciar unha actitude consciente e respectuosa coa riqueza plurilingüe e
pluricultural.
CONTIDOS:
1ª AVALIACIÓN:
TEMA 1: Texto narrativo
- A comuniación. A linguaxe e as linguas. O signo lingüístico.- As disciplinas lingüísticas.- As relacións de significado
TEMA 2: Texto descritivo
- O galego e a súa historia: das orixes ao século XVIII.- A gramática- Prefixos e sufixos.
TEMA 3: Texto dialogado.
- Historia interna da lingua: das orixes ao século XVIII- O substantivo- Voces patimoniais, semicultismos e cultismos
TEMA 4: A linguaxe literaria
- Literatura e comunicación
138
Departamento de Lingua e Literatura Galega
- A linguaxe literaria e os seus recursos.
TEMA 5: Os xéneros literarios.
- O xénero lírico- O xénero épico ou narrativo.- O xénero dramático.- Cronoloxía xeral da historia da literatura galega.
TEMA 6: A lírica medieval (I): a cantiga de amigo e a cantiga de amor.
- O lirismo medieval galego-portugés.- O tempo dos trobadores.- A cantiga de amigo.- A cantiga de amor
TEMA 7: A lírica medieval (II): a cantiga de escarnio. A pastorela e outros xéneros.
- O cancioneiro de burlas: a cantiga de escarnio e maldicir.- A pastorela.- Outros xéneros.
2ª AVALIACIÓN:
TEMA 8: Texto expositivo.
- O galego e a súa historia: do século XIX á actualidade.- O adxectivo- Familias léxicas irregulares
TEMA 9: Texto argumentativo.
- Historia interna da lingua: do século XIX á actualidade- O pronome persoal- Léxico estándar e desviacións da norma
TEMA 10: Ensaio
- Variación interna da lingua: variación social e situacional: os rexistros lingüísticos.
- Artigo, determinantes e pronomes- Terminoloxía específica (I)
TEMA 11: A lírica medieval (III): o cancioneiro relixioso: as cantigas de Santa María. A prosa medieval
TEMA 12: Os epígonos trobadorescos .Os Séculos Escuros.
- Galicia a fins da Idade Media.- Os epígonos trobadorescos.- Os Séculos escuros.- Literatura culta e literatura popularizante.
139
Departamento de Lingua e Literatura Galega
TEMA 13: A literatura do século XIX. O Prerrexurdimento.
- Contexto histórico, social e cultural do Prerrexurdimento- Os primeiros textos galegos: os textos propagandísticos.- Os precursores do Rexurdimento.
3ª AVALIACIÓN
TEMA 14: Noticia
- As linguas do mundo. A Europa multilingüe- Os verbos regulares. - Terminoloxía específica (II)
TEMA 15: Reportaxe.
- As linguas da Península.- As alternancias vocálicas. Os verbos irregulares.- Préstamos.
TEMA 16: Opinión
- O galego- As formas nominais do verbo- As perífrases verbais- Fraseoloxía
TEMA 17: Novas tecnoloxías.
- O portugués e a lusofonía.- Outras clases de palabras: adverbios, preposicións, conxuncións, interxeccións.
TEMA 18: O Rexurdimento (I): Rosalía de Castro.
TEMA 19: O Rexurdimento (II): Eduardo Pondal e Curros Enríquez.
TEMA 20: Outros autores do Rexurdimento
- Poesía - Prosa - Teatro
METODOLOXÍA:
Lectura reflexiva de textos, tanto literarios como xornalísticos. Comentario de textos literarios. Audición de poemas. Iniciación ás técnicas de investigación literaria: recollida de bibliografía,
realización de pequenas monografias, crítica, etc. Realización de traballos en equipo e elaboración de unidades didácticas.
140
Departamento de Lingua e Literatura Galega
Recollida de datos de prensa, radio, televisión... para que analicen a situación da lingua galega.
Debates sobre as obras ou momentos histórico-culturais relevantes da Literatura galega.
Debates sobre temas lingüísticos: comparación da situación da lingua hoxe coa estudiada noutras épocas, os problemas da normalización, a situación doutras linguas, etc.
MATERIAIS:
o Libros de textos: V.V.A.A.: Lingua e Literatura galega, 1º de Bacharelato, Ed. Xerais.
o Textos de diversa procedencia: xornalísticos, revistas literarias, outros manuais, mapas lingüísticos, cómics, etc.
o Outros materias: vídeos didácticos, audicións musicais., asistencia a representacións teatrais, exposicións ou algunha outra actividade cultural, etc.
o Libros de lectura obrigatoria:o . 1ª avaliación: Rosa Aneiros, Resistencia.o . 2ª avaliación: Blanco Amor, A esmorga o . 3ª avaliación: A elixir entre: - Ánxel Fole, Á luz do candil
- Castelao, Os dous de sempre ou un libro dun autor contemporáneo.
CRITERIOS DE AVALIACIÓN:
Utilizar a lingua galega para comunicarse, oralmente e por escrito, con corrección fonetica e ortográfica.
Diferenciar as variedades da lingua (xeográficas e socias) da norma estándar, con vistas ao reforzo desta última.
Identificar as interferencias lingüísticas entre o galego e o castelán, valorando a produción correcta do galego.
Analizar os usos socias da lingua, valorando a ausencia de prexuízos e estereotipos.
Elaborar a información, oralmente e por escrito, a partir dos medios tradicionais de comunicación e dos medios informáticos (Internet, bases de datos, procesadores de textos...).
Coñecer os conceptos básicos e os procedementos lingüísticos (flexión, clasificación, análise, etc.) propios da gramática galega.
Coñecer os mecanismos da renovación léxica e utilizar correctamente as palabras patrimoniais, os cultismos, os semicultismos e as terminoloxías específicas.
Producir textos propios do ámbito académico (resumos, traballos monográficos, recensións bibliográficas, etc.), servíndose de procedementos de documentación e de estratexias que faciliten a comprension e a expresión (fichas, esquemas, etc.).
Coñecer os autores e comentar as obras máis representativas da literatura galega da Idade Media e dos séculos XVI, XVII, XVIII e XIX, e establecer relacións entre os textos e a etapa na que foron creados.
141
Departamento de Lingua e Literatura Galega
Interpretar textos e obras literarias e emitir xuízos fundados sobre aspectos formais e temáticos.
CONTIDOS MÍNIMOS DE 1º DE BACHARELATO
I. LINGUA E SOCIEDADE
A comunicación: elementos. Funcións da linguaxe. O signo lingüístico: significado e significante. A dobre articulación do signo lingüístico.
Historia externa da lingua (desde a Idade Media ao século XX): os contextos sociolingüísticos.
Historia interna da lingua: aspectos pertinntes para a comprensión dos textos. A variación interna da lingua: variación social e situacional. Os rexistros
lingüísticos As linguas do mundo e as linguas da Península. O dominio lingüístico do galego e a súa situación legal.
II. ESTUDO DA LINGUA
Clases de palabras: o substantivo, o pronome persoal, as palabras adnominais (adxectivo, artigo, demostrativos, posesivos, cuantificadores, relativos, exclamativos, etc.): formas e funcións.
Clases de palabras. As formas do verbo, as perífrases verbais. O tempo e o modo. O adverbio, a preposición e a conxunción.
Lexicoloxía: estrutura do léxico. A renovación léxica: formación de palabras e préstamos; léxico patrimonial e cultismos; as terminoloxías específicas, toponimia e antroponimia.
A competencia lexical: prácticas de enriquecemento do uso do léxico e da fraseoloxía.
III. LITERATURA
Características xerais da lingua literaria: xéneros e recursos estilísticos. A literatura como creación cultural e como expresión da realidade histórica e
social. A literatura galega na historia (principais etapas). Idade Media: marco histórico e cultural. A lírica medieval: lectura, análise e comentario de cantigas representativas. A prosa medieval: lectura e análise de fragmentos. Séculos XVI, XVII e XVIII: marco histórico e cultural. Literatura de tradición oral
e literatura de autor: lectura e análise de textos representativos. Autores da Ilustración: lectura e análise de fragmentos. Século XIX. Marco histórico e cultural do Rexurdimento. Autores da primeira metado do século XIX: características xerais. Rosalía de Castro, Curros Enríquez e Eduardo Pondal. Lectura e comentario
de textos representativos. A prosa do século XIX: autores e características. O teatro galego: orixes. O teatro do século XIX: autores e características.
142
Departamento de Lingua e Literatura Galega
SEGUNDO BACHARELATO
OBXECTIVOS:
• Completar os coñecementos de Historia da lingua e da súa situación actual.• Completar a visión da Literatura galega con obras de autores do século XX.• Espertar no alumnado o interese pola lectura reflexiva e dotalos da suficiente
capacidade crítica para que valoren o que lean.• Profundizar no coñecemento da morfosintaxe e do léxico.• Ampliar a capacidade de expresión e comprensión oral.• Consolidar os coñecemento de dialectoloxía.• Valorar os esforzos a favor da Normalización Lingüística.
• Conseguir un interese e respecto polas variantes sociais e dialectatais.
PRIMEIRA AVALIACIÓN
LINGUA
TEMA 1
1. a) Obxectivos didácticos• Identificar os diversos tipos de textos, así como recoñecer o tema e reflexionar sobre a súa estrutura e sobre a organización da información:
texto poético.• Delimitar o tema dun texto, expresando nunha frase breve a idea fundamental
que o autor ou autora intenta transmitir.
• Compoñer producións escritas planificadas sobre temas de actualidade,
adecuadas á situación e á intención comunicativa (texto expositivo) tendo en
conta as súas características básicas.
• Diferenciar o timbre das vogais tónicas, identificar a categoría gramatical das
palabras, conxugar verbos, empregar con corrección o xénero e as
terminacións -cio/-cia e -zo/-za.
• Reflexionar sobre as funcións sociais da lingua, e sobre os conceptos de
bilingüismo individual e social, conflito e diglosia.
• Diferenciar os distintos tipos de individuos bilingües segundo a adquisición, o
grao de competencia e o uso lingüístico.
• Recoñecer distintos factores (demográficos, de status, e de apoio institucional)
que se deben ter en conta á hora de describir unha situación de bilingüismo.
• Diferenciar con claridade os conceptos de son, fonema e grafema.
• Coñecer as distintas vogais e consoantes de que se compón a lingua galega e
diferencialas pola súa articulación.
143
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Coñecer os distintos tipos de agrupación de fonemas na palabra: sílaba,
ditongo, tritongo e hiato.
• Coñecer as propiedades textuais (coherencia, cohesión e adecuación) e
empregar os mecanismos adecuados para compoñer un texto coherente.
1. b) Contidos
• Texto poético («Acróstico», poema pertencente a Poesía última de amor e
enfermidade, de Lois Pereiro): intención comunicativa e características
lingüísticas.
• O tema dun texto poético.
• O timbre das vogais tónicas.
• Verbos irregulares e verbos con alternancia vocálica.
• O xénero dos substantivos invariables.
• Terminacións -cio/-cia, -zo/-za.
• Desviacións da norma.
• As funcións sociais da lingua. Bilingüismo, conflito e diglosia.
• O contacto de linguas.
• Bilingüismo individual (competencia comunicativa, adquisición e uso) e
bilinguismo social (factores demográficos, factores de status e factores de
apoio institucional).
• A fonética e a fonoloxía: sons, fonemas e grafemas.
• As vogais: descrición e clasificación segundo o grao de abertura e a
localización.
• Vocalismo átono e vocalismo tónico.
• Aférese, síncope, prótese, epéntese e paragoxe.
• As consoantes: descrición e clasificación segundo o punto de articulación, o modo de articulación e a acción das cordas vocais.
• Correspondencia entre grafemas e fonemas.
• Gheada e seseo, metátese, apócope, rotacismo e contraccións.
• Diferenza entre n velar e n alveolar.
• Sílaba, ditongo, tritongo e hiato.
1. c) Criterios de avaliación
• Ler e interpretar distintos tipos de textos tendo en conta a situación en que se
desenvolven, captando o sentido global.
• Compór producións escritas planificadas sobre temas de actualidade,
adecuadas á situación e á intención comunicativa (texto expositivo) tendo en
conta as súas características básicas.
144
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Diferenciar o timbre das vogais tónicas, recoñece a categoría gramatical das
palabras, conxuga tempos verbais, distingue o xénero gramatical, utiliza con
corrección as terminacións -cio/-cia e -zo/-za.
• Reflexionar sobre as funcións sociais da lingua, e sobre os conceptos de bilingüismo individual e social, conflito e diglosia.
• Diferenciar os distintos tipos de individuos bilingües segundo a adquisición, o
grao de competencia e o uso lingüístico.
• Recoñecer os distintos factores que se deben ter en conta á hora de describir
unha situación de bilingüismo.
• Diferenciar os conceptos de son, fonema e grafema.
• Coñecer as distintas vogais e consoantes de que se compón a lingua galega e
clasificalas segundo a súa articulación e pronunciación.
• Diferenciar os distintos tipos de agrupación de fonemas que se producen na
palabra.
• Coñecer as propiedades textuais e emprega os mecanismos adecuados para
compoñer un texto coherente.
TEMA 2
2. a) Obxectivos didácticos
• Identificar os diversos tipos de textos, recoñecer a idea principal e reflexionar
sobre a estrutura e sobre a organización da información: texto expositivo-
argumentativo.
• Compoñer producións escritas planificadas, adecuadas á situación e á
intención comunicativa (texto expositivo) tendo en conta a súa estrutura e as
súas características básicas.
• Recoñecer procedementos de cohesión textual (recorrencia, paráfrase e
substitución), así como conectores textuais.
• Segmentar palabras nos seus morfemas, empregar adecuadamente as
conxuncións comparativas, usar con corrección o s e o x.
• Recoñecer a diferenza entre as unidades e as funcións sintácticas que se
establecen dentro da cláusula.
• Coñecer os fenómenos sintácticos da recursividade e do salto de nivel.
• Coñecer os tipos de relacións que se establecen entre as unidades:
paradigmáticas e sintagmáticas.
• Coñecer os procedementos de cohesión textual: recorrencia e paráfrase.
2. b) Contidos
145
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Texto expositivo-argumentativo («Aprender unha lingua celta do século XXI»,
de Craig Patterson, no xornal Galicia Hoxe): intención comunicativa, estrutura
formal e características lingüísticas.
• A idea principal dun texto e a importancia do título.
• A estrutura xeral dos textos expositivos e dos textos argumentativos
(introdución, desenvolvemento e conclusión).
• A información obxectiva e subxectiva dos artigos de opinión.
• Procedementos de cohesión textual: repetición ou recorrencia, paráfrase e
substitución.
• Segmentación e identificación dos compoñentes morfolóxicos das palabras.
• A conxunción comparativa.
• Ortografía: emprego correcto de s e x.
• Léxico: definición e familias léxicas.
• Lingua inicial, competencia e usos lingüísticos en Galicia.
• Lingua inicial segundo a idade e segundo o hábitat de nacemento.
• A competencia oral e as destrezas escritas.
• Usos lingüísticos en Galicia segundo a idade, o hábitat, o nivel de estudos e a
clase socioeconómica.
• Definición de enunciado.
• Diferenza entre unidades sintácticas e funcións sintácticas.
• A recursividade e o salto de nivel como fenómenos que se producen
habitualmente nas análises sintácticas.
• Diferenza entre unidades simples e unidades complexas.
• Os tipos de relacións que se producen entre as unidades: paradigmáticas e
sintagmáticas (todo-parte; parte-parte).
• Procedementos de cohesión textual: a recorrencia e a paráfrase.
• Os distintos tipos de recorrencia textual: reiteración léxica, repetición mediante
sinónimos, recorrencia hiperonímica.
2. c) Criterios de avaliación
• Ler e interpretar distintos tipos de textos tendo en conta a situación en que se
desenvolven, captando o sentido global e a intención do discurso.
• Compór producións escritas planificadas sobre temas de actualidade,
adecuadas á situación e á intención comunicativa (texto expositivo) tendo en
conta a súa estrutura e as súas características básicas.
• Recoñecer procedementos de cohesión textual (recorrencia, paráfrase e
substitución), así como conectores textuais.
146
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Segmentar palabras nos seus morfemas, usa con corrección as conxuncións
comparativas e diferencia o uso con corrección de s e x.
• Interpretar gráficos con datos sobre a lingua inicial, sobre a competencia e sobre a lingua de uso habitual.
• Recoñecer a diferenza entre as unidades e as funcións sintácticas que se
establecen dentro da cláusula.
• Coñece e usa adecuadamente os procedementos de cohesión textual:
recorrencia e paráfrase.
TEMA 3
3. a) Obxectivos didácticos
• Identificar os diversos tipos de textos, recoñecer o argumento ou asunto e
reflexionar sobre a estrutura e sobre a organización da información: texto
narrativo.
• Delimitar as partes fundamentais de que constan os textos narrativos:
introdución, nó e desenlace.
• Compoñer producións escritas planificadas sobre temas de actualidade,
adecuadas á situación e á intención comunicativa tendo en conta a súa
estrutura e as súas características (texto argumentativo).
• Identificar determinantes e pronomes demostrativos, coñecer os distintos
valores do posesivo, acentuación ortográfica, diferenciar os distintos graos do
adxectivo, diferenciar parónimos.
• Reflexionar sobre os estereotipos e prexuízos lingüísticos, así como sobre a
súa repercusión no uso da lingua.
• Recoñecer cales son os factores que inflúen na formación dos prexuízos
lingüísticos.
• Recoñecer de que xeito se produce a transmisión dos estereotipos e prexuízos.
• Interpretar correctamente gráficos con datos sobre actitudes lingüísticas.
• Identificar a frase como unha unidade sintáctica, así como coñecer a diferenza
entre frases endocéntricas e exocéntricas.
• Diferenciar as frases simples, complexas e coordinadas.
• Analizar frases sintacticamente.
• Coñecer os procedementos de cohesión textual: substitución e elipse.
3. b) Contidos
• Texto narrativo (fragmento do relato «Un radiante silencio», en O único que
queda é o amor, de Agustín Fernández Paz): intención comunicativa, estrutura
formal e características lingüísticas.
• Definición de argumento.
147
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• As partes fundamentais dos textos narrativos: introdución, nó e desenlace.
• A opinión persoal e a argumentación.
• Os elementos dos textos argumentativos (exposición da tese, argumentos e
conclusión).
• Identificación de determinantes e pronomes demostrativos.
• Os usos do artigo ante posesivo e os valores especiais dos posesivos.
• Ortografía: acentuación ortográfica.
• Os graos do adxectivo: positivo, comparativo e superlativo.
• Definición de palabras e categoría gramatical.
• Estereotipos e prexuízos lingüísticos: a súa repercusión nos usos.
• A formación e transmisión de estereotipos e prexuízos.
• A relación entre actitudes e uso lingüístico.
• Factores determinantes do uso lingüístico: hábito, competencia, contorno e
grupos de pertenza.
• Definición de frase.
• Frases endocéntricas (substantivas, adxectivas e adverbiais) e frases
exocéntricas (nominais e preposicionais).
• Frases simples, complexas e coordinadas.
• Procedementos de cohesión textual: substitución e elipse.
• Os distintos tipos de substitución: proformas léxicas (nominais, verbais),
pronomes, proadverbios.
• Elipse nominal e elipse verbal.
3. c) Criterios de avaliación
• Ler e interpretar distintos tipos de textos tendo en conta a situación en que se
desenvolven, captando o sentido global e a intención do discurso.
• Delimitar as partes fundamentais de que constan os textos narrativos:
introdución, nó e desenlace.
• Compór producións escritas planificadas sobre temas de actualidade,
adecuadas á situación e á intención comunicativa tendo en conta a súa
estrutura e as súas características (texto argumentativo).
• Identificar os determinantes e pronomes demostrativos, coñecer os valores do
posesivo, coñecer e empregar con corrección as normas de acentuación
ortográfica, identifica os graos do adxectivo, diferencia o significado entre
parónimos.
• Reflexionar sobre os estereotipos e prexuízos lingüísticos, así como sobre a
súa repercusión no uso da lingua.
148
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Recoñecer cales son os factores que inflúen na formación dos prexuízos
lingüísticos, así como o xeito en que se produce a transmisión dos estereotipos
e prexuízos.
• Interpretar correctamente gráficos con datos sobre actitudes lingüísticas.
• Identificar a frase como unha unidade sintáctica, e coñecer a diferenza entre
frases endocéntricas e exocéntricas.
• Diferenciar as frases simples, complexas e coordinadas.
• Analizar frases sintacticamente.
• Coñecer os procedementos de cohesión textual e usalos con corrección:
substitución e elipse.
TEMA 4
4. a) Obxectivos didácticos
• Identificar os diversos tipos de textos e recoñecer o argumento ou asunto e
reflexionar sobre a estrutura e sobre a organización da información: texto
expositivo.
• Elaborar un esquema onde se expoñan graficamente as ideas dun texto.
• Compoñer producións escritas planificadas sobre temas de actualidade,
adecuadas á situación e á intención comunicativa tendo en conta a súa
estrutura e as súas características (opinión persoal).
• Utilizar con corrección o pronome persoal átono dependendo da palabra con
que se inicie un texto; analizar enunciados dun texto; dividir palabras en
sílabas; conxugar verbos; coñecer o uso correcto dos grupos consonánticos ct
e cc; crear familias léxicas; coñecer o uso correcto dos grupos consonánticos
gl/gr e cl/cr.
• Coñecer as variedades dialectais do galego, clasificándoas segundo os
distintos fenómenos fonéticos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos que
presentan: bloques e áreas dialectais.
• Escoitar e identificar textos dialectais pertencentes a distintos bloques.
• Coñecer e analizar a unidade sintáctica cláusula, así como os seus distintos
tipos: simples e complexas, subordinadas substantivas, subordinadas
adxectivas e subordinadas adverbiais.
• Identificar e empregar adecuadamente nas composicións escritas os
conectores textuais organizadores do discurso e organizadores de ideas.
149
Departamento de Lingua e Literatura Galega
4. b) Contidos
• Texto expositivo («A anorexia nerviosa», en www.revista.consumer.es):
intención comunicativa, estrutura formal e características lingüísticas.
• O esquema, definición e proceso que se debe seguir para a súa elaboración.
• A opinión persoal.
• A correcta colocación do pronome persoal átono respecto do verbo
dependendo do termo que encabece o enunciado en que se insire.
• Análise sintáctica dun enunciado.
• División silábica.
• Verbos con alternancia vocálica.
• Ortografía: uso correcto de ct/t e cc/c.
• Grupos consonánticos (cl/cr, gr/gl).
• As variedades dialectais.
• Principais trazos fonéticos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos das variantes
dialectais.
• Bloques dialectais: occidental, central e oriental.
• Áreas dialectais: fisterrá, bergantiñá e pontevedresa (bloque occidental);
mindoniense e lucu-auriense (bloque central); asturiana, ancaresa e zamorana
(bloque oriental).
• Definición de cláusula.
• Cláusulas simples e cláusulas complexas.
• Distintos tipos de cláusulas subordinadas: substantivas, adxectivas e adverbiais
(locativas, temporais e modais).
• Os conectores textuais: organizadores do discurso e organizadores de ideas.
4. c) Criterios de avaliación
• Ler e interpretar distintos tipos de textos tendo en conta a situación en que se
desenvolven, captando o sentido global e a intención do discurso.
• Compoñer producións escritas planificadas sobre temas de actualidade,
adecuadas á situación e á intención comunicativa tendo en conta a súa
estrutura e as súas características (opinión persoal).
• Utilizar con corrección o pronome persoal átono dependendo da palabra con
que se inicie un texto; analizar enunciados dun texto; dividir palabras en
sílabas; conxugar verbos; usar con corrección os grupos consonánticos ct e cc;
crear familias léxicas; usar correctamente os grupos gl/gr e cl/cr.
• Coñecer cales son os límites xeográficos do galego, así como as variedades
dialectais da nosa lingua, clasificándoas segundo os distintos fenómenos
150
Departamento de Lingua e Literatura Galega
fonéticos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos que presentan: bloques e áreas
dialectais.
• Diferenciar entre cláusulas simples e complexas, identificando o predicado en
cada caso.
• Clasificar e analizar sintacticamente as cláusulas complexas segundo sexan
subordinadas substantivas, adxectivas ou adverbiais.
• Identificar e empregar con corrección os conectores ou marcadores textuais.
LITERATURA
TEMA 11
11. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer as características da lírica galega durante o primeiro terzo do século
XX.
• Coñecer o contexto sociopolítico, económico e cultural en que se desenvolveu
a literatura galega do primeiro terzo do século XX.
• Coñecer a importancia da obra de Noriega Varela para a lírica desta época.
• Recoñecer e valorar a obra lírica de Ramón Cabanillas como unha das
producións máis importantes da literatura galega de comezos do século XX.
• Coñecer os distintos movementos de vangarda que se produciron en Galicia e
a súa influencia na literatura.
• Recoñecer e valorar a obra poética vangardista de Manuel Antonio e de Álvaro
Cunqueiro.
• Ler, comprender, analizar e xulgar con criterio obras e fragmentos literarios
representativos da lírica do primeiro terzo do século XX.
• Coñecer as principais características dunha das obras máis representativas da
lírica de comezos de século: Na noite estrelecida, de Ramón Cabanillas.
11. b) Contidos
• A lírica no primeiro terzo do século XX (1900-1936): Contexto sociopolítico.
• As Irmandades da Fala: ideais políticos e culturais.
• A II República e o Estatuto de Autonomía.
• A poesía de Noriega Varela.
• Ramón Cabanillas: vida e obra.
• A obra poética de Ramón Cabanillas: liñas temático-estilísticas de No desterro.
• A poesía de vangarda: neotrobadorismo e hilozoísmo (Fermín Bouza- Brey, Álvaro Cunqueiro e Luís Amado Carballo).
• A poesía vangardista de Manuel Antonio: De catro a catro.
151
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• A poesía vangardista de Álvaro Cunqueiro: Cantiga nova que se chama riveira,
Mar ao norde e Poemas do si e non.
• Lectura e análise de obras poéticas do primeiro terzo do século XX.
• Guía de lectura de Na noite estrelecida, de Ramón Cabanillas: argumento e
estrutura, fontes, rexistros estilísticos, métrica, a dignificación mítica de Galicia.
11. c) Criterios de avaliación
• Coñecer o contexto sociopolítico, económico e cultural en que se desenvolveu
a literatura galega do primeiro terzo do século XX.
• Coñecer a importancia da obra de Noriega Varela para a lírica desta época.
• Recoñecer a obra lírica de Ramón Cabanillas como unha das producións máis
importantes da literatura galega de comezos do século XX.
• Coñecer os distintos movementos de vangarda que se produciron en Galicia e
a súa influencia na literatura.
• Recoñecer a obra poética vangardista de Manuel Antonio e de Álvaro
Cunqueiro.
• Analizar e comentar textos pertencentes á lírica do primeiro terzo do século XX.
• Coñecer as características dunha das obras máis representativas da lírica de
comezos de século: Na noite estrelecida, de Ramón Cabanillas.
UNIDADE 12
12. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer as características da prosa galega durante o primeiro terzo do século
XX.
• Coñecer a importancia do labor desenvolvido polas Irmandades da Fala e polo
grupo Nós para configurar a prosa galega de comezos de século.
• Recoñecer e valorar a obra en prosa de Vicente Risco: ensaio, prosa de ficción.
• Recoñecer e valorar a obra en prosa de Castelao: narrativa, ensaio.
• Recoñecer e valorar a obra en prosa de Ramón Otero Pedrayo: narrativa,
ensaio.
• Recoñecer e valorar a obra en prosa de Rafael Dieste.
• Ler, comprender, analizar e xulgar con criterio obras e fragmentos literarios
representativos da prosa do primeiro terzo do século XX.
• Coñecer as principais características dunha das obras máis representativas da
prosa de comezos de século: Os camiños da vida, de Ramón Otero Pedrayo.
152
Departamento de Lingua e Literatura Galega
12. b) Contidos
• A prosa na época das Irmandades da Fala.
• O grupo Nós e a súa importancia no desenvolvemento da cultura e da política
galega do primeiro terzo do século XX.
• Vicente Risco: vida e obra.
• A obra ensaística de Vicente Risco: «Nós, os inadaptados», Teoría do
nacionalismo galego, Mitteleuropa, Leria.
• A prosa de ficción de Vicente Risco: Do caso que lle aconteceu ao doutor
Alveiros, O lobo da xente, A trabe de ouro e a trabe de alquitrán, A Coutada, O
porco de pé...
• Alfonso Rodríguez Castelao: vida e obra.
• A obra narrativa de Castelao: Un ollo de vidro, Cousas, Retrincos, Os dous de
sempre.
• A obra ensaística de Castelao: Diario, As cruces de pedra na Bretaña, As
cruces de pedra na Galiza, Sempre en Galiza.
• Ramón Otero Pedrayo: vida e obra.
• A obra narrativa de Otero Pedrayo: Escrito na néboa, Arredor de si, Devalar,
Pantelas, home libre, Entre a vendima e a castañeira, O purgatorio de don
Ramiro, Os camiños da vida, O mesón dos ermos, Contos do camiño e da rúa,
O señorito da Reboraina...
• A obra ensaística de Otero Pedrayo: Síntese xeográfica de Galicia, Ensayo
histórico sobre la cultura gallega, Polos vieiros da saudade, O libro dos amigos.
• Rafael Dieste: Vida e obra.
• A obra narrativa de Rafael Dieste: Dos arquivos do trasno.
• Lectura e análise de obras narrativas do primeiro terzo do século XX.
• Guía de lectura de Os camiños da vida, de Ramón Otero Pedrayo: argumento,
personaxes, o espazo, o tempo, o narrador, o realismo e o culturalismo.
12. c) Criterios de avaliación
• Coñecer o labor desenvolvido polas Irmandades da Fala e polo grupo Nós para
configurar a prosa galega de comezos do século XX.
• Recoñecer a obra en prosa de Vicente Risco: ensaio, prosa de ficción, a obra
en prosa de Castelao: narrativa, ensaio e a obra en prosa de Ramón Otero
Pedrayo: narrativa, ensaio.
• Recoñecer a obra en prosa de Rafael Dieste.
• Comentar textos da prosa do primeiro terzo do século XX.
• Coñece as características de: Os camiños da vida, de Ramón Otero Pedrayo.
153
Departamento de Lingua e Literatura Galega
2ª AVALIACIÓN
LINGUA
TEMA 5
5. a) Obxectivos didácticos
• Identificar os diversos tipos de textos, recoñecer o argumento ou asunto e
reflexionar sobre a estrutura e sobre a organización da información: texto
expositivo-argumentativo.
• Propoñer títulos alternativos e extraer a idea principal dun texto.
• Buscar información sobre un asunto determinado e compoñer un texto.
• Empregar con corrección o til diacrítico, coñecer os distintos valores da
partícula que, marcar a diferenza de xénero de varias palabras, recoñecer a
función sintáctica de diversos elementos, usar con corrección os grupos pr, pl,
br, bl.
• Comprender o proceso de normativización da lingua galega e de construción
da variedade estándar.
• Identificar e coñecer as características do predicado e do suxeito.
• Coñecer as unidades que poden desempeñar a función de suxeito.
• Coñecer a voz pasiva e o complemento axente.
• Comprender en que consiste a progresión temática dun texto, así como os
distintos tipos de progresión temática que se poden producir.
• Identificar a estrutura dun texto tendo en conta os seus trazos formais e o seu
contido.
5. b) Contidos
• Texto expositivo-argumentativo («É cousa de mulleres», de Irene Lourido, en A
Nosa Terra): intención comunicativa, estrutura formal e características
lingüísticas.
• Tema e título dun texto.
• A estrutura externa dos textos: parágrafos, idea principal e ideas secundarias.
• A estrutura interna dos textos expositivo-argumentativos, algún dos tipos máis
habituais: analizante ou dedutiva; sintetizante ou indutiva; circular ou de
encadre; enumerativa; secuencia ou sucesiva; paralelística.
• Ortografía: o til diacrítico.
• Regras para marcar a diferenza de xénero.
• Análise sintáctica.
154
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Grupos consonánticos: pl/pr, bl/br.
• Sinonimia, hiponimia, hiperonimia e cohiponimia.
• Historia da normativización: a construción da variedade estándar.
• Normativización e normalización lingüística.
• Historia da elaboración do estándar, as catro etapas no proceso de
estandarización do galego: galego popularizante (séc. XIX); galego
enxebrizante ou diferencialista (1º terzo do XX); galego protoestándar (1936-
1975); galego estándar (1975-actualidade).
• Criterios para a fixación da ortografía (fonolóxico, etimolóxico e de tradición
escrita) e para a selección da variedade estándar.
• A polémica reintegracionista e a imaxe social do galego normativo.
• O predicado e o suxeito.
• Tipos de cláusulas segundo a natureza do predicado.
• Unidades que poden funcionar como suxeito.
• A voz pasiva.
• A progresión temática (tema e rema), os tipos: de tema constante, de tema
lineal e de tema derivado.
• A estrutura dos textos.
5. c) Criterios de avaliación
• Interpretar distintos tipos de textos tendo en conta a situación en que se
desenvolven, captando o sentido global e a intención do discurso.
• Recoñece o tipo de estrutura externa e interna que presenta un texto.
• Emprega con corrección o til diacrítico, coñece os distintos valores da partícula
que, marca a diferenza de xénero de varias palabras,recoñecer a función
sintáctica de diversos elementos, usa con corrección os grupos pr, pl, br, bl.
• Coñecer a historia da normativización da lingua galega e da creación da
variedade estándar.
• Coñecer os criterios seguidos para a fixación da ortografía e para a selección
da variedade estándar.
• Identifica o predicado e o suxeito como funcións que se establecen dentro da
cláusula e coñece cales son as unidades que desempeñan estas funcións.
• Recoñecer a voz pasiva e o complemento axente.
TEMA 6
6. a) Obxectivos didácticos
155
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Identificar os diversos tipos de textos, recoñecer a idea principal e reflexionar
sobre a estrutura e sobre a organización da información: texto expositivo.
• Elaborar o resumo dun texto.
• Recoñecer a organización das ideas dun texto.
• Diferenciar as palabras segundo sexan simples, derivadas, compostas e
parasintéticas, recoñecer o timbre das vogais tónicas, diferenciar as grafías o e
u átonas de final de palabra.
• Recoñecer topónimos e xentilicios presentes nun texto.
• Identificar prefixos e clasificalos segundo a súa orixe, achegando o seu
significado.
• Coñecer os diferentes tipos de interferencias e as desviacións da norma que se
producen no galego: hipergaleguismos, vulgarismos, préstamos, lusismos,
castelanismos.
• Identificar e coñecer as características do complemento directo e do
complemento indirecto.
• Coñecer as unidades que poden desempeñar a función de complemento
directo e de complemento indirecto.
• Identificar o dativo de solidariedade e recoñecer a súa función semántica.
• Coñecer a estrutura que presentan as palabras e os morfemas polos que están
constituídas.
• Coñecer os distintos tipos de palabras segundo a súa estrutura: simpes,
derivadas, compostas, parasintéticas.
6. b) Contidos
• Texto expositivo («Barrio galego», Débora Campos, en
apertasaolonxe.wordpress.com): intención comunicativa, estrutura formal e
características lingüísticas.
• O resumo.
• A organización das ideas nun texto.
• Palabras simples, derivadas, compostas e parasintéticas.
• Timbre das vogais tónicas.
• Toponimia e xentilicios.
• Prefixos: orixe e significado.
• Interferencias e desviacións da norma: hipergaleguismos, vulgarismos,
préstamos e interferencias, lusismos, castelanismos (fónicos, ortográficos e de
acentuación, morfosintácticos, léxicos, semánticos).
• Complemento directo e complemento indirecto.
156
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Características do complemento directo e unidades que poden desempeñar
esta función na cláusula.
• Características do complemento indirecto e unidades que poden desempeñar
esta función na cláusula.
• O dativo de solidariedade.
• Estrutura e formación de palabras.
• As clases de palabras.
6. c) Criterios de avaliación
• Interpretar distintos tipos de textos tendo en conta a situación en que se
desenvolven, captando o sentido global e a intención do discurso.
• Elaborar un resumo onde condensa un texto de forma que non falte ningunha
das ideas importantes e se manteña a súa estrutura organizativa.
• Diferenciar palabras segundo sexan simples, derivadas, compostas e
parasintéticas, recoñecer o timbre das vogais tónicas, diferenciar as grafías o e
u átonas de final de palabra.
• Localizar toponimos e xentilicios nun texto.
• Identificar e clasificar prefixos cultos segundo a súa orixe.
• Coñecer os diferentes diferentes tipos de interferencias e desviacións da norma
que se producen no galego.
• Analizar os complementos directos e os complementos indirectos así como as
distintas unidades que poden desempeñar estas funcións.
• Recoñecer o dativo de solidariedade e os valores que posúe.
• Coñecer os elementos estruturais das palabras e os seus procedementos de
formación.
TEMA 7
7. a) Obxectivos didácticos
• Identificar os diversos tipos de textos, recoñecer a idea principal e reflexionar
sobre a estrutura e sobre a organización da información: texto argumentativo.
• Elaborar un mapa conceptual dun texto co fin de organizar e representar as
súas ideas.
• Recoñecer as partes en que se organiza un texto argumentativo, así como a
tese ou idea que defende, os argumentos utilizados para defender a tese e a
conclusión a que se chega.
• Analizar un enunciado sintacticamente, conxugar formas verbais en pretérito de
indicativo e en infinitivo conxugado.
157
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Recoñecer a terminoloxía científica dun texto e buscar información sobre as
palabras das cales non se coñece o seu significado.
• Facilitar termos antónimos e contrarios.
• Coñecer a historia da lingua galega durante o primeiro terzo do século XX.
• Recoñecer e valorar o traballo desenvolvido en prol da lingua galega polas
Irmandades da Fala, a xeración Nós e o Seminario de Estudos Galegos.
• Coñecer o marco lexislativo e político en que se desenvolveu a lingua galega
durante o primeiro terzo do século XX.
• Coñecer as características lingüísticas fundamentais que presentaba o idioma
galego da época.
• Coñecer as características fundamentais do complemento circunstancial e do
suplemento, así como as unidades que poden desempeñar estas funcións.
• Recoñecer os distintos tipos de morfemas que forman as palabras (lexemas,
prefixos e sufixos), así como coñecer que é unha familia léxica.
7. b) Contidos
• Texto argumentativo («Comer alimentos transxénicos?», Lucía Méndez, en
Terra. Boletín da FEG): intención comunicativa, estrutura formal e
características lingüísticas.
• Ideas principais e tema.
• A elaboración dun mapa conceptual.
• Análise sintáctica.
• O infinitivo conxugado.
• Xénero das palabras rematadas en -án, -ana, -á.
• Terminoloxía científica.
• Antonimia.
• O galego no primeiro terzo do século XX: contexto histórico e situación
sociolingüística, as Irmandades da Fala, a xeración Nós, o Seminario de
Estudos Galegos, marco lexislativo e político, o papel do ensino.
• O galego no primeiro terzo do século XX: características lingüísticas
fundamentais.
• Complemento circunstancial e suplemento.
• Os distintos tipos de complemento circunstancial e as unidades que poden
desempeñar esta función.
• As características do suplemento e unidades que poden desempeñar esta
función.
• Tipos de morfemas e análise morfolóxica: prefixos, sufixos e familias léxicas.
158
Departamento de Lingua e Literatura Galega
7. c) Criterios de avaliación
• Interpretar distintos tipos de textos tendo en conta a situación en que se
desenvolven, localizando as ideas principais, o tema e a intención do discurso.
• Recoñecer as partes en que se organizan os textos argumentativos (tese,
argumentos e conclusión).
• Recoñecer a estrutura que presenta un texto argumentativo (dedutiva, indutiva,
enumerativa...).
• Recoñecer conxuncións concesivas, conxugar o pretérito de indicativo e o
infinitivo conxugado dun verbo, formar o feminino e o masculino de palabras
rematadas en -án, -á, -ana.
• Formar o antónimo de palabras extraídas dun texto.
• Coñecer o contexto histórico e a situación sociolingüística en que se
desenvolveu a lingua galega durante o primeiro terzo do século XX.
• Importancia das Irmandades da Fala, da xeración Nós e do Seminario de
Estudos Galegos na historia da lingua.
• Coñecer o marco lexislativo e político do galego no primeiro terzo do século
XX, así como o papel que desempeñou o ensino e as características
lingüísticas fundamentais.
• Analizar o complemento circunstancial e o suplemento, así como as distintas
unidades que poden desempeñar estas funcións.
• Diferenciar os distintos tipos de morfemas que forman as palabras e coñecer
como se forma unha familia léxica.
LITERATURA
TEMA 13
13. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer as características da poesía galega durante a época que vai de 1936
a 1976.
• Coñecer o contexto sociopolítico, económico e cultural en que se desenvolveu
a literatura galega de 1936 a 1976.
• Coñecer as principais características da lírica galega de posguerra e dos seus
autores.
• Coñecer as principais obras e autores da xeración de 1936: voces do exilio
(Luís Seoane, Lorenzo Varela, Eduardo Blanco-Amor, Emilio Pita, Florencio
Delgado Gurriarán) e autores do interior (Fermín Bouza-Brey, Xosé María
Álvarez Blázquez, Luís Pimentel, Xosé María Díaz Castro, Aquilino Iglesia
Alvariño, Ricardo Carvalho Calero, Álvaro Cunqueiro).
159
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Recoñecer e valorar a obra lírica de Celso Emilio Ferreiro como unha das máis
importantes da súa época.
• Coñecer as principais obras e autores da promoción de enlace: Antón Tovar,
Luz Pozo Garza, Manuel Cuña Novás.
• Coñecer as principais obras e autores da xeración dos 50 ou das Festas
Minervais: X. L. Méndez Ferrín, Manuel María, Bernardino Graña, Uxío
Novoneyra, Xohana Torres, Avilés de Taramancos.
• Ler, comprender, analizar e xulgar con criterio obras e fragmentos literarios
representativos da poesía de 1936-1976.
• Coñecer as principais características dunha das obras máis representativas da
lírica de 1936-1976: Longa noite de pedra, de Celso Emilio Ferreiro.
13. b) Contidos
• A lírica entre 1936 e 1976: contexto sociopolítico.
• A cultura galega durante a posguerra: o exilio e as inicitivas xurdidas en
Galicia.
• As xeracións poéticas relevantes na lírica galega de posguerra: xeración de
1936, xeración «ponte» e xeración de 1950.
• A xeración de 1936: principais características, obras e autores máis destacados
do exilio (Seoane, Lorenzo Varela, Blanco-Amor, Emilio Pita, Delgado
Gurriarán).
• A xeración de 1936: principais características, obras e autores máis destacados do interior (Bouza-Brey, X. M. Álvarez Blázquez, Pimentel, Díaz Castro, A. Iglesia Alvariño, Carvalho Calero, Cunqueiro).
• Celso Emilio Ferreiro: vida e obra.
• A obra poética máis destacada de Celso Emilio: poesía social (Longa noite de
pedra, Viaxe ao país dos ananos, Cantigas de escarnio e maldicir, Paco
Pixiñas, Terra de ningures, Antipoemas, Cimenterio privado) e poesía lírico-
amorosa (Onde o mundo se chama Celanova).
• A xeración «ponte» ou Promoción de Enlace: principais características, obras e
autores máis relevantes (Antón Tovar, Luz Pozo Garza, Manuel Cuña Novás).
• A xeración de 1950 ou xeración das Festas Minervais: principais
características, obras e autores máis destacados (Méndez Ferrín, Manuel
María, B. Graña, Novoneyra, Xohana Torres, Avilés de Taramancos).
• Análise de obras poéticas do período comprendido entre 1936 e 1976.
• Guía de lectura de Longa noite de pedra, de Celso Emilio Ferreiro: edición,
temas, estrutura, estilo e métrica.
160
Departamento de Lingua e Literatura Galega
13. c) Criterios de avaliación
• Coñecer o contexto sociopolítico, económico e cultural en que se desenvolveu
a literatura galega de 1936 a 1976.
• Coñecer as características da poesía galega durante a época que vai de 1936
a 1976, así como as tendencias e os autores.
• Coñecer as principais obras e autores da xeración de 1936.
• Coñecer a obra lírica de Celso Emilio Ferreiro, as principais obras e autores da
promoción de enlace e as principais obras e autores da xeración dos 50 ou das
Festas Minervais.
• Comentar textos da poesía de 1936-1976.
• Coñecer en profundidade a obras máis representativas da lírica de 1936-1976:
Longa noite de pedra, de Celso Emilio Ferreiro
TEMA 14
14. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer as características da prosa galega durante a época que vai de 1936 a
1975.
• Coñecer as principais características da narrativa do exilio.
• Coñecer as características máis salientables do relato popularizante de Ánxel
Fole.
• Coñecer as características máis salientables da narrativa social de X. Neira
Vilas.
• Recoñecer e valorar a obra narrativa de Álvaro Cunqueiro (novelas e relatos)
coma unha das máis importantes da súa época.
• Recoñecer e valorar a obra narrativa de Eduardo Blanco Amor (novelas e
relatos) como unha das máis importantes da súa época.
• Coñecer as principais obras e autores da Nova Narrativa Galega: Gonzalo R.
Mourullo, X. L. Méndez Ferrín, Carlos Casares, Camilo Gonsar, María Xosé
Queizán, Lois Diéguez, Xohán Casal.
• Ler, comprender, analizar e xulgar con criterio obras e fragmentos literarios
representativos da narrativa de 1936-1975.
• Coñecer as principais características dunha das obras máis representativas da
narrativa de 1936-1975: A esmorga, de Eduardo Blanco Amor.
14. b) Contidos
• A prosa de 1936 a 1975: características, obras e autores.
161
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• A narrativa do exilio: características, obras e autores (Ramón de Valenzuela,
Silvio Santiago, Antón Alonso Ríos).
• Ánxel Fole, o relato popularizante: Á lus do candil, Terra brava.
• X. Neira Vilas, a narrativa social: Memorias dun neno labrego, Cartas a Lelo,
Aqueles anos do Moncho, Camiño bretemoso, Remuíño de sombras.
• Xohana Torres: Adiós, María.
• Álvaro Cunqueiro: vida e obra.
• As novelas de Á. Cunqueiro: Merlín e familia, As crónicas do sochantre, Se o
vello sinbad volvese ás illas.
• Os relatos de Cunqueiro: Escola de menciñeiros, Xente de aquí e acolá, Os
outros feirantes.
• Eduaro Blanco Amor: vida e obra.
• As novelas de E. Blanco Amor: A esmorga, Xente ao lonxe.
• Os relatos de Blanco Amor: Os biosbardos.
• A Nova Narrativa Galega: características, obras e autores (Gonzalo R. Mourullo, X. L. Méndez Ferrín, Carlos Casares, Camilo Gonsar, María Xosé Queizán, Lois Diéguez, Xohán Casal).
• Lectura e análise de obras narrativas do período comprendido entre 1936 e
1975.
• Guía de lectura de A esmorga, de Eduardo Blanco Amor: argumento e
estrutura; narradores e puntos de vista; conflito moral e social, a esmorga como
traxedia; personaxes; recursos estilísticos.
14. c) Criterios de avaliación
• Coñecer as características da prosa galega durante a época que vai de 1936 a
1975.
• Coñecer as principais características da narrativa do exilio.
• Coñecer as características máis salientables do relato popularizante de Ánxel
Fole, as características máis salientables da narrativa social de X. Neira Vilas.
• Recoñecer a obra narrativa de Álvaro Cunqueiro (novelas e relatos) e de
Eduardo Blanco Amor (novelas e relatos) como unha das máis importantes da
súa época.
• Coñecer as principais obras e autores da Nova Narrativa Galega.
• Analizar e comentar textos da narrativa de 1936-1975.
• Coñecer en profundidade as características dunha das obras máis
representativas da narrativa de 1936-1975: A esmorga, de Eduardo Blanco
Amor.
162
Departamento de Lingua e Literatura Galega
UNIDADE 15
15. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer as características do teatro galego durante a época que vai de 1900 a
1976.
• Coñecer as principais características do teatro rexionalista: Escola Rexional de
Declamación, os coros.
• Coñecer as principais características do teatro das Irmandades da Fala: obras
e autores (Cabanillas e A. Villar Ponte).
• Coñecer as principais características do teatro do grupo Nós: obras e autores
(V. Risco, Otero Pedrayo e Castelao).
• Coñecer as principais características do teatro dos «novos»: obras e autores
(Xaime Quintanilla e Rafael Dieste).
• Coñecer as principais características do teatro da posguerra ou do exilio: obras
e autores (Manuel Varela Buxán, Eduardo Blanco Amor e Luís Seoane).
• Coñecer as principais características do teatro dos anos 50: obras e autores
(Ricardo Carballo Calero, Jenaro Marinhas del Valle e Álvaro Cunqueiro).
• Coñecer as principais características do teatro dos anos 60 ou teatro
independente: obras e autores (Daniel Cortezón e Manuel María).
• Coñecer as principais características do teatro das mostras de Ribadavia e do grupo Abrente: obras e autores (Manuel Lourenzo, Euloxio Rodríguez Ruibal e Roberto Vidal Bolaño).
• Ler, comprender, analizar e xulgar con criterio obras e fragmentos literarios
representativos do teatro de 1900-1973.
• Coñecer as principais características dunha das obras máis representativas do
teatro de 1900-1973: Os vellos non deben de namorarse, de Castelao.
15. b) Contidos
• O teatro galego de 1900 a 1976.
• A dramaturxia rexionalista: principais características, obras e autores (Manuel
Lugrís Freire, Xesús San Luís Romero).
• As Irmandades da Fala e a procura dunha dramática nacional: o Conservatorio
Nacional de Arte Galega, Ramón Cabanillas, Antón Villar Ponte, O teatro no
grupo Nós (Vicente Risco, R. Otero Pedrayo, Castelao), os «Novos» (Xaime
Quintanilla, Rafael Dieste).
• O teatro de 1943 a 1973: o teatro do exilio (Manuel Varela Buxán, Blanco Amor, Luís Seoane), os anos 50 (Carballo Calero, Marinhas del Valle, Cunqueiro), os anos 60 (o teatro independente, Manuel Lourenzo,
163
Departamento de Lingua e Literatura Galega
Daniel Cortezón, Manuel María), as mostras de Ribadavia e o grupo Abrente (Manuel Lourenzo, Euloxio Rodríguez Ruibal, Roberto Vidal Bolaño).
• Lectura e análise de obras dramáticas do período comprendido entre 1900 e
1976.
• Guía de lectura de Os vellos non deben de namorarse, de Castelao: argumento
e estrutura, personaxes, trazos estilísticos, intencionalidade da obra.
15. c) Criterios de avaliación
• Coñecer as características do teatro galego durante a época que vai de 1900 a
1976.
• Coñecer as principais características do teatro rexionalista.
• Coñecer as principais obras e autores do teatro das Irmandades da Fala.
• Coñecer as principais obras e autores do teatro do grupo Nós.
• Coñecer as principais obras e autores do teatro dos «novos».
• Coñecer as principais obras e autores do teatro da posguerra ou do exilio.
• Coñecer as principais obras e autores do teatro dos anos 50.
• Coñecer as principais obras e autores do teatro dos anos 60 ou teatro
independente.
• Coñecer as principais obras e autores do teatro das mostras de Ribadavia e do grupo Abrente.
• Comentar textos do teatro de 1900-1973.
• Coñecer en profundidade as características dunha das obras máis
representativas do teatro de 1900-1973: Os vellos non deben de namorarse, de
Castelao.
TERCEIRO TRIMESTRE
LINGUA
TEMA 8
8. a) Obxectivos didácticos
• Identificar os diversos tipos de textos, recoñecer a idea principal e reflexionar
sobre a estrutura e sobre a organización da información: texto expositivo.
• Indicar o tema dun texto e propoñer un título.
• Coñecer o valor de subliñar un texto para a súa relectura e estudo.
• Diferenciar un texto argumentativo dun texto expositivo.
• Extraer as ideas princiapais dun texto e expresalas en forma de esquema.
164
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Compoñer textos escritos ofrecendo a opinión persoal sobre un asunto de
actualidade.
• Formar o plural de determinadas palabras, conxugar o preterito de indicativo
dun verbo dado, analizar palabras morfoloxicamente.
• Usar con corrección o grupo bs.
• Coñecer a historia da lingua galega durante a época que vai dende a Guerra
Civil ata o remate da ditadura: marco sociopolítico e características lingüísticas
fundamentais.
• Coñecer a historia da lingua galega de finais do século XX e comezos do XXI:
marco sociopolítico e lexislativo, e características lingüísticas fundamentais.
• Coñecer as características fundamentais do atributo e do predicativo, así como
as unidades que poden desempeñar estas funcións na cláusula.
• Coñecer os campos semánticos e a súa relación coa definición semántica das
palabras.
8. b) Contidos
• Texto expositivo («Eu, Sociedade Limitada», en Galicia Hoxe): intención
comunicativa, estrutura formal e características lingüísticas.
• Tema e título.
• A técnica do subliñado como forma de destacar a información relevante dun
texto.
• Idea principal e ideas secundarias dun texto.
• Formación do plural.
• Análise morfolóxica das palabras e significado de prefixos e sufixos.
• Pares de palabras cuxo significado se diferencia dependendo de en que sílaba
recaia a acentuación.
• Grupos consonánticos: bs.
• O galego de 1936 a 1975: contexto histórico e situación sociolingüística.
• O galego de 1936 a 1975: características lingüísticas fundamentais.
• O galego de fins do século XX e comezos do XXI: contexto histórico, situación
sociolingüística e marco lexislativo.
• O galego de fins do século XX e comezos do XXI: características lingüísticas
fundamentais.
• As funcións que se producen no interior da cláusula: atributo e predicativo.
• Atributo: características fundamentais e unidades que poden desempeñar esta
función.
165
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Predicativo: características fundamentais e unidades que poden desempeñar
esta función.
• Definición de semántica e de campo semántico.
• A definición semántica das palabras.
8. c) Criterios de avaliación
• Interpretar distintos tipos de textos tendo en conta a situación en que se
desenvolven, recoñecendo o tema e propondo un novo título.
• Empregar o subliñado como técnica que permite destacar a información
relevante dun texto.
• Diferenciar entre un texto argumentativo e un texto expositivo.
• Forma o plural de distintas palabras, conxuga o pretérito de indicativo dun
verbo, analiza palabras morfoloxicamente.
• Coñecer o significado de termos relacionados coas novas tecnoloxías.
• Usa con corrección o grupo culto bs.
• Coñecer a evolución da lingua galega na etapa que vai de 1936 a 1975, así
como as súas principais características lingüísticas.
• Coñecer a evolución da lingua galega dende finais do século XX ata comezos
do XXI (contexto histórico, situación sociolingüística, marco lexislativo e
características lingüísticas fundamentais).
• Recoñecer e analizar o atributo e mais o predicativo, así como as distintas
unidades que poden desempeñar estas funcións.
• Definir palabras mediante os seus trazos semánticos.
• Coñecer os conceptos de semántica e campo semántico.
TEMA 9
9. a) Obxectivos didácticos
• Identificar os diversos tipos de textos, recoñecer a idea principal e reflexionar
sobre a estrutura e a organización da información: texto expositivo-
argumentativo.
• Indicar o tema dun texto e propoñer un título.
• Coñecer e valorar de forma adecuada a importancia do título dun texto.
• Compoñer textos escritos ofrecendo un comentario crítico sobre un asunto de
actualidade.
• Recoñecer os distintos parágrafos de que consta un texto, así como a idea
principal de cada un destes parágrafos e as tres partes fundamentais do texto.
166
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Localizar estruturas comparativas e identificar os correspondentes nexos,
empregar adecuadamente o pronome de terceira persoa, diferenciar as sílabas
de diferentes palabras.
• Identificar o significado de expresións dun texto e proporcionar sinónimos de
cada unha desas expresións.
• Recoñecer as características das linguas minoritarias e das linguas
minorizadas.
• Recoñecer o galego como unha lingua en vías de normalización e coñecer os
axentes normalizadores.
• Diferenciar entre oracións simples e complexas.
• Coñecer e analizar os tipos de oracións bipolares: concesivas, condicionais,
causais, consecutivas e comparativas.
• Coñecer as relacións de significado que se establecen entre as palabras:
sinonimia, polisemia, homonimia, oposición semántica, xerarquía semántica
(hiperonimia, hiponimia, cohiponimia).
9. b) Contidos
• Texto expositivo-argumentativo («A ópera das ras», de Manuel Rivas, en A
corpo aberto): intención comunicativa, estrutura formal e características
lingüísticas.
• O título: características e pasos para titular adecuadamente un texto.
• O comentario crítico dun enunciado concreto e dun texto completo.
• Estruturas comparativas.
• O pronome átono de terceira persoa: uso correcto e contraccións.
• A partición silábica: ditongos e hiatos.
• A sinonimia.
• Linguas minorizadas e linguas minoritarias.
• Institucións e normalización lingüística.
• Axentes normalizadores non institucionais.
• A importancia dos plans de normalización lingüística.
• As oracións bipolares.
• Diferenza entre oracións simples e oracións complexas.
• Tipos de oracións bipolares: concesivas, condicionais, causais, consecutivas e
comparativas.
• As relacións de significado: relacións de afinidade semántica, relacións de
oposición semántica e relacións de xerarquía semántica.
167
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Relacións de afinidade semántica: sinonimia total, sinonimia parcial, polisemia,
homonimia.
• Relacións de oposición semántica: termos complementarios, termos antónimos,
termos inversos ou recíprocos.
• Relacións de xerarquía semántica: hiperonimia, hiponimia, cohiponimia.
9. c) Criterios de avaliación
• Interpretar distintos tipos de textos recoñecendo o tema e propondo un novo
título.
• Elaborar o resumo dun texto.
• Delimitar os parágrafos dun texto e a idea principal de cada un deles, así como
as partes fundamentais do devandito texto.
• Coñecer as estrututuras comparativas e os distintos nexos que se empregan.
• Usar con corrección o pronome átono de terceira persoa.
• Recoñecer as sílabas das palabras, diferenciando ditongos e hiatos.
• Coñecer a diferenza entre linguas minorizadas e linguas minoritarias e a
importancia do proceso de normalización e normativización para a
supervivencia da lingua galega.
• Recoñecer a importancia das institucións, dos axentes normalizadores non
institucionais e dos plans de normalización lingüística.
• Recoñecer e analizar as oracións bipolares e os seus tipos, así como as
principais conxuncións utilizadas por cada unha delas.
• Coñecer as relacións semánticas que se establecen entre as palabras
(afinidade, oposición e xerarquía semántica).
TEMA 10
10. a) Obxectivos didácticos
• Identificar os diversos tipos de textos, recoñecer a idea principal e reflexionar
sobre a estrutura e a organización da información: texto expositivo-
argumentativo.
• Resumir un texto.
• Analizar as principais características lingüísticas dun texto.
• Compoñer un texto escrito coherente, cohesionado e ben estruturado, onde se
analice criticamente un texto expositivo-argumentativo.
168
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Empregar con corrección o pronome átono de 2ª persoa, identificar o valor de
perífrases verbais presentes en diversos enunciados, localizar adverbios,
conxuncións e preposicións.
• Diferenciar o significado de distintas palabras pertencentes a un mesmo campo
semántico.
• Recoñecer a importancia do sistema educativo e dos medios de comunicación
para a normalización da lingua galega.
• Coñecer e analizar os distintos tipos de oracións coordinadas: adversativas,
copulativas, disxuntivas, distributivas.
• Coñecer os cambios semánticos, así como os conceptos de denotación,
connotación, tabú e eufemismo.
10. b) Contidos
• Texto dialogado («Billete ás Canarias», de Roberto Salgueiro, en Historia da
chuvia que cae todos os días): intención comunicativa, estrutura formal e
características lingüísticas.
• Tema e resumo dun texto.
• Aspectos relevantes á hora de analizar as características dun texto: tipo de
discurso, estilo, rexistro, tipo de enunciados, intención comunicativa, función da
linguaxe, características morfosintácticas.
• A opinión persoal sobre un texto.
• Pronome átono de segunda persoa: che e te.
• Perífrases verbais: identificación e significado.
• O adverbio de tempo, as conxuncións e as preposicións.
• O campo semántico.
• A normalización do galego a través do sistema educativo.
• A normalización do galego a través dos medios de comunicación.
• As oracións coordinadas: adversativas, copulativas, disxuntivas e distributivas.
• Os cambios semánticos: denotación e connotación, tabú e eufemismo, os
cambios semánticos.
10. c) Criterios de avaliación
• Analizar as principais características lingüísticas dun texto.
• Elaborar o resumo dun texto.
• Compoñer textos escritos onde expón a súa opinión persoal sobre
determinados fragmentos dun texto.
• Empregar de forma adecuada o pronome persoal átono de 2ª persoa (te / che).
169
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Identificar as perífrases verbais e o valor que presentan.
• Identificar adverbios, conxuncións e preposicións.
• Recoñecer a diferenza que se establece entre distintas palabras pertencentes a
un mesmo campo semántico.
• Coñecer, analizae e valorar a importancia do sistema educativo e dos medios
de comunicación como axentes normalizadores da lingua.
• Analizar as oracións coordinadas e os seus tipos, así como as principais
conxuncións que empregan.
• Coñecer os cambios semánticos que se producen, así como os conceptos de
denotación, connotación, tabú e eufemismo.
LITERATURA
TEMA 16
16. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer as características da poesía galega de fins do século XX e comezos
do XXI.
• Coñecer o contexto sociopolítico, económico e cultural en que se desenvolveu
a literatura galega de fins do século XX e comezos do XXI.
• Coñecer as principais obras e autores líricos de 1976-1980.
• Coñecer as principais características das obras poéticas da promoción dos 80.
• Coñecer as principais obras e autores líricos dos 80: estética formalista ou
culturalista, a poesía da experiencia, o experimentalismo, a recuperación da
voz feminina.
• Coñecer as principais características das obras poéticas dos 90 e os inicios do
século XXI, así como dos seus autores e autoras: poesía de transición, poesía
provocadora e contestataria, poesía do íntimo e o cotián, outras liñas.
• Ler, comprender, analizar e xulgar con criterio obras e fragmentos literarios representativos da poesía de fins do seculo XX e comezos do XXI.
• Coñecer as principais características dunha das obras máis representativas da
lírica de fins do século XX e comezos do XXI: Con pólvora e magnolias, de X.
L. Méndez Ferrín.
16. b) Contidos
• A poesía de fins do século XX e comezos do XXI: contexto socio-económico e
cambios político-sociais.
170
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• A lírica galega dende 1975 á actualidade: principais características, poetas e
obras.
• Cambio de rumbo da poesía (1975-1980): X. L. Méndez Ferrín (Con pólvora e
magnolias), Arcadio López-Casanova, Alfonso Pexegueiro.
• A promoción dos 80: principais características, tendencias, obras e autores:
Xavier Rodríguez Baixeras (Fentos no mar, Lembranza do areal, Anos de
viaxe...), X. M. Álvarez Cáccamo (Praia das furnas, Arquitecturas de cinza, Os
documentos da sombra, Luminoso lugar de abatemento...), Xavier Seoane
(Poesía experimental, Anisia e outras sombras, Iniciación e regreso, O canto
da terra...), Xesús Manuel López Valcárcel (Rosa clandestina, En voz baixa...),
Claudio Rodríguez Fer (Cinepoemas, Lugo blues, Vulva...), Ramiro Fonte (As
cidades da nada, Pensar na tempestade, Pasa un segredo, Adeus Norte...),
Miguel Anxo Fernán-Vello (Trópico de lúas, As certezas do clima, Territorio da
desaparición...), Manuel Forcadela (Ferida acústica de río, O regreso das
ninfas, O varredor en outono...), Román Raña (Nas areias doutro mar,
Extramuros da noite, Da muda primavera...), Eusebio Lorenzo Baleirón (O
corpo e as sombras, Os días olvidados, A morte presentida).
• A poesía da experiencia: Manuel Rivas (Balada das prais do Oeste, Mohicania,
Nigún cisne, Costa da morte blues...), Cesáreo Sánchez Iglesias (O cántico da
fonte, Mar do fin da terra...).
• O experimentalismo: Manuel Vilanova, Vítor Vaqueiro, Vicente Araguas.
• A recuperación da voz feminina: Pilar Pallarés (Sétima soidade, Livro das
devoracións, Poemas...), Xela Arias (Denuncia do equilibrio, Tigres coma
cabalos, Intempériome), Ana Romaní (Palabra de mar, Das últimas mareas)...
• A década dos 90 e os inicios do século XXI: características, poetas, tendencias e obras.
• A poesía de transición: Miro Villar, Gonzalo Navaza, Arturo Casas, Rafa Villar,
Helena de Carlos.
• A poesía provocadora e contestataria: Antonio R. López, María Xosé Queizán,
Lupe Gómez, Yolanda Castaño, Olga Novo, Chus Pato.
• A poesía do íntimo e o cotián: Anxo Angueira, Fran Alonso, Emma Couceiro,
Estevo Creus.
• Outras liñas poéticas: Manuel Outeiriño, María do Cebreiro.
• Lectura e análise de obras poéticas do período comprendido entre fins do
século XX e comezos do XXI.
• Guía de lectura de Con pólvora e magnolias, de X. L. Méndez Ferrín: edición,
estrutura, temas, unidade, estilo.
171
Departamento de Lingua e Literatura Galega
16. c) Criterios de avaliación
• Coñecer o contexto sociopolítico, económico e cultural en que se desenvolveu
a literatura galega de fins do século XX e comezos do XXI.
• Coñecer as principais obras e autores líricos de 1976-1980.
• Coñecer as principais características das obras poéticas da promoción dos 80.
• Coñecer as principais obras e autores líricos dos 80: estética formalista ou
culturalista, a poesía da experiencia, o experimentalismo, a recuperación da
voz feminina.
• Coñecer as principais obras, autores e autoras das obras poéticas dos 90 e os inicios do século XXI: poesía de transición, poesía provocadora e ccontestataria, poesía do íntimo e o cotián, outras liñas.
• Comentar textos da poesía de fins do seculo XX e comezos do XXI.
• Coñece en profundidade as características dunha das obras máis
representativas da lírica de fins do século XX e comezos do XXI: Con pólvora e
magnolias, de X. L. Méndez Ferrín.
TEMA 17
17. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer as características da prosa galega de fins do século XX e comezos do
XXI.
• Coñecer as principais características da narrativa na época de 1975-1990.
• Coñecer as principais obras e autores de narrativa de 1975-1980: Carlos
Casares e Anxo Rei Ballesteros.
• Coñecer as principais obras e autores de narrativa dos 80: Xavier Alcalá, X. M.
Martínez Oca, Víctor F. Freixanes, Alfredo Conde, Carlos G. Reigosa, Suso de
Toro.
• Coñecer as principais características da narrativa de X. L. Méndez Ferrín.
• Coñecer as principais características da narrativa do novo milenio.
• Coñecer as principais obras e autores de narrativa da década de 1990 e comezos do século XXI: persistencia da novela histórica, continuidade da temática memorialística / intimista, consolidación e espallamento da novela de xénero, novela de autor ou experimental, neocostumismo urbano ou semiurbano («narrativa bravú»), xurdimento dunha narrativa de muller, entremestura de xéneros, a literatura infantil e xuvenil.
• Ler, comprender, analizar e xulgar con criterio obras e fragmentos literarios
representativos da prosa de fins do seculo XX e comezos do XXI.
172
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Coñecer as principais características dunha das obras máis representativas da
narrativa de fins do século XX e comezos do XXI: O lapis do carpinteiro, de
Manuel Rivas.
17. b) Contidos
• A prosa de fins do século XX e comezos do XXI.
• A narrativa de 1975-1980: principais características, obras e autores (Carlos
Casares, Anxo Rei Ballesteros).
• A narrativa dos 80: características, obras e autores.
• A narrativa dos 80: liña memorialística-intimista (Xavier Alcalá, X. M. Martínez
Oca).
• A narrativa dos 80: a novela histórica e de ficción histórica (Víctor F. Freixanes,
Alfredo Conde).
• A narrativa dos 80: O relato policial (Carlos G. Reigosa).
• A narrativa dos 80: a narrativa fragmentaria-experimental (Suso de Toro).
• A narrativa de X. L. Méndez Ferrín.
• Cara á narrativa do novo milenio: principais características, obras e autores.
• A narrativa dos 90 e comezos do século XXI: persistencia da novela histórica
(Xesús Rábade Paredes, Darío Xohán Cabana, X. Fernández Ferreiro, Anxo
Angueira, Estro Montaña, Luís Rei Núñez).
• A narrativa dos 90 e comezos do século XXI: continuidade da temática
memorialística-intimista (Manuel Veiga, Xosé Ramón Pena).
• A narrativa dos 90 e comezos do século XXI: consolidación e espallamento da
novela de xénero (Bieito Iglesias, Aníbal C. Malvar, Xosé Miranda).
• A narrativa dos 90 e comezos do século XXI: novela de autor ou experimental
(Xosé Cid Cabido, Gonzalo Navaza, Xurxo Borrazás, Xosé Carlos Caneiro).
• A narrativa dos 90 e comezos do século XXI: neocostumismo urbano ou
semiurbano: a «narrativa bravú» (Manuel Rivas).
• A narrativa dos 90 e comezos do século XXI: xurdimento dunha narrativa de
muller (M. X. Queizán, Úrsula Heinze, Margarita Ledo Andión, Marilar
Aleixandre, Inma López Silva, Teresa Moure, Rosa Aneiros)
• A narrativa dos 90 e comezos do século XXI: entremestura de xéneros (Anxos
Sumai, Fran Alonso, Xavier Queipo, Miguel Anxo Murado).
• A narrativa dos 90 e comezos do século XXI: a literatura infantil e xuvenil.
• Lectura e análise de obras narrativas do período comprendido entre fins do
século XX e comezos do XXI.
173
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Guía de lectura de O lapis do carpinteiro, de Manuel Rivas: argumento e
estrutura, narrador e punto de vista, personaxes, principais trazos estilísticos.
17. c) Criterios de avaliación
• Coñecer as principais obras e autores de narrativa de 1975-1980.
• Coñecer as principais obras e autores de narrativa dos 80.
• Coñecer as principais características da narrativa de X. L. Méndez Ferrín.
• Coñecer as principais características da narrativa do novo milenio.
• Coñecer as principais obras e autores de narrativa da década de 1990 e
comezos do século XXI.
• Comentar textos da prosa de fins do seculo XX e comezos do XXI.
• Coñecer en profundidade as características dunha das obras máis
representativas da narrativa de fins do século XX e comezos do XXI: O lapis do
carpinteiro, de Manuel Rivas.
TEMA 18
18. a) Obxectivos didácticos
• Coñecer as características do teatro posterior a 1975.
• Coñecer as principais características, obras e autores do teatro da promoción
de 1980.
• Coñecer as principais características, obras e autores do teatro da xeración dos
90.
• Coñecer as principais características, obras e autores do ensaio dende a
posguerra á actualidade.
• Ler, comprender, analizar e xulgar con criterio obras e fragmentos literarios representativos do teatro posterior a 1975.
• Coñecer as principais características dunha das obras máis representativas do
teatro posterior a 1975: Lugar, de Raúl Dans.
18. b) Contidos
• O teatro posterior a 1975: principais características, obras e autores.
• A promoción de 1980: principais características, obras e autores.
• A xeración dos 90: principais características, obras e autores.
• O ensaio: da posguerra á actualidade (o grupo de Galaxia, o ensaio nas últimas
décadas do século XX, principais tipos de ensaio e autores).
• Lectura e análise de obras dramáticas do período comprendido entre 1975 e a
actualidade.
174
Departamento de Lingua e Literatura Galega
• Guía de lectura de Lugar, de Raúl Dans: edición, argumento, personaxes,
desenvolvemento escénico, códigos técnico-formais.
18. c) Criterios de avaliación
• Coñecer as principais características, obras e autores do teatro da promoción
de 1980.
• Coñecer as principais características, obras e autores do teatro da xeración dos
90.
• Coñecer as principais características, obras e autores do ensaio dende a
posguerra á actualidade.
• Comentar textos do teatro posterior a 1975.
• Coñecer en profundidade as características dunha das obras máis
representativas do teatro posterior a 1975: Lugar, de Raúl Dans.
No que respecta á gramática da lingua no primeiro trimestre estudarase máis polo
miúdo o substantivo e o adxectivo, no segundo o pronome persoal e os
determinantes e no terceiro trimestre o verbo e o resto das clases de palabras.
METODOLOXÍA
Lectura reflexiva de textos, tanto literarios como xornalísticos. Traballos sobre os libros de lectura, tanto desde o punto de vista literario como
gramatical. Utilización de materiais audiovisuais: vídeos didácticos, audición de cintas coa
voz e o discurso dos/das autores estudados, audición de poemas musicados, etc.
Esquemas e resumos de textos dados na clase (xornalísticos, científicos, etc.) Lectura da lexislación actual sobre Normalización Lingüística e valoración da
mesma. Pequeño traballo sobre o uso da lingua galega nas diferentes administracións
(estatal, autonómica e local), comprobando se se cumpre a lexislación. Traballos individuais ou en grupo sobre temas gramaticais ou cuestións
semánticas. Realización dunha pequena monografía sobre un libro de narrativa actual.
MATERIAIS:
o Libros de texto: Lingua e Literatura de Edicións Xerais.o Textos de diversa procedencia: xornalísticos, revistas de actualidade, vídeos,
CD... o Libros de lectura obrigatoria:
. 1ª avaliación: Rafael Dieste, A fiestra baldeira . 2ª avaliación: Carlos Casares, O sol do verán . 3ª avaliación: Manuel Rivas, O lapis do carpinteiro.
175
Departamento de Lingua e Literatura Galega
CONTIDOS MÍNIMOS DE 2º DE BACHARELATO
Contidos comúns
• Lectura comprensiva, análise e comentario de textos de natureza diversa e cun
nivel de dificultade adaptado aos obxectivos propios da etapa postobrigatoria.
• Produción de textos orais e escritos respectuosos coas regras de coherencia,
cohesión, adecuación, presentación e correción ortográfica que facilitan a
comunicación lingüística.
• Elaboración de exposicións orais e composicións escritas realizadas de xeito
documentado e cun vocabulario rigoroso que lle proporcionen ao alumnado os
rudimentos do discurso científico.
• Valoración da nosa lingua como elemento de identidade colectiva.
Lingua e texto
• Propiedades do texto: a coherencia e a cohesión. Análise de procedementos
lingüísticos básicos e aplicación ás propias producións. A progresión temática.
• A fonética e a fonoloxía. Descrición de fonemas.
• As variedades dialectais. Bloques e áreas dialectais. Principais trazos fonéticos,
morfolóxicos e sintácticos. O texto dialectal.
• Estrutura e formación de palabras. Tipos de morfemas e análise morfolóxica.
• Sintaxe: unidades e funcións sintácticas. Análise sintáctica.
• Semántica: campos semánticos. As relacións e os cambios semánticos. Definición
de palabras.
. Gramática: o substantivo (xénero e número) o adxectivo (graos), determinantes,
verbo e resto de clases de palabras.
A sociolingüística
• As funcións sociais da lingua. Conflito e diglosia. Estereotipos e prexuízos
lingüísticos: a súa repercusión nos usos.
• Historia da normativización: a construción da variedade estándar. Interferencias e
desviacións da norma.
• Linguas minorizadas e linguas minoritarias. O galego: lingua en vías de
176
Departamento de Lingua e Literatura Galega
normalización.
• O galego no 1º terzo do século XX: características lingüísticas fundamentais.
Contexto histórico e situación sociolingüística.
• O galego de 1936 a 1975: características lingüísticas fundamentais. Contexto
histórico e situación sociolingüística.
• O galego de finais do século XX e comezos do XXI: características lingüísticas
fundamentais. Contexto histórico e situación sociolingüística.
A literatura
• A literatura do primeiro terzo do século XX:
- A poesía das Irmandades e a poesía de vangarda.
- A prosa: as Irmandades e o Grupo Nós (narrativa, ensaio e xornalismo).
- O teatro: Irmandades, Vangardas e o Grupo Nós.
• A literatura entre 1936 e 1976:
- A poesía: a Xeración de 1936, a Promoción de Enlace e a Xeración das Festas
Minervais. A poesía do exilio.
- A prosa: os renovadores da prosa: Fole, Blanco Amor, Cunqueiro e Neira Vilas.
A Nova Narrativa Galega. A prosa do exilio.
- O teatro galego entre 1936 e 1976: a Xeración dos 50 e o Grupo de Ribadavia.
O teatro do exilio.
• A literatura de fins do século XX e comezos do XXI:
- Poesía: temas e autoras e autores dos 80 e dos 90. Poetas e tendencias
actuais máis relevantes.
- Prosa: temas e autoras e autores dos 80 e dos 90. Prosistas e tendencias
actuais máis relevantes.
- Teatro: o teatro dos 80 e dos 90. Dramaturgos, tendencias e compañías
actuais máis relevantes.
• Lectura, análise e comentario de textos significativos, polo menos dunha obra
completa de cada un dos períodos literarios referidos.
PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS AVALIACIÓN E CUALIFICACIÓN PARA BACHARELATO:
177
Departamento de Lingua e Literatura Galega
O sistema de avaliación do alumnado terá que ter en conta:
Probas obxectivas periódicas. Observación do seu traballo diario e da súa actitude. Cualificación dos traballos monográficos. Cualificación dos exercicios de resumo e de redacción. Valoración da expresión escrita, con especial interese pola puntuación e a
exposición coherente das ideas. Valoración da expresión oral. Nas probas obxectivas e traballos escritos aplicarase o sistema de desconto
por faltas establecido polo grupo de traballo das probas de Selectividade: . Un erro moi grave -aquel que atente contra o sistema lingüístico-
penalizarase con 0,2 puntos. . Un erro grave -solución contraria ás convencións ortográficas e á norma
lingüística- penalizarase con 0,1 puntos. . Un erro leve –solución discordante co estándar vixente- penalizarase con 0,05
puntos.
A avaliación debe basearse na continua observación dos alumnos e alumnas; deste xeito o docente poderá valorar o esforzo, o progreso e os posibles problemas con que se poida atopar o alumnado.
Para a superación da avaliación a nota obtida nos contidos de lingua e literatura debe estar equilibrada e non se fará media se non se obtén en cada unha das partes un mínimo de 3,5 puntos.
Recuperación: farase unha recuperación por avaliación: aqueles alumnos que ao finalizar o curso teñan suspensa unha avaliación terán
unha nova opción a recuperala no exame final de curso. Aqueles alumnos que ao finalizar o curso teñan dúas ou tres avaliacións
suspensas terán que recuperar a materia no exame final.
AVALIACIÓN DO ALUMNADO COA MATERIA DE LINGUA E LITERATURA SUSPENSA NO BACHARELATO
Os alumnos e alumnas que se atopen nesta situación realizarán dúas probas ao longo do curso e unha final para as posibles recuperacións.As materias de cada exame e as datas anunciaranse con antelación suficiente para que o alumnado poida distribuír o seu traballo.
ALUMNADO EXENTO DA MATERIA DE LINGUA E LITERATURA GALEGA
Polo que respecta ao alumnado desta materia, remitímonos ao Decreto 124/2007, do 28 de xuño (DOG de 29 de xuño de 2007), polo que se regula o uso e a promoción do galego no sistema educativo.
O Departamento considera que, ademais de asistir obrigatoriamente ás clases e acreditar o aproveitamento e a adquisición de coñecementos nesta materia, resulta indispensable unha actitude positiva cara á nosa materia.
178
Departamento de Lingua e Literatura Galega
ACCIÓNS DO PLAN DE INTEGRACIÓN TICSPódese comprobar que na maioría dos temas xa está especificada a contribución que o departamento realiza na aplicacón das novas tecnoloxías tanto en ESO como en Bacharelato.Ademais a aula de galego dous está dotada de ordenador, DVD, canon de video e pantalla polo que habitualmente se fai uso destes instrumentos para impartir as clases.
ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES
Sempre dependendo da dispoñibilidade de profesores, alumnos, medios e calendario:
Rutas literarias, en proxecto, co fin de ilustrar autores e obras no seu entorno. Asistencia a representacións teatrais, dependendo da programación e oferta
de espectáculos. Visionado de películas, vídeos ou DVD de obras que interesen no
desenvolvemento das materias. Visita a museos, á redacción dalgún xornal, á radio... Actualización da páxina Web.
PLAN DE FOMENTO DA LECTURA
A través do comentario das obras de lectura obrigatoria. A través das propostas das diversas lecturas optativas. Exposición nos corredores de diverso material relativo á lectura: revistas,
publicidade, fotografías, reseñas Celebración do día do libro 23 de abril. Celebración do 17 de maio, día das Letras Galegas. Coordinación coa biblioteca do centro en todas as atividades que desenvolva.
PROFESORAS INTEGRANTES DO DEPARTAMENTO
• Dores Gómez Ces, imparte clases en 3º de ESO, 4º de ESO e 2º de Bacharelato.Este curso é coordinadora do E.N.D.L.
• Mª Xosé González Quintela, imparte clases en 2º de ESO, 4º ESO, 1º de Bacharelato e 2º de Bacharelato.
• Mª Xosé Mato Castro, imparte clases en 1º de ESO, 1º e 2º de Bacharelato e 2º e 4º de Atención Educativa.Este curso é Xefa do Departamento.
179
Departamento de Lingua e Literatura Galega
180