ANO 1 | Edición nº 1 | Xaneiro de 2018 | Precio 0,50 euros

Aberta a inscripciónpara o Enterro da

Lamprea en Salvaterra

Páxina III

Páxina VIII

Páxina VII

Páxina XIX

A Roda conmemora 40 anos de música

galega

Lois Ladra, premioFermín Bouza Brey

Atalaia classificadacomo Monumento de

Interesse Público

Páxina II

Cartel gañador da Festada Lamprea de Arbo

Incremento de Peregrinos nos albergues de O Porriño e A Guarda en 2017

Páxinas X e XVII

FORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018II

Condado / ParadantaSALVATERRA

OConcello de Arbo noseu interese porapoiar a cultura mu-

sical polifónica coral, orga-niza o VI Certame de corais“Vila de Arbo” que terá lugaro día 13 de Maio do 2018 enhorario de tarde no AuditorioSegundo Gil Davila de Arbo.

Poderán participar todasas agrupacións corais que se-xan da Comunidade Autónomade Galicia e que non sexanprofesionais nin pertenzan aningunha escola profesionalou semiprofesional de musica,sen ningún tipo de acompa-ñamento musical (soamentea capela). Si se incumpriseesta base o grupo quedaríafóra do concurso.

Participarán un máximo desete agrupacións corais. Ascorais participantes serán se-leccionadas polo Comité deOrganización do VI CertameGalego de Corais Vila de Arbo.

Os criterios de selección seráno historial da Coral e a cali-dade musical das súas inter-pretacións. Para realizar a se-lección as Corais deberán en-tregar no prazo previsto unCurriculum Vitae que inclúaa súa actividade de a lo menosos últimos 3 anos, unha de-claración xurada en conformenon pertencen a ningunhaescola ou conservatorio pro-fesional de musica,e unhagravación propia realizadanos últimos 2 anos que inclúaa lo menos 3 pezas do seurepertorio.

O prazo de inscrición re-matará o 23 de Febreiro de2018 ás 15.00 h.

A obra obrigada nesta edi-ción no concurso é “Voltaaxiña”, con musica de DonÁngel Viro Camaño e letra deMariluz Villar.

O Primeiro premio está do-tado con 900€, o segundo con

400€, o terceiro con 200€ e opremio Fecoga á mellor inter-pretación da obra de concursoserán 500€, todos eles cosseus correspondentes diplomasacreditativos. Diploma de par-ticipación para o resto das co-rais que non obteñan premio.

Máis información na paxinaweb do Concello ou no tele-fono 986 66 50 00 o email(oficinas2.concellodearbo@gmail.com).

VI Certame Galego de Corais Vila de Arbo

Vintedúas foron as pro-postas que chegaron aoConcello de Arbo de

distintas partes da xeografíaespañola, para participar nacategoría de libre do concurso.

O cartel gañador será o car-tel anunciador da “LVIII Festada Lamprea” que terá lugar osdías 26, 27 e 28 de abril doano 2018.

Os debuxos evaluados porun xurado reunido o pasadodía 29 de decembro de 2017,ás 12.00 h., no salón de plenosdo Concello de Arbo, compostopor membros de distintos sec-tores do noso concello, non otiveron fácil dado que os bo-cetos, todos eles coa lampreacomo tema principal, presen-taban unha enorme destreza,resultando gañadores Marta Pé-rez Durán de A Coruña co pri-

meiro premio, Ifara DomínguezBolaños de Gran Canaria co se-gundo premio e Alberto NietoFernandez de Arbo co terceiropremio.

Este concurso vense reali-zando dende hai 30 anos exurdiu como idea de promovera Festa da Lamprea de Abril, aprincipal festa gastronómicado Municipio.

Marta Pérez, de A Coruña, gaña o concurso de carteis da

Festa da Lamprea

Foto da edición de 2017 do Certame Galego de Corais Vila de Arbo

IIIFORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018

Condado / ParadantaSALVATERRA

OConcello de Salvate-rra de Miño ven deanunciar que a partir

do día 15 de xaneiro e ata o2 de febreiro queda aberto oprazo de inscrición paratodos aqueles que queiranparticipar, con comparsa oucarroza, no Enterro da Lam-

prea 18, que este ano cele-brarase o próximo 17 de fe-breiro, a partires das 17.00h.Aínda que o Concello, pormotivos de seguridade, de or-ganización e espacio, resér-vase o dereito de reducir ouampliar o prazo de inscri-ción.

Neste desfile poderán ins-cribirse todas aquelas Com-parsas e Carrozas, que cum-pran os requisitos. Solo sepoderá inscribir unha com-parsa ou carroza por asocia-ción ou persoa.

As Carrozas terán como mí-nimo 25 participantes e unhas

dimensións mínimas de 5 mde largo. As Comparsas teránun mínimo de 20 membros.

As comparsas ou carrozasdeberán gardar unha unidadetemática tanto no seu ves-tiario coma na súa actuación.Non se considerarán comocomparsas ou carrozas condereito a inscrición e parti-cipación aquelas que en anosanteriores repetiran, no sus-tancial, o seu disfrace.

Os premios a participaciónoscilarán entre os 100 e os600,00€, dependendo da ca-tegoría e da cantidade departicipantes.

Dende o Concello queren

recordar que todas aquelaspersoas que queiran participarno enterro de forma persoale non a través dunha carrozaou comparsa poden facelodentro da propia comitiva dadefunta lamprea, formandoparte do grupo de Choronasque acompañan a lamprea,de loito riguroso.

A saída do desfile, de Com-parsas e Carrozas do Enterroda Lamprea do Entroido 2018de Salvaterra, está previstapara as cinco da tarde, dendea Rúa Rosalía de Castro, dis-currindo por Castelao, Fonteda Vila, dona Urraca e Prazado Concello.

Aberto o prazo de inscripción noEnterro da Lamprea 2018

Entroido en Salvaterra 2017

FORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018IV

HumorMAITIRENA

Colaboradores: Rocio Pereira Luzro81@hotmail.com , Anxo S.Porto Ucha, Raquel, Carlos Méixome, Vázquez, Viale Moutinho,Manuel X. Xiraldez, Fco. Puñal Suárez, Pilar Martinez, Manuel Rodríguez Alonso, Xulián Maure, Uxio Breogán, X.A. Pérez Lema,Xosé González Martínez, Manuel Bragado, Baldomero Iglésias(Mero), Nicolás Xamardo, Luis Martínez Risco, Fco. Peña Casti-ñeira, Nemesio Barxa, Andrea Goro, Anxo Mena, Inma Otero Va-rela. Manso Preto, Isabel Varela, Francisco Álvarez-KOKI.Humor: Maitirena, Tokio, Sabin Anca, Fuco, Pepe Carreiro.

Depósito legal: en trámite

Edita: Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L. Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD (36860 PONTEAREAS - GALIZA) T. 986 64 12 69 foroapeneira@gmail.comImprime: Publicaciones Tameiga S.L.Publicidade: Dpto. propio e axencias publicidade@novasdeturonio.comDeseño e maquetación: Fran Eiró

Director: Guillermo Rodríguez Fdez. T.658 58 50 49 guillermo@novasdoeixoatlantico.com

Tradución e correción: Montserrat Rodríguez cursosespanhol.cep@gmail.com

VFORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018

HumorTOKIO

SANTY GUTIÉRREZ

SABIN ANCA

FORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018VI

Condado / ParadantaPONTEAREAS

Ogrupo ACIP presentapara o seu debate nopleno Municipal de

xaneiro unha moción instandoo goberno Municipal ao cum-primento dos compromisos deprincipios do ano 2015, antesdas eleccións Municipais, detodos os grupos Municipais,por unanimidade, co sector do

taxi e que aínda están sencumprir.

O Concello comprometíasea realizar un plan de reduccióndo número de taxis, xa queos 35 existentes fan inviableo sector. O acordo acadadono 2015 combinaba as xubi-lacións dos titulares de licen-cias e anulación de común

acordo cos propietarios, re-tirando un mínimo de dúaslicencias por ano.

ACIP lembra que o Concelloesta nun programa de im-plantación de sistemas de mo-bilidade urbana sustentableque achega como mínimo500.000 euros e que poderíafinanciar a mellora da viabili-

dade do taxi.ACIP apoia ademáis a súa

proposta na lei galega que es-pecifica un máximo de un taxipor cada mil habitantes e que

tendo Ponteareas 23.000 ha-bitantes sobrarían 12 taxis, eque se están a reducir taxisen outros concellos como Vigo,Redondela ou O Porriño.

ACIP pide o descenso do númerode taxis

Oconcelleiro deDeportes valo-rará todas as

aportacións para a posi-ble colocación desta ins-talación deportiva deacceso libre e de balde

A Concellería de De-portes do Concello dePonteareas, que dirixe Be-nito Márquez, pechou oprazo de votación para aposible ubicación do fu-turo parque de calisteniae street workout, dúasmodalidades deportivassemellantes centradas nosmúsculos co fin de de-senvolver axilidade, forzafísica e flexibilidade. Estasmodalidades deportivasconsisten no adestramen-to co propio peso corporalmesturado con movemen-tos de tensión e explo-sión, realizadas en barrasde diferentes lonxitudese diámetros que se con-verte nunha especie deximnasio ao aire libre.

A través dunha enquisana rede social Facebook,a veciñanza puido amosara súa opinión respectoao lugar de colocacióndesta nova área deportiva

que pretende cubrir unhademanda veciñal e ampliara oferta de modalidadesdeportivas na nosa vila.

Os usuarios e usuariasde facebook valoraroncomo máis idónea, en pri-meiro lugar, a súa insta-lación no parque Ferro-Ucha cun 32,1% de votos,seguido do parque dasPombas cun 24,7% e máisdistanciado no parqueanexo ao complexo de-portivo de Pardellas cun14,8%. No apartado 'ou-tras ubicacións', que con-tou cun 27,2 %, recollé-ronse tamén outras apor-tacións como a Feira Vella,San Roque, a praza An-duriñas, a Bisoureira, Mos-cadeira, etc.

O concelleiro de De-portes, Benito Márquez,valorará agora todas asaportacións de cara a do-tar a Ponteareas con estanova instalación. "A nosaintención é dar respostaá demanda existente des-tas instalacións por parteda xente nova da nosavila, e dotala de melloresinstalacións deportivas,abertas e gratuítas".

O parque Ferro-Ucha elexidopara albergar o parque decalistenia e street workout

Odirector de Augas deGalicia e o Alcalde dePonteareas mantive-

ron unha reunión de traballodurante a que o Alcalde lletrasladou o seu interese en so-lucionar os problemas de abas-tecemento de auga dePonteareas.

Trataríase de extender a rede

municipal a varias parroquias quenon contan con este servizo: An-goares, Moreira e San Mateo. Ocusto aproximado seria uns700.000 euros. Obviamente istorequerirá un acordo entre Conce-llo, Deputación e Xunta.

O Alcalde tamén lle espuxo aoDirector de augas de Galicia anecesidade de solucionar os pro-

blemas xa crónicos da insuficienciada depuradora municipal, cuestiónque se está tratando con outrasadministracións.

Igualmente se falou da am-pliación da EDAR existente paradar servizo a 7.000 veciños máise previr os vertidos contaminantesao rio Tea.

Pola súa banda o Director deAugas de Galicia comprometeusea estudar todas as solicitudes mu-nicipais e demandas do concellopara futuras planificacións.

Compromisos entreAdministracións

OConcello de Pontea-reas ven de facer efec-tivo o pago de 39

subvencións, por un importetotal de 37.500€ da liña deaxudas para o fomento dacreación de emprego. Esta liñade subvencións foi creada noactual mandato grazas á re-nuncia de Xosé Represas aoseu soldo de alcalde tras a súatoma de posesión.

Foron atendidas todas as so-licitudes presentadas por partedas empresas e emprendedoresde Ponteareas que crearon o seupropio posto de traballo, quecontrataron novo persoal ou quemudaron a modalidade dos con-tratos e que cumprían os requi-sitos da convocatoria.

Un total de 33 persoas queestaban en desemprego recibironmil euros cada unha por darsede alta de autónomos creando oseu propio posto de emprego.

Ademais dentro desta liña desubvencións e co obxectivo decontribuir á estabilización domercado laboral, otorgáronse ca-tro mil euros por conversión decontratos de temporal a indefi-nido e tamén se subvencionoucon trescentos euros un contratode formación e aprendizaxe eoutro con douscentos euros porun contrato de prácticas.

Represas manifestou a súasatisfacción por lograr incentivara creación de emprego en Pon-teaeas, un dos concellos conmaior taxa de desemprego, “a

creación de emprego e incentivara actividade económica é undos nosos obxectivos prioritariose cada ano destinaremos máisrecursos para acadalo”.

O Alcalde anuncia que no vin-deiro mes abrirará o prazo dunhanova convocatoria por un im-porte total de 50.000€ da quese poderán beneficiar tanto osemprendedores a título individualque acceden por primeira vezao mercado laboral como em-presas que queiran contratarnovo persoal ou aquelas quevaian mudar a modalidade doscontratos temporais a indefini-dos. Terán cobertura tanto osque se xeneraron en 2017 comoos que se produzan nestes pri-meiros meses de 2018.

Unha subvención de máis de 37.500 euros fai posiblea creación e estabilización de 39 postos de traballo

VIIFORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018

VigoVIGO

Neste ano que comeza,2018, a formación demúsica tradicional A

Roda conmemora 40 anos desdea súa fundación a finais do1977, toda unha vida dedicadaa promover e difundir a músicagalega e o noso patrimonio cul-tural inmaterial, a través dachamada “música de raíz”, unexpoñente da música populargalega, da música de taberna eun dos grupos máis antigos(aínda en activo) e coñecidos.

O secretario xeral de PolíticaLingüística, Valentín García,acompañou o grupo vigués napresentación deste disco e sa-lientou na súa intervenciónque “A Roda leva catro décadaspromovendo a música galegae en galego. Non hai festaque non cante o Pousa, pousaou o Miudiño, letras en galegoconvertidas en auténticos him-nos de calquera calebracióndos galegos e galegas, aquí efóra das nosas fronteiras”. “Ungrupo comprometido sempre

coa lingua propia de Galiciaque a finais dos 70 impulsoua mellor campaña de dinami-zación lingüística feita desdeo eido musical co seu discoFalemos galego”, recordou.

Na presentación participa-ron os seis integrantes daformación, Xan Barcón, DavidCabaleiro, Alfredo Dourado,Christian García, Alex Nores e

Manoele de Felisa.Catro décadas promovendo

a música de raíz en galegoA formación A Roda naceu

no ano 1977 dun grupo deamigos que se xuntaba arredordunha mesa, facendo a rodaque lles dá nome. O primeirotraballo, homónimo, A Rodaconverteuse nun supervendase é aínda hoxe un dos clásicos

da música galega; con el ga-ñaron o favor do público econseguiron o Premio da CríticaGalega. A partir dese momento,centos de concertos, tanto enGalicia como fóra, nomeada-mente na emigración, numero-sos premios e dezasete discosmáis avalan a traxectoria dundos grupos en activo máis com-prometidos coa lingua galega.

A Roda live / A Roda aovivo en Ortigueira é o títulodo novo disco, no que a bandase consolida no eido do etno-folk e conmemora os seus co-renta anos, na que é a primeiragravación en directo editadaen formato cedé que proxima-mente se completará con vídeo.Recompila dezaseis éxitos d'ARoda entre os que podemosatopar os míticos O gato, Oandar miudiño ou o Pousa,pousa, xunto a outra serie detemas inéditos (varios com-postos pola banda) e dous bo-nus track, 40 anos máis e Oscabaleiros d’A Roda, inéditose compostos especialmentepara a ocasión. O repertorioviaxa do eclecticismo destefolk-rock, en temas como Alaládo Mariñeiro, ata á tradicióngalega con Pandeirada de Mens,pasando pola balada pop enTerras labregas, o folk instru-mental en Jota da seisada erematando na máis universale coñecida Rianxeira.

A Roda conmemora 40 anos promovendo a músicagalega e en galego

FORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018VIII

Condado / ParadantaVIGO

Opasado día 23 de de-cembro, a parroquia deXinzo viviu outro acon-

tecemento histórico no ámbitomusical e cultural. Nesta oca-sión pola presentación oficialda “Coral Cantares de Xinzo”,ante máis de 200 persoas cunauditorio do Centro Cultural deXinzo completamente cheo.

A Coral, composta inicial-mente por 20 persoas, ofreceuun concerto en conxunto coaBanda de Música Xuvenil deXinzo (BMXX) cun repertoriode obras e cantares tradicionais,tanto de nadal como doutrosestilos, cos que deleitaron atodo o público presente. Ade-máis a Coral tamén presentoua súa imaxe e vestimenta ofi-cial, sendo de traxe negro conpaxariña ou fular vermello.

Este proxecto que nace coapoio organizativo e funcionalda Banda de Música Xuvenil deXinzo, está liderado e dirixido

por José Castro Álvarez, tituladosuperior na especialidade declarinete. Nas súas palabras "Apresentación en concerto daCoral é a consecución dun pro-xecto que nace da vontade deveciños e veciñas da parroquiaque buscaban un espazo ondesacar a luz as súas inquedanzasmusicais. Trátase dun grupomoi heteroxéneo, con idadescomprendidas entre os 16 aos80 anos, e a gran maioría sencoñecementos musicais. A pesarde todas estas casuísticas, ogrupo conseguiu rapidamenteun gran nivel de cohesión, ocal permitiu sacar a diante unamplo repertorio en apenas 2meses de ensaios”.

Francisco Represas, Presidenteda BMXX destaca que “este pro-xecto era unha necesidade deXinzo que contribuirá a dinamizaraínda máis a actividade musicalda parroquia e tamén a de todoo Concello de Ponteareas”.

Estrea da Coral Cantares de Xinzo

Oxurado do VII premioFermín Bouza Breyanalizados os catro

traballos presentados e trasunha ampla deliberación de-cide conceder o premio aotraballo presentado co título“A lamprea nas terras do Con-dado: Aspectos etnolóxicosda pesca fluvial e artesanal edo patrimonio fluvial o ríoTea” de Lois Ladra.

O xurado, composto poloAlcalde de Ponteareas, XoséRepresas; a Concelleira deCultura, Hortensia Bautista;Alfonso Caride de Losada,como representante da Uni-versidade de Vigo; Pablo Otero

Piñeyro Maseda, do InstitutoEstudios Galegos Padre Sar-miento; José César Llana Ro-dríguez, do Consello Galegode Museos; Rebeca BlancoRotea, representante do Con-sello da Cultura Galega e Gon-zalo Fernández Álvarez comosecretario do citado xurado;valorou que se trata dun tra-ballo “abarcable, concreto etransversal”.

Co Premio de InvestigaciónFermín Bouza Brey o concelloponteareán quere lembrar onacemento, na vila do Tea,do ilustre polígrafo e poeta.

Trátase, segundo a conce-lleira de Cultura, Hortensia

Bautista, “honrar a súa me-moria e sobre todo o seu tra-ballo de investigación sobrea cultura deste país”. Parale-lamente, matiza a responsablede Cultura do Concello dePonteareas, “o premio permitepromover a investigación cien-tífica sobre Ponteareas e acomarca do Condado, co queiso supón de afondamento nanosa identidade cultural”.

O premio está aberto aosproxectos de investigacióncientífica nos eidos da historia,arte, arqueoloxía, etnografía,literatura ou ciencias sociaise que, obrigatoriamente, teránque ter como referente o mu-nicipio de Ponteareas e, com-plementariamente, a comarcado Condado.

Os 3.000€ de premio seránentregados en dúas partes, o25% entrégase unha vez fa-llado o premio e o outro 75%restante á entrega do traballode investigación. Dito pro-xecto debe presentarse cunhamemoria onde figuren os ob-xectivos, metodoloxía, perio-dización, recursos a empregar,e temporalización do traballo,entre outros.

O xurado concede o VII premio FermínBouza Brey a Lois Ladra

O traballo “A lamprea nas terras do Con-dado” gaña esta nova edición

OConcello de Pontea-reas, a través da con-cellería de Cultura,

convoca a participación no en-troido 2018 no que poderánparticipar todas as asociaciónsculturais e deportivas así comotodos os grupos ou colectivosinteresados en divertirse nasfestas do Entroido.

As asociacións e colectivosinteresados en participar teránque presentar por Rexistro de

entrada e no modelo dispoñibleno Departamento de cultura ouna páxina web do Concello dePonteareas www.ponteareas.gala súa solicitude, exenta detaxas. http://ponteareas.gal/ser-vizos/cultura/bases-cultura/

A solicitude irá acompañadadas fotocopias do CIF e do DNIdo representante, o listado departicipantes na comparsa e asautorizacións asinadas polospais ou titores legais dos par-

ticipantes menores de idade. Ainscrición realizarase segundoo modelo que se lle facilitaráno departamento de cultura.

Establécese un límite máximode 15 comparsas participantes.Os premios e axudas recollidasnestas bases, serán por un im-porte máximo de 9.000€.

O prazo de inscrición rema-tará o 25 de xaneiro ás 13 h.

Cada comparsa deberá contarcun mínimo de 20 membros

para poder optar ás menciónse gratificacións en concepto departicipación. O Concello esta-blece unha axuda por partici-pación para cada comparsa,sempre que participe os dousdías sinalados, por importeen función do número de par-ticipantes que pode ser con-sultada nas bases colgadasna páxina web do Concellona pestaña “Cultura”.http://ponteareas.gal/servi-zos/cultura/bases-cultura/

Haberá un premio especialde 400, 200 e 100 euros paraas tres carrozas mellor elabo-

radasO xurado estará integrado

por un representante de cadaunha das comparsas inscritas,tres persoas de diferentes ám-bitos e un traballador do De-partamento de Cultura sen voznin voto quen levantará actada decisión do xurado.

O xurado valorará a orixi-nalidade, o vestiario, a ani-mación, a coreografía, as co-plas e a carroza.

Os días de desfile serán, odomingo e o martes de entroidoe o mércores do enterro dasardiña.

Aberta a inscrición para o desfile de entroidode Ponteareas

IXFORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018

Redondela / O Morrazo

Ogañador do sorteo “Mercaen Chapela este Nadal tenpremio” foi Adrian Currás

Boullosa por unha compra reali-zada na Floristería Arealonga,agraciado co primeiro premiodunha "Estancia de 3 días de en-sueño". Ademáis, Jesús Cabaleirocun premio adicional dunha tos-tadora por xentileza de VillamarínDiseño, e finalmente, o premiosorpresa ao comerciante para Astúas cousas, completaron o sor-teo.

A Campaña contou cunha ex-taordinaria participación con case8.000 papeletas cubertas polosclientes, amosando unha crecenteparticipación e implicación doscomercios.

O reto dende a Asociación deEmpresarios de Redondela é chegara sumar un número de comerciossuficiente para dotar a zona co-mercial de Chapela cun proxectode dinamización comercial conrecursos propios que acade o apoiodos programas de apoio ao pe-queno comercio da Dirección Xeralde Comercio. A dificultade radicaen que os establecementos de

Chapela se asocien o antes posiblepara intentar non demorar outroano o cumprimento dos requisitosmínimos para poder presentar oproxecto. Por este motivo a Aso-ciación de empresarios de Redon-dela convida a todos os estable-cementos comerciais, hostaleiros,de servizos así como todas a em-presas de Chapela a darse de altana entidade.

Mercar en Chapelano Nadal tivo

premioX

a está aberto o prazo de preinscriciónpara participar nos obradoiros de me-moria para persoas maiores, que

arrancarán o 16 de xaneiro. Estes talleres,que pretenden estimular a memoria e o en-vellecemento activo, desenvolveranse todosos martes e xoves en horario de 10 a 11.30horas, tanto no Centro Social do Mar comona Casa do Pobo de Beluso.

Esta iniciativa conta con algunhas novi-dades, sobre todo no que atinxe á periodi-cidade, xa que os talleres serán anuais(con descanso no verán) e non trimestraiscomo ata o de agora. Isto é así debido aque se detectou un gran interese por partedos e das participantes de anos anteriores,idea que retomou a concelleira.

Os obxectivos que se perseguen son ofomento do envellecemento activo, o au-mento na calidade de vida dos destinatarios,o coñecemento de novas actividades deocio e tempo libre, a mellora nas relaciónssociais, etc.

Obradoiro de memoria paramaiores en Bueu

nemesio.barxa@barxadvogados.gal www.barxadvogados.gal

FORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018X

LouriñaO PORRIÑO

Un total de 5.643 pe-regrinos a Compos-tela durmiron no

albergue do Porriño o pasadoano, 429 máis que en 2016,o que supuxo un incrementodo 8,22%. Por terceiro anoconsecutivo aumenta o nú-mero de persoas que dormenno concello no seu paso caraa Santiago. Os meses de máisactividade no albergue foronos de agosto-con 1.065 per-soas-setembro-con 951-,xullo-con 833- e abril- con664-, mentres que taménhoubo unha actividade sa-lientábel en xuño, con 658estadías e maio, con 656.

Xa no ano 2015 houbo1.435 persoas máis que usarano albergue que no ano ante-rior, un 42% máis que en2014, cando atoparan aco-modo no albergue 3.393 ca-miñantes, e en 2016 un totalde 5.214 peregrinos que dur-miron no albergue do Porriño386 máis que o ano anterior.

Isto sinala que en tres anoso uso do mesmo aumentouen 2.250 persoas, un 66,31%máis en tres anos, unha dasporcentaxes máis altas dos

albergues do Camiño Portu-gués neste mesmo tempo.

Hai que lembrar que O Po-rriño ocupa un lugar ‘clave’no Camiño Portugués xa queé o final da primeira etapado itinerario que vai de Tui eCompostela. Por iso, a vilaconta, segundo subliña o pro-pio Goberno de Galicia, cundos albergues máis modernosdo país, no Parque do Rubio,con 52 prazas en total e, su-bliña a alcaldesa, Eva Garcíade la Torre, “unha acaídaoferta de servizos para pere-grinos, coma conexión a In-ternet, zonas verdes e cale-facción, lavandería, comedorou dereito a cociña”.

Dacordo cos datos recolli-dos este pasado ano, a maioríadas persoas que chegan aoalbergue son españois, fun-damentalmente madrileños,andaluces, vascos e cataláns;en segundo lugar, os máisnumerosos son os portugue-ses, seguidos dos alemáns,franceses, británicos e ita-lianos, aínda que chegan na-cionais de Xapón, Australia,Estados Unidos, Corea, China,Rusia ou Canadá.

O albergue do Porriño volvebater marcas de peregrinos a

Compostela

5.643 durmiron no mesmo o pasado ano,2.250 máis dende 2015, o que supón uncrecemento de máis do 66% en so 3 anos

Dende o PP do Porriñoamosan a súa satis-facción e ledicia ante

a próxima celebración dun doseventos culturais con máisarraigo na provincia, o I Con-curso de Rondallas que se ce-lebrará no recinto ferial deVigo o vindeiro 28 de xaneiro.

Grazas ao patrocinio da Xun-ta de Galicia a Federación deRondalleiros da Área de Vigo,que aúna a todas as rondallasfederadas sen excepción, po-derá celebrar este evento quecada ano reune a miles depersoas para pechar o Nadal.Amosar o noso agradecementoá disposición mostrada polaXunta de Galicia, e especial-mente polo Conselleiro de Cul-tura, Román Rodríguez, queante o desprezo da Deputacióna este evento cultural conmáis de 30 anos de historia epese ás dificultades que pre-senta organizar un evento detal magnitude en tan cortoespazo de tempo, non dubidouen apoiar aos rondalleiros ecomprometeuse a blindar a ce-lebración do concurso por tresanos. “A formalización dun

convenio que garante a cele-bración do evento os anos2018, 2019 e 2020 pon fin áincerteza coa que as agrupa-cións enfrentaban o seu tra-ballo os últimos anos. A ilusiónque caracteriza esta mostracultural non era compatiblecoa incerteza”, apunta M. Ale-jandro Lorenzo, quen extendeo seu agradecemento á Fede-ración de Rondallas e a todosos rondalleiros e rondalleiraspor sumar forzas e unirse paraconseguir o que hoxe se fixooficial.

Ademais, tal e como adian-tou o Conselleiro, a Xunta es-tuda a posibilidade de organizarun Festival de Rondallas naCidade da Cultura o Día das

Letras Galegas para que estamanifestación cultural de basetan característica do sur daprovincia sexa coñecida entoda Galicia. “As rondallas sonunha das nosas señas de iden-tidade, unha parte da nosacultura da que nos sentimossumamente orgullosos e quemerece ser coñecida polo restodos galegos”, suliña Lorenzo.

Como non podía ser doutraforma, queremos rematar de-sexando a mellor das sortesno concurso á nosa rondalla,a Rondalla de Pontellas e agra-decer tamén o seu apoio árondalla de Atios que, se beneste ano non pode ser, agar-damos que no 2019 volvan fa-cer vibrar o IFEVI co seu son.

O PP do Porriño satisfeito pola celebracióndo I Certame de Rondallas

OConcello do Porriñoporá en marcha oPlan Integrado de

Emprego para Mulleres (PIEM)nos vindeiros meses. Esteprograma, co-financiadoentre a Xunta de Galicia e oConcello do Porriño, “vai di-rixido a un total de 85 mulle-res, especialmente mulleresnovas, menores de 30 anos esen cualificación profesio-

nal”, como sinala a conce-lleira de Emprego e Igual-dade, Soledad Girón.

O PIEM, engade a conce-lleira, ten como obxectivoafrontar o desemprego no Po-rriño “e, máis concretamente,combater a profunda fendaque afecta ás mulleres”. Paraatallar esta situación, leva-ranse adiante accións de orien-tación laboral e accións for-

mativas, con prácticas en em-presas, que permitirán melloraras competencias profesionaise as posibilidades de insercióndas usuarias no mercado la-boral.

Para a participación noPIEM, as interesadas deberánpoñerse en contacto coas ofi-cinas da Concellería de For-mación e Emprego no Multi-centro de Torneiros.

O Concello impulsa o Plan Integrado de Empregopara Mulleres (PIEM), dirixido a 85 veciñas menores

de 30 anos e sen cualificación profesional

XIFORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018

LouriñaO PORRIÑO

OConcello do Porriñodestinará un totalde 20.000€- o

maior investimento da súahistoria- ao Festival deCans que este 2018 chega ásúa XV edición.

Así transmitiullo a alcal-desa, Eva García de la Torre,ao director do certame, Al-fonso Pato, e a presidentada Asociación Cultural Arela,organizadora do mesmo,Keka Iglesias, nunha xun-tanza á que tamén asistironas concelleiras de Benestare Igualdade, Soledad Girón,e Educación e Seguridade,Lourdes Moure.

García de la Torre subliñouo compromiso do Gobernolocal e de todas as veciñase veciños do Porriño, “quefan un importante esforzo”,co festival e cos veciños deCans e de aí que no orza-mento para 2018, “que estápechado e que se levará aPleno”, haxa unha partidaorzamentaria nominativa parao festival.

O obxectivo, apunta a al-caldesa, é o de garantir un“aporte económico vital parao festival” de xeito que omesmo poida seguir cele-brándose cada ano con maioréxito e “siga a situar a O

Porriño no mapa culturaldentro e fora de Galicia”.

Pola súa banda, AlfonsoPato amosouse “moi satis-feito pola nosa relación coConcello” e non só, comen-tou, polo seu apoio econó-mico, senón polo “enormeesforzo de loxística” que tenque afrontar no caso dunfestival que organizativa-mente é moi complicado eque pola súa “transversali-dade”, require a intervenciónde distintas concellerías: ade Seguridade, Tráfico, Víase Obras ou Educación, quecontribúen a que o festivalpoida realizarse ano tras ano.

O Concello do Porriño destinará 20.000€ ao Festival de Cans de 2018

ABiblioteca Municipal doPorriño, dependente daAlcaldía, vén de publicar a

súa programación de actividadespara o ano 2018. Na mesmascabe salientar a variedade depropostas, os distintos formatose a ampla temática da oferta for-mativa e lúdica, buscando que “abiblioteca municipal se convertanun espazo de aprendizaxe, en-contro e inserción social”.

Para este ano, a BibliotecaMunicipal do Porriño ofrece dis-tintos obradoiros, actuacións mu-sicais, roteiros de patrimonio,clubs de lectura para adultos emenores, cursos de cociña, gruposde conversación en alemán e in-glés en varios niveis; cursos dealfabetización dixital para maioresen distintos niveis, obradoirosde fotografía dixital, de escrituracreativa, formación de usuarios,charlas, proxección de documen-tais ou encontros de ciencia.

Este 2018, a biblioteca ini-ciará un programa de visitasescolares durante todo o anopara formar ao alumnado local

na utilización dos diferentesservizos e recursos que estaofrece, como a consulta e ma-nexo da súa páxina web e docatálogo, facilitando ordenadorespara uso das alumnas e alumnosnestas visitas reguladas.

A Biblioteca Municipal levaráa cabo durante o 2018 unhaampla programación de activi-dades de animación á lectura,con espectáculos para os máispequenos, que se presentaránproximamente.

Na web www.bibliotecadopo-rrino.com xa aparece publicadaa relación de cursos e obradoirospara este ano, indicando queas inscrición xa está abertaspara as que se celebren antesdo verán.

Todas son gratuítas pero é ne-cesario inscrición previa -pre-sencial ou no teléfono986337624-, tendo preferenciaas persoas empadroadas no Po-rriño. Os participantes tamén de-berán ser socios/as da BibliotecaMunicipal do Porriño ou da redede bibliotecas de Galicia.

A biblioteca publica a súaprogramacion para 2018

FORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018XII

Miscelanea

AUnión Europea acaba deinaugurar o Ano Europeodo Patrimonio Cultural

(AEPC) segundo acordaron o 17de maio de 2017 o Parlamentoe o Consello de Europa. O pa-trimonio cultural ten un in-cuestionábel valor educativo esocial, un considerábel poten-cial económico e unha grandedimensión na cooperación in-ternacional.

Se aplicamos estes valoresao patrimonio cultural galego-portugués podemos desenvolvernon só un ano do patrimoniosenón séculos de futuro impul-sados por este potencial. Temos

a oportunidade de poñer envalor este patrimonio e trans-mitilo ás novas xeracións me-diante novos soportes e novoscontextos.

Pola súa parte, o Comité Eu-ropeo das Rexións nunha reso-lución de 2016 xa indicaba queun ano europeo dedicado aopatrimonio cultural constituiríaunha valiosa oportunidade parafomentar o intercambio das me-llores prácticas na xestión e di-namización. Tamén serviría parareforzar a identidade e os valoresdemocráticos en Europa, ins-tando ás áreas rurais a quepresten máis atención ao pa-

trimonio cultural nas súas es-tratexias de desenvolvemento.Insiste nas vantaxes de usar asACT ( Axencias de CooperaciónTerritorial ) para dar participa-ción aos actores pertinentes epara fomentar a cooperación,incluído o patrimonio tanxíbele intanxíbel. Mais, estamos niso? Vamos dar unha marxe para adúbida e ver se ao longo doano estas entidades cumprenestas recomendacións.

Desde PONTE...NA ONDAS !queremos reivindicar, o papelque, segundo o Comité, debenter a xuventude, os mozos emozas. Reproducimos literal-

mente o parágrafo da resolución: “ é fundamental que os xoves

coñezan, comprendan e aprecieno seu patrimonio e o sintancomo parte da súa identidade.A este respecto avoga por unenfoque máis para fomentar opatrimonio cultural europeo ea súa diversidade entre os xovese os nenos ; por iso recomendaque nos programas de estudosse inclúan elementos da edu-cación sobre a arte, a música,o teatro e o cine europeos, afin de mellorar o coñecementodo patrimonio cultural tanxíbele intanxíbel continente; reiteraa importancia de adquirir apti-

tudes culturais e creativas desdea máis tenra infancia, tanto nomarco do sistema educativocomo no tempo de ocio, queás xoves xeracións para que sebeneficien plenamente das novasformas de acceso á cultura...os novos enfoques e as políti-cas de patrimonio, así como asiniciativas educativas que atri-búen a mesma dignidade atodos os patrimonios, podenfacer aumentar a confianza, orecoñecemento mutuo e a co-hesión social “.

PONTE...NAS ONDAS! vén apli-cando estes principios desdehai máis de dúas décadas, contoda a humildade e limitaciónspero con perseveranza. Existeun patrimonio cultural compar-tido entre Galiza e Portugal quexa é da humanidade desde aIdade Media, un patrimonio quese construíu cun piar básico, alingua, esa na que cantaron asmulleres e os homes e na que“escribiron” os trobadores e xo-grares como Martín Códax ouDon Dinis .

Por que non aproveitamospara cumprir con algunhas dasrecomendacións que propoñenpara este ano europeo ? Porque non integramos nos currí-culos educativos este patrimoniocomún de tal xeito que os xovesde Portugal cando coñezan ascantigas de Martín Códax as sin-tan como súas ? Por que nonaproveitamos o pergamiño Vindelpara reivindicalo como unhamostra do patrimonio culturalcompartido, e non lle poñemosfronteira a unha cultura que nosinternacionaliza sabendo que osmozos e mozas do Brasil coñecenas cantigas de Martín Códaxcomo as primeiras mostras lite-rarias da súa lingua.

Pero hai moitas máis mani-festacións da cultura comúnque non aparecen nos libros de

texto. Por poñer un exemplode recente actualidade, os mon-tes veciñais en man común oubaldíos. Sabe a nosa xuventudeda súa orixe e que representanno territorio ? Estamos a trans-mitir este valor común a Galizae Portugal ?

E así poderíamos seguir conoutras expresións, como as len-das e os contos da tradiciónoral, as regueifas e os cantosde desafío ou os saberes aso-ciados ás prácticas .

É necesario impulsar unhapolítica conxunta sobre estepatrimonio común e esqueceras fronteiras “administrativas”e mentais que nos impiden vero conxunto. Dicir isto despoisde máis de 25 anos de coope-ración parece obvio pero atéo de agora non hai unha visióncompartida e as accións semprerematan na fronteira, sabendoademais que esta cultura comúnfavorece unha estratexia inter-nacional pois temos expresiónsespalladas por todos os paísesda lusofonía.

Pero se falamos da dimensiónsocial, son escasos os eventosonde se poidan expresar con-xuntamente manifestacións des-te patrimonio. As políticas ad-ministrativas chegan até a fron-teira...e as propostas que pre-tenden xuntar ou conxuntar asexpresións galegas e portugue-sas, teñen verdadeiras dificul-tades para ter un apoio claropor ambas administracións. Nondigamos se pretendemos ul-

trapasar os límites europeos efomentar esas relacións inter-nacionais. Por que non hai pro-xectos culturais cos países dachamada Lusofonía ? Non inte-resan ? Ou si ? Hai un “mar” deoportunidades que precisan seratendidas para mostrar o po-tencial da cultura común.

POTENCIAL ECONÓMICOSegundo a Unión Europea,

máis de 300.000 persoas estánempregadas directamente nosector do patrimonio culturaleuropeo e 7,8 millóns de postosde traballo están indirectamentevinculados ao mesmo. Con estascifras é evidente que na Euro-rrexión Galiza Norte de Portugalhai un claro potencial, tendoen conta unha poboación de6,4 millóns de habitantes dis-tribuídos por un territorio de51.000 quilómetros cadrados.O turismo e a industria culturalson dous dos motores que debenguiar este desenvolvemento. Etemos un claro exemplo no Ca-miño de Santiago. Porén, nasactividades que aparecen con-vocadas para os xoves por partedo Ministerio de Educación eCultura de España ( http://tu-caminodesantiagoconcurso.es/gl/inicio-gallego/ ) dirixidas aosescolares non aparece o CamiñoPortugués; en cambio, si apa-recen ademais do Camiño fran-cés, o Camiño da Costa ( can-tábrica ), o Camiño catalano-aragonés, o Camiño primitivo,o Camiño interior e o Camiño. Isto é unha mostra da falta

O Ano do Patrimonio Cultural Europeo.Temos boas prácticas?

XIIIFORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018

Miscelanea

de comprensión do patrimoniocultural galego-portugués, de-bido á existencia dunha fron-teira, esquecendo o potencialque temos no Camiño portuguésa Santiago. Unha vez máis asfronteiras "administrativas" po-ñen barreiras xusto na liñaoposta ao que recomenda aUnión Europea que valoriza opatrimonio como un recursocompartido no hai que fomentaro intercambio. Podemos citaroutro exemplo, a Deputaciónde Pontevedra, dedicoulle opasado ano ao patrimonio. Ten-do en conta que esta instituciónconta cun departamento de"Mobilidade e cooperacióntransfronteiriza ", non coñece-mos actividades realizadas parapoñer en valor o patrimoniocomún. As accións parece quenon pasaron o río Miño. Outroexemplo máis da falta de pers-pectiva ou simplemente faltade miras.

Literalmente, a xustificaciónpara declarar o Ano Europeodo Patrimonio Cultural é o de

"sensibilizar acerca da historiae dos valores comúns e reforzaro sentimento de pertenza a unespazo común europeo". Porque non divulgamos a historiae os valores comúns do nosopatrimonio galego-portugués ?Por que non reforzamos a nosainternacionalización ?

COOPERACIÓN INTERNACIO-NAL

Este é outro dos principiosque o Ano Europeo do Patri-monio Cultural debe fomentar,nunha estratexia da Unión Eu-ropea para a política de rela-cións culturais internacionais,a conservación do patrimoniocultural pode tornarse comoun elemento esencial da súapolítica exterior.

No noso caso, a recente in-corporación de Galiza, en cali-dade de observadora, á Comu-nidade dos Países de LínguaPortuguesa (CPLP) é un primeiropaso que debe ser o embriónde proxectos que contribúan aesa internacionalización do nosopatrimonio, compartido con to-

dos eses países. Precisamos iniciativas que

proxecten o diálogo culturalcon estas comunidades coasque compartimos non só unhalingua senón un conxunto amplode expresións e manifestaciónsculturais que debido aos fenó-menos migratorios están pre-sentes neses territorios.

PRINCIPIOSNa presentación das accións

para este Ano Europeo do Pa-trimonio Cultural, indícase quea nivel dos Estados membros oano terá un marcado enfoque "de abaixo cara arriba ". Concor-damos plenamente e desexamosque sexa así executado, que seapoien as accións que os axenteslocais desenvolven no terreo ese atendan as propostas destes,pois segundo se di tamén "iden-tificarán os proxectos e activi-dades que respondan aos ob-xectivos do AEPC “.

Destácanse catro eixes; com-promiso, valor, protección e in-novación.

En canto ao compromiso fá-lase de "patrimonio compartidoe de achegar a súa historia eos seus valores á cidadanía ".Nese compromiso tamén se in-clúe a introdución do patri-monio na escola xunto coanecesidade de involucrar á xu-ventude. Algo que desde Pon-te...nas ondas! vimos reivin-dicando e practicando, levandomostras e persoas portadorasás aulas, realizando pezas au-diovisuais para a súa difusiónna Rede, convocando certames

de recolla, etc.Na valorización destácanse

os novos usos do patrimonio ea promoción dun turismo culturalsostible. Neste ámbito hai quesalientar que o patrimonio di-xital é un dos ámbitos que oano europeo ten en conta. Aquíhabería que falar do procesode dixitalización e difusión,tendo en conta as novas redesde comunicación. Unha opor-tunidade para poñer en valor een novos contextos aquelas ma-nifestacións que por perda dereferentes ou debido aos pro-cesos de evolución social que-daron esquecidas ou mesmo de-sapareceron. En canto ao tu-rismo cultural é evidente quetamén é unha oportunidadepara atraer visitantes aos lugaresonde se desenvolven as mani-festacións, aquelas que polasúa dispersión xeográfica estánmáis alonxadas das aglomera-

cións e das grandes urbes.No ámbito da protección fá-

lase da necesidade de desen-volver estándares de calidade e

loitar contra o tráfico de bensculturais.

Finalmente, na innovaciónindícase que é necesario re-forzar a educación e a forma-ción de profesións novas etradicionais, promover a par-ticipación cidadá e a innova-ción social e promover a in-vestigación, a ciencia e a tec-noloxía para unha mellor con-servación do patrimonio.

Desde Ponte...nas ondas! sau-damos este Ano Europeo doPatrimonio Cultural que vén aoencontro das nosas accións quedesde o ano 1995 se desenvol-ven coincidindo cos obxectivosque desde Europa se marcanpara este 2018. Agardamosque sexa unha nova oportuni-dade para o patrimonio culturalinmaterial galego-portugués eque as boas prácticas sexanapoiadas por quen ten compe-tencias para facelo.

Asociación Cultural e Pedagó-xica PONTE...NAS ONDAS !

www.pontenasondas.orgwww.opatrimonio.org

FORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018XIV

Novas da raia

Aactual sede da Audiencia Pro-vincial da Coruña, a antigaFábrica de Tabacos, acolleu o

pasado dia 11 de xaneiro a presen-tación do libreto La Tribuna, adap-tación operística da novelahomónima de Emilia Pardo Bazán,escrita por Javier Ozores e musicadapor Gabriel Bussi. No acto intervi-ron o presidente do Tribunal Supe-rior de Xustiza de Galicia, MiguelÁngel Cadenas, o presidente da RealAcademia Galega e director da Casa-Museo Emilia Pardo Bazán, Víctor F.Freixanes; o acalde da Coruña, Xulio

Ferreiro; o conselleiro de Adminis-tracións Públicas e Xustiza, AlfonsoRueda, os autores e a condesa dePardo Bazán, Carmen Colmeiro. Naparte musical, interpretaron pasa-xes da ópera a soprano TeresaNóvoa e a pianista Haruna Takebe.

La Tribuna (1883) é a primeirainterpretación literaria do mundolaboral -e feminino- en España. Ahistoria ten como protagonistas ascigarreiras da Fábrica de Tabacosda Coruña, a Marineda de Pardo Ba-zán, que foron parte da elite doproletariado fabril galego.

Presentación do libreto da ópera baseadaen ‘La Tribuna’ de Emilia Pardo Bazán

Gabriel Bussi, a pianista Haruna Tabeke e a soprano Teresa Nóvoa nun momento da pre-sentación musical. Fonte: Casa-Museo Emilia Pardo Bazán

As irmás lucenses Luisa Paz eConchita (Concetta) Montenegroexpoñen desde o día 10 e ata o

próximo día 31 na Delegación da Xuntade Galicia en Madrid/Casa de Galicia amostra pictórica “Liberación pola cor”,na que o xogo de cores é o nexo deunión de dous estilos distintos quecoinciden tamén na temática: a pai-saxe urbana de Lugo e o corpo femi-nino, fundamentalmente.

Na inauguración, que tivo lugar estatarde, interviñeron as artistas plásticasautoras da mostra e o coordinador deActividades Culturais da Casa, RamónJiménez, que o fixo en representacióndo delegado da Xunta e director daCasa de Galicia, José Ramón ÓnegaLópez.

Jiménez apreciou que “as irmásMontenegro, con sensibilidades dife-renciadas, pois se moven entre o im-presionismo e a abstracción, posúenen común unha extraordinaria cargade vitalidade plena de construciónseróticas cuxa arquitectura vén dadapola liña”, como servidora incondicionalda cor, achegando a forza necesaria.Tamén que, quizá, “polos universosvalentes, vitalistas e rotundos presentesnestas obras, as súas autoras titularona súa exposición ´Liberación pola cor´”.

Conchita Montegro explicou que nes-ta ocasión quixo prescindir dos espidosfemininos, tan frecuentes na súa obra,

para “trasladar máis das miñas orixes,da Galicia interior, aínda que taménestiven na costa, e do meu pobo, Vi-lalba. Un pouco do noso, da nosaterra”. Resaltou a diferenza entre apintura das dúas irmás: “Luisa utilizaas cores puras, eu os uso mesturadose móvome entre o figurativo, o con-ceptual e o abstracto”, e valorou queo seu traballo como serígrafa taménse nota na súa pintura. “Prodúcese unchoque entre os estilos das dúas queresulta estimulante”, sinalo. Concetta,que vive en Muros, tamén é poeta engalego e terminou a súa intervencióncoa lectura dun dos seus poemas.

Luisa Paz, natural de Lugo, que siincorporou os espidos á exposición,declarou que “quero e dou todo omeu á miña cidade, Lugo, que é ondevivo e queda reflectida nas miñasobras: a Praza de España, a Catedralde Lugo, etc. A cidade encantada. Asímesmo nas miñas obras que tratan depersonaxes núa ou espidos porque namiña cidade hai mulleres e homes”.Nas súas obras locen as cores com-plementarias.

A exposición Liberación pola cor,de Luisa Paz e Conchita (Concetta)Montenegro poderá visitarse na Sala Bda Casa de Galicia en Madrid ata o 31de xaneiro, en horario de 10 a 14 e de16 a 20 horas os días laborables e de10 a 14 horas os domingos e festivos.

Mostra pictórica "Liberación pola cor",das irmáns Montenegro na Casa de Galicia

Mocedades aterra o 27 de xa-neiro no Teatro Afundaciónde Vigo. O popular grupo

español formado a finais dos 60,chega agora, despois da súa escisión,co grupo conformado por IzaskunUranga. Xunto a ela, Fernando Gon-zález, Rosa Rodríguez, José MaríaSantamaría e José Miguel Gonzálezrecrean os clásicos do grupo, ade-mais de novas composicións que se-

guen fieis ao estilo de sempre. Eres tú, o tema eurovisivo de Mo-

cedades, así coma outras grandescancións do seu repertorio coma Tó-mame o déjame, Otoño, Secretariaou ¿Quién te cantará? volven aos es-cenarios, agora en versión sinfónica.Son xa un símbolo na historia damúsica española, conseguindo estarno máis alto das listas de éxitos enHispanoamérica e España.

Concerto Sinfónico de Mocedades en Vigo

XVFORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018

Novas da Raia

ODicionario da RealAcademia Galega pe-chou 2017 co maior

número de consultas desde aposta en marcha da súa ver-sión dixital en 2013. Nos úl-timos doce meses superou os20,5 millóns de buscas, unhacifra que supón un incre-mento do 42% con respectoás 14.400.000 contabilizadasen 2016 e unha media diariade máis de 56.000. O ba-lance confirma a consolida-ción do Dicionario comounha ferramenta cotiá im-prescindible da lingua galegapara un crecente número de

persoas, en constante actua-lización co apoio da Funda-ción Barrié.

O Dicionario alcanzou noano que acaba de rematardesde academia.gal os1.059.472 usuarios únicos,case 192.000 máis que os867.555 de 2016. As persoasque cada día fan uso destaferramenta poden accederaos significados de máis de56.000 termos tanto a travésda páxina web da institucióncomo do Portal das Palabras(portaldaspalabras.gal), oproxecto para a moderniza-ción do traballo lexicográfico

e a difusión da nosa linguada RAG e a Fundación Ba-rrié.

Ás máis de 20,5 millónsde consultas rexistradas desdeambas as webs en 2017 haique engadir as case 2 millónsde visualizacións que sumaronas aplicacións para o Dicio-nario para Android e iOS, cun-has 70.000 descargas.Un dicionario para o séculoXXI

Alén de resolverlles aosusuarios e usuarias dúbidassobre o significado, a orto-grafía, o uso dunha palabraou a conxugación dos verbos,

o Dicionario da Real AcademiaGalega en liña permítellesunha utilización personalizadae interactiva que pretendefacilitar a formación dunhacomunidade dinámica e par-ticipativa composta polas per-soas que envían á Academiapropostas e comentarios. Unhadas vías é a lapela “Axúdanosa mellorar”, visible ao finalda definición de cada termo.Outra das últimas novidades

foi a incorporación da buscadirecta de termos na formafeminina, posta en marcha opasado 8 de marzo, Día daMuller.

Cómpre lembrar tamén queas aplicacións do Dicionariopara Android e iOS permitenacceder aos xogos interactivose outros recursos lúdicos edidácticos de lexicografía enpermanente actualización doPortal das Palabras.

O Dicionario da Real Academia Galega superouen 2017 os 20,5 millóns de consultas

FORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018XVI

Baixo MiñoTOMIÑO

No 2017 máis decen persoaspa r t ic i pa ron

nos cursos e actividadesde alfabetización dixitale emprendemento reali-zadas no centro

A aula CeMIT do con-cello de Tomiño pechouo ano cun excelente ba-lance de datos: duranteo 2017 déronse de alta neste centro67 novos usuarios e usuarias, cifraque eleva ata 1.047 o número depersoas rexistradas dende a aperturada aula no ano 2011.

Dende os seus inicios, a aulaCeMIT acolleu máis de 200 activi-dades formativas entre cursos,charlas e outras actividades, 23delas durante todo este ano, oque supoñen máis de 370 horasde formación aproveitadas porpreto de 100 persoas durante todoo 2017. Para o responsable doPromoción Económica municipal,Antonio Tartaglione, “dende oConcello de Tomiño, xunto coaadministración autonómica, se-guimos a apostar pola aula CeMIT.Despois dos resultados do ano2017, queremos seguir formandoaos tomiñeses e tomiñesas nouso e familiarización das novastecnoloxías”.

Por este motivo, a aula xa tenplanificada a súa oferta formativapara o vindeiro ano, que nestaocasión incluirá desde diversos cur-sos de capacitación dixital básica,como o de ‘Iniciación a informáticae internet’ ou ‘Manexo de móbiles’,ata algúns máis avanzados comopoden ser o de ‘Uso da administra-ción electrónica’, ‘Procura de em-prego a través de internet’ ou ‘Re-toque fotográfico’, entre outros.

Durante o 2018 a aula taménacollerá o exame para a certificaciónde competencias dixitais en ofi-mática. Ao longo de todo o ano aaula CeMIT de Tomiño abrirá assúas portas de luns a venres de

09.15 a 14.15 horas, con aperturapolas tardes os martes e xoves (de19.00 a 20.30 horas). Aqueles ve-ciños e veciñas interesados en re-cibir información poden pasar polaaula, situada no Campo da Feira,chamar ao 986623304 ou enviarun correo electrónico a cemit.to-mino@xunta.gal.

Desde o Concello de Tomiño,xumto coa administración autonó-mica seguimos a apostar Pola AulaCemit. Despois dos resultados doano 2017, queremos seguir formandoos Tomiñeses no uso e familiarizaciondas novas tecnoloxias

InstalaciónsA aula CeMIT dispón dun espazo

principal con 11 ordenadores, im-presora multifunción, 10 cámarasweb, canón, cámara dixital, 10 au-riculares con micrófono... aos queos usuarios e usuarias poden accederde forma libre e gratuíta. Ademais,contan co apoio e asesoramentodun axente especializado que osguía e axuda no funcionamento daaula e das instalacións.

A Rede CeMIT (Centros para aModernización e a Inclusión Tec-nolóxica) é unha iniciativa postaen marcha pola Axencia para a Mo-dernización Tecnolóxica de Galicia(Amtega) da Xunta de Galicia paraimpulsar as TIC e a Sociedade daInformación na comunidade galega.A rede caracterízase por impartiractividades formativas no eido daalfabetización dixital e do empren-demento e conta coa colaboraciónde 92 concellos, entre eles o deTomiño.

A aula CeMIT de Tomiño tivo67 novos usuarios en 2017

OConcello de Tomiño segue aapostar pola promoción dos seusgrupos musicais. Por este mo-

tivo, un ano máis, o goberno municipalvén de aprobar as bases para a participa-ción no Circuíto Cultural 2018, co que sebusca fomentar dentro do termo munici-pal as actuacións de grupos tomiñeses re-lacionados coa música folclórica galega.

Deste xeito o Concello abre o prazopara que bandas de música, corais, bandasde gaitas, treboadas, pandereteiras, murgasou charangas e grupos de acordeóns seinscriban nunha nova edición do CircuítoCultural. “Cada ano investimos máis de14.000 euros neste programa de subven-cións para dinamizar a actividade musicalno concello, facendo que todos os gruposdo municipio realicen actuacións ao longodo ano en todas as parroquias”, explica aconcelleira de Cultura e Servizos Sociais,Ana Cristina Martínez, quen asegura quese trata dun programa “moi ben acollido”por grupos, asociacións e entidades.

Os interesados poderán presentar as

solicitudes ata o 1 de decembro de 2018no Rexistro Xeral do concello, na Prazado Seixo, polo menos 30 días antes dadata de actuación solicitada. Nos últimosanos rexistráronse máis dun centenar desolicitudes adscritas a este circuíto, be-neficiando tanto aos grupos como ás co-misións de festas e entidades organiza-doras, “para quen participar neste programasupón un aforro”.

Pode consultarse as bases e o modelode solicitude no seguinte enlace:h t t p : / / t o m i n o . g a l / w p -content/uploads/2018/01/Bases-circui-to-cultural-Tomiño-2018.pdf

Tomiño pon en marcha o CircuítoCultural 2018

Un lugar para educar na igual-dade e no coidado polo medioambiente, para revalorizar o

rural e as tradicións, fomentar o con-sumo consciente, animar á autonomíapersoal e a integración social ou des-cubrir o interese pola arte, o desenvol-vemento creativo, as intelixenciasmúltiples e o coñecemento mediante aexperimentación. Con estes obxectivosnace Corazón de Carballo, unha granxaescola musical que ven de abrir as súasportas en Tomiño.

Situada no barrio de Vilar, na parroquiade Santa María de Tebra, a granxa contacon 10.000 metros cadrados, nos que seatopa por exemplo unha casería doséculo XVIII reformado que acollerá aárea de descanso, aseos e comedores,entre outros servizos. A granxa contacon aula de natureza, piscina, áreas deanimais e horta, ademais de sala de for-

mación ou área de xogos e actividadespara todas as idades.

Charla inauguralA granxa escola abriu as súas portas

esta fin de semana coa inauguraciónda exposición ‘Amigo lobo. Lenda e re-alidade do lobo ibérico’, con fotografíasde gran formato e paneis informativossobre a bioloxía, a ecoloxía e a coexis-tencia do lobo ibérico no mundo rural.Todo acompañado por maquetas antigasde trampas de pedra, carlancas, escul-turas, pinturas, escudos nobiliarios,pegadas, cranios e outros restos bioló-xicos e paleontolóxicos do Canis lupuse outros cánidos.

A mostra, dedicada á memoria deFélix Rodríguez de la Fuente no 90 ani-versario do seu nacemento, acollerá di-ferentes charlas e obradoiros a cargo deexpertos en diferentes materias relacio-nadas co medio ambiente e a natureza.

Abre as súas portas a Granxa EscolaMusical Corazón de Carballo

XVIIFORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018

Baixo MiñoA GUARDA

Oalcalde da Guarda,Antonio Lomba Baz, ea concelleira de Cul-

tura, Elena Baz, recibiron opasado luns 8 de xaneiro naCasa dos Alonso a tódalas aso-ciacións que participaron nacampaña “Decora o teuNadal”, nun encontro no quequixeron entregarlles un pe-queno agasallo en recoñece-mento da labor realizada polasdiferentes asociacións que co-laboraron na decoración dasnosas prazas e rúas.

Recordamos que o programaDecora o teu Nadal proponlle

as asociacións decorar dife-rentes enclaves a base de ele-mentos de refugallo, dándollesvisibilidade e protagonismo naorganización e decoración ur-bana. As asociacións partici-pantes este ano foron: A.C.Xamaraina (Praza de Salcidos),Avelaíña (Praza do Coruto),Sporting Guardés (Alameda),Rock’n’rolla (Centro de Saúde),Mulleres Progresistas (CentroCultural), San Xerome (Rúa Ga-licia), Cruz Vermella(Praza daIgrexa), Sociedade Atlética doTrega (Atrio da igrexa), Agru-pación Cultural Guardesa (An-

tigo colexio Sinde), U.D. AGuía (Praza da Guía), Coro In-fantil Somascos (Praza de SanBenito) e Vento Mareiro (Prazado Reló).

A esta activa participaciónhai que sumarlle o traballo eesforzo dos comerciantes davila, da asociación AGUDE, queen colaboración cos centrosde ensino realizou os trineosque alegraron as nosas rúas eACIGU, responsable do nace-mento na Alameda. Entre todostraballaron por ter unha vilarebosante de decoración deNadal.

O concello agradece o traballo dasasociacións na decoración de Nadal

OConcello da Guarda,a través da Conce-llería de Cultura, or-

ganiza o Desfile-Concurso deEntroido 2018, co obxec-tivo de manter a tradiciónlocal a través da participa-ción de tódolos veciños easociacións da localidade.

Así preséntanse estas ba-ses nas que se contemplanata cinco categorías dife-rentes de participación (Ca-rrozas, Comparsas, Grupos,Individual-Parellas adulto einfantil) na modalidade deconcurso cunha ampla va-riedade de premios, e unhamodalidade de axu-das para as Carro-zas e Comparsas.

O prazo paraanotarse abrirase ovindeiro 30 de xa-neiro ata o 6 defebreiro. Os inte-resados deberánentregar o formu-

lario de inscrición e a docu-mentación recollida ba base4ª no Rexistro Xeral do Con-cello ou a través da sedeelectrónica.

O Desfile realizarase o vin-deiro 13 de febreiro, Martesde Entroido, no percorridohabitual entre a Esquina Fa-mosa (Esquina da Rúa SanBernardo ) e a Alameda daGuarda.

A participación neste des-file queda aberta a todosaqueles que aínda que nonqueiran competir no concur-so, queiran sumarse a estacelebración.

Aprobadas as bases para oEntroido

OCamiño Portugués daCosta non deixa decrecer en número de

peregrinos e, como vensendo habitual, os datos re-xistrados na Guarda danconta deste incremento en2017. Durante o pasado ano,un total de 2.439 peregrinospasaron a noite no albergueguardés, o que supón unhasuba do 40% con respecto a2016, e o triplo se o compa-ramos co ano 2015.

En canto a súa procedencia,a meirande parte dos visitanteschegan dende o estranxeiro.

Portuguesa, alemá e polacason as nacionalidades máishabituais entre os peregrinosque visitan A Guarda, aíndaque tamén contamos con vi-sitantes procedentes de paísestan afastados como Corea,Vietman, China, Canadá ouEstados Unidos. De entre eles,moitos continúan o seu camiñocara O Rosal e Oia tras cruzaro río Miño, namentres outrosescollen o albergue guardésou algúns dos establecementoshoteleiros da vila para pasara noite.

Agárdase que esta tendencia

ascendente da popularidadedo Camiño Portugués da Costase manteña durante o presenteo ano. Conta disto da a visitados 155 peregrinos proce-

dentes do norte portuguésque o pasado sábado, 13 dexaneiro, realizaron a etapadende Caminha ata Mougas(Oia) e foron recibidos polo

alcalde do Concello da Guarda,Antonio Lomba, e o concelleirode Patrimonio e Deporte, XavierCrespo, ao seu paso pola vilaguardesa.

A Guarda gaña peso no Camiño Portugués da Costa con 2.439 peregrinosno albergue durante 2017

FORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018XVIII

Novas da RaiaSALCEDA DE CASELAS

OConcello de Sal-ceda de Caselasven de adquirir

dous novos vehículospara o parque móbil dasConcellarías de Vías eObras, Medioambiente eMedio Rural. Trátase duncamión con grúa e vol-quete e dun tractor dedesbroce.

No primeiro caso, ocamión con grúa e vol-quete será sen dúbida degran axuda en tarefas tandiversas como limpeza decamiños e estradas de ti-turalidade municipal,transporte de asfalto parabacheo, traslado e colo-cación de postes para oalumeado público, trans-porte de materias paratodo tipo de obras querealicen os operarios mu-nicipais, obras varias noámbito rural e urbano ou

recollida de enseres vo-luminosos para o seu pos-terior traslado a unhaplanta de reciclaxe.

O camión mercousecon cargo ao Plan Con-cellos 2016 da Deputa-ción de Pontevedra, porun importe de 27.000 €.

No caso do tractor paradesbroces, será empregadonas labores de desbrocenos camiños e estradasde titularidade municipalasí como nas redes se-cundarias de faixas dexestión de biomasa deámbito municipal para aprotección dos núcleospoboacionais. Neste caso,a adquisición foi posiblegrazas a un convenio coaConsellería de Medio Rural,na cal a Consellería asumeos 87.750 € de custe dotractor, e o Concello oIVE correspondente.

Nova maquinariamunicipal

OConcello de Salceda deCaselas, ao traverso daConcellaría e Festas que

dirixe Teresa Pérez, ven de publi-car as bases para a participaciónno XX Desfile de Carrozas e Com-parsas que se celebrará no muni-cipio o domingo 11 de febreiro de2018. Durante a semana do 22 ao26 de xaneiro serán as agrupa-cións pertencentes a Salceda asque poidan formalizar a súa soli-citude de participación no desfile,e na semana do 29 de xaneiro ao02 de febreiro será o turno para asagrupacións de outros municipios,que poderán ocupar as prazas res-tantes por orde de solicitude.

As agrupacións deberán estarformadas por un mínimo de 15compoñentes, e poderán presen-tarse con ou sen carroza, esta-blecéndose diferentes categoríasen ámbolos dous casos. Ademáis,o desfile completarase co concursode coplas no que participan tó-dalas agrupacións. Todas as com-

parsas admitidas recibirán unhacompensación económica polasúa participación, que varía entreos 100 e os 700 € en función donúmero de compoñentes.

Ademáis da dotación econó-mica, establécese un xamón comopremio para diversas categorías:A mellor música en directo, amellor coreografía, a comparsamáis festeira, a comparsa conmaior número de compoñentes,o tema máis orixinal, o mellorvestiario, o mellor maquillaxe, acarroza máis traballada, a carrozamáis orixinal, o mellor traballoen conxunto, as coplas máis di-vertida, as coplas mellor recitadase o participante de maior idade.

A programación municipal com-pletará o xa tradiconal enfron-tamento entre Castro Barreiro eA Feira, que hai xa máis de 125anos se ven celebrando, e parao que os barrios levan xa tempotraballando arreo no máis estrictosegredismo.

Salceda prepara o entroidomáis importante da comarca

OConcello de Salcedaven facendo unhaaposta forte polo ser-

vizo de Axuda no Fogar (SAF),dentro dos programas oferta-dos dende os servizos sociais.Así, a día de hoxe, o Concelloatende a 36 usuarios cun totalde 1.785 horas mensuais a tra-vés do programa na súa moda-lidade de “Dependencia”,cofinanciado pola Xunta deGalicia e polos propios usua-rios, aos que hai que sumarllesoutrs 12 usuarios cun total de255 horas mensuais atendidosa través da modalidade de“Libre concurrencia”, cofinan-ciado neste caso pola Deputa-ción de Pontevedra e taménpolas propias persoas benefi-ciarias. Ámbalas dúas modali-dades supóñenlle ao Concelloun desembolso de 68.300 € defondos propios, que o Concelloadica a sufragar este pro-grama.

Aposta poloServizo de Axuda

no Fogar

XIXFORO A PENEIRA | Xaneiro de 2018

novas da RaiaPORTUGAL

Foi publicada, em Diário daRepública, a portaria emi-tida pela Ministério da

Cultura que classifica a Atalaia,em Vila Nova de Cerveira, comoMonumento de Interesse Pú-blico. Iniciado há quase 40anos, o processo fica assim con-cluído, com o reconhecimentonacional do enorme valor patri-monial daquela estrutura loca-lizada no Alto de Lourido.

Para o autarca cerveirense,esta é uma valiosa notícia paraCerveira e para os Cerveirenses.“Foi um percurso longo e difícilmas, consciente da sua impor-tância, a Câmara Municipal, emestreita colaboração com aUnião de Freguesias de VilaNova de Cerveira e Lovelhe,nunca desistiu”, assegura Fer-

nando Nogueira, acrescentando:“Esta é uma das formas de con-seguir avançar com uma pre-servação e valorizarão digna eefetiva da Atalaia como merece.Para além de ficar legalmenteprotegida, abrem-se janelas deoportunidade para recorrer afontes de financiamento parasua reabilitação”.

Assinado pelo Ministro daCultura, Luís Filipe Carrilho deCastro Mendes, o documentorefere que o Fortim da Atalaia“possuiuma grande relevânciahistórica e patrimonial, desta-cando-se a originalidade da suaestrutura, a sua importância noâmbito da arquitetura militar eda defesa da raia minhota, e acronologia da sua fundação”.

A classificação como Monu-

mento de Interesse Público re-flete os critérios constantes doartigo 17.º da Lei n.º 107/2001,de 8 de setembro, relativos aocaráter matricial do bem, aoseu interesse como testemunhonotável de vivências ou factoshistóricos, ao seu valor estético,técnico e material intrínseco, àsua conceção arquitetónica epaisagística, à sua extensão eao que nela se reflete do pontode vista da memória coletiva, eà sua importância do ponto devista da investigação históricaou científica.

Localizada no Alto do Lourido,em posição elevada, a meia en-costa, e detendo um amplo sis-tema de vistas, funcionaria comocomplemento da defesa de VilaNova de Cerveira e do Forte de

Lovelhe. Em conjunto com esteforte e com o Castelo medievalde Cerveira, esta atalaia cons-tituiu o sistema defensivo davila e da fronteira do rio Minhoao longo do período da Guerrada Restauração.

Embora se atribua a cons-trução ao esforço militar demeados do século XVII, a suatipologia denuncia ainda osmodelos renascentistas, de in-fluência italiana, que caracte-rizaram a primeira metade do

século XVII, sendo mesmo pos-sível que a intervenção sete-centista tenha reformulado umaestrutura de origem medieval.A estes modelos correspondeo torreão cilíndrico de poucaaltura, rematado em cordão eparapeito preparado para peçasde artilharia, levantado sobreplataforma quadrangular ro-deada por fosso, centrado poruma cisterna e envolvido porbateria vazada por porta emarco apontado.

Atalaia classificada como Monumento deInteresse Público ao fim de 40 anos

Aexposição “E se fosses tu?”, doartista plástico José Silva, natu-ral do Porto, onde nasceu em

1953, decorre entre 13 de janeiro e 28de fevereiro, na galeria de arte do CineTeatro João Verde.

Esta exposição reúne cerca de 25trabalhos, onde o artista faz umareflexão impulsiva sobre os dramas donosso tempo, seja a questão dos refu-giados, seja a questão do envelheci-mento ou a questão dos sem-abrigo,que o autor vive de perto em horas devoluntariado.

José Silva frequentou a Licenciaturade Artes Plásticas, ramo Pintura e Es-cultura, na Faculdade de Belas Artesda Universidade do Porto, sendo asso-ciado e membro da Direção dos Artistasde Gaia, Cooperativa Cultural C.R.L. Asua primeira exposição individual tevelugar em 1977, tendo realizado, a partirdessa data, mais de 180 exposições(individuais e coletivas) em Portugal,

Holanda e Espanha.Está representado no Museu de Fafe,

na Fundação Eng. António de Almeida,na Casa Museu Teixeira Lopes, na CâmaraMunicipal de Vila Nova de Gaia, na Câ-mara Municipal de Aveiro, na CâmaraMunicipal de Caminha, na Câmara Mu-nicipal de Oliveira de Azeméis, na ins-talação Terzo Paradiso (MichelangeloPistoletto) - Horta Pedagógica em Gui-marães e em coleções particulares emPortugal e no estrangeiro.

Exposição “E se fosses tu?”

Promovida pela ADRIMINHO eos seis municípios do Vale doMinho (Melgaço, Monção, Va-

lença, Paredes de Coura, Vila Nova deCerveira e Caminha), a iniciativa“Lampreia do Rio Minho – Um Pratode Excelência” tem início no dia 15de janeiro, prolongando-se até 15 deabril.

Participam vários restaurantes daregião que, ao longo destes três me-ses, prometem apresentar, com tra-dição, requinte e inovação, a afamadae saborosa Lampreia do Rio Minhoaos visitantes e apaixonados pelaboa gastronomia.

O Município de Monção participanesta iniciativa gastronómica, queentra na sua nona edição, com apresença de 19 restaurantes locali-zados no centro histórico da locali-dade e em várias freguesias do con-celho, bem como com um programacomplementar apelativo e atrativopara diferentes públicos.

Nestes três meses, quem visitar oconcelho de Monção poderá deliciar-se com arroz de lampreia ou à bordalesamas também com opções mais con-temporâneas: sushi, escabeche ou em-panada. Para acompanhar, uma garrafade Alvarinho, um dos melhores vinhosbrancos do mundo com selo de garantiada Sub-Região de Monção e Melgaço.

Neste período, o Município deMonção disponibiliza um programacomplementar que engloba visitas alocais de interesse cultural, percursospor lugares naturais e patrimoniaise atividades de desporto e lazer. Oponto alto acontece no dia 25 defevereiro, domingo, com a realizaçãodo XLI Rali à Lampreia.

Lampreia do Rio Minho - Um pratode excelencia

Autores: Ángel Serafín Porto Ucha. Profesor Ad Honorem, Universidad de Santiago de CompostelaRaquel Vázquez Ramil. Universidad de Valladolid. Facultad de Educación de Soria.

Os profesores Ángel Se-rafín Porto Ucha e Ra-quel Vázquez Ramil

presentan un novo traballodentro da liña de investiga-ción que veñen desenvolvendosobre a historia do maxisterioe da renovación pedagóxica enGalicia no primeiro terzo doséculo XX.

No libro analízase polo miúdoa política escolar dos gobernosda Segunda República e as im-

portantes reformas educativasque se puxeron en marcha nesaépoca. Abórdase, de xeito xamáis concreto, a colaboracióndo mestre José Benito GonzálezÁlvarez, natural de Verea (Ou-rense), e o inspector de primeiraenseñanza de orixe catalán JoéMuntada Bach. A Cañiza, ondeJosé Benito González exerceucomo mestre durante dez anos(1925-1935), foi o escenarioda obra renovadora, que nalgúns

momentos tropezou con atran-cos, pero que deixou froitostan prometedores como a Se-mana e a Misión Pedagóxicade 1934, o periódico freinetianoFaro Infantil e o libro Paseos,visitas y excursiones de la es-cuela activa, publicado en Ri-badavia en 1934.

Os profesores Porto Ucha eVázquez Ramil rescatan o tra-ballo de «vitalización escolar»realizado na Segunda República

nas terras de A Cañiza poloinspector Muntada Bach e, sobretodo, polo mestre José BenitoGonzález Álvarez, destinado en1935 a Ciudad Real e logoalonxado traxicamente da súaterra trala guerra civil. Presén-tase un exemplo de cooperaciónentre docentes e de aperturados muros da escola ao medionunha mensaxe que sigue sendode plena actualidade: aprenderda vida para a vida.

Editorial NOVAS DO EIXO ATLÁNTICO S.L.Avda. Sarmiento Rivera, 4-4ºD (36860 PONTEAREAS - GALIZA) T. 986 64 12 69foroapeneira@gmail.com

Cun 48 por cento dosvotos, afouteza é a Pa-labra do Ano 2017. Vo-

taron por ela 3.004 persoas das6.228 que participaron na elec-ción promovida polo Portal dasPalabras, o proxecto web para amodernización e divulgación doléxico galego da Real AcademiaGalega e a Fundación Barrié. Otermo gañador impúxose aosoutros sete finalistas, todoseles palabras con forza infor-mativa, que centraron por di-versos motivos os temas demaior presenza nos medios emáis impacto social, e a maio-ría cun valor engadido desde opunto de vista estritamente lin-güístico. Independencia foi aseguinte palabra en número devotos, con 939, e sapoconcho,a terceira, con 830. Eucalipti-zación, teimudo, vaga delumes, violencia de xénero evelutina completan, por estaorde, a táboa de posicións fi-nais.

Nas tres edicións anteriores,

as gañadoras foron irmandade(2016), refuxiados/as (2015) ecorrupción (2014). A esta listaxesúmase agora afouteza, cuxoéxito foi cociñándose ao longode todo 2017, xa que durantevarios meses liderou a listaxede palabras máis buscadas noDicionario. Os medios de co-municación recolleron este dato,dando conta de que o interesepor unha voz non moi frecuentena fala coloquial era debido ácampaña do Celta de Vigo, queten por lema: “Ensinémoslle aomundo o significado da afoute-za”, baseado nun verso dopropio himno do club. A moti-vación dos e das seareiras pesousen dúbida para que gañase aPalabra do Ano, pero entre osmiles de votos que recibiu, nonpoucos se deberon ao podersemántico e á forma suxestivadesta palabra, cun contido eunhas implicacións que vanmáis alá do futbolístico.Orixe e evolución do termo

Afouteza vén definida no Di-

cionario en dúas acepcións: podereferirse á disposición de quenactúa sen temor ás dificultadesou perigos ou á seguridade queunha persoa demostra en simesma. Os dous significados es-tán moi vinculados, é evidente,pero conservan un valor semán-tico específico e esta é a razónpola que se propoñen para cadaun deles voces diferentes comosinónimos; para a “disposicióndo ánimo”, poden ser equiva-lentes animosidade, audacia,denodo, ousadía e valor. Para asegunda acepción, a do “carácterfirme e seguro”, os que se pro-poñen como termos relacionados,non estritamente sinónimos,son decisión e enerxía.

A orixe de afouteza atópasenun verbo latino, favere, quetiña por significado “favorecerou “protexer”, e que os romanosusaban en principio no ámbitorelixioso para se referiren aosfavores e á benevolencia dosdeuses cos mortais. De favere edo seu supino fautum chegouse

en romance a fouto e fouta, asformas primitivas do adxectivo.Logo na fala engadiuse unhavogal inicial de reforzo, e de aíafouto e afouta, é dicir, a persoaque “ten ou amosa afouteza”.Completan a familia léxica oadverbio afoutamente e mais overbo afoutar (que pode sertamén pronominal, afoutarse),cando lle damos ánimos ouvalor a alguén para realizar algoou encetar unha empresa.

Afouteza está na lingua prac-ticamente desde os inicios,como indica a súa presenza endocumentos do século XIV. Aprimeira recollida lexicográficafíxoa Juan Sobreira a fins doXVIII, na súa colección de ter-mos. Di o padre Sobreira que“afouta” é a “persoa dilixentee activa nun traballo, manifes-tándose confiada no logro” einsiste “o que non desmaia, ounon manifesta desconfianza no

que emprende” (adaptación dadefinición orixinal do fradebieito Sobreira, na súa colecciónlexicográfica de 1787-1805).Desde esa primeira notación, apalabra afouteza (ou no seucaso o adxectivo afouto-a) es-tivo presente sen interrupciónnos dicionarios e glosarios his-tóricos, incluída a primeira en-trega do Dicionario da Academia(1913-1928), onde figuran ta-mén as variantes afoto –a eafoutado –a.

Mais a afouteza non é sóunha palabra de dicionarios edicionaristas, xa que aparececon certa regularidade en textosliterarios e particularmente nosmedios de comunicación, desdeO Tío Marcos da Portela, pasandopor A Monteira, a revista Nós eA Nosa Terra do comezo do XX,entre outras. Neste espazo co-municativo, volve brillar na se-gunda decena do século XXI.

‘Afouteza’ é a Palabra do Ano 2017O termo máis buscado do Dicionario durante meses superou en votos, co48 % de apoios, a independencia, sapoconcho, eucaliptización, teimudo,

vaga de lumes, violencia de xénero e velutina

LIBROS

La escuela activa y el entorno. Una aproximación a través de los paseos, visitas y excursiones durante la Segunda República

Edición: Andavira Editora, Santiago de Compostela, 2017