Industri iraultza2 gaia
-
Upload
teresa-olabarria -
Category
Documents
-
view
1.887 -
download
1
Transcript of Industri iraultza2 gaia
ANAYA
TERESA OLABARRIA
Industri Iraultzarenfaktoreak
Faktoredemografikoa
Nekazaritza iraultza
Nazioartekomerkataritza
Garraioak
BritaniaHandian
Mekanizazio maila Hazkundea eman Produktuen eroan-ekarr
ahalbidetui
1700ean
Laboreen errotazioa
Industri iraultza bultzatzailea
Heriotza tasa
Jaiotza tasa
Biztanleriak
jeitsiera
handia
Hazkunde handia
Faktoreak
Elikadura,medikuntza,Higienea hobetu
OinarrizkoEkonomiarenhazkundean
Eskulan merkea
Jabetza egituraaldatu
Ongarrien erabilera
Enclosure acts
Produktu berriak landatu
Patata,artoa,arbiak,Lupulua….landatu
Aborokina sortu
Hiriko merkatuetara
Prezioak jeitsi
Garia jotzeko Makina,zaldiak ferratu,burdin goldea
Populazio hazkundea
Pribatizatu,itxiak
Kaltetuak(ondorioak)
Nekazaria pobreak,Jornalariak,
Jabe txikiak ezin lehiatu
Hirietara emigratubehar
Industria bultzatzailea
Biztanleria elikatuz
Eskari gaitasunaahalbidetuz
Kapitala pilatuz
Lurrun makina aplikatuz
Barnean
kanpoan
Oihalak esportatu
Europara,Ipar Amerikara
kolonietara
Kotoiak artilea ordezkatu
Kontsumo industria sortu
Lehengaiak eman
Industri-produktuEskaria zabaldu
Soberakin ekonomikoa-Kapitala pilatu
Kotoia,burdina
Finanatza sistema garatu
Industriak finantzatu
Errazak-merkeak
motak
Kanalak,ontziak,bideak
Barruko merkatua eraztu
Trenbide sorrerarenaitzindaria
Industriak
Industriaberriak
Industri mota Teknologia Energia berriak
Kapitala eta lanapilatu
tradizionalaAnezka hegalariak :pieza
handiagoa ehunduZerbait mugitzeko behar den indarra
Produkzio etaKontsumoa hazi
berria
Iruteko makina Lurrun makinaTeknologia eta energi
indar berriagatik
oihalgintzan
zergatiak
ondorioak
Demografi etaNekazal iraultzak
Merkataritza eta garraioakhobatu
Jabe-langileHarremanak aldatu
Produkzio forma berriak
Ekonomia giza Harremanak aldatu
oihalgintzan
fabriketan
Langile,makineria
Ordutegia finkoa
soldata
artilea
kotoia
Kotoi inportazioak debekatu
Britania H. produzitubeharra
merkeak
Pobreak erabiliak Baina aberatsak gero ere
Mule:iruteko makina
Ehungailu mekanikoa
Kotoizzko hariak biribilkatu
Altzairugintza
Harrikatz meategietatikUra atera
FabriketakMakinak mugitzeko
Energi indarra
Lehen gai berria
harrikatza
Ura berotzeko
harrikatza
Altzairua egiteko
Industri mota
altzairugintza
Harrikatza-burdina
Produkzio handia etamerkea
Meatoki ondoan kokatu
Lehenego trenbideak instalatu
IndustrializazioaEuropan
zehar
Britania Handia 1go potentzia
Europa kontinentalera hedatu
Zergati ugariakProzesuaastirotsua
Munduko potentziaizateak
kokapenaBaliabide naturalak
Hazkunde demografikoa
Nekazal iraultza
Nazioarteko merkataritzaindartsua
kapitala
Berrikuntzateknologikoak
Monopolioa
Beste industrializazioakatzeratu
Liberalismo Ekonomikoa aplikatu
Askatasunekonomikoa
Belgika iparraldea
Ruhreko eskualdea
katalunyan.,Italiaiparraldea
Alsazia,Silesia,Euskal Herria
Ekimen pribatua
Ekimen publikoa
Estatuak,banketxeak
hazkundea
azkarra
motela
Belgika,Frantzia,alemania
Errusia,austria I.,Espainia
Garraioen iraultza
Industri iraultzabultzatzailea
kokapena Motak
teknologiaBritania Handia
kontinenteaTrenbidea
Lurrunontzia:kanalak
Lurrun makina
Telegrafo elektrikoa
Telefonoa
Lurrun makinaTren makinari
aplikatu
Hedapena
Sektore ekonomikoIndartsua bihurtu
Banketxe,lantegi,Trenbideak(hirukotea)
Merkatu –nazioenlotura
Belgika,Frantzia,Espainia,Alemania,EEBB
Frantziar iraultza
Iraultzaren aurrekariak Iraultzaren eztanda Ekintza iraultzaileak Aldi moderatua konbentzioaDirektorioa kontsulatua
In perioa
Frantziar iraultza
Iraultzaren aurrekariak Iraultzaren eztanda Ekintza iraultzaileak Aldi moderatua konbentzioaDirektorioa kontsulatua
In perioa
Frantziar iraultza
Iraultzaren aurrekariak Iraultzaren eztanda Ekintza iraultzaileak Aldi moderatua konbentzioaDirektorioa kontsulatua
In perioa
XVIII. mendeko azken hamarkadetan gertatu
Ahalbidetu eta hasierako hazkundea faktore batzuen ondorioz:
Britainia Handian, XVIII. Mendean: Biztanle kopurua modu iraunkorrean hazten hasi zenbait faktoreren ondorioz. heriotza-tasa murriztea izan
tasak, 1800etik 1900era, %º 27tik %º18ra murriztu beherakadan honako ger taera hauek eragin
Nekazaritzako produkzioak gora egin el ikadura hobetu goseteak desager tu
Gaixotasunei aurre egiteko baliabideak ugaritu egin el ikadura ugariar i eta zabalari esker.
Medikuntzan ere aurrerapenak ger tatu txer toen hedatzea.
Higiene-ohiturak ere hedatu
Jaiotza-tasa handia mila biztanleko 30en inguruan hasten jarraitu
Ondorioz, biztanleriak hazkunde ikusgarria izan Britainia Handiak,
1700ean 5.800.000 biztanle izanik, berrehun ur tean zazpi aldiz biztanle kopuru handiagoa izan kopuru hori 40 mil ioi biztanlekoa izan
Kanpo migrazioa : kolonietara eta Amerikako Estatu Batuetara
17 mil ioi per tsona joan arren.
·Zergatia: Ezkontzeko adina aurreratu egin emakumeek seme-alaba gehiago izan
XIX. mendearen bukaera aldera, ja iotza-tasek beherantz egin
poliki-poliki, eredu demografiko modernora iritsi arte.
Guztira, Europak, 1800ean 187 milioi biztanleko biztanleria izan ondoren, XIX. mendean 400 milioi biztanletik gorako hazkundea izan
Hazkunde demograf iko azkar eta iraunkor horretan eragina izan zuten beste faktore batzuk elikadura hobetzea :
barazkiak, frutak merketu
nekazaritza-produkzioak XVIII . mendean izandako hazkundearen eraginez.
medikuntzan aurrerakuntzak: aurrerakuntza medikuak
higienean aurrerakuntzak egotea izan estolderi sistema ezarri ur korrontea etxeetan komunak
Biztanleriaren hazkundea funtsezko faktorea izan ekonomiaren eta industriaren aurrerakuntzan
biztanle kopurua zenbat eta handiagoa izan, produktuen eskaria ere hainbat eta handiagoa
biztanle kopuruak gora egin ezean industriaren hazkundea eten edo gelditu egin
Industrializazioko faktore erabaki bakarra ez demografikoa izan.
Irlandan biztanle kopurua bikoiztu egin 1760tik 1840ra, baina hazkunde horrek ez
industrial izazioprozesurik eragin, 1848tik aurrerako emigrazio masiboa baizik.
Presio demografikoa berez ez nahikoa industrializazio-prozesua abiatzeko
Prozesu horren ezinbesteko baldintza izan hasieran.
Nekazaritzaren barruko aldaketak oso handiak izan
XVIII. mendean Britainia Handian nekazaritzan iraultza egon
Industria Iraultzaren aurrekoa izan ,ahalbidetu.
Industria handia garatu zenerako, nekazaritza aurreratuta : Produktibitate handia,
soberakinak merkaturatzeko aukera ematen
Mekanizazio-maila handia, Errentatzaileen ,enpresaburuen eta jabeek,
ikuspegitik planteatu lurretatik errendimendu ahalik eta handiena lortzeko.
Aldaketa tekniko ugarietan gelditu Jabetzaren egituran eta banaketan izandako
aldaketak
Laboreen errotazioa erabiltzen hasi (laukoitza) (zuhain-landareak, artoa, patatak, arbiak, lupulua,
etab.); zereal tradizionalekin tartekatuta, lurra suspertu egin
Lurraren landaketa intentsiboa urtero landatu
Haziak aukeratu : barazki edo frutu handiagoa.
Laboraturiko azalerak handiagotu egin, Inguru hezeak drainatuz baso-inguru batzuk murriztuz;
Abeltzaintzaren espezializazioa Kortatan esturik Okelaren nahiz esnearen produkzioa hazi egin
Nekazaritzako teknologia aldatu egin : Goldearen forma hobetu burdina egoki erabili zaldiak ferratzera ereiteko (1730 inguruan) garia jotzeko makinen lehenengo modeloetara (1780 inguruan).
Aldaketa horien ondorioz, nekazaritza-lanaren produktibitateak 1700etik 1800era %
90eko hazkundea izan.
Soberakinei esker, zerealak merkatu espezializatuetara esportatzen hasi hirietako biztanle kopuru gero eta handiagoa elikatzeko aukera sortu
Irudian, lurrun-makinak mugituriko goldea.
Sortatan biltzaileak, J.F. Milleten pintura
Jabetzaren egituran ere aldaketa sakonak egon Hesitze Legeak (Enclosure Acts) lagungarriak izan jabetza
pilatzeko prozesurako. Parlamentuak, jabe handiek eskatuta legean ezarri :
Parrokia bakoitzeko «zelai, larre eta bazkaleku irekiak eta komunak zatitzea, banatzea eta hesitzea, baita lugorriak eta lur komunak ere».
1750ean, Britainia Handiaten erdiak hesituta zituen eremuak, eta 1760tik 1820ra bitar tean, 1800 Enclosure Acts promulgatu ziren; Hiru milioi hektareatik gorako eremuaren jabetza berrantolatu
Kalteturik handienak nekazariak izan Jornalariak
Makinekin ezin lehiatu Lanik gabe edo soldata oso txikiekin gelditu
Jabe txikiak Lurrak hesitzeko kapitalik ez Gehienek lurrak jabe handiei saldu Hiriguneetako industria-auzo berrietara emigratu
Nekazaritzako aldaketek industrializazioa ahalbidetu : Biztanle kopuru gero eta handiagoari jaten emanez
Hirietan bizi diren industrialde berrietako biztanleria
Eskari-gaitasunaren eta industria-produktu berriak erosteko aukeraren gorakada ahalbidetuz,
Azkenik, industrial izazioa f inantzatzeko kapitalaren zati bat emanez.
Merkatal eskaintza guneak: Barruko eskariaren hazkunde iraunkorrari Europa kontinentala Itsasoz gaindiko jabetzetako kanpoko eskaria
gehitu Britainia Handiak aukera-aukerako posizioan egon
Britainia Handiak merkeago espor tatu ar t i lezko oihalak Zergait ik?
Manufaktura-herriek Gremiotan bildutako hir i -eskulangileen lanarekin
sortu ondasunak.Zer esan nahi du? Oihalen espor tazioak hazkunde handia izan
1750 inguruan, Britainia Handiko portuetatik irtendako merkantzien hiru laurdenak
Espor tazio guneak : Europako por tuetara bideratu Amerika
Ipar Amerikako koloniak: Inpor taturiko guztiaren % 87 Ingalaterrako metropol it ik
ir its itakoa. Britainia Handiko ekonomiaren garapenerako funtsezko beste faktorea
koloniekiko merkataritza-harremanei(ekonomia koloniala) lotutakoa
Ingalaterrako merkataritza-konpainiek produktu tropikalak erosi
Espeziak, tea, kafea, tabakoa, etab.) Europako beste herri batzuetara espor tatu. Artilearen soberakinak, herri beroetan, oso egokiak trukerako ez .
XVIII . mendeko bigarren erdian, Britainia Handiko oihalgintza-sektorea kotoizko oihalak sor tzen
hasi mundu osoan saldu,
pobreei eta aberatsei, eskualdeko klima beroa edo hotza izan arren.
Industria Iraultza sektore horretan hasi Historian lehenengoz, kontsumo-industria handia sor tu Herrian ber tan sor turiko lehengai batean (kotoia)
oinarrituta. Britainia Handiko merkataritza-balantzak agerian jarritakoaren
arabera, 1800 inguruan ar ti learen manufaktura-espor tazioak
murriztu kotoizko oihal berrien espor tazioek gorakada izan
Kanpoko merkataritzaren garapena lagungarria
lehenengo Industria Iraultza bizkortzeko Industria berriari lehengaiak (kotoia eta burdina) eman, Industria-produktuen gama ugaritu eta merkatu egin Industria-produktuen eskaria zabaldu egin ,
• kolonietan edo herri pobreetan; Soberakin ekonomikoa eta kapitalak pi latzea ekarri
• Industria Iraultzako hurrengo etapak finantzatzeko aukera eman• Finantza-sistemaren garapena eragin
Britainia Handian, garraioa eta komunikazioak errazak eta merkeak izan
Leku guztiak gehienez ere itsasotik 100 km-ra egon XVlII. mendean, barruko kanalen sistema garatu
1800ean, nabigatzeko moduko 2500 km eta XIX. mendearen erdialdean, horren bikoitza.
Hobetu bideak eraikitzeko eta mantentzeko prozedurak. Garraioaren erraztasunak hurbildu egin
produktuen eskaintza eta eskaria Oso ona barruko merkatua sortzeko.
Ingalaterra ,Gales eta Eskoziaren artean
Britainia Handia aurrendaria trenbidearen sorreran Garraiobide berriak ez zuen par terik har tu Britainia
Handiko industrial izazioaren lehenengo fasean. 1830ean 100 km-ko zerbitzua soilik egon arren.
Fabrika berriek kapitala eta lana pilatzea eragin. Lehenengoz oihalgintzako sektorean sortu (kotoia eta artilea).
Berrikuntza teknologikoak Makina berriak lagungarriak izan horren garapenerako.
Produkzioa eta kontsumoa modu iraunkorrean haztea ahalbideturiko baldintzak, Biztanle-kopuruaren hazkundea, Nekazaritzaren barruko aldaketak, Merkataritzaren bolumena Garraioak hobetzea izan .
Horrek guztiak aldaketak eragin Produkzio-egituran Jabeen nahiz langileen arteko harremanetan.
Nekazarítza modernizatu zenean, nekazari familia askoren bizi-baldintzek okerrera egin zuten erabat. lrudian, buruxkari britainiarrak 1857an.
Gertaera horiek bizkortu egin Aldaketa teknologikoak: Energia forma berriak erabiltzea : Produkzio-forma berriak Ekonomiazein gizar te-harreman berriak
sortzea.
Lehenengo eta behin, oihalgintzan garatu Kotoizko oihalen fabrikazioan, Kotoigintza markatu industriaprodukzioaren multzoak jarraibidea. Lehenengo fabrikak kapitala pilatu izanagatik sortuak lana ere pilatu egin langileek soldataren ,ordutegiaren diziplinari lotuta gelditu Izandako autonomiak galdu egin nekazaritzarekiko loturak.
Lana fabriketan zentralizatu makinak eta langileak batera.
Artile tradizionalaren produkzioak aldaketa tekniko garrantzitsurik gabe egin gora, XVIII. mendean. Ar ti le-produktoreek, merkatariek, enpresaburuek eta eskulangileek
edo nekazariek nahi ez kanpotik iritsitako kotoizko oihalen lehiarik. Horrenbestez, Parlamentuak kotoizko oihalen erabilera debekatzeko
dekretuak promulgatzea lortu «artile- eta zeta-industria nazionalei eragindako kalteetan» oinarrituz Kasu batzuetan, ehuleek eraso egin kotoizko oihalekin jantzita
zebiltzan pertsonei, eta jantziak apurtu 1774ra arte ez altxatu kotoizko (kotoi hutsezkoak, pintatuak edo
estanpatuak) oihalen aurkako debekua.
Kotoizko oihalak lndiatik (indiarrak) inpor tatzeko debekuak, Britainia Handiko kotoi- industriaren garapena bizkortu egin .
Kanpoko arerio bat ezabatu dekretuak erabiliz barruko aurkari arriskutsuagoa sortu
debekaturiko kotoizko oihalak Britainia Handian sortzen hasi <<lndiako calicot izeneko artilezko oihalak eta atzerriko oihal estanpatu
guztiak debekatu Gutxira, Britainia Handiko seme-alaba desnaturalizatuak berehala hasi
langileak trebetasun indiarraren imitazioan hezten», artile-produktoreek 1720an egindako kexetan ageri.
Oihalgintzako fabrika bateko nabe honetan, oihalak sortzeko prozesuaren fase desberdinak ikusten dira.
Fabrika handiekin batera, biltegi itzelak eta produktuen aldian behingo erakusketak egin ziren. Irudian, Bradford enpresaren standa, 1851ko Erakusketa Unibertsalean.
1733 Anezka hegalaria (J. Kay). 1765 Spinning Jenny iruteko makina
(Hargreaves). Oihalgintzaren mekanizazioa 1769 Water frame, urak mugituriko iruteko
makina (R. Arkwright). 1779 Mule Jenny iruteko makina (S.
Crompton). 1785 Ehungailu mekanikoa (E. Cartwright). 1790 Estanpatuen ehungailua (J. Jacquard). 1805 Zeta-ehungailua (J. Jacquard). 1884 Zeta artifiziala (H. de Cardonnet).
1765 James Hargreavesek iruteko spinning jenny makina asmatu
Iruteko makinak etengabe hobetu ziren XVIII. mendeko bigarren erdian, eta horiek berrikuntza teknologikoak eragin zituzten oihalgintzako sektore osoan
Zerbait galdetu nahi genieke makineria horri eustearen alde daudenei. Zentzuzko pentsonek jakin behar dute makina horiek erabiliz gero, kardariak, hau da, makinok asmatu orduko horretan aritzen zirenak, behar barik geratuko direla.Eta zelan mantenduko dituzte gizon horiek euren familiak, lana kentzen bazaie?Zelan irakatsiko diete horrela seme-alabei ogibidea, hurrengo belaunaldian horretatik bizi daitezen eta eskaleen modura noraezean ibili ez daitezen?Baten batek esango du: has zaitezte beste lanbide bat ikasten. Eman dezagun baietz,horrela egiten dugula. Eta nork emango die jaten sendikoei horretan gabiltzan bitartean?Eta, gainera, hori ikasten ari garela, baliteke beste makina bat asmatzea eta horrek lanbide berri hori ere kentzea. Gure familiak goseak hiltzen egongo lirateke ordurako eta, ogibide ikasten dihardugula, hilda egongo lirateke hirugarrena ikasi orduko.(Lleds Intelligencer, 1786ko ekainaren 13an.)
Industria modernoaren funtsezko ezaugarrietariko bat gizakiarena ez den energia erabiltzea izan
Lurrun-makina asmatu eta aplikatu James Wattek 1781ean asmatu eta hobeturiko makina,
ordura arte energiaren arloan izandako berrikuntzarik garrantzitsuena izan
Meatze-ustiapenetan dauka jatorria, bertan ikatzaren errekuntzarekin mugituriko puzkailuak erabiltzen baitziren,
ura behetik gorako mugimenduaren bidez ateratzeko. Wattek mugimendu ber tikal hori mugimendu zirkular eta
iraunkor bihur tzeko modua asmatu Seiehun langileri lana ematen zien fabrika sortu zuen Birminghamen.
Hasieran, lurrun-makina ez azkar hedatu: 1800ean, Britainia Handian 110 baino ez zeuden instalatuta. Hurrengo hamarkadetan, halako makinen erabilera orokortu egin zen,
aldi berean, erraztu eta hobetu egin hasierako modeloak. 1830ean 15000 lurrun-makina Ingalaterrako fabriketako makinak
mugiarazten.
Lurrunaren energia berriak ikatz-kontsumo handiagoa behar makina berriek burdina nahiz altzairu kantitate handiagoa teknika siderurgiko berriak behar.
XVIII. mendearen hasieratik, ikatzak egurraren lekua hartu burdina galdatzeko eta lantzeko, Mende amaieran prest burdina gogorragoa eta kalitate hobekoa egiteko
prozedurak. Lehenengo industrializazioprozesuen ezaugarrietariko bat izan
ikatza eta burdina erabiltzea Industria siderurgiko berriak
ikatz-meatzeetatik hurbil pilatzen joan Midlands-en (Birminghameko meatze eta fabrika-esparrua) Galeseko hegoaldean (Cardiffeko eta Bristoleko portuak).
Industria siderurgikoak sustatu eta hedatu egin Britainia Handiko industrializazioa, merke hornitu industrietarako merkantziak eta oinarrizko
ekipamenduak Industrializazioaren iraunkortasuna
ikatza eta burdina edukitzearen mende bi sektore horien garapen ekonomikoaren era teknologikoaren mende.
Britainia Handiko meatzaritza eta siderurgia gauza ikatz- eta burdinaeskari masiboari erantzuteko
1830etik aurrera Britainia Handiko uhar teetan trenbide-l ineak instalatu.
Bessemer labea
Britainia Handiko lehenengo industrializazioaren jatorria azaltzeko, zergati asko aipatu :
Liberalismo ekonomikoa Baliabide naturalen ugaritasuna (artilea, kotoia, burdina, ikatza), Hazkunde demografiko handia, Nekazaritzako aldaketak, Eskaria haztea, Nazioar teko merkataritzaren barruko posizio ona, Kapitala, Berrikuntza teknologikoak, Pentsaera protestantea, etab. Elementu guztien arteko elkar-eragina.
Britainia Handiko Industria Iraultza munduko lehenengoa izateak munduko potentzia nagusia izan monopolizatu egin industria, manufakturen esportazioa eta ustiapen
koloniala. XIX. mendean ondo sartuta ekonomiak ez lehiarik izan.
Britainia Handian Industria Iraultza egotearen ondorioz, beste espazio batzuk ez hain azkar eta modu berean
garatu.
Ekonomia nazionalaren aurrerakuntzak parekorik ez. Europako antzinako potentziek eta Amerikako Estatu Batuek ahalegina
egin Britainia Handiko ekonomiaren eta industriaren aldaketak imitatzeko,
astiroago hasitako industrializazioprozesuak (Frantzia, Amerikako Estatu Batuak),
beranduago hasi behar izan (Alemania, Errusia), nazioarteko ekonomian industria-kapitalismo handia horrekin lehiatu behar izan
Britainia Handiko ekonomiak eta estatuak l iberal ismo ekonomikoaren doktrinak aplikatu,
pentsamendu ilustratuak landutakoak (Hume, Locke, Adam Smith .
produkzio-faktoreen erabileraaskatasuna sustatu eta arautu
lurra, kapitala, lana, merkataritza .
Britainia Handiaren indarra
Herria Ikatza Altzairua Trenbideak lurrun makinak(milaka HP HP)
(tonak milioitan) (milaka tona) (kilometroak)
Britainia Handia 117 6059 25000 4300
Frantzia 16 325 19575 1800
Alemania 33 1178 17931 2000
Austria-Hungaria 7 403 9589 1180
Errusiar Inperioa 6 300 11243 400
Industrial izazioa Europan hasi Britainia Handian jatorr ia
Beti produkzioaren lehenengo postuetan egon Ikatzaren eta altzairuaren produkzioan, Lurrun-makinaren erabileran 25000 km-ko trenbide-sarearen eraikuntzanSare horrek uhar teko hir i eta industrial de
nagusiak lotu.
Belgikaren eta Frantziako iparraldearen industrializazioa sustatu , 1830etik aurrera eskualde horietako manufaktuta- eta merkataritza-tradizioa, lehengaien ugaritasuna (ikatza, burdina, etab.) kokaleku ona
(Britainia Handitik eta iparraldeko Europako eremurik garatuenetatik hurbil).
Ruhreko industria-eskualdea geroago garatu baina garapen trinkoagoa izan ikatzean nahiz burdinan, trenbideen eraikuntzaren eskarian eta merkatu zein estatu aleman batuaren beharrizan gero handiagoetan
oinarrituta.
Oihalgintzako edo metalgintzako gune garrantzitsu eskualdeetan egon : Katalunian, Italiako iparraldean, Alsazian, Silesian, Saxonian, Moravian,
Euskal Herrian, etab.
Kontinentean eragin handiagoa izan estatuen erabakiek, politika ekonomiaren orientazioek bankuen eginkizunak Beharrezkoa industria astunak kapitalinbertsio handietarako
Industrializazioaren garapena Europako herrietan, adierazle ekonomikoak lehenengo industria-herrikoekin konparatuta
neurtzen. XIX. mendearen amaieran, Alemaniak eta Frantziak laburtu egin Britainia Handiarekiko distantziak. industriaren eta ekonomiaren hazkunde-erritmoak ez era berekoak izan,
Belgikari, Frantziari edo Alemaniari first comers izena eman zitzaien, «iristen lehenengoak» izan zirelako, Britainia Handiaren ereduari beste inork baino lehenago jarraitu
Errusiari, Austria-Hungariari, Italiari eta Espainiari, late comers esan, ez industrializazio-prozesuan sartu XIX. mendean ondo sartu arte, edo xx. mendearen hasierara arte.
Industria Iraultza ezinezkoa izango zen batera garraioen benetako iraultzarik egon ezean; lotura estua egon lurreko (trenbidea) eta itsasoko (lurrun-ontziak) garraioan
lurrun-makina erabiltzearekin. Hasieran, Britainia Handian eta Europako industrializazioaren herri
aurrendarietan, merkantziak ibaietatik eta nabigatzeko moduko kanaletatik garraiatzen .
benetako aldaketa trenbidea iristean gertatu XVIII. mendeko eta XIX. mendearen hasieran bizkortu lurreko
garraioaren abiadura. l835etik 1900era bitarteko aldiari
«trenbidearen aroa» esan
Lurrunaren indarra altzairuzko errailen gainean aplikatzea,
Stephenson ingelesak, l8l4an, 30 tonako tren-makina bat orduko 7 km
ko abiaduran ibiltzea lortu Asmakizun hori meatze-inguruetako harrikatza
garraiatzeko erabiltzen hasi. l829an, Liverpoolen eta Manchesterren arteko
trenbide-linea egiteko lehiaketa irabazi .
Lehenengo trenbide-linea Britainia Handikoa izan. l850ean, funrzionamenduan
Londres Ingalaterrako industrialde eta hiri garrantzitsuenen arteko linea nagusiak.
Belgikak, Frantziak, Espainiak eta Alemaniak mendearen erdialdetik aurrera trenbidelineak,
Amerikako Estatu Batuek bezala.
Trenbide-lineak ekonomia eta giza baliabideak abiatu. l850etik l880ra,
trenbideen eraikuntza benetako sektore ekonomikoa izan
XIX. mendeko kapitalismoa fabrikek, bankuek eta trenbideek osaturiko
hirukoan oinarritu.
Frantzian, 1850ean, 3000 km trenbide jardunean, eta 1890ean, berriz, 49500 km;
Alemania 6000 km izatetik 43000 km izatera igaro 1891n, munduko trenbiderik luzeenaren trazatua egiten hasi :
Transiberiarrarena, Mosku Siberiarekin Japoniako itsasoarekin (Vladivostok) lotua.
Trenbidea merkatuak eta nazioak lotzeko tresna bihurtu , munduaren dimentsioak aldatu:hurbilago eta eskuragarri
Lurruna nabigazioan aplikatzearen ondorioz, belaontziak baztertu tona kopuru handiagoko ontziak egin nazioarteko merkataritzaren bolumena handiagotu garraioaren prezioak merkeagoak izan
Itsasoko komunikazioa lurreko komunikazioa adina aurreratu Suezeko kanala (1869) Panamako kanala (1914) ireki (bi proiektu erraldoi), ozeanoen arteko trafikoa errazteko eta laburtzeko ezinbestekoa
Telegrafo elektr ikoa, informazioa azkar transmititzeko izan 1858an, 160000 km kable jarrita; 1900ean, sei milioi kilometro baino gehiago
Mantxako kanala (1853) Telefonoaren txirrina
Atlantikoa (1878) zeharkatu ondoren. Amerikako Estatu Batuetan entzun Lehenengoz, 1876an
Claude Francois lurrun-ontzia asmatu