ALDAKETA KIMIKOAK MATERIAN

• 1. HELBURUA: aldaketak fisikoak eta kimikoak desberdintzea.

1. TRANSFORMAZIO FISIKOAK

• Aldaketa fisikoak: substantzien izaera aldatzen ez diren prozesuak dira eta horregatik substantzia konposizio kimikoa aldatzen ez denean.

•  Adibideak: – Egoera aldaketak: Ura izoztean izotz bihurtzen da, baina

prozesu horretan konposizio kimikoa ez da aldatzen ur izaten jarraitzen du, baina solido egoeran.

– Nahasteak: Uretan gatza botatzen badugu, gatza erraz disolbatzen dela eta disoluzio zapore gazia ere daukala konturatzen gara. (lurrunketa bat egiten berreskuratu ahal dugu ura eta gatza).

aldaketa fisikoak eta kimikoak – adibideakEgin ariketak - ariketak

1. TRANSFORMAZIO KIMIKOAK

• Aldaketa kimikoak: jatorrizko substantziaren izaera substantzien izaera aldatzen diren prozesuak dira eta horregatik substantzia konposizio kimikoa aldatzen denean.

•  Adibideak: – Oxidazioa: Burdina aire zabalean oxidatzen da aireko

oxigenoarekin konbinatzean eta izaera kimikoa aldatzen dion transformazioa izaten du. Sortzen den okre koloreko subtantzia berria burdin oxidoa da.

– Errekuntza: erretzen den pospoloan aldaketa substantziaren izaera kimikoan gertatzen da( pospoloa ke eta errauts bihurtzen da)enlace 1 enlace 2 enlace 3 enlace 4

• 2. HELBURUA:Erreakzio kimikoak nabarmentzen dituzten aztarnak ezagutzea.

2. NOLA DAKIGU NOIZ GERTATU DEN ERREAKZIO KIMIKOA?

• Erreakzio kimiko gertatu dela erakusten duten seinale ohikoenak hauexek dira:– Kolore aldaketa: jatorrizkoak ez diren substantzia bat edo

gehiago sortu direla adierazten du.– azido nitrikoa + kobrea – -Sedimentu edo hauspekinen agerpena: sortutako substantzia bat

edo gehiago disolbaezinak direla adierazten du. – lluvia de oro – Gasa askatzea: Erreakzioaren ondorioz, substantzia berri bat sortzen

da; giro tenperaturan gas egoeran sortzen den substantzia.– sodio edo potasio urarekin - bideoa

2. NOLA DAKIGU NOIZ GERTATU DEN ERREAKZIO KIMIKOA?

• Erreakzio kimiko gertatu dela erakusten duten seinale ohikoenak hauexek dira:– Beroa xurgatzea edo askatzea: Nahastearen berezko tenperatura

aldaketek erreakzio bata gertatzen ari dela adierazten dute.– hielo instantaneo - bideoa– Aldaketak beste propietate batzuetan: Azidotasuna, usaina, argiaren

aurrean propietate optikoak agertzea, propietate magnetikoak edo elektrikoak ea abar.

– Begira zeintzuk diren gertatzen diren aldaketak hurrengo erreakzioetan:– 1. erreakzioa– 2. erreakzioa – 3. erreakzioa– 4.erreakzioa – 5. erreakzioa– 6. erreakzioa – 7. erreakzioa– 8.erreakzioa

Informazio gehiago

• aldaketa kimikoak eta fisikoak

• 3. HELBURUA:Erreakzio bat edo ekuazio kimiko bat nola irudikatzen den ezagutu eta zer esan nahi duen jakitea

3. NOLA IRUDIKATZEN DIRA ERREAKZIO KIMIKOAK?

• Erreakzio kimiko bat gertatzeko, lehenengo erreaktibo batzuk behar den bezala nahastu behar dira eta horren ondorioz erreaktibo horiek desagertu egiten dira eta substantzia berriak sortzen dira, produktuak hain zuzen. es .– ERREAKTIBOAK: jatorrizko substantziak dira, eta nahastu ondoren

kimkoki errreakzionatzen dute.– PRODUKTUAK: erreaktiboen arteko erreakzio kimikoen ondorioz

sortzen diren substantzia berriak dira.• Erreakzio kimikoa matematika ekuazioen antzera adierazten dira:

ezkerrean nahasten diren erreaktiboak idazten dira, batuketa ikurrez bereizita(+) bat baino gehiago osatzen badira eta , eta eskuinean lortzen diren produktuak batuketa ikurrez bereizita (+). Erreaktiboen eta produkuten artean erreakzioaren noranzkoa adierazten duen gezi batez ipintzen da.

• ERREAKTIBOAK → PRODUKTUAK• Geziaren gainean , letra txikiz, erreakzio gertatzeko behar diren

baldintzak adierazten da.• Más información• Cómo escribir y ajustar reacciones

• 4.helburua: Erreakzioetan objektuen masa bera ez aldatzea teoria atomikoaren ondorioa dela ulertzea

4. MASA EZ DA ALDATZEN ERREAKZIO KIMIKOETAN

• Masa iraupenaren legea: Erreakzio kimikoetan masa ez da aldatzen.Horrek esan nahi du lortutako produktuen masa erreakzionatu duten erreaktiboen guztizko masaren berdina da.

• Ley de la conservación de la masa• Proportzio definituen legea: Erreaktiboek proportzio zehatzen

arabera erreakzionatzen dute, eta proportzio horiek beti berberak dira, eta berdin dio erreakzioa.

• Adibidea: hidrogenoa eta oxigenoa erreakzionatzen badute ura eratzeko,hidrogeno gramo batetik 8 g oxigeno erreakzionatzen dute eta beti hori izango da proportzioa.

• HIDROGENOA OXIGENOA URA:1 g 8 g 9 g2 g16 g18 g3 g24 g27 g4 g32 g 36 g hurrenez hurren.Baten batek kantitate handiagoa baldin badauka zati bat erreakzionatu barik geratuko da. 4g hidrogeno eta 24 g oxigeno ipiniko bagenitu, 3 g hidrogeno erreakzionatuko luke eta hidrogeno gramo bat soberan geratuko litzateke.

• ERREAKZIO KIMIKOAK DOITZEA• Erreakzio kimikoak doitzeko, kontutan hartu behar da erreakzioetan ez

direla atomoak galtzen ez eta irabazten ere.Errealtobpetan eta produktuetan mota bakoitzeko atomo kopuru beralk azaldu behar du.

• Adibidea: Burdina oxidatzen denean konposatu berri bat sortzen da, oxido ferrosoa :

• Fe + O2 → FeO• 2Fe + O2 → 2FeO• ajustar reacciones

Hau da, bi burdina atomo behar dira oxigeno molekula batekin erreakzionatzeko eta bi FeO – zko agregakin osatzeko. Horrela bai, horrela betetzne da masaren iraupenaren legea!Eskerrean eta eskuinean mota bakoitzetik atomo kopuru bera dago, eta formulak ez dira aldatu.

ajustar reacciones

2Fe + O2 → 2FeO

KOEFIZIENTEAK

AZPIINDIZEA

• adibideak ( AJUSTAR REACCIONES )

• ariketak