la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas...

70
Estudio exploratorio sobre Estudio exploratorio sobre Estudio exploratorio sobre Estudio exploratorio sobre la promoción y publicidad la promoción y publicidad la promoción y publicidad la promoción y publicidad de alimentos y bebidas no saludables de alimentos y bebidas no saludables de alimentos y bebidas no saludables de alimentos y bebidas no saludables dirigida a niños en América Latina y el Caribe dirigida a niños en América Latina y el Caribe dirigida a niños en América Latina y el Caribe dirigida a niños en América Latina y el Caribe Informe Completo Informe Completo Informe Completo Informe Completo

Transcript of la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas...

Page 1: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

Estudio exploratorio sobre

Estudio exploratorio sobre

Estudio exploratorio sobre

Estudio exploratorio sobre la promoción y publicidad

la promoción y publicidad

la promoción y publicidad

la promoción y publicidad

de alimentos y bebidas no saludables

de alimentos y bebidas no saludables

de alimentos y bebidas no saludables

de alimentos y bebidas no saludables

dirigida a niños en América Latina y el Caribe

dirigida a niños en América Latina y el Caribe

dirigida a niños en América Latina y el Caribe

dirigida a niños en América Latina y el Caribe

Informe Completo

Informe Completo

Informe Completo

Informe Completo

Page 2: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

Co

ve

r:

© U

NIC

EF

Ho

nd

ura

s/2

01

3/C

. B

ard

ale

s

Estudio explora

torio sobre la pro

moción y

Estudio explora

torio sobre la pro

moción y

Estudio explora

torio sobre la pro

moción y

Estudio explora

torio sobre la pro

moción y

publicidad de alimento

s y bebidas no salu-

publicidad de alimento

s y bebidas no salu-

publicidad de alimento

s y bebidas no salu-

publicidad de alimento

s y bebidas no salu-

dables dirigida a niños en A

mérica Latina

dables dirigida a niños en A

mérica Latina

dables dirigida a niños en A

mérica Latina

dables dirigida a niños en A

mérica Latina

y el Caribe

y el Caribe

y el Caribe

y el Caribe

Pa

ola

Le

ton

a,

inv

es

ga

do

ra p

rin

cip

al

y c

oo

rdin

ad

ora

Co

ord

ina

ció

n d

el

est

ud

io y

ase

sorí

a t

écn

ica

: M

arc

elo

Be

r,

Luis

a B

rum

an

a,

Ste

fan

o F

ed

ele

, K

ath

eri

ne

Or

z y

Ste

fan

Ste

fan

sso

n.

Co

lab

ora

ció

n d

e l

as

sig

uie

nte

s p

ers

on

as

en

la

s o

fici

na

s d

e

pa

ís d

e M

éx

ico

, A

rge

n�

na

y C

ost

a R

ica

: F

lore

nce

Ba

ue

r,

Pa

blo

Fe

rre

yra

, C

eci

lia

Sa

va

ll,

Zu

lma

Or

z, I

sab

el

Cro

wle

y,

Ma

0h

ias

Sa

chse

, E

rik

a S

tra

nd

, T

ere

sa A

lam

illo

, R

om

ain

Sib

ille

, R

aq

ue

l B

arr

ien

tos,

Ire

ne

Fa

rin

a,

Xin

ia M

ira

nd

a y

Ta

ny

a C

ha

pu

isa

t.

Ed

ició

n y

dis

o:

Ka

the

rin

e O

r z

y G

lad

ys

Ha

uck

Inv

es�

ga

ció

n d

e c

am

po

y a

po

yo

en

an

áli

sis

de

da

tos:

Jess

ica

Mo

ren

o,

Na

dia

Alv

ara

do

, M

ari

na

Ta

ve

lla

y G

iov

an

-

na

Ga

ca

.

Ag

rad

eci

mie

nto

s a

:

Ta

ma

ra G

on

çalv

es,

An

ab

el

Ve

lasc

o d

el

INS

P y

Lu

is F

lore

s

de

Co

nsu

me

rs I

nte

rna

o

na

l.

UNICEF

UNICEF

UNICEF

UNICEF

Ofi

cin

a R

eg

ion

al

pa

ra A

rica

La

n

a y

el

Ca

rib

e

Ca

lle

Alb

ert

o T

eja

da

, e

difi

cio

10

2,

Ciu

da

d d

el

Sa

be

r

Pa

na

, R

ep

úb

lica

de

Pa

na

Ap

art

ad

o P

ost

al:

08

43

-03

04

5

Te

l: +

50

7 3

01

74

00

ww

w.u

nic

ef.

org

/la

c

Tw

i0e

r: @

un

ice

fla

c

Fa

ceb

oo

k:

/un

ice

fla

c

No

tas

acl

ara

tori

as:

Los

con

ten

ido

s y

op

inio

ne

s e

xpre

sad

os

en

est

a p

ub

lica

-

ció

n n

o r

ep

rese

nta

n n

ece

sari

am

en

te l

a p

olí

ca o

fici

al

ni

los

pu

nto

s d

e v

ista

de

UN

ICE

F.

De

acu

erd

o c

on

el

art

. 1

de

la

Co

nv

en

ció

n s

ob

re l

os

De

re-

cho

s d

el

Niñ

o,

"niñ

o"

es

tod

o s

er

hu

ma

no

me

no

r d

e 1

8

os

de

ed

ad

sa

lvo

qu

e,

en

vir

tud

de

la

le

y q

ue

le

se

a

ap

lica

ble

, h

ay

a a

lca

nza

do

an

tes

la m

ay

orí

a d

e e

da

d.

Pa

ra

est

e e

stu

dio

ex

plo

rato

rio u

tiliz

are

mos

la d

efi

nic

ión

de

“niñ

os”

da

da

po

r la

Re

com

en

da

ció

n d

e l

a C

on

sult

a d

e

Exp

ert

os

de

la

Org

an

iza

ció

n P

an

am

eri

can

a d

e l

a S

alu

d

sob

re l

a p

rom

oci

ón

y p

ub

lici

da

d d

e a

lim

en

tos

y b

eb

ida

s

no

alc

oh

ólica

s d

irig

ida

a l

os

niñ

os

en

la

Re

gió

n d

e l

as

Am

éri

cas,

do

nd

e s

e e

spe

cifi

ca q

ue

niñ

os

son

to

da

s la

s

pe

rso

na

s m

en

ore

s d

e 1

6 a

ño

s d

e e

da

d

Se

pe

rmit

e l

a r

ep

rod

ucc

ión

to

tal

o p

arc

ial

de

l co

nte

nid

o

de

est

e d

ocu

me

nto

so

lam

en

te p

ara

fin

es

de

in

ve

s g

a-

ció

n,

ab

og

ací

a,

y e

du

caci

ón

; si

em

pre

y c

ua

nd

o n

o s

ea

n

alt

era

do

s y

se

cit

e l

a f

ue

nte

(U

NIC

EF

).

Est

a p

ub

lica

ció

n n

o p

ue

de

se

r re

pro

du

cid

a p

ara

otr

os

fin

es

sin

pre

via

au

tori

zaci

ón

po

r e

scri

to d

e U

NIC

EF

. La

s

solici

tud

es

de

pe

rmis

o d

eb

en

se

r d

irig

ida

s a

la

Un

ida

d d

e

Co

mu

nic

aci

ón

, co

mla

c@u

nic

ef.

org

.

ghauck
Typewritten Text
Page 3: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

CONTENID

O

I. In

tro

du

cció

n

4

II.

M

eto

do

log

ía

7

L

ug

ar

7

P

roce

dim

ien

tos

8

A

lisi

s d

e d

ato

s 1

2

III.

R

esu

lta

do

s 1

4

N

orm

a

va

re

gio

na

l 1

4

O

pin

ión

de

lo

s a

cto

res

cla

ve

so

bre

la

pro

mo

ció

n y

pu

bli

cid

ad

2

0

P

rom

oci

ón

y p

ub

lici

da

d e

n e

scu

ela

s 2

4

P

rom

oci

ón

y p

ub

lici

da

d e

n i

nte

rne

t 3

1

IV.

C

on

clu

sio

ne

s 4

8

V.

L

imit

aci

on

es

52

VI.

R

eco

me

nd

aci

on

es

54

VII

. R

efe

ren

cia

s 5

7

A

ne

xo 1

6

0

A

ne

xo 2

6

5

A

ne

xo 3

6

6

A

ne

xo 4

6

7

VII

I. A

ne

xo

s

60

Page 4: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

2

RESUMEN EJECUTIVO

RESUMEN EJECUTIVO

RESUMEN EJECUTIVO

RESUMEN EJECUTIVO

El s

ob

rep

eso

y la

ob

esi

da

d e

stá

n a

fect

an

do

ca

da

ve

z m

ás

a n

iño

s y

ad

ole

sce

nte

s e

n A

rica

La

tina

y e

l Ca

rib

e.

La

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

e

alim

en

tos

y b

eb

ida

s p

oco

sa

lud

ab

les

ha

sid

o r

eco

noc

ida

co

mo

un

o d

e lo

s

pri

nci

pa

les

con

trib

uye

nte

s y

fact

ore

s d

e r

iesg

o d

e la

ob

esi

da

d in

fan

til.

La

Org

an

iza

ció

n M

un

dia

l de

la S

alu

d (

OM

S)

ha

pe

did

o a

los

pa

íse

s

rest

rin

gir

est

e t

ipo

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

a n

iño

s. S

in

em

ba

rgo

, se

tie

ne

po

co c

on

oci

mie

nto

ace

rca

de

l ava

nce

de

la

no

rma

tivid

ad

en

la r

eg

ión

en

foca

da

a r

eg

ula

r la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

e

alim

en

tos

y b

eb

ida

s d

irig

ida

a n

iño

s y

exi

ste

un

a c

are

nci

a d

e e

stu

dio

s q

ue

mu

est

ren

la s

itua

ció

n e

n c

ada

pa

ís.

Po

r lo

ta

nto

, e

ste

est

ud

io b

usc

a

rea

liza

r u

n m

ap

eo

re

gio

na

l de

la n

orm

ativ

ida

d v

ige

nte

y a

na

liza

r la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as

no

sa

lud

ab

les

dir

igid

a a

niñ

os

en

esc

uel

as,

In

tern

et,

y a

plic

aci

on

es m

óvi

les

(Ap

ps)

en

tre

s p

aís

es

de

Am

éri

ca L

atin

a:

xico

, A

rge

ntin

a y

Co

sta

Ric

a.

Pa

ra r

ea

liza

r e

ste

est

ud

io,

se c

on

sid

era

ron

las

sig

uie

nte

s a

ctiv

ida

de

s d

e

inve

stig

aci

ón

: A

l ini

cio

se

hiz

o u

na

squ

ed

a in

ten

cio

na

da e

n I

nte

rne

t d

e

la n

orm

ativ

ida

d v

ige

nte

en

la r

eg

ión

de

Am

éri

ca L

atin

a y

el C

ari

be

. L

ue

go

en

xico

, C

ost

a R

ica

y A

rge

ntin

a s

e ll

eva

ron

a c

ab

o 1

5 e

ntr

evi

sta

s co

n

act

ore

s cl

ave

(g

ob

iern

o,

ind

ust

ria

alim

en

tari

a,

ag

en

cia

s de

pu

blic

ida

d,

inst

ituto

s d

e in

vest

iga

ció

n,

aso

ciac

ion

es

civi

les,

co

mu

nid

ad

), f

ina

lme

nte

se

eva

luó

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

dir

igid

a a

niñ

os

en

12

esc

ue

las

y e

n

Inte

rne

t co

mo

siti

os

we

b y

re

de

s so

cia

les

de

18

em

pre

sas

alim

en

tari

as.

D

en

tro

de

los

resu

ltad

os

ma

s re

leva

nte

s se

ide

ntif

icó

qu

e h

ast

a o

ctu

bre

de

l 20

14

, e

l 31

% d

e lo

s p

aís

es

de

la r

eg

ión

tie

ne

n n

orm

as

qu

e r

eg

ula

n la

pro

mo

ció

n d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as

las

cua

les

en

to

tal f

orm

an

22

no

rma

s.

De

est

as,

15

se

enf

oca

n e

n li

mita

r la

pre

sen

cia

de

cie

rto

s a

lime

nto

s e

n

esc

ue

las,

5 d

efin

en

cla

ram

en

te e

l co

nce

pto

de

niñ

o,

y so

lam

en

te 2

rest

rin

ge

n e

l uso

de

pe

rso

naje

s, o

bse

qu

ios

y/o

en

do

sos

de p

ers

on

as

fam

osa

s.

Page 5: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

3

Ad

icio

nal

me

nte

, la

ma

yorí

a d

e s

itios

we

b y

re

de

s so

cia

les

ob

serv

ad

as

ten

ían

técn

icas

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

idas

a n

iño

s. S

e id

en

tific

ó q

ue

Fa

ceb

oo

k e

s e

l ca

nal

s u

tiliz

ad

o.

En

pro

me

dio

se

util

iza

ron

5 t

écn

ica

s d

e

pro

mo

ció

n (

act

ivid

ad

dir

igid

a a

niñ

os

qu

e e

stim

ula

y a

lien

ta a

la c

om

pra

o

con

sum

o d

e u

no

o v

ari

os

pro

du

cto

s) p

or

cad

a p

ág

ina

en

Fa

ceb

oo

k, 4

po

r

cad

a s

itio

we

b y

/o p

ág

ina

de

Tw

itte

r, y

3 p

or

vid

eo

en

Yo

uT

ub

e.

La

s

cari

catu

ras,

imá

ge

ne

s d

e n

iño

s m

en

ore

s d

e 1

6 a

ño

s y

cla

ves

visu

ale

s

rela

cio

na

da

s a

la m

úsi

ca,

dep

ort

e,

vid

eoju

eg

os,

cin

e o

jue

go

s cl

ásic

os f

ue

ron

las

técn

ica

s di

rig

idas

a n

iño

s m

ás

util

iza

da

s.

Ad

em

ás,

en

el i

nte

rio

r d

e la

s e

scu

ela

s e

valu

ad

as,

la p

ub

licid

ad

ind

irec

ta f

ue

la m

ás

fre

cue

nte

, d

án

do

se a

tra

vés

de

art

ícu

los

oto

rga

do

s g

ratu

itam

en

te (

p.

ej.

refr

ige

rad

ore

s) y

act

ivid

ad

es

pa

tro

cin

ad

as

po

r la

s e

mp

resa

s (p

. ej.

cha

rla

s

ed

uca

tiva

s).

Ad

icio

na

lme

nte

, e

n 7

de

las

12

esc

uel

as

se o

bse

rva

ron

refr

ige

rad

ore

s o

co

nte

ne

do

res

de

he

lad

o c

on

la m

arc

a d

e a

lgú

n p

rod

uct

o.

Ad

em

ás,

en

to

do

s lo

s ki

osco

s a

l in

teri

or

de

las

esc

uel

as

se e

nco

ntr

aro

n

dis

po

nib

les

alim

en

tos

y b

eb

ida

s n

o s

alu

da

ble

s (p

. e

j. g

alle

tas

du

lce

s/sa

lad

as

o p

ast

ele

s, c

ho

cola

tes,

etc

.) y

el 5

8%

de

las

esc

ue

las

tení

an

kio

sco

s y/

o

ven

de

do

res

am

bu

lan

tes

afu

era

de

su

s in

stal

aci

on

es y

el 2

5%

te

nía

n a

lgú

n

tipo

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d e

xte

rna

. E

n b

ase

a e

sto

s re

sulta

do

s qu

e o

fre

cen

un

a p

ers

pe

ctiv

a m

ás

com

ple

ta e

n

cua

nto

a la

no

rma

tivid

ad

vig

en

te e

n la

re

gió

n y

a la

situ

ació

n d

e la

pro

mo

ció

n

y p

ub

licid

ad

de

alim

en

tos

y b

eb

ida

s n

o s

alu

da

ble

s d

irig

ida

a n

iño

s e

n I

nte

rne

t

y e

scu

ela

s e

n t

res

pa

íses

de

Am

éri

ca L

atin

a y

el C

ari

be

, se

pu

ed

e c

on

clui

r

qu

e a

de

s p

rop

orc

ion

a e

vid

en

cia

pa

ra a

po

yar

los

esf

uer

zos

qu

e s

e e

stá

n

dir

igie

nd

o a

ctu

alm

en

te p

ara

el e

sta

ble

cim

ien

to d

e r

eg

ula

cio

ne

s q

ue

lim

itan

o

pro

híb

en

est

e t

ipo

de

pu

blic

ida

d.

A p

esa

r d

e q

ue

la r

eg

ión

ha

te

nid

o u

n g

ran

ava

nce

en

el e

sta

ble

cim

ien

to d

e

reg

ula

cio

ne

s g

ub

ern

am

en

tale

s, n

ue

vos

can

ale

s d

e c

om

un

ica

ció

n o

ca

na

les

no

tra

dic

ion

ale

s co

mo

so

n lo

s si

tios

we

b y

re

de

s so

cial

es

y té

cnic

as

de

me

r-

cad

ote

cnia

indi

rect

a e

n la

s e

scu

ela

s a

ún

no

ha

n s

ido

ab

ord

ad

as.

Po

r e

sto

UN

ICE

F r

eco

mie

nd

a a

los

go

bie

rno

s la

cre

aci

ón

de

pol

ític

as

blic

as

inte

gra

-

les

y a

las

em

pre

sas

el c

um

plim

ien

to d

e lo

s e

stá

nd

are

s gl

ob

ale

s d

e la

Asa

m-

ble

a d

e la

OM

S p

ara

qu

e p

rote

jan

a lo

s n

iño

s, n

iñas

y a

do

lesc

en

tes

de

la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

ire

cta

e in

dir

ect

a d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as

no

sa

lud

a-

ble

s.

Page 6: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

4

I– Introducción

© U

NIC

EF

Ho

nd

ura

s/2

01

3/C

. B

ard

ale

s

La

ob

esi

da

d in

fan

til e

stá

co

bra

nd

o d

ime

nsi

on

es

ala

rma

nte

s. A

un

qu

e la

pre

va-

len

cia

de

so

bre

pe

so y

ob

esi

da

d e

n lo

s p

aís

es

de

alto

s in

gre

sos

es

casi

el d

o-

ble

qu

e e

n lo

s p

aís

es d

e b

ajo

s y

me

dia

no

s in

gre

sos

(11

.7 y

6.1

%.

resp

ect

iva

-

me

nte

), e

l 81

% d

e n

iño

s a

fect

ad

os

vive

n e

n p

aís

es

pe

rte

ne

cie

nte

s a

est

e ú

lti-

mo

gru

po

. A

sim

ism

o,

el a

um

en

to r

ela

tivo

en

las

últi

ma

s do

s d

éca

da

s h

a s

ido

ma

yor

en

los

pa

íse

s d

e b

ajo

s y

me

dia

no

s in

gre

sos

(65

%),

qu

e e

n lo

s p

aís

es

de

alto

s in

gre

sos

(45

%)[

1].

E

n A

rica

La

tina

, la

ma

yorí

a d

e p

aís

es

son

me

rca

do

s e

n e

xpa

nsi

ón

y e

stá

n

pa

san

do

po

r u

na

tra

nsi

ció

n a

lime

nta

ria

. D

e a

cue

rdo

a lo

s d

ato

s m

ás

reci

en

tes

de

est

os

pa

íse

s, e

ntr

e lo

s n

iño

s m

en

ore

s d

e 5

os

de

ed

ad

, la

pre

vale

nci

a d

e

sob

rep

eso

se

en

cue

ntr

a e

n 7

.2%

, lo

qu

e r

ep

rese

nta

a 3

.8 m

illo

ne

s d

e n

iño

s e

n

ed

ad

pre

esc

ola

r. A

sim

ism

o,

se e

stim

a q

ue

ha

y e

ntr

e 2

2.2

y 2

5.9

mill

on

es

de

niñ

os

en

tre

5 y

11

os

con

so

bre

pe

so y

ob

esi

da

d,

es

dec

ir,

en

tre

el 1

8.9

% y

36

.9%

de

los

esc

ola

res.

De

ma

ne

ra s

imila

r, e

l so

bre

pe

so y

la o

be

sid

ad

afe

cta

en

tre

16

.5 y

21

.1 m

illo

ne

s d

e a

do

lesc

en

tes,

qu

e c

orr

esp

on

de

al 1

6.6

% y

35

.8%

de

la p

ob

laci

ón

en

tre

12

y 1

9 a

ño

s d

e e

da

d [

2].

La

ob

esi

da

d e

n la

niñ

ez

tien

e g

ran

de

s re

pe

rcu

sio

ne

s e

n e

l cu

rso

de

la v

ida

[3

].

Los

niñ

os

y a

do

lesc

en

-

Page 7: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

5

t es

ob

eso

s so

n m

ás

pro

pe

nso

s q

ue

los

de

pe

so n

orm

al a

se

r a

du

ltos

con

sob

rep

eso

u o

be

sid

ad

, p

or

lo q

ue

pre

sen

tan

un

ma

yor

rie

sgo

de

de

sarr

olla

r

en

ferm

ed

ad

es

cró

nic

as

no

tra

nsm

isib

les

(p.

ej.

dia

be

tes

tipo

2,

en

ferm

ed

ad

es

card

iova

scu

lare

s).

La

pro

mo

ció

n

y p

ub

licid

ad

de

alim

en

tos

y b

eb

ida

s n

o s

alu

da

ble

s (e

s d

eci

r

qu

e c

on

tien

en

alta

s e

n g

rasa

s, a

zúca

r y/

o s

od

io)

ha

sid

o r

eco

no

cid

a c

om

o

un

o d

e lo

s p

rin

cip

ale

s co

ntr

ibu

yen

tes

y fa

cto

res

de

rie

sgo

de

la o

be

sid

ad

in-

fan

til [

4].

Se

ha

de

mo

stra

do

qu

e la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

idad

de

est

os

pro

du

cto

s

influ

ye e

n la

s p

refe

ren

cia

s, s

olic

itud

es

de

co

mp

ra y

co

nsu

mo

de

los

niñ

os

y

ad

ole

sce

nte

s [5

-7].

La

s e

mp

resa

s a

ún

util

iza

n c

an

ale

s d

e c

om

un

ica

ció

n t

rad

i-

cio

na

les

(p.

ej.

tele

visi

ón

, ra

dio

, m

ed

io im

pre

so)

pa

ra p

rom

ove

r su

s p

rod

uc-

tos,

pe

ro ú

ltim

am

en

te h

an

em

pe

zad

o a

en

foca

rse

a c

an

ale

s d

e c

om

un

ica

ció

n

vil o

en

lín

ea

qu

e le

s p

erm

ite ll

eg

ar

a s

u g

rup

o o

bje

tivo

de

un

a m

an

era

s d

ire

cta

y p

ers

on

aliz

ad

a.

L

os

niñ

os

y a

do

lesc

en

tes,

deb

ido

a s

u f

alta

de

ma

du

rez

y d

esa

rro

llo c

og

niti

-

vo,

son

s vu

lne

rab

les

a s

er

pe

rsu

ad

ido

s p

or

fact

ore

s co

mo

la p

rom

oci

ón

y

pu

blic

ida

d [

8].

Exi

ste

n d

ive

rso

s e

stu

dio

s q

ue

co

mp

rue

ba

n e

sta

vu

lne

rab

ilid

ad

an

te d

ifere

nte

s té

cnic

as.

Po

r eje

mp

lo,

se h

a e

nco

ntr

ad

o q

ue

: •

La

exp

osi

ció

n d

e a

pe

na

s 3

0 s

eg

un

do

s a

co

me

rcia

les

de

alim

en

tos

en

tele

visi

ón

pu

ed

e in

flue

nci

ar

en la

s p

refe

ren

cia

s d

e a

lime

nta

ció

n d

e lo

s

pre

esc

ola

res

[9].

Ha

y u

na

aso

cia

ció

n s

ign

ifica

tiva

en

tre

la p

reva

len

cia

de

niñ

os

con

so

bre

-

pe

so y

el n

úm

ero

de

co

me

rcia

les

en

los

can

ale

s in

fan

tile

s o

bse

rva

do

s,

esp

eci

alm

en

te c

on

aq

ue

llos

qu

e e

stim

ula

n e

l co

nsu

mo

de

alim

en

tos

[10

].

La

co

loca

ció

n d

e p

ers

on

aje

s [1

1-1

3],

ele

me

nto

s d

e “

bra

nd

ing

” (p

. ej.

el

log

o)

[14

], d

ise

ño

s d

eco

rativ

os

[15

] y

en

do

so d

e d

ep

ort

ista

s fa

mo

sos

[16

]

en

el e

mp

aq

ue

influ

ye e

n la

pe

rce

pci

ón

de

l sa

bo

r y

las

pre

fere

nci

as d

e

los

niñ

os.

La

s d

ecl

ara

cio

ne

s d

e p

rop

ied

ad

es

salu

da

ble

s (p

. ej.

10

0%

na

tura

l, co

ntr

i-

bu

ye a

la s

alu

d d

e lo

s h

ue

sos)

lle

va a

los

niñ

os a

pre

feri

r e

l sa

bo

r d

e lo

s

pro

du

cto

s co

n d

ich

as d

ecl

ara

cio

ne

s y

pe

rcib

irlo

s co

mo

s sa

lud

ab

les

qu

e a

qu

ello

s q

ue

no

las

tiene

n [

16-

18

].

La

re

gu

laci

ón

gu

be

rna

me

nta

l de

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as

dir

igid

a a

niñ

os

es

una

de

las

est

rate

gia

s p

rinc

ipa

les

pa

ra a

bo

rda

r e

l

pro

ble

ma

de

la o

be

sid

ad

infa

ntil

a n

ive

l mu

nd

ial.

Po

r eje

mp

lo,

en

Qu

eb

ec,

Ca

na

se

en

con

tró

qu

e e

sta

est

rate

gia

pu

ed

e s

er

efe

ctiv

a p

ara

mo

de

rar

y

red

uci

r e

l co

nsu

mo

de

alim

en

tos

y b

eb

ida

s e

n n

iño

s [1

9].

Se

ha

n r

ea

liza

do

vari

os

rep

ort

es

de

las

po

lític

as

vig

en

tes

en

dife

ren

tes

reg

ion

es

de

l mu

nd

o [

20

-23

]. E

n p

aís

es

de

Eu

rop

a,

la r

eg

ula

ció

n d

e la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d h

a t

o-

ma

do

ma

yor

rele

van

cia

. S

in e

mb

arg

o,

en

Am

éri

ca L

atin

a y

el C

ari

be

co

ntin

úa

Page 8: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

6

de

sarr

ollá

nd

ose

y lo

s d

ato

s so

n e

scas

os

en

re

po

rte

s a

nte

rio

res.

Un

o d

e lo

s

rep

ort

es

s re

cie

nte

s a

niv

el m

un

dia

l ela

bo

rad

o p

or

el N

atio

na

l He

art

Fo

rum

en

20

11

, o

btu

vo in

form

aci

ón

re

fere

nte

a 5

9 p

aís

es

en

to

do

el m

un

do

qu

e c

on

tab

an

co

n a

lgú

n t

ipo

de

re

gu

laci

ón

pa

ra la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

e

alim

en

tos

y b

eb

ida

s d

irig

ida

a n

iño

s. D

e e

sto

s 5

9 p

aís

es,

so

lo d

os

pe

rte

ne

-

cía

n a

la r

eg

ión

: C

hile

y B

rasi

l, q

ue

en

ese

mo

me

nto

est

ab

an

dis

cutie

nd

o

pro

pu

est

as

de

ley,

qu

e f

ue

ron

ap

rob

ad

as

po

ste

rio

rme

nte

[2

2].

L

a O

rga

niz

aci

ón

Mu

nd

ial d

e la

Sa

lud

(O

MS

) [2

4]

y la

Org

an

iza

ció

n P

an

am

eri

-

can

a d

e l

a S

alu

d (

OP

S)

[25

] h

an

in

sta

do

a l

os

pa

íses

a r

est

rin

gir

la

pro

mo

-

ció

n y

pu

blic

ida

d d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as

poc

o s

alu

da

ble

s d

irig

ida

a n

iños

,

qu

e h

a s

ido

def

inid

a c

om

o t

od

as

aq

ue

llas

técn

icas

de

me

rca

do

tecn

ia u

tiliz

a-

da

s e

n t

od

os

los

can

ale

s d

e co

mu

nic

aci

ón

des

tina

da

s ex

clus

iva

me

nte

a l

os

niñ

os,

pe

rso

na

s m

en

ore

s d

e 1

6 a

ño

s [2

5].

Ad

em

ás,

ha

n b

rin

da

do

re

com

en

-

da

cio

ne

s p

ara

qu

e lo

s g

obi

ern

os

y la

s so

cie

da

de

s to

me

n a

ccio

nes

pa

ra p

ro-

teg

er

los

de

rech

os

sico

s de

los

niñ

os.

A

ctu

alm

en

te,

se t

ien

e p

oco

co

no

cim

ien

to d

el a

van

ce d

e la

cre

aci

ón

e im

ple

-

me

nta

ció

n d

e la

no

rma

tivid

ad

en

foca

da

a r

eg

ula

r la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d

de

alim

en

tos

y b

eb

ida

s d

irig

ida

a n

iño

s m

en

ore

s d

e 1

6 a

ño

s e

n A

rica

La

ti-

na

y e

l Ca

rib

e.

Asi

mis

mo

, se

ca

rece

n d

e e

stu

dio

s q

ue

mu

est

ren

la s

ituac

ión

de

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

dir

igid

a a

niñ

os

en

est

os

pa

íse

s. P

or

lo t

an

to,

en

el p

rese

nte

re

po

rte

, se

de

scri

be

n lo

s p

roce

dim

ien

tos

y re

sulta

do

s d

e u

n e

stu

-

dio

de

inve

stig

aci

ón

qu

e t

en

ía c

om

o o

bje

tivo

s:

Re

aliz

ar

un

ma

pe

o r

eg

ion

al d

e la

no

rma

tivid

ad

vig

en

te.

Eva

lua

r la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as

dir

igid

a a

niñ

os

me

no

res

de

16

os

en

esc

ue

las,

In

tern

et

y a

plic

aci

on

es

vile

s (A

pp

s)

en

tre

s p

aís

es

de

Am

éri

ca L

atin

a (

xico

, A

rge

ntin

a,

Co

sta

Ric

a).

Page 9: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

7

II– M

etodología

Se

util

izó

un

enf

oq

ue

de

tod

os

mix

tos

pa

ra e

ste

est

ud

io,

en

el q

ue

se

inte

-

gra

ron

tod

os

cua

lita

tivo

s y

cua

ntit

ativ

os

pa

ra la

re

cole

cció

n d

e d

ato

s. E

n

tota

l, se

efe

ctu

aro

n c

ua

tro

act

ivid

ad

es

de

inve

stig

aci

ón

: 1

. b

úsq

ue

da

inte

nci

on

ad

a e

n I

nte

rne

t d

e la

no

rma

tivid

ad

vig

en

te e

n la

re

-

gió

n d

e A

rica

La

tina

y e

l Ca

rib

e,

2.

en

tre

vist

as

sem

i-est

ruct

ura

da

s co

n a

cto

res

cla

ve (

go

bie

rno

, in

du

stri

a

alim

en

tari

a,

ag

en

cia

s d

e p

ubl

icid

ad

, in

stitu

tos

de

inve

stig

aci

ón

, a

soci

a-

cio

ne

s ci

vile

s, c

om

un

ida

d),

3

. e

valu

aci

ón

de

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

en

esc

ue

las

y

4.

eva

lua

ció

n d

e la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d e

n I

nte

rne

t (s

itios

we

b,

red

es

soci

ale

s) y

Ap

ps.

LUGAR

E

l est

ud

io s

e r

ea

lizó

de

se

ptie

mb

re a

dic

iem

bre

20

14

en

tre

s p

aís

es

sele

ccio

-n

ad

os

po

r la

Ofic

ina

Re

gio

nal

de

UN

ICE

F p

ara

Am

éri

ca L

atin

a y

el C

ari

be

(L

AC

RO

): M

éxi

co,

Co

sta

Ric

a y

Arg

en

tina

.

© Unicef Honduras/2013/C. Bardales

Page 10: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

8

La

se

lecc

ión

de

los

pa

íse

s bu

scó

mo

stra

r la

dife

ren

cia

de

re

alid

ad

es

y a

su

vez

la r

ep

rese

nta

tivid

ad

ge

og

ráfic

a.

xico

en

el c

on

o n

ort

e,

Arg

en

tina

en

el

con

o s

ur

y C

ost

a R

ica

en

Ce

ntr

o A

rica

. E

n e

sto

s p

aís

es s

e ll

eva

ron

a c

ab

o la

s e

ntr

evi

sta

s co

n lo

s a

cto

res

cla

ve y

la

eva

lua

ció

n d

e la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d e

n e

scu

ela

s e

Int

ern

et.

La

squ

ed

a

inte

nci

on

ad

a e

n I

nte

rne

t d

e n

orm

ativ

ida

d v

ige

nte

fu

e la

ún

ica

qu

e r

eco

lect

ó

info

rma

ció

n d

e t

od

os

los

pa

íse

s d

e A

rica

La

tina

y e

l Ca

rib

e.

PROCEDIM

IENTOS

Búsq

ueda

inte

nci

ona

da e

n e

l Inte

rne

t

Se

hiz

o u

na

squ

ed

a in

ten

cio

na

da

en

In

tern

et

pa

ra id

en

tific

ar

la n

orm

ativ

i-

da

d v

ige

nte

en

la r

eg

ión

de

Am

éri

ca L

atin

a y

el C

ari

be

en

foca

da

a r

eg

ula

r la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as

dir

igid

a a

niñ

os.

En

la b

ús-

qu

ed

a s

e in

clu

yero

n s

itio

s w

eb

de

go

bie

rno

s y

ag

en

cia

s g

ub

ern

am

en

tale

s,

org

an

iza

cio

ne

s ci

vile

s y

aso

cia

cio

nes

de

co

nsu

mid

ore

s, e

mp

resa

s d

e a

lime

n-

tos

y/o

be

bid

as

y a

soci

aci

one

s e

mp

resa

ria

les

e in

stitu

cion

es

aca

mic

as

y

de

inve

stig

aci

ón

. Únicamente docu

mentos ofic

iales autoriza

dos y vigentes al

momento de la búsqueda (octubre de 2014) fueron tomados en cuenta

para el análisis de inform

ación

. L

a p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

es

un

co

nju

nto

de

cnic

as y

pro

ceso

s u

tiliz

ad

os

po

r la

s e

mp

resa

s p

ara

est

imu

lar

y a

len

tar

la c

om

pra

o c

on

sum

o d

e s

us

pro

-

du

cto

s. P

ara

la b

úsq

ue

da

inte

nci

on

ad

a s

e c

ons

ide

ró c

om

o “

pro

mo

ció

n y

pu

-

blic

ida

d d

irig

ida

a n

iño

s” a

tod

a la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

esp

ecí

fica

-

me

nte

a lo

s n

iño

s (s

in e

spec

ifica

r lím

ites

de

ed

ad

, ya

qu

e la

de

finic

ión

de

“niñ

o”

po

día

va

ria

r e

ntr

e p

aís

es)

; a

la d

irig

ida

a lo

s p

ad

res

de

fa

mili

a,

pe

ro

inte

nci

on

ad

a a

est

imu

lar

el c

on

sum

o d

e lo

s n

iño

s y

a la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

i-

da

d r

ela

cio

na

da

co

n d

ep

ort

es,

sica

y o

tra

s a

ctiv

ida

de

s q

ue

re

sulta

n a

tra

c-

tiva

s p

ara

los

niñ

os.

S

e r

ea

lizó

la b

úsq

ue

da

de

tre

s tip

os

de

no

rma

tivid

ad

:

• Regulaciones gubernamentales

No

rma

s o

est

atu

tos

ofic

iale

s re

spa

lda

do

s p

or

la a

pro

ba

ción

de

alg

un

a

inst

an

cia

de

Go

bie

rno

y s

on

de

ob

serv

an

cia

ob

liga

tori

a p

ara

to

da

s la

s

inst

ituci

on

es

y e

mp

resa

s d

el p

aís

;

• Guías académicas

reco

me

nd

aci

on

es

de

riva

da

s d

e la

evi

de

nci

a c

ien

tífic

a d

e in

stitu

cio

ne

s

aca

mic

as

y d

e in

vest

iga

ció

n r

eco

no

cid

as

y

Page 11: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

9

• Códigos de autorregulación empresarial

d

eri

vad

os

de

l co

nse

nso

en

tre

las

pro

pia

s e

mp

resa

s d

e a

lime

nto

s y

be

bi-

da

s, e

n lo

s cu

ale

s lo

s cr

iterio

s d

e r

eg

ula

ció

n,

las

sanc

ion

es y

los

pro

ce-

sos

de

ve

rific

aci

ón

y v

igila

nci

a s

on

dic

tad

os

po

r la

s m

ism

as

em

pre

sas

pa

rtic

ipa

nte

s. L

a a

dh

esi

ón

a e

sto

s có

dig

os

es

volu

nta

ria

. S

e in

clu

yó la

no

rma

tivid

ad

qu

e h

ace

re

fere

nci

a a

me

dio

s d

e c

om

un

ica

ció

n

au

dio

visu

al (

tele

visi

ón

, ra

dio

, ci

ne

), v

isu

al (

p.

ej.

gig

an

tog

rafí

as,

va

llas,

mo

bi-

liari

o u

rba

no

), im

pre

so (

p.

ej.

dia

rio

s, r

evi

sta

s) y

alte

rna

tivo

(p

. ej.

Inte

rne

t,

vid

eoju

eg

os,

eve

nto

s d

ep

ort

ivo

s, e

nd

oso

de

pe

rso

na

fa

mo

sa);

así

co

mo

a la

s

pro

mo

cio

ne

s (p

. ej.

ob

seq

uio

s, d

esc

ue

nto

s, p

rom

oci

on

es

cru

zad

as)

, d

ecl

ara

-

cio

ne

s n

utr

icio

na

les,

est

rate

gia

s u

tiliz

ad

as

en

los

em

pa

qu

es

(p.

ej.

colo

caci

ón

de

pe

rso

naje

s, e

tiqu

eta

do

nu

trim

en

tal)

y a

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

en

cie

r-

tos

esp

aci

os

def

inid

os

qu

e r

ep

rese

nta

n p

un

tos

de

re

un

ión

de

niñ

os

(p.

ej.

esc

ue

las)

. T

od

as

las

def

inic

ion

es d

e lo

s a

lime

nto

s d

e lo

s p

aís

es f

ue

ron

incl

uid

as,

au

n-

qu

e e

n a

lgu

no

s ca

sos

la d

efin

ició

n f

ue

inex

iste

nte

. La búsq

ueda no discrim

i-

nó por tipo de alimentos, para evitar la pérdida de inform

ación debido a

diferencias en los criterios entre los países.

Se

ex

clu

yó l

a b

ús

qu

ed

a d

e

no

rma

tivid

ad

re

fere

nte

a la

re

gu

laci

ón

de

l co

nsu

mo

de

su

ple

me

nto

s o

co

m-

ple

me

nto

s a

lime

ntic

ios.

L

a in

form

aci

ón

fu

e r

eco

pila

da u

san

do

do

s m

oto

res

de

squ

ed

a.

Pri

me

ro,

se

util

izó

la b

ase

de

da

tos

de

Lite

ratu

ra L

atin

oa

me

rica

na

y d

el C

ari

be

en

Cie

n-

cia

s d

e la

Sa

lud

(L

ILA

CS

) y

po

ste

rio

rme

nte

la b

úsq

ue

da

inte

nci

on

ad

a d

e in

-

form

aci

ón

se

re

aliz

ó u

tiliz

an

do

el m

oto

r d

e b

úsq

ue

da

de

Go

og

le.

Pa

ra la

re

vi-

sió

n d

e li

tera

tura

se

est

ab

leci

ó c

om

o p

rim

er

pa

so,

la c

on

stru

cció

n d

e u

na

est

rate

gia

de

squ

ed

a (

de

scri

pto

res

+ o

pe

rad

ore

s ló

gic

os/b

oo

lea

no

s) q

ue

incl

uyó

las

pal

ab

ras

cla

ves

s lo

s té

rmin

os

La

tino

am

éri

ca,

Am

éri

ca L

atin

a y

el C

ari

be

, p

ara

est

ab

lece

r e

l ma

rco

ge

ne

ral d

e la

re

gió

n.

Co

mo

se

gu

nd

o p

a-

so,

se m

od

ificó

la e

stra

teg

ia d

e b

úsq

ue

da

al i

ncl

uir

el n

omb

re d

e c

ad

a p

aís

(lo

s 3

2 p

aís

es

de

la r

eg

ión

) en

vo

cab

ula

rio

lib

re,

pa

ra c

om

ple

me

nta

r la

info

r-

ma

ció

n o

bte

nid

a e

n la

pri

me

ra b

úsq

ue

da

. E

l mis

mo

pro

ceso

de

squ

ed

a s

e

rep

licó

en

po

rtu

gu

és

pa

ra B

rasi

l y e

n in

glé

s p

ara

los

pa

íse

s e

n q

ue

ést

e e

s e

l

idio

ma

ofic

ial.

Fin

alm

en

te,

se r

ea

lizó

un

a b

úsq

ue

da

inte

nci

on

ad

a d

e c

aso

s

rele

van

tes

qu

e in

clu

yen

bu

en

as

y m

ala

s p

ráct

ica

s d

e r

est

ricc

ión

de

pro

mo

-

ció

n y

pu

blic

ida

d.

Lo

s té

rmin

os

de

squ

ed

a o

de

scri

pto

res,

fu

ero

n d

efin

idos

de

acu

erd

o a

l

sist

em

a L

ILA

CS

de

De

scri

pci

ón

Bib

liog

ráfic

a e

In

diz

aci

ón

(LIL

DB

I) d

e la

Bi-

blio

teca

Vir

tua

l en

Sa

lud

(B

VS

) y

en

ap

eg

o a

los

De

scri

pto

res

en

Cie

nci

as

de

la S

alu

d (

De

CS

). L

a s

ele

cció

n d

e lo

s d

esc

ripto

res

se o

rien

tó c

on

ba

se e

n

rep

ort

es

sim

ilare

s e

lab

ora

do

s a

nte

rio

rme

nte

pa

ra d

ifere

nte

s re

gio

ne

s y

con

Page 12: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

10

ba

se e

n la

s p

ala

bra

s cl

ave

incl

uid

as e

n lo

s re

po

rte

s d

e la

OM

S s

ob

re e

l te

ma

en

20

04

[2

0]

y e

n 2

01

0 [

24

].

Entr

evi

stas

sem

i-est

ruct

ura

das

con a

ctore

s cl

ave

La

s e

ntr

evi

sta

s se

mi-e

stru

ctu

rad

as

se ll

eva

ron

a c

ab

o e

n M

éxi

co,

Co

sta

Ric

a

y A

rge

ntin

a c

on

act

ore

s cl

ave

qu

e e

stá

n d

ire

cta

me

nte

o in

dir

ect

am

en

te in

vo-

lucr

ad

os

con

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

de

alim

en

tos

y b

eb

ida

s d

irig

ida

s a

niñ

os:

re

pre

sen

tan

tes

de

la c

om

un

ida

d (

pa

dre

s d

e f

am

ilia)

, a

soci

aci

on

es

civi

-

les,

inst

ituci

on

es

de

inve

stig

aci

ón

, g

ob

iern

o,

ag

en

cias

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

i-

da

d y

la in

du

stri

a a

lime

nta

ria

. S

e r

ea

liza

ron

15

de

18

en

tre

vist

as

pro

gra

ma

da

s y

fue

ron

co

nd

uci

da

s p

or

inve

stig

ad

ora

s e

n c

ad

a p

aís

co

n e

l ap

oyo

de

un

a g

uía

de

dis

cusi

ón

qu

e e

x-

plo

rab

a la

situ

aci

ón

na

cio

na

l de

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

de

alim

en

tos

y

be

bid

as

no

sa

lud

abl

es,

la o

besi

da

d in

fan

til y

su

s p

rin

cip

ale

s d

ete

rmin

an

tes

y

la n

orm

ativ

ida

d v

ige

nte

.

Eva

luaci

ón d

e p

rom

oci

ón y

pub

licid

ad

en la

s esc

uela

s

La

eva

lua

ció

n d

e la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d s

e r

ea

lizó

en

esc

ue

las

de

xico

,

Co

sta

Ric

a y

Arg

en

tina

. S

e s

ele

ccio

un

a m

ue

stra

co

nve

nie

nte

de

12

es-

cue

las

(cu

atr

o e

n c

ad

a p

aís

) d

e e

du

caci

ón

pri

ma

ria

y/o

se

cun

da

ria

co

n d

ife-

ren

te n

ive

l so

cio

eco

mic

o (

blic

o/p

riva

do

). L

os

crite

rios

de

incl

usi

ón

pa

ra

su s

ele

cció

n f

ue

ron

: 1

. e

sta

r u

bic

ad

a e

n u

na

co

mu

nid

ad

urb

an

a o

pe

riu

rba

na

de

la c

iud

ad

ca

pi-

tal,

2.

po

see

r u

na

po

bla

ció

n e

stu

dia

ntil

nu

me

rosa

y

3.

ten

er

al m

en

os

un

kio

sco

. P

ara

la e

valu

aci

ón

se

util

izó

un

inst

rum

en

to t

rad

uci

do

y a

da

pta

do

de

otr

o q

ue

ha

sid

o e

mp

lea

do

an

teri

orm

en

te e

n E

sta

do

s U

nid

os

[26

]. C

on

ést

e,

se r

eco

-

lect

ó in

form

aci

ón

ace

rca

de

:

afic

he

s ex

hib

idos

de

ntr

o y

fue

ra d

e la

s in

sta

laci

on

es,

an

un

cio

s e

n la

s m

áq

uin

as

exp

en

de

do

ras,

em

pa

qu

es

de

pro

du

cto

co

n t

écn

icas

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

s

a n

iño

s,

ma

teri

ale

s o

art

ícu

los

oto

rga

do

s g

ratu

itam

en

te p

or

alg

un

a e

mp

resa

(p.

ej.

log

o e

n u

nifo

rme

s),

act

ivid

ad

es

esc

ola

res

pa

tro

cin

ad

as

po

r e

mp

resa

s d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as

(p.

ej.

pa

tro

cin

io,

be

cas,

infr

ae

stru

ctu

ra)

y

con

oci

mie

nto

de

l dir

ect

or

sob

re la

s re

gu

laci

on

es

o n

orm

as

con

cern

ien

tes

a la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

en

tro

de

las

esc

ue

las.

Page 13: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

11

La

eva

lua

ció

n d

e c

ad

a e

scue

la d

uró

ap

roxi

ma

da

me

nte

un

a h

ora

y c

on

sist

en

ob

serv

ar

las

inst

ala

cio

ne

s (i

nte

rna

s y

ext

ern

as)

y h

ace

r u

na

pe

qu

a e

n-

tre

vist

a e

stru

ctu

rad

a a

l dir

ect

or

de

ca

da

esc

ue

la.

Eva

luaci

ón d

e p

rom

oci

ón y

pub

licid

ad

en e

l Inte

rnet,

redes

soci

ale

s y

Apps

Se

se

lecc

ion

ó,

en

co

nju

nto

co

n la

Ofic

ina

Re

gio

na

l de

UN

ICE

F p

ara

Am

éri

ca

La

tina

y e

l Ca

rib

e (

LA

CR

O),

un

a m

ue

stra

de

18

em

pre

sas

de

alim

en

tos

y

be

bid

as

en

xico

, C

ost

a R

ica

y A

rge

ntin

a (

seis

en

ca

da

pa

ís)

pa

ra ll

eva

r a

cab

o la

eva

lua

ció

n d

e la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d e

n I

nte

rne

t y

Ap

ps.

S

e d

esa

rro

llaro

n c

inco

inst

rum

en

tos

pa

ra la

eva

lua

ció

n d

e la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d e

n I

nte

rne

t. E

sto

s in

stru

me

nto

s re

cop

ilaro

n in

form

aci

ón

ge

ne

ral d

e

los

sitio

s w

eb

, la

s re

de

s so

cia

les

y lo

s A

pps

; p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

dir

igid

a a

niñ

os

(té

cnic

as

de

pu

blic

ida

d d

irig

ida

s a

niñ

os,

est

rate

gia

s d

e p

rom

oci

ón

de

ma

rca

, ju

eg

os,

ob

seq

uio

s, c

on

curs

os)

; p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

dir

igid

a a

pa

-

dre

s (i

nfo

rma

ció

n y

re

com

en

da

cio

ne

s, d

ecl

ara

cio

nes

sa

lud

ab

les,

co

ncu

rsos

)

y e

stra

teg

ias

de

pro

tecc

ión

pa

ra n

iño

s (d

ecl

ara

cio

ne

s q

ue

info

rma

n d

e la

pre

-

sen

cia

de

pu

blic

ida

d,

blo

qu

eos

de

ed

ad

, m

en

saje

s q

ue

pro

mu

eve

n u

na

ali-

me

nta

ció

n s

alu

da

ble

y/o

act

ivid

ad

fís

ica

).

La

s e

mp

resa

s se

lecc

ion

ad

as

fue

ron

mu

ltin

aci

on

ale

s d

e a

mp

lio im

pa

cto

en

la

reg

ión

y e

mp

resa

s lo

cale

s m

uy

con

oci

da

s p

or

la p

ob

laci

ón.

En

tre

el p

ort

afo

lio d

e p

rod

uct

os

de

est

as

em

pre

sas

con

sid

era

do

pa

ra e

ste

an

ális

is e

stá

n:

gol

osi

nas

sal

ad

as,

ga

lleta

s d

ulce

s/sa

lad

as o

pa

ste

les,

ce

rea

-

les

de

de

sayu

no

, d

ulc

es o

cho

cola

tes,

he

lad

os o

po

stre

s co

ng

ela

do

s, p

rod

uc-

tos

láct

eos

, co

mid

a r

áp

ida

, a

gu

as

ga

seo

sas,

ref

resc

os d

e fr

uta

y t

é f

río

, b

eb

i-

da

s d

ep

ort

iva

s y

ag

ua

pu

ra.

Lo

s si

tios

we

b d

e la

s e

mp

resa

s fu

ero

n r

evi

sad

os

pa

ra id

entif

ica

r la

s m

arc

as

de

su

po

rta

folio

. L

ue

go

, se

vis

itaro

n lo

s si

tios

we

b d

e c

ada

un

a d

e s

us

ma

r-

cas

(exc

luye

nd

o p

rod

uct

os

qu

e n

ece

sita

ba

n p

rep

ara

ció

n)

y fu

ero

n p

re-

sele

ccio

na

do

s so

lam

en

te a

qu

ello

s q

ue

te

nía

n s

itio

na

cio

nal p

ara

ve

rific

ar

si

cum

plía

n c

on

el c

rite

rio

de

ten

er

técn

ica

s d

e p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

de

ali-

me

nto

s y

be

bid

as

dir

igid

a a

niñ

os.

P

ara

est

a v

eri

ficac

ión

, se

ingr

esó

a la

gin

a p

rin

cip

al y

se

re

visa

ron

to

da

s

las

gin

as

del

pri

me

r n

ive

l (u

n “

clic

k”)

pa

ra v

er

si t

en

ían

est

as

técn

ica

s, c

uya

ma

yorí

a s

e t

om

ó d

e e

stu

dio

s co

nd

uci

do

s a

nte

rio

rme

nte

[2

7,

28

]:

Ca

rica

tura

s (p

. ej.

figu

ras

hum

an

as,

no

hu

ma

na

s, c

ria

tura

s u

obje

tos)

Pe

rso

naje

de

ma

rca

re

gis

tra

da

(p

. ej.

Ho

mb

re a

rañ

a)

Pe

rso

naje

re

pre

sen

tan

te d

el p

rod

uct

o (

p.

ej.

Ch

est

er)

Page 14: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

12

De

po

rtis

tas

fam

oso

s (p

. ej.

Me

ssi)

Pe

rso

na

fa

mo

sa (

exc

luye

ndo

de

po

rtis

tas)

(p

. ej.

Vio

lett

a)

Ima

ge

n d

e n

iño

s m

en

ore

s d

e 1

6 a

ño

s

Ima

ge

n d

e a

nim

ale

s

Pro

mo

cio

ne

s e

n lí

ne

a o

fu

era

de

lín

ea

(p

. ej.

con

curs

os,

ob

seq

uio

s, o

fer-

tas

esp

eci

ale

s)

Cla

ves

visu

ale

s re

laci

on

ad

as

a la

sica

, d

ep

ort

e,

vid

eoju

eg

o,

cin

e o

jue

go

clá

sico

(p

. ej.

gu

itarr

a,

pe

lota

de

fu

tbol

, co

nso

la,

rom

pe

cab

eza

s)

Cla

ves

visu

ale

s re

laci

on

ad

as

a la

esc

ue

la/e

stu

dio

s (p

. ej.

piz

arr

ón

, a

ula

de

cla

ses)

Cla

ves

visu

ale

s re

laci

on

ad

as

a la

am

ista

d (

p.

ej.

am

igo

s jó

ven

es)

Obje

tos

an

tro

po

rfic

os

(obje

tos

ina

nim

ad

os

con

ca

ract

erís

tica

s h

um

a-

na

s)

Me

nci

ón

de

jue

go

s o

act

ivid

ad

es

infa

ntil

es e

n lí

ne

a (

p.

ej.

jue

go

) o

fu

era

de

lín

ea

(p

. ej.

de

sca

rga

de

Ap

ps,

fe

ria

) A

co

ntin

ua

ció

n,

los

sitio

s w

eb d

e la

s m

arc

as

cuya

gin

a p

rin

cip

al o

gin

as

de

l pri

me

r n

ive

l te

nía

n a

l me

no

s u

na

de

cnic

as d

esc

rita

s a

nte

rio

rme

nte

,

fue

ron

incl

uid

os

en

el e

stu

dio

. P

ost

eri

orm

en

te s

e v

eri

ficar

on

las

red

es

soci

a-

les

(Fa

ceb

oo

k, T

witt

er,

Yo

uT

ub

e)

qu

e u

tiliz

ab

an

y lo

s A

pp

s q

ue

pro

mo

vía

n

pa

ra t

am

bié

n s

er

mo

nito

rea

do

s. E

n e

l cas

o q

ue

un

a m

arc

a n

o t

uvi

era

siti

o

we

b n

aci

on

al,

pe

ro c

on

tab

a c

on

alg

un

a r

ed

so

cial

(n

aci

ona

l),

se r

evi

saro

n lo

s

me

nsa

jes

po

ste

ad

os

en

los

últi

mo

s 1

2 m

ese

s p

ara

de

term

ina

r si

te

nía

alg

un

a

de

las

técn

ica

s di

rig

ida

s a

niñ

os.

Si s

e id

en

tific

ab

a a

l me

no

s u

na

de

las

técn

i-

cas,

la m

arc

a t

am

bié

n e

ra in

clu

ida

. F

ina

lme

nte

, lo

s si

tios

we

b,

las

red

es

soci

ale

s y

los

Ap

ps

fue

ron

eva

lua

do

s

un

a v

ez

du

ran

te e

l est

ud

io.

Sin

em

ba

rgo

, p

ara

eva

lua

r e

l co

nte

nid

o d

e la

s

red

es

soci

ale

s se

se

lecc

ion

ó u

n p

eri

od

o e

spe

cífic

o p

ara

mo

nito

rea

r su

his

to-

ria

l. P

or

eje

mp

lo,

pa

ra la

eva

lua

ció

n d

e F

ace

bo

ok

y T

witt

er

se r

evi

só e

l his

to-

ria

l de

8 s

em

an

as

(1 d

e s

ep

tiem

bre

– 2

6 d

e o

ctu

bre

), m

ien

tra

s q

ue

en

Yo

uT

ub

e s

e e

valu

aro

n lo

s vi

de

os

com

pa

rtid

os

en

un

pe

rio

do

de

16

se

ma

na

s

(12

de

julio

– 1

de

no

vie

mb

re).

Page 15: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

13

ANÁLISIS D

E D

ATOS

To

da

s la

s e

ntr

evi

sta

s se

mi-e

stru

ctu

rad

as

fue

ron

au

dio

gra

ba

da

s y

tra

nsc

rita

s

text

ua

lme

nte

. L

as

tra

nsc

rip

cio

ne

s fu

ero

n im

po

rta

da

s a

AT

LA

S.t

i pa

ra s

u o

r-

ga

niz

aci

ón

, co

difi

caci

ón

y a

lisis

cu

alita

tivo

. L

os

cód

igo

s fu

ero

n o

rga

niz

ad

os

en

un

a s

eri

e d

e t

em

as.

L

os

da

tos

cua

ntit

ativ

os

ob

ten

ido

s d

e lo

s in

stru

me

nto

s d

e e

valu

aci

ón

de

pro

-

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d e

n e

scue

las

e I

nte

rne

t fu

ero

n in

gre

sad

os

a R

ED

Ca

p

(ap

lica

ció

n b

asa

da

en

la r

ed

) y

an

aliz

ad

os

en

ST

AT

A 1

1 (

Ve

rsió

n 1

1.1

,

20

09

).

Se

em

ple

aro

n e

sta

dís

tica

s de

scri

ptiv

as

pa

ra r

esu

mir

la in

form

aci

ón

de

las

dife

ren

tes

vari

ab

les.

La

me

dia

± d

esv

iaci

ón

est

án

da

r (D

E)

o m

ed

ian

a

(pe

rce

ntil

10-9

0)

se u

tiliz

aro

n c

ua

nd

o s

e c

on

sid

era

ron

ap

rop

iad

as.

P

ara

eva

lua

r la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d e

n I

nte

rne

t se

ela

bo

ró u

na

esc

ala

pa

ra d

ete

rmin

ar

el p

rom

ed

io d

e t

écn

ica

s di

rig

idas

a n

iño

s q

ue

se

util

iza

n e

n

cad

a s

itio

we

b,

gin

a d

e F

ace

bo

ok

y T

witt

er

y vi

de

o d

e Y

ou

Tu

be

. E

sta

esc

a-

la e

sta

ba

co

nfo

rma

da

po

r la

su

ma

de

las

pu

ntu

aci

on

es

de 1

3 p

reg

un

tas

dic

o-

tóm

ica

s (s

í= 1

, n

o=

0)

qu

e e

valu

ab

an

la p

rese

nci

a o

aus

enci

a d

e la

s 1

3 t

écn

i-

cas

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

idad

qu

e d

irig

ida

s a

niñ

os m

en

ore

s d

e 1

6 a

ño

s

(pá

gin

as

11

-12

). P

or

lo t

an

to,

un

a p

un

tua

ció

n d

e 0

ind

icab

a la

au

sen

cia

de

técn

icas

y u

na

pu

ntu

aci

ón

de

13

la p

rese

nci

a d

e t

od

as

las

técn

ica

s.

Au

nq

ue

to

da

s la

s ac

tivid

ad

es d

e in

vest

iga

ció

n s

e e

jecu

taro

n d

e m

an

era

ind

e-

pe

nd

ien

te,

los

resu

ltad

os s

e p

rese

nta

rán

de

acu

erd

o a

los

tem

as

ab

ord

ad

os

po

r e

l est

ud

io.

Page 16: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

14

NORMATIVA R

EGIO

NAL

De

riva

do

de

la b

úsq

ue

da

inte

nci

on

ad

a e

n I

nte

rne

t d

e n

orm

ativ

as

dir

igid

as

a

reg

ula

r la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as

en

los

32

pa

íse

s d

e

la r

eg

ión

de

Am

éri

ca L

atin

a y

el C

ari

be

, se

ide

ntif

ica

ron

22

no

rma

tiva

s vi

ge

n-

tes

en

oct

ub

re d

e 2

01

4 (

ver

Ta

bla

1).

Est

as

no

rma

tiva

s se

en

cue

ntr

an

en

10

pa

íse

s: M

éxi

co,

Co

sta

Ric

a, B

rasi

l, C

hile

, U

rug

ua

y, P

erú

, E

cua

do

r, C

olo

mb

ia,

Arg

en

tina

y P

ara

gu

ay

(ve

r F

igu

ra 1

).

De

l to

tal d

e n

orm

ativ

as

ide

ntif

ica

da

s, 1

6 s

on

re

gu

laci

on

es

gu

be

rna

me

nta

les,

qu

e r

ep

rese

nta

n e

l 73

% d

el t

ota

l. C

ua

tro

co

rre

spo

nd

en

a c

ód

igo

s d

e a

uto

rre

-

gu

laci

ón

em

itid

os

po

r a

soci

acio

ne

s d

e la

s m

ism

as

em

pre

sas

de

alim

en

tos

y

be

bid

as

de

xico

, B

rasi

l, C

hile

y C

olo

mb

ia.

Ún

ica

me

nte

do

s co

rre

spo

nd

en

a g

uía

s a

cad

ém

ica

s o

re

com

en

da

cio

ne

s d

e in

stitu

cio

ne

s d

e p

rest

igio

, e

n e

ste

caso

de

l In

stitu

to N

aci

on

al d

e S

alu

d P

úb

lica

(IN

SP

) e

n M

éxi

co y

de

l In

stitu

to

de

Nu

tric

ión

y T

ecn

olo

gía

de

Alim

en

tos

(IN

TA

) e

n C

hile

(ve

r F

igu

ra 1

)

© UNICEF Honduras/2013/C. Bardales

III– Resultados

Page 17: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

15

Figura 1. Países de América Latina y el Caribe que cuentan con alguna

norm

atividad que regula la promoción y publicidad de alimentos y

bebidas dirigida a niños.

Tabla 1. Norm

ativa

s vigente en América Latina y el Caribe a octubre de

2014, presentadas por país y tipo de regulación.

xico

D

iari

o O

ficia

l de

la F

ed

era

ción

: A

cue

rdo

me

dia

nte

el

cua

l se

est

ab

lece

n lo

s lin

eam

ien

tos

ge

ne

rale

s p

ara

e

l exp

en

dio

o d

istr

ibu

ció

n d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as

en

lo

s e

sta

ble

cim

ien

tos

de

co

nsu

mo

esc

ola

r d

e lo

s p

lan

tele

s d

e e

du

caci

ón

sica

.

20

11

xico

D

iari

o O

ficia

l de

la F

ed

era

ción

: L

ine

am

ien

tos

po

r lo

s q

ue

se

da

n a

co

no

cer

los

crite

rio

s n

utr

ime

nta

les

y d

e

pu

blic

ida

d q

ue

de

be

rán

ob

serv

ar

los

an

un

cia

nte

s d

e

alim

en

tos

y b

eb

ida

s n

o a

lco

hólic

as p

ara

pu

blic

itar

sus

pro

du

cto

s e

n t

ele

visi

ón

ab

iert

a y

re

stri

ng

ida

, a

com

o e

n la

s sa

las

de

exh

ibic

ión

cin

em

ato

grá

fica

, co

nfo

rme

a lo

dis

pu

est

o e

n lo

s a

rtíc

ulo

s 2

2 B

is,

79

, fr

acc

ión

X y

86

, fr

acc

ión

VI,

de

l Re

gla

me

nto

de

la

Le

y G

en

era

l de

Sa

lud

en

Ma

teri

a d

e P

ub

licid

ad

.

20

14

Regulación gubernamental

Page 18: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

16

xico

D

iari

o O

ficia

l de

la F

ed

era

ción

: A

cue

rdo

po

r e

l qu

e

se e

mite

n lo

s L

ine

am

ien

tos

a q

ue

se

re

fiere

el a

rtíc

u-

lo 2

5 d

el R

eg

lam

en

to d

e C

on

tro

l Sa

nita

rio

de

Pro

-d

uct

os

y S

erv

icio

s q

ue

de

be

rán

ob

serv

ar

los

pro

du

c-to

res

de

alim

en

tos

y b

eb

ida

s n

o a

lco

lica

s p

re e

n-

vasa

da

s p

ara

efe

cto

s d

e la

info

rma

ció

n q

ue

de

be

rán

o

ste

nta

r e

n e

l áre

a f

ron

tal d

e e

xhib

ició

n,

así

co

mo

lo

s cr

iteri

os y

las

cara

cte

ríst

ica

s p

ara

la o

bte

nci

ón

y

uso

de

l dis

tintiv

o n

utr

ime

nta

l a q

ue

se

re

fiere

el a

r-tí

culo

25

Bis

de

l Re

gla

me

nto

de

Co

ntr

ol S

an

itari

o d

e

Pro

du

cto

s y

Se

rvic

ios.

20

14

Co

sta

Ric

a D

ecr

eto

Eje

cutiv

o N

° 3

69

10-M

EP

-S:

Re

gla

me

nto

p

ara

el F

un

cio

na

mie

nto

y A

dm

inis

tra

ció

n d

el S

erv

icio

d

e S

od

a e

n lo

s C

en

tro

s E

duc

ativ

os

blic

os.

20

12

Bra

sil

Le

y R

DC

24

/20

10

: R

eg

ula

me

nto

pa

ra a

pro

pa

ga

nd

a

de

alim

en

tos:

CP

71

/20

06

de

la A

ge

nci

a N

aci

on

al

de

Vig

ilanc

ia S

ani

tari

a (

AV

ISA

).

20

10

Bra

sil

Le

y 1

1.9

47

/20

09

: R

eg

lam

en

to d

el P

rog

ram

a N

aci

o-

na

l de

Alim

en

taḉa

o E

sco

lar.

En

mie

nd

a C

on

stitu

cio

-n

al n

°64

de

20

10

.

20

09

2

01

0

Ch

ile

Le

y 2

0.6

70

/20

13

: C

rea

ció

n d

el s

iste

ma

“E

lige

Viv

ir

Sa

no

”. D

ecr

eto

63

65

fija

te

xto

de

ord

en

an

za d

e a

li-m

en

taci

ón

sa

lud

ab

le y

pro

mo

ció

n d

e la

act

ivid

ad

F

ísic

a.

20

13

Ch

ile

Le

y 2

0.6

06

: S

ob

re la

Co

mp

osi

ció

n N

utr

icio

nal

de

los

Alim

en

tos

y su

Pro

mo

ció

n y

Pu

blic

ida

d.

20

13

R

E-

VO

CA-

DA

e

n

con

-su

lta

Uru

gu

ay

Le

y 1

9.1

40

- A

lime

nta

ció

n S

alu

da

ble

en

los

Ce

ntr

os

de

En

señ

an

za.

20

13

Pe

Le

y 3

00

21

- L

ey

de

Pro

mo

ció

n d

e la

Alim

en

taci

ón

S

alu

da

ble

pa

ra N

iño

s, N

iñas

y A

do

lesc

en

tes.

2

01

3

Ecu

ad

or

Le

y O

rgá

nic

a d

el R

ég

ime

n d

e la

So

be

ran

ía A

lime

n-

tari

a.

20

10

Ecu

ad

or

Le

y O

rgá

nic

a d

e C

on

sum

o,

Nu

tric

ión

y S

alu

d A

li-m

en

tari

a.

20

13

Page 19: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

17

Ecu

ad

or

Re

gis

tro

Ofic

ial N

º 1

34

: R

eg

lam

en

to S

an

itari

o d

e

Etiq

ue

tad

o d

e A

lime

nto

s P

roce

sad

os

pa

ra e

l Co

nsu

-m

o H

um

an

o.

20

14

Co

lom

bia

L

ey

13

55

: P

or

me

dio

de

la c

ua

l se

def

ine

la o

bes

ida

d

y la

s e

nfe

rme

da

de

s cr

ón

ica

s n

o t

ran

smis

ible

s a

so-

cia

da

s a

ést

a c

om

o u

na

pri

ori

da

d d

e s

alu

d p

úb

lica

y

se a

do

pta

n m

ed

ida

s p

ara

su

co

ntr

ol,

ate

nci

ón

y p

re-

ven

ció

n.

20

09

Arg

en

tina

D

isp

osi

ció

n 4

98

0/2

00

5 -

AN

MA

T:

No

rma

s g

en

era

les

y e

spe

cífic

as

qu

e d

eb

erá

cum

plir

to

da

pu

blic

ida

d o

p

rop

ag

an

da

dir

igid

a a

l pú

blic

o,

cuyo

obje

to s

ea

pro

-m

oci

on

ar

esp

eci

alid

ad

es m

ed

icin

ale

s d

e v

en

ta li

bre

, p

rod

uct

os

alim

en

ticio

s, c

osm

étic

os,

pa

ra la

hig

ien

e

pe

rso

na

l y p

erf

um

e,

do

mis

an

itari

os,

od

on

toló

gic

os,

p

ara

dia

gn

óst

ico

s d

e u

so in

vitr

o,

sup

lem

en

tos

die

ta-

rio

s y

dis

po

sitiv

os

de

te

cno

log

ía m

éd

ica

.

20

05

Gru

po

M

erc

ad

o

Co

n

(ME

RC

O-

SU

R):

A

rge

ntin

a,

Bra

sil,

Uru

gu

ay,

P

ara

gu

ay

Re

solu

ció

n G

rup

o M

erc

ad

o C

om

ún

26

/03

: R

eg

la-

me

nto

cnic

o M

erc

osu

r p

ara

Ro

tula

ció

n d

e A

lime

n-

tos

En

vasa

do

s.

20

14

Guías académicas o recomendaciones de instituciones reconocidas

xico

D

ocu

me

nto

cnic

o d

e r

eco

me

nd

aci

on

es

pa

ra g

uía

s d

e a

lime

nta

ció

n e

n e

scu

ela

s p

rim

ari

as

blic

as.

2

00

9

Ch

ile

Pro

pu

est

as

y S

ug

ere

nci

as

del I

NT

A,

Un

ive

rsid

ad

de

C

hile

, so

bre

la im

ple

me

nta

ció

n d

e la

Le

y d

e C

om

po

-si

ció

n N

utr

icio

nal

de

los

Alim

en

tos

y su

Pu

blic

ida

d -

no

tas

pu

blic

ad

as e

n la

gin

a w

eb

ofic

ial.

20

14

Page 20: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

18

Códigos de autorregulación

xico

C

ód

igo

de

Au

torr

eg

ula

ció

n d

e P

ub

licid

ad

de

Alim

en

-to

s y

Be

bid

as

No

Alc

oh

ólic

as

dir

igid

a a

l Pú

blic

o I

n-

fan

til (

PA

BI)

.

20

14

Bra

sil

dig

o B

rasi

leir

o d

e A

uto

rre

gu

lam

en

taçã

o P

ub

licitá

-ri

a d

el C

on

selh

o N

aci

on

al d

e A

uto

rre

gu

lam

en

taçã

o

Pu

blic

itári

a.

19

78

mo

dif:

1

99

0

Ch

ile

dig

o C

hile

no

de

Étic

a P

ubl

icita

ria

de

l Co

nse

jo d

e

Au

torr

eg

ula

ció

n y

Étic

a P

ub

licita

ria

(C

ON

AR

), 5

ª e

dic

ión

.

20

13

Co

lom

bia

C

ód

igo

Co

lom

bia

no

de

Au

torr

eg

ula

ció

n P

ub

licita

ria

d

e la

Co

mis

ión

Na

cio

na

l de

Au

torr

eg

ula

ció

n P

ub

lici-

tari

a (

CO

NA

RP

).

19

98

Alg

un

os

pa

íses

co

mo

México

, Brasil, Chile

y Ecu

ador

tien

en

s d

e u

na

re

gu

-

laci

ón

gu

be

rna

me

nta

l qu

e r

eg

ula

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad d

e a

lime

nto

s y

be

-

bid

as

dir

igid

a a

niñ

os.

Est

o s

e d

eb

e a

qu

e lo

s cu

atr

o p

aís

es

cue

nta

n c

on

no

r-

ma

tivid

ad

esp

ecí

fica

pa

ra r

eg

ula

r la

pre

sen

cia

de

cie

rto

s a

lime

nto

s e

n la

s e

s-

cue

las

y su

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d a

l in

teri

or

de

las

mis

ma

s, lo

cu

al s

e c

om

ple

-

me

nta

co

n r

eg

ula

cio

ne

s q

ue

va

n d

irig

ida

s a

la p

ob

laci

ón

en

ge

ne

ral o

co

n é

nfa

-

sis

en

la in

fan

cia

, p

ara

re

gu

lar

otr

os

asp

ect

os

rela

cio

na

do

s co

n la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d,

pe

ro q

ue

su

pe

ran

el á

mb

ito e

sco

lar.

En

los

cua

tro

ca

sos,

la n

orm

a-

tivid

ad

es

com

ple

me

nta

ria

. E

sto

no

imp

lica

qu

e e

l re

sto

de

los

pa

íse

s n

o r

eg

u-

len

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

en

las

esc

ue

las;

es

de

cir,

la r

eg

ula

ció

n d

e d

ich

a

est

rate

gia

pu

ed

e e

nco

ntr

ars

e r

ed

act

ad

a a

l in

teri

or

de

un

a le

y m

ás

ge

ne

ral o

en

otr

os

caso

s co

mo

en

Co

sta

Ric

a y

Uru

gu

ay,

pu

ed

en

ún

ica

me

nte

te

ne

r re

gu

la-

ció

n e

n la

s es

cuel

as,

pe

ro n

o e

n u

n c

on

text

o m

ás

am

plio

. R

esp

ect

o a

la L

ey

20

.60

6 “

So

bre

la C

om

po

sici

ón

Nu

tric

ion

al d

e lo

s A

lime

nto

s y

su P

rom

oci

ón

y P

ub

licid

ad

” d

e C

hile

, se

ha

ce la

acl

ara

ció

n d

e q

ue

el r

eg

lam

en

-

to d

e e

sta

ley

fue

re

cie

nte

me

nte

re

voca

do

po

r la

pre

sid

en

cia

de

l pa

ís, b

ajo

el

arg

um

en

to d

e s

er

po

co c

laro

. P

or

lo q

ue

en

est

e m

om

en

to s

e e

ncu

en

tra

en

pe

rio

do

de

co

nsu

lta.

Act

ua

lme

nte

en

Ch

ile r

eco

no

cid

os a

cad

ém

ico

s y

cie

ntí

fi-

cos

se h

an

ma

nife

sta

do

a f

avo

r d

e la

ap

rob

aci

ón

de

la L

ey

20

.60

6,

la c

ua

l fu

e

ela

bo

rad

a p

or

un

co

nse

jo d

e e

xpe

rto

s [2

9].

C

on

est

o,

se tr

ata

de

evi

tar

qu

e e

l

go

bie

rno

ce

da

an

te la

s p

resi

on

es

de

la in

du

stri

a a

lime

nta

ria

qu

e s

e h

a m

an

ifes-

tad

o e

n c

on

tra

de

la a

pro

ba

ció

n d

e d

ich

a le

y. P

reci

sam

en

te e

ste

pe

rio

do

de

con

sulta

ha

lle

vad

o a

l In

stitu

to d

e N

utr

ició

n y

Te

cno

log

ía d

e lo

s A

lime

nto

s

(IN

TA

) a

em

itir

reco

me

nd

aci

on

es

a s

u g

ob

iern

o p

ara

ap

oya

r e

n la

co

nsu

lta y

mo

difi

caci

ón

de

la le

y. E

sta

s re

com

en

da

cio

ne

s n

o h

an

sid

o p

rese

nta

da

s co

mo

Page 21: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

19

do

cum

en

to o

ficia

l y n

o p

rete

nd

en

co

nve

rtir

se e

n u

na

re

gu

laci

ón

pa

rale

la,

s

bie

n p

rete

nd

en

inte

gra

r ci

ert

os

crite

rio

s e

n la

ela

bo

raci

ón

de

la le

y.

Un

ca

so s

imila

r o

curr

ió e

n M

éxi

co a

nte

la d

iscu

sió

n d

e “

los

line

am

ien

tos

ge

-

ne

rale

s p

ara

el e

xpe

nd

io o

dis

trib

uci

ón

de

alim

en

tos

y b

eb

ida

s e

n lo

s es

tab

le-

cim

ien

tos

de

co

nsu

mo

esc

ola

r d

e lo

s p

lan

tele

s d

e e

duc

ació

n b

ási

ca”.

Du

ran

-

te e

l pe

rio

do

de

co

nsu

lta e

l In

stitu

to N

aci

on

al d

e S

alu

d P

úb

lica

(IN

SP

) d

e

xico

pre

sen

tó u

n d

ocu

me

nto

cnic

o p

ara

bu

sca

r co

ntr

ibu

ir e

n la

ela

bo

ra-

ció

n d

e lo

s lin

ea

mie

nto

s. S

in e

mb

arg

o,

el d

ocu

me

nto

cnic

o a

ctu

alm

en

te n

o

se e

mp

lea

en

xico

co

mo

re

gu

laci

ón

; e

s ú

nica

me

nte

un

a r

eco

me

nd

aci

ón

qu

e a

ho

ra s

e in

clu

ye p

arc

ialm

en

te e

n lo

s lin

ea

mie

nto

s g

en

era

les

me

nci

on

a-

do

s.

La

imp

lem

en

taci

ón

de

los

cua

tro

dig

os

de

au

torr

eg

ula

ció

n p

or

pa

rte

de

las

em

pre

sas

de

alim

en

tos

y b

eb

ida

s e

s d

e c

ará

cte

r vo

lun

tari

o y

pre

sen

tan

cri

te-

rio

s m

ás

laxo

s o

ines

pe

cífic

os q

ue

los

de

las

reg

ula

cio

ne

s g

ub

ern

am

en

tale

s

de

ca

da

pa

ís.

Lo

s có

dig

os

de a

uto

rre

gu

laci

ón

de

xico

, B

rasi

l y C

hile

esp

e-

cific

an

ind

ica

cio

ne

s p

ara

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

dir

igid

a a

niñ

os

y b

usc

an

reg

ula

r a

lgu

na

s e

stra

teg

ias.

Sin

em

ba

rgo

, e

n e

l ca

so d

e C

olo

mb

ia s

olo

un

art

ícu

lo m

en

cio

na

qu

e lo

s d

ulce

s, g

olo

sin

as,

go

ma

de

ma

sca

r y

be

bid

as

con

com

po

ne

nte

s a

rtifi

cia

les

no

de

be

rán

alu

dir

a q

ue

su

ple

n la

alim

en

taci

ón

si-

ca.

E

n e

l ca

so d

el “

Re

gla

me

nto

cnic

o M

erc

osu

r p

ara

Ro

tula

ció

n d

e A

lime

nto

s

En

vasa

do

s” la

ob

serv

aci

ón

es

de

ca

ráct

er

ob

liga

tori

o y

el r

eg

lam

en

to e

stá

resp

ald

ad

o p

or

inst

an

cias

gub

ern

am

en

tale

s e

n lo

s cu

atr

o p

aís

es

de

l gru

po

;

sin

em

ba

rgo

, su

alc

an

ce e

n c

ua

nto

a r

eg

ula

ció

n d

e la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d

es

mu

y lim

itad

o,

pu

es

sólo

co

rre

spo

nd

e a

est

ab

lece

r ca

ract

erí

stic

as b

ási

cas

com

un

es

en

el e

tiqu

eta

do

de

alim

en

tos

en

vasa

do

s y

a e

vita

r la

s d

ecl

ara

cio

-

ne

s fu

ncio

na

les

en

ga

ño

sas,

sin

sol

icita

r a

dve

rte

nci

as

de

ca

ráct

er

nu

tric

ion

al.

La

s re

gu

laci

on

es

gu

be

rna

me

nta

les

en

con

tra

da

s p

lan

tea

n d

ifere

nte

s cr

iteri

os

pa

ra d

efin

ir la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d y

pa

ra d

efin

ir a

l púb

lico

qu

e p

rete

nd

en

pro

teg

er.

So

lam

en

te e

n c

inco

de

las

no

rma

tiva

s e

nco

ntr

ad

as

se d

efin

e c

lara

-

me

nte

el c

on

cep

to d

e n

iño

. S

ien

do

la r

eg

ula

ció

n d

e P

erú

la q

ue

incl

uye

el

límite

de

ed

ad

s a

lta,

de

16

os,

ta

l y c

om

o lo

re

com

ien

da

la O

PS

[2

5];

mie

ntr

as

qu

e e

n C

hile

es

de

14

y e

n M

éxi

co,

Bra

sil y

Arg

en

tina

de

12

os.

Ha

y re

gu

laci

on

es

com

o la

de

Uru

gu

ay

qu

e n

o h

ace

n r

efe

ren

cia

a la

ed

ad

de

los

niñ

os a

los

qu

e s

e p

rete

nd

e p

rote

ge

r.

Pa

ra f

inal

iza

r e

l te

ma

de

la n

orm

ativ

ida

d,

es

imp

ort

an

te m

en

cio

na

r q

ue

en

el

20

12

el P

arl

am

en

to L

atin

oa

me

rica

no

(P

arl

atin

o)

ela

bo

ró e

l pro

yect

o d

e L

ey

Ma

rco

“S

ob

re la

re

gu

laci

ón

de

la p

ub

licid

ad

y p

rom

oci

ón

de

alim

en

tos

y b

eb

i-

da

s n

o a

lco

licas

dir

igid

a a

los

niñ

os,

niñ

as

y a

do

lesc

en

tes”

, co

mo

ma

rco

Page 22: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

20

jurí

dic

o b

ase

pa

ra c

on

trib

uir

a a

rmo

niz

ar

y e

sta

nd

ari

zar

la p

rom

oci

ón

y p

ro-

tecc

ión

efe

ctiv

a d

el d

ere

cho

a la

sa

lud

blic

a e

n la

re

gió

n.

El d

ocu

me

nto

sug

iere

a lo

s E

sta

do

s in

corp

ora

r co

mo

po

lític

a p

úb

lica

la r

eg

ula

ció

n d

e la

pu

blic

ida

d y

pro

mo

ció

n d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as.

D

ich

a Ley Marco e

s a

mp

lia y

esp

ecí

fica

re

spe

cto

al t

em

a.

Cu

bre

va

rio

s á

mb

i-

tos

de

la p

ub

licid

ad

y e

l me

rca

de

o,

com

o la

en

tre

ga

de

pre

mio

s y

pro

mo

cio

-

ne

s, la

pa

rtic

ipa

ció

n d

e p

ers

on

as

ad

mir

ad

as

po

r lo

s n

iño

s, p

rom

ue

ve lo

s ki

os-

cos

salu

da

ble

s e

n la

s e

scu

ela

s, e

stim

ula

un

etiq

ue

tad

o d

e a

lime

nto

s q

ue

ad

-

vie

rta

cla

ram

en

te s

ob

re c

on

ten

ido

s a

ltos

en

gra

sa,

azú

car

y so

dio

y a

de

s,

limita

la p

rom

oci

ón

de

est

os

alim

en

tos

y b

eb

ida

s só

lo a

ma

yore

s d

e 1

6 a

ño

s.

Est

e p

roye

cto

de

Le

y M

arc

o c

ue

nta

co

n c

rite

rios

cla

ros

y o

bje

tivo

s re

tom

ad

os

de

las

Re

com

en

da

cio

ne

s d

e la

Co

nsu

lta d

e E

xpe

rto

s d

e la

OP

S s

ob

re la

pro

-

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as

no

alc

oh

ólic

as d

irig

ida

a lo

s n

iños

de

l 20

11

. S

in e

mb

arg

o,

a p

esa

r d

e e

ste

esf

ue

rzo

nin

gu

no

de

los

pa

íse

s d

e la

reg

ión

re

tom

a la

to

talid

ad

de

las

est

rate

gia

s su

ge

rid

as

por

el p

roye

cto

de

Le

y

Ma

rco

. E

n e

l An

exo

1 s

e p

ue

de

n o

bse

rva

r d

eta

llad

am

en

te la

s e

stra

teg

ias

qu

e in

clu

-

yen

las

reg

ula

cio

ne

s g

ub

ern

am

en

tale

s d

e c

ad

a p

aís

y c

l es

el a

lca

nce

de

su a

plic

aci

ón

. T

od

as

esta

s re

gu

laci

on

es

se p

rese

nta

n ju

nta

s p

ara

fa

cilit

ar

la

com

pa

raci

ón

en

tre

pa

íse

s.

OPIN

IÓN DE LOS ACTORES C

LAVES SOBRE LA PROMOCIÓ

N

Y PUBLIC

IDAD

Situ

aci

ón n

aci

onal

Lo

s a

cto

res

cla

ves

tuvi

ero

n la

op

ort

un

ida

d d

e o

pin

ar

ace

rca

de

la s

itua

ció

n

act

ua

l de

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

dir

igid

a a

niñ

os

en

su

pa

ís.

Au

nq

ue

la

ma

yorí

a h

ab

ló d

e t

em

as

sim

ilare

s, c

om

o s

on

: la

pro

mo

ció

n d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as

po

co s

alu

da

ble

s, r

egu

laci

on

es

y p

ub

licid

ad

en

gañ

osa

; se

pu

die

ron

ver

dife

ren

cia

s e

n la

pe

rce

pció

n d

e lo

s m

ism

os.

E

n M

éxi

co,

tod

os

los

act

ore

s cl

ave

s co

nsi

de

raro

n p

reo

cup

an

te la

situ

aci

ón

de

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

de

alim

en

tos

y b

eb

ida

s n

o s

alu

da

ble

s d

irig

idas

a

niñ

os.

La

re

pre

sen

tan

te d

e u

n I

nst

ituto

de

In

vest

iga

ció

n e

xpre

só q

ue

los

pro

-

du

cto

s co

n a

ltos

con

teni

do

s d

e g

rasa

, a

zúca

r o

so

dio

so

n lo

s q

ue

s se

pro

mu

eve

n.

To

do

s m

an

ifest

aro

n q

ue

es

com

ún

la t

ran

sgre

sió

n d

e lo

s d

ere

-

cho

s d

e lo

s ni

ño

s y

au

nq

ue

en

el m

ap

eo

se

ide

ntif

icó

a M

éxi

co c

om

o u

no

de

los

pa

íses

co

n m

ayo

r n

úm

ero

de

re

gu

laci

on

es

gu

be

rna

me

nta

les.

El r

ep

rese

n-

tan

te d

e la

aso

ciac

ión

civ

il so

stu

vo q

ue

la f

alta

de

re

gu

laci

on

es

ha

pe

rmiti

do

qu

e la

s e

mp

resa

s se

co

nd

uzc

an

de

ma

ne

ra p

oco

étic

a.

E

n C

ost

a R

ica

, e

xist

iero

n o

pin

ion

es

op

ue

sta

s e

ntr

e lo

s a

cto

res

cla

ve.

Po

r u

n

lad

o,

los

rep

rese

nta

nte

s d

e la

ind

ust

ria

alim

en

tari

a y

de

la a

soci

ació

n c

ivil

Page 23: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

21

con

sid

era

ron

qu

e la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

a n

iño

s e

s m

ínim

a d

eb

i-

do

a s

u c

ost

o a

lto y

qu

e e

stá

en

foca

da

s a

po

sici

on

ar

un

a m

arc

a q

ue

tra

-

tar

de

influ

ir e

n la

s p

ráct

ica

s d

e c

on

sum

o d

e lo

s n

iño

s. P

or e

l otr

o la

do

, la

rep

rese

nta

nte

de

l go

bie

rno

co

nsi

de

ró q

ue

est

e t

ipo

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

i-

da

d e

s fr

ecu

en

te y

la r

ep

rese

nta

nte

de

l in

stitu

to d

e in

vest

iga

ció

n y

ma

dre

de

fam

ilia

qu

e e

s e

ng

osa

re

spe

cto

a lo

s co

nte

nid

os

nu

tric

ion

ale

s y

de

cla

raci

o-

ne

s d

e lo

s b

en

efic

ios

de

l pro

du

cto

.

“�

es u

na

pu

blic

ida

d e

ng

osa

, p

or

eje

mp

lo,

los c

ere

ale

s d

e d

esa

yu

no

sie

mp

re s

e r

ela

cio

na

n c

on

en

erg

ía,

lleg

ar

a la

me

ta,

se

r m

ás f

ue

rte

s,

se

r

s f

elic

es,

de

sta

ca

rse

en

el g

rup

o.”

(C

osta

Ric

a,

Rep

rese

nta

nte

de

l

Institu

to d

e I

nve

stig

ació

n)

En

Arg

en

tina

, la

re

pre

sen

tan

te d

el g

ob

iern

o t

am

bié

n m

an

ifest

ó s

u p

reo

cup

a-

ció

n p

or

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

de

pro

du

cto

s co

n a

ltos

con

ten

ido

s d

e g

ra-

sa,

azú

car

y/o

so

dio

y e

l im

pa

cto

qu

e e

sto

pu

ed

e t

en

er

en

el p

erf

il d

e c

om

pra

de

la p

ob

laci

ón

. L

os r

ep

rese

nta

nte

s d

e la

aso

cia

ció

n c

ivil,

la p

rom

oci

ón

y

pu

blic

ida

d y

la in

du

stri

a a

lime

nta

ria

re

con

oci

ero

n q

ue

exi

ste

la n

ece

sid

ad

de

qu

e la

s e

mp

resa

s y

pu

blic

ista

s re

spe

ten

a lo

s n

iños

y s

ean

s re

spo

nsa

-

ble

s co

n la

fal

ta d

e d

isce

rnim

ien

to q

ue

ello

s p

rese

nta

n.

Med

ios

de p

rom

oci

ón y

pu

blic

ida

d

Lo

s a

cto

res

cla

ve id

en

tific

aro

n a

la t

ele

visi

ón

(n

aci

on

al y

po

r ca

ble

) co

mo

el

me

dio

s co

n p

ara

tra

nsm

itir

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

a n

iño

s.

Inte

rne

t co

mo

siti

os

we

b,

red

es

soci

ale

s y

jue

go

s, la

vía

blic

a (

p.

ej.

gig

an

-

tog

rafí

as,

mu

pis

, m

ed

ios

de

tra

nsp

ort

e),

pu

nto

s d

e v

en

ta,

em

pa

qu

e (

p.

ej.

pe

rso

naje

s, o

bse

qu

ios)

y r

evi

sta

s in

fan

tiles

ta

mb

ién

fu

ero

n c

on

sid

era

do

s m

e-

dio

s im

po

rta

nte

s. E

n p

rim

era

inst

an

cia

, la

s es

cue

las

no

fue

ron

me

nci

on

ad

as

po

r lo

s a

cto

res

cla

ve,

ya q

ue

co

nsi

de

raro

n q

ue

era

po

ca la

pro

mo

ció

n y

pu

bli-

cid

ad

qu

e s

e d

a e

n e

se á

mb

ito.

A p

esa

r d

e q

ue

la t

ele

visi

ón

fue

ide

ntif

ica

da

co

mo

el m

ed

io m

ás

com

ún

, la

ma

yorí

a d

e a

cto

res

cla

ve c

on

sid

era

ron

otr

os

me

dio

s co

mo

los

s e

fect

ivo

s

en

influ

ir la

co

nd

uct

a d

e lo

s n

iño

s. L

os

de

xico

so

stu

vie

ron

qu

e la

s ca

mp

a-

ña

s re

aliz

ad

as

sim

ultá

ne

am

en

te a

tra

vés

de

va

rio

s m

ed

ios

(p.

ej.

tele

visi

ón

,

rest

au

ran

tes,

pu

nto

s d

e v

en

ta)

cau

san

ma

yor

imp

act

o q

ue

un

a c

am

pa

ña

qu

e

sola

me

nte

util

iza

un

me

dio

. L

os

pu

nto

s d

e v

en

ta y

las

red

es

soci

ale

s fu

ero

n

me

nci

on

ad

os

com

o lo

s m

ed

ios

s e

fect

ivo

s p

or

los

act

ore

s cl

ave

de

Co

sta

Ric

a.

Ello

s e

xplic

aro

n q

ue

los

niñ

os

tien

en

la li

be

rta

d d

e d

eci

dir

mo

inve

rtir

su d

ine

ro e

n lo

s p

un

tos

de

ve

nta

, p

or

lo q

ue

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

en

ese

mo

me

nto

pu

ed

e s

er

un

fa

cto

r d

ete

rmin

an

te e

n la

de

cisi

ón

de

co

mp

ra.

Mie

n-

tra

s q

ue

las

red

es

soci

ale

s re

pre

sen

tan

un

me

dio

no

ved

oso

pa

ra lo

s n

iño

s y

de

bajo

co

sto

pa

ra la

s e

mp

resa

s. F

ina

lme

nte

, lo

s d

e A

rgen

tina

fu

ero

n lo

s

ún

ico

s q

ue

co

nsid

era

ron

a la

te

levi

sió

n c

om

o e

l me

dio

s e

fect

ivo

en

influ

ir

Page 24: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

22

Est

rate

gia

s y

técn

icas

de

pro

moci

ón y

pu

blic

idad m

ás

atr

act

ivas

para

los

niñ

os

En

ba

se a

su

exp

eri

enc

ia p

erso

na

l, lo

s ac

tore

s cl

ave

me

nci

on

aro

n e

stra

te-

gia

s o

cnic

as

de

pro

mo

ción

y p

ub

licid

ad

qu

e e

llos

cons

ide

raro

n q

ue

lla

ma

n

s la

ate

nci

ón

a lo

s ni

ño

s (v

er

Ta

bla

2).

La

s ú

nic

as

est

rate

gia

s y

técn

icas

me

nci

on

ad

as

en

los

tre

s p

aís

es

fue

ron

: u

so d

e p

ers

on

aje

s, e

ntr

eg

a d

e o

bse

-

qu

ios

y u

so d

e c

olo

res

llam

ativ

os.

T

abla 2. Opinión de los actores clave

de tres países

de A

mérica Latina

sobre las estrategias y técnicas de pro

moción y publicidad m

ás

atractiva

s para los niños.

Repre-

sentante

México

Costa R

ica

Argentina

Ma

dre

de

fa

mili

a • C

olo

res

llam

ati-

vos

de

los

pro

-d

uct

os.

• E

stra

teg

ias

pe

rso

na

liza

da

s (p

. ej.

no

mb

re

en

las

lata

s d

e

sod

a).

Pu

blic

ida

d e

n-

ga

ño

sa,

en

la

qu

e s

e in

form

a

de

los

be

nef

i-ci

os

a a

dq

uiri

r d

esp

s d

e c

on

-su

mir

el p

rod

uc-

to (

p.

ej.

s fu

ert

es)

.

Ob

seq

uio

s (p

. ej.

cole

ccio

na

ble

s).

• C

ari

catu

ras.

• Ju

eg

os

en

los

em

pa

qu

es.

• P

ers

on

aje

s ri

di-

culiz

ad

os

qu

e

rep

rese

nta

n u

na

fig

ura

pa

tern

a.

Aso

ciac

ión

ci

vil

• O

bse

qu

ios

(es

de

cir

jug

ue

te).

• P

ers

on

aje

s a

soci

ad

os

a

situ

aci

on

es

de

sea

da

s (p

. ej.

Tig

re d

e u

na

m

arc

a d

e c

e-

rea

l vin

cula

do

a

l éxi

to e

n e

l d

ep

ort

e).

• T

ran

smis

ión

de

la

se

nsa

ció

n d

e

pe

rte

ne

nci

a.

Ob

seq

uio

s (p

. ej.

cole

ccio

na

-b

les)

.

• P

rom

oci

on

es.

• R

efe

ren

cias

a

pe

lícu

las

infa

nti-

les.

• T

od

o lo

qu

e

ge

ne

re u

n v

alo

r a

gre

ga

do

(p

. e

j. sa

bo

res

no

ve-

do

sos,

de

cla

ra-

cio

ne

s sa

lud

a-

ble

s).

Situ

aci

on

es

atí

pi-

cas

(p.

ej.

an

ima

-le

s h

ab

lan

do

).

• C

olo

res

llam

ati-

vos.

• M

úsi

ca.

• P

rom

esa

de

un

m

ejo

r re

nd

imie

n-

to.

• R

efe

ren

cias

a la

e

sté

tica

y c

uid

a-

do

pe

rso

na

l, e

s-ta

r a

la m

od

a y

p

osi

bili

da

de

s d

e

sed

uci

r a

l se

xo

op

ue

sto

.

Page 25: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

23

Inst

ituto

d

e in

vest

i-g

aci

ón

• C

olo

res

llam

ati-

vos

en

la p

ub

li-ci

da

d.

• C

an

cio

ne

s.

• P

ers

on

aje

s d

e

ma

rca

re

gis

tra

-d

a (

p.

ej.

sup

er-

roe

s).

Pe

rso

naje

re

-p

rese

nta

nte

de

l p

rod

uct

o (

p.

ej.

tigre

de

un

a

ma

rca

de

ce

-re

al)

. • O

bse

qu

ios

(p.

ej.

cole

ccio

na

-b

les)

• C

olo

res

llam

ati-

vos

en

la p

ub

li-ci

da

d.

• R

efe

ren

cias

a

rela

cio

ne

s in

ter-

pe

rso

na

les,

no

-vi

azg

o y

est

éti-

ca.

Situ

aci

on

es

em

o-

tiva

s (p

. ej.

felic

i-d

ad

, d

ive

rsió

n),

im

ag

ina

tiva

s y

fan

tasi

osa

s.

• P

ers

on

aje

s d

e

ma

rca

re

gis

tra

da

. • C

ari

catu

ras.

• O

bse

qu

ios

(p.

ej.

cole

ccio

na

ble

s.

• Ju

eg

os.

• R

efe

ren

cias

de

e

sta

r a

la m

od

a.

Go

bie

rno

• P

ub

licid

ad

lla

-m

ativ

a (

p.

ej.

llen

a d

e c

olo

-re

s).

• P

rod

uct

o c

on

b

ue

n s

ab

or.

• R

efe

ren

cias

a la

a

mis

tad

y m

od

a.

Pe

rso

naje

s d

e

ma

rca

re

gis

tra

da

(p

. ej.

de

pe

lícu

-la

s, c

aric

atu

ras)

. • R

efe

ren

cias

a

situ

aci

on

es

de

a

do

lesc

en

tes,

m

úsi

ca y

te

ma

s d

ep

ort

ivo

s.

Pro

mo

ció

n

y p

ub

lici-

da

d

• P

ub

licid

ad

div

er-

tida

. • R

efe

ren

cias

a la

re

be

ldía

. • P

ub

licid

ad

lig

a-

da

a la

sica

y

div

ers

ión

.

• P

rom

oci

on

es.

• C

an

cio

ne

s.

• P

rom

esa

s tr

an

s-m

itid

as

lúd

ica

-m

en

te.

Ind

ust

ria

d

e a

lime

n-

tos

• P

ers

on

aje

s d

e

ma

rca

re

gis

tra

-d

a (

p.

ej.

dib

ujo

a

nim

ad

o).

• P

ers

on

aje

re

-p

rese

nta

nte

de

l p

rod

uct

o (

e.g

T

igre

de

un

a

ma

rca

de

ce

-re

al)

. • A

soci

ació

n d

el

pro

du

cto

a u

n

eve

nto

so

cia

l (p

. ej.

cua

nd

o e

stá

n

reu

nid

os

con

a

mig

os)

.

• C

om

erc

iale

s d

iri-

gid

os

a o

casi

o-

na

r ri

sa.

• R

ep

etic

ión

de

p

ieza

s p

ub

licita

-ri

as.

• U

so d

e e

ste

reo

ti-p

os.

• M

en

saje

s q

ue

tr

an

smite

n la

id

ea

de

pe

rte

-n

en

cia

y o

bte

ne

r u

n b

en

efic

io a

l co

nsu

mir

el p

ro-

du

cto

.

Page 26: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

24

PROMOCIÓ

N Y PUBLICID

AD EN ESCUELAS

Pa

ra c

om

ple

me

nta

r la

info

rma

ció

n a

dq

uir

ida

en

las

en

tre

vist

as

con

los

acto

-

res

cla

ve d

e M

éxi

co,

Co

sta

Ric

a y

Arg

en

tina

de

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

en

esc

ue

las

se p

roce

dió

a v

isita

r y

eva

lua

r 1

2 e

scu

ela

s (4

en

ca

da

pa

ís).

M

éxi

co y

Co

sta

Ric

a f

ue

ron

los

ún

icos

pa

íse

s d

el e

stu

dio

qu

e c

ue

nta

n c

on

reg

ula

cio

ne

s g

ub

ern

am

en

tale

s q

ue

pro

híb

en

de

ntr

o d

e la

s e

scu

ela

s la

ve

nta

de

pro

du

cto

s q

ue

no

cu

mp

len

co

n lo

s cr

iteri

os

nu

trim

en

tale

s q

ue

se

est

abl

e-

cen

(ve

r A

ne

xo 1

).

La

re

gu

laci

ón

de

Co

sta

Ric

a e

s la

ún

ica

qu

e p

roh

íbe

exp

lícita

me

nte

qu

e “

no

se

use

, colo

qu

e o

exh

iba

pro

pa

ga

nd

a c

om

erc

ial q

ue

pro

mo

cio

ne

, d

ire

cta

o

ind

ire

cta

me

nte

, o

co

nte

ng

a m

en

saje

s s

ub

limin

ale

s,

respe

cto

al u

so

, te

ne

ncia

o c

on

su

mo

de

lo

s a

lime

nto

s y

pro

du

cto

s p

roh

ibid

os.”

S

in e

mb

arg

o,

com

o s

e o

bse

rva

rá,

alg

un

as

esc

ue

las

eva

lua

da

s n

o c

um

ple

n

con

est

as

reg

ula

cio

ne

s.

A c

on

tinu

aci

ón

se

pre

sen

tan

los

resu

ltad

os d

e la

eva

lua

ció

n d

e la

pro

mo

ció

n

y p

ub

licid

ad

de

alim

en

tos

y b

eb

ida

s d

en

tro

(a

fich

es,

qu

ina

s e

xpe

nd

ed

o-

ras,

em

pa

qu

es

en

el k

iosc

o, a

rtíc

ulo

s, d

on

aci

on

es)

y fu

era

de

las

esc

uel

as,

así

co

mo

ta

mb

ién

el c

on

oci

mie

nto

de

los

dir

ect

ore

s a

cerc

a d

e la

s re

gu

laci

o-

ne

s q

ue

lim

itan

o p

roh

íbe

n e

ste

tip

o d

e p

ráct

ica

s.

Pro

moci

ón y

pub

licid

ad e

n e

l inte

rior

de la

s esc

uela

s

Afic

he

s

Se

ub

ica

ron

afic

hes

qu

e p

rom

oví

an

el c

on

sum

o d

e a

lime

nto

s o

be

bid

as

en

5

de

las

esc

ue

las

eva

lua

da

s en

los

tre

s p

aís

es.

En

xico

, lo

s af

ich

es

se e

n-

con

tra

ron

en

un

a e

scu

ela

, m

ien

tra

s q

ue

en

Co

sta

Ric

a y

Arg

en

tina

se

en

con

-

tra

ron

en

do

s. L

a m

ayo

ría

de

los

afic

he

s e

sta

ba

n e

n la

s ár

ea

s d

e c

om

er

y/o

de

co

mp

ra d

e a

lime

nto

s. L

as

ma

rca

s d

e lo

s a

fich

es

fue

ron

va

ria

ble

s e

n lo

s

tre

s p

aís

es;

sin

em

ba

rgo

, e

n A

rge

ntin

a la

ma

yorí

a d

e m

arc

as

ob

serv

ad

as

son

act

ua

lme

nte

ma

ne

jad

as

po

r u

na

so

la c

om

pa

ñía

(ve

r T

ab

la 3

).

Page 27: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

25

Tabla 3. D

escripción de afiches encontrados dentro de las instalacio-

nes de escuelas en tres países de A

mérica Latina (n=12).

In

form

aci

ón

co

mp

art

ida

po

r lo

s a

cto

res

cla

ve d

e C

ost

a R

ica

y A

rge

ntin

a c

on

-

cord

ó c

on

lo q

ue

se

ob

serv

ó e

n la

s e

scu

ela

s. A

lgu

no

s d

e e

llos

exp

resa

ron

qu

e la

co

loca

ció

n d

e a

fich

es

no

es

fre

cue

nte

y q

ue

la m

ayo

ría

de

ve

ces

se

ob

serv

an

en

los

alr

ed

ed

ore

s d

el k

iosc

o.

Lo

s ac

tore

s cl

ave

de

Arg

en

tina

so

s-

tuvi

ero

n q

ue

las

em

pre

sas

son

las

qu

e n

orm

alm

en

te e

ntr

eg

an

est

os

afic

hes

a

los

en

carg

ad

os

de

l kio

sco

par

a q

ue

pu

ed

an

mo

stra

r lo

s p

reci

os

y lo

s p

rod

uc-

tos

dis

po

nib

les.

M

áq

uin

as

exp

en

de

do

ras

de

alim

en

tos

y/o

be

bid

as

De

las

esc

uel

as

eva

lua

da

s en

los

tre

s p

aís

es,

el 3

3%

te

nía

qu

ina

s e

xpe

n-

de

do

ras

de

alim

en

tos

o b

eb

ida

s d

isp

on

ible

s p

ara

el u

so d

e lo

s e

stu

dia

nte

s:

un

a e

n M

éxi

co,

un

a e

n C

ost

a R

ica

y d

os

en

Arg

en

tina

. L

a m

ayo

ría

de

est

as

qu

ina

s e

sta

ba

n u

bic

ad

as

en

los

pa

sillo

s o

ce

rca

nía

s de

l kio

sco

esc

ola

r,

pe

ro t

od

as

care

cía

n d

e p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

. P

rod

uct

os

y e

mp

aq

ue

s e

n e

l kio

sco

esc

ola

r T

od

as

las

esc

ue

las

ten

ían

po

r lo

me

no

s u

n k

iosc

o d

en

tro

de

su

s in

sta

laci

o-

ne

s. E

n M

éxi

co s

e o

bse

rvó

un

a m

ayo

r d

isp

on

ibili

da

d,

ya q

ue

te

nía

n e

ntr

e u

no

y cu

atr

o k

iosc

os

po

r e

scu

ela

; mie

ntr

as

qu

e,

en

los

otr

os

pa

íse

s só

lo u

no

po

r

esc

ue

la.

En

ge

ne

ral,

ha

bía

un

a g

ran

va

rie

da

d d

e p

rod

uct

os

a la

ve

nta

, p

ero

fue

ron

las

gol

osi

nas

sal

ad

as,

las

ga

lleta

s d

ulc

es/

sala

da

s o

pa

ste

les

y e

l ag

ua

pu

ra lo

s q

ue

se

en

con

tra

ron

en

la m

ayo

ría

de

las

esc

ue

las.

Características

México

(n=4)

Costa R

ica

(n=4)

Argentina

(n=4)

No

. d

e e

scu

ela

s co

n a

fich

es

1

2

2

No

. d

e a

fich

es

ide

ntif

ica

do

s e

n la

s e

scu

ela

s 3

5

8

Ub

ica

ció

n d

e lo

s a

fich

es

en

las

e

scu

ela

s C

afe

terí

a

Au

la d

e c

lase

s,

kio

sco

esc

ola

r y

cafe

terí

a

Kio

sco

esc

o-

lar

No

. d

e m

arc

as

ob

serv

ad

as

en

los

afic

he

s 1

5

4

Page 28: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

26

La

Ta

bla

4,

mu

est

ra e

l nú

me

ro d

e e

scu

ela

s q

ue

tie

ne

n lo

s d

ifere

nte

s tip

os

de

alim

en

tos

y b

eb

ida

s.

Tabla 4. Productos disponibles en el kiosco de las escuelas en tres paí-

ses de A

mérica Latina (n=12).

E

n e

l 42

% d

e la

s e

scu

ela

s ev

alu

ad

as

se o

bse

rva

ron

pro

du

cto

s q

ue

te

nía

n

em

pa

qu

es

con

cnic

as

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

s a

niñ

os

de

ntr

o

de

l kio

sco

. E

n C

ost

a R

ica

, fue

s co

n o

bse

rva

r e

ste

tip

o d

e e

mp

aq

ue

s,

pe

ro e

n M

éxi

co h

ub

o m

ayo

r va

rie

da

d d

e t

écn

ica

s u

tiliz

ad

as.

La

s té

cnic

as

en

com

ún

en

tre

am

bo

s p

aís

es

fue

ron

las

cari

catu

ras

y lo

s pe

rso

naje

s d

e m

arc

a

reg

istr

ad

a (

ver

Ta

bla

5).

Tipos de alim

entos y

beb

idas

Méx

ico

(n=4)

Costa Rica

(n=4)

Arg

entina

(n=4)

Golo

sinas

sala

das

4

4

1

Galle

tas

dulc

es/

sala

das

o

past

ele

s 4

4

4

Cere

ale

s o b

arr

as

de c

ere

al

1

4

3

Dulc

es

o c

hoco

late

s 3

2

3

Hela

dos

o p

ost

res

co

nge

lad

os

1

3

2

Pro

duct

os

láct

eos

1

4

3

Fru

tas

y/o v

erd

ura

s 4

2

2

Agu

as

gase

osa

s 1

1

3

Agu

as

gase

osa

s de d

ieta

1

1

3

Beb

idas

de c

afé

0

2

1

Refr

esc

os

azu

cara

dos

1

4

3

Jugos

10

0%

natu

ral o

licu

a-

dos

de f

ruta

0

2

0

Beb

idas

dep

ort

ivas

1

1

0

Agu

a p

ura

3

4

3

Page 29: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

27

Tabla 5. Empaques con técnicas de pro

moción y publicidad dirigidas

a niños en los kioscos de escuelas en tres

países de América Latina (n=12).

El s

ub

sid

io a

los

kio

sco

s d

e p

art

e d

e la

s e

mp

resa

s d

e a

lime

nto

s y/

o b

eb

ida

s

se r

ep

ort

ó ú

nic

am

en

te e

n e

l 17

% d

e la

s e

scu

ela

s. U

na

esc

ue

la e

n M

éxi

co

info

rmó

qu

e u

na

em

pre

sa le

s re

ga

la 8

pro

du

cto

s a

dic

iona

les

cad

a v

ez

qu

e

ha

cen

un

pe

did

o y

un

a e

scue

la e

n C

ost

a R

ica

so

stu

vo q

ue

cie

rta

s e

mp

resa

s

ha

cen

ofe

rta

s es

pe

cial

es

cua

nd

o s

e h

ace

n p

ed

ido

s q

ue

su

pe

ran

los

25

0,0

00

Co

lon

es

(US

$4

65

.00

).

Ma

teri

ale

s o

art

ícu

los

oto

rga

do

s g

ratu

itam

en

te p

or

las

em

pre

sas

En

el 5

8%

de

las

esc

ue

las

eva

lua

da

s, s

e o

bse

rva

ron

re

frig

era

do

res

o c

on

te-

ne

do

res

de

he

lad

o c

on

el n

omb

re d

e a

lgu

na

ma

rca

. U

na

esc

ue

la e

n M

éxi

co

ten

ía u

n r

efr

ige

rad

or

de

un

a m

arc

a;

en

Co

sta

Ric

a,

tre

s e

scu

ela

s te

nía

n r

e-

frig

era

do

res

de

5 m

arc

as

dife

ren

tes;

po

r ú

ltim

o,

en

Arg

en

tina

, tr

es

esc

uel

as

ten

ían

re

frig

era

do

res

de

2 d

ifere

nte

s m

arc

as.

Au

nq

ue

se

ob

serv

aro

n t

od

os

los

ma

teri

ale

s y

art

ícu

los

(p.

ej.

ute

nsi

lios

de

co

me

do

r, r

efr

ige

rad

ore

s, e

xhi-

Características

México

(n=4)

Costa R

ica

(n=4)

Argentina

(n=4)

No

. d

e e

scu

ela

s co

n e

mp

aq

ue

s d

irig

ido

s a

niñ

os

en

los

kio

scos

2

3

0

No

. d

e t

écn

ica

s id

en

tific

ad

as

6

4

0

Tip

o d

e t

écn

ica

s u

tiliz

ad

as

• C

ari

catu

ras.

• P

ers

on

aje

de

m

arc

a r

eg

is-

tra

da

.

• P

ers

on

aje

re

pre

sen

tan

te

de

l pro

du

cto

.

• P

rom

oci

on

es.

• C

lave

s vi

sua

-le

s re

laci

on

a-

da

s a

la m

úsi

-ca

, d

ep

ort

e,

vid

eoju

eg

os

y ci

ne

.

• P

ala

bra

“n

iño

.”

• C

ari

catu

ras.

• P

ers

on

aje

de

m

arc

a r

eg

istr

a-

da

.

• Im

ag

en

de

un

n

iño

me

no

r d

e

16

os.

• O

bje

to a

ntr

op

o-

rfic

o

Page 30: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

28

bid

ore

s, b

ote

s d

e b

asu

ra,

eq

uip

o d

e e

du

caci

ón

fís

ica

) d

e la

esc

uel

a,

los

refr

i-

ge

rad

ore

s o

co

nte

ne

do

res

de

he

lad

o f

ue

ron

los

ún

icos

co

n p

rom

oci

ón

y p

u-

blic

ida

d q

ue

ha

bía

n s

ido

oto

rga

do

s g

ratu

itam

en

te p

or

alg

un

a e

mp

resa

. A

ctiv

ida

de

s es

cola

res

pa

tro

cin

ad

as

po

r la

s e

mp

resa

s L

os

dir

ect

ore

s d

el 5

0%

de

las

esc

uel

as

eva

lua

da

s, r

ep

ort

aro

n q

ue

du

ran

te

los

últi

mo

s tr

es

os

alg

un

as

em

pre

sas

de

alim

en

tos

y/o

be

bid

as

ha

bía

n

rea

liza

do

act

ivid

ad

es

en

su

s in

sta

laci

on

es.

El n

úm

ero

de

esc

ue

las

qu

e h

a-

bía

n s

ido

be

nef

icia

da

s y

el n

úm

ero

de

act

ivid

ad

es

rep

ort

ad

as

fue

ma

yor

en

Co

sta

Ric

a.

La

en

tre

ga

de

pro

du

cto

s g

ratis

fu

e u

na

prá

ctic

a c

om

ún

en

to

do

s

los

pa

íses

; m

ien

tra

s q

ue

las

cha

rla

s e

du

cativ

as

se r

ep

ort

aro

n ú

nic

am

en

te e

n

do

s p

aís

es.

En

Co

sta

Ric

a,

las

cha

rla

s fu

ero

n p

atr

oci

na

das

po

r e

mp

resa

s d

e

pro

du

cto

s lá

cte

os

y e

n A

rgen

tina

po

r u

na

em

pre

sa d

e a

gu

a p

ura

em

bo

tella

da

(ve

r T

ab

la 6

).

Tabla 6. Actividades patrocinadas por las empresas de alimentos y/o

bebidas en escuelas de tres países de A

mérica Latina (n=12).

Característi-

cas

México

(n=4)

Costa R

ica

(n=4)

Argentina

(n=4)

No

. d

e e

scu

e-

las

con

act

ivi-

da

de

s p

atr

oci

-n

ad

as

1

3

2

No

. d

e a

ctiv

ida

-d

es

pa

tro

cin

a-

da

s 2

5

2

Tip

os

de

act

ivi-

da

de

s p

atr

oci

-n

ad

as

• P

rue

ba

s d

e

sab

or

• E

ntr

eg

a d

e

ga

seo

sas

gra

tuita

s

en

el D

ía

de

l Niñ

o.

• E

ntr

eg

a d

e c

up

on

es:

e

ntr

ad

as

al c

ine

y

alim

en

tos.

• C

ha

rla

s e

du

cativ

as

dir

igid

as

a p

ad

res,

im

pa

rtid

as

po

r n

utr

i-ci

on

ista

de

un

a e

m-

pre

sa d

e g

olo

sin

as

sala

da

s.

• C

ha

rla

de

alim

en

ta-

ció

n,

ob

ra d

e t

ea

tro

y

en

tre

ga

de

cajit

as

de

le

che

.

• C

ha

rla

de

alim

en

ta-

ció

n,

recr

eo

act

ivo

y

en

tre

ga

de

cajit

as

de

le

che

.

• E

ntr

eg

a

de

ga

seo

-sa

s g

ratu

i-ta

s e

n t

or-

ne

o d

e

futb

ol.

• C

ha

rla

e

du

cativ

a

dir

igid

a a

e

stu

dia

n-

tes

de

se

-cu

nd

ari

a,

imp

art

ida

p

or

nu

tri-

cio

nis

ta d

e

un

a e

m-

pre

sa d

e

ag

ua

pu

ra.

Page 31: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

29

Va

rio

s a

cto

res

cla

ve c

on

sid

era

ron

qu

e e

ste

tip

o d

e a

ctiv

ida

de

s p

atr

oci

na

da

s

po

r e

mp

resa

s so

n c

ad

a v

ez

s fr

ecu

en

tes

en

las

escu

ela

s. E

n M

éxi

co, s

os-

tuvi

ero

n q

ue

las

em

pre

sas

pa

tro

cin

an

eve

nto

s q

ue

pro

mu

eve

n c

ultu

ra o

act

ivi-

da

d f

ísic

a (

p.

ej.

torn

eo

s d

ep

ort

ivo

s) o

ap

oya

n a

las

esc

ue

las

pa

ra m

ejo

rar

su

infr

ae

stru

ctu

ra (

p.

ej.

pin

tar

pa

red

es)

o e

qu

ipa

mie

nto

(p

. e

j. ca

mp

as

de

intr

o-

du

cció

n d

e b

eb

ed

ero

s co

n e

l lo

go

de

la e

mp

resa

). E

n C

ost

a R

ica

, la

re

pre

sen

-

tan

te d

e lo

s in

stitu

tos

de

inve

stig

aci

ón

y la

ma

dre

de

fa

mili

a c

om

pa

rtie

ron

ha

-

be

r o

bse

rva

do

act

ivid

ad

es

pla

nifi

cad

as

po

r la

s e

scu

ela

s, p

ero

pa

tro

cin

ad

as

po

r

alg

un

as

ma

rca

s. F

ina

lme

nte

, e

n A

rge

ntin

a,

la r

ep

rese

nta

nte

de

la p

rom

oci

ón

y

pu

blic

ida

d c

om

en

tó q

ue

en

los

últi

mo

s a

ño

s la

s m

arc

as

ha

n e

mp

eza

do

a r

ea

li-

zar

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d e

n la

s e

scu

ela

s co

n e

l obje

tivo

de

ed

uca

r a

los

ni-

ño

s. H

ech

o q

ue

fu

e e

xplic

ado

a m

ayo

r d

eta

lle p

or

la r

ep

rese

nta

nte

de

l go

-

bie

rno

qu

e h

a v

isto

a e

mp

resa

s o

rga

niz

ar

cam

pa

ña

s d

en

tro

de

las

esc

ue

las

pa

ra p

rom

ove

r co

nd

uct

as

salu

da

ble

s, p

ero

re

saltó

la c

onf

usi

ón

qu

e p

ue

de

oca

sio

na

r e

n la

s p

ers

on

as.

“�p

lan

tea

n c

am

pa

ña

s d

e e

du

ca

ció

n a

lime

nta

ria

, p

ero

�a

pa

rece

n lo

s lo

-

go

s d

e la

em

pre

sa

y t

am

bié

n a

lgú

n m

en

saje

qu

e a

lud

e a

alg

un

o d

e s

us

pro

du

cto

s�

tam

po

co

so

n s

utile

s.

De

sp

ués b

ue

no

[m

arc

a d

e g

ase

osa]

co

n

el -d

ale

ju

gu

em

os-

do

nd

e e

nto

nce

s u

no

po

drí

a d

ecir

qu

e e

l m

en

saje

, está

bie

n q

ue

pro

mu

eva

s la

activid

ad

fís

ica

, p

ero

un

po

co

el m

en

saje

es –

si

ha

ce

s e

jerc

icio

no

im

po

rta

, p

od

es s

eg

uir

to

ma

nd

o [

la g

ase

o-

sa].

” (A

rge

ntin

a,

Rep

rese

nta

nte

de

l G

ob

iern

o)

Otr

os

me

dio

s S

e e

valu

ó t

am

bié

n s

i en

los

me

dio

s d

e c

om

un

ica

ció

n d

e la

s e

scu

ela

s, s

e

tra

nsm

itía

alg

ún

tip

o d

e p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

. A

pe

sar

de

qu

e a

lgu

na

s e

s-

cue

las

rep

ort

aro

n t

en

er

un

sis

tem

a d

e m

eg

afo

nía

, b

ole

tín

de

an

un

cio

s, a

nu

a-

rio

s, s

itio

s w

eb

o r

ed

es

soci

ale

s; lo

s d

ire

cto

res

exp

resa

ron

qu

e n

o s

e t

ran

smi-

tía

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

e a

lime

nto

s y/

o b

eb

ida

s.

Pro

moci

ón y

pub

licid

ad a

l ext

erior

de

las

esc

uela

s

Se

ca

min

ó a

fue

ra d

e la

s in

sta

laci

on

es

esco

lare

s p

ara

ob

serv

ar

si h

ab

ían

kio

s-

cos,

ve

nd

ed

ore

s a

mb

ula

nte

s y

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

e a

lime

nto

s y/

o b

eb

i-

da

s. S

e e

nco

ntr

ó q

ue

el 5

8%

de

las

esc

ue

las

ten

ía k

iosc

os y

/o v

en

de

do

res

am

bu

lan

tes

y e

l 25

% t

en

ía a

lgú

n t

ipo

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d e

xte

rna

. E

n M

éxi

co y

Co

sta

Ric

a f

ue

do

nd

e e

l ma

yor

me

ro d

e e

scu

ela

s te

nía

n k

ios-

cos,

ve

nd

ed

ore

s a

mb

ula

nte

s o

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d e

xte

rna

. L

a p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

se

dio

a t

ravé

s d

e la

co

loca

ció

n d

e a

fich

es

en

pa

red

es

ext

ern

as,

valla

s o

la p

rese

nci

a d

e a

lgún

re

sta

ura

nte

pid

o.

La

s m

arc

as

qu

e s

e p

ub

licita

-

ron

va

ría

n e

n c

ad

a p

aís

, a

un

qu

e e

n C

ost

a R

ica

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

de

Page 32: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

30

com

ida

pid

a f

ue

la m

ás

com

ún

de

bid

o a

qu

e u

na

de

las

esc

ue

las

se e

nco

n-

tra

ba

ro

de

ad

a d

e e

ste

tip

o d

e r

est

au

ran

tes

(ve

r F

igu

ra 2

).

Figura 2. Promoción y publicidad en los exteriores de escuelas en tres

países de A

mérica Latina.

Conoci

mie

nto

de

los

direct

ore

s ace

rca d

e n

orm

as

o r

egula

cion

es

Lo

s d

ire

cto

res

de

l 67

% d

e la

s e

scu

ela

s e

valu

ad

as

rep

ort

aro

n la

exi

ste

nci

a d

e

alg

ún

tip

o d

e n

orm

a o

re

gu

laci

ón

(e

scri

ta o

ve

rba

l) q

ue

lim

ita o

pro

híb

e la

pro

-

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

e c

ua

lqu

ier

tipo

de

pro

du

cto

, in

clu

yen

do

de

alim

en

tos

y

las

be

bid

as.

A

l eva

lua

r p

or

pa

ís,

en

do

s e

scu

ela

s d

e M

éxi

co s

ostu

vie

ron

te

ne

rla

s y

qu

e

era

n li

ne

am

ien

tos

pro

po

rcio

na

do

s p

or

el M

inis

teri

o d

e E

duca

ció

n.

La

s di

rect

o-

ras

exp

lica

ron

qu

e s

e p

roh

íbe

la “

pro

pa

ga

nd

a d

e t

od

o t

ipo

en

el i

nte

rio

r d

e la

esc

ue

la”

o “

la e

ntr

ad

a d

e g

en

te e

xtra

ña

” (q

ue

incl

uye

n a

pe

rso

na

s d

e e

mp

re-

sas)

. N

ing

un

a m

en

cio

la r

eg

ula

ció

n g

ub

ern

am

en

tal e

n la

qu

e e

sta

ble

cen

los

line

am

ien

tos

ge

ne

rale

s p

ara

el e

xpe

nd

io o

dis

trib

uci

ón

de

alim

en

tos

y b

eb

ida

s

en

los

est

ab

leci

mie

nto

s d

e c

on

sum

o e

sco

lar.

En

las

cua

tro

esc

ue

las

de

Cos

ta

Ric

a r

ep

ort

aro

n t

en

er

reg

ula

cio

ne

s d

e e

ste

tip

o.

Tre

s d

e la

s d

ire

cto

ras

hic

iero

n

refe

ren

cia

al “

Re

gla

me

nto

pa

ra e

l Fu

nci

on

am

ien

to y

Ad

min

istr

aci

ón

del

Se

rvi-

cio

de

So

da

en

los

Ce

ntr

os

Ed

uca

tivo

s” e

ind

ica

ron

qu

e e

ste

do

cum

en

to la

s

ori

en

ta e

n e

l tip

o d

e a

lime

nto

y/o

be

bid

a q

ue

se

pu

ed

e v

en

de

r e

n lo

s ki

osc

os

y

el t

ipo

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d q

ue

es

pe

rmiti

da

en

las

esc

ue

las.

La

dir

ect

o-

ra d

e u

na

esc

ue

la d

e n

ive

l so

cio-

eco

mic

o m

ed

io-a

lto m

an

ifest

ó s

u d

ificu

ltad

en

cu

mp

lir a

to

talid

ad

co

n lo

pla

nte

ad

o p

or

est

e r

eg

lam

en

to,

ya q

ue

mu

cha

s

vece

s h

a q

ue

rid

o r

ea

liza

r ca

mb

ios

po

sitiv

os

en

los

tipo

s d

e a

lime

nto

s d

isp

on

i-

Page 33: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

31

ble

s, p

ero

ha

re

cib

ido

pro

test

as

de

los

est

ud

ian

tes

y p

ad

res

de

fa

mili

a (

p.

ej.

elim

ina

ció

n d

e la

s g

ase

osa

s).

En

Arg

en

tina

, la

s d

ire

cto

ras

de

do

s e

scu

ela

s

sost

uvi

ero

n q

ue

el r

eg

lam

en

to d

e la

mis

ma

esc

ue

la p

roh

ibía

la p

rom

oci

ón

y

pu

blic

ida

d d

e c

ua

lqu

ier

tipo

. PROMOCIÓ

N Y PUBLICID

AD EN INTERNET

Lo

s tr

es

pa

íse

s q

ue

fu

ero

n in

clu

idos

en

el e

stu

dio

ca

rece

n d

e r

eg

ula

cio

ne

s

gu

be

rna

me

nta

les

qu

e li

mite

n o

pro

híb

an

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

de

alim

en

-

tos

y b

eb

ida

s d

irig

idas

a n

iños

en

In

tern

et.

La

ma

yorí

a d

e a

cto

res

cla

ve o

pin

ó q

ue

est

e t

ipo

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d

va e

n a

um

en

to,

esp

eci

alm

en

te a

tra

vés

de

las

red

es

soci

ale

s, s

itio

s w

eb

, ju

e-

go

s, c

on

curs

os,

vid

eo

s y

ap

lica

cio

nes

en

los

telé

fon

os

celu

lare

s, e

n d

on

de

el

uso

de

est

rate

gia

s d

e p

rom

oci

ón

de

ma

rca

s (l

og

o,

pe

rso

naje

re

pre

sen

tan

te

de

l pro

du

cto

, e

mp

aq

ue

, a

lime

nto

en

sí)

pa

rece

se

r fr

ecu

ente

.

“�lo

qu

e h

em

os v

isto

es im

pre

sio

na

nte

, d

e la

s p

ág

inas w

eb

, p

or

eje

mp

lo

de

[e

mp

resa

de

ce

rea

l] y

de

otr

as e

mp

resa

s,

qu

e lo

s n

iños p

ue

de

n p

asa

r

ah

í ju

ga

nd

o m

ed

ia h

ora

o m

ás c

on

ju

eg

os v

incu

lad

os a

lo

s p

ers

on

aje

s d

e

la m

arc

a,

a la

s m

arc

as y

esto

ge

ne

ra c

om

o u

na

fid

elid

ad

po

r p

art

e d

e lo

s

niñ

os a

eso

s p

rod

ucto

s.”

(M

éxic

o,

Rep

rese

nta

nte

de

la

Aso

cia

ció

n C

ivil)

A

un

qu

e h

ay

un

a g

ran

ne

cesi

da

d d

e r

eg

ula

r la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d e

n I

n-

tern

et,

la r

ep

rese

nta

nte

de

l go

bie

rno

de

Co

sta

Ric

a r

eco

noci

ó q

ue

se

rá m

uy

difí

cil c

olo

carl

e lí

mite

s. E

l re

pre

sen

tan

te d

e la

ind

ust

ria

alim

en

tari

a d

e A

rge

nti-

na

ta

mb

ién

so

stu

vo q

ue

“In

tern

et

es

tierr

a d

e n

ad

ie,”

en

do

nd

e la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d e

s m

uy

difí

cil c

on

tro

lar

y d

ep

en

de

rá m

ás

de

la b

ue

na

vo

lun

tad

de

las

em

pre

sas

en

util

iza

r e

stra

teg

ias

ad

ecu

ad

as

pa

ra lo

s n

iño

s.

Siti

os

we

b, re

des

soci

ale

s y

Apps

iden

tific

ad

os

para

la e

valu

aci

ón

S

e e

valu

aro

n 5

6 s

itio

s w

eb

, 83

gin

as

de

Fa

ceb

oo

k, 3

2 p

ág

ina

s d

e T

witt

er,

29

gin

as

de

Yo

uT

ub

e y

9 A

pp

s d

e 1

8 e

mp

resa

s d

e t

res

pa

íse

s d

e A

rica

La

tina

(ve

r F

igu

ra 3

).

Page 34: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

32

Figura 3. Número de sitios web

, red

es sociales

y A

pps iden

tifica

dos

para la evaluación de la pro

moción y publicidad

en In

tern

et

en A

rgen

tina, C

osta Rica y M

éxico

Arg

entina

Costa Rica

Méx

ico

Page 35: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

33

Pro

moci

ón y

pub

licid

ad e

n s

itios

web

Cara

cterí

stic

as

genera

les

De 9

5 s

itios

web

identif

icad

os

de la

s 18

em

pre

sas

sele

ccio

nad

as

para

el

est

udio

(32 e

n M

éxi

co,

17 e

n C

ost

a R

ica

y 4

6 e

n A

rge

ntin

a),

56

siti

os

tenía

n técn

icas

de

pro

moci

ón y

pu

blic

idad d

irig

idas

a n

iños.

De e

stos,

el

45%

pert

en

ecí

an a

las

em

pre

sas

de M

éxi

co, e

l 16%

a la

s em

pre

sas

de

Cost

a R

ica y

el 3

9%

a la

s d

e A

rgentin

a (

ver

Fig

ura

3).

Los

sitio

s w

eb

pu

blic

itaro

n d

ivers

os

pro

duct

os,

pero

el t

ipo d

e a

limento

o

beb

ida q

ue

más

se p

ublic

itó f

ue d

ifere

nte

en c

ad

a p

aís

: en M

éxi

co, fu

ero

n

las

go

losi

nas

sala

das

y lo

s ce

reale

s o b

arr

as

de c

ere

al q

ue s

e p

rom

ovi

e-

ron e

n e

l 24%

de s

us

sitio

s; e

n C

ost

a R

ica, la

s ag

uas

gase

osa

s en e

l

56%

y e

n A

rgentin

a, la

s ga

lleta

s dulc

es/

sala

das

o p

ast

ele

s e

n e

l 36%

(ve

r

Anexo

2).

No f

ue c

om

ún e

nco

ntr

ar

sitio

s que o

frecí

an la

opci

ón d

e r

egis

trars

e, se

dio

ún

icam

ente

en e

l 13%

(nin

gun

o d

e C

ost

a R

ica).

En

est

os

caso

s,

siem

pre

solic

itaro

n in

form

aci

ón p

ers

ona

l (p.

ej.

corr

eo e

lect

rón

ico, fe

cha

de n

aci

mie

nto

, se

xo),

pero

sola

mente

el 4

3%

ten

ía b

loqueo

de e

da

d y

el

29%

pedía

perm

iso a

los

padre

s de f

am

ilia e

n e

l caso

de q

ue f

uera

un

niñ

o e

l qu

e q

uis

iese

reg

istr

ars

e.

Pro

moci

ón y

pub

licid

ad d

irig

ida a

niñ

os

La p

rom

oci

ón y

pub

licid

ad d

irig

ida a

niñ

os

en

siti

os

we

b f

ue e

valu

ad

a a

travé

s d

e la

pre

senci

a o

au

senci

a d

e: té

cnic

as

de p

rom

oció

n y

pu

blic

idad

dirig

ida a

niñ

os,

est

rate

gia

s de p

rom

oci

ón d

e m

arc

a (

logo, p

ers

onaje

re-

pre

senta

nte

de

l pro

duct

o,

em

paque, pro

duct

o e

n s

í), o

bse

qu

ios

y ju

egos

virt

uale

s. S

e e

nco

ntr

ó q

ue e

l 98%

de lo

s si

tios

incl

uía

técn

icas

de p

rom

o-

ción y

public

idad d

irig

ida a

niñ

os,

el 1

00%

incl

uía

est

rate

gia

s de m

arc

a, el

32%

ofr

ecí

a a

lgú

n o

bse

qu

io y

el 4

6%

de lo

s si

tios

tenía

juegos

virt

ua

les

con lo

s que lo

s n

iños

po

día

n in

tera

ctuar

(ver

Fig

ura

4).

Page 36: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

34

Figura 4. P

romoción y publicidad dirigida a niños en sitios w

eb de tres

países de A

mérica Latina (n=56).

Técnicas de promoción y publicidad dirigida a niños:

En

xico

y A

rge

ntin

a,

la c

aric

atu

ra f

ue

la t

écn

ica

qu

e a

pa

reci

ó e

n la

ma

-

yor

can

tida

d d

e s

itio

s w

eb

, 84

% y

68

%,

resp

ect

iva

me

nte

. M

ien

tra

s q

ue

en

el 8

9%

de

los

sitio

s d

e C

ost

a R

ica

, fu

ero

n la

s cl

ave

s re

laci

on

ad

as

a la

sica

, e

l de

po

rte

, vi

de

oju

eg

o,

cin

e o

jue

go

s cl

ásic

os (

ver

An

exo

3).

D

el t

ota

l de

siti

os

we

b q

ue

ten

ían

cnic

as

diri

gid

as a

niñ

os e

n lo

s tr

es

pa

íse

s, la

ma

yorí

a t

en

ía e

ntr

e 1

y 4

cnic

as

(50-

73

%);

au

nq

ue

ta

mb

ién

ha

bía

n v

ari

os

qu

e t

en

ían

en

tre

5 y

8 t

écn

ica

s (2

3-5

0%

) (v

er

An

exo

4).

La

me

dia

± D

E d

e la

esc

ala

de

cnic

as d

irig

idas

a n

iño

s fu

e d

e 4

.3 ±

2.0

c-

nic

as

en

xico

, 3

.3 ±

2.1

en

Co

sta

Ric

a y

3.3

± 1

.5 e

n A

rge

ntin

a.

Ind

i-

can

do

qu

e lo

s si

tios

we

b u

tiliz

aro

n e

n p

rom

ed

io e

ntr

e t

res

y cu

atr

o t

écn

i-

cas

cad

a u

no

. •

Estrategias de promoción de m

arca:

L

a in

clus

ión

de

est

as e

stra

teg

ias

en

los

sitio

s w

eb

fu

e m

uy

com

ún

. E

l

10

0%

de

los

sitio

s te

nía

el l

ogo

, e

ntr

e e

l 77

% y

96

% t

en

ía e

l em

pa

qu

e d

el

pro

du

cto

y e

ntr

e e

l 59

% y

84

% e

l alim

en

to o

la b

eb

ida

en

sí.

Lo

s p

ers

on

a-

jes

rep

rese

nta

nte

s d

el p

rod

uct

o,

fue

la e

stra

teg

ia m

en

os

util

iza

da

en

los

pa

íse

s (4

1-4

4%

) (v

er

An

exo

3).

Obsequios:

A

lgu

no

s si

tios

we

b b

rin

da

ron

ob

seq

uio

s a

tra

ctiv

os

pa

ra lo

s n

iño

s. L

os

de

Co

sta

Ric

a f

ue

ron

los

qu

e h

icie

ron

ma

yor

uso

de

ello

s, e

nco

ntr

án

do

los

en

el 4

4%

de

su

s si

tios.

Mie

ntr

as

qu

e e

n M

éxi

co y

Arg

en

tina

, e

n e

l 36

% y

Page 37: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

35

23

%,

resp

ect

iva

me

nte

. A

sim

ism

o,

la c

an

tida

d d

e o

bse

qu

ios

ofr

eci

do

s p

or

sitio

fu

e m

ayo

r e

n C

ost

a R

ica

, co

n u

na

me

dia

na

(P

10

-P9

0)

de

17

.7 (

5-

39

); c

om

pa

rad

o c

on

6.0

(1

-33

) e

n M

éxi

co y

5.0

(5

-9)

en

Arg

en

tina

. E

n

ge

ne

ral,

los

de

sca

rga

ble

s p

ara

co

mp

uta

do

ra (

p.

ej.

fon

do

o g

ua

rda

pa

n-

talla

s, m

úsi

ca,

tarje

tas)

y lo

s im

pri

mib

les

(p.

ej.

cue

nto

s, h

oja

s d

e c

olo

-

rea

r) f

ue

ron

los

tipo

s d

e o

bse

qu

ios

s u

tiliz

ad

os.

Juegos virtuales:

L

os

jue

go

s b

usc

an

mo

tiva

r a

los

niñ

os a

pe

rma

ne

cer

po

r m

ás

tiem

po

en

los

sitio

s in

tera

ctu

an

do

co

n lo

qu

e la

s m

arc

as

de

cid

en

mo

stra

rle

s. S

e

en

con

tra

ron

jue

go

s fu

nci

on

and

o e

n e

l 50

% d

e lo

s si

tios

de A

rge

ntin

a,

com

pa

rad

o c

on

44

% d

e M

éxi

co y

Co

sta

Ric

a.

Sin

em

ba

rgo

, e

n lo

s si

tios

de

xico

ha

bía

n m

ás

jue

go

s d

isp

oni

ble

s, c

on

un

a m

ed

ian

a (

P1

0-P

90

)

de

3.0

(1

-5)

jue

go

s p

or

sitio

; m

ien

tra

s q

ue

en

Co

sta

Ric

a f

ue

de

2.0

(1

-7)

y A

rge

ntin

a d

e 1

.0 (

1-4

). D

en

tro

de

l fu

nci

on

am

ien

to d

el m

ism

o ju

eg

o f

ue

com

ún

en

con

tra

r té

cnic

as

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

s a

niñ

os

y

est

rate

gia

s d

e p

rom

oci

ón

de

ma

rca

, a

un

qu

e s

ólo

se

ob

serv

ó q

ue

el 3

%

de

los

jue

go

s d

e M

éxi

co in

clu

ían

un

a d

ecl

ara

ció

n q

ue

info

rma

ra d

e la

pre

sen

cia

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d.

Pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

a p

ad

res

de

fa

mili

a

La

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

a lo

s p

ad

res

de

fa

mili

a e

n lo

s si

tios

we

b

fue

eva

lua

da

a t

ravé

s d

e la

pre

sen

cia

o a

use

nci

a d

e in

form

aci

ón

o r

eco

me

n-

da

cio

ne

s re

laci

on

ad

as

a s

us

hijo

s. E

n g

en

era

l, e

l 23

% d

e lo

s si

tios

las

bri

nd

a-

ba

. E

n d

on

de

los

sitio

s d

e A

rge

ntin

a la

s in

clu

yero

n c

on

ma

yor

fre

cue

nci

a

(27

%),

mie

ntr

as

qu

e e

n C

ost

a R

ica

en

el 2

2%

y e

n M

éxi

co e

n e

l 20

% d

e s

us

sitio

s. V

ari

os

tem

as

fue

ron

ab

ord

ad

os,

pe

ro e

l de

nu

tric

ión

y a

lime

nta

ció

n f

ue

el m

ás

me

nci

on

ad

o (

67

-10

0%

). T

am

bié

n e

s im

po

rta

nte

ob

serv

ar

qu

e e

l 60

%

de

los

sitio

s e

n M

éxi

co,

el 5

0% e

n C

ost

a R

ica

y e

l 33

% e

n A

rge

ntin

a b

rin

da

-

ron

re

com

en

da

cio

ne

s d

e s

us

pro

du

cto

s a

los

pa

dre

s d

e f

amili

a p

ara

el c

on

su-

mo

de

su

s h

ijos

(ve

r F

igu

ra 5

).

Page 38: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

36

Figura 5. Temas compartidos a padres de familias en relación a sus hijos

en páginas de Facebook de tres países de A

mérica Latina (n=13).

E

stra

teg

ias

de

pro

tecc

ión

par

a n

iño

s E

xist

en

div

ers

as

est

rate

gia

s q

ue

las

em

pre

sas

usa

n p

ara

info

rma

rle

al c

on

su-

mid

or

ace

rca

de

su

s p

ráct

icas

, lo

qu

e h

ace

n c

on

la in

form

aci

ón

pe

rso

na

l bri

n-

da

da

o d

el t

ipo

de

co

nd

uct

as q

ue

se

de

be

n a

do

pta

r p

ara

lle

var

un

a v

ida

s

salu

da

ble

. L

a m

ayo

ría

de

est

a in

form

aci

ón

es

colo

cad

a e

n lo

s e

spa

cio

s m

en

os

visi

ble

s d

el s

itio

.

Page 39: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

37

La

s e

stra

teg

ias

de

pro

tecc

ión

fu

ero

n e

valu

ad

as

a t

ravé

s d

e la

pre

sen

cia

o

au

sen

cia

de

de

cla

raci

on

es

que

info

rma

n s

ob

re la

p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

,

po

lític

as d

e p

riva

cid

ad

y m

en

saje

s q

ue

pro

mu

eve

n u

na

alim

en

taci

ón

sa

lud

a-

ble

y/o

act

ivid

ad

fís

ica

. S

e e

nco

ntr

ó q

ue

ún

ica

me

nte

el 4

% d

e lo

s si

tios

ten

ía

de

cla

raci

on

es

qu

e in

form

ab

an

de

la p

rese

nci

a d

e p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

, e

l

77

% in

clu

ía p

olít

ica

s d

e p

riva

cid

ad

y e

l 21

% t

en

ía a

lgú

n m

en

saje

pro

mo

vie

n-

do

un

a a

lime

nta

ció

n s

alu

da

ble

y/o

la p

ráct

ica

de

act

ivid

ad

fís

ica

. S

ola

me

nte

alg

un

os

sitio

s w

eb d

e M

éxi

co in

cluye

ron declaraciones que in

for-

maban de la presencia de promoción y publicidad e

n e

l s

itio

y m

ensajes

que pro

movieran conductas saludables.

La

s políticas de publicidad s

e

ob

serv

aro

n e

n m

ás

de

la m

itad

de

los

sitio

s e

n lo

s p

aís

es (

67-

88

%),

en

do

n-

de

exp

lica

ba

n d

e m

an

era

su

pe

rfic

ial e

l uso

qu

e s

e le

da

ría

a la

info

rma

ció

n

pe

rso

na

l de

los

usu

ari

os.

El u

so d

e “

coo

kie

s” (

ga

lleta

info

rmá

tica

, cu

ya f

un

-

ció

n e

s co

nse

gu

ir in

form

aci

ón s

ob

re lo

s h

áb

itos

de

na

vega

ció

n d

el u

sua

rio

) y

el m

an

ejo

esp

ecí

fico

los

niñ

os f

ue

ron

los

tem

as

me

no

s a

bo

rda

do

s e

n la

s p

olí-

tica

s d

e p

riva

cid

ad

(ve

r F

igu

ra 6

).

Figura 6. Estrategias de protección utiliza

das en lo

s sitios w

eb de tres

países de América Latina (n=56).

P

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

en

Fa

ceb

oo

k C

ara

cte

ríst

ica

s g

en

era

les

Se

eva

lua

ron

83

gin

as

de

Fa

ceb

oo

k d

e la

s 1

8 e

mp

resa

s se

lecc

ion

ad

as

pa

ra e

l est

ud

io.

El 5

0%

de

las

gin

as

pe

rte

ne

cía

n a

las

em

pre

sas

de

xi-

co,

el 1

9%

a la

s d

e C

ost

a R

ica

y e

l 31

% a

las

de

Arg

en

tina

(ve

r F

igu

ra 3

)

Page 40: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

38

La

s p

ág

ina

s p

ub

licita

ron

div

ers

os

pro

du

cto

s, p

ero

lo q

ue

s se

pu

blic

itó e

n

xico

fu

ero

n la

s g

alle

tas

dulc

es/

sala

da

s o

pas

tele

s q

ue

se p

rom

ovi

ero

n e

n e

l

61

% d

e la

s p

ág

ina

s; e

n C

ost

a R

ica

, la

s g

olo

sin

as

sala

da

s e

n e

l 50

% y

en

Ar-

ge

ntin

a,

los

du

lce

s o

ch

oco

late

s e

n e

l 35

%.

En

pro

me

dio

las

gin

as

de

Fa

ceb

oo

k te

nía

n 3

.1 a

ño

s d

e a

ntig

üe

da

d.

Sie

nd

o

las

gin

as

de

xico

las

que

lle

vab

an

s a

ño

s a

ctiv

as,

co

n u

na

me

dia

± D

E

de

3.3

± 0

.9 a

ño

s, c

om

pa

rad

o c

on

2.9

± 1

.7 d

e C

ost

a R

ica

y 3

.0 ±

1.7

de

Ar-

ge

ntin

a.

H

ub

o m

uch

a a

ctiv

ida

d e

n la

s p

ág

ina

s d

ura

nte

las

8 s

em

an

as

de

eva

lua

ció

n.

Po

r u

n la

do

, la

me

dia

na

de

“p

ost

s” r

ea

liza

do

s p

or

las

em

pre

sas

en

Co

sta

Ric

a

fue

ma

yor

en

ese

pe

rio

do

, e

n d

on

de

la m

itad

de

las

gin

as

hic

iero

n m

ás

de

58

“p

ost

s.”

Sin

em

ba

rgo

, lo

s “f

an

s” f

ue

ron

s a

ctiv

os

en

las

gin

as

de

xi-

co”,

co

n la

mita

d d

e la

s p

ág

ina

s re

cib

ien

do

s d

e 8

,97

2 “

like

s” c

ad

a u

na

y

30

9 c

om

en

tari

os

po

r e

sto

s “p

ost

s”.

No

ob

sta

nte

, lo

s “p

ost

s” d

e la

s p

ág

ina

s d

e

Arg

en

tina

fu

ero

n c

om

pa

rtid

os

con

ma

yor

fre

cue

nci

a (

ver

Ta

bla

7).

Tabla 7. Actividad de las páginas de Facebook durante las 8 semanas de

eva

luación en tres países de A

mérica Latina (n=83).

Pa

ra e

ste

est

ud

io,

se e

valu

aro

n ú

nic

am

en

te lo

s “p

ost

s” c

on

imá

ge

ne

s o

vid

eo

s

dir

igid

os

a n

iño

s. L

as

gin

as

de

xico

re

aliz

aro

n u

n t

ota

l de

1,5

37

“p

ost

s”

du

ran

te la

s o

cho

se

ma

na

s d

e e

valu

aci

ón

y 1

,47

1 d

e e

llos

ten

ían

un

a im

ag

en

o

vid

eo

; d

e e

sto

s, e

l 75

% e

stab

a d

irig

ido

a n

iño

s. L

as p

ág

ina

s d

e C

ost

a R

ica

rea

liza

ron

85

9 “

po

sts”

y 8

14

te

nía

n im

ag

en

o v

ide

o;

de

est

os,

el 4

8%

est

ab

a

dir

igid

o a

niñ

os.

Po

r ú

ltim

o,

las

gin

as

de

Arg

en

tina

re

aliz

aro

n 5

63

“p

ost

s” y

55

8 t

en

ían

ima

ge

n o

vid

eo

; d

e e

sto

s, e

l 56

% e

sta

ba

dir

igid

o a

niñ

os.

Actividad durante las 8

semanas de eva

luación

[me

dia

na

(P

10-P

90)

]:

México

(n=41)

Costa R

ica

(n=16)

Argentina

(n=26)

Po

sts

rea

liza

do

s p

or

las

em

pre

sas

16

.0

(7-9

4)

57

.5

(0-1

03

) 2

2.5

(0

-47

)

Lik

es

ob

ten

idos

8

,97

2.0

(1

4-1

36

,46

2)

2,2

07

.5

(0-7

,92

3)

3,4

73

.0

(0-9

3,8

75

)

Co

me

nta

rio

s re

cib

ido

s 3

09

.0

(2-1

,69

4)

18

0.5

0

-1,8

51

) 2

85

.0

(0-3

,83

0)

Po

sts

com

pa

rtid

os

16

7.0

(0

-1,4

06

) 3

3.0

(0

-46

6)

31

1.5

(0

-6,3

30

)

Page 41: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

39

Pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

a n

iño

s

La

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

a n

iño

s e

n la

s p

ág

ina

s d

e F

ace

bo

ok

fue

eva

lua

da

a t

ravé

s d

e la

pre

sen

cia

o a

use

nci

a d

e:

técn

icas

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

a n

iño

s, e

stra

teg

ias

de

pro

mo

ció

n d

e m

arc

a,

ob

seq

uio

s y

jue

go

s vi

rtu

ale

s. S

e e

nco

ntr

ó q

ue

el 9

4%

de

las

gin

as

incl

uía

cnic

as

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d,

el 1

00

% in

clu

ía e

stra

teg

ias

de

ma

rca

, e

l 1%

ofr

ecí

a

alg

ún

ob

seq

uio

y e

l 24

% t

en

ía ju

eg

os

virt

ua

les

(ve

r F

igu

ra 7

).

Figura 7. Porcentaje de páginas de Facebook que tienen pro

moción y

publicidad dirigida a niños de tres países de A

mérica Latina (n=83).

Técnicas de promoción y publicidad dirigida a niños:

En

los

tre

s p

aís

es,

la c

ari

catu

ra f

ue

la t

écn

ica

qu

e s

e u

tiliz

ó c

on

s fr

e-

cue

nci

a e

n la

s p

ág

inas

de

Fa

ceb

oo

k (6

9-9

0%

). O

tra

s té

cnic

as

po

pu

lare

s

fue

ron

las

pro

mo

cio

ne

s e

n lí

ne

a o

fu

era

de

lín

ea

en

el 8

0% d

e la

s p

ág

i-

na

s d

e M

éxi

co;

imá

ge

ne

s d

e n

iño

s m

en

ore

s d

e 1

6 a

ño

s e

n e

l 87

% d

e la

s

de

Co

sta

Ric

a y

cla

ves

rela

cio

na

da

s a

la m

úsi

ca,

el d

ep

ort

e,

vid

eoju

eg

o,

cin

e o

jue

go

s cl

ásic

os e

n e

l 54

% d

e la

s d

e A

rge

ntin

a (

ver

An

exo

3).

D

el t

ota

l de

gin

as

qu

e t

en

ían

cnic

as

diri

gid

as a

niñ

os

en

los

tre

s p

aí-

ses,

la m

ayo

ría

te

nía

en

tre

5 y

8 t

écn

ica

s (4

4-5

5%

), e

xce

ptu

an

do

las

gin

as

de

Arg

en

tina

. A

un

que

ta

mb

ién

alg

un

as

gin

as

de M

éxi

co y

Co

sta

Ric

a t

en

ían

en

tre

9 y

13

cnic

as

(20-

25

%)

(ve

r A

ne

xo 4

). L

a m

e-

dia

± D

E d

e la

esc

ala

de

téc

nic

as

diri

gid

as

a n

iño

s fu

e d

e 6

.0 ±

2.5

cni-

cas

en

xico

, 5

.6 ±

2.9

en

Co

sta

Ric

a y

3.6

± 2

.3 e

n A

rge

ntin

a.

Ind

ica

n-

do

qu

e la

s p

ág

ina

s d

e F

ace

boo

k e

valu

ad

as

util

iza

ron

en

pro

me

dio

en

tre

cua

tro

y s

eis

cnic

as

cad

a u

na

.

Page 42: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

40

Estrategias de promoción de m

arca:

En

tre

el

95

% y

10

0%

de

la

s p

ág

i-

na

s m

ost

rab

a e

l lo

go

, e

ntr

e e

l 85

% y

10

0%

el e

mp

aq

ue

de

l pro

du

cto

y

en

tre

el 6

2%

y 8

2%

el a

lime

nto

o la

be

bid

a e

n s

í. L

os

pe

rso

naje

s re

pre

-

sen

tan

tes

de

l pro

du

cto

, fu

e la

est

rate

gia

de

pro

mo

ció

n d

e m

arc

a m

en

os

util

iza

da

en

las

gin

as

de

los

pa

íse

s (3

1-4

9%

) (v

er

An

exo

3).

Obsequios:

S

e o

bse

rvó

lo u

n d

esc

arg

ab

le p

ara

co

mp

uta

do

ra e

n u

na

gin

a d

e

xico

. •

Juegos virtuales:

L

os

jue

go

s e

sta

ba

n d

isp

on

ible

s e

n e

l 42

% d

e la

s p

ág

inas

de

xico

y

19

% d

e C

ost

a R

ica

. S

in e

mb

arg

o,

la m

ayo

ría

de

los

jue

go

s d

e M

éxi

co

corr

esp

on

día

n a

un

jue

go

qu

e e

sta

ba

re

pe

tido

en

va

ria

s p

ág

ina

s d

e la

mis

ma

em

pre

sa .

La

me

dia

na

(P

10-P

90

) d

e ju

eg

os

dis

po

nib

les

po

r p

ág

ina

fue

mu

y si

mila

r e

ntr

e lo

s d

os

pa

íse

s. E

n M

éxi

co f

ue

de

1.0

(1-

2)

jue

go

s;

mie

ntr

as

qu

e e

n C

ost

a R

ica

fu

e d

e 1

.0 (

1-1

).

De

ntr

o d

el f

un

cio

na

mie

nto

de

l mis

mo

jue

go

fu

e c

om

ún

en

con

tra

r té

cnic

as

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d

dir

igid

as

a n

iño

s y

est

rate

gia

s d

e p

rom

oci

ón

de

ma

rca

, a

un

qu

e s

ólo

se

ob

serv

ó q

ue

el 6

% d

e lo

s ju

eg

os

de

xico

incl

uía

un

a d

ecl

ara

ció

n q

ue

info

rma

ra d

e la

pre

sen

cia

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d.

P

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

dir

igid

a a

pa

dre

s d

e f

am

ilia

L

a p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

diri

gid

a a

pa

dre

s d

e f

am

ilia

en

Fa

ceb

oo

k fu

e e

va-

lua

da

a t

ravé

s d

e la

pre

sen

cia

o a

use

nci

a d

e:

info

rma

ció

n o

re

com

en

da

cio

ne

s

en

re

laci

ón

a s

us

hijo

s, d

ecl

ara

cio

ne

s sa

lud

ab

les

y co

ncu

rso

s. S

e e

nco

ntr

ó

qu

e e

l 24

% d

e la

s p

ág

ina

s b

rind

ab

a in

form

aci

ón

o r

eco

me

nd

aci

on

es,

el 1

9%

mo

stró

de

cla

raci

on

es

salu

dab

les

de

su

s p

rod

uct

os y

el 2

4%

info

rmó

de

co

n-

curs

os

qu

e e

ran

de

inte

rés

para

ad

ulto

s.

El 5

6%

de

las

gin

as d

e C

ost

a R

ica

incl

uía

info

rma

ció

n o

re

com

en

da

cio

ne

s

pa

ra p

ad

res,

su

pe

ran

do

sig

nifi

cativ

am

en

te a

las

gin

as

de

Arg

en

tina

y M

éxi

-

co,

con

el 2

3%

y 1

2%

de

ella

s in

clu

yén

do

las,

re

spe

ctiv

am

en

te.

Va

rio

s te

ma

s

fue

ron

ab

ord

ad

os,

pe

ro la

pu

blic

ació

n d

e r

ece

tas

pa

ra t

odo

s lo

s m

iem

bro

s d

e

la f

am

ilia

fu

e lo

s co

n o

bse

rva

r (4

4-8

3%

) (v

er

Fig

ura

8).

L

a p

ub

lica

ció

n d

e la

s declaraciones sa

ludables

de

pro

du

cto

s fu

e t

am

bié

n f

re-

cue

nte

en

Co

sta

Ric

a,

ap

are

cie

nd

o e

n e

l 50

% d

e p

ág

ina

s; s

eg

uid

a p

or

Arg

en

-

tina

, co

n e

l 15

% d

e p

ág

ina

s y

po

r ú

ltim

o M

éxi

co,

con

el 1

0%

. L

as

de

Co

sta

Ric

a y

Arg

en

tina

se

en

foca

ron

s e

n la

pu

blic

aci

ón

de

de

cla

raci

on

es q

ue

info

rma

ba

n d

e n

utr

ien

tes

esp

ecí

ficos

qu

e h

ab

ía q

ue

lim

itar

(p.

ej.

gra

sas

satu

-

rad

as)

; m

ien

tra

s q

ue

las

de

xico

, e

n d

ecl

ara

cio

nes

gen

era

les

(p.

ej.

salu

da

-

ble

) (v

er

Fig

ura

9).

Page 43: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

41

Figura 8. Temas compartidos a padres de familias en páginas de Face-

book de tres países de América Latina que incluía in

form

ación y reco-

mendaciones para ellos (n=20).

Figura 9. Tipo de declaraciones saludables brindadas

en páginas de

Facebook de tres países de América Latina que las contenían (n=16).

Page 44: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

42

El 3

2%

de

las

gin

as d

e M

éxi

co,

19

% d

e C

ost

a R

ica

y 1

5%

de

Arg

en

tina

te

-

nía

n concu

rsos

de

inte

rés

par

a p

ad

res

de

fa

mili

a. L

a m

ed

ian

a (

P1

0-P

90

) d

e

con

curs

os

disp

on

ible

s p

or

pág

ina

fu

e m

ayo

r e

n A

rge

ntin

a c

on

1.5

(1-

6)

con

-

curs

os,

mie

ntr

as

qu

e e

n C

ost

a R

ica

fu

e d

e 1

.0 (

1-3

) y

en

xico

de

1.0

(1-2

).

Est

rate

gia

s d

e p

rote

cció

n p

ara

niñ

os

L

as

est

rate

gia

s d

e p

rote

cció

n f

ue

ron

eva

lua

da

s a

tra

vés

de

la p

rese

nci

a o

au

-

sen

cia

de

: d

ecl

ara

cio

nes

qu

e in

form

an

de

la p

rese

nci

a d

e p

ub

licid

ad

, p

olít

ica

s

de

pri

vaci

da

d y

me

nsa

jes

qu

e p

rom

ue

ven

alim

en

taci

ón

sa

lud

ab

le y

/o a

ctiv

ida

d

físi

ca.

El u

so d

e e

sta

s e

stra

teg

ias

fue

ron

mín

ima

s e

n la

s p

ág

ina

s d

e F

ace

-

bo

ok.

Nin

gu

na

mo

stró

alg

un

a declaración

info

rma

nd

o d

e la

pre

sen

cia

de

pu

bli-

cid

ad

y s

ola

me

nte

un

a p

ág

ina

de

Co

sta

Ric

a t

en

ía u

na

sec

ció

n e

n la

qu

e d

eta

-

llab

a la

s políticas de priva

cida

d.

Lo

qu

e c

om

ún

me

nte

se

ob

serv

ó f

ue

un

a s

ec-

ció

n e

n la

qu

e c

om

pa

rtía

n la

s n

orm

as

de

co

nd

uct

a p

or

las

qu

e lo

s u

sua

rios

de

bía

n r

eg

irse

al m

om

en

to d

e p

art

icip

ar

en

la p

ág

ina

. E

n c

ua

nto

a lo

s mensa

-

jes que pro

movían una alimentación saludable y/o actividad física,

se

en

con

tra

ron

en

el 3

3%

de

las

gin

as.

El p

orc

en

taje

de

xico

y C

ost

a R

ica

fue

mu

y si

mila

r, 4

4%

y 5

0%

, re

spe

ctiv

am

en

te;

mie

ntr

as

qu

e,

en

Arg

en

tina

fu

e

sig

nifi

cativ

am

en

te m

ás

ba

jo c

on

ún

ica

me

nte

el 4

% d

e la

s p

ág

ina

s m

ost

ran

do

est

e t

ipo

de

me

nsa

jes.

P

rom

oci

ón y

pub

licid

ad e

n T

witt

er

Ca

ract

erí

stic

as

ge

ne

rale

s S

e e

valu

aro

n 3

2 p

ág

ina

s d

e T

witt

er

de

las

18

em

pre

sas

qu

e f

ue

ron

se

lecc

io-

na

da

s p

ara

el e

stu

dio

. E

l 50

% d

e la

s p

ág

ina

s p

ert

en

ecí

a a

em

pre

sas

en

xi-

co,

el 1

3%

a la

s d

e C

ost

a R

ica

y e

l 37

% a

las

de

Arg

en

tina

(ve

r F

igu

ra 3

).

La

s g

alle

tas

dul

ces/

sala

das

o p

ast

ele

s, f

ue

ron

los

pro

du

cto

s m

ás

pu

blic

itad

os

en

las

gin

as

de

xico

y C

ost

a R

ica

, co

n e

l 38

% y

50

% d

e p

ág

ina

s p

rom

o-

vié

nd

ola

s, r

esp

ect

iva

me

nte

. E

n A

rge

ntin

a,

fue

ron

los

du

lce

s y

cho

cola

tes,

pro

-

mo

vid

os

en

el 4

2%

de

las

pág

ina

s (v

er

An

exo

2).

E

n p

rom

ed

io la

s p

ág

ina

s d

e T

witt

er

ten

ían

3.2

os

de

an

tigü

ed

ad

. S

ien

do

las

gin

as

de

Co

sta

Ric

a la

s qu

e t

en

ían

s a

ño

s a

ctiv

as,

co

n u

na

me

dia

± D

E

de

3.8

± 1

.0 a

ño

s; c

om

pa

rad

o c

on

2.5

± 1

.1 d

e M

éxi

co y

2.6

± 1

.5 d

e A

rge

nti-

na

. L

a m

ed

ian

a (

P1

0-P

90

) d

el n

úm

ero

de

se

gu

ido

res

ad

qu

irid

os

ha

sta

el m

o-

me

nto

pa

ra la

s p

ág

ina

s d

e M

éxi

co f

ue

de

8,7

21

.0 (

1,0

29-

14

6,0

00

) se

gu

ido

res,

59

8.5

(4

76

-72

4)

pa

ra la

s d

e C

ost

a R

ica

y 8

,22

6.0

(2

,86

6-5

0,8

00

) p

ara

las

de

Arg

en

tina

.

Pa

ra e

ste

est

ud

io,

se e

valu

aro

n lo

s “t

we

ets

” co

n im

ág

en

es

o v

ide

os

qu

e e

stu

-

vie

sen

dir

igid

os

a n

iño

s. L

as

gin

as

de

xico

re

aliz

aro

n u

n t

ota

l de

1,2

50

Page 45: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

43

“tw

ee

ts”

du

ran

te la

s o

cho

se

ma

na

s d

e e

valu

aci

ón

y 4

80

de

ello

s te

nía

n u

na

ima

ge

n o

vid

eo

; d

e e

sto

s, e

l 72

% e

sta

ba

dir

igid

o a

niñ

os.

La

s p

ág

ina

s d

e

Co

sta

Ric

a r

ea

liza

ron

18

4 “

twe

ets

” y

22

te

nía

n im

ag

en

o v

ide

o;

de

est

os,

el

23

% e

sta

ba

dir

igid

o a

niñ

os.

Po

r ú

ltim

o,

las

gin

as

de

Arg

en

tina

re

aliz

aro

n

48

4 “

twe

ets

” y

11

8 t

en

ían

ima

ge

n o

vid

eo

; d

e e

sto

s, e

l 75%

est

ab

a d

irig

ido

a

niñ

os.

P

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

dir

igid

a a

niñ

os

L

a p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

diri

gid

a a

niñ

os

en

las

gin

as

de

Tw

itte

r fu

e e

va-

lua

da

a t

ravé

s d

e la

pre

sen

cia

o a

use

nci

a d

e:

técn

icas

de

pro

mo

ció

n y

pu

bli-

cid

ad

dir

igid

a a

niñ

os,

est

rate

gia

s d

e p

rom

oci

ón

de

ma

rca

, o

bse

qu

ios

y ju

e-

go

s vi

rtu

ale

s. S

e e

nco

ntr

ó q

ue

el 9

1%

de

las

gin

as

incl

uía

cnic

as

de

pro

-

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d,

el 1

00%

est

rate

gia

s d

e m

arc

a y

nin

gu

na

ofr

ecí

a o

bse

-

qu

ios

o ju

eg

os.

Técnicas de promoción y publicidad dirigida a niños:

En

xico

y A

rge

ntin

a,

las

cla

ves

rela

cio

na

da

s a

la m

úsi

ca,

el d

ep

ort

e,

vid

eoju

eg

o,

cin

e o

jue

go

s cl

ási

cos

fue

la t

écn

ica

s u

tiliz

ad

a,

en

el 8

1%

y 6

7%

de

las

gin

as,

re

spe

ctiv

am

en

te.

Mie

ntr

as

qu

e la

cnic

a d

e la

cari

catu

ra f

ue

s p

op

ula

r en

Co

sta

Ric

a,

ap

are

cie

nd

o e

n e

l 50

% d

e la

s

gin

as

(ve

r A

ne

xo 3

).

De

l to

tal d

e p

ág

ina

s d

e T

witt

er

qu

e t

en

ían

cnic

as

dir

igid

as

a n

iño

s, la

ma

yorí

a t

en

ía e

ntr

e 1

y 4

cnic

as

(54-

55

%).

Exc

ep

tua

nd

o,

las

do

s p

ág

i-

na

s d

e C

ost

a R

ica

qu

e t

en

ían

en

tre

5 y

8 t

écn

ica

s (v

er

An

exo

4).

La

me

-

dia

± D

E d

e la

esc

ala

de

téc

nic

as

diri

gid

as

a n

iño

s fu

e d

e 4

.6 ±

3.3

cni-

cas

en

xico

, 0

.8 ±

1.0

en

Co

sta

Ric

a y

3.6

± 2

.4 e

n A

rge

ntin

a.

Ind

ica

n-

do

qu

e la

s p

ág

ina

s d

e T

witt

er e

valu

ad

as

util

iza

ron

en

pro

me

dio

en

tre

un

a

y ci

nco

cnic

as

cad

a u

na

.

Estrategias de promoción de m

arca:

E

l 10

0%

de

las

gin

as m

ost

rab

a e

l lo

go

, e

ntr

e e

l 50

% y

75

% m

ost

rab

an

el e

mp

aq

ue

de

l pro

du

cto

y e

ntr

e e

l 25

% y

75

% e

l alim

en

to o

la b

eb

ida

en

sí.

Lo

s p

ers

on

aje

s re

pre

sen

tan

tes

de

l pro

du

cto

, fu

e la

est

rate

gia

de

pro

-

mo

ció

n d

e m

arc

a m

en

os

util

iza

da

en

los

pa

íse

s (0

-58

%)

(ve

r A

ne

xo 3

).

Pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

a p

ad

res

de

fa

mili

a

La

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

a p

ad

res

de

fa

mili

a e

n T

witt

er

fue

eva

lua

-

da

a t

ravé

s d

e la

pre

sen

cia

o a

use

nci

a d

e:

info

rma

ció

n o

re

com

en

da

cio

ne

s

en

re

laci

ón

a s

us

hijo

s y

de

cla

raci

on

es

salu

da

ble

s. S

e e

nco

ntr

ó q

ue

el 9

% d

e

las

gin

as

bri

nd

ab

a in

form

aci

ón

o r

eco

me

nd

aci

on

es

y e

l 6%

mo

stró

de

cla

ra-

cio

ne

s sa

lud

ab

les.

Page 46: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

44

El p

orc

en

taje

de

gin

as

con

info

rma

ció

n y

re

com

en

da

cio

ne

s fu

e d

el 6

% e

n

xico

y 1

7%

en

Arg

en

tina

. E

n la

s p

ág

inas

de

am

bo

s p

aís

es

se p

rop

orc

ion

a-

ron

re

ceta

s p

ara

to

da

la f

am

ilia

y e

n e

l ca

so d

e la

s d

e M

éxi

co t

am

bié

n d

e n

utr

i-

ció

n y

alim

en

taci

ón

. L

as

gin

as

de

Co

sta

Ric

a n

o b

rin

dar

on

est

e t

ipo

de

info

r-

ma

ció

n.

L

as

de

cla

raci

on

es

salu

da

ble

s se

ob

serv

aro

n ú

nic

am

en

te e

n e

l 25

% d

e la

s p

á-

gin

as

de

Co

sta

Ric

a y

el 6

% d

e M

éxi

co.

Am

bo

s p

aís

es

se e

nfo

caro

n e

n m

os-

tra

r d

ecl

ara

cio

ne

s q

ue

info

rma

n d

e n

utr

ien

tes

esp

ecí

ficos

pa

ra p

rom

ove

r (p

. ej.

vita

min

as)

. E

stra

teg

ias

de

pro

tecc

ión

par

a n

iño

s L

as

est

rate

gia

s d

e p

rote

cció

n f

ue

ron

eva

lua

da

s a

tra

vés

de

la p

rese

nci

a o

au

-

sen

cia

de

: d

ecl

ara

cio

nes

qu

e in

form

an

de

la p

rese

nci

a d

e p

ub

licid

ad

, p

olít

ica

s

de

pri

vaci

da

d y

me

nsa

jes

qu

e p

rom

ue

ven

alim

en

taci

ón

sa

lud

ab

le y

/o a

ctiv

ida

d

físi

ca.

El u

so d

e e

sta

s e

stra

teg

ias

fue

ron

mín

ima

s. N

ing

un

a p

ág

ina

mo

stró

alg

un

a d

ecl

ara

ció

n in

form

an

do

de

la p

rese

nci

a d

e p

ub

licid

ad

o u

na

se

cció

n

esp

ecí

fica

pa

ra la

s p

olít

ica

s d

e p

riva

cid

ad

. S

e e

nco

ntr

aro

n m

en

saje

s q

ue

pro

-

mo

vía

n u

na

alim

en

taci

ón

sa

lud

ab

le y

/o a

ctiv

ida

d f

ísic

a e

n e

l 37

% d

e la

s p

ág

i-

na

s e

valu

ad

as

pa

ra e

l est

ud

io.

La

dis

trib

uci

ón

de

po

rce

nta

jes

de

gin

as

con

est

os

me

nsa

jes

en

tre

los

pa

íse

s fu

e d

e:

63

% e

n M

éxi

co,

25

% e

n C

ost

a R

ica

y

8%

en

Arg

en

tina

.

Pro

moci

ón y

pub

licid

ad e

n Y

ouT

ube

C

ara

cte

ríst

ica

s g

en

era

les

Se

eva

lua

ron

29

ca

na

les

de

Yo

uT

ub

e d

e la

s 1

8 e

mp

resa

s q

ue

fu

ero

n s

ele

ccio

-

na

do

s p

ara

el e

stu

dio

. E

l 41

% d

e lo

s ca

na

les

pe

rte

ne

cían

a e

mp

resa

s e

n M

é-

xico

, el

14

% a

las

de

Co

sta

Ric

a y

el 4

5%

a la

s d

e A

rge

ntin

a (

ver

Fig

ura

3).

L

as

go

losi

nas

sal

ad

as

y g

alle

tas

du

lce

s/sa

lad

as f

ue

ron

los

tipo

s d

e a

lime

nto

s

qu

e m

ás

se p

ub

licita

ron

en

xico

, e

n e

l 25

% d

e la

s p

ágin

as.

En

Co

sta

Ric

a

fue

ron

los

hel

ad

os

o p

ost

res

con

ge

lad

os

y p

rod

uct

os

láct

eo

s e

n e

l 50

% y

en

Arg

en

tina

fu

ero

n lo

s d

ulce

s y

cho

cola

tes

y lo

s p

rod

uct

os

láct

eo

s e

n e

l 31

% d

e

las

gin

as

(ve

r A

ne

xo 2

).

En

pro

me

dio

, lo

s ca

na

les

de

Yo

uT

ub

e t

en

ían

3.7

os

de

an

tigü

ed

ad

. S

ien

do

los

can

ale

s d

e A

rge

ntin

a lo

s q

ue

lle

vab

an

s a

ño

s a

ctiv

os,

co

n u

na

me

dia

±

DE

de

4.2

± 3

.1 a

ño

s; c

om

pa

rad

o c

on

4.0

± 0

.8 d

e C

ost

a R

ica

y 3

.0 ±

0.9

de

xico

. L

a m

ed

ian

a (

P1

0-P

90

) d

e s

ub

scri

pto

res

en

xico

fu

e d

e 1

,40

9.5

0

(82

-4,9

39

), e

n C

ost

a R

ica

de

15

1.5

(1

9-5

94

) y

en

Arg

en

tina

de

51

5 (

10

7-

29

,05

3).

Page 47: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

45

La

act

ivid

ad

de

los

can

ale

s de

Yo

uT

ub

e f

ue

sig

nifi

cativ

am

en

te m

en

or

qu

e e

n

las

otr

as

red

es

soci

ale

s, d

eb

ido

a q

ue

el t

ipo

de

co

nte

nid

o q

ue

util

iza

n p

ara

pro

mo

cio

na

r su

ma

rca

o s

us

pro

du

cto

s so

n v

ide

os

y n

o im

ág

en

es

o t

ext

os.

Est

o s

e p

ue

de

ve

r a

l to

ma

r e

n c

ue

nta

la m

ed

ian

a (

P1

0-P

90

) d

e v

ide

os

sub

ido

s d

ura

nte

el p

eri

od

o d

e e

valu

aci

ón

de

16

se

ma

na

s: e

n M

éxi

co f

ue

de

4.0

(0-7

) vi

de

os,

en

Co

sta

Ric

a d

e 1

.0 (

0-9

) y

en

Arg

en

tina

de

2.0

(1

-11

).

To

do

s lo

s ca

na

les

de

xico

su

bie

ron

un

to

tal d

e 4

1 v

ide

os

du

ran

te e

l pe

rio

-

do

de

eva

lua

ció

n y

el 7

6%

de

ello

s es

tab

a d

irig

ido

a n

iño

s, e

n lo

s ca

na

les

de

Co

sta

Ric

a s

e s

ub

iero

n 1

1 v

ide

os

y e

l 82

% e

sta

ba

dir

igid

o a

niñ

os

y lo

s ca

na

-

les

de

Arg

en

tina

su

bie

ron

52

vid

eo

s e

n t

ota

l y e

l 58

% e

sta

ba

dir

igid

o a

niñ

os.

Pa

ra e

ste

est

ud

io s

e e

valu

aro

n ú

nic

am

en

te e

sto

s vi

de

os.

Pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

a n

iño

s

La

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

a n

iño

s e

n lo

s ca

nal

es

de

Yo

uT

ub

e f

ue

eva

lua

da

a t

ravé

s d

e la

pre

sen

cia

o a

use

nci

a d

e:

técn

icas

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

a n

iño

s y

est

rate

gia

s d

e p

rom

oci

ón

de

ma

rca

en

los

vid

eo

s

sub

ido

s d

ura

nte

las

16

se

ma

na

s d

e e

valu

aci

ón

. S

e e

nco

ntró

qu

e e

l 72

% d

e

los

can

ale

s h

ab

ía s

ubi

do

po

r lo

me

no

s u

n v

ide

o d

irig

ido

a n

iño

s e

n e

ste

pe

-

rio

do

y q

ue

de

l to

tal d

e v

ide

os,

el 6

7%

incl

uía

cnic

as

dir

igid

as

a n

iño

s.

Técnicas de promoción y publicidad dirigidas a niños:

E

n M

éxi

co,

la t

écn

ica

qu

e m

ás

se o

bse

rvó

, e

n e

l 58

% d

e lo

s vi

de

os,

fu

e-

ron

las

cla

ves

rela

cio

na

da

s a

la m

úsi

ca,

el d

ep

ort

e,

vid

eoju

eg

o,

cin

e o

jue

go

s cl

ási

cos.

En

Co

sta

Ric

a,

fue

ron

las

caric

atu

ras,

pe

rso

naje

s re

pre

-

sen

tan

tes

de

l pro

du

cto

y la

s im

ág

en

es

de

niñ

os

me

no

res

de

16

os

en

el 4

4%

y e

n A

rge

ntin

a,

fue

ron

las

imá

ge

ne

s d

e n

iño

s m

en

ore

s d

e 1

6

os

en

el 7

3%

.

De

l to

tal d

e v

ide

os

qu

e t

en

ían

cnic

as d

irig

idas

a n

iño

s, la

ma

yorí

a t

en

ía

en

tre

1 y

4 t

écn

ica

s (7

3-1

00

%)

(An

exo

4).

La

me

dia

± D

E d

e la

esc

ala

de

técn

icas

dir

igid

as a

niñ

os

fue

de

2.4

± 1

.0 t

écn

ica

s e

n M

éxi

co,

1.9

± 0

.8

en

Co

sta

Ric

a y

3.0

± 1

.6 e

n A

rge

ntin

a.

Ind

ica

nd

o q

ue

en

pro

me

dio

se

pre

sen

tab

an

en

tre

do

s y

tre

s té

cnic

as p

or

vid

eo

. •

Estrategias de promoción de m

arca:

E

ntr

e e

l 90

% y

10

0%

de

los

vid

eo

s m

ost

rab

a e

l lo

go

, e

ntr

e e

l 77

% y

10

0%

el e

mp

aq

ue

de

l pro

du

cto

y e

ntr

e e

l 44

% y

68

% e

l alim

en

to o

la

be

bid

a e

n s

í. L

os

pe

rso

naje

s re

pre

sen

tan

tes

de

l pro

du

cto

, fu

e n

ue

va-

me

nte

la e

stra

teg

ia d

e p

rom

oci

ón

de

ma

rca

me

no

s u

tiliz

ad

a (

32

-44

%).

Page 48: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

46

Pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

a p

ad

res

de

fa

mili

a

Pa

ra e

valu

ar

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

dir

igid

a a

pa

dre

s d

e f

am

ilia

se

ob

serv

a-

ron

los

vid

eo

s d

irig

idos

a n

iño

s q

ue

se

su

bie

ron

du

ran

te e

l pe

rio

do

de

eva

lua

-

ció

n.

Se

to

en

cu

en

ta ú

nic

am

en

te la

pre

sen

cia

o a

use

nci

a d

e la

s d

ecl

ara

-

cio

ne

s sa

lud

ab

les

de

su

s p

rod

uct

os.

Se

en

con

tró

qu

e d

el t

ota

l de

vid

eo

s

sub

ido

s q

ue

est

ab

an

dir

igid

os a

niñ

os,

el 1

6%

mo

stró

de

cla

raci

on

es

salu

da

-

ble

s d

e s

us

pro

du

ctos

. N

o a

pa

reci

ero

n d

ecl

ara

cio

nes

sa

lud

ab

les

en

los

vid

eo

s de

xico

, ú

nic

am

en

te

se o

bse

rva

ron

en

el 5

6%

de

los

vid

eo

s d

e C

ost

a R

ica

y 2

0%

de

Arg

en

tina

.

Am

bo

s p

aís

es

se e

nfo

caro

n m

ás

en

mo

stra

r d

ecl

ara

cio

ne

s sa

lud

ab

les

qu

e

info

rma

n d

e lo

s n

utr

ien

tes

esp

ecí

ficos

pa

ra p

rom

ove

r (p

. ej.

vita

min

as)

y la

s

cara

cte

ríst

icas

“lig

ht”

o “

bajo

en

ca

lorí

as”

de

su

s p

rod

uct

os.

Ta

mb

ién

se

ob

ser-

varo

n d

ecl

ara

cio

ne

s d

e lo

s be

ne

ficio

s g

en

era

les,

pe

ro e

n m

en

or

fre

cue

nci

a.

Est

rate

gia

s d

e p

rote

cció

n p

ara

niñ

os

La

s e

stra

teg

ias

de

pro

tecc

ión

fu

ero

n e

valu

ad

as

a t

ravé

s d

e la

pre

sen

cia

o a

u-

sen

cia

de

: d

ecl

ara

cio

nes

qu

e in

form

an

de

la p

rese

nci

a d

e p

ub

licid

ad

, p

olít

ica

s

de

pri

vaci

da

d y

me

nsa

jes

qu

e p

rom

ue

ven

alim

en

taci

ón

sa

lud

ab

le y

/o a

ctiv

ida

d

físi

ca.

Nu

eva

me

nte

, e

l uso

de

est

as

est

rate

gia

s fu

ero

n m

ínim

as.

Nin

gu

na

gi-

na

de

Yo

uT

ub

e in

form

ó d

e la

pre

sen

cia

de

pu

blic

ida

d, i

ncl

uyó

un

a s

ecc

ión

de

po

lític

as d

e p

riva

cid

ad

de

las

em

pre

sa n

i mo

stró

me

nsa

jes

qu

e p

rom

ovi

era

n

con

du

cta

s sa

lud

ab

les.

Sin

em

ba

rgo

, e

n lo

s vi

de

os

sub

ido

s d

ura

nte

las

16

se

-

ma

na

s d

e e

valu

aci

ón

fu

e d

ifere

nte

. E

n e

ste

ca

so,

se o

bse

rva

ron

de

cla

raci

on

es

info

rma

nd

o q

ue

se

tra

tab

a d

e u

n “

esp

aci

o c

om

erc

ial”

en

el 1

6%

de

los

vid

eo

s.

Eva

luá

nd

olo

po

r p

aís

, e

n A

rge

ntin

a lo

incl

uye

ron

en

el 3

7%

de

los

vid

eo

s;

mie

ntr

as

qu

e,

en

Co

sta

Ric

a e

n e

l 11

% y

xico

ún

ica

me

nte

en

el 3

%.

La

incl

usió

n d

e m

en

saje

s q

ue

pro

mu

eve

n u

na

alim

en

taci

ón

sa

lud

ab

le y

/o a

ctiv

i-

da

d s

e o

bse

rvó

en

el 2

4%

de

los

vid

eo

s. S

ien

do

los

vid

eos

de

xico

los

qu

e

los

incl

uye

ron

co

n m

ayo

r fr

ecu

en

cia

(5

2%

), c

om

pa

rad

o c

on

los

vid

eo

s d

e A

r-

ge

ntin

a (

3%

) y

Co

sta

Ric

a (

0%

).

Pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d e

n A

pp

s E

l nú

me

ro d

e A

pp

s id

en

tific

ado

s d

e la

s 1

8 e

mp

resa

s fu

e b

ajo

. E

n t

ota

l, se

eva

-

lua

ron

9 A

pp

s. E

l 78

% e

ran

de

em

pre

sas

de

xico

y e

l re

sto

de

Co

sta

Ric

a

(ve

r F

igu

ra 3

). L

a m

ayo

ría

pro

mo

vió

ma

rca

s d

e c

ere

ale

s (4

4%

); m

ien

tra

s q

ue

los

de

s d

e p

ast

ele

s, g

olo

sin

as

sala

da

s y

ag

ua

s g

ase

osa

s.

Se

is A

pps

(6

6%

) e

ran

jue

go

s co

n lo

s q

ue

los

niñ

os

po

día

n e

ntr

ete

ne

rse

, m

ejo

-

rar

sus

ha

bili

da

de

s d

e ju

eg

o e

ir s

up

era

nd

o d

e n

ive

les;

los

de

s e

ran

Ap

ps

fun

cio

na

les

(de

spe

rta

do

r, r

ep

rod

uct

or

de

sica

, le

cto

r de

dig

os

de

em

pa

-

qu

e).

To

do

s te

nía

n t

écn

ica

s d

e p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

diri

gid

as

a n

iño

s y

es-

Page 49: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

47

tra

teg

ias

de

pro

mo

ció

n d

e m

arc

a.

La

ma

yorí

a t

en

ían

fo

nd

os

y a

mb

ien

tes

cari

-

catu

resc

os

y m

ost

rab

an

su

ma

rca

, p

ero

lo q

ue

s re

saltó

fu

e q

ue

mu

cho

s

intr

od

uje

ron

al p

ers

on

aje

re

pre

sen

tan

te d

el p

rod

uct

o y

el a

lime

nto

o b

eb

ida

en

de

ntr

o d

el m

ism

o f

un

cio

na

mie

nto

de

l ju

eg

o.

N

ing

un

o in

clu

yó e

stra

teg

ias

de

pro

tecc

ión

a n

iño

s. N

o s

e o

bse

rva

ron

de

cla

ra-

cio

ne

s q

ue

info

rma

ran

de

la p

rese

nci

a d

e p

ub

licid

ad

, p

olít

ica

s d

e p

riva

cid

ad

o

me

nsa

jes

qu

e p

rom

ovi

era

n u

na

co

nd

uct

a s

alu

da

ble

.

© U

NIC

EF

Ho

nd

ura

s/2

01

3/C

. B

ard

ale

s

Page 50: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

48

NORMATIVA R

EGIO

NAL

Ha

sid

o s

igni

fica

tivo

el a

van

ce q

ue

la r

eg

ión

de

Am

éri

ca L

atin

a y

el C

ari

be

ha

te

nid

o e

n lo

s ú

ltim

os

cin

co a

ño

s e

n e

l est

ab

leci

mie

nto

de

re

gu

laci

on

es

gu

be

rna

me

nta

les

en

foca

da

s a

pro

hib

ir o

lim

itar

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

de

alim

en

tos

y b

eb

ida

s d

irig

ida

a n

iño

s. A

nte

s d

el 2

01

0,

sola

me

nte

do

s

pa

íse

s co

nta

ba

n c

on

re

gu

laci

on

es

gu

be

rna

me

nta

les,

pe

ro a

ctu

alm

en

te

son

die

z (3

1%

de

pa

íse

s e

n la

re

gió

n).

La

ma

yorí

a d

e r

eg

ula

cio

ne

s g

ub

ern

am

en

tale

s id

en

tific

ada

s ca

rece

n d

e

de

finic

ion

es

cla

ras

(p.

ej.

con

cep

to d

e n

iño

, cr

iteri

os

nu

tric

ion

ale

s p

ara

dis

ting

uir

en

tre

un

alim

en

to s

alu

da

ble

y n

o s

alu

da

ble

, d

ecl

ara

cio

ne

s e

ng

a-

ño

sas,

qu

é c

on

stitu

ye la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

a n

iño

s) y

po

see

n

crite

rio

s la

xos,

difi

culta

nd

o n

o s

ólo

su

imp

lem

en

taci

ón

sin

o t

am

bié

n s

u

mo

nito

reo

.

La

ma

yorí

a d

e r

eg

ula

cio

ne

s g

ub

ern

am

en

tale

s id

en

tific

ada

s se

enf

oca

n e

n

limita

r la

pre

sen

cia

y v

en

ta d

e c

iert

os

alim

en

tos

y b

eb

ida

s e

n la

s e

scu

ela

s

IV– Conclusiones

© UNICEF Panamá/J. Miranda Lavado de Manos 2012

Page 51: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

49

y e

sta

ble

cer

no

rma

s p

ara

el e

tiqu

eta

do

nu

trim

en

tal y

/o d

ecl

ara

cio

nes

salu

da

ble

s. S

ola

me

nte

Pe

rú p

roh

íbe

exp

lícita

me

nte

el u

so d

e d

os

técn

i-

cas

de

pro

mo

ció

n d

e p

ub

licid

ad

dir

igid

as

a n

iños

co

mo

el u

so d

e p

ers

o-

naje

s re

ale

s o

fic

ticio

s, e

ntr

eg

a d

e o

bse

qu

ios,

en

cu

alq

uie

r ca

na

l de

co

-

mu

nic

aci

ón

. A

pe

sar

de

qu

e e

l uso

de

In

tern

et

ha

au

me

nta

do

co

nsi

de

ra-

ble

me

nte

en

los

niñ

os,

no

hay

re

gu

laci

on

es

qu

e p

roh

íba

n o

lim

iten

el t

ipo

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d q

ue

se

da

en

ese

ca

na

l.

PROMOCIÓ

N Y PUBLICID

AD EN ESCUELAS

La

ma

yorí

a d

e e

scu

ela

s te

nía

a la

ve

nta

en

su

s ki

osco

s al

ime

nto

s y

be

bi-

da

s co

n a

ltos

con

ten

idos

de

gra

sa,

azú

car

y/o

so

dio

(p

. e

j. g

olo

sin

as

sa-

lad

as,

ga

lleta

s d

ulc

es/

sala

das

o p

ast

ele

s, d

ulc

es o

ch

oco

late

s, r

efr

esc

os

azu

cara

do

s).

Asi

mis

mo

, ca

si la

mita

d d

e e

sta

s e

scu

ela

s te

nía

n p

rod

uct

os

con

em

pa

qu

es

qu

e in

clu

ían

alg

un

a d

e la

s té

cnic

as d

irig

ida

s a

niñ

os

(p.

ej.

pe

rso

naje

).

La

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d in

dir

ect

a d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as

fue

la q

ue

s se

ob

serv

ó e

n e

l in

teri

or

de

las

esc

ue

las

eva

lua

da

s; q

ue

pa

só a

tra

-

vés

de

art

ícu

los

oto

rga

do

s g

ratu

itam

en

te (

p.

ej.

refr

ige

rad

ore

s co

n la

ma

rca

) y

act

ivid

ad

es

pa

tro

cin

ad

as

po

r la

s e

mp

resa

s (p

. ej.

cha

rla

s e

du

-

cativ

as

de

alim

en

taci

ón

sal

uda

ble

), e

n e

l 58

% y

50

% d

e e

scu

ela

s, r

es-

pe

ctiv

am

en

te.

Se

ob

serv

aro

n a

fich

es

en

el 4

2%

de

las

escu

ela

s; s

in e

m-

ba

rgo

, e

l nú

me

ro d

e a

fich

es f

ue

bajo

y s

e e

nco

ntr

aro

n p

rin

cip

alm

en

te e

n

las

áre

as

de

co

me

r o

de

co

mp

ra.

La

ma

yorí

a d

e lo

s d

ire

cto

res

de

las

esc

ue

las

eva

lua

da

s re

po

rta

ron

la

exi

ste

ncia

de

no

rma

s o

re

gu

laci

on

es

qu

e li

mita

n la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

i-

da

d e

n e

l in

teri

or

de

las

esc

uela

s. E

n M

éxi

co, s

ost

uvi

ero

n q

ue

era

n p

ro-

po

rcio

na

da

s p

or

el M

inis

teri

o d

e E

du

caci

ón

; e

n C

ost

a R

ica

, q

ue

se

gu

ia-

ba

n p

or

el r

eg

lam

en

to p

ara

el F

un

cio

na

mie

nto

y A

dm

inis

tra

ció

n d

el S

erv

i-

cio

de

So

da

; y

en

Arg

en

tina

, q

ue

era

n n

orm

as

inst

au

rad

as

po

r e

l mis

mo

est

ab

leci

mie

nto

.

PROMOCIÓ

N Y PUBLICID

AD EN INTERNET

La

s e

mp

resa

s d

e a

lime

nto

s y/

o b

eb

ida

s e

valu

ad

as

en

est

e e

stu

dio

hic

ie-

ron

ma

yor

uso

de

Fa

ceb

oo

k q

ue

de

siti

os

we

b u

otr

as

rede

s so

cia

les.

De

las

18

em

pre

sas

eva

lua

da

s, s

e id

en

tific

aro

n 5

6 s

itio

s w

eb,

83

gin

as

de

Fa

ceb

oo

k, 3

2 p

ág

ina

s d

e T

witt

er

y 2

9 p

ág

ina

s d

e Y

ou

Tu

be

. L

as

em

pre

-

sas

de

xico

fu

ero

n la

s q

ue h

icie

ron

ma

yor

uso

de

me

dio

s e

n la

re

d.

La

ma

yorí

a d

e s

itio

s w

eb

, re

de

s so

cia

les

y A

pp

s d

e la

s em

pre

sas

eva

lua

-

da

s te

nía

n t

écn

icas

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

idas

a n

iño

s, p

ero

fu

e

Page 52: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

50

un

ha

llazg

o e

spe

rad

o d

eb

ido

a q

ue

el c

rite

rio

de

incl

usi

ón

de

un

a m

arc

a

fue

te

ne

r u

n s

itio

we

b o

re

d s

oci

al c

on

al m

en

os

un

a d

e e

sta

s té

cnic

as.

Sin

em

ba

rgo

, se

ob

serv

ó q

ue

en

las

gin

as

de

Fa

ceb

ook

hic

iero

n m

ayo

r u

so

de

cnic

as

diri

gid

as a

niñ

os.

En

pro

me

dio

util

iza

ron

5 t

écn

ica

s p

or

gin

a.

com

pa

rad

o c

on

4 t

écn

ica

s po

r si

tio w

eb

y p

ág

ina

de

Tw

itte

r y

3 t

écn

ica

s

po

r vi

de

o e

n Y

ou

Tu

be

.

La

s ca

rica

tura

s; im

ág

en

es

de

niñ

os

me

no

res

de

16

os;

cla

ves

visu

ale

s

rela

cio

na

da

s a

la m

úsi

ca,

dep

ort

e,

vid

eoju

eg

os,

cin

e o

jue

go

s cl

ásic

os y

los

pe

rso

naje

s re

pre

sen

tan

tes

de

l pro

du

cto

fu

ero

n la

s té

cnic

as

de

pro

mo

-

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

idas

a n

iño

s m

ás

util

iza

da

s e

n I

nte

rne

t. •

La

ma

yorí

a d

e s

itio

s w

eb

, re

de

s so

cia

les

y A

pp

s d

e la

s em

pre

sas

eva

lua

-

da

s te

nía

n e

stra

teg

ias

de

pro

mo

ció

n d

e m

arc

a.

El l

og

o y

el e

mp

aq

ue

fu

e-

ron

las

est

rate

gia

s m

ás

util

iza

da

s.

Alg

un

os

sitio

s w

eb

y r

ed

es

soci

ale

s in

clu

yero

n c

on

ten

ido

s p

ara

atr

ae

r la

ate

nci

ón

de

los

pa

dre

s d

e f

amili

a.

El 2

3%

de

los

sitio

s w

eb y

el 2

4%

de

las

gin

as

de

Fa

ceb

oo

k p

rop

orc

ion

aro

n in

form

aci

ón

y r

eco

me

nd

aci

on

es

a

los

pa

dre

s e

n r

ela

ció

n a

su

s h

ijos,

pri

nci

pa

lme

nte

en

te

ma

s d

e n

utr

ició

n.

La

incl

usió

n d

e d

ecl

ara

cio

nes

sa

lud

ab

les

fue

me

no

s fr

ecu

en

te y

se

ob

ser-

vó e

n e

l 19

% d

e la

s p

ág

ina

s d

e F

ace

bo

ok

y e

l 6%

de

las

de

Tw

itte

r, e

n

do

nd

e c

om

un

ica

ba

n lo

s co

nte

nid

os

nu

tric

ion

ale

s p

ositi

vos

de

su

s p

rod

uc-

tos

y lo

s b

en

efic

ios

de

co

nsum

irlo

s. C

on

curs

os

pa

ra p

ad

res

se o

bse

rva

ron

ún

ica

me

nte

en

el 2

4%

de

las

gin

as

de

Fa

ceb

oo

k, e

n d

ond

e e

llos

ten

ían

op

ort

un

ida

d d

e g

an

ar

pro

du

cto

s g

ratis

o e

ntr

ad

as

a e

ven

tos

esp

eci

ale

s a

los

cual

es

po

día

n a

sist

ir c

on

su

s h

ijos

(p.

ej.

pa

rtid

o d

e f

utb

ol)

. •

La

s e

stra

teg

ias

de

pro

tecc

ión

pa

ra n

iño

s fu

ero

n m

ínim

as.

La

incl

usió

n d

e

las

po

lític

as

de

pri

vaci

da

d s

e d

io p

rin

cip

alm

en

te e

n s

itio

s w

eb

, co

n e

l 77

%

incl

uyé

nd

ola

s. L

as d

ecl

ara

cio

ne

s q

ue

info

rma

ba

n d

e la

pre

sen

cia

de

pu

bli-

cid

ad

fu

ero

n p

ráct

ica

me

nte

nu

las,

co

n e

xce

pci

ón

de

l 16

% d

e v

ide

os

sub

ido

s a

Yo

uT

ub

e e

n e

l pe

rio

do

de

ob

serv

aci

ón

. L

a in

corp

ora

ció

n d

e

me

nsa

jes

pa

ra p

rom

ove

r a

lime

nta

ció

n s

alu

da

ble

o a

ctiv

ida

d f

ísic

a f

ue

lo

qu

e m

ás

se o

bse

rvó

en

las

gin

as

de

Fa

ceb

oo

k y

Tw

itte

r.

COMPARACIÓ

N C

ON LAS R

ECOMENDACIO

NES ELABORA-

DAS POR LA O

MS Y O

PS

Au

nq

ue

la r

eg

ión

de

Am

éri

ca L

atin

a y

el C

ari

be

ha

te

nid

o u

n g

ran

ava

nce

en

el e

sta

ble

cim

ien

to d

e r

eg

ula

cio

ne

s g

ub

ern

am

en

tale

s e

nfo

cad

as a

pro

hib

ir o

lim

itar

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

de

alim

en

tos

y b

eb

ida

s d

irig

ida

a n

iño

s, la

ma

yorí

a d

e c

an

ale

s d

e c

om

un

ica

ció

n y

cnic

as

de

me

rca

do

-

tecn

ia q

ue

se

ha

co

mp

rob

ad

o c

ien

tífic

am

en

te q

ue

tie

ne

n im

pa

cto

so

bre

IV– Conclusiones

Page 53: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

51

los

niñ

os,

no

ha

n s

ido

ab

ord

ad

os

n p

or

los

pa

íse

s q

ue

cu

en

tan

co

n

alg

un

a r

eg

ula

ció

n.

Po

r eje

mp

lo,

div

ers

os

est

ud

ios

ha

n d

em

ost

rad

o q

ue

la

pre

sen

cia

de

pe

rso

naje

s in

fluye

en

las

pre

fere

nci

as

de

los

alim

en

tos,

solic

itud

es

de

co

mp

ra e

ing

est

a e

n lo

s n

iños

[1

1-1

3,

30

, 3

1];

pe

ro s

ola

-

me

nte

un

a r

eg

ula

ció

n id

en

tific

ad

a e

n e

ste

est

ud

io p

roh

íbe

est

a t

écn

ica

de

ma

ne

ra e

xplíc

ita.

Se

pu

do

ob

serv

ar

qu

e la

s e

mp

resa

s u

tiliz

an

fre

cue

nte

me

nte

est

rate

gia

s

de

pro

mo

ció

n d

e m

arc

a e

n s

us

sitio

s w

eb

, re

de

s so

cia

les

y A

pp

s. A

un

-

qu

e la

ma

yorí

a d

e e

sta

s e

stra

teg

ias

no

so

n c

ons

ide

rad

as

dir

igid

as

a n

i-

ño

s, la

OP

S c

on

sid

eró

qu

e la

s re

stri

ccio

ne

s d

eb

en

ab

arc

arl

as

po

rqu

e

pu

ed

en

te

ne

r im

pa

cto

en

ello

s [2

5].

Ta

l y c

om

o s

e d

em

ost

ró e

n u

n e

stu

-

dio

re

aliz

ad

o e

n E

sta

do

s U

nid

os

con

niñ

os

de

3 a

5 a

ños

, en

el q

ue

la

pe

rce

pci

ón

de

l sa

bo

r d

el a

lime

nto

se

vio

influ

ida

po

r la

pre

sen

cia

de

l lo

go

de

un

re

sta

ura

nte

en

el e

mp

aq

ue

[1

4].

No

se

ha

n e

sta

ble

cid

o d

efin

icio

ne

s cl

ara

s d

e lo

s co

mp

on

en

tes

en

la m

a-

yorí

a d

e r

eg

ula

cio

ne

s id

en

tific

ad

as

y a

qu

ello

s p

aís

es

qu

e la

s d

eta

llan

cue

nta

n c

on

dife

ren

tes

crite

rios;

co

mo

en

xico

, e

l gru

po

de

ed

ad

pa

ra

pro

teg

er

son

niñ

os

y n

iña

s m

en

ore

s d

e 1

2 a

ño

s, m

ien

tra

s q

ue

en

Pe

rú,

son

me

no

res

de

16

os.

Sie

nd

o e

ste

últi

mo

, e

l ún

ico

paí

s q

ue

se

ap

eg

a

a la

de

finic

ión

de

niñ

o r

eco

me

nd

ad

a p

or

la O

PS

[2

5].

Est

a d

ifere

nci

a d

e

crite

rio

s e

ntr

e p

aís

es

dific

ulta

la r

eg

ula

ció

n d

e p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

tra

nsf

ron

teri

za.

La

esc

ue

la,

es

el ú

nic

o e

nto

rno

en

el q

ue

se

re

ún

en

los

niñ

os

qu

e h

a

sid

o a

bo

rda

do

po

r a

lgu

na

s re

gu

laci

on

es.

Nin

gu

na

incl

uye

otr

os

ám

bito

s

com

o lu

ga

res

de

jue

go

o d

ep

ort

e,

con

sulto

rio

s, s

erv

icio

s de

ate

nci

ón

pe

diá

tric

a,

etc

. A

pes

ar

de

qu

e M

éxi

co y

Co

sta

Ric

a s

on

alg

un

os

de

los

pa

íse

s q

ue

pro

híb

en

la d

isp

onib

ilid

ad

de

pro

du

cto

s q

ue

no

cu

mp

len

co

n

los

crite

rios

nu

trim

en

tale

s, s

e p

ud

o o

bse

rva

r q

ue

no

to

da

s la

s es

cue

las

eva

lua

da

s e

n e

sto

s p

aís

es

cum

plía

n c

on

est

e c

rite

rio

, ya

qu

e t

en

ían

en

el

kio

sco

va

rio

s a

lime

nto

s y/

o b

eb

ida

s co

n a

lto c

on

ten

ido

de

gra

sa,

azú

car

y/o

so

dio

. A

sim

ism

o,

en

alg

un

as

esc

ue

las

de

Co

sta

Ric

a s

e o

bse

rvó

pro

-

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d e

n e

l in

teri

or,

au

nq

ue

ést

e e

s e

l ún

ico

pa

ís q

ue

tie

ne

un

a r

eg

ula

ció

n q

ue

exp

lícita

me

nte

pro

híb

e e

sta

s p

ráct

icas

.

En

Ch

ile,

Ecu

ad

or

y M

éxi

co h

an

sid

o la

s as

oci

aci

on

es c

ivile

s e

inst

ituto

s

aca

mic

os

los

qu

e h

an

mo

stra

do

el i

mp

uls

o y

lid

era

zgo

pa

ra e

sta

ble

cer

reg

ula

cio

ne

s g

ub

ern

am

en

tale

s, p

ue

s lo

s g

ob

iern

os

ha

n li

mita

do

el a

lca

n-

ce d

e la

s re

gu

laci

on

es

an

te la

s p

resi

on

es

em

pre

sari

ale

s.

Page 54: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

52

Lo

s re

sulta

do

s d

eb

en

co

nsid

era

rse

to

ma

nd

o e

n c

ue

nta

alg

un

as

limita

cio

nes

: •

La

squ

ed

a d

e la

no

rma

tivid

ad

vig

en

te s

e r

ea

lizó

ún

ica

me

nte

en

In

tern

et,

po

r lo

qu

e e

xist

e la

pos

ibili

dad

de

no

ha

be

r in

clu

ido

alg

una

re

gu

laci

ón

vi-

ge

nte

qu

e n

o s

e e

ncu

en

tre

dis

po

nib

le e

n I

nte

rne

t. A

dic

iona

lme

nte

, n

o s

e

con

sid

eró

el n

ive

l de

imp

lem

en

taci

ón

de

ca

da

un

a,

po

r lo

qu

e n

o s

e p

ud

o

me

dir

su

efe

ctiv

ida

d.

Se

te

nía

n p

rog

ram

ad

as

18

en

tre

vist

as

con

act

ore

s cl

ave

; si

n e

mb

arg

o,

no

fue

po

sib

le e

ntr

evi

sta

r a

l re

pre

sen

tan

te d

el g

ob

iern

o (

difi

culta

d d

e h

ora

rio

)

y a

los

rep

rese

nta

nte

s d

e la

ind

ust

ria

alim

en

tari

a y

de

la p

rom

oci

ón

u p

u-

blic

ida

d d

e M

éxi

co (

rech

aza

ron

pa

rtic

ipa

r).

Po

r lo

qu

e n

o s

e p

ud

iero

n in

-

clu

ir la

s o

pin

ion

es d

e e

sto

s ac

tore

s cl

ave

s.

Se

eva

lua

ron

las

esc

ue

las

y la

s p

ráct

ica

s d

e p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

en

Inte

rne

t d

e e

mp

resa

s e

n t

res

pa

íse

s d

e A

rica

La

tina

y e

l Ca

rib

e,

po

r lo

qu

e lo

s re

sulta

do

s n

o p

ue

den

ge

ne

raliz

ars

e a

otr

os

pa

íse

s d

e la

re

gió

n.

IV– Conclusiones

V– Lim

itaciones

© UNICEF Panamá/J. Miranda

Page 55: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

53

En

la e

valu

aci

ón

de

In

tern

et

se in

clu

yero

n la

s m

arc

as

de

las

em

pre

sas

qu

e p

rese

nta

ron

cnic

as

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

irig

ida

a n

iño

s e

n e

l

sitio

we

b y

/o a

lgu

na

re

d s

oci

al d

ura

nte

el p

eri

od

o d

e p

re-s

ele

cció

n,

po

r lo

qu

e a

lgu

na

s m

arc

as

de

est

as

em

pre

sas

qu

ed

aro

n e

xclu

ida

s d

el c

on

teo

y

an

ális

is.

Ad

em

ás,

los

resu

ltad

os

no

pu

ed

en

se

r co

mp

ara

do

s e

ntr

e lo

s

pa

íse

s a

na

liza

do

s ya

qu

e la

mu

est

ra d

e e

mp

resa

s e

n c

ad

a p

aís

fu

e d

ife-

ren

te y

dis

ad

o d

e a

cue

rdo

a la

s n

ece

sid

ad

es

de

ca

da

un

o d

e e

llos.

Fin

alm

en

te,

en

la e

valu

aci

ón

de

las

red

es

soci

ale

s n

o s

e p

ud

o id

en

tific

ar

el g

rup

o d

e e

da

d q

ue

vis

itab

a c

on

s fr

ecu

en

cia

est

as

gin

as,

po

r lo

qu

e n

o s

ab

em

os

la c

an

tida

d d

e n

iño

s q

ue

fu

ero

n e

xpu

est

os

a e

sta

s té

c-

nic

as

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d e

nco

ntr

ad

as.

Page 56: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

54

GOBIERNOS

Est

ab

lece

r re

gu

laci

on

es

gu

bern

am

en

tale

s q

ue

pro

híb

an

o li

mite

n la

pro

-

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as

no

sa

lud

ab

les

dir

igid

a a

mo

ti-

var

el c

on

sum

o e

n lo

s n

iño

s. S

e r

eco

mie

nd

a r

eg

ula

r n

o s

ólo

las

técn

icas

de

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d q

ue

est

án

dir

igid

as

a lo

s ni

ño

s, s

ino

qu

e t

am

-

bié

n la

s q

ue

est

án

dir

igid

as

a lo

s p

ad

res

con

el o

bje

tivo

de

pro

mo

ver

ali-

me

nto

s y

be

bid

as

pa

ra e

l co

nsu

mo

infa

ntil

o f

am

ilia

r.

La

s re

gu

laci

on

es

gu

be

rna

me

nta

les

de

be

n s

er

inte

gra

les,

en

las

qu

e s

e

cub

ran

to

do

s lo

s m

ed

ios

de

co

mu

nic

aci

ón

, té

cnic

as

de

pro

mo

ció

n y

pu

bli-

cid

ad

y e

spa

cios

en

los

qu

e s

e r

ne

n lo

s n

iño

s y

las

fam

ilia

s. P

ara

est

o,

es

imp

ort

an

te d

efin

ir e

l alc

anc

e y

la a

mp

litu

d d

e d

ich

as

reg

ula

cio

ne

s, e

s-

pe

cific

an

do

cla

ram

en

te lo

s té

rmin

os

y d

efin

icio

nes

pa

ra f

aci

lita

r su

imp

le-

me

nta

ció

n y

mo

nito

reo

.

IV– Conclusiones

VI– Recomenda-

ciones

© UNICEF Honduras/2013/C. Bardales

Page 57: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

55

De

finir

el c

on

cep

to d

e “

niñ

o”

cla

ram

en

te e

n la

s re

gu

laci

one

s g

ub

ern

a-

me

nta

les,

ba

sán

do

se e

n r

eco

me

nd

aci

on

es

inte

rna

cio

na

les

exi

ste

nte

s

com

o la

s d

e la

OP

S [

25

].

Fo

me

nta

r u

na

inte

racc

ión

s e

stre

cha

en

tre

el á

mb

ito g

ub

ern

am

en

tal y

de

inve

stig

aci

ón

, p

ara

ga

ran

tiza

r q

ue

la in

vest

iga

ció

n a

bor

de

lag

un

as

en

el c

on

oci

mie

nto

de

te

ma

s q

ue

so

n n

ece

sari

os

pa

ra la

to

ma

de

de

cisi

on

es

con

re

spe

cto

a la

s re

gu

laci

one

s g

ub

ern

am

en

tale

s.

Re

aliz

ar

s e

stu

dio

s d

e im

ple

me

nta

ció

n y

mo

nito

reo

de

la r

eg

ula

ció

n

esp

ecí

fica

en

las

escu

ela

s en

los

pa

íse

s d

on

de

exi

ste

alg

un

a n

orm

ativ

i-

da

d q

ue

pro

híb

a o

lim

ite la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

e a

lime

nto

s y

be

bi-

da

s d

en

tro

de

l ám

bito

esc

ola

r.

Co

nci

en

tiza

r a

la in

du

stri

a a

lime

nta

ria

y a

los

pu

blic

ista

s e

n t

em

as

de

salu

d r

ela

cio

na

do

s a

la o

be

sid

ad

infa

ntil

y a

l im

pa

cto

ne

gativ

o q

ue

la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

e a

lime

nto

s a

ltos

en

gra

sa,

azú

car

y/o

sa

l pu

e-

de

n t

en

er

en

las

pre

fere

nci

as y

pa

tro

ne

s d

e c

on

sum

o d

e lo

s n

iños

. •

Cre

ar

esp

aci

os

de

dis

cusi

ón

en

tre

el s

ect

or

blic

o y

pri

vad

o p

ara

el

pla

nte

am

ien

to d

e p

rob

lem

as,

inte

rca

mb

io d

e id

ea

s y

pro

pu

est

as

de

so

lu-

cio

ne

s p

ara

re

du

cir

la p

reva

len

cia

de

la o

be

sid

ad

infa

ntil

. IN

DUSTRIA

ALIM

ENTARIA, EMPRESAS Y PUBLIC

ISTAS

Est

ab

lece

r n

orm

as

inte

rna

s p

ara

ori

en

tar

a lo

s e

mp

lea

do

s so

bre

las

prá

c-

tica

s d

e p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

qu

e d

eb

en

evi

tars

e c

on

el o

bje

tivo

de

pro

teg

er

los

de

rech

os

de

los

niñ

os.

Bri

nd

arl

es

cap

aci

taci

ón a

cerc

a d

e la

s

mis

ma

s y

est

ab

lece

r p

roce

dim

ien

tos

de

mo

nito

reo

pa

ra a

seg

ura

r su

cum

plim

ien

to.

Imp

lem

en

tar

est

rate

gia

s p

ara

pro

teg

er

a lo

s n

iño

s d

e lo

s e

fect

os n

eg

ati-

vos

de

la p

ub

licid

ad

me

dia

nte

de

cla

raci

on

es

de

la p

rese

ncia

de

pu

blic

i-

da

d,

avi

sos

de

pri

vaci

da

d,

blo

qu

eo

s d

e e

da

d e

fect

ivo

s d

e m

ed

ios

en

lí-

ne

a,

etc

. A

seg

ura

rse

qu

e e

sta

s se

an

ob

serv

ad

as

y co

mp

ren

did

as

fáci

l-

me

nte

po

r lo

s n

iño

s y

pa

dre

s d

e f

am

ilia

. ASOCIA

CIO

NES C

IVILES

Au

me

nta

r e

l de

ba

te p

úb

lico

so

bre

la n

ece

sid

ad

de

acc

ion

es

inm

ed

iata

s

pa

ra h

ace

rle

fre

nte

al i

ncre

me

nto

de

la o

be

sid

ad

infa

ntil

. •

Re

aliz

ar

cam

pa

ña

s d

e c

om

un

ica

ció

n p

ara

se

nsi

biliz

ar

al p

úb

lico

so

bre

los

rie

sgos

de

l co

nsu

mo

de

alim

en

tos

y b

eb

ida

s co

n a

ltos

con

ten

ido

s d

e

Page 58: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

56

IV– Conclusiones

VI– Recomenda-

ciones

gra

sa,

azú

car

y/o

so

dio

en

los

niñ

os

y d

e la

influ

en

cia

qu

e la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d t

ien

e e

n s

us p

refe

ren

cia

s, s

olic

itud

es

de

co

mp

ra y

pa

tro

ne

s d

e

ing

est

a.

Em

po

de

rar

a lo

s p

ad

res

de

fa

mili

a a

pro

teg

er

a s

us

hijo

s d

e la

pro

mo

ció

n

y p

ub

licid

ad

de

alim

en

tos

y b

eb

ida

s co

n a

ltos

con

teni

do

s d

e g

rasa

, a

zúca

r

y/o

so

dio

y a

po

yar

inic

iativ

as

qu

e b

usq

ue

n e

ste

mis

mo

ob

jetiv

o (

p.

ej.

pro

hib

ició

n d

e p

rod

uct

os

qu

e n

o c

um

ple

n c

on

los

crite

rios

nu

trim

en

tale

s

en

la e

scu

ela

).

MIN

ISTERIO

DE EDUCACIÓ

N Y ESCUELAS

Bu

sca

r in

volu

cra

mie

nto

y a

po

yo d

e lo

s p

ad

res

de

fa

mili

a p

ara

est

ab

lece

r

inic

iativ

as

en

la e

scu

ela

qu

e b

usq

ue

n p

rote

ge

r a

los

niñ

os

de

la p

rom

oci

ón

y p

ub

licid

ad

de

alim

en

tos

y b

eb

ida

s co

n a

ltos

con

teni

do

s d

e g

rasa

, a

zúca

r

o s

od

io.

Me

jora

r la

dis

po

nib

ilid

ad

y a

cce

sibi

lida

d d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as

salu

da

ble

s

en

las

esc

ue

las

y p

roh

ibir

pro

du

cto

s co

n a

ltos

con

teni

do

s d

e g

rasa

, a

zúca

r

y/o

so

dio

. •

Pro

hib

ir la

pu

blic

ida

d d

ire

cta

e in

dir

ect

a d

en

tro

de

las

inst

ala

cio

ne

s d

e la

s

esc

ue

las.

Ase

gu

rán

do

se d

e e

limin

ar

tod

o lo

qu

e h

ag

a r

efe

ren

cia

a a

lgu

na

ma

rca

, co

ntr

ola

r e

l tip

o d

e e

mp

aq

ue

de

pro

du

cto

s q

ue

se

ve

nd

en

en

el

kio

sco

y n

o p

erm

itir

el p

atr

oci

nio

de

act

ivid

ad

es d

e p

art

e d

e u

na

em

pre

sa

qu

e t

en

ga

alim

en

tos

o b

eb

ida

s co

n a

ltos

con

ten

idos

de

gra

sa,

azú

car

o

sod

io.

Page 59: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

57

1.

de

On

is,

M.,

Blo

ssn

er.

M.,

Bo

rgh

i, E

, ‘G

lob

al p

reva

len

ce a

nd

tre

nd

s o

f

ove

rwe

igh

t a

nd

ob

esi

ty a

mo

ng

pre

sch

oo

l ch

ildre

n’,

Th

e A

me

rica

n J

ou

rna

l

of

Clin

ical N

utr

itio

n, 2

01

0,

92(

5):

12

57

-12

64

. 2

. R

ive

ra,

J.A

., d

e C

oss

io,

T.G

., P

ed

raza

, L

.S.,

Ab

urt

o,

T.C

., S

an

che

z, T

.G.,

Ma

rto

rell,

R.,

‘Ch

ildh

oo

d a

nd

ad

ole

sce

nt

ove

rwe

igh

t a

nd

ob

esi

ty in

La

tin

Am

eri

ca:

a s

yste

ma

tic r

evi

ew

’, T

he

La

nce

t D

iab

ete

s &

En

do

cri

no

log

y,

20

14

, 2

(4):

32

1-3

32

. 3

. N

ad

er,

P.R

., O

'Bri

en

, M

., H

ou

ts,

R.,

Bra

dle

y, R

., B

els

ky,

J.,

Cro

sno

e,

R.,

Fri

ed

ma

n,

S.,

Me

i, Z

., S

usm

an

, E

.J.,

Na

tion

al I

nst

itute

of

Ch

ild H

et

al:

‘Ide

ntif

yin

g r

isk

for

ob

esi

ty in

ea

rly

child

ho

od

’, P

ed

iatr

ics, 2

00

6,

11

8

(3):

e5

94

-60

1.

4.

Riv

era

, J.

A.,

Pe

rich

art

, O

., M

ore

no-

Sa

rach

o,

J.E

., ‘D

ete

rmin

an

tes

de

la

Ob

esi

da

d:

Ma

rco

co

nce

ptu

al y

evi

de

nci

a c

ien

tífic

a’,

Ob

esid

ad

en

Méxic

o:

Re

co

me

nd

acio

ne

s p

ara

un

a P

olítica

de

Esta

do

, 2

01

2.

5.

Co

mm

itte

e o

n F

oo

d M

ark

etin

g a

nd

th

e D

iets

of

Chi

ldre

n a

nd

Yo

uth

Io

M,

‘Fo

od

Ma

rke

ting

to

Ch

ildre

n a

nd

Yo

uth

: T

hre

at

or

Op

po

rtu

nity

?’,

Na

tio

na

l

Aca

de

mie

s P

ress,

Was

hin

gto

n,

D.C

., 2

00

6.

6.

Ha

stin

gs,

G.,

McD

erm

ott

, L

., A

ng

us,

K.,

‘Th

e e

xte

nt,

na

ture

an

d e

ffe

cts

of

foo

d p

rom

otio

n t

o c

hild

ren

: A

re

vie

w o

f e

vid

en

ce

’, W

orl

d H

ea

lth O

rga

niz

a-

tion

, S

uiz

a,

20

06

. 7

. C

air

ns,

G.,

An

gu

s, K

., H

ast

ing

s, G

., ‘T

he

exte

nt,

na

ture

an

d e

ffe

cts

of

foo

d

pro

mo

tio

n t

o c

hild

ren

: A

re

vie

w o

f e

vid

en

ce

to

De

ce

mb

er

20

08

’, W

orl

d

He

alth

Org

an

iza

tion

, 2

00

9.

8.

Str

asb

urg

er,

V.C

., ‘C

hild

ren

an

d T

V a

dve

rtis

ing

: n

ow

he

re t

o r

un

, n

ow

he

re

to h

ide

’, Jo

urn

al of

De

ve

lopm

en

tal a

nd

Be

ha

vio

ral P

ed

iatr

ics,

JDB

P 2

00

1,

22

(3):

18

5-1

87

. 9

. B

orz

eko

wsk

i, D

.L.,

Ro

bin

son,

T.N

., ‘T

he

30

-se

con

d e

ffe

ct: a

n e

xpe

rim

en

t

reve

alin

g t

he

imp

act

of

tele

visi

on

co

mm

erc

ials

on

fo

od

pre

fere

nce

s of

pre

-

sch

oo

lers

’, Jo

urn

al of

the

Am

eri

ca

n D

iete

tic A

ssocia

tio

n,

20

01

, 1

01

(1):

42

-4

6.

10

. L

ob

ste

in,

T.,

Dib

b,

S.,

‘Evi

den

ce o

f a

pos

sibl

e li

nk

be

twe

en o

be

sog

en

ic

foo

d a

dve

rtis

ing

an

d c

hild

ove

rwe

igh

t’, O

be

sity r

evie

ws:

an

off

icia

l jo

urn

al

of

the

In

tern

atio

na

l A

ssocia

tio

n f

or

the

Stu

dy o

f O

be

sity, 2

00

5,

6(3

):2

03

-2

08

. 1

1.

Ro

be

rto

, C

.A.,

Ba

ik,

J.,

Ha

rris

, J.

L.,

Bro

wn

ell,

K.D

., ‘I

nflu

ence

of

lice

nse

d

cha

ract

ers

on

ch

ildre

n's

ta

ste

an

d s

na

ck p

refe

ren

ces’

, Pe

dia

tric

s 2

01

0,

12

6(1

):8

8-9

3.

12

. L

ap

ierr

e,

M.A

., V

aa

la,

S.E

., L

ine

ba

rge

r, D

.L.,

‘In

flue

nce

of

lice

nse

d

spo

kesc

ha

ract

ers

an

d h

ea

lth c

ue

s o

n c

hild

ren

's r

atin

gs

of c

ere

al t

ast

e’,

Arc

hiv

es o

f P

ed

iatr

ics &

Ad

ole

sce

nt

Me

dic

ine

, 2

01

1,

16

5(3

):2

29-2

34

.

REFERENCIAS

REFERENCIAS

REFERENCIAS

REFERENCIAS

Page 60: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

58

13

. L

eto

na

, P

., C

ha

con

, V

., R

ob

ert

o,

C.,

Ba

rno

ya,

J.,

‘Eff

ect

s o

f lic

ens

ed

cha

ract

ers

on

ch

ildre

n's

ta

ste

an

d s

na

ck p

refe

ren

ces

in G

ua

tem

ala

, a

low

/mid

dle

inco

me

co

un

try’

, In

tern

atio

na

l Jo

urn

al of

Ob

esity, 2

01

4,

38

(11

):1

46

6-1

46

9.

14

. R

ob

inso

n,

T.N

., B

orz

eko

wsk

i, D

.L.,

Ma

the

son

, D

.M.,

Kra

em

er,

H.C

.,

‘Eff

ect

s of

fas

t fo

od

bra

nd

ing

on

yo

un

g c

hild

ren

's t

ast

e p

refe

ren

ces’

, A

rch

ive

s o

f P

ed

iatr

ics &

Ad

ole

sce

nt

Me

dic

ine

, 2

00

7,

16

1(8

):7

92-7

97

.

15

. E

llio

tt,

C.D

., C

arr

uth

ers

De

n H

oe

d,

R.,

Co

nlo

n,

M.J

., ‘F

oo

d b

ran

din

g a

nd

you

ng

ch

ildre

n's

ta

ste

pre

fere

nce

s: a

re

ass

ess

me

nt’,

Ca

na

dia

n jo

urn

al o

f

pu

blic

he

alth

(R

evu

e C

an

ad

ien

ne

de

Sa

nte

Pu

bliq

ue),

20

13

, 1

04

(5):

e3

64

-36

8.

16

. D

ixo

n,

H.,

Scu

lly,

M.,

Niv

en

, P

., K

elly

, B

., C

ha

pm

an

, K

., D

on

ova

n,

R.,

Ma

rtin

, J.

, B

au

r, L

.A.,

Cra

wfo

rd,

D.,

Wa

kefie

ld,

M.,

‘Eff

ects

of

nu

trie

nt

con

ten

t cl

aim

s, s

po

rts

cele

brit

y e

nd

ors

em

en

ts a

nd

pre

miu

m o

ffe

rs o

n p

re

-ad

ole

sce

nt

child

ren

's f

oo

d p

refe

ren

ces:

exp

eri

me

nta

l re

sea

rch

’, P

ed

iatr

ic

Ob

esity,

20

14

, 9

(2):

e4

7-5

7.

17

. S

old

avi

ni,

J.,

Cra

wfo

rd,

P.,

Ritc

hie

, L

.D.,

‘Nu

triti

on

cla

ims

influ

enc

e h

ea

lth

pe

rce

ptio

ns

an

d t

ast

e p

refe

ren

ces

in f

ou

rth-

an

d f

ifth-

gra

de

ch

ildre

n’,

Jo

urn

al o

f N

utr

itio

n E

du

ca

tion

an

d B

eh

avio

r, 2

01

2,

44

(6):

62

4-6

27

.

18

. E

llio

tt,

C.,

Bri

erl

ey,

M.:

He

alth

y ch

oic

e?

: ‘E

xplo

rin

g h

ow

ch

ildre

n e

valu

ate

the

he

alth

fuln

ess

of

pac

kag

ed f

oo

ds’

, C

an

ad

ian

Jo

urn

al of

Pu

blic

He

alth

= R

evu

e C

an

ad

ien

ne

de

Sa

nte

Pu

bliq

ue

, 2

01

2,

10

3(6

):e

45

3-4

58

.

19

. D

ha

r, T

., B

ayl

is,

K.,

‘Fa

st-

foo

d c

on

su

mp

tio

n a

nd

th

e b

an

on

ad

ve

rtis

ing

targ

etin

g c

hild

ren

: th

e Q

ue

be

c e

xp

eri

en

ce

’, 2

00

9.

20

. H

aw

kes,

C.,

‘Ma

rke

tin

g f

oo

d to

ch

ildre

n:

the

glo

ba

l re

gu

lato

ry e

nvir

on

-

me

nt’,

Su

iza

, W

orl

d H

ea

lth O

rga

niz

atio

n,

20

04

.

21

. H

aw

kes,

C.,

‘Ma

rke

tin

g f

oo

d to

ch

ildre

n:

ch

an

ge

s in

th

e g

lob

al re

gu

lato

ry

en

vir

on

me

nt

20

04

-20

06

’, W

orl

d H

ea

lth O

rga

niz

atio

n,

20

07

.

22

. N

atio

na

l He

art

Fo

rum

, ‘A

n a

na

lysis

of

the

re

gu

lato

ry a

nd

vo

lun

tary

la

nd

-

scap

e c

on

ce

rnin

g t

he

ma

rke

tin

g a

nd

pro

mo

tio

n o

f fo

od

an

d d

rin

k t

o c

hil-

dre

n’, L

on

do

n,

20

11

.

23

. W

orld

He

alth

Org

an

iza

tion

, ‘M

ee

tin

g R

ep

ort

: Jap

an

-Wh

o R

eg

ion

al C

on

-

su

lta

tio

n F

or

Pro

mo

tin

g H

ea

lth

ier

Die

tary

Op

tio

ns F

or

Ch

ildre

n’, 2

01

2.

24

. O

rga

niz

aci

ón

Mu

nd

ial d

e la

Sa

lud

, ‘C

onju

nto

de

re

co

me

nd

acio

ne

s s

ob

re

la p

rom

oció

n d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as n

o a

lco

hólic

as d

irig

ida

a lo

s n

iño

s’,

Su

iza

, 2

01

0.

25

. O

rga

niz

aci

ón

Pa

na

me

rica

na

de

la S

alu

d,

‘Re

co

me

nd

acio

ne

s d

e la

Co

n-

su

lta

de

Exp

ert

os d

e la

Org

an

iza

ció

n P

an

am

eri

ca

na

de

la

Sa

lud

so

bre

la

pro

mo

ció

n y

pu

blic

ida

d d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as n

o a

lco

lica

s d

irig

ida

a

los n

iños e

n la

Re

gió

n d

e las A

rica

s’,

Wa

shin

gto

n D

.C.,

20

11

.

Page 61: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

59

IV– Conclusiones

VI– Recomenda-

ciones

26

. G

rayp

o,

L.,

Sto

ne

, S

., B

oyl

e,

M.,

Sa

mu

els

, S

., ‘F

oo

d a

nd

be

ve

rag

e m

ark

et-

ing

on

Ca

lifo

rnia

hig

h s

ch

oo

l ca

mp

use

s s

urv

ey:

fin

din

gs a

nd

re

co

mm

en

da

-

tio

ns’,

Pu

blic

He

alth

In

stitu

te, 2

00

6.

27

. C

ha

con

, V

., L

eto

na

, P

., B

arn

oya

, J.

, ‘C

hild

-ori

en

ted

ma

rke

ting

te

chn

iqu

es

in s

na

ck f

oo

d p

ack

ag

es in

Gu

ate

ma

la’,

BM

C P

ub

lic H

ea

lth

, 2

01

3,

13

:96

7.

28

. C

ha

con

, V

., L

eto

na

, P

., V

illam

or,

E.,

Ba

rno

ya,

J.,

‘Sn

ack

fo

od

ad

vert

isin

g

in s

tore

s a

rou

nd

pu

blic

sch

ools

in G

ua

tem

ala

’, C

ritica

l P

ub

lic H

ea

lth

, 2

01

5,

25

(3):

29

1-2

98

.

29

. C

orv

ala

n,

C.,

Re

yes,

M.,

Ga

rme

nd

ia,

M.L

., U

au

y, R

., ‘S

tru

ctu

ral r

esp

on

ses

to t

he

ob

esi

ty a

nd

no

n-co

mm

un

ica

ble

dis

ea

ses

ep

ide

mic

: th

e C

hile

an

La

w

of

Fo

od

La

be

ling

an

d A

dve

rtis

ing

’, O

be

sity r

evie

ws:

an

off

icia

l jo

urn

al o

f

the

In

tern

atio

na

l A

ssocia

tio

n fo

r th

e S

tud

y o

f O

be

sity,

20

13,

14

Su

pp

l 2:7

9-8

7.

30

. d

e D

roo

g,

S.M

., V

alk

en

bu

rg,

P.M

., B

uijz

en

, M

., ‘U

sin

g b

ran

d c

ha

ract

ers

to

pro

mo

te y

ou

ng

ch

ildre

n's

liki

ng

of

an

d p

urc

ha

se r

eq

ue

sts

for

fru

it’,

Jo

urn

al

of

He

alth

Co

mm

un

ica

tio

n,

201

1,

16

(1):

79

-89

.

31

. K

elle

r, K

.L.,

Ku

ilem

a,

L.G

., L

ee

, N

., Y

oo

n,

J.,

Ma

sca

ro,

B.,

Co

mb

es,

A.L

.,

De

uts

ch,

B.,

So

rte

, K

., H

alfo

rd,

J.C

., ‘T

he

imp

act

of

foo

d b

ran

din

g o

n c

hil-

dre

n's

ea

ting

be

ha

vio

r a

nd

ob

esi

ty’,

Ph

ysio

log

y &

Be

ha

vio

r, 2

01

2,

10

6

(3):

37

9-3

86

.

Page 62: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

60

ANEXOS

ANEXOS

ANEXOS

ANEXOS

AN

EX

O 1

—R

eg

ula

cio

ne

s g

ub

ern

am

en

tale

s v

ige

nte

s e

n A

rica

La

�n

a y

el

Ca

rib

e,

de

acu

erd

o a

la

s e

stra

teg

ias

pu

bli

cita

ria

s re

stri

ng

ida

s

en

ca

da

pa

ís

País

Promoción y publicidad en

televisión

Venta, promoción y publici-

dad en escuelas

Promoción, o

bse

quios y per-

sonajes

Etiquetado y declaración de

propiedades

México

S

e p

ued

en

pu

blic

itar

alim

en

tos

y b

eb

idas

qu

e n

o c

um

pla

n c

on

los

crite

rios

nut

rim

en

tale

s e

n:

• T

ele

visi

ón

: De

lun

es a

vie

r-n

es

de

00

:00

a 1

4:3

0 h

ora

s y

de

19

:30

a 2

3:5

9; s

ába

do

y

do

min

go

de

00

:00

a 7

:00

h

ora

s y

de

las

19:3

0 a

23

:59

o d

ura

nte

la t

ran

smis

ión

de

te

leno

vela

s, d

epo

rtes

, no

ti-ci

ero

s y

pro

gra

ma

s y

pelíc

u-

las

ap

tas

para

ma

yore

s d

e 1

2

os.

• S

ala

s d

e e

xhib

ició

n c

inem

a-

tog

ráfic

a, d

ura

nte

la p

roye

c-ci

ón

de

pe

lícu

las

pa

ra m

ayo

-re

s de

12

os,

así c

omo

la

tra

nsm

isió

n d

e d

epo

rtes

.

• P

rog

ram

as,

en

los

qu

e la

a

ud

ien

cia

no

est

é c

om

pu

esta

p

or

s d

e u

n 3

5% d

e p

ers

o-

na

s e

ntr

e 4

y 1

2 a

ños

de

ed

ad

.

• S

e p

rohí

be

la v

en

ta d

entr

o

de

la e

scu

ela

de

pro

duc

tos

qu

e n

o c

um

pla

n c

on

los

crite

-ri

os

nu

trim

ent

ale

s pr

op

ues-

tos,

los

cua

les

fue

ron

dis

a-

do

s e

spe

cífic

am

ente

pa

ra

cum

plir

con

un

re

frig

eri

o e

s-co

lar

ap

rop

iad

o p

ara

los

ni-

ño

s y

ado

lesc

en

tes.

• N

o s

e p

erm

itirá

la e

ntr

ada

a

la e

scue

la d

e p

rod

ucto

s in

-d

ust

rializ

ad

os

qu

e n

o c

um-

pla

n c

rite

rios

nu

trim

en

tale

s p

rop

ues

tos;

po

r lo

ta

nto

, in

di-

rect

ame

nte

se

res

trin

ge

la

pro

moc

ión

y p

ubl

icid

ad

de

e

stos

pro

duc

tos.

• L

a S

ecre

tarí

a d

e S

alu

d

oto

rga

rá e

l dis

tintiv

o d

e u

n

Se

llo N

utrim

en

tal

a a

que

-llo

s p

rodu

cto

s q

ue

cum

pla

n

con

los

crite

rios

nu

trim

en

ta-

les

ge

ne

rad

os p

ara

es

ta le

y d

e e

tiqu

eta

do

y se

llo n

utr

i-m

en

tal.

• S

olo

se

rea

liza

rá la

dis

tin-

ció

n d

el s

ello

nu

trim

enta

l en

ca

so d

e q

ue

el p

rod

ucto

sea

co

nsid

era

do

ad

ecu

ado

, pe

ro

no

se

re

aliz

ará

nin

gun

a a

d-

vert

en

cia

neg

ativ

a e

n e

l e

mp

aqu

e d

e a

qu

ello

s p

ro-

du

cto

s qu

e s

ean

noc

ivo

s p

ara

la s

alu

d.

Page 63: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

61

País

Promoción y public

idad

en

telev

isión

Ven

ta, p

romoción y publi-

cidad

en esc

uelas

Pro

moción, obse

quios y

perso

najes

Etiquetad

o y declaración

de pro

piedad

es

Costa Rica

Se

pro

híb

e la

exh

ibic

ión

de

p

rop

aga

nda

co

me

rcia

l qu

e

pro

moc

ion

e, d

irec

ta o

ind

irec

ta-

me

nte

, o

ten

ga m

en

saje

s su

bli-

min

ales

res

pec

to a

l uso

, te

nen

-ci

a o

co

nsu

mo

de

pro

duc

tos

q

ue

no

cu

mpl

en

co

n lo

s cr

ite-

rio

s n

utr

ime

nta

les

pro

pue

sto

s.

Brasil

La

ve

rsió

n fi

nal

de

la le

y n

o

limita

los

ho

rario

s d

e p

ubl

ici-

da

d,

a p

esa

r de

hab

ers

e s

ug

e-

rid

o e

n la

pro

pues

ta in

icia

l.

No

se

pe

rmite

n te

ner

kio

scos

-d

en

tro

de

las

esc

uel

as.

La

ali-

me

nta

ció

n c

orr

e a

ca

rgo

de

los

com

ed

ore

s es

cola

res

qu

e d

e-

be

n c

um

plir

est

os

crite

rios

:

Al m

eno

s 3

0%

de

los

ali-

me

nto

s en

las

escu

ela

s d

eb

en

pro

veni

r d

e p

equ

e-

ño

s a

gric

ulto

res.

Mín

imo

70

% d

e lo

s a

lime

n-

tos

deb

en s

er

fres

cos.

Al e

limin

ar

los

kios

cos

se e

vita

in

dire

ctam

ente

la p

rom

oció

n y

p

ub

licid

ad

de

pro

duc

tos.

Sin

e

mb

arg

o, n

o s

e m

enc

iona

en

esp

ecífi

co.

se p

erm

ite la

dis

trib

ució

n d

e

mu

estr

as g

ratis

de

pro

duc

tos,

si

emp

re q

ue

la m

ues

tra

gra

tuita

va

ya a

com

pa

ñad

a d

e u

na a

ler-

ta q

ue

men

cio

ne

su a

lto c

on

te-

nid

o d

e g

rasa

s, a

zúca

r y

sod

io.

se p

erm

ite la

en

tre

ga d

e a

rtíc

ulos

pro

moc

iona

les,

pe

ro

de

be

n lle

var

las

ale

rtas

co

rre

s-p

on

die

nte

s.

Se

elim

inó

de

la v

ers

ión

fin

al

cua

lqu

ier

rest

ricci

ón

en

el d

ise-

ño

de

em

pa

que

s.

Es

obl

iga

toria

la p

rese

ncia

de

ale

rtas

qu

e m

enc

ion

en

las

con-

secu

enc

ias

en

la s

alu

d e

n lo

s e

mp

aqu

es d

e p

rodu

cto

s co

n a

ltos

con

ten

idos

de

gra

sas,

a

zúca

r y

sod

io.

Se

pro

híb

e s

uge

rir

de a

lgu

na

ma

ne

ra q

ue la

com

ida

es

salu

-d

ab

le o

be

ne

ficio

sa p

ara

la

salu

d, c

ua

ndo

se

cla

sific

a c

on

alto

s co

nte

nid

os d

e g

rasa

s,

azú

car,

y s

od

io y

be

bid

as d

e b

ajo

va

lor

nutr

icio

nal.

Page 64: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

62

País

Promoción y publicidad en

televisión

Venta, promoción y publici-

dad en escuelas

Promoción, o

bse

quios y per-

sonajes

Etiquetado y declaración de

propiedades

Chile

Lo

s té

rmin

os a

ún s

e e

ncu

en-

tra

n e

n d

iscu

sió

n.

Se

pro

pon

e p

rohi

bir

la p

rom

o-

ció

n y

pu

blic

ida

d d

e a

lime

nto

s y

be

bid

as

qu

e n

o c

um

pla

n c

on

lo

s cr

iteri

os n

utri

me

nta

les

en

me

dio

s d

e c

om

un

icac

ión

y ca

-n

ale

s d

e e

xpre

sió

n d

irig

ido

s a

n

iños

me

no

res

de 1

4 a

ños,

ta

les

com

o, a

fich

es, p

un

tos

de

ven

ta,

text

os

esco

lare

s, a

plic

a-ci

one

s, ju

ego

s, p

rog

ram

as

de

te

levi

sió

n, r

adi

o,

Inte

rne

t y

re-

vist

as.

Ni e

n lo

s es

pac

ios

pub

li-ci

tario

s d

ura

nte

, en

tre

o a

dya

-ce

nte

s a

est

os

últi

mos

, cu

ando

ca

pte

n u

na

au

die

nci

a m

ayo

r a

20

% d

e p

ers

ona

s m

eno

res

de

1

4 a

ños.

To

da

pu

blic

ida

d d

e a

lime

nto

s o

p

rod

ucto

s a

lime

ntic

ios

que

se

e

fect

úe

n e

n lo

s m

edio

s d

e co

-m

un

icac

ión

ma

sivo

s, d

eb

erá

lle

var

un

men

saje

qu

e p

rom

ue-

va h

áb

itos

de

vid

a sa

luda

ble

.

Se

pro

híb

e la

ve

nta

y p

rese

nci

a

de

alim

ento

s e

n la

s es

cue

las

qu

e n

o c

um

pla

n c

on

los

crite

-ri

os

nu

trim

ent

ale

s pr

op

uest

os.

No

me

ncio

na

la p

rom

oció

n y

p

ub

licid

ad

, pe

ro p

rohí

be

la e

n-

tra

da

de

est

os p

rod

uct

os.

Lo

s té

rmin

os a

ún s

e e

ncu

en-

tra

n e

n d

iscu

sió

n.

Lo

s a

lime

nto

s y

beb

ida

s q

ue

no

cu

mp

lan

con

los

crite

rios

nu

tri-

me

nta

les,

no

pod

rán

util

iza

r en

su

pu

blic

ida

d (

incl

uid

o e

n e

l ró

tulo

y e

nva

se)

ele

men

tos

que

a

tra

iga

n a

men

ore

s d

e 1

4 a

ños

: p

rese

nci

a d

e m

eno

res

de 1

4

os,

pe

rso

naje

s y

figu

ras

in-

fan

tile

s, a

nim

acio

nes

, di

bu

jos

an

ima

dos

, ju

gue

tes,

sica

in

fant

il, p

ers

on

as o

an

imal

es

qu

e c

onc

iten

el i

nte

rés

de

los

me

no

res

de

14

año

s, d

ecla

ra-

cio

nes

o a

rgu

men

tos

fan

tást

i-co

s a

cerc

a d

el p

rodu

cto

, le

n-

gu

aje

o e

xpre

sio

nes

pro

pia

s de

lo

s n

iños

y s

ituac

ion

es q

ue

rep

rese

nte

n la

vid

a d

iaria

de

est

os ú

ltim

os

(p.

ej.

escu

ela

, re

cre

o, ju

eg

os in

fan

tiles

).

No

po

drá

n u

tiliz

ars

e p

ara

pro

-m

oci

on

ar e

l con

sum

o n

ingú

n

alim

en

to o

pro

duc

to a

lime

ntic

io

o g

anc

hos

co

me

rcia

les

(p.

ej.

jug

uet

es,

acc

eso

rios,

ad

hesi

-vo

s).

Lo

s té

rmin

os a

ún s

e e

ncu

en-

tra

n e

n d

iscu

sió

n.

Se

pro

pon

e p

on

er

ad

vert

enci

as

de

co

nsu

mo

alto

de

azú

car,

g

rasa

s y

sod

io e

n lo

s p

rodu

ctos

q

ue

no

cu

mpl

an

los

crite

rios

nu

trim

en

tale

s.

Page 65: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

63

País

Pro

moción y public

idad

en

telev

isión

Ven

ta, p

romoción y publi-

cidad

en esc

uelas

Pro

moción, obse

quios y

perso

najes

Etiquetad

o y declaración

de pro

piedad

es

Uruguay

Se

pro

híb

e e

n la

s es

cue

las

la

pro

moc

ión

y p

ubl

icid

ad

de

ali-

me

nto

s y

beb

ida

s q

ue

no

se

e

ncu

en

tren

en

la li

sta

ap

roba

da

po

r e

l Min

iste

rio d

e S

alu

d.

La

lista

no

se a

ne

xa o

se

fija

n c

ri-

teri

os n

utr

icio

nale

s.

Perú

L

a p

ublic

ida

d q

ue

est

á d

irig

ida

a n

iño

s m

eno

res

de

16

os

y q

ue

se

difu

nda

po

r cu

alq

uie

r m

ed

io d

e co

mu

nica

ció

n n

o d

e-

be

: in

cen

tiva

r el

co

nsu

mo

inm

o-

de

rad

o d

e a

lime

nto

s y

beb

ida

s co

n a

ltos

con

ten

ido

s d

e g

rasa

s,

azú

car

y so

dio

; u

sar

arg

um

en

-to

s qu

e e

xplo

ten

la in

gen

uid

ad

pa

ra g

en

era

r fa

lsas

exp

ect

ati-

vas

de

l pro

duct

o;

rep

rese

nta

r e

ste

reo

tipo

s so

cial

es;

sug

erir

q

ue

un

adu

lto e

s m

ás in

telig

en-

te o

ge

ne

roso

po

r ad

qui

rir

el

pro

duc

to; s

uge

rir

qu

e s

e p

ue

de

sust

ituir

el r

ég

imen

de

alim

ent

a-

ció

n d

iaria

de

co

mid

as p

rinci

pa-

les

y m

ost

rar

imá

gen

es d

e p

ro-

du

cto

s na

tura

les

si e

sto

s n

o lo

so

n.

Se

de

ben

pro

mo

ver

kios

cos

y co

me

do

res

esco

lare

s sa

lud

a-

ble

s e

n la

s e

scu

elas

, q

ue b

rin-

de

n a

lime

nto

s y

beb

ida

s sa

lu-

da

ble

s de

l lis

tad

o a

pro

ba

do p

or

el M

inis

terio

de

Sa

lud

.

Se

pro

híb

e la

pro

moc

ión

y p

u-

blic

idad

de

cua

lqu

ier

alim

ent

o o

b

eb

ida

co

n te

stim

onio

s de

pe

r-so

naj

es

real

es

o f

ictic

ios

cono

-ci

dos

o a

dmir

ado

s p

or

los

ni-

ño

s.

Pro

híb

e la

en

treg

a d

e o

bse

-q

uio

s, p

rem

ios

o c

ua

lqu

ier

otr

o

be

ne

ficio

des

tina

do a

fom

enta

r la

adq

uis

ició

n o

co

nsu

mo

de

alim

en

tos

y b

ebid

as

en

ge

ne

ral.

Se

ob

liga

a c

olo

car

ale

rta

s e

n

pro

duc

tos

con

alto

s co

nte

nid

os

de

gra

sas,

azú

car

y so

dio

.

La

pub

licid

ad

qu

e e

stá

dir

igid

a a

niñ

os

me

nore

s d

e 1

6 a

ño

s no

d

eb

e in

dica

r co

mo

be

nef

icio

de

l co

nsu

mo

la o

bte

nci

ón

de

fue

r-za

, g

an

anci

a o

rdid

a d

e p

eso

y

ad

qu

isic

ión

de

est

atu

s o

po

-p

ula

rida

d.

Page 66: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

64

País

Promoción y publicidad en

televisión

Venta, promoción y publici-

dad en escuelas

Promoción, o

bse

quios y per-

sonajes

Etiquetado y declaración de

propiedades

Ecuador

No

ind

ucir

a c

on

clus

ion

es

err

óne

as

sob

re la

s ca

ract

erí

stic

as r

ea

les

de

los

pro

duc

tos.

Se

deb

erá

to-

ma

r en

cu

en

ta la

inge

nui

da

d, c

red

ulid

ad

, in

exp

eri

enc

ia y

el s

en

timie

nto

de

leal

tad

, de

bie

ndo

evi

tar

la

afe

cta

ció

n d

e e

stas

ca

ract

erí

stic

as.

Se

est

ab

lece

rán

me

did

as d

e r

estr

icci

ón

a la

p

rom

oció

n y

pu

blic

i-d

ad

de

alim

en

tos

que

co

nte

nga

n a

ltos

con

teni

dos

de

gra

sas,

co

lora

nte

s, s

abo

riza

nte

s y

otr

as

sust

an

-ci

as d

e b

ajo

o n

ulo

apo

rte

nu

tric

ion

al.

Ta

les

med

idas

pu

ede

n im

plic

ar

la p

roh

ibic

ión

de

la p

rom

oció

n y

pu

blic

ida

d, r

est

ricc

ión

de

ho

rario

s, in

clus

ión

de

ale

rta

s y

cual

qu

ier

me

did

a q

ue

evi

te p

atr

one

s de

con

-su

mo

poc

o s

alu

dab

les.

Se

pro

híb

e la

co

me

rcia

lizac

ión

de

pro

duc

tos

de

ba

jo v

alo

r n

utri

cio

nal

den

tro

de

las

escu

ela

s, a

sí c

o-

mo

la d

istr

ibu

ció

n y

uso

de

ést

os

en p

rog

ram

as

de

alim

en

taci

ón

dir

igid

os a

gru

pos

prio

rita

rios.

Etiq

ue

tad

o co

n s

iste

ma

grá

fico

d

e b

arr

as

de

co

lore

s (r

ojo

, a

ma

rillo

, ve

rde

) p

ara

indi

car

con

ten

ido

s d

e g

rasa

, a

zúca

r y

sod

io.

Se

pro

híb

en

col

oca

r lo

s be

ne

fi-ci

os p

ara

la s

alu

d q

ue

pu

ede

tr

ae

r el

co

nsu

mo

de

un

alim

en-

to p

roce

sad

o.

Colombia

E

l Min

iste

rio d

e la

Pro

tecc

ión

S

oci

al a

tra

vés

de

l In

stitu

to

Na

cion

al d

e V

igila

nci

a d

e M

ed

i-ca

me

nto

s y

Alim

ent

os

(IN

VIM

A)

cre

ará

un

a sa

la e

spec

ializ

ada

p

ara

reg

ula

r, v

igila

r y

con

trol

ar

la p

rom

oció

n y

pu

blic

idad

de

los

alim

en

tos

y be

bid

as,

bus

-ca

ndo

la p

rote

cció

n d

e la

sa

lud

e

n lo

s us

ua

rios

y e

n e

spe

cia

l d

e lo

s ni

ños

, te

nie

nd

o e

n c

ue

n-ta

lo e

sta

ble

cid

o p

or

la O

MS

.

La

s in

stitu

cion

es

ed

uca

tiva

s d

eb

erá

n o

fre

cer

un

a d

ive

rsid

ad

de

alim

ento

s q

ue c

ub

ran

las

ne

cesi

dad

es n

utr

icio

nale

s de

su

co

mu

nid

ad

, ve

lan

do p

or

la

calid

ad

de

los

alim

ento

s q

ue

se

ofr

ece

n y

de

co

nfo

rmid

ad c

on

lo

s lin

ea

mie

nto

s e

sta

ble

cid

os

po

r e

l Min

iste

rio d

e la

Pro

tec-

ció

n S

oci

al.

L

as

em

pre

sas

com

erc

ializ

ado

-ra

s de

alim

ento

s, t

rab

aja

rán

en

co

nju

nto

con

el M

inis

terio

de

la

Pro

tecc

ión

Soc

ial y

el I

nst

ituto

C

olo

mb

iano

de

Bie

ne

sta

r F

ami-

liar

(IC

BF

) p

ara

la e

lab

ora

ción

y

div

ulg

ació

n d

el m

ate

rial d

idá

cti-

co in

form

ativ

o y

ed

uca

tivo

, qu

e

incl

uya

exp

licac

ión

so

bre

los

con

ten

ido

s n

utr

icio

na

les

de

los

pro

duc

tos

alim

en

ticio

s y

sus

imp

lica

cio

nes

en

la s

alu

d.

Argentina

L

a p

rom

oció

n y

pu

blic

idad

de

p

rod

ucto

s a

lime

ntic

ios

no d

ebe

-rá

incl

uir

me

nsa

jes

que

est

én

dir

igid

os a

niñ

os m

eno

res

de

12

a

ño

s, s

in e

l co

nse

jo d

e u

n a

dul-

to.

Se

pro

híb

en

dec

lara

cio

nes

fa

-cu

ltativ

as

en

gañ

osa

s, p

ero

se

p

erm

ite la

dec

lara

ció

n d

e fa

cul-

tad

es n

utr

icio

nal

es o

“r

ecl

amos

”.

MERCOSUR

(Bra

sil,

C

olo

mb

ia,

Arg

en

tina

, P

ara

gu

ay,

U

rug

ua

y)

S

e p

roh

íbe

n d

ecla

raci

on

es f

a-

culta

tiva

s e

nga

ños

as,

pe

ro s

e

pe

rmite

la d

ecla

raci

ón

de

facu

l-ta

des

nu

tric

ion

ales

.

Page 67: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

65

AN

EX

O 2

—T

ipo

s d

e a

lim

en

tos

y b

eb

ida

s p

ub

lici

tad

as

po

r e

mp

resa

s d

e t

res

pa

íse

s d

e A

rica

La

�n

a e

n s

us

si�

os

we

b y

re

de

s so

cia

les

(n=

20

0)

Tipo de alimento

(%)

Sitios w

eb (N=56)

Facebook (N=83

) Twitter (N

=32)

YouTube (N=29)

México

(n=25)

Costa

Rica

(n=9)

Argen-

tina

(n=22)

México

(n=41)

Costa

Rica

(n=16)

Argen-

tina

(n=26)

México

(n=16)

Costa

Rica

(n=4)

Argen-

tina

(n=12)

México

(n=12)

Costa

Rica

(n=4)

Argen-

tina

(n=13)

Go

losi

na

s sa

lada

s 2

4.0

1

1.1

4

.6

12

.2

50

.0

3.8

5 2

5.0

5

0.0

0

.0

25

.0

25

.0

7.7

Ga

lleta

s du

lce

s/sa

lad

as

o p

ast

ele

s 2

0.0

2

2.2

3

6.4

6

1.0

3

7.5

2

3.1

3

7.5

5

0.0

3

3.3

2

5.0

2

5.0

2

3.1

Ce

rea

les

o b

arr

as

de

ce

rea

l 2

4.0

1

1.1

1

3.6

1

4.6

2

5.0

3

.85

12

.5

25

.0

8.3

8

.3

0.0

7

.7

Du

lces

o c

hoc

ola

-te

s 1

2.0

0

.0

13

.6

12

.2

0.0

3

4.6

1

8.8

0

.0

41

.7

16

.7

0.0

3

0.8

He

lad

os o

po

stre

s co

nge

lad

os

0.0

2

2.2

9

.1

0.0

1

2.5

7

.7

0.0

2

5.0

8

.3

0.0

5

0.0

7

.7

Pro

du

cto

s lá

cte

os

0.0

2

2.2

2

2.7

0

.0

18

.8

23

.1

0.0

2

5.0

8

.3

0.0

5

0.0

3

0.8

Co

mid

a r

ápi

da

8.0

0

.0

4.6

0

.0

0.0

0

.0

0.0

0

.0

0.0

8

.3

0.0

0

.0

Ag

ua

s g

ase

osa

s 8

.0

55

.6

22

.7

0.0

0

.0

0.0

6

.3

0.0

8

.3

8.3

0

.0

15

.4

Re

fre

sco

s d

e f

ruta

y

te f

rio

0.0

2

2.2

2

2.7

0

.0

18

.8

15

.4

0.0

2

5.0

1

6.7

0

.0

25

.0

23

.1

Be

bid

as li

ght

0

.0

0.0

0

.0

0.0

0

.0

0.0

0

.0

0.0

0

.0

0.0

0

.0

0.0

Be

bid

as d

ep

ort

iva

s 4

.0

0.0

4

.6

2.4

0

.0

0.0

6

.3

0.0

8

.3

8.3

0

.0

0.0

Jug

os 1

00

% n

atu

-ra

l 0

.0

0.0

0

.0

0.0

0

.0

0.0

0

.0

0.0

0

.0

0.0

0

.0

0.0

Ag

ua

0.0

0

.0

0.0

0

.0

0.0

0

.0

0.0

0

.0

0.0

0

.0

0.0

0

.0

Page 68: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

66

AN

EX

O 3

— T

écn

ica

s d

e p

rom

oci

ón

y p

ub

lici

da

d d

irig

ida

s a

niñ

os

y e

stra

teg

ias

de

pro

mo

ció

n d

e m

arc

a u

�li

zad

as

en

si�

os

we

b,

Fa

ce-

bo

ok

, T

wi:

er

y v

ide

os

de

Yo

uT

ub

e d

e e

mp

resa

s d

e a

lim

en

tos

y b

eb

ida

s e

n t

res

pa

íse

s d

e A

rica

La

�n

a (

n=

24

1)

Sitios w

eb (N=56)

Facebook (N=83

) Twitter (N

=32)

Videos de YouTube

(N=70)

Méxi-

co

(n=25)

Costa

Rica

(n=9)

Argen-

tina

(n=22)

Méxi-

co

(n=41

)

Costa

Rica

(n=16)

Argen-

tina

(n=26)

Méxi-

co

(n=16

)

Costa

Rica

(n=4)

Arg

en-

tina

(n=12)

Méxi-

co

(n=31

)

Costa

Rica

(n=9)

Argen-

tina

(n=30)

Técnica de publicidad (%)

Ca

rica

tura

8

4.0

4

4.4

6

8.2

9

0.2

8

7.5

6

9.2

6

8.8

5

0.0

5

0.0

3

8.7

4

4.4

4

0.0

Pe

rso

naje

de

ma

rca

reg

is-

tra

da

8.0

0

.0

4.6

2

9.3

1

8.8

3

.9

25

.0

0.0

0

.0

0.0

0

.0

3.3

Pe

rso

naje

re

pre

sent

an

te d

el

pro

duc

to*

44

.0

44

.4

40

.9

48

.8

31

.3

34

.6

37

.5

0.0

5

8.3

3

2.3

4

4.4

3

6.7

De

po

rtis

ta fa

mo

so

16

.0

0.0

4

.6

12

.2

12

.5

3.9

2

5.0

0

.0

8.3

0

.0

0.0

3

.3

Pe

rso

na f

amos

a 2

0.0

0

.0

4.6

2

2.0

1

2.5

1

1.5

2

5.0

0

.0

0.0

1

6.1

0

.0

3.3

Ima

gen

de

niñ

o/a

<1

6 a

ños

2

0.0

2

2.2

5

4.6

5

3.7

8

7.5

3

0.8

3

1.3

0

.0

33

.3

48

.4

44

.4

73

.3

Ima

gen

de

ani

mal

es

12

.0

0.0

9

.1

22

.0

56

.3

26

.9

12

.5

25

.0

8.3

3

.2

0.0

1

6.7

Pro

moc

ione

s o

nlin

e y

off

line

48

.0

22

.2

13

.6

80

.5

43

.8

19

.2

37

.5

0.0

2

5.0

9

.7

0.0

1

3.3

Me

nci

ón

de

jueg

os

infa

ntil

es

48

.0

33

.3

31

.8

7.3

2

5.0

7

.7

12

.5

0.0

8

.3

6.5

0

.0

3.3

Cla

ves

rela

cio

nad

as a

la

sica

, d

epo

rte,

vid

eoj

ue

-g

os,

cin

e o

jueg

os

clá

sico

s 7

6.0

8

8.9

3

6.4

8

0.5

7

5.0

5

3.9

8

1.3

0

.0

66

.7

58

.1

22

.2

60

.0

Cla

ves

rela

cio

nad

as a

la

am

ista

d 8

.0

33

.3

18

.2

43

.9

25

.0

23

.1

25

.0

0.0

2

5.0

9

.7

0.0

2

0.0

Cla

ves

rela

cio

nad

as a

la

esc

ue

la/e

stu

dio

s 2

8.0

4

4.4

3

1.8

5

8.5

6

2.5

5

3.9

3

1.3

0

.0

58

.3

12

.9

0.0

3

0.0

Ob

jeto

s a

ntr

op

omó

rfic

os

20

.0

0.0

1

3.6

5

3.7

2

5.0

2

3.1

5

0.0

0

.0

16

.7

6.5

3

3.3

3

.3

Estrategia de promoción

de marca (%)

Lo

go

10

0.0

1

00

.0

10

0.0

9

5.1

1

00

.0

10

0.0

1

00

.0

10

0.0

1

00

.0

90

.3

10

0.0

9

3.3

Em

pa

que

96

.0

77

.8

77

.3

85

.4

10

0.0

8

4.6

7

5.0

5

0.0

6

6.7

7

7.4

1

00

.0

83

.3

Pro

du

cto

(be

bid

a o

alim

ent

o)

84

.0

77

.8

59

.1

82

.1

81

.3

61

.5

75

.0

25

.0

58

.3

45

.2

44

.4

66

.7

Page 69: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

67

AN

EX

O 4

— N

úm

ero

de

cnic

as

de

pro

mo

ció

n y

pu

bli

cid

ad

dir

igid

as

a n

iño

s u

�li

zad

as

en

si�

os

we

b,

Fa

ceb

oo

k,

Tw

i:e

r y

vid

eo

s d

e

Yo

uT

ub

e d

e e

mp

resa

s d

e a

lim

en

tos

y b

eb

ida

s e

n t

res

pa

íse

s d

e A

rica

La

�n

a (

n=

23

1)

Número de técni-

cas de promo-

ción y publicidad

dirigidas a niños

por sitio o pági-

na (%)

Sitios w

eb (N=55)

Facebook (N=78

) Twitter (N

=28)

Videos de YouTube (N=70)

Méxi-

co

(n=24)

Costa

Rica

(n=9)

Argen-

tina

(n=22)

México

(n=40)

Costa

Rica

(n=16)

Argen-

tina

(n=22)

México

(n=15)

Costa

Rica

(n=2)

Argen-

tina

(n=11)

México

(n=31)

Costa

Rica

(n=9)

Argen-

tina

(n=30)

1 -

4 té

cnic

as

50

.0

55

.6

73

.3

25

.0

31

.3

54

.5

53

.3

0.0

5

4.5

9

6.8

1

00

.0

73

.3

5 -

8 té

cnic

as

50

.0

44

.4

22

.7

55

.0

43

.7

45

.5

26

.7

10

0.0

4

5.5

3

.2

0.0

2

6.7

9 -

13

técn

ica

s 0

.0

0.0

0

.0

20

.0

25

.0

0.0

2

0.0

0

.0

0.0

0

.0

0.0

0

.0

Page 70: la promoción y publicidad la promoción y publicidad de ... · Dentro de los resultados mas relevantes se identificó que hasta octubre del 2014, el 31% de los países de la región

Pub

lica

do p

or

UN

ICE

F

Ofi

cin

a R

eg

ion

al

pa

ra A

rica

La

n

a y

el

Ca

rib

e

Ca

lle

Alb

ert

o T

eja

da

, e

difi

cio

10

2,

Ciu

da

d d

el

Sa

be

r

Pa

na

, R

ep

úb

lica

de

Pa

na

Ap

art

ad

o P

ost

al:

08

43

-03

04

5

Te

l: +

50

7 3

01

74

00

ww

w.u

nic

ef.

org

/la

c

Tw

i0e

r: @

un

ice

fla

c

Fa

ceb

oo

k:

/un

ice

fla

c

© F

on

do d

e la

s N

aci

ones

Unid

as

para

la I

nfa

nci

a (

UN

ICE

F)

Junio

, 20

15

En

co

lab

ora

ció

n c

on

: