Larrun (132): Kristiane Etxaluz": Herraren gainean ez dugu herria eraikitzen ahal"
Larrun
Transcript of Larrun
Landan bakarturik dagoen etxea. Nekazaritzarako eta abeltzaintzarako lurrak. Landako etxea da. Baserrietan bizi direnak, baserritarrak dira.
Baserriak lanerako moldatuak ziren, aurrean etxebizitza, atzeko aldean abereak.
Denborarekin modernoagoak izan dira. Gaur egun nekazal turismoa eta sagordetegiak ere
bihurtu dira.
Baserriak izenak dituzte, baserriaren kokapena edo jabeen abizena.
Baserri gehienak mendialdean daude, batzuk itsasoaldean egon daitezke.
XVI.mendean nekazaritza eta abeltzaintza indartu, eta baserriak egokitu.
Lehen baserriak XV. mendean. Nekazari aberatsak, karez eta harriz eraikitzen zituzten. Nekazari pobreak egurrez, zuhaitzak dohain moztu. XVI. mendetik aurrera baserriak harriz egindakoak
gehitu ziren, harrizko eta egurrezko eraikinak ziren.
Eraikuntza neketsua, bi urte eta erdi. Egurra menditik ekarri eta harriak harrobietatik. Garestia, 12 idi erostea bezala. Ordainketa hiru
txandatan, hasi baino lehen, bigarrena teilatua jartzean eta hirugarrena bukatzean. (Batzutan ale, animali edo egurrarekin ordaindu).
Baserriak neurri handikoak, zati txikia bizitzeko eta handiena, animali, soloko aleak edo animalien janaria gordetzeko.
Etxebizitza beheko solairuan, sukaldea eta logelak. Goiko aldean laztoa eta janaria gordetzeko. Baserriak laukizuzen forma. Aurrekaldean etxebizitza, atzeko aldean animaliak
gordetzeko tokia.
Hormak zabalak, harrizkoak. Barruko zutabeak egurrez. Leihoak txikiak, hotzetik babesteko. Bizitza sukaldean egiten zen, egongelarik ez zuten,
gainera beheko sua bertan zegoen, janaria egiteko eta pertsonak bero egoteko toki bakarra zen.
Baserri mota asko aurkitu dezakegu.
Zutoizko zurajea duten baserriak.
Zurezko baserriak.
Arkupedun ezkaratzeko baserriak.
Ataririk gabeko baserriak.
Baserri asko berritu dira eta itxura ere aldatua izan da. Erosoagoak dira bizitzeko, eta nekazal edo
abeltzaintzan lan egiteko askoz ere prestatuagoak daude.
XX. mendean ez da baserririk sortu. Gaur egun 2000 baserri betirako desagertzeko zorian
daude.
Eskerrik asko! Larrun.B