GERRAREN AURREKARIAK(1890-1914)

• Alemaniaren politika – XVIII. mendetik Europan Orekaren Teoria. – Alemaniaren Batasunak (1870) oreka apurtu. – 1890era arte Bismarcken politika realpolit. – 1890etik aurrera Guilerrmo II.aren politika Weltpolit.

• II. Industrializazioa– Hazkunde ekonomiko ikaragarria: hedapen

eremua handitzeko beharra, merkatuak zabaltzeko eta lehengaiak lortzeko.

• Kolonialismoa– 1870tik aurrera inperialismoa gertatu:

potentziek beste kontinenteak menperatu nahi.

• Nazionalismoa– Gatazka nazionalistak: inperioaren nagusitasuna

eta estatu gabeko nazioen aldarrikapenak.

• Alemaniaren politikaren, II. Industrializazioaren, Kolonialismoaren eta nazionalismoaren eraginez piztu Lehen Mundu Gerra.

BLOKEEN SORRERA(1890eko hamarkadatik

aurrera)• Aliantza Hirukoitza: Alemania,

Austria-Hungaria eta Italia, Bismarcken diplomaziaren interesen arabera eratuak.

• Entente Hirukoitza: Erresuma Batua, Frantzia eta Errusia, Aliantza Hirukoitzeko erasoetatik babesteko sinatutako akordioen bidez eratua.

BALKANETAKO KRISIA

• XIX. Mendean Balkanak Otomandar Inperioaren kontrolpean – Independentzia prozesuak Balkanak ezegonkortu.– Austria-Hungariak Bosnia-Herzegobina eskuratu. – 1912-1913ko gerran turkiarrak balkanetako

penintsulatik bota.

• Ondorioak– Errusiako interes estrategikoak: Mediterraneorako

irteera.– Serbiaren interes nazionalistak: Serbia Handia sortu. – Austria-Hungariaren interes politikoak eta ekonomikoak.

BERRARMATZE POLITIKA

• Tentsioek eraginda armadak ikaragarri hasi

• Soldadutza ezarri

• Armadek, teknologia aldetik askoz ekipamendu hobea

LEGITIMAZIO IDEOLOGIKOA

• Berrindartze moral harrigarria

• Abertzaletasun sutsua indartu (Alemanian)

• Oztoporik ez gerra pizteko

GERRAREN HASIERA(1914ko ekainaren 28an)

• Frantzisko Fernando Artxidukeari Sarajevora egindako bidaian, bi atentatu jarri

• Serbiarren aldeko kide batek; Esku Beltz taldekoa

• Gerra abuztuaren hasieran deklaratu

GERRAREN BILAKAERA

• Gerrako aurkari nagusiak– Aliantza Hirukoitza– Entente Hirukoitza

• Gatazkaren faseak– Mugimendu gerra– Lubakietako gerra– 1917. urteko gerra

ATZEGUARDIAKO GERRA

• Gerra ekonomia– Milaka gizon eraman behar ziren gerra fronteetara eta

horrek gastu handiak ekarri.

• Estatuak ekonomian parte hartzeko beharra– Lehengaiak urritu, langile gehiago behar eta kontsumoa

erregulatu. – Emakumeak lantegietan lanean hasi, prezioek gora,

merkataritza trukeak zorroztu eta maileguak eskatzen hasi.

• Herrialde neutralak eta Estatu Batuak – Gerran eragina (hornitu).

GERRAREN AMAIERA(1918ko azaroaren 11n)

• Gerraren amaiera Rethondes hirian sinatu– Potentzia aliatu garaileek eta Alemaniak.

• Alemanen armadan eta atzeguardian herritarren etsipena gehitzeak gerraren amaiera azkartu

• Ententekoen porrota Estatu Batuak gerran sartzetik eta Austro- Hungariaren gainbeheratik dator

GERRAREN AZTERKETA

• Heriotza asko

• Galera materialak

• Estatu nazional berrien sorrera

• Aldaketak nazioarteko harremanetan

BAKEAREN ANTOLAKUNTZA

• Printzipio nagusiak– Lehen Mundu Gerrak garai berria hasi.

– Baldintza gogorrak ezarri Alemaniari.

– Europako mapa berriak eratu.

– Inperio kolonialak berriro banatu.

– Ez zen lan erraza izan bakea antolatzea.

• Bake itunak

– Parisen bildutakoak • Clemenceau (Frantzia), Wilson ( Estatu Batuak), Lloyd

George (Britainia Handia) eta Orlando (Italia).

– Herrialde bakoitzaren interesak• Estatu Batuetako presidenteak 14 puntu aurkeztu, bi

bereziki aipagarriak: nazionaltasunaren printzipioa ezartzea eta bakea mantenduko zuen erakundea sortzea; nazioen elkartea.

• Frantziak bi lehentasun zituen: Austro-Hungaria inperioa deusestatzea eta etsai zuen Alemania ahultzea.

• Britainia Handia Otomandar Inperioaren etorkizunaz eta britainiarren Ekialde Ertaineko presentziaz kezkatu.

• Italiak kosta Adriatikoko lurrak eskuratzeko nahia adierazi.

• Nazio Elkartearen sorrera (1919)– 1919an Parisko Biltzarra egin zen eta

Nazioen Elkartea sortu.• Bakea zihurtatzeko eta gatazkak

konpontzeko eginbeharra zuen nazioarteko erakundea.

• Versaillesko Ituna (1919)– Herrialde galtzaileekin sinatutako ituna.

Alemaniari baldintza gogorrak ezarri.

• Europako mapa berria– Austria-Hungaria, Errusia eta Turkia

galtzaileak.

– Frantzia, Italia eta Balkanetako zenbait herrialde irabazleak.

– Habsburgotarren Inperioa zatituta gelditu.

– Otomandar inperioak lurrak galdu.

– Europan estatu berriak sortu: Polonia eta Jugoslavia.

• Naziotasun arazoa– Nazioen independentzia errespetatzea,

bertakoen hizkuntza eta kultura identitatearen arabera.

– Estatu berrien baitan gutxiengo nazionalak sortu.– Beste arazo bat: muga aldaketak.

• Etorkizuneko arazoak– Alemanak ez zeuden ados Ekialdeko mugekin.– Inperioen zatiketen ondorioz sortutako estatu

berriek ez zuten egonkortasunik.