BOS DÍAS:

FAMILIARES DE JOAQUÍN ESTÉVEZ BESADA,

VENANCIO GONZÁLEZ ROMERO, CANDIDA

RODRÍGUEZ,

BOS DÍAS, FAMILIAS E AMIZADES, COMPAÑEIROS E

CAMPAÑEIRAS QUE HONRADES A MEMORIA

DAQUELAS VECIÑAS E VECIÑOS QUE NOS

PRECEDERON E ESCRIBIRON UNHA PÁXINA

FUNDAMENTAL DA NOSA HISTORIA,

BOS DÍAS CIDADANÍA E GALIZA TODA.

90 ANOS PASARON DO QUE NON FOI UN DÍA

CALQUERA, MARTES, 28 DE NOVEMBRO DE 1922, UN

DÍA E UN LUGAR, SOBREDO, QUE XA TEMOS NA

MEMORIA, POR QUE HOUBO PERSOAS QUE O

GARDARON PARA NOLO transmitir, COMO UN TESOURO:

A DIGNIDADE.

Somos o que somos como pobo por sucesos como o de Sobredo,

mareas de homes e mulleres, convocados polos sinos das igrexas

de Guillarei, Baldráns e Paramos que tocan a arrebato... Mulleres

e homes que abandonan o campo e camiñan desde Pazos de Reis,

San Estevo de Budiño, Ribadelouro, Rebordáns.... parroquias da

contorna, para conformaren unha barricada solidaria que defenda

o dereito á terra que traballan. Por iso estaban aquí. Por iso os

máis de corenta gardas civís, seis deles a cabalo, tamén estaban

aquí. Por iso despois o gobernador, tal e como relata o xornal

Galicia de Vigo, o gobernador no día dos feitos, nun hotel de

Tui, daba a sensación de home satisfeito. Por iso sabían en quen

mallaban, por iso sabían a quen mataban. Sabíano Hai 90 anos,

soubérono despois na terríbel represión iniciada no 36 e tamén o

saben hoxe.

Por iso o pobo garda a memoria, restaura a memoria, aprende da

memoria e actualiza a memoria e sen memoria non somos nada.

Por iso a importancia destas pedras, anacos de nós.

Sobredo ilumina a historia da humanidade. Desculpade agora, se

eu hoxe, tamén 25 de novembro, día contra a violencia de

Xénero, vos leo unha carta que lle escribín a Cándida Rodríguez.

Benquerida Cándida:

Quero imaxinar a túa decisión, muller aínda moza, nai de seis

criaturas, preñada, quero imaxinar o teu paso seguro, cara aquí.

Mans para traballar, corpo para querer e voz para berrar. Cándida

a túa voz, coa de Josefa Alonso Martínez, de Guillarei, ferida

nese martes, coa de tantas outras mulleres tamén estaba aquí.

Difícil é recuperarmos os nomes dos mortos, dos seres

aldraxados, difícil é escribirmos a propia historia, difícil foi o

camiño que nos levou de sermos mulleres a sermos persoas,

cidadanía, por iso Cándida, nai, preñada, muller, nese camiñar até

Sobredo, nese andar firme, contra a historia que non te incluiría,

contra o patriarcado, fuches persoa e escribes historia.

Cándida, 90 anos despois, conseguíronse moitos dereitos para a

cidadanía, a vosa morte non foi en van e supuxo a “redención”

dos foros, a República foi un breve e fermoso tempo de

entusiasmo e realidades, se vivises poderías ter votado, a

educación converteuse nun valor tamén para as mulleres; logo

unha longa ditadura fechounos na escuridade onde outra vez

ameazaba como no teu tempo a política do tricornio e do casco, e

as mulleres volvían ser corpos secuestrados nas casas, visitadoras

de igrexas, eternas menores de idade que pasaban da dependencia

legal do pai ao marido, moitas traballadoras coma ti, non tiñan os

mandos da súa vida. Cándida, unha democracia que chegou

enterrando a memoria, tamén o teu nome, mais un pobo que

restaurou esa memoria, estas pedras, este monumento. Un pobo,

hoxe, século XXI, que ve como vai perdendo os dereitos que

tanto custou conseguir, cunha lei laboral que o escraviza, que

observa atónito como a fantasma de sempre percorre Europa e a

enche de fome. Unha fantasma que nos enche de miseria, que

emprega a miseria como coartada, para ir en contra da sanidade

pública, para ir en contra da educación pública....

Hoxe somos Sobredo, cando nos indignamos pola defensa dos

nosos sectores produtivos, cando observamos a condena da nosa

mocidade a ser man de obra, cerebro, intelixencia, emigrante,

Hoxe toda a terra e dos homes e das mulleres para seren escravos.

Somos Sobredo, temos que ser máis Sobredo, esa barricada

humana en que ti tamén estás, Cándida, diante das casas, desas

persoas que perden o seu dereito constitucional teren unha

vivenda digna e son desafiuzadas, diariamente, diante dos nosos

ollos. Somos Sobredo, diante dos abusos dos bancos, nesta guerra

moderna con moitas mortes anónimas, que está aquí, cando

homes e mulleres, co seu traballo construíron o mundo en que

viven, soñárono mellor e ven roubados os seus aforros con

enganos preferentes. Somos tamén, Sobredo, Cándida, cando con

paso seguro, nai, muller, persoa, berramos contra a violencia de

xénero tolerancia cero, cando nomeamos: Julia, Juventina, Iria e

Marisol, as catro mulleres galegas asasinadas, vítimas da

violencia machista este ano.

Somos Sobredo, Xaquín, Venancio, Cándida, cando

defendemos a dignidade do traballo, o dereito da sanidade

pública e universal, da educación pública, o dereito a vivirmos en

galego e sermos felices aquí. Porque queremos vivir aquí e volver

felices cada ano a Sobredo para iluminar o mundo coa vosa loita

que non foi en van.

Grazas Cándida, pola lección que nos destes, polo teu andar

seguro, por ser unha solidaria cidadá, grazas, polo voso legado de

liberdade.

Marga do Val.