Materiaren propietateak
Transcript of Materiaren propietateak
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
IRTENAURREKOA
IRAKURGAIA
ESKEMA
BALIABIDEAK
INTERNET
JARDUERA
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
Irakurgaia
«Alfajorea egiteko nik esandako guztia prestatu behar duzu. Hona hemen: pitxerkada bat ezti zuri. Hiru libra-erdi hur eta libra bat arbendol, txigortuta eta puskatuta. Ontza eta erdi kanela-hauts. Bi ontza anis-belar, launa adarme iltze eta martorri, txigortuta eta ehota. Libra bat sesamo txigortu. Zortzi libra ehotzeko hauts, gatzik eta legamiarik gabeko eta labean ongi-ongi erretako ogi-erroskoetatik atereak. Libra-erdi azukre hartu eta egin urazukrea, eta ondoren, gehitu eztia. Eztia hazten denean, bota osagaiak, hiru eskutada irin galbahetu eta ehotzeko hautsa. Ondoren, eho hori guztia, behar bezala nahasita gera dadin».Testu hori Erdi Aroko arabiar errezeta baten zati bat da; gaur egun ere errezeta hori erabiltzen dute Medina Sidoniako (Cadiz) gozogileek, alfajoreak egiteko.Gaur egun, ez dugu librarik eta ontzarik erabiltzen masa neurtzeko, ez eta pitxerkadarik ere bolumena neurtzeko.Nazioarteko Unitate Sistema daukagu gaur egun, eta ia herrialde guztiek erabiltzen dute.
IRTENAURREKOA
Alfajoreak egiteko osagaiak
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
Magnitude eratorriak
AzaleraBolumenaDentsitatea
Edukien eskema
Materia
PropietateakNeurriak
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
Oinarrizko magnitudeak
LuzeraMasaTenperaturaDenbora
Zientzia zure esku
Bi aldagairen arteko erlazioaren adierazpen grafikoa
HASI
IRTENAURREKOA
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
HASI
Unitatearen azalpenerako baliabideak
IRTENAURREKOA
Materiaren propietateak
Zer unitate erabiliko dugu?
Materiarenpropie-tateak
Neurriak Luzera Masa
Tenperatura Denbora Azalera Bolumena Dentsitatea
Adierazpen grafikoa egitea
Estekak
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
Materiaren propietateak
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
IRTENAURREKOA
Propietate orokorrak Berariazko propietateak
ZULATU PUXIKA
Materia guztiaren ezaugarriak:
- Masa
- Bolumena
AIREA AIREA
Masa du.Espazioa hartzen du
Substantziak bereizteko balio dute.
ZuraGrafitoa
Substantziak bereizteko, haien ezaugarrien berri izan behar da:
Kolorea
Usaina
Zaporea
Dentsitatea
Egoera fisikoa
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
Masa du.Espazioa hartzen du
Materiaren propietateak
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
IRTENAURREKOA
Materia guztiaren propietateak:
- Masa
- Bolumena
AIREA
Airerik gabe, masa txikiagoa
du
Berariazko propietateak
Substantziak bereizteko balio dute
ZuraGrafitoa
Substantziak bereizteko, haien ezaugarrien berri izan behar da:
Kolorea
Usaina
Zaporea
Dentsitatea
Egoera fisikoa
ATZERA
Propietate orokorrak
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
Neurriak
IRTENAURREKOA
Magnitude fisikoak
Neur edo kuantifika daitezkeen propietateak (luzera, masa, azalera, bolumena eta abar).
Mahaiaren luzera
Lau esku-azpi
Hiru arkatz
Unitatea
Oinarrizko magnitudeakNeurri zuzen baten bidez adierazten dira, elkarrekiko independenteak dira eta elkarren arteko konbinazioen bidez adierazten dira gainerakoak.
Luzera(m)
Masa(kg)
Denbora(s)
Magnitude eratorriak
Oinarrizko magnitudeen konbinazio matematikoa
Azalera(m2)
Bolumena(m3)
Dentsita-tea
(kg/m3)
Nazioarteko Unitate Sistema: magnitude bakoitzari neurri-unitate bat ematen dio (m, kg, s, ºC eta abar.)
NEURKETA-ERROREAK
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
Neurriak
IRTENAURREKOA
Magnitude fisikoak
Neur edo kuantifika daitezkeen propietateak (luzera, masa, azalera, bolumena eta abar).
Mahaiaren luzera
Lau esku-azpi
Hiru arkatz
Unitatea
Nazioarteko Unitate Sistema: magnitude bakoitzari neurri-unitate bat ematen dio (m, kg, s, ºC eta abar.)
0,59 m 0,61 m 0,60 m
Neurketa-errorea?
Neurri aritmetikoa
0,59 + 0,61 + 0,60 1,8
= =
3 30,60
ATZERA
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
Materiaren propietateak
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
IRTENAURREKOA
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
Platinozko eta iridiozko barraMetroa luzera-unitate gisa definitzen du
Luzera
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
IRTENAURREKOA
Unitatea eta sinboloa Baliokidetasuna metrotan
Kilometroa (km) 1.000 m
Hektometroa (hm) 100 m
Dekametroa(dam) 10 m
Metroa (m) 1 m
Dezimetroa (dm) 0,1 m
Zentimetroa (cm) 0,01 m
Milimetroa (mm) 0,001 m
Mikrometroa (μm) 0,000001 m
Metroaren multiploak eta azpimultiploak
1,67 m
=
167 cm
2,5 cm
=
0,025 m
Unitate-aldaketak
Nazioarteko Sistema
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
Kilogramoaren patroia masa-unitate gisa
Nazioarteko Sistema
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
Masa
IRTENAURREKOA
Unitatea eta sinboloaBaliokidetasuna
kilogramotan
Tona (t) 1.000 kg
Kilogramoa (kg) 1 kg
Hektogramoa (hg) 0,1 kg
Dekagramoa (dag) 0,01 kg
Gramoa (g) 0,001 kg
Decigramoa (dg) 0,0001 kg
Zentigramoa (cg) 0,00001 kg
Kilogramoaren multiploak eta azpimultiploak
Balantzak
ElektronikoaBetikoa
SAKATU MASA
NEURTZEKO
Masa
Gramo-ehunenekoak
HANDITU
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
Kilogramoaren patroia masa-unitate gisa
Nazioarteko Sistema
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
Masa
IRTENAURREKOA
Unitatea eta sinboloaBaliokidetasuna
kilogramotan
Tona (t) 1.000 kg
Kilogramoa (kg) 1 kg
Hektogramoa (hg) 0,1 kg
Dekagramoa (dag) 0,01 kg
Gramoa (g) 0,001 kg
Dezigramoa (dg) 0,0001 kg
Zentigramoa (cg) 0,00001 kg
Kilogramoaren multiploak eta azpimultiploak
Balantzak
DOITASUNA +-
ATZERA
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
Kilogramoaren patroia masa-unitate gisa
Nazioarteko Sistema
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
Masa
IRTENAURREKOA
Unitatea eta sinboloaBaliokidetasuna
kilogramotan
Tona (t) 1.000 kg
Kilogramoa (kg) 1 kg
Hektogramoa (hg) 0,1 kg
Dekagramoa (dag) 0,01 kg
Gramoa (g) 0,001 kg
Dezigramoa (dg) 0,000 1 kg
Zentigramoa (cg) 0,00001 kg
Kilogramoaren multiploak eta azpimultiploak
ElektronikoaBetikoa
Masa SAKATU MASA
NEURTZEKO
Masa patroia (pisua)
Balantzak ATZERA
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
Kilogramoaren patroia masa-unitate gisa
Nazioarteko Sistema
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
Masa
IRTENAURREKOA
Unitatea eta sinboloaBaliokidetasuna
kilogramotan
Tona (t) 1.000 kg
Kilogramoa (kg) 1 kg
Hektogramoa (hg) 0,1 kg
Dekagramoa (dag) 0,01 kg
Gramoa (g) 0,001 kg
Dezigramoa (dg) 0,0001 kg
Zentigramoa (cg) 0,00001 kg
Kilogramoaren multiploak eta azpimultiploak
ElektronikoaBetikoa
Masa
OrekaBalantzak ATZERA
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
Tenperatura
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
IRTENAURREKOA
2 ºC
10 ºC
Airea 10 ºC-tan
Beroaren transmisioa
Izotza
Ura
Tenperatura-unitatea
ºC K
100
0
-273
Celsius graduak Kelvin
Nazioarteko Sistema
373
273
0
Tenperatura-igoera
SAKATU T.ª IGOTZEKO
0 ºC
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
Tenperatura
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
IRTENAURREKOA
2 ºC
10 ºC
Airea 10 ºC-tan
Izotza
Ura
ºC K
100
0
-273
Celsius graduak Kelvin
373
273
0
SAKATU T.ª IGOTZEKO
ATZERA
Tenperatura-igoera
20 ºC
Nazioarteko Sistema
Beroaren transmisioa Tenperatura-unitateak
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
Tenperatura
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
IRTENAURREKOA
2 ºC
10 ºC
Airea 10 ºC-tan
Izotza
Ura
ºC K
100
0
-273
Celsius graduak Kelvin
373
273
0
ATZERA
Tenperatura-igoera 100 ºC
Nazioarteko Sistema
Beroaren transmisioa Tenperatura-unitateak
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
Denbora
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
IRTENAURREKOA
Segundoak
Nazioarteko Sistema
Minutuak
Orduak
Minutua (min): 60 segundoko (s) denbora-tartea
Ordua (h): 60 minutuko denbora-tartea
Eguna (d):24 orduko denbora-
tartea
Urtea: 365 eguneko denbora-tartea
Mendea: 100 urteko denbora-tartea
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
Azalera
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
IRTENAURREKOA
Nazioarteko Sistema
Unitatea eta sinboloaBaliokidetasuna metro
koadrotan
Kilometro koadroa (km2) 1. 000.000 m2
Hektometro koadroa (hm2) 10.000 m2
Dekametro koadroa (dam2) 100 m2
Metro koadroa (m2) 1 m2
Dezimetro koadroa (dm2) 0,01 m2
Zentimetro koadroa (cm2) 0,001 m2
Milimetro koadroa (mm2) 0,000001 m2
Metro koadroaren multiploak eta azpimultiploak
Azalera-unitatea
Forma erregularreko objektuak:
Oinarria
Altuera
Oinarria x altuera2
Objektu zirkularrak:
Azalera
π x r 2
Hirukia
Zirkulua
Forma irregularreko objektuak:
Irudi erregularren
azaleraren
batura
Iritzizko kalkulua
Azalera nola neurtzen den
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
Bolumena
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
IRTENAURREKOA
Edukiera
1 km3 1.000.000.000 kL
1 hm3 1.000.000 kL
1 dam3 1.000 kL
1 m3 1.000 L (1kL)
1 dm3 1 L
1 cm3 1 mL
1 mm3 0,001 mL
Bolumenaren eta edukieraren arteko baliokidetasunak
Unitatea eta sinboloa
Baliokidetasu-na litrotan
Kilolitroa (kL) 1.000 L
Hektolitroa (hL) 100 L
Dekalitroa (daL) 10 L
Litroa (L) 1 L
Dezilitroa (dL) 0,1 L
Zentilitroa (cL) 0,01 L
Mililitroa (mL) 0,001 L
Bolumena
Litroaren multiploak eta azpimultiploak
Nazioarteko Sistema Bolumen-unitatea
Bolumena nola neurtzen den
Forma erregularreko solidoak:
1 m1 m
1 m 1m x 1m x 1m
=
1m3
Kutxa
Forma irregularreko solidoak:
Objektuarenbolumena
Solidoa
Likidoak Gasak:
Likidoaren bolumena
Hasierako bolumena
Amaierako bolumenaGasaren bolumena
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
Dentsitatea
IRTENAURREKOA
Substantzia Dentsitatea (g/cm3)
Ura 1,0
Olioa 0,9
Gasolina 0,7
Beruna 11,3
Burdina 7,9
Merkurioa 13,5
Zenbait substantziaren dentsitateak
Ura(dentsitate handiagoa)
Litro bat olioren masa 900 g-koa da
Litro bat uren masa 1.000 g-koa da
Dentsitatea nola neurtzen den
Dentsitatearen definizioa:
Masa kg
Bolumena m3
Nazioarteko Sistema
Dentsitate-unitatea
Olioa(dentsitate txikiagoa)
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
Bi aldagairen arteko erlazioa
IRTENAURREKOA
Denbora (min) Tenperatura (ºC)
0 18
1 18
2 32
5 45
7 60
9 74
11 88
13 100
15 100
Adierazpen grafiko bat marrazteko urratsak
1 Paper-milimetratuan koordenatu-ardatzak marraztuko ditugu.
Ura
Termometroa
2 Puntuak grafikoan adieraziko ditugu.
3 Grafikoa marraztuko dugu.
Denbora (min)0 1 3 5 7 9 11 13 15
Te
np
era
tura
(ºC
)
100
80
60
40
20
0
HASI
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
Estekak
HASI
IRTENAURREKOA
Espainiako Metrologia Zentroa
SARTU WEBORRI HONETARA
Neurria
SARTU WEBORRI HONETARA
NATURA ZIENTZIAK, DBH 1Materiaren propietateak
HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA
HASI
IRTENAURREKOA