Mixteco de Ocotepec NT

534
NUEVO TESTAMENTO EN EL MIXTECO DE OCOTEPEC La Liga Bíblica Las Sagradas Escrituras para Todos

Transcript of Mixteco de Ocotepec NT

  • NUEVO TESTAMENTO

    EN EL MIXTECO DE OCOTEPEC

    La Liga BblicaLas Sagradas Escrituras para Todos

  • El Nuevo Testamento en el mixteco de Ocotepec

    La Liga Bblica 1M primera edicin 1977 [mie] La Liga Bblica versin electrnica 2009

    Publicado por

    La Liga Bblica 1977

    Se permite copiar, distribuir y comunicar pblicamente esta obra bajo las siguientes condiciones:

    Reconocimiento. Reconozca a la Liga Bblica los derechos que tiene en la impresin o distribucin de esta obra, deslindndola de responsabilidad alguna por cualquier uso que se le de a la presente publicacin.

    No comercial. No puede utilizar esta obra para fines lucrativos.

    Sin obras modificadas. No se puede alterar, transformar o generar una obra a partir de sta.

  • PRLOGO

    Este libro es la parte de las Sagradas Excrituras que constituye el Nuevo Testamento de nuestro Seor Jesucristo, el cual ha sido traducido al idioma mixteco del oeste del distrito de Tlaxiaco, estado de Oaxaca.

    El Nuevo Testamento fue escrito originalmente en el idioma griego. Esta traduccin al mixteco est basada en el manuscrito griego llamado Textus Receptus, que fue el que utiliz Casiodoro de Reina en 1569 para hacer su traduccin al espaol. Cipriano de Valera tambin lo utiliz en su revisin de 1602.

    Los traductores del Nuevo Testamento al mixteco, al emprender su terea, tuvieron dos objetivos principales: 1) tratar de comprender a fondo el significado que el original expresa, y para sto, se refirieron al manuscrito griego y a varios comentarios de la Biblia; y 2) tratar de comunicar este significado lo ms natural y claramente posible en el idioma mixteco. Para realizar esta labor, los traductores contaron con la valiosa cooperacin de varios habitantes nativos del rea mixteca, por lo cual desean expresarles su ms profunda gratitud.

    Hay algunas palabras griegas que tienen un significado muy complejo y no se pueden traducir al mixteco con una sola palabra. Es por eso que en ocasiones ha sido necesario expresar las por medio del uso de dos o tres palabras mixtecas, o usar frases descriptivas ms largas para expresar mejor el significado exacto del texto original.

    La gramtica vara mucho entre el griego y el mixteco. Si se tradujeran literalmente las figuras o formas retricas del griego, a veces no se entenderan o se entenderan mal en el mixteco. Por lo tanto, los traductores han procurado expresar el significado del original de una manera natural en el mixteco. Para lograrlo, han escogido las construcciones gramaticales, el orden de las oraciones, las figuras retricas y el estilo propio, no del griego ni del espaol, sino del mixteco.

    En algunos casos, para poder comunicar a los hablantes del mixteco el mismo mensaje que el original en griego comunicaba a los lectores de la antigedad, los traductores han decidido explicar detalladamente y

  • con claridad aquella informacin que se encuentra slo implcita en el manuscrito griego.

    La traduccin mixteca contiene unas referencias que varan un poco de las que se encuentran en la traduccin al espaol; el propsito de estas referencias es que sirvan de ayuda a aquellos que apenas comienzan a estudiar la Biblia.

  • ACLARACIONES

    En el mixteco la letra x se pronuncia como en la palabra Xola en castellano. Se pronuncia como en las siguientes palabras mixtecas: xn la cabeza ixi el pelo xc la sobrina xtn la nariz xo la falda de lana xc n vende usted

    Las 5 vocales del mixteco son las mismas como en el castellano. Tambin se encuentran nasalizadas, es decir, la palabra se pronuncia con aire saliendo por la nariz. Estas palabras tienen la letra n al final de la palabra para indicar que las vocales son nasalizadas. Fjense en los siguientes pares de palabras cmo cambia la pronunciacin cuando se escribe la n al final. ca el metal cu ciego can acostumbrarse cun amarillo tut el papel xehe el anillo tutun la lea xhen la grasaAs que, todas las palabras con vocales nasalizadas terminan con n. La n no se pronuncia como en el castellano, sino que indica la nasalizacin de las vocales.

    La letra h no es como la del castellano. En el castellano no se pronuncia, pero en el mixteco es una letra muy importante. Indica una pausa entre dos vocales, y sirve para indicar la diferencia entre palabras como stas: nd la caa sama cambiar ndh el tenate sahma la ropa ndeyu la comida ya la cancin ndhy el lodo yaha el chile cn d t l quiere el animal cuhn d t l amarrar el animal

    Los Tonos

    El mixteco es una lengua muy hermosa por ser tonal. Tiene muchas palabras con las mismas letras, pero cambian de tono.

    Hay tonos altos, de los cuales se dice en mixteco: sca tch .Se indican estos tonos altos con el acento alto sobre las vocales, as:

  • Las siguientes palabras se pronuncian con tono alto en la primera vocal: chlu el gato jca d l est andando sma cambia ndco a ella est moliendoLas siguientes palabras se pronuncian con tono alto en ambos vocales: yt el mecapal vih la puerta jca lejos yh d el tiene miedoTambin hay tonos bajos, de los cuales se dice en mixteco: snu tch .Se indican estos tonos bajos con el acento bajo sobre las vocales, as: Las siguientes palabras se pronuncian con tono bajo en la primera vocal: te el hombre cu la carne qusi la olla ndo quedarLas siguientes palabras se pronuncian con tono bajo en la segunda vocal: sa el pjaro yav el hoyo uhn el fuego tac el nidoLos tonos medios no necesitan signo. Vase por ejemplo estas palabras que no tienen ni tonos altos ni tonos bajos, sino tonos medios: quiti el animal ndute el agua vehe la casa yuu el petateAs que, los tres tonos son bajo, medio y alto, y son ms o menos como las notas musicales o solfa: do mi sol.

    El tono bajo se puede comparar con la solfa do. El tono medio se puede comparar con la solfa mi. El tono alto se puede comparar con la solfa sol. Vase los cambios de tono en la primera vocal de las siguientes palabras: yh color caf yaha chile yha pasarEnseguida hay tres palabras que nos muestran los tres niveles de tono: Yh d l tiene miedo yuh d su boca de l yh d l tendr miedo

    Ahora vase como se cambian estas palabras que tienen las mismas letras, pero cambian de tono: vico la fiesta chvi d l est leyendo vc la nube cahvi d l va a leer yucu el cerro nquete a ella est lavando yc la hierba naquete a ella va a lavar iin uno cna d l est llamando n nueve cana d l va a llamar

  • Ahora, para acostumbrarnos a leer los tonos, vamos a pronunciar despacio las siguientes frases, fijndonos muy bien en los tonos: vha y est bueno sch ll el nio jn d cahvi d l sabe leer cun sv est lloviendo cuun sv va a llover csi in ni yo estoy contento csi in n usted est contento

  • NDICE SAN MATEO ...........................................................................1SAN MARCOS .......................................................................69SAN LUCAS .........................................................................110SAN JUAN ..........................................................................181HECHOS .............................................................................232ROMANOS ..........................................................................3021 CORINTIOS ......................................................................3312 CORINTIOS ......................................................................358GLATAS ............................................................................376EFESIOS ..............................................................................387FILIPENSES .........................................................................397COLOSENSES ......................................................................4041 TESALONICENSES ...........................................................4112 TESALONICENSES ...........................................................4171 TIMOTEO .........................................................................4212 TIMOTEO .........................................................................429TITO ...................................................................................435FILEMN ............................................................................439HEBREOS ............................................................................441SANTIAGO ..........................................................................4621 PEDRO .............................................................................4702 PEDRO .............................................................................4781 JUAN ...............................................................................4832 JUAN ...............................................................................4903 JUAN ...............................................................................492JUDAS ................................................................................494APOCALIPSIS ......................................................................497

  • 1

    Lista nsa nquiji tat Jesucristo (Lc. 3.2338)

    1 Yh cu lista nsa n nquiji tat Jesucristo. De ma y cu tat rey David, de David n nquiji n tat Abraham.

    2Abraham n ncuu d tat Isaac,

    de Isaac n ncuu d tat Jacob, de Jacob n ncuu d tat Jud jn nd an d.

    3De Jud n ncuu d tat Fares

    jn Zara, de nan nd d n ncuu Tamar. De Fares n ncuu d tat Esrom, de Esrom n ncuu d tat Aram.

    4De Aram n ncuu d tat

    Aminadab, de Aminadab n ncuu d tat Naasn, de Naasn n ncuu d tat Salmn.

    5De Salmn n ncuu d tat Booz,

    de nan d n ncuu Rahab. De Booz n ncuu d tat Obed, de nan d n ncuu Rut. De Obed n ncuu d tat Isa.

    6De Isa n ncuu d tat David,

    te n ncuu rey. De rey David n ncuu d tat Salomn, de nan d, xihna c n ncuu a ash Uras.

    7De Salomn n ncuu d tat

    Roboam, de Roboam n ncuu d tat Abas, de Abas n ncuu d tat Asa.

    8De Asa n ncuu d tat Josafat,

    de Josafat n ncuu d tat Joram, de Joram n ncuu d tat Uzas.

    9De Uzas n ncuu d tat Jotam,

    de Jotam n ncuu d tat Acaz, de Acaz n ncuu d tat Ezequas.

    10De Ezequas n ncuu d tat

    Manass, de Manass n ncuu d tat Amn, de Amn n ncuu d tat Josas.

    11De Josas n ncuu d tat

    Jeconas jn nd an d, ma tiempo j cuhn nd nchiv Israel preso jond nacin Babilonia.

    12De t n yo nd ji cun, de

    Jeconas n ncuu d tat Salatiel. De Salatiel n ncuu d tat Zorobabel.

    13De Zorobabel n ncuu d tat

    Abiud, de Abiud n ncuu d tat Eliaquim, de Eliaquim n ncuu d tat Azor.

    14De Azor n ncuu d tat Sadoc,

    de Sadoc n ncuu d tat Aquim, de Aquim n ncuu d tat Eliud.

    15De Eliud n ncuu d tat Eleazar,

    de Eleazar n ncuu d tat Matn, de Matn n ncuu d tat Jacob.

    16De Jacob n ncuu d tat Jos,

    te n ncuu yi Mara. De Mara n ncuu a nan Jess, Y nn Cristo.

    17De jond Abraham de jond

    David de n ncuu x cm tat. De

    TUHUN VAHA JA NI NTEE SAN MATEO

  • 2

    jond David de jond t cuhn nd nchiv Israel preso nacin Babilonia de n ncuu tucu x cm tat. De jond t n jhn nd ji preso de jond n ncacu Cristo, suni n ncuu x cm c tat.

    J n ncacu Jesucristo (Lc. 2.17)

    18De j n ncacu Jesucristo de

    scun n ncuu: Nan y Mara, ja n ncunda j cunde a jn Jos. De jond t nchha ca cunde a jn d, de n jchun she a n nsh Espritu Santo.

    19De Jos, te j cunde a jn,

    chi te nd cu d. De ndu cn d cuha d thun cano a, chi sa cn d j n jncui yuh-ni j m cnde d jn a.

    20De juni scun ncani in d, de

    n sthn jni n d j n nquenda-ni iin ngel ma Jtoh Y Dios n d, de n nchn y jn d: Jos, she tat David, m cyh n cueca n ash n Mara, chi she a j cacu, vji ji jond n ma Espritu Santo.

    21De cacu iin she yi a. De

    scnan n ji Jess, chi ma ji cu Y j sccu nd nchiv n cuchi ji, ncach ngel.

    22Scun n ncuu ndc tiu yh,

    tcua quee nda thun Jtoh Y Dios j n nchn te n nacani thun y jond janahn. De scun n nchn d: 23 Coo iin ahan ll, de nhn

    she ji,de sccu ji iin she yi,de cunan sch cun

    Emanuel.

    Cch tut. De sv yh cch: Y Dios nd y jn .

    24De n ndoto Jos, de n nsh

    d t n ncach ngel Jtoh Y Dios n d. De n jeca d Mara n ncuu a ash d.

    25De ndu n nquxn d jn a,

    chi jond n sccu a she yi xhna hn a. De n scnan d ji Jess.

    J n nquenda nd te mago n y

    2 De t n ncacu Jess in u Beln nd Judea, de tiempo cun ttn rey Herodes. cun de jac te ndch j scuha squ tin, n nquiji jc nd d ichi n qunda ncandi, de n nquenda d ciudad Jerusaln.

    2De n jc thn nd d nchiv:

    N cu n y sch j n ncacu j cuu rey nchiv hebreo? Chi ichi n qunda ncandi n jin nd s iin tin chn j cu sea j n ncacu ji. De vji nd s j chihn s ji, ncach d.

    3De rey Herodes, t n jini d

    thun cun, de n ncunhn in d, jond jn ndc nchiv Jerusaln.

    4De n nastt d ndc st

    chn jn ndc te sthn ley janahn n nchiv. De n jc thn d nd te cun n cu n cacu Cristo, cch tut.

    5De n ncach nd d n rey:

    In u Beln nd Judea. Chi scun cch n tt j n ntee te n nacani thun y jond janahn: 6 Nd ndh nchiv u Beln

    nd Jud,chn c u n ns c nd

    c u j chn in Jud.

    SAN MATEO1 , 2

  • 3

    Chi suu in u n quee iin Y j tatn,

    de coto y nchiv ma n Israel, ncach Y Dios.

    Cch tut.7

    cun de Herodes n ncana yuh d nd te ndch j nn mago. De n jc thn vha d n quv cu j n nquenda tin cun.

    8De n ntaj d nd te cun j

    quhn d u Beln. De n nchn d: Cuhn nd n de cthn vha n n cu n y sch ll. De t n nanihn nd n ji, de quiji n cach thun n n s, tcua suni quchihn ma s ji, ncach rey.

    9De t n jini nd d thun j

    n nchn rey, de cuhn nd d. De ma tin chn j n jin d ichi n qunda ncandi, n jcs n cuhn n nd d jond n nquenda n y sch ll, de cun n jencui.

    10De t n jin nd d j n

    jencui tin, de n ncusi ndas in d.

    11De n jn nd d n nquvi d

    in vehe, de n jin d n sch ll jn nan ji Mara. De n jcu jt nd d n ji, de n nchihn d ji. De n nacune nd d jtn d, de n nsc d oro jn incienso jn sja gu n ji.

    12cun de n sthn jni n

    nd d, de n ncach n d j m qunohn d n Herodes. De inc ichi cunohn d u d.

    J n jinu Jos cuhn nd d Egipto13

    De t cunohn nd te mago, de n sthn jni n Jos j iin ngel ma Jtoh Y Dios n

    nchn y jn d: Naco de cunu n quhn n jn sch ll jn nan ji jond nacin Egipto. De cun cunde n jond cach thun n n n. Chi Herodes ja atin nanduc d sch ll j j cahn d ji, ncach y.

    14De n ndoto Jos. De cuhn d

    jn sch ll jn nan ji, de n jica u nd d cuhn d Egipto.

    15De cun n nde d jond n

    jh Herodes. De scun n ncuu tcua quee nda thun Jtoh Y Dios j n nchn te n nacani thun y janahn: Jond nacin Egipto n ncana n She n vji ji, ncach Y Dios, cch tut.

    J n ntatn Herodes j n c nd te iqun

    16cun de n jin Herodes j

    scun n sthv nd te mago d, de n nqut ndas in d. De n ntaj d nd soldado cuhn, de n jahn ndc te iqun j cuy jn j ll c j y in u Beln jn ndc u atin. Chi ja n jc thn vha d nd te mago nsaa tiempo n ncuu j n ncacu Jess.

    17De scun n nquee nda thun

    j n nchn Jeremas, te n nacani thun y jond janahn, chi n nchn d: 18 In regin Ram n jini n

    j jcu de jcu ch.Chi nd ahan cu tat Raquel,

    jcu a jh she a,de ndu cn ndusi in nd a,

    chi n jh nd ji.Cch tut.

    19cun de n jh Herodes. De

    n sthn jni n Jos j iin ngel Jtoh Y Dios n nchn y jn d jond n nd d Egipto:

    SAN MATEO2

  • 4

    20Naco de qunohn n nacin

    n Israel jn sch ll jn nan ji. Chi ja n jh nd te j ndc cahn sch ll j ncu, ncach ngel.

    21cun de n naco d, de

    cunohn d Israel jn sch ll jn nan ji.

    22De n nhn d thun j Arquelao

    n ncu d n ndyi tat d Herodes, de ma d ttn in regin Judea. De yh d j qunohn d cun. De n sthn jni n d j n quhn d regin Galilea, de cuhn d.

    23De n nquenda nd d cun,

    de n nde d u nn Nazaret. Scun n ncuu tcua quee nda thun j n nchn nd te n nacani thun Y Dios janahn. Chi n ncach d j chn nchiv j te u Nazaret cu Jess.

    Thun Juan te scundut (Mr. 1.18; Lc. 3.19, 1517; Jn. 1.1928)

    3 De n jica tiempo, de n nquenda Juan te scundut jond n uhun th nd Judea, de suha ncani d thun:

    2Nacani in nd n j sndo n

    cuchi n, chi ja n ncuatin ma Y nd andiv j tatn y n n, ncach d.

    3De Isaas, te n nacani thun

    Y Dios jond janahn, suha n ntee d thun Juan n tut:

    Coo iin te j cana jee jond n uhun th:

    Sh tha nd n ma n, chi quenda ma Jtoh .

    De sh nd n tiu nd, chi vji y, cach d.

    Ncach Isaas.4

    De sahma hn Juan cu ixi camello, de nhn iin cinturn ii

    chjin d. De j tc d cu tca langosta jn ndxi yc.

    5De nchiv ciudad Jerusaln jn

    ndc nchiv regin Judea jn nchiv nd atin yuh yte Jordn, n nquenda nd ji n d.

    6De n nacani nda nd ji cuchi

    ji n Y Dios, de n scundut d ji in yte Jordn.

    7De t n jin d j vji cuh te

    grupo fariseo jn te grupo saduceo n scundut d, de n nchn d: Va she c cu nd n, chi xn n t cu c. A jni in nd n j cuu cunu n ccu n n castigo xn j quiji?

    8Tsa de sh nd n tiu vha,

    de scun sthn n j n nacani ndija in n j sndo n cuchi n.

    9De m cn in nd n chn n

    j cuu ccu n squ j cu n tat Abraham. Chi chn ni jn nd n j cuu sh Y Dios j ndc y yh nduu she Abraham j candja vha, de t cn y.

    10De cu nd n t cu tndh

    j ndu jhe jvx vha. De mitan de ja y tha Y Dios j cuha y castigo xn, t cu n y tha iin ca j quehnd jond yoho utun. Tsa de sh y jn nd n t cu n sh y jn ndc utun j ndu jhe jvx vha, j thnd de cy n hn.

    11De nduh chi jn ndute

    scundut n nd n, de cun cu j sthn n j n nacani in n j sndo n cuchi n. De Y j quiji, chi modo j scundut y nd n cu j cuha y Espritu Santo cunde in n nd n, de poder y cu t cu uhn. De Y j quiji chi chn ndas c y ns

    SAN MATEO2 , 3

  • 5

    nduh. Chi ndu chn cuit ni n y, ni j cuet y nduh vs iin tiu ll c j cuiso n njn y.

    12De sh y t sh te stch

    trigo, chi sh sn y nchiv vha jn nchiv nhn, t cu n cndoo trigo j que sn paja. De nastt y trigo y ndvi in yac y. Sochi paja chi teuhn y n hn j m ndhv cuit, ncach Juan.

    J n jendut Jess (Mr. 1.911; Lc. 3.2122)

    13cun de n nquee Jess

    regin Galilea, de n nquenda y yte Jordn n y Juan, tcua scundut d y.

    14Sochi ndu cn Juan scundut

    d y, chi n nchn d jn y: Sa cnu j scundut ma n sn, de nsa cu j sa n s vji n? ncach d.

    15De n nchn Jess jn d:

    Ndu chi sh n, chi scun cnu j squncuu ndc j ttn Y Dios, ncach y. cun de n scundut d y.

    16De t n ncuu n jendut y, de

    n nquee y ndute. De n nune-ni n nd Y Dios andiv, de n jin y j cun Espritu Y Dios vji, de c t c iin paloma, de n jn xn y.

    17De ichi andiv n nchn iin

    thun: Yh cu She n j mn ndas n jn, de csi ndas in ni jn, ncach.

    J n jito tn tch Jess (Mr. 1.1213; Lc. 4.113)

    4 cun de n jn Jess jond n uhun th n nsh

    Espritu Santo. Chi cun coto tn tch chn y, chi cn j sh y cuchi.

    2De n yo ndit in y xico

    ndu xico u, s de n nquiji sco n y.

    3De n nquenda ma tch

    chn j coto tn ji y, de n nchn jn y: T ma n cu Sehe Y Dios de chn n j nd y yh n ndu st caj n, ncach.

    4De n nchn y jn: Ndu chi

    ys n tut : Ns mthn-ni st cu j tc nchiv, chi suni jn ndc thun j chn Y Dios, ncach y.

    5cun de cuhn tch

    chn jn y jond Jerusaln j cu ciudad . De n jani ji y xn torre templo.

    6De n nchn ji jn y: De t

    She Y Dios cu n, de squncava n ma n jond n hn, chi sccu y ndh. Chi scun ys n tut:

    Tet y nd ngel y j coto ndh.

    De canee nd y ndh,tcua m scchihi n jh n

    n y.Cch tut, ncach tch.

    7De n nchn Jess: Ndu chi

    suni ys c n tut j m ct tn nchiv Jtoh ji Y Dios, sccu y ji ndu, ncach y.

    8De tch chn n jeca tucu

    ji y cuhn ji jn y xn iin yucu scn ndas. De n sthn ji ndc nacin n chn ayv n y, de vi ndas c ndihi.

    9De n nchn jn y: Ndc

    yh taji n n n, de t cuii jt n chihn n nduh, ncach.

    SAN MATEO3 , 4

  • 6

    10cun de n nchn Jess

    n tch: Satans, cujiyo cuhn, chi ys n tut j n chhn nchiv ma Jtoh ji Y Dios, de n mthn-ni y sat ji, ncach y.

    11cun de n ncujiyo-ni tch

    chn cuhn. De n nquenda nd ngel Y Dios n nchinde nd y.

    J n nquijh Jess ncani y thun regin Galilea

    (Mr. 1.1415; Lc. 4.1415)12

    De t n nhn Jess thun j yh Juan veca, de cunohn y regin Galilea.

    13De ndu n nd y u Nazaret,

    chi n jhn y n nde y u Capernaum. De u cun c yuh mar, ma regin Zabuln jn Neftal.

    14De scun n ncuu tcua quee

    nda thun n ntee Isaas, te n nacani thun Y Dios janahn: 15 Regin Zabuln jn Neftal,

    ichi j cuhn yuh mar, lado yte Jordn n qunda ncandi,

    jn regin Galilea n nd nchiv nd c nacin j ndu jn thun y.

    16 Nchiv cun chi modo n ne nd ji,

    de stu y luz y n ji.De nchiv ja atin na, nhn ji

    thun vha ndas,suu thun j sccu y n ji.

    Ncach Isaas.17

    De jond quv cun n nquijh Jess ncani y thun, de scun n nchn y: Nacani in nd n j sndo n cuchi n, chi

    ja n ncuatin Y nd andiv j tatn y n n, ncach y.

    J n ncana y cm te tin tiac (Mr. 1.1620; Lc. 5.111)

    18De jca Jess yuh mar Galilea

    cuhn y. De n jin y n te, de an nd d. De iin d cu Simn j suni nn Pedro, de inc d cu Andrs. De te tin tiac cu nd d, de chhun d unu d in mar.

    19De n nchn y jn nd

    d: Cuniqun nduh n chn, de nash n ndh te j nhn cuh nchiv j candja nduh, t cu n nhn n tiac, ncach y.

    20cun de n sndo nd d-ni

    unu d, de n jcuniqun d y.21

    De n jica y jac c, de n jin y n c te, de suni an nd d. De cu d Jacobo jn Juan, nd she Zebedeo. De nd d in barco jn tat d Zebedeo, nchicatn d unu d. De suni n ncana y nd d j cuniqun d y.

    22De n sndo d-ni tat d jn

    barco, de n jcuniqun d y cuhn d.

    J n sthn y n cuh nchiv (Lc. 6.1719)

    23De n jica nuu Jess n regin

    Galilea, n sthn y thun in nd vehe j cu sinagoga. De n nacani y thun vha nsa ttn Y Dios. De n nash vha y nchiv ch ndc-ni cuh.

    24De n jt nuu thun y cuhn

    n regin Siria. De n y n nquisiha ji ndc nchiv ch, nchiv j ndho quhn n cuh, jn j jt, jn j hn tch in,

    SAN MATEO4

  • 7

    jn j jh yh, jn j n nduvehl. De n nash vha y nd ji.

    25De cuh nchiv regin Galilea

    jn Decpolis, jn nchiv ciudad Jerusaln jn regin Judea, jn nd u j y inc lado yte Jordn ichi n qunda ncandi, n jcuniqun nd ji y.

    J n nacani y thun jond yucu

    5 De n jin Jess n nd nchiv cuh cun. De n ncaa y yucu cuhn y, de n jcunde y. De nd te scuha jn y, n nquenda d n y cun.

    2De n nquijh y n sthn y

    nd thun yh n d:

    Thun nc ndet (Lc. 6.2023)

    3Nc ndet nd nchiv j jn

    ji j ndu y vha n ji squ cuchi ji, chi ja n nquvi ji ndah Y andiv j tatn y n ji.

    4Nc ndet nd nchiv ccuc

    in, chi ndusi in ji sh Y Dios.5

    Nc ndet nd nchiv vit in, chi n nquee yuh y j cutahv ji ayv.

    6Nc ndet nd nchiv j t-ni

    cu j ccon ji ych ji, suni scun cu j cn ndas ji squncuu ji tiu nd, chi ma y chinde y j cuu squncuu ji.

    7Nc ndet nd nchiv j

    cndhv in thn, chi suni cundhv in Y Dios ji.

    8Nc ndet nd nchiv j y

    ndoo in n ji, chi cun ji n Y Dios.

    9Nc ndet nd nchiv j nsh

    mn thn, chi chn Y Dios j she y cu ji.

    10Nc ndet nd nchiv j jn

    hv inc nchiv ji squ j sh ji tiu nd, chi ja n nquvi ji ndah Y andiv j tatn y n ji.

    11Nc ndet nd n t chn

    nvha ji n n j squ nduh, de sh nvha ji ndh, de styhvi ji ndh, vs ndu n cuchi n.

    12De sh s nd n in n tsa,

    de sa vh c cusi in n, chi chn ndas coo thv n jond andiv. Chi suni scun n jin hv ji nd te n nacani thun Y Dios j n nquiji xihna c ns c nd ndh.

    Thun yt squ jn squ luz (Mr. 9.50; Lc. 14.3435; 11.33)

    13Nd m n chi cu n in

    ayv t cu j yh n cu tcua m thy. De t n n j hgu, de nsa nduu uhgu tucu? Ndu c tiu cuit c, chi sa cut nchiv de cu ji squ.

    14Nd tiu vha j sh n cu t cu

    luz in ayv. De cu n t cu iin u j ys xn yc, de m c coo yuh.

    15De ni ndu scuqun nchiv iin

    lmpara de chihi ji chjin cajn, chi sa jni ji n scn tcua stu n nd j nd in vehe.

    16De suni scun sthn n luz

    ma n n nd nchiv, de suu cu j cun ji nd tiu vha sh nd n, de chn ji j vha ndas Y cu Tat n j nd y andiv.

    J n sthn y squ ley Y Dios17

    M cn in nd n j vji n j sn ni ley j n jhe Y Dios n Moiss, jn j sn ni nd thun j n nchn nd te n nacani thun y janahn. Ndu vji n j sn ni, chi sa j sthn cj n thun ndso.

    SAN MATEO4 , 5

  • 8

    18Chi nd chn ni jn nd n

    j juni y andiv jn ayv, de m n cuit ni iin punto ni iin letra n tut ley y, chi jond quee nda ndihi thun j chn.

    19Tsa de t iin nchiv ndu

    squncuu ji iin thun yh j ndcu ley y, vs iin thun lul c cu, de t sthn ji j suni scun sh sava c nchiv, tsa de cuu ji nchiv nu c in andiv n ttn Y Dios. Sochi t iin nchiv squncuu ji de sthn ji j squncuu nchiv, tsa de cuhn ji in andiv n ttn Y Dios.

    20Chi chn ni jn nd n, t

    m c nd c tiu sh n ns c tiu sh nd te sthn ley janahn jn nd te grupo fariseo, de m quvi cuit n ndah Y andiv j tatn y n n.

    J n sthn y j m qut in (Lc. 12.5759)

    21Ja n jini nd n thun j n

    nchn jn nchiv janahn j m chn ji ndyi, de n-ni nchiv t cahn ji ndyi, de quhn ji n justicia, cch.

    22Sochi nduh chi chn ni jn

    nd n, vs vchi j qut in iin nchiv cun ji thn ji, de suni quhn ji n justicia. De t iin nchiv chn nvha ji n thn ji, tsa de quhn ji n justicia chn c. De t iin nchiv chn ji n thn ji: Ndh te na ndas, cach ji, tsa de quvi ji n hn infierno de t m ncani in ji.

    23Tsa de t quenda nd n n

    altar jn j sc n n Y Dios, de t nchun in n j n nsh n cuchi squ thn n,

    24tsa de squndo n j sc

    n xin altar, de xihna c quhn n j nduman n jn thn n. De s de ndic co tucu n j sc n.

    25De t iin nchiv quhn ji jn n

    n justicia j chn ji cuchi squ n, tsa de juni cuhn n jn ji ichi de sh nd ma n jn ji, tcua m squvi ji ndh n juez. Chi juez siha d ndh n polica, de polica chihi d ndh veca.

    26De nd chn ni jn nd n j

    m qu cuit n cun chi jond chun n ndihi cuit xhn j jcn nd d.

    J n sthn y j m csqu nd thn

    27N jini nd n thun j n

    nchn janahn j m csqu nd thn nchiv.

    28Sochi nduh chi chn ni

    jn nd n j t iin te ndh d n iin ahan j ndyo in d a, cun de ja n ncasqu nd d ahan cun in n d.

    29Tsa de t tn lado cuh n

    sh j quvi n cuchi, de vha c tav n de squne n, tcua m sh c n cuchi. Chi vha c j na iin tn n ns c j coo ndihi yiqui cu n de quhn n infierno.

    30De t ndah cuh n sh j

    quvi n cuchi, de vha c quehnd n de squne n, tcua m sh c n cuchi. Chi vha c j na iin ndah n ns c j coo ndihi yiqui cu n de quhn n infierno.

    J n sthn y j m ndsn thn (Mt. 19.39; Mr. 10.1112; Lc. 16.18)

    31De suni n nchn jond

    janahn: T n iin cn j sndo

    SAN MATEO5

  • 9

    ash, de n cuha acta n a j ndusn jn a.

    32Sochi nduh chi chn ni jn

    nd n, t iin te sndo d ash d, de t ns j ndi a, tsa de sh d j casqu nd a j cunde a jn inc te. De t iin te cueca d ahan j n nquendo, suni csqu nd d a.

    J n sthn y squ thun j chn ty

    33De suni n jini nd n thun j

    n nchn jn nchiv janahn: T n nchn ty n j squncuu n, jn jn Y Dios, tsa de cnu j squncuu n j n nchn n.

    34Sochi nduh chi chn ni jn

    nd n j ni iin squ tiu m chn ty n jond jn sv Y Dios. De t chn ty n de ndu vha j nacunehen n andiv, chi suu cu n y mesa n ttn Y Dios.

    35De juni m ncunehen n

    ayv, chi suu cu modo tey n ys jh y. De juni m ncunehen n Jerusaln, chi suu cu ciudad ma Y j cu Rey chn.

    36De juni m chn ty n j n

    cnde cuchi squ n de t ndu chn nd n. M chn n scun, chi m c cuit sh n j ni iin ixi xn n nducujn ndutun.

    37Chi scun-ni chn n: Cuu,

    cach n. Ndu, cach n. Chi t chis n c thun chn n, de n tch vji.

    J n sthn y j m ncuha j ndutahv nchiv

    (Lc. 6.2930)38

    N jini nd n thun j n nchn jn nchiv janahn: T iin

    te sndhv d tn thn d, de suni scun n ndhv tn ma d. De t iin te sndva d nhun thn d, de suni scun n ndva nhun ma d.

    39Sochi nduh chi chn ni jn

    nd n: M ncuha n j ndutahv te j sh nvha ndh. Chi t n te cani d cu nu lado cuh n, de vha c suni cuha n inc lado cani d, ns c j nacuha n j ndutahv d.

    40De t n te styhvi d ndh

    de cande d camisa n, de suni cuha n thun j quhn d jn jond s n.

    41De t n te scca d ndh j

    cuiso n ndat d iin kilmetro, de caca n kilmetro jn d.

    42De n-ni nchiv t jcn ji

    ndat n, de cuha n n ji. De nchiv jcn n ndat n, de m sshn n j cuha n n ji.

    Thun j cundhv in nchiv j jn hv yh

    (Lc. 6.2728, 3236)43

    De suni n jini nd n thun j n nchn jond janahn: Cundhv in n nchiv j y mn jn n, de qut in n n nchiv j jn hv ndh.

    44Sochi nduh chi chn ni jn

    nd n: Cundhv in n nchiv j jn hv ndh. De ccn thv n j vha cuu nchiv j chn nvha squ n. De sh vha n jn nchiv j qut in jn ndh. De ccn thv n jh nchiv j chn nhn n n de sh xn ji ndh.

    45De scun sthn n j cu n

    she ma Tat n, Y nd andiv, chi ma y jhe ncandi j cutu

    SAN MATEO5

  • 10

    n nchiv nhn jn n nchiv vha. De jhe y sv n nchiv sh tiu nd jn n nchiv sh tiu nhn.

    46Chi t y mn n jn ma-ni

    nchiv j mn jn n, de ndu n thv nhn n n y. Chi jond nd te sthv j stt xhn , suni scun sh nd d.

    47De t ma-ni thn n chn

    vha n jn, de n tiu vha sh n tsa? Chi jond nchiv j ndu cndja Y Dios, suni scun sh nd ji.

    48Tsa de nd n co ndihi j

    sh n, t cu n y nd ndihi j sh Tat n, Y nd andiv.

    J n sthn y squ nsa sh tiu vha

    6 De j sh n ndc tiu vha n Y Dios, de coto n j m sh nijn n j cun nchiv de cuethn ji ndh. Chi t scun sh n, de ndu n thv n cuha ma Tat n, Y nd andiv.

    2J cun t sh n caridad,

    de m sh n j cun nd nchiv, t cu n sh nd te sthv-ni, d n cchit nchiv in nd vehe sinagoga jn n yhvi. Chi scun sh nd d tcua cuethn nchiv d. De nd chn ni jn nd n j cun-ni cu thv d, suu j jthn nchiv d.

    3Sochi nd ndh, t sh n

    caridad, de sh yuh n, tcua jond amigo vha n m cn j sh n.

    4Scun sh yuh n caridad.

    De ma Tat n j ndh j sh yuh n, iin quv de cuha y thv cuu n.

    J n sthn y nsa ccn thv (Lc. 11.24)

    5De t jcn thv nd n, de m

    sh n t sh nd te sthv-ni. Chi jtahn in nd d cuii d ccn thv d n y chit nchiv in nd vehe sinagoga jn squn calle, tcua cun nchiv de cuethn ji d. De nd chn ni jn n j cun-ni cu thv d, suu j jthn nchiv d.

    6Sochi nd ndh, de t jcn

    thv n, de ndvi n in vehe n de nacas n vih. De ccn thv n n ma Tat n, Y j y yuh jn n. cun de ma Tat n j jn y j scun sh yuh n, cuha y j jcn n.

    7De j jcn thv n, de m

    chn n cuh vuelta nd thun j ndu ncani in n de chn n-ni, t cu n sh nd nchiv j ndu jn thun Y Dios. Chi jni in ji j t nahn scun chn ji, de cunini y, de ndu.

    8Tsa de m sh n t cu n

    sh nd ji. Chi ma Tat n ja jn y na cu j jni hn n jond nchha ca ccn n n y.

    9Tsa de suha ccn thv nd

    n:Tat nd s j nd n andiv,nn n co yhn s n n,

    chi Y cu n. 10 De hn in s j am n quji

    quv tatn n n ayv yh.De n co ndc tiu j jtahn

    in ma n,t cu n y in andiv, suni

    scun n co in ayv. 11 St j tc nd s ndc quv,

    taji n n s mitan.

    SAN MATEO5 , 6

  • 11

    12 De cune chn in n n cuchi j sh nd s n n,

    t cu n ne chn in nd s n nchiv j sh cuchi n s.

    13 De m cuha n thun j coto tn tch sn,

    chi sa sccu n sn n ndc jnhn.

    Chi ma n cu Y ttn, de tin n poder,

    de vi ndas chn n n cn. Scun n co. Amn.

    Cach nd n.14

    Chi t cune chn in nd n n nchiv j sh cuchi n n, de suni scun cune chn in ma Tat n andiv n cuchi n.

    15Sochi t m cne chn in n

    n nchiv j sh cuchi n n, de suni scun m cne chn in ma Tat n n cuchi n.

    J n sthn y squ thun condit in16

    De t y ndit in nd n j chhn n Y Dios, de m sh n t sh nd te sthv-ni. Chi sh nd d j c xi n d, de scun de sthn d n nchiv j y ndit in d, tcua cuethn ji d. De nd chn ni jn n j cun-ni cu thv d, suu j jthn nchiv d.

    17Sochi nd m n, t y ndit

    in n de sa nash vha n xn n de quiti nu n,

    18tcua m cn nchiv j y

    ndit in n. Chi ma-ni Tat n j nd yuh y jn n, cun y, de iin quv de cuha y thv cuu n.

    Nsa coo cuc jond andiv (Lc. 12.3334)

    19M cndihv in nd n j

    scy n ndat j cucuc n in

    ayv yh, chi quvi tquixn, de nne xaha, de tv. De suni quvi jcuhn de scuhn.

    20Chi sa sh n ndc tiu vha

    tcua cy thv n jond andiv. Chi cun m quvi tquixn ni m nn xaha j tv, de ni m c quvi jcuhn j sacuhn.

    21Chi jond n nhn n thv

    vha n, cun cu n ndhv in n squ.

    Tn cu lmpara yiqui cu (Lc. 11.3436)

    22Tn n cu t cu lmpara

    n yiqui cu n. Tsa de t tn n y nijn, de n-ni yiqui cu n cunijn.

    23Sochi t ndu y nijn tn

    n, de n-ni yiqui cu n y ne. De suni scun cu n n, chi t ma-ni j jni nhn in n, de nc ne c y in n n tsa.

    J m cndihv in squ xhn (Lc. 16.13)

    24Ni iin mozo m c sat d

    n patrn. Chi qut in d cun d iin de coo man d jn inc, squncuu vha d n iin de sh jhe in d n inc. De suni scun m c sat n n Y Dios de t ma-ni squ xhn ndhv in n.

    Y Dios jto y yh (Lc. 12.2231)

    25Tsa de chn ni jn nd n:

    M ncani ndas in n squ j cutec n, t nsa caj n coho n, ni squ sahma, t nsa cuhun n. Chi Y Dios n nsh y j tc n jn yiqui cu n, de n onc

    SAN MATEO6

  • 12

    cu j m cuha y j caj n jn j cuhun n.

    26Cndh nd n nsa tc nd

    sa, chi ndu jqun t, de ndu nstt t j chuvha t, de ni ndu yac t. De vs scun de ma Tat n andiv scj y t. De ndu cnu ndas c nd ndh ns c nd sa cun?

    27De n iin n, cuu scuhnu

    n ma n sava metro c, vs n ncani ndas in n?

    28De ncu ncani ndas in nd

    n j m nhn n sahma? Cndh nd n nsa je nd it yuc. Chi ndu st, de ni ndu quhen.

    29De chn ni jn nd n j juni

    rey Salomn, quv j n hun d sahma vha ndas, de ni ndu n hn d sahma vi scun t cu n y nd it.

    30De t scun jhe Y Dios

    sahma vi n it yuc j y n hn mitan de ten de cay n hn, de n onc cu nd ndh j m cuha y sahma. De ncu ndu cndja nhin nd n j jto y ndh?

    31Tsa de m ncani ndas in

    n squ j caj n, j coho n, j cuhun n.

    32Chi ma-ni squ yh cu j

    ndhv in nchiv ayv j ndu cndja. Sochi nd m n, chi y Tat n andiv, de jn y j jni hn n ndc yh.

    33De sa cnu c j cundihv in

    n squ tiu j ndcu Y Dios n n, jn squ j sh n tiu nd j jtahn in y. cun de sh y j nhn n ndc yh.

    34Tsa de m ncani in n t

    quiji tndh ten, chi mitan cu

    mitan de ten cu ten. Chi cani in n squ tndh j y t iin iin-ni quv.

    J m chn squ cuchi thn (Lc. 6.3738, 4142)

    7 M chn nd n squ cuchi nchiv nsa sh ji, tcua suni m chn Y Dios cuchi squ ma n j sh n scun.

    2Chi t cu n chn nd n

    squ cuchi nchiv, suni scun chn y squ cuchi ma n. De t-ni ndhv in n squ cuchi ji, sa-ni cundihv in y squ cuchi n.

    3Chi cuchi thn n cu modo

    j hn iin yc ll tn ji. De ncu sh n cuenta j scun, de ndu sh n cuenta cuchi ma n j cu modo j hn iin vt tn m n?

    4De ncu chn nd n jn

    thn n: N tv ni yc j hn tn n? De ndu ncani in n j hn iin vt tn m n.

    5Vchi te sthv-ni cu nd n

    tsa. Xihna tn ma n tav n vt, s de cuu cndh vha n j tav n yc tn thn n.

    6M sh fuerza n nchiv nhn

    j quvi ji n thun y de t ndu cn ji. Chi nenda ji squ n t cu tin j tin t ndh. De m ncani n thun y n nchiv j ndu cn cuit cuethv. Chi cu ji t cu quin j j t squ perla j nd yhvi c.

    Ccn n y de nhn (Lc. 11.913; 6.31)

    7Ccn n Y Dios, de taji y

    n n. De nduc n ndc j vha

    SAN MATEO6 , 7

  • 13

    j y n y, de nhn n. De ccn thv n jond nhn n, t cu n sh nchiv j scjn vih jond nune quvi ji.

    8Chi ndc nchiv j jcn, cuha

    y n ji. De nchiv ndc, chi nhn ji. De nchiv chn, nune y ichi j nhn ji j cn ji.

    9De n iin n, de t she n jcn

    ji st n n, de cuha n iin y n ji?

    10De t jcn ji iin tiac, de

    cuha n iin c n ji? Ndu cuit j scun.

    11Tsa de nd m n vs

    nchiv y cuchi cu n, de jn n cuha n j vha n she n. De n onc cu ma Tat n andiv j m cuha y j vha n nchiv j jcn n y.

    12De t-ni cu j cn nd n j

    sh vha nchiv jn n, sa-ni sh vha n jn ji. Chi scun ttn tut ley Moiss jn tut nd te n nacani thun Y Dios.

    Squ j quvi vih t (Lc. 13.24)

    13Cundihv in nd n quvi n

    ndah Y Dios. Chi cu t cu iin vih t. Chi vih jn ichi j cuhn n tn thv nchiv, jt de chn, de cuh ji quvi cun.

    14De vih jn ichi j cuhn

    n nhn thv ji cutec ji, chi t vih de cu ichi, de jac ji-ni nhn.

    Jn tiu j sh nchiv de cun nsa nchiv cu ji

    (Mt. 12.3337; Lc. 6.4344)15

    De m cndja cuit n nd te sthv j chn d j thun Y

    Dios ncani d. Chi modo tcch, quiti j ndu xn, scun sh nd d vji d n n. Sochi in n d chi cu d t cu yh, quiti xn.

    16Jn tiu sh nd d de cun

    nd n nsa te cu d. Chi cu t cu utun j jn jvx j cun de jn t utun vha cu. De ndu nhn uva xn utun , de ni ndu nhn higo xn iu qumi.

    17Chi ndc utun vha chi jhe

    jvx vha, de utun nhn chi cun jvx nhn.

    18Iin utun vha m cn jvx

    nhn, de iin utun nhn m cuha jvx vha.

    19De ndc utun j ndu jhe

    jvx vha, chi thnd de cy n hn.

    20De sa-ni cu nd te cun,

    chi jn tiu sh d de cun n nsa te cu d.

    Ns ndihi nchiv quvi andiv (Lc. 13.2527)

    21Ns ndihi nchiv j chn

    ji Jtoh ji nduh cu j quvi n ttn Tat n jond andiv. Chi j quvi cu ma-ni nchiv j squncuu tiu j cn Tat n andiv.

    22De quv j sh nd ni tiu

    nchiv, de cuh ji chn jn n: Jtoh nd s, jn sv n n nacani nd s thun n, de jn sv n n ntav s tch, de jn sv n n nsh s cuh tiu hn j shvi in nchiv sh. Cach ji.

    23cun de chn ni jn ji:

    Ndu jn cuit ni nd n. Cujiyo quhn n, chi nchiv sh tiu nhn cu n, cach ni.

    SAN MATEO7

  • 14

    Thun squ vehe (Lc. 6.4749; Mr. 1.22)

    24Tsa de ndc nchiv j jni

    thun chn ni de squncuu ji, cu ji t cu iin te j n nacani vha in, de n jaqun d vehe d squ toto.

    25De n ncuun sv, de n ndaa

    ndute yte, de n nquene tch xn, de n nchindah vehe cun. Sochi ndu n jc cva, chi squ toto ys.

    26De nd nchiv j jni thun

    chn ni de ndu squncuu ji, cu ji t cu iin te na j n jaqun d vehe d n tn.

    27De n ncuun sv, de n ndaa

    ndute yte, de n nquene tch xn, de n nchindah vehe cun. De n jic cva-ni, de n na -ni, ncach Jess jn nd ji.

    28De t n jnu n nchn y

    ndc thun yh, de nchiv cuh cun n nshvi in ji n jini ji thun j n sthn y.

    29Chi n sthn vha y n ji,

    chi ma y cu j ndso t squ ndihi. De nd te j sthn ley janahn, ns scun sthn nd d.

    J n nash vha y iin te ndho cuh sthy

    (Mr. 1.4045; Lc. 5.1216)

    8 De n nuu Jess yucu cun, de cuh nchiv nqun ji y.2

    De iin te ndho cuh sthy, n nquenda d n y. De n jcu jt d n y, de n nchn d jn y: Seor, jn s j cuu sh n j nduvha s, de t cn n, ncach d.

    3De Jess n ntee y ndah y d,

    de n nchn y: Cn ni nash vha n ndh. De n ndvha n, ncach y. De t n nchn y scun, de n nduvha-ni te ndho cuh sthy.

    4cun de n nchn y jn d:

    M cch cuit n n ni iin. Chi quhn n sthn n ma n n st, de cundah n j sc n n Y Dios, t cu n n ntatn Moiss janahn, tcua cun nchiv j n nduvha n, ncach y.

    J n nash vha y mozo capitn (Lc. 7.110)

    5De n nquvi Jess u

    Capernaum. De iin te nacin Roma j cu capitn, n nquenda d n y, de n nchn ndhv d jn y:

    6Seor, mozo s c ji vehe s,

    chi n nduvehl ji de ndho ndas ji, ncach d.

    7De n nchn Jess: Chn de

    nash vha n ji tsa, ncach y.8

    De n nchn capitn jn y: Seor, ndu chn s j quhn n quvi n vehe s. Chi ma j chn n-ni, de n ndvha-ni mozo s.

    9Chi ma s suni ndso t s j

    n nsh nd te chn c. De chn s n ndc soldado s. De t chn s jn iin d j quhn d, de cuhn d. De t chn s jn inc d j quiji d, de quji d. De t ndacu s iin tiu n mozo s, de sh ji, ncach d.

    10De t n jini Jess thun yh,

    de n nshvi in y. De n nchn y jn nd nchiv j nqun ji y: Nd chn ni jn nd n j juni nacin ma Israel ndu n nhn ni ni iin

    SAN MATEO7 , 8

  • 15

    nchiv j cndja nhin scun, t cu n cndja te yh, vs te inc nacin j ndu jn thun Y Dios cu d.

    11De chn ni jn nd n j quiji

    cuh nchiv ichi n qunda ncandi jn ichi n que ncandi. De cunde ji caj ji st jn Abraham jn Isaac jn Jacob n ttn Y Dios jond andiv.

    12Sochi sava nchiv nacin Israel

    j ma ji quvi ncu, sa tav y ji quhn ji n ne, chi ndu n ncndja ji. De cun cuacu ji de nacayh ji ii yh ji j ndoho ndas ji, ncach y.

    13cun de n nchn y jn

    te cu capitn: Cunohn vehe n, chi sh n t cu n cndja n j sh n. De mozo d n nduvha ji-ni ma hora cun.

    J n nash vha y nan chso Pedro

    (Mr. 1.2931; Lc. 4.3839)14

    De n jhn Jess vehe Pedro. De n jin y nan chso d j c a yh quji a.

    15De n ntiin y ndah a, de n

    nquee-ni quji a. De n naco a-ni, de n nsh a j n nchaj y jn nd d.

    J n nash vha y cuh nchiv (Mr. 1.3234; Lc. 4.4041)

    16De t n ncua de n nquenda

    nd nchiv jn cuh nchiv j hn tch in. De n ntav y nd tch cuhn jn thun j chn y-ni. De suni n nash vha y ndc nchiv ch.

    17De scun n ncuu tcua quee

    nda thun j n nchn Isaas, te

    n nacani thun Y Dios janahn: Ma y n ncande ndc n cuh j ndho , ncach Isaas.

    Thun nchiv j cn ji cuniqun ji y (Lc. 9.5762)

    18De n jin Jess j n jic nd

    cuh nchiv y. De n nchn y jn nd te scuha jn y j n yha nd d jn y inc lado mar.

    19De iin te sthn ley janahn n

    nquenda d n y, de n nchn d: Maestro, cuniqun s n chn n-ni cu n quhn n, ncach d.

    20De n nchn Jess jn d:

    Ndc xncuii chi y yav cava t, de nd sa suni y tac t. Sochi ma n, Y n nduu te, ndu n csn ni, ncach y.

    21De inc te n nchn d jn y,

    de te scuha jn y cu d: Seor, cundet n de n quchiyuh s tat s xihna c. S de cuniqun s nhn, ncach d.

    22De n nchn Jess jn d:

    Cuniqun nduh n chn. De sndo nd ndyi n chh nd c ndyi, chi ndyi cu nd nchiv j ndu cndja, ncach y.

    J n jencui tch nhin jn mar n nsh y

    (Mr. 4.3541; Lc. 8.2225)23

    cun de n nquvi Jess in barco, de nd te scuha jn y n nquvi d cuhn d jn y.

    24De n mar n jquhi iin tch

    nhin, de n sca ndute mar, de n nquvi in barco. De ma Jess chi quxn y.

    25De nd te scuha jn y n sndto

    d y, de n nchn d: Seor, sccu n yh, chi que chjin ndute, ncach d.

    SAN MATEO8

  • 16

    26De n nchn y jn nd d:

    Ncu yh ndas nd n? De ndu cndja nhin n j ccu n sh n, ncach y. cun de n nacui y, de n nchn y n tch nhin jn n mar. De n ncuu na-ni.

    27De n nshvi in nd d, de n

    nchn d: N te cu te yh, j jond tch nhin jn mar jthv j chn d? ncach nd d.

    U te Gadara j ndho tch (Mr. 5.120; Lc. 8.2639)

    28De n nquenda y inc lado mar,

    ma regin nchiv Gadara. De te n nquee d jond n yyuh ndyi, n jcuthn d jn y. De hn tch in d, de squ j xn ndas nd tch, de ni iin nchiv ndu cu yha ji ichi cun.

    29De n ncana ch nd d n

    nsh tch: Ncu vji n n s, Jess She Y Dios? A vji n yh j sndho n sn jond nchha ca quenda ma quv? ncach.

    30De jond jc jac hn cuh

    quin jtu t.31

    De nd tch j hn in nd te cun, n nchn ndhv jn y: T tav n nd s, de cuha n thun j quvi s in nd quin cun, ncach.

    32De n nchn y jn: Cuhn

    tsa, ncach y. De n nquee nd tch in nd te cun, de n nquvi in nd quin. De nd quin n jinu t de n nincava t iin yuh cv, de n nque t ndute mar, de n jh t.

    33De nd te jto t n jinu d

    cuhn d j n nchh d. De n nquenda nd d u, de n ncach

    thun d nd tiu cun, nsa n ncuu j n nquee nd tch in nd te cun.

    34S de ndihi nchiv u n nquee

    ji cundh ji n y Jess. De t n nquenda ji n y y, de n nchn ndhv ji jn y j n que y regin cun quhn y.

    J n nash vha y iin te n nduvehl

    (Mr. 2.112; Lc. 5.1726)

    9 cun de n ndvi Jess in barco. De n nayha y cuhn y inc lado mar, de n nenda y u ma y.

    2De n nquisiha nchiv iin te n

    nduvehl n y, ys d n iin camilla. De n jin Jess j cndja nd ji j cuu nash vha y te n nduvehl. De n nchn y jn d: Ndunde in n ll, chi ja ne chn in ni n nd cuchi n, ncach y.

    3cun de jac te sthn ley

    janahn, n jani in nd d squ y: J chn te yh scun, de chn d thun nvha j qut in Y Dios.

    4De n jin Jess j scun jni

    in nd d, de n nchn y jn d: Ncu jni nhn in nd n j chn ni thun nvha?

    5J nd thun yh, n iin

    cu j vjn c? A j chn ni jn te ch: Ja ne chn in ni n ndc cuchi n? A vjn c j chn ni: Naco de caca n, chi ja n nduvha n, cach ni?

    6De mitan de n sthn ni j ma

    n, Y n nduu te, ndso t n in ayv yh j cune chn in ni n cuchi. S de n nchn

    SAN MATEO8 , 9

  • 17

    y jn te n nduvehl: Naco de naquehen n camilla n de qunohn n vehe n, ncach y.

    7cun de n naco d-ni, de

    cunohn d vehe d.8

    De t n jin nd nchiv j scun n nsh y, de n nchh ji. De n nchn ji j vha ndas Y cu Y Dios j scun n jhe y poder n iin te j cuu nash vha d nchiv, cch ji.

    J n ncana y Mateo (Mr. 2.1317; Lc. 5.2732)

    9De n nquee Jess cun

    cuhn y. De n jin y n iin te nn Mateo, nd d n nstt d xhn renta. De n nchn y jn d: Cuniqun nduh n chn. De n nacui d, de cuhn d jn y.

    10cun de n jhn y n nchaj

    y st vehe d. De cuh te stt xhn renta jn nd c te j sh cuchi, suni nd nd d yj d st jn Jess jn nd te scuha jn y.

    11De nd te grupo fariseo n jin

    d, de n nchn d jn nd te scuha jn y: Ncu yj maestro n jn nd te stt xhn renta jn nd c te sh cuchi? ncach d.

    12De n jini Jess, de n nchn

    yt y jn nd d: Nd nchiv y vha, ndu jni hn ji te ttn, chi nchiv ch cu j jni hn.

    13Cuhn nd n tsa, de nacani

    in n n cu cu j chn thun yh j ys n tut : Cn ni j cundhv in nd n thn n, ns j sc n nd quiti n ni, ncach Y Dios jond janahn. De nduh chi ndu vji n j cana n

    nchiv j ndu cuchi, j cu t cu nchiv y vha, chi sa vji n j cna n nchiv y cuchi, j n ncani in ji de sndo ji cuchi ji, ncach y.

    J n jc thn nd d y squ j condit in

    (Mr. 2.1822; Lc. 5.3339)14

    cun de nd te scuha jn Juan te scundut, n nquenda d n Jess. De n nchn nd d jn y: Sn jn nd te fariseo, cuh vuelta y ndit in nd s n Y Dios. De nd te scuha jn ma n, ncu ndu sh d scun?

    15De n nchn Jess jn d: A

    cuu condit in nd d juni y c ni jn d? A cuu cucuc in nchiv j y vico tndh juni nd te tndh jn ji? Sochi quiji quv j cujiyo te tndh, de quv cun chi condit in ji.

    16De n nchn y thun yt

    squ j ndu quthn thun je j sthn y jn nd thun janahn. Ncach y: Ni iin ndu nchuhun iin pedazo sahma j n iin sahma th. Chi t scun de ndiyi pedazo je de thnd c j th, de cundc c n thnd.

    17De ni ndu chhun vino je in

    ii th. Chi t scun de ndt ii, de na vino jn ii. Chi sa cnu j chuhun ji vino je in ii j, de scun de quendo vha nd, ncach y.

    Thun she sh Jairo jn ahan j n nqueh sahma y

    (Mr. 5.2143; Lc. 8.4056)18

    De juni chn Jess ndc thun yh, de iin te chn n

    SAN MATEO9

  • 18

    nchiv hebreo n nquenda d n y. De n jcu jt d n y, de n nchn d: She sh s, cta n jh ji. De m chn de tee n ndah n ji, de natec ji, ncach d.

    19De n nacui Jess, de cuhn

    y jn d, de suni cuhn nd te scuha jn y.

    20De mh nd nchiv j cuhn

    jn y n nquenda iin ahan ch, de ja n ncuu x cuy ndho a cuh jti n a. De n nquenda a ichi cht y, de n nqueh a yuh shm y.

    21Chi n jani in a: Vs sahma

    y n nhn ni queh n, de nduvha n.

    22De n jic cto Jess, de n jin

    y n a, de n nchn y: N ndnde in n th. Chi n ncandja n j cuu nash vha n ndh, de j cun n nduvha n, ncach y. De n nduvha a ma hora cun-ni.

    23De t n nquenda Jess vehe te

    chn, de n jin y n nd te cu msico j quchuh d ndyi, jn n nchiv cuh, jcu ch ji.

    24De n nchn y jn ji: Cujiyo

    nd n, chi ahan ll cun ndu n jh ji, chi quxn ji-ni, ncach y. De n jc cat nd ji j n nchn y, chi jn ji j n jh sch cun.

    25De n ntav y nd nchiv

    cuh, de n nquvi y in vehe. De n ntiin y ndah ahan ll cun, de n natec ji, de n nacui ji-ni.

    26De n regin cun n jt nuu

    thun tiu hn j n nsh y.

    J n nash vha y te cu27

    De n nquee Jess cun cuhn y. De te cu cuhn

    d yt y, de cna jee d: Ma n j cu n She tat David, cundhv in n sn vi, ncach d.

    28De t n nquenda y vehe, de

    n nquenda nd te cu cun n y. De n nchn y jn d: A cndja nd n j cuu nacune n tn n? ncach y. De n ncach nd d: Cndja s Seor, ncach d.

    29cun de n ntee y ndah y

    tn nd d, de n nchn y: N sh n t cu n cndja nd n, ncach y.

    30De n nune-ni tn nd d.

    De Jess n nchn nhin y jn d: M cch cuit n n ni iin, ncach y.

    31Sochi t n nquee nd d, de

    n sct nuu d thun n regin cun j scun n nsh y nd d.

    J n nash vha y iin te hn32

    De t n nquee nd te cun cuhn d, de n nquenda nd nchiv jn iin te hn j hn tch in d.

    33De n ntav y tch cuhn.

    De te hn n nacahn d. De n nshvi in nchiv n jin ji, de n nchn nd ji: Nchha ca cun cuit ni iin tiu scun in nacin Israel, ncach ji.

    34Sochi nd te grupo fariseo chi

    n nchn d: Te yh chi tv d tch jn fuerza ma tch chn c, ncach d.

    J cndhv in y nchiv cuh35

    De n jica nuu Jess ndc u jn rancho, de n sthn y thun in ndc vehe sinagoga. De n

    SAN MATEO9

  • 19

    nacani y thun vha nsa ttn Y Dios. De n nash vha y nchiv ch n-ni cuh ndho ji.

    36De n ncundhv in y n ndh

    y nd nchiv cuh cun. Chi ndho nd ji de ccuc in ji, chi cu ji t cu tcch j ndu jtoh t, chi ndu nqun ji Y j cu Jtoh ji.

    37cun de n nchn y jn

    nd te scuha jn y: Nchiv yh cu ji t cu trigo j thnd, de nd j cuh cu, de te quehnd chi jac d-ni cu.

    38Tsa de ccn thv nd n

    n ma Jtoh n Y Dios j n tt y cuh te quehnd d trigo, de suu cu j nacani d thun y n nchiv, ncach y.

    J n nacji y x te apstol (Mr. 3.1319; Lc. 6.1216)

    10 cun de n ncana y x te j scuha d jn y. De n jhe y poder n nd d j tav d nd tch in nchiv, jn j nash vha d nchiv ch ndc n cuh.

    2De yh cu sv ndihx te

    apstol: Te xhna hn cu Simn j suni nn Pedro, jn an d Andrs. De c d cu she Zebedeo, de nn d Jacobo jn Juan.

    3cun de Felipe, Bartolom,

    Toms, Mateo te n stt xhn renta, Jacobo she Alfeo, jn Lebeo j suni nn Tadeo,

    4jn Simn te grupo cananista, jn

    Judas Iscariote, te j n nastu d y.

    J n ntaj y ndihx d cunacani d thun (Mr. 6.713; Lc. 9.16)

    5De n ntaj Jess ndihx

    te yh j quhn d. De n ndacu

    y tiu n d nsa sh d: M quhn nd n n nchiv j nsu nchiv ma hebreo cu, de ni m quvi n ndc u nchiv Samaria.

    6Chi n ma-ni nchiv nacin

    ma Israel quhn nd n, chi cu ji t cu tcch j n nsana.

    7De j quhn nd n de suha

    nacani n thun: Ja n ncuatin Y nd andiv j tatn y n n, cach n.

    8De nash vha n nchiv ndho

    cuh sthy jn j ndho nd c cuh, de nastc n ndyi, de tav n tch in nchiv. De scun-ni n ntaji n poder n nd n j sh n, de suni scun-ni nash n jn nd ji.

    9De m cus n xhn oro ni

    xhn plata ni xhn cuch.10

    De ni m cus n unu st caj n ichi, ni inc camisa, ni njn, ni garrote. Chi squ tiu j ncani nd n thun n nchiv, de cnu j coto ji ndh.

    11De n-ni u rancho t

    quenda nd n, de cun nduc n iin nchiv vha, de cunde n vehe ji jond quhn tucu n.

    12De t quvi n vehe nchiv

    cun, de chn n j n quji thun nde thun s in n ji.

    13De t nchiv vha cu ji, de

    thun nde j n nchn n n qundo squ ji. De t ns nchiv vha cu ji, de thun nde j n nchn n m qundo squ ji.

    14De t y nchiv j ndu

    jthv ji ndh, de ni ndu cn ji cunini ji thun chn n, tsa de quee n vehe cun u cun, de scyo n tcch jh n, chi suu cu j sthn n j y cuchi ji j ndu n jthv ji.

    SAN MATEO9 , 10

  • 20

    15De nd chn ni jn nd n j

    quv juicio de xn c coo castigo squ nd u j sh scun ns c squ u Sodoma jn u Gomorra n n nsh ndas nchiv cuchi.

    Squ j cun hv nchiv nd d (Lc. 12.1112)

    16Cndh nd n, chi tet

    n ndh quhn n t cu tcch mh yh. Tsa de coo listo n t cu c, de coo vit in n t cu paloma.

    17De coto nd n ma n n

    nchiv, chi quenda quv j qusiha ji nd n n junta, de in nd vehe sinagoga cani ji nd n.

    18De suni jond n nd

    gobernador jn nd rey qunasiha ji ndh j squ nduh. De scun de nune ichi j nacani n thun n n nd d jn n nchiv ndc nacin j ndu jn thun Y Dios.

    19De t n nsiha ji ndh n

    nd te cun, de m ncani ndas in n nsa chn n. Chi ma hora cun de ma y sthn n n nsa chn n.

    20Chi ns nd m n cu j

    chn, chi Espritu ma Tat n cu j chn jn yuh n.

    21De sava nchiv j ndu cndja,

    nastu ji an ji j n c. De tat nastu she. De she nenda squ tat jn nan j n c.

    22De ndihi nchiv qut in ji n

    n j squ nduh. Sochi nchiv j cuii nhin jond jnu tndh, nchiv cun chi ccu n ji.

    23De t iin u jn hv ji ndh,

    de cunu n quhn n inc u. Chi nd chn ni jn n j jond

    nchha ca caca nuu n ndihi u nacin ma Israel, de nenda-ni ma n, Y n nduu te.

    24Iin te scuha, ndu chn

    c d ns maestro d. De ni te cu mozo, ndu chn c d ns patrn d.

    25Chi te scuha, t cu n

    ndho maestro d, suni scun cundoho nah d, de te cu mozo suni cundoho d t cu n ndho patrn d. Tsa de t nduh chn nd ji j Satans cu n, de n onc cu nd ndh j m chn ji j cu n Satans.

    J n ncach y n iin cu j cuyh

    (Lc. 12.27)26

    Tsa de m cyh nd n j sh nchiv ndh. Chi ndc thun j chn yuh ji m qundo yuh cuit, chi ndihi natu nijn, de cun nchiv.

    27Nd thun j n nchn ni jn

    n j ndu n jn nchiv, nacach thun cj n n ji. De thun j n nacani yuh ni n n, nacani jee n yt ndc vehe.

    28De m cyh nd n nchiv j

    cahn ji yiqui cu n, chi m c cahn ji n n. Chi sa j cuyh n cu j m stv n n Y Dios, chi cuu stn thv y ndh j quvi n n jn yiqui cu n infierno.

    29De nd sa chi ndu yhvi nd

    t, chi jond t j iin xhn ll. De ni iin t ndu nncava t n hn de t ndu jhe Tat n thun, chi jto y t.

    30De n onc cu nd m n, chi

    jond ndihi ixi xn n ja n ncahvi y.

    SAN MATEO10

  • 21

    31Tsa de m cyh nd n,

    chi cnu ndas c nd m n n y ns c cuh nd sa.

    Nchiv j jthn ji Jesucristo n inc nchiv (Lc. 12.89)

    32De ndc nchiv j cuethn

    nduh n inc nchiv, suni scun cuethn n ji n Tat n, Y nd andiv.

    33De ndc nchiv j m cuthn

    nduh n inc nchiv, suni scun m cuthn n ji n Tat n, Y nd andiv.

    J squ Jess de cusn in nchiv (Lc. 12.5153; 14.2627)

    34M cn in nd n j vji n j

    cunde mn nchiv ayv. Ndu vji n j cunde mn nchiv, chi sa can ji j squ nduh.

    35Chi j squ nduh de cusn in

    she yi jn tat, de she sh jn nan, de she jn jn nan chso.

    36Chi ndc nchiv j candja

    nduh, chi ma thn vehe ji cu j qut in n ji.

    37De t n iin nchiv mn c

    ji jn tat ji nan ji ns c nduh, de ns nchiv vha cu ji j cuniqun ji nduh. De t n iin nchiv mn c ji jn she yi ji she sh ji ns c nduh, de suni ns nchiv vha cu ji j cuniqun ji nduh.

    38De n-ni nchiv t ndu jhe ji

    thun j cundoho ji tndh vs jond cu ji j squ j cuniqun ji nduh, de ns nchiv vha cu ji j cuniqun ji nduh.

    39De t n nchiv cn ji ccu ji

    n tndh j quiji n ji j squ

    nduh, tsa de tn thv ji n cn. De t n nchiv vs n c ji j squ nduh, sochi cutec ji n cn.

    J y thv n Y Dios (Mr. 9.41)

    40De nchiv j jthv nd ndh,

    tsa de nduh jthv ji. De nchiv j jthv nduh, jthv ji Y j n ntaj nduh vji n.

    41T n-ni nchiv cuethv ji iin

    te ncani thun Y Dios, squ j jca d tiu Y Dios, tsa de inu-ni coo thv ji n Y Dios jn te ncani thun y. De t n-ni nchiv cuethv ji iin te nd, squ j te nd cu d, tsa de inu-ni coo thv ji n Y Dios jn te nd.

    42De t n nchiv cuha ji vs

    iin ajin ndute vjin coho iin sch yh, squ j cu ji sch cndja nduh, de jnd ndija cu j nhn ji thv ji, ncach y.

    J n ntaj Juan te n y (Lc. 7.1835)

    11 De t n jnu n ndacu Jess tiu n ndihx te scuha jn y, de n nquee y cun cuhn y j sthn y de ncani y thun nd u regin cun.

    2De yh Juan veca. De n nhn

    d thun ndc tiu j sh Cristo. De n ntaj d te j scuha jn d,

    3cucthn d y: A ma n

    cu Cristo j cch tut j quiji, cundetu inc te j quiji? ncach d.

    4De n nchn y jn d: Cuhn

    de cach thun nd n n Juan ndc tiu jn n jn thun jni n.

    SAN MATEO10 , 11

  • 22

    5De cach n j nchiv cu nne

    tn ji, de nchiv cojo ncaca ji, de nchiv ndho cuh sthy ndvha ji, de nchiv sh nne sho ji, de nchiv jh ntec ji sh n. De suni ncani n thun n nchiv ndhv j sccu Y Dios n ji.

    6De nc ndet te j m ncani

    yt in d j nduh cu Cristo. Scun cach n n Juan, ncach y jn nd d.

    7De t cuhn nd te cun,

    de n nquijh Jess chn y thun Juan jn nchiv: N cu cu j n jndh nd n jond n uhun th? A iin te jni iin jni in j cu t cu it j cnd sh tch?

    8De t ndu, de n cu cu j n

    jndh nd n tsa? A iin te j cn cuhn j hn sahma fino? Ndu, chi jn nd n j te hn sahma fino, n ma-ni in vehe rey nd nd d.

    9De n cu cu j n jndh nd

    n tsa? A iin te ncani thun Y Dios? Chn ni jn nd n j suu n jndh n, de chn c Juan yh ns c nd c te j n nacani thun Y Dios.

    10Chi thun Juan cu j ys n

    tut :Taj n te nacani thun n, cos

    n d ichi n Cristo,tcua coo tha nchiv j quenda

    y.Ncach Y Dios, cch tut.

    11De nd chn ni jn n j in

    ayv yh chn c Juan te scundut ns c nd c te j n yo in ayv. De vs scun de ndc nchiv j nu c in u n ttn Y andiv, chn c ji ns c Juan.

    12De jond quv j n nquenda

    Juan te scundut, de jond mitan, chi ndc nd nd nchiv j quvi ji u n ttn Y andiv. De jond nchiv xn ndc nd ji squ.

    13Chi jond nchha ca quiji Juan,

    de n yo ma tut ley Moiss, jn nd te n nacani thun Y Dios. De n ncach thun nd nsa coo j tatn Y Dios.

    14De n nchn nd j ndiji Elas.

    De t cn nd n cuethv n thun, de suu cu j vji Juan, chi suu d cu t cu Elas j n ncach tut j ndiji.

    15Nd ndh j nni, tee sho

    vha n.16

    Yh cch ni iin thun yt tcua cun nd n nsa cu nchiv tiempo mitan. Cu ji t cu nd sch ll j nd ji n yhvi csqu ji. De cna jee ji n thn ji:

    17N ntiv nd n ty n nd

    n, de ndu n jta jh n. De n jita nd n y j cuc jta, de ndu n jcu n, cch nd ji. De t cu nd sch ll cun j ndu n jtahn in ji ni iin ni inc, scun cu nchiv tiempo mitan.

    18Chi n nquiji Juan de cuh

    vuelta n yo ndit in d, ndu n nchj d ni ndu n jhi d. De ndu n jtahn in nd n, chi n nchn n j hn tch in d.

    19De n nquenda ma n, Y n nduu

    te, de yj ni jhi n, de suni ndu jtahn in nd n, de sca n c chi chn n j ma-ni j yj ni jhi n vino. De quthn n jn nd te stt xhn renta jn nd c te sh cuchi, cch n. De t cndch iin te jn

    SAN MATEO11

  • 23

    thun Y Dios, de jn tiu sh d de natu j te ndch cu d, ncach y.

    J n nchn xn y n sava u nhin in

    (Lc. 10.1315)20

    cun de n nquijh y chn xn y n ndc u n n nsh y cuh tiu hn, chi ndu n ncani in nd ji j sndo ji cuchi ji. De n nchn y:

    21Nc xn cundoho nd n, nchiv

    u Corazn. De nc xn cundoho n, nchiv u Betsaida. Chi t in u Tiro jn u Sidn n nsh n tiu hn j n nsh n in u ma n, de am nacani in nchiv u cun j sndo ji cuchi ji ncu. De sh ji sea j sthn j ncani in ji squ cuchi ji, chi cuhun ji sahma tn de chihi ji y xn ji ncu.

    22Tsa de chn ni jn nd n

    j quv quiji juicio, de xn c coo castigo squ nd n ns c j coo squ u Tiro jn u Sidn.

    23De nd ndh nchiv u

    Capernaum, jni in nd n j chn n t cu iin j ca cuhn ichi andiv? Ndu chi sa nuu n jond lugar n y nd n ndyi. Chi t in u Sodoma n nsh n tiu hn j n nsh n n ma n, de coo u cun jond mitan ncu.

    24Tsa de chn ni jn nd n j

    quv juicio de xn c coo castigo squ nd n ns c j coo squ nchiv u Sodoma, ncach y.

    Nehn n ni de natt n, ncach y

    (Lc. 10.2122)25

    De suni quv cun n nchn Jess: N ctahv s n n Tat, j

    cu n Jtoh andiv jn ayv. Chi n jas n ndc thun ndch n, j m cn nchiv ndch jn nchiv tha cuenta ayv yh. De n sthn n n nd nchiv j cu t cu sch ll.

    26Chi scun n jtahn in n

    Tat, ncach y.27

    De n nchn c y: Ndivi n jhe Tat n n ni. De ndu jn nd nchiv n iin cu nduh, She Y Dios, chi ma-ni Tat n cu j jn y nduh. De ni ndu jn nchiv nsa Y cu ma Tat, chi ma-ni She cu j jn. De y nchiv j cn ma She sthn y n ji nsa Y cu Tat y, de ma ji suni cun ji.

    28Ndc n j n ncuit n jn

    ndc tiu jn ley j vjn sh jn n, nehn de quvi n ndah n, de natt n sh n.

    29Quvi n n tiu j ndcu ma

    n, de scuha n cuu n t cu n y ma n. Chi vit in ni de ndu sh hn n ma n. De scun de natt n jn n n sh n.

    30Chi ndu vjn j squncuu

    n n ni, de ni ndu ve tiu j ndcu n, ncach y.

    J n jehnd nd d xn trigo quv ntt

    (Mr. 2.2328; Lc. 6.15)

    12 De iin quv ntt n nchha Jess cuhn y n c trigo. De te scuha jn y, ccon nd d. De n nquijh nd d jhnd d xn trigo yj d.

    2De n jin nd te fariseo, de n

    nchn d jn y: Cndh chi nd te scuha jn n sh d tiu j ndu vha j sh quv ntt, cch ley Moiss.

    SAN MATEO11 , 12

  • 24

    3De n nchn ma y jn d: A

    ndu n nchvi nd n tut nsa n nsh David, iin quv j n jh d sco jn nd te j n yo jn d?

    4De n nquvi d in vehe Y

    Dios. De n nchaj d pan j ys nijn n Y Dios. De ndu n ley j caj d, ni nd te y jn d, chi ma-ni st cu j yj. De vs scun de ndu n cuchi n yo squ d.

    5De ndu n nchvi nd n

    tut ley Moiss, nsa st nd st in templo, vs quv ntt cu? De ndu n cuchi y squ d, vs quv ntt st nd d tiu j cu d st.

    6De chn ni jn nd n j ma

    n j y n yh, chn c ni ns c templo.

    7De ndu jchun in nd n

    thun yh j ys n tut j n nchn Y Dios: J cn c ni cu j cundhv in n thn n, ns c j sc n quiti n ni, ncach y. De t n jchun in nd n thun yh, de m chn n scun squ nd te j ndu n cuchi ncu.

    8Chi nduh, Y n nduu te, ma

    n cu j ttn squ nsa sh nchiv quv ntt, ncach y.

    J n nduvha te n nchch ndah (Mr. 3.16; Lc. 6.611)

    9cun de cuhn Jess, de n

    nquvi y in vehe sinagoga.10

    De cun y iin te j n nchch iin ndah d. De cn nd te grupo fariseo j nhn d cuchi squ y, de n jc thn d y: A y ley j cuu nash vha nchiv ch quv ntt? ncach d.

    11De n nchn y jn d: N iin

    n, de t nvha n iin tcch, de t nincava t iin yav quv ntt, de ndu jhn n natav n t, na cu?

    12De ndu cnu ndas c iin

    te ns c iin tcch? Tsa de vtu-ni j sh tiu vha quv ntt, ncach y.

    13cun de n nchn y jn te

    j n nchch ndah: Sc ndah n, ncach y. De n sc d, de n nduvha-ni t cu n y inc.

    14cun de n nquee nd te

    grupo fariseo, de n nathn nd d squ Jess, nsa cahn d y.

    Thun Jess j n nchn Isaas jond janahn

    15De n jin Jess j scun jni

    in nd d, de n nquee y cun cuhn y. De cuh nchiv nqun ji y. De n nash vha y ndihi nchiv ch.

    16De n ndacu y n nd ji j m

    stu ji y.17

    De scun n ncuu tcua quee nda thun j n nacani Isaas jond janahn, j scun n nchn Y Dios: 18 Yh cu mozo ni j n jani n,

    de mn ni jn y, de csi in ni jn y.

    De cuha n Espritu ni coo jn y.

    De ma y sh nd tiu nchiv ndc nacin.

    19 M tthn y, ni m cn jee y,

    de ni m chn jee y ichi j cuni nchiv.

    20 M sh xn y jn nchiv j n ncunhin tndh squ,

    SAN MATEO12

  • 25

    ni m sn y nchiv j iin lul-ni cndja.

    Chi cuhn y squ ndihi, de nd tatn y.

    21 De nchiv ndc nacin cuhun in ji j sccu y ji.

    Ncach Y Dios, ncach Isaas jond janahn.

    J n nchn nd d j st y jn fuerza Satans

    (Mr. 3.1930; Lc. 11.1423; 12.10)22

    cun de n nquisiha nd ji n y iin te cu hn, chi hn tch in d. De n nash vha y d. De n ndunijn tn d, de n nacahn d.

    23De ndihi nchiv cuh n nshvi

    in ji ndh ji, de n nchn ji: A te yh cu j n nchn Y Dios j cacu n tat David? ncach ji.

    24De nd te grupo fariseo, n jini

    d j scun chn ji. De n nchn nd d: Te yh m c tav d nd tch de t m sh d jn fuerza Satans j chn n nd tch, ncach d.

    25De Jess n jin y j scun

    jni in nd d, de n nchn y jn d: Ndc nacin j sh sn ma de cn ma, tsa de sn thn ma. De t iin u iin vehe sh sn ma de cn ma, de m c c cunde chn.

    26De sa-ni Satans t tav thn

    tch, tsa de sh sn ma. De nsa cuii nhin Satans j ndacu n thn tsa?

    27Chi chn nd n j jn fuerza

    Satans tv ni nd tch. De t scun cu de nd nchiv j scuha jn nd n, n jn fuerza tv ma ji tch, jni in n? Tsa de

    nd m ji cach j n stv ndas n j n nchn n j tv ni tch jn fuerza Satans.

    28De ndu chi sa jn Espritu Y

    Dios cu j tv ni tch. Tsa de ja nd Y Dios mh nd n j ttn y.

    29Chi nsa cuu quvi iin te

    in vehe te ndacu j sacuhn d ndat? Chi cnu j xihna c cuhn d te ndacu, s de cuu sacuhn d ndat te cun. De suni scun cu j jhn ni Satans de tv ni tch.

    30De nchiv j ndu y mn

    jn n, tsa de jn hv ji nduh. De nchiv j ndu nstt jn n, tsa de sa sct nuu ji nchiv j vji n ni.

    31J cun chn ni jn nd n:

    Iy modo j coo thun chn in n ndc cuchi j sh nchiv, jn n ndc thun nhn j chn ji. Sochi t chn nvha ji squ Espritu Santo, de m cne chn in Y Dios n ji.

    32De t n-ni nchiv chn ji squ

    nduh, Y n nduu te, cuu cune chn in Y Dios n ji. Sochi t n-ni nchiv chn nvha ji squ Espritu Santo, m cne chn in Y Dios n ji, ni ayv yh, ni tiempo j quiji.

    Thun utun vha jn utun cnhn (Mt. 7.1720; Lc. 6.4345)

    33T iin utun vha, de vha

    jvx, de t iin utun cnhn, de suni cnhn jvx. Chi jn jvx de jn nsa utun cu. De suni scun cu nchiv.

    34Va she c cu nd n, chi

    xn n t cu c. Nsa cuu

    SAN MATEO12

  • 26

    chn n thun vha, chi nchiv nhn cu nd n? Chi ndihi nsa jni in n nchiv, de cs cun chn ji.

    35Te vha chn d thun vha,

    chi y nd n d. De te nhn chn d thun nhn, chi cnhn n d.

    36De chn ni jn nd n j

    ndc n-ni thun j chn nchiv, nacuha ji cuenta nd thun cun quv quiji juicio.

    37Chi jn thun j n nchn

    n de sh nd y squ n, j quendo nd n j cunde cuchi squ n, ncach y.

    J n jcn nd nchiv j ndu cndja iin tiu hn

    (Mr. 8.12; Lc. 11.2932)38

    cun de jac te grupo fariseo jn te sthn ley janahn, n nchn d jn y: Maestro, cn nd s j sh n iin tiu hn j sthn t ma n cu Y j n ntaj Y Dios, ncach d.

    39De n nchn y jn d: Nchiv

    nhn yh ndu jthv cuit ji Y Dios. De jcn ji iin tiu hn j sthn t ma n cu Y j n ntaj Y Dios. De ndu c n inc tiu hn sthn ni n ji, chi ma-ni tiu hn t cu n n ncuu jn Jons, te n nacani thun Y Dios janahn.

    40Chi t cu n n hun Jons

    chjin tiac chn n ndu n u, de sa-ni nduh, Y n nduu te, cu ni de coo n chjin uhun n ndu n u, de s de natec ni.

    41De nd nchiv u Nnive n

    n nacani Jons thun, natec ji jn nchiv tiempo yh, quv juicio j

    sh nd y cuchi, de chn ji cuchi squ nchiv yh. Chi nd m ji n nacani in ji n sndo ji cuchi ji quv j n nacani Jons thun n ji. De mitan chi chn c nduh, Y y yh, ns c Jons, de ndu cndja nd n nduh.

    42De reina j n ncuhn nacin

    ichi sur, natec a jn nchiv tiempo yh, quv juicio j sh nd y cuchi, de chn a cuchi squ ji. Chi jond jc ndas n nquiji a n nini a nd thun ndch j n nchn rey Salomn, de n ncandja a. De mitan chi chn c nduh, Y y yh, ns c Salomn, de ndu cndja nd n nduh.

    Tch j nstt thn ndvi in nchiv

    (Lc. 11.2426)43

    T n nquee iin tch in iin te j ndu cndja, de jca nuu n uhun th, ndc n natt, de ndu nhn, s de jni in ma:

    44N qunohn ni vehe n n

    nquee n. De t n nenda tucu, de jn j te j ndu cndja, cu d t cu iin vehe j ndu n nd de n ndundoo.

    45cun de jhn jnacuca j

    c tch nhn c ns c ma. De quvi nd in te cun de jcunde nd. Tsa de xn c cundoho te cun j sndh ns c j xhna hn. De suni scun cundoho nchiv nhn tiempo yh, ncach y.

    Nan y jn nd an y (Mr. 3.3135; Lc. 8.1921)

    46De juni scun chn y jn

    nd nchiv, de n nquenda nan y

    SAN MATEO12

  • 27

    jn nd an y, a tvh, de cn a chn a jn y.

    47De n ncach iin te n y:

    Nan n jn nd an n a tvh, de cn a chn a jn n, ncach d.

    48De n nchn y jn te j n

    nchn jn y scun: N iin cu nan n, de n iin cu nd an ni? ncach y.

    49De n sthn ndh y n

    nd nd te scuha jn y. De n nchn y: Suni nan n jn an ni cu ndc yh.

    50Chi ndc nchiv j squncuu

    tiu j cn ma Tat n, Y nd andiv, suu cu an ni, cuha n, nan n, ncach y.

    Thun yt te jt tat (Mr. 4.19; Lc. 8.48)

    13 De quv cun n nquee Jess vehe cuhn y, de n nquenda y n jcunde y yuh mar.

    2De n ncutt cuh ndas nchiv

    n y. De n nquvi y in iin barco, de n jcunde y. De nd nchiv cun nd ji yuh mar.

    3De jn thun yt n sthn

    y cuh thun n ji, de scun n nchn y: Iin te jt tat, n nquee d j cut d.

    4De t n nquijh d jt d, de

    jac tat n jt yuh ch. De n nquenda nd sa, de n nchaj t.

    5De jac c tat n jt n uhun

    y, n ndu y ccn uhun. De am-ni n nthv, chi ndu y ccn.

    6De t n nquenda ncandi, de n

    nchch-ni, de n ncasn, chi ndu n nhn n quhn yoho.

    7De jac c tat n jt mh

    n c niquin iu. De n jahnu iu, de n jas n.

    8De jac c n jt n uhun

    vha, de n jhe cuh nn. Sava n jhe ciento j iin iin, de sava n jhe n xico, de sava c n jhe c x.

    9De nd ndh j nni, tee sho

    vha n, ncach y.

    Njh cu j chn y ma-ni thun yt

    (Mr. 4.1012; Lc. 8.910; 10.2324)10

    cun de nd te scuha jn y n nquenda d n y, de n jc thn d y: Njh cu j ma-ni thun yt chn n jn nchiv? ncach nd d.

    11De n nchn y: Nd ndh chi

    sh y j cuu jchun in n nd thun yh j n nchiyuh, nsa quvi nchiv ndah Y andiv j tatn y n ji. Sochi nchiv yh j ndu cndja, chi m jchun in ji.

    12Chi nchiv ja jchun in, sthn

    c y n ji, de vh c cun ji. Sochi nchiv j ndu cndja, vs ja jn ji jac, de sa na.

    13J cun cu j chn ni thun

    yt jn nd ji. Chi vs ndh nd ji, de modo j ndu jn ji. De vs jni jn sho ji, de m jchun in ji, chi modo j ndu n jni ji-ni.

    14Tsa de squ nchiv yh n

    nquee nda thun j n ncach Y Dios de n ntee Isaas, te n nacani thun y jond janahn:

    Vs cunini nd n, de m jchun in n,

    de vs cndh n, de m cn n.

    SAN MATEO12 , 13

  • 28

    15 Chi nd nchiv yh ndas n ncunhin in ji,

    de hv ndas te sho ji,de modo j js ji tn ji,tcua m cndh ji,de ni m cnini ji,de ni m jchun in ji,de ni m ndc co in ji n nij nash vha n n ji n

    cuchi ji.Cch Y Dios, cch tut.

    16Sochi nd m n, nc ndet

    n, chi ndh n jn tn n, de te sho n.

    17Chi nd chn ni jn n j

    cuh nd te janahn j n nacani thun Y Dios, jn cuh nd te nd, n ncuu in d j cndh d j ndh nd n, de ndu n ndh d. De n ncuu in d cunini d j nni nd n, de ndu n jni d, ncach y.

    J n ncach cj y thun yt te jt tat

    (Mr. 4.1320; Lc. 8.1115)18

    Tsa de cunini nd n n cu cu thun yt te jt tat. Tat cun cu thun Y Dios.

    19De nchiv j jni thun nsa

    ttn Y Dios, de t ndu jchun in ji, de cu ji t cu tat j n jt yuh ch. S de qunda tch chn de cnde-ni thun in n ji.

    20De tat j n jt n uhun y

    cu t cu nchiv jni thun, de am-ni jthv ji de csi in ji jn.

    21Sochi ndu ccut thun in

    n ji, de jac-ni quv jthv ji. De t quji tndh, j jn hv nchiv ji j squ thun cun, s de qujh ncani yt in ji.

    22De j n jt mh iu cu nd

    nchiv jni thun, sochi ndhv in ji squ j y in ayv yh, de cn ji cucuc ji, de sthv nd cun j ct ji jn. De ndc cun js n thun y, de ndu jja ji jn thun y.

    23De tat j n jt n uhun

    vha cu nd nchiv jni thun y, de jchun in ji, de jja ji jn. De sava ji cu t cu tat j jhe ciento j iin iin, de sava c ji jhe n xico, de sava c ji jhe c x, ncach y.

    Thun yt squ it ls24

    De n nchn y inc thun yt jn nd d: J ttn Y andiv cu t cu iin te j n jit d trigo vha n hn d.

    25De y iin te jn hv d te

    x trigo. De juni quxn te x trigo jn nd thn d, de n jhn te cun, de n jit niquin it ls n trigo, de cuhn.

    26De t n nthv trigo, de n

    nquene yoco, de suni scun n jahnu it ls.

    27cun de n nquenda nd

    mozo, de n nchn ji jn patrn: Seor, ns trigo vha n jt n n hn n? De ncu n nquene it ls n?

    28De n nchn d jn ji: Iin te

    jn hv nduh n nsh yh, ncach d. De n nchn nd mozo jn d: Tsa de cn n j quhn nd s de tuhun s?

    29De n nchn d: Ndu, chi t

    tuhun n it ls cun de sana de tuhun n jond jn trigo.

    30Vha c n cuhnu ma jond

    quv thnd. De quv cun de cach ni n nd te quehnd j

    SAN MATEO13

  • 29

    xihna c it ls quehnd d, de caqun tt d tcua cy. cun de trigo chi quehnd d ndvi in yac ni, ncach d, ncach y.

    Thun yt squ niquin mostaza (Mr. 4.3032; Lc. 13.1819)

    31De suni n nchn y inc

    thun yt yh: Nchiv j ttn Y andiv n, ndcuah ji t cu n jhnu iin niquin mostaza j n jaqun iin te n uhun d.

    32De nd j iin niquin ll c

    cu ns c nd c niquin. Sochi t n jahnu, de cu chn c ns c nd c yc, chi ndu iin utun. De qunda nd sa, de sh t tac t chjin ndah yc, ncach y.

    Thun yt squ levadura (Lc. 13.2021)

    33De inc thun yt n nchn

    y jn nd d: J ttn Y andiv n nchiv cu t cu levadura j n nquehen iin ahan. De n nsac a jn n kilo harina, de n ndaa ndihi ujan n nsh, ncach y.

    J ma-ni thun yt chn y jn ji (Mr. 4.3334)

    34Ndc thun yh n nchn

    Jess jn nd nchiv cuh. De ndc j n sthn y, de ma-ni thun yt n nchn y jn ji.

    35Scun n nsh y tcua quee

    nda thun n nchn te j n nacani thun Y Dios jond janahn:

    Chn ni nd thun yt jn nchiv,

    de cach ni nd thun yuh j y jond t n jcva ayv.

    Cach Jess, ncach te n nacani thun.

    J n ncach cj y thun it ls36

    cun de n nacuethv Jess n nchiv. De n ndvi y in vehe. De nd te scuha n nquenda d n y, de n nchn d jn y: Cach cj n thun yt it ls n s, ncach d.

    37De n nchn y jn nd d: J

    jt trigo vha cun cu nduh, Y n nduu te.

    38De uhun cun cu ayv.

    De tat vha cu nd nchiv yh ndah Y Dios j ttn y n ji. De it ls cu nd nchiv yh ndah tch chn.

    39De te jn hv j n jit niquin it

    ls cu ma tch chn. De quv thnd cu quv jnu ayv. De nd te quehnd cu nd ngel Y Dios.

    40De t cu j thnd it ls de

    cy n hn, scun coo quv jnu ayv.

    41Chi nduh, Y n nduu te, taj

    n nd ngel ni quhn. De nastt y ndc nchiv squvi thn n cuchi, jn nchiv sh tiu nhn, tav y ji mh nchiv j ttn ni n.

    42De tan y nd ji cy ji n

    hn. De cun cuacu ji de nacayh ji ii yh ji j ndoho ndas ji.

    43S de nchiv j squncuu n y chi

    cundt ji modo ncandi, de cunde ji n ttn ma Tat ji Y Dios. Nd ndh j nni, tee sho vha n.

    Thun yt squ jtn xhn j yyuh

    44De j quvi nchiv ndah Y

    Dios j tatn y n ji, suu cu t cu iin jtn xhn j yyuh chjin iin uhun. De n nanihn iin

    SAN MATEO13

  • 30

    te, de n nacas tucu d squ. De j csi in d jn, de cuhn d cuxc ndihi d j nvha d, de n jeen d uhun cun.

    Thun yt squ perla j nd yhvi45

    De j quvi nchiv ndah Y Dios j tatn y n ji, suni cu t cu iin te jen de nxc, de ndc d perla vha.

    46De n jin d iin perla j nd

    yhvi ndas, de n jhn d n yc ndihi d j nvha d, de n jeen d perla cun.

    Thun yt squ unu tin tiac47

    De j ttn Y andiv n nchiv, suni cu t cu iin unu j chndaji nd d n mar, de quvi ndc n tiac.

    48De t n nchit unu, de tv

    nd d yuh ndt. De jcunde d, de ncji d tiac. De tiac vha tn d in tc, de tiac j ndu y vha squne d.

    49De suni scun coo quv jnu

    ayv. Chi quenda nd ngel y, de sh sn y nd nchiv sh tiu nhn mh nchiv vha.

    50De nchiv nhn chi tan y

    ji cy ji n hn. De cun cuacu ji de nacayh ji ii yh ji j ndoho ndas ji, ncach y.

    Thun yt squ ndat nd yhvi51

    De n jc thn y nd d: A n jchun in nd n nd thun yh, ndu? ncach y. De n nchn nd d jn y: N jchun in s, Seor.

    52De n nchn y jn d: Iy

    vha tsa. De iin te sthn ley janahn, t ja n ncutha d nsa

    ttn Y andiv, de cuu sthn d nd thun squ cun. Chi cu d t cu iin te xvhe. De in jtn d tv d ndat nd yhvi, sava j j jn sava j n ncunahn y, ncach y.

    J cunohn y u Nazaret (Mr. 6.16; Lc. 4.1630)

    53De t n ncuu n nchn Jess

    nd thun yt yh, de n nquee y cun cuhn y.

    54De n nenda y u y Nazaret.

    De n sthn y thun in vehe sinagoga. De n nshvi in nd nchiv n jini ji, de n nchn ji: N cu n n ncutha te yh nd thun ndch yh? De nsa cu sh d nd tiu hn yh?

    55Chi she carpintero cu te

    yh, de nan d cu Mara, de nd an d cu Jacobo, Jos, Simn, jn Judas.

    56De suni nd nd cuha d jn

    yh. De nsa jn d ndc thun yh tsa? ncach nd nchiv.

    57De scun n nsh jhe in nd

    ji n Jess. De n nchn y jn ji: Ndc te ncani thun Y Dios, y yhn nchiv jn d, chi ma-ni nchiv u d jn nchiv vehe d cu j ndu y yhn jn d, ncach y.

    58De ndu n nsh y cuh

    tiu hn cun, chi ndu n ncndja nd ji.

    J n jh Juan te scundut (Mr. 6.1429; Lc. 9.79)

    14 De tiempo cun de Herodes, te ttn regin Galilea, n nhn d thun nsa sh Jess.

    SAN MATEO13 , 14

  • 31

    2De n nchn d jn nd nchiv

    y jn d: Te cun cu Juan, te j n scundut, de n natec d. J suu cu j y poder d j sh d nd tiu hn, ncach Herodes.

    3Chi ma d ja n ndacu d j n

    quvi Juan veca, jn j cunuhn d jn cadena. Scun n nsh d j squ Herodas, ash an d Felipe.

    4Chi Juan n nchn d n

    Herodes: Ndu n ley y j nacueca n a, ncach d.

    5De j cun n ncuu in

    Herodes j cahn d Juan. Sochi yh d j qut in nchiv, chi ndihi ji jni ndija in ji j iin te ncani thun Y Dios cu Juan.

    6De iin quv n nsh Herodes iin

    vico quv j n ncacu d. De she sh Herodas n nquvi ji n jita jh ji n nd nchiv j n ncana d. De n ncusi in Herodes n nsh ji.

    7De n nchn ty d j cuha

    d n-ni cu cu j ccn ji n d.8

    De n jhn ji n jc thn ji nan ji n cu cu j ccn ji. De n ndvi ji n Herodes, de n nchn ji: Taji n xn Juan te scundut, cuhun n iin ch, ncach ji.

    9cun de rey Herodes n

    ncucuc in d. Sochi squ j n nchn ty d, jn j n jini nd te yj st jn d, j cun n ndacu d j n cuha nd n ji.

    10De n ntaj d soldado j

    ququehnd xn Juan in veca.11

    De n nenda soldado jn xn Juan, hn n iin ch, de n jhe nd n ahan ll. De n jnasiha ji n nan ji.

    12cun de n jhn nd te n

    scuha jn Juan, de n nanee d

    yiqui cu Juan, de n nchiyuh d. cun de n jhn nd d, n ncach thn d n Jess.

    J n scj y hn mil te (Mr. 6.3044; Lc. 9.1017; Jn. 6.114)

    13De t n jini Jess thun, de n

    ncujiyo y cun cuhn y jn barco j cunde sn y iin lugar n ndu nchiv. De n jin nd nchiv j cuhn y. De ndc u n nquee ji, jca jh ji cutahn ji y.

    14De t n nquee Jess in barco,

    de n jin y nchiv cuh cun. De n ncundhv in y ji, de n nash vha y ndc nchiv ch j vji nd ji jn.

    15De t n ini, de nd te scuha

    jn y n nquenda d n y, de n nchn d: Ja n ini, de ndu n nchiv nd yh. Tsa de taj n nchiv n quhn nd ji ndc u, de cueen ji j caj ji, ncach d.

    16De n nchn Jess jn nd d:

    Ndu cnu quhn ji, chi cuha nd m n j caj ji, ncach y.

    17De n nchn nd d: Ndu n

    nvha s yh, chi hn-ni st jn -ni tiac, ncach d.

    18De n nchn y jn d: Taji n

    quji, ncach y.19

    De n nchn y jn nd nchiv j cunde ji n t. De n nquehen y ndihhn st jn nd tiac cun. De n ncndh y ichi andiv, de xihna c n nacuethv y n Tat y. De n scuchi y st, de n jhe y n nd te scuha jn y. De nd m d n nsaj d n nd nchiv cuh.

    20De ndivi ji n nchaj, de n

    ndah chjin ji. De n nastt nd

    SAN MATEO14

  • 32

    d pedazo j n nquendo, de n nchit x tc.

    21De te j n nchaj cu t hn

    mil, de sn c cu nd ahan jn sch ll.

    J n jica jh y n mar (Mr. 6.4552; Jn. 6.1621)

    22cun de n nchn Jess jn

    nd te scuha jn y j n quvi d in barco, de cos n d quhn d inc lado mar, juni ntaj y nd nchiv cuh j qunohn ji.

    23De t n ncuu n nacuethv y

    n ji, de n ncaa y yucu cuhn mthn y, cuccn thv y. De n ncua, de mthn y-ni y cun.

    24De barco ja hn sava mar

    cuhn. De ndute mar ntundah nhin barco, chi vji tch ichi n.

    25De niqun n nquenda Jess n

    nd d, jca jh y n mar.26

    De nd te scuha jn y, n jin d j jca y n mar. De n nandava nd d, de n ncana ch d j yh d: hn cu, ncach d.

    27De n nchn-ni Jess jn d:

    Nde coo in nd n, de m cyh n, chi ma n cu, ncach y.

    28cun de n nchn Pedro

    jn y: Seor, de t ma n cu, de cach n j suni n cca jh s n mar de cu s n n, ncach d.

    29De n nchn y: Nehn tsa.

    De n nuu Pedro in barco, de jca d n ndt cuhn d n Jess.

    30De t n jin d j nhin yh

    tch, de n nchh d. De n nquijh d que d chjin ndute. De n ncana ch d: Sccu n sn, Seor, ncach d.

    31De Jess n ntiin y ndah d.

    De n nchn y jn d: Te ndu cndja nhin cu n. Ncu n nayh n? ncach y.

    32De n ndvi y jn d in barco,

    de n jencui-ni tch.33

    S de nd te j hn in barco, n jcu jt d n y. De n nchn nd d: Ma jnd j She Y Dios cu n, ncach d.

    J n nash vha y nchiv ch regin Genesaret

    (Mr. 6.5356)34

    De n nchha y jn nd d inc lado mar, de n nquenda y regin Genesaret.

    35De nd nchiv cun n

    nacun ji n y. De n scca ji thun ndc nd cun j n nquenda y. De nd nchiv n nquisiha ji nd j ch n y.

    36De n nchn ndhv nd ji jn

    y j n quh ji vs yuh shm y. De ndc nchiv j n nqueh sahma y, n nduvha ji.

    Squ nsa cthn nchiv (Mr. 7.123)

    15 cun de jac nd te fariseo jn te sthn ley janahn, vji d ciudad Jerusaln, de n nquenda d n y. De n nchn d jn y:

    2Nd te scuha jn n, ncu

    stv nd d costumbre j n jaqun nchiv janahn? Chi ndu squncuu d costumbre j nandah d n y de caj d st, ncach d.

    3De Jess n jc thn y d: De

    sa-ni nd m n, ncu stv n tiu j n ndacu Y Dios n n?

    SAN MATEO14 , 15

  • 33

    Chi sa costumbre nd m n cu j squncuu n.

    4Chi n nchn Y Dios: Coo

    yhn n n tat n n nan n. De t n iin chn squ tat squ nan, de n c, cch Y Dios.

    5Sochi nd m n chi cch n j

    cuu chn iin te jn tat d nan d: M c chinde s n j taji s j caj n j cuscn n, chi ndihi j nvha s, ja n nsc s n Y Dios.

    6De te j chn scun, ndu c

    cnu j chinde d tat d nan d, cch nd n. De scun stv n tiu j n ndacu Y Dios, j squ costumbre j n jaqun nd m n.

    7Vchi te sthv-ni cu nd n.

    Nd n nchn Isaas squ nd n janahn, ys n tut j n nchn Y Dios: 8 Nchiv yh chi jn yuh ji-ni

    jthv ji nduh,sochi ns jond jn in jn

    n ji. 9 De chhn ch ji nduh,

    chi thun j sthn ji cu tiu j n ndacu nd te,

    de ns j n ndacu ma n cu.Ncach Y Dios, ncach y.

    10De n ncana y nchiv cuh, de

    n nchn y jn ji: Cunini vha nd n, de chuhun in n:

    11Ns j quvi in yuh nchiv

    cu j cthn ji sh. Chi thun j que yuh ji, cun cu j cthn ji sh, ncach y.

    12cun de nd te scuha jn

    y n nquenda d n y, de n nchn d: A jn n j n nqut in nd te fariseo j n jini d thun n nchn n? ncach d.

    13De n nchn ma y: Cu

    nd d t cu utun j ndu n nchhun Tat n, Y nd andiv, de iin quv de tuhun y.

    14N quhn nd m d, chi cu

    nd d modo te cu j sthn ichi n inc te cu. Chi t iin te cu sthn d ichi n inc te cu, de nd d nincava xehv, ncach y.

    15De n nchn Pedro jn y:

    Cach cj n thun yt yh j n ncach n n nd s, ncach d.

    16De n nchn Jess: De suni

    nchha ca jchun in nd m n?17

    A ndu jchun in n j ndc j yj nchiv, chi quvi chjin ji, de que-ni cuhn?

    18Sochi thun j que yuh

    nchiv, chi jond in n ji vji, de cun cu j cthn ji sh.

    19Chi jond in n nchiv que

    j jni nhn in, j jhn ndyi, j csqu nd thn, j sh ndi, j scuhn, j chn thun sthv, j chn squ thn.

    20De ndc yh cu j cthn

    nchiv sh. Sochi t ndu squncuu ji costumbre j nandah ji de caj ji st, de ndu cthn ji sh, ncach y.

    ahan inc nacin j n ncandja nhin

    (Mr. 7.2430)21

    De n nquee Jess cun cuhn y regin Tiro jn Sidn.

    22De iin ahan u Canan nd

    a regin cun, de n nquenda a n Jess. De n ncana jee a: Seor, ma n j cu She tat David, cundhv in n sn. Chi she sh s, hn tch in ji, de xn ndas ndho ji, ncach a.

    SAN MATEO15

  • 34

    23Sochi ndu n nchn cuit

    y j n nchn a. cun de n nquenda nd te scuha jn y, de n nchn d: Chn n jn a n quhn a, chi ndas cna a vji a yt , ncach d.

    24De n nchn y jn a: N

    mthn-ni nchiv nacin Israel n ntaj Y Dios sn vji s, chi cu ji t cu tcch, quiti j n nsana, ncach y.

    25Sochi n nquenda a, de n

    jcu jt a n y, de n nchn a: Seor, chinde chituu n sn vi, ncach a.

    26De n nchn yt y jn a:

    Ndu y vha j cande st she de cuha n tin, ncach y.

    27De n nchn a: Nd chn

    n Seor, sochi chinde n sn vs cu s modo tin. Chi suni nd t nhn t pedazo st j cyo chjin mesa jtoh t yj t, ncach a jn y.

    28cun de n nchn Jess:

    Vha ndas cndja n, nn. De n sh s j cn n, ncach y. De ma hora cun n nduvha-ni she sh a.

    J n nash vha y cuh nchiv ch

    29De n nquee Jess cun

    cuhn y, de n nchha y yuh mar Galilea. De n ncaa y iin yucu, de cun n jcunde y.

    30De n nquenda cuh nchiv

    n y y, de n nquisiha ji nd j cojo, j cu, j hn, j cuhlu, jn cuh c nchiv ch. De n jaqun ji n jh Jess. De n nash vha y nd ji.

    31De n nshvi in nd nchiv

    ndh ji j ncahn nchiv hn, ndvha nchiv cuhlu, ncaca vha nchiv cojo, de nnune tn nchiv cu. De n nchn nd ji j vha ndas Y cu Y Dios nacin ma ji Israel.

    J n scj y cm mil nchiv (Mr. 8.110)

    32cun de n ncana Jess nd

    te scuha jn y, de n nchn y jn d: Cndhv in ni nd nchiv cuh yh, chi ja n ncuu n quv y ji jn n, de ndu c n cu caj ji. De ndu cn ni nataj n ji j qunohn ndit ji, chi t scun de sava ichi de cut ndas ji, ncach y.

    33De n nchn nd te scuha

    jn y: De n nhn st j caj nd nchiv cuh yh? Chi yh ndu n nchiv nd, ncach d.

    34De n jc thn y d: Nsaa

    st nvha nd n? De n nchn nd d: Uj-ni, jn jac tiac ll, ncach d.

    35cun de n nchn y jn

    nd nchiv cuh j cunde ji.36

    De n nquehen y ndihj st jn tiac, de xihna c n nacuethv y n Y Dios. De n scuchi y, de n jhe y n nd te scuha jn y, de nd m d n nsaj n nchiv.

    37De ndihi ji n nchaj, de n

    ndah chjin ji. S de n nastt nd d pedazo j n nquendo, de n nchit j tc.

    38De te j n nchaj, jond cm

    mil d cu, de sn c cu nd ahan jn sch ll.

    39cun de n nacuethv y

    n nchiv, de cunohn ji. De n

    SAN MATEO15

  • 35

    ndvi y in barco, de cuhn y regin Magdala.

    J n jcn nd d iin tiu hn n y

    (Mr. 8.1113; Lc. 12.5456)

    16 De n nquenda nd te grupo fariseo jn te grupo saduceo n y. Chi cn nd d coto tn d y, de n jcn d j sh y iin tiu hn j coo iin sea andiv.

    2Sochi ma y n nchn y

    jn d: T ini, de chn nd n: Nandi, chi n jchi cuh vc, cch n.

    3De jnehn chi chn nd n:

    Mitan de cuun sv, chi n jchi cuh vc, cch n. Vchi te sthv-ni cu nd n. Chi jchun in nd n nsa sthn sea andiv, sochi ndu jchun in n nsa sthn nd tiu hn j sh n tiempo yh.

    4De nchiv nhn yh, chi ndu

    jthv cuit ji Y Dios. De jcn ji iin tiu hn j sh n j coo iin sea andiv. Sochi ndu c n inc tiu hn sthn ni n ji, chi ma-ni tiu hn t cu n n ncuu jn Jons, te n nacani thun Y Dios jond janahn, ncach y. De n sndo y-ni nd d, de cuhn y.

    Thun levadura nd te fariseo (Mr. 8.1421)

    5De nd te scuha jn y n na

    in d cuiso d st t cuhn nd d jn y jn barco inc lado mar.

    6De n nchn Jess jn d: Coto

    m candja nd n levadura nd te

    grupo fariseo jn grupo saduceo, ncach y.

    7De nd te scuha n nchn nd

    m d: Va squ j ndu n st ndso , j cun chn y scun, ncach d.

    8De n jin Jess, de n nchn y:

    Ncu chn nd n j n nchn ni scun squ j ndu n st ndso n? Te ndu cndja nhin cu nd n.

    9A nchha ca jchun in nd n

    j ns squ cun n nchn ni? A ndu nchun in n j n scuchi n hn st n nchaj hn mil te, de nsaa tc n nastt nd n j n nquendo?

    10De ndu nchun in n j n

    scuchi n j st n nchaj cm mil te, de nsaa tc n nastt tucu n?

    11De njh cu j ndu

    jchun in nd n j ns squ st n nchn ni jn n j n nchn ni j coto m candja nd n levadura nd te fariseo jn te saduceo? ncach y jn d.

    12cun de n jchun in nd d

    j ndu n nchn y jn d j m cj d sttl j yh levadura, chi sa n nchn yt y j m cndja d thun sthv j sthn nd te fariseo jn te saduceo.

    J n ncach Pedro j Jess cu Cristo

    (Mr. 8.2730; Lc. 9.1821)13

    De t n nquenda Jess regin Cesarea Filipo jn nd te scuha jn y, de n jc thn y d: Nduh, Y n nduu te, n iin cu n cch nd nchiv?

    SAN MATEO15 , 16

  • 36

    14De n nchn nd d: Sava ji chn

    j cu n Juan, te j n scundut. De sava c ji chn j cu n Elas, te n nacani thun Y Dios jond janahn. De sava c ji chn j cu n Jeremas inc te n nacani thun Y Dios, ncach nd d.

    15De n nchn y: De nd m

    n, n iin cu n cch nd n?16

    De n nchn Simn Pedro: Ma n cu Cristo, Y j n ntaj Y Dios. De cu n She Y Dios, Y j tc n cn, ncach d.

    17De n nchn Jess: Nc ndet

    n, Simn she Jons, chi ns iin nchiv n sthn thun yh n n, chi sa ma Tat n, Y nd andiv, n sthn y n n.

    18De nduh suni chn ni jn n

    j ma n cu Pedro, de thun yh cch: Y. De thun nd j n nchn n j ma n cu Cristo, suu cu t cu iin y chn. De squ y chn yh sh n j quituu vehe, de vehe cun cu nd nchiv j cndja nduh. De ni iin m cnd squ ji, ni cuh j jh ji, ndu c n cu cuu sh jn n ji.

    19De ma n cundiso t n j quvi

    nchiv ndah Y andiv j tatn y n ji. De ndc j cas n j m sh nchiv in ayv yh, suni cas Y Dios j nd jond andiv. De ndc j cuha n thun sh ji in ayv yh, suni cuha thun Y Dios j nd jond andiv, ncach y.

    20cun de n ndacu y n nd

    te scuha jn y j m cch d n ni iin nchiv j cu y Cristo.

    J n ncach thun Jess j cu y (Mr. 8.319.1; Lc. 9.2227)

    21De jond sa n nquijh Jess

    cch thun cj y n nd te

    scuha jn y j cnu quhn y Jerusaln. De nd te hn jn nd st chn jn nd te sthn ley janahn, sndho ndas d y. De cahn nd d y, sochi n n quv de natec y, ncach y.

    22cun de Pedro n ncana sn

    d y, de n nquijh d chn d n y: Seor, ncu chn n scun? De m cuha cuit Y Dios thun. Va m c cuit coo scun, ncach d.

    23De n jic cto y n Pedro, de

    n nchn y: Cujiyo quhn n, chi chn n t chn Satans. Chi te ndc stv nduh cu n. De ndu jni in n t cu n jni in Y Dios, chi sa jni in n t cu n jni in nchiv, ncach y.

    24cun de n nchn y jn

    nd te scuha jn y: N-ni nchiv t cn ji cuniqun ji nduh j scuha n ji, de n cs ji j cn ma ji, de n cniqun ji nduh, de cuha ji thun j cundoho ji tndh j squ ni, vs n c ji.

    25Chi t n nchiv cn ji ccu ji

    n tndh j quiji n ji j squ nduh, tsa de tn thv ji n cn. De t n nchiv vs n c ji j squ nduh, sochi cutec ji n cn.

    26Chi n cuet vs n cnde

    nchiv nhn ji n ayv, de t quvi ji n tn thv ji? Chi ndu n jn cuit chun nchiv j ccu n ji.

    27Chi nduh, Y n nduu te, ndiji

    n jn ndc ngel ni, de vi ndas cuhn n t cu n chn Tat n. cun de cuha n yhvi n t iin iin nchiv t nsa tiu n nsh ji.

    SAN MATEO16

  • 37

    28De nd chn ni jn nd n

    j sava te y yh, m c d chi jond cun d j ma n, Y n nduu te, tatn ni jn poder ni, ncach y.

    J tucu n nduu y (Mr. 9.213; Lc. 9.2836)

    17 cun de n quv de Jess n jeca y Pedro jn Jacobo jn Juan an Jacobo, cuhn sn y jn nd d iin yucu scn.

    2De cun, tucu n nduu y n