O libro de MÚSICA Tiroliro para 4.º de Primaria é unha obra colectiva concibida, deseñada e creada no Departamento de Edicións Educativas de Santillana Educación, S. L. / Edicións Obradoiro, S. L., dirixido por Teresa Grence Ruiz e Ana María Guerra Cañizo. Na súa realización participou o seguinte equipo:

TEXTOSÁnxela Carril CaldelasMaría Larumbe MartínMiguel Ángel de la Ossa Rebollo ILUSTRACIÓNStefanie PfeilEva Sans Ribera

EDICIÓNÁnxela Carril CaldelasJuan José Castro DíazInés Reyes FerreroSabina Sánchez de Enciso Defarge EDICIÓN EXECUTIVAEva Herrero González DIRECCIÓN DO PROXECTOMercedes Rubio Cordovés

DIRECCIÓN E COORDINACIÓN EDITORIAL DE PRIMARIAMaite López-Sáez Rodríguez-Piñero

As actividades deste libro non se deben realizar en ningún caso no propio libro. As táboas, os esquemas e outros recursos que se inclúen son modelos que se deberán trasladar a un caderno.

Índice

TRIMESTRETRIMESTRE

1 2

Sesión Páx. Contidos

9 Todo o mundo á escena! 24

A ópera. Profesionais que interveñen na súa creación e posta en escena. Narración Todo o mundo á escena!, M. Larumbe. Là ci darem la mano de Don Giovanni, W. A. Mozart.

10 O punto 26O punto.

O punto, M. Á. de la Ossa.

11 Un ballet de Delibes 28

O ballet. Profesionais que interveñen na súa creación e na posta en escena.

Pizzicato de Sylvia, L. Delibes.

12 Soa de cine 30As calidades do son.

As time goes by da BSO de Casablanca, H. Hupfeld. Escena 10 de O lago dos cisnes, P. I. Chaikovski.

13 Ala presi 32Estrutura binaria e estrutura ternaria.

Ala presi, popular de Surinam.

14 Pequenas agrupacións 34

Dúo, trío e cuarteto. Rondó do Trío «Kegelstatt» para clarinete,

viola e piano, W. A. Mozart.

15 Ao son da corda 36Corda fretada, pulsada e percutida.

Tarantela napolitana, popular de Italia. Margarida ten un gato, popular.

16 Canción da mañá 38

As escalas pentatónicas.

We'n de ya ho, popular cheroqui.

Lembramos 40 Repaso de contidos do trimestre.

Xa sabemos 42 Autoavaliación do segundo trimestre.

Sesión Páx. Contidos

1 Desafinados 4

A afinación. O diapasón. Narración Desafinados, M. Larumbe.

Cantamos e tocamos, cantiga medieval con letra de A Casa do Rock.

2 Na busca de sons 6A nota re agudo no pentagrama. Dirección das plicas segundo a altura das notas.

Na busca de sons, M. Á. de la Ossa.

3 Música para os fogos artificiais 8

Partes da música. Minueto II da Música para os reais fogos

de artificio, G. F. Händel.

4 Kokoleoko 10O ostinato.

Kokoleoko, popular de Ghana.

5 Soa que mete medo! 12

Sistemas de gravación e de reprodución do son. O conxuro musical, M. Larumbe.

6 De madeira ou de metal? 14

Vento madeira e vento metal. Greensleeves, popular de Inglaterra.

Que será?, popular con letra de A Casa do Rock.

7 A metade! 16A semicorchea.

A metade!, M. Á. de la Ossa.

8 Xa chega o Nadal 18Os instrumentos de percusión.

Xa chega o Nadal, M. Á. de la Ossa.

Lembramos 20 Repaso de contidos do trimestre.

Xa sabemos 22 Autoavaliación do primeiro trimestre.

TRIMESTRE

3

Sesión Páx. Contidos

17 Os unificadores 44

A ligadura. Narración Reunión mundial de unificadores,

M. Larumbe. Mbube, popular zulú.

18 Crescendo e diminuendo 46

Crescendo e diminuendo.

Crescendo e diminuendo, M. Á. de la Ossa.

19 Reláxate! 48A relaxación.

Claro de lúa, C. Debussy.

20 O Danubio azul 50Espazos de representación e normas de comportamento.

O Danubio azul, J. Strauss (fillo).

21 Cantamos o maio 52

A zanfona, a gaita, a requinta, o tamboril, o acordeón e a pandeireta.

Levántate, maio, popular.

22 A conga cubana 54Bailes populares: a conga. As congas.

Conga cubana, Grupo Danson.

23 Debuxamos a música 56

O baixo eléctrico.

Debuxamos a música, M. Larumbe.

24 Un instrumento único 58

O coidado da voz.

London's burning, popular de Inglaterra.

Lembramos 60 Repaso de contidos do trimestre.

Xa sabemos 62 Autoavaliación do terceiro trimestre.

Pista de audio. Fragmento audiovisual.

As audicións do alumnado están dispoñibles en www.santillana.es na sección de Música de Primaria.As indicacións numéricas fan referencia ao material do profesorado: o primeiro número corresponde co do trimestre e o segundo, co da pista.

TRIMESTRE

1 Desafinados

1 Sigue o relato e identifica os instrumentos da orquestra.

1-2

< 4 >

Ben con-cen - tra - dos e moi a - ten - tos, por fin so - a - mos co - ma_un só ins - tru - men - to.Xun-tos to - ca - mos. Ta - mén can - ta - mos. Can - do_a - fi - na - mos, a - sí de ben so - a - mos.

3 Interpreta. Despois, contesta.

1-4 e 1-5

2 Fai estes exercicios de quentamento da voz. Indica coa man a altura das notas.

1-3

•  Que notas musicais hai na partitura? E figuras e silencios? Que outras notas e figuras coñeces?

•  En que compás está escrita a partitura? Cantos compases ten? Que outros tipos de compás coñeces?

•  Cal é a velocidade? E a intensidade? Que outros tempos e matices coñeces?

Aprendemos

Afinar é interpretar cada son coa altura axeitada.

O diapasón axuda os músicos a axustar a afinación antes de cantar ou de tocar un instrumento. É unha peza metálica que, cando se lle dá un golpiño, produce o son da nota la. Tamén pode ser electrónico.

Mm,mm,mm,mm,mm.

2& Ó

œ œ œ œ œŒœ

mp

2& Ó

œ œ œ œ œŒœ

Ñ ,a ñ ,a ñ ,a ñ ,a ñ .amp

DÓ

RE SOL

MI

Moderato

< 5 >

Sesión 1

Na busca de sons1 Canta e acompaña a parte instrumental en dous grupos.

1-6 e 1-7

Ando a procurar eses sons que hai no espazo sideral. Busco sempre polas galaxias unha nota nova para poder cantar.

retrouso

mf

Allegro

4& Ó œœ ˙ œœ˙ œœ ˙

œœœœ ˙ œœ ˙ œœ˙ œœ ˙ ˙œ

carillónfrauta

Ti sabías que no espazo non se pode o son oír? Disque o impide o baleiro; o silencio manda alí. Pero eu, cos meus poderes, hai un son que atopei. Tras o brillo dunha estrela, unha nota escoitei.

Entre todas as estrelas, unha nota encontrei . E na cuarta liña vive; é outra nota re. Na escala repetida, pero aguda esta vez, xusto enriba do dó agudo, o re volve aparecer.

estrofas

fa

si

re

mi

dó

dó'

re'solla

< 6 >

2 Contesta respecto á partitura da actividade anterior.

4 De que fala cada un?

3 Escribe nun pentagrama as notas musicais que coñeces coas plicas correctamente situadas.

Aprendemos

A nota re agudo escríbese na cuarta liña do pentagrama coa plica cara abaixo.

& œ

A plica vai cara abaixo en notas máis agudas ca o si e cara arriba en notas máis graves. Na nota si pódese escribir dos dous xeitos.

•  Que notas levan a plica cara abaixo? E cales cara arriba?•  Cantas notas re agudo hai? En que compases están?•  Cal é a velocidade da música? E a intensidade?

altura  intensidade  tempo  timbre  duración

A MIÑA VOZ É ÚNICA

NO MUNDO.

ESTE LA ESTÁ DESAFINADO.

COIDADO COA VELOCIDADE,

TEN QUE SER ADAGIO.

ESTA PEZA INTERPRÉTASE MEZZOFORTE.

A REDONDA ENCHE UN COMPÁS DE CATRO TEMPOS.

< 7 >

Sesión 2

Música para os fogos artificiais

B

Repetir.

A

1 Sigue a melodía de cada parte. Despois, acompaña cos instrumentos.

1-8

Repetir.

Händel compuxo a Música para os reais fogos de artificio en 1749, por encarga do rei, para acompañar un espectáculo de fogos artificiais sobre o río Támesis, en Londres. O día da celebración, un accidente cos fogos artificiais provocou un aparatoso incendio. Do espectáculo só se salvou a música do famoso compositor alemán.

A =

B =

< 8 >

2 Interpreta a peza que acabas de oír.

1-9

3 Indica en que orde soan os instrumentos. A que familia pertence cada un?

1-10

Aprendemos

Os compositores e as compositoras estruturan as súas obras musicais en partes (A, B, C…), que se repiten (AA) ou contrastan entre si (AB).

B

A ™™

f

Allegro

™™ ™™

mf

3&

&

˙ œ ˙ œ œ œœœ ˙ Œ œ œœœ œ œœœ œ œ œ ˙ Œ

œœœœ œœ œœœœ œœœœ œœœœ œœœœ œœ œœ ‰œj˙ Œ

œ

< 9 >

Sesión 3

Kokoleoko1 Aprende este xogo de percusión con vaso.

1-1

1-11

Repetir.

Repetir.

Ko -ko -Ko -ko -

Ab - ab - Ab - ko - le - o -

ko - le -ko - le -ko - le -le -

o -o -o -o -

ba, ma - ma,ba. ba, ma - ma,ko.

ko,ko.ko,ko.

ma -

ma -

ma,

ma,

B

A

< 10 >

Aprendemos

Un ostinato é unha secuencia melódica ou rítmica que se repite continuamente ao longo dunha peza musical.

2 Interpreta a canción e acompáñaa cos ostinatos.

1-11 e 1-12

4 Crea un ritmo de dous compases repetindo ou contrastando dúas series da actividade anterior.

omf

o- - o- o,- m m ,- o o- e- o- o.- o o- e- o- o,- m m ,-

™™ ™™ ™™

o- o- o .- A ,- m m ,- .- A ,- m m ,- o- o- o.-

4&

&

œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ Œ

œ Œ

œ œ œ œ œ œ œ

œjœœjœ Œ Œ˙ œ œ œ ˙ ˙ œ œœ œ œ

jœ œj

œ

a a

aaa abab b bababa

al l kkkkkkk

k k k k

el

le el

K K a

™™mf

4/ œ œœ œœœœœ œ œ Œœ™™

mf

4& œœœœ œ œœŒ œœœœ œœœ

Œœ

3 Interpreta. Despois, indica en que orde soan.

1-134

/ œjœ œ

jœ Œœ

p

4/ œ œœ ‰œ

jœœ

p

A

C4

/ œœœœ œœœœ

fD

4/ œ Œ œœ œœ

fB AA? AB?

< 11 >

Sesión 4

Soa que mete medo!1 A que escena pertence esta paisaxe sonora? Sonoriza a outra escena

co teu equipo.

1-14

•  Decidide os sons que van aparecer na escena e en que orde o farán.

•  Elixide unha música de fondo.•  Repartide os roles: quen interpretará os sons

vocalmente, quen indicará a entrada dos sons, quen reproducirá a música de fondo e quen gravará o resultado cun teléfono móbil, cun ordenador ou cunha gravadora.

•  Buscade un espazo o máis insonorizado posible. Non sexades tímidos e… que soe que meta medo!

< 12 >

1 Fai preguntas e adiviña quen ou que es.

Lembramos

NON!

SON UN INSTRUMENTO?

< 20 >

1

TRIM

ESTR

E

Regras do xogo

•  A clase dividirase en dous grupos. En cada un, un alumno ou unha alumna encargarase de facer cumprir as regras do xogo.

•  Sentados formando unha roda, o mestre ou mestra apegaravos un papel na fronte coa imaxe ou co nome de algo que aprenderades durante o trimestre. Pode ser un obxecto, unha persoa, unha nota, unha figura musical, un instrumento, etc.

•  Ninguén pode mirar o que hai escrito ou debuxado no seu papel! Só os demais saberán o que contén. Se alguén o mira, terá que abandonar o xogo.

•  O xogo consiste en facer preguntas para descubrir quen ou que cousa sodes cada un de vós. As preguntas só poden ser contestadas polo resto do grupo con SI ou NON. Non valen outras respostas!

•  Se a resposta é NON, a vez pasa ao compañeiro ou á compañeira da esquerda. Se a resposta é SI, pódese seguir preguntando.

•  Cando penses que xa sabes o que es, podes preguntar: «Son isto?». Coidadiño! Só tes dúas oportunidades de facer esta pregunta.

•  Gaña quen antes descubra o que é.

< 21 >

1 Que atril lle corresponde a cadaquén?

Xa sabemos

2 Completa no teu caderno. 3 Con cales destes aparellos podes gravar música?

Ola! Son a nota la e o meu son é moi importante para afinar instrumentos, voces e agrupacións. Na orquestra, o primeiro que me toca é o . A partir do seu son, afinan os e despois faino o resto da familia da . A continuación, o óboe volve interpretarme para os instrumentos da familia do e da . Tamén me poderás oír se golpeas unha pequena peza de metal chamada , que é moi útil se vas tocar ti só ou soa.

EU INTERPRETO UNHA MELODÍA QUE SE REPITE

TRES VECES.

COMPUXEN UNHA PEZA CON

DÚAS PARTES CONTRASTANTES.

A OBRA QUE DIRIXO TEN TRES

PARTES E UNHA DELAS REPÍTESE.

< 22 >

M é t o d o d e f r a u t a

Xa está aquí Quico! 2 Postura correcta ao tocar a frauta.

As notas que sei tocar 3 Como tocar as notas sol, la, si e dó'. As notas que sei tocar, M. Larumbe. sol-la-si-dó'

Atención á respiración 4 Control da respiración. Pinpilinpauxa, popular. sol-la-si-dó'

Son a nota fa 5 Como tocar a nota fa. Son o fa, M. Larumbe. fa-sol-la-dó'

Por fin chegou a nota mi 6 Como tocar a nota mi. Vinde ver o Neno, panxoliña popular. mi-fa-sol-la-si-dó'

Onde están as chaves? 7 A emisión do son. Onde están as chaves?, popular. mi-fa-sol-la-si-dó'

Xa o ves, éche un re 8 Como tocar a nota re. Kalinka, I. P. Lariónov. re-mi-fa-sol-la

Apaga o candil 9 Repaso do aprendido. Apaga o candil, popular. re-mi-fa-sol-la-si

Chimpón! Aquí está o dó 10 Como tocar a nota dó. Eu non sei, popular. dó-re-mi-fa-sol

Funga alafia 11 Repaso do aprendido. Funga alafia, popular de Nixeria. dó-re-mi-sol-la-dó'

Arrolo 12 Repaso do aprendido. Nana, J. Brahms. dó-re-mi-fa-sol-la-si-dó'

Voces varias, varias frautas 13 Repaso do aprendido. Canon, popular.

Campaíñas do lugar, popular.dó-re-mi-fa-sol-la

A primavera 14 Repaso do aprendido. A primavera de As catro estacións, A. Vivaldi.

dó-re-mi-fa-sol-la

When I’m gone 15 Repaso do aprendido. When I’m gone, A. P. Carter. dó-re-mi-sol-la

ÍndiceTítulo Páx. Contidos Práctica musical Notas na frauta

< 2>

2 En grupos de catro e cos dedos ben colocados, xogade a pasarvos un vaso.

1 Lembra como é a túa frauta de pico.

Xa está aquí Quico!

Faise así!

•  Senta correctamente: no extremo da cadeira, con ambos os pés apoiados e o lombo recto.

•  Tapa ben os buratos coas xemas dos dedos, sen apertar.

•  O dedo maimiño da man esquerda debe estar relaxado e preto da frauta, sen chegar a pousar nela.

corpo

cabeza

56

7

12

34

portavoz

embocadura

bisel

OLA! SON QUICO. LÉMBRASTE DE MIN?

ESTA É A MIÑA FRAUTA DE PICO.