7/24/2019 o Xénero e o Número Do Substantivo

http://slidepdf.com/reader/full/o-xenero-e-o-numero-do-substantivo 1/9

O XÉNERO E O NÚMERO DO SUBSTANTIVOO XÉNERO DO SUBSTANTIVO

O xénero é a categoría gramatical que permite a clasificación dos substantivos e adxectivos en masculinos e

femininos.O xénero é inherente aos substantivos, non está condicionado polas necesidades de concordancia dentro

do enunciado e reflicte a seguinte oposición: xénero marcado (tamén chamado feminino! e xénero non marcado

(tamén chamado masculino!.

Os substantivos en que se produce a oposición de xénero denomínanse variables, e esta oposición trae

consigo diferen"as de significado:

1. Diferenza de sexo: xeralmente, nos seres sexuados dáse a oposición macho # femia: tío / tía; cabalo / egua; o

estudante / a estudante; rei / raíña; tigre / tigresa.

. Diferenza de for!a: dependendo do seu xénero gramatical, moitos termos poden designar obxectos que

presentan diferen"as formais que, polo xeral, son de tama$o (maior # menor!:

 Agra: grande extensión de terra de cultivo dividida en leiras ou agros que pertencen a distintos donos.

 Agro: extensión de terra para o cultivo, polo xeral pequena, que pertence a un só dono .

". O#osi$i%n individ&al ' $ole$(ivo)Ovo: corpo formados por una soa c!lula, producido polas femias dos animais ovíparos, que cont!n o xerme do

embrión e as substancias para alimentalo.

Ova: masa compacta formada polo conxunto de pequenos ovos nos ovarios dos peixes e crustáceos.

%os substantivos variables* +&e presentan oposición de xénero :

&n xeral, emprégase morfema 'o para o masculino e morfema 'a para o feminino: oso # osa.

 s veces, o xénero feminino indícase cos morfemas 'iña, 'ina, 'esa, 'isa, 'triz :

galo # gal iña) eroe # eroína ) actor # ac triz .

Outras veces, a oposición indícase con lexemas totalmente distintos: ome # muller , boi # vaca.

Outros substantivos marcan a oposición mediante o determinante:

RE,RAS DE -ORA/I0N DO -EININO:

*+-/0%O 1&*0%0%O

2ematados en 'o ou en 'e átonos substit3en a vogal final por 'a: fillo / filla, xefe / 

 xefa,umano / umana

2ematados en 'e& fan o feminino en 'a: xudeu / xudía, sandeu / sandía

2ematados en vogal tónica engaden un 'a: avó / avoa, nu / n"a

2ematados en consoante distinta de 'n engaden un 'a: deus / deusa, profesor / profesora

2ematados en '%n fan o feminino en 'oa: león / leoa, patrón / patroa ou

en 4ona 2 os #exora(ivos3: mangallón / 

mangallona,solteirón / solteirona

2ematados en '4n fan o feminino en '4: fisterr#n / fisterr#, capit#n / 

capit#ou en 'ana2 os #exora(ivos3: folga$#n / 

folga$ana

7/24/2019 o Xénero e o Número Do Substantivo

http://slidepdf.com/reader/full/o-xenero-e-o-numero-do-substantivo 2/9

Os substantivos invariables non presentan oposición de xénero, senón que ou ben son masculinos ou ben femininos

(a xirafa maco, o disco, a ponte...!.

on fe!ininos )

   + maior parte dos nomes das árbores froiteiras e o seu froito: a maceira # a ma$#) a cerdeira # a

cereixa) a nogueira # a no$ ... -on todo, tamén hai casos masculinos: o pexegueiro # o pexego) o

limoeiro # o limón.

  Os substantivos rematados en 'axe: a paisaxe, a viaxe, a friaxe... (agás o traxe, o paxe e o garaxe!. 

Os rematados en 'se, 'te, 'ite: a an#lise, a crise, a par!ntese, a apendicite, a diabete, a epatite...

 

Os rematados en '(ade, 'dade: a liberdade, a propiedade, a bondade, a puberdade, a

vontade, a facultade..

&n contraposición co castelán te$en xénero feminino os seguintes substantivos:

a 4rbore* a ar(e* a $anle* a $alor* a $or*a $olor*a $&(e* a fin25 final3 a dor* a fra&de* a orde* a orixe*

a #on(e*a #&be* a re&!a* a r&bor*a sen(inela* a sndro!e* a s&or...

on !as$&linos:'o(e e 'e(e (na s3a orixe diminutivos!: capote, garrote, barrote, camarote, piquete,

bigote; ou en 'ate: cocolate, iate, tomate, etc'a!e ou 'o!e: agás síndrome e fame

'&!e: betume, cerume, costume, cume, estrume, fume, legume, lume, queixume, teitume,vagalume, volume (pero a servidume, a podredume...!.

O no!e das le(ras e os dígrafos é masculino: o a, o efe, o ese, o xe, o ele duplo...

En $on(ra#osi$i%n ao $as(el4n* (e6en x7nero !as$&lino os se8&in(es

s&bs(an(ivos)o cal, o cárcere, o costume, o couce, o cume, o cuspe, o dote,o fel,

o fin 25 finalidade3* o labor, o legume, o leite,o mar, o masacre, o mel, o nariz,

o +&eix&!e* o riso, o sal,o sangue, o sinal, o xiz...

O xénero dos determinantes nunca varía por cuestións de fonética sintáctica ou posibles cacofonías: a acta, a auga,

a aula...

9999999999999999999999999999999

7/24/2019 o Xénero e o Número Do Substantivo

http://slidepdf.com/reader/full/o-xenero-e-o-numero-do-substantivo 3/9

O N:ERO DO SUBSTANTIVO

 + categoría de n;!ero indica a oposición sin8&lar ' #l&ral, isto é, como unha unidade ou como máis dunha unidade.

 < Os substantivos continuos adoitan presentar só o singular (singularia tantum! por non poderen ser individuali"ados.

 s veces aparecen en plural con diferente significación ou con matices expresivos: o aire # os aires) o tempo # os

tempos. < Outros substantivos só se empregan en plural ( pluralia tantum!: os lentes, as nupcias, os cartos, os parab!ns, os

víveres, as cóxegas, as maniotas, as tenaces...

 < %alg3ns casos, a oposición de n3mero leva unha oposición de significado:

miolo (5parte interna do pan, miga6! # miolos (5masa encefálica6!.

RE,RAS DE -ORA/I0N DO =>URA>

&ngádese 's se en singular as palabras rematan en vogal, ditongo ou consoante que nonsexa 'r , 'z, 's ou 'l:cadro / cadros) xersei / xerseis) bailarín / bailaríns) tic / tics.

&ngádese 'es  4 ás agudas que rematan en 's no singular: compás # compases. 4 e os substantivos rematan en 'r ou 'z: xogador # xogadores) raí" # raíces.

' -ando en singular rematan en 'l e son monosílabas ou graves: ril # riles)fácil # fáciles.

' %os substantivos compostos, se o segundo elemento é un !onoslabo

re!a(ado en 'l, faise o plural engadindo 'es:

pousafol 4pousafoles#chuchamel 4 chuchameles# ollomol 'ollomoles

-ámbiase o 'lpor 'is

se rematan en 'l e son palabras polisílabas agudas: canal # canais) mandil #mandís.

-ruel e fiel conte$en d3as sílabas e non unha. O plural é crueis e fieis.

%in caracol nin aerosol son palabras compostas, polo tanto o, seu plural écaracois e aerosois.

7ermanecen invariables

as graves ou esdr3xulas rematadas en 's e todas as rematadas en 'x: olapis # os lapis) o mércores # os mércores) o fax # os fax) o tórax # os tórax

*oitos es(ranxeiris!os rematados en consoante engaden ?s para formaren o

plural: pubs,s#nd%ics,iceberg s, videoclips, fagot s.

7/24/2019 o Xénero e o Número Do Substantivo

http://slidepdf.com/reader/full/o-xenero-e-o-numero-do-substantivo 4/9

1. Identifcar os substantivos e adxectivos do texto.

MIL PRIMAVERAS

Se a lingua galega ose só o ue din os socioling!istas" un#a $lingua % &inori'ada aectada dediglosia en ase de desa(arición &ediante un (roceso de aculturación) non sei se &e

ani&ar*a a escribila. Aortunada&ente non o +" ou non o + unda&ental&ente. , ta&+n alingua de Rosal*a" e de -unueiro" a do ca&areiro ue &e trae este ca+" a da &ia nai" a&ia" e a dauel corvo dun bar de %elv*s ao ue lle a(renderan a dicir $uero tortilla). -reoue este + o (erigo de (roble&ati'ar excesiva&ente as cousas/ ue un acaba a(ra'ando oseu go'o ata ue os (roble&as se resolvan. Esta + a &ia #u&ilde re0exión (ara este *a dasLetras 2alegas.

3 te&or a ue un#a lingua desa(are'a + co&a o te&or 4 &orte/ + o &edo antici(ado a algoue suceder4 igual&ente 5a*nda ue ta&+n se (oder*a argu&entar ue a estat*stica nonexcl6e a (osibilidade de ue sexa&os in&ortais/ toda a xente ue existiu na 7istoria" un seis(or cento non &orreu a*nda8. 3 galego desa(arecer4 sen d6bida. 3 es(aol ta&+n" e ta&+n oingl+s. As linguas son organis&os vivos e (olo tanto est4n (rogra&adas (ara extinguirse. Peroco te&or 4 &orte dun#a lingua (asa co&a co te&or 4 nosa (ro(ia &orte/ ue (ode acabarconvert+ndose nun#a obsesión ue nos i&(ide go'ar do ue non + &orte e ue (recede 4&orte" ue + a vida. A lingua galega est4 au* e est4 ben viva &il anos des(ois de i&(oerse4 ue #ab*a antes e ue ta&+n &orreu. Pode ter (roble&as de estatus e de sa6de 5ta&+n osteen os ue a alan8 (ero non #ai ue conte&(lala a cada (aso co&o se conte&(la undoente agoni'ante. Pódese (ro&over &4is" (ódese divulgar &ellor" (ero non debe&osconundir o idio&a coa (ol*tica ling!*stica.

Por iso" (recisa&ente -unueiro" con &oita sensibilidade" (ed*a (ara o galego só $&il

(ri&averas &4is). Eran as ue tivera antes ca el. Para &in" na rase o i&(ortante non + on6&ero de anos senón a cuestión das $(ri&averas). -oas linguas" co&a coas (ersoas" non sedebe as(irar 4 in&ortalidade" ue + un#a as(iración ue non conduce &4is ca 4 &elancol*a.Ao ue #ai ue as(irar + 4 calidade de vida" o ue antes se c#a&aba elicidade. 2oce&os doue te&os e non nos laie&os tanto" non sexa ue lle suceda ao galego o ue lles sucede aosener&os de verdade/ ue cando se lles orece un#a e outra ve' a extre&aunción" acaban&orrendo de verdade.

9. Indicar o e&inino de/

tecel4n

carneiro

abade

neno

(oeta

ladrón

sacerdote

avó

(r*nci(e

cónsul

ateo

#o&e

autor

cabaleiro

saltón

rade

(atrón

vi'conde

langr4n

sogro

e&(erador

7/24/2019 o Xénero e o Número Do Substantivo

http://slidepdf.com/reader/full/o-xenero-e-o-numero-do-substantivo 5/9

cabalo

ins4n

cur&4n

(astor

sa(o

alcalde

estudante

euro(eo

#eroe

(adrio

sult4n

lou'4n

es(aol

toleirón

reo

solteirón

co&(ostel4n

ca(it4n

ra(a'

&entir4n

&estre

olga'4n

(ai

&onxe

(ail4n

cristi4n

boi

ca&(ión

la&bón

&arido

galo

tsar

xudeu

león

ranc+s

(adrasto

alde4n

te&(er4n

deus

(a(a

co&(adre

seor

rei

(a(ón

can

actor

nugall4n

livi4n

xenro

cidad4n

(ega

int+r(rete

fsterr4n

barón

castrón

&ac#o

(ardal

(arente

&4rtir

castel4n

ale&4n

contratista

duue

e&baixador

ir&4n

&arr4n

cru

vil4n

alto

baixo

(orcall4n

3. Poñer as seguintes palabras en plural:

local

usil

tren

(araugas

4xil

ra(a'

&il

6til

a&4bel

lobo

ru*n

gardacostas

7/24/2019 o Xénero e o Número Do Substantivo

http://slidepdf.com/reader/full/o-xenero-e-o-numero-do-substantivo 6/9

&ulticolor

uebranoces

xirasol

cabalo do de&o

lei

estrela de &ar

sa(oconc#o

(orco teixo

decreto lei

xard*n

tal

ani&al

ca+

len'o

oasis

(ita do &onte

4lbu&

vacaloura

anora:

iceberg

dólar

a

(lural

cor

cónsul

venres

garda civil

(el

can

(obre

fel

verdade

asistente

cru'

bo

tonel

luns

r+(til

seor

(a*s

cru

galego;(ortugu+s

cal

t6nel

la&bón

es(aol

&andil

(ereira

sol

vagalu&e

test

(ub

exalu&no

4cil

rei

anel

dol&en

un

xudeu

ba6l

nó

cartaol

caracol

#otel

alg6n

bocoi

a'ul

f4bel

israel* 

(roxectil

&otor

cl*&ax

civil

u

anci4n

dor

&el

tórax

xentil

ollo&ol

la(is

(ris&4ticos

t4nde&

d6(lex

7/24/2019 o Xénero e o Número Do Substantivo

http://slidepdf.com/reader/full/o-xenero-e-o-numero-do-substantivo 7/9

<.; Poer en (lural as seguintes rases

1.; 3 &arrou* + un #o&e ue ten un#a cultura &oi dierente 4 occidental.

9.; 3 &+rcores se&(re to&o un ca+ tranuila&ente ante a televisión sen ter o &andil (ostoe &entres u&o un cigarro" xa ue + o 6nico d*a ue non debo traballar des(ois de xantar.

=.; Ese rei ditou un#a lei sor(rendente/ obriga ao coronel e ao cónsul a (resent4rense o luns eo xoves ante a -o&andancia da 2arda -ivil.

>.; 3 nivel cultural e econó&ico desa a&ilia + ace(t4bel/ todos teen anel e len alg6n librocada se&ana.

<.; Ese val + &oi +rtil e agrad4bel" e ten de todo. Al* (odes ver desde un (ónei ou un boi(acendo ata un #ind6 xogando ao #óc:e? no xard*n do #otel.

@.; 7ai un arol &unici(al no (arue inantil" &ais co&o est4 ronte ao cuartel a*nda se vaivendo.

.; Ese can + un berrón" non ai &4is ue ladrar.

B.; 3 gol &arcado (olo xogador israel* non oi legal.

1C.; in ue a estrela de &ar non + #ostil ao ollo&ol.

11.; Auel &onxe (a6l &eteu un libro no ba6l de cor a'ul.

19.; Do local social dese organis&o tó&ase &oito ca+.

7/24/2019 o Xénero e o Número Do Substantivo

http://slidepdf.com/reader/full/o-xenero-e-o-numero-do-substantivo 8/9

1.; Puxo un (ernil sobre a &esa e dixo ue esa era a s6a credencial.

1=.; 3 rol dese&(eado (olo be&ol no (entagra&a + &oi i&(ortante. Foi o ue dixo esedoutor ue + &oi #4bil no &anexo do bistur*.

1>.; Auel ca(itel re(resenta un#a escena celestial.

1<.; 3 &artes se&(re v+n alg6n ra(a'.

1@.; 3 cora'ón senil ta&+n (ode ser (asional.

1.; 3 lacón est4 &oi caro segundo o (re'o ofcial.

1B.; Geo ue &ercar tea (ara un len'o branco e un cal'ón a'ul.

9C.; , un edil ad&ir4bel segundo o editorial do xornal do&inical.

91.; 3 e (ode ser un#a vogal aberta ou ec#ada.

99.; , un#a 0or co&6n e 4cil de ato(ar en caluera verxel.

9.; -acei un#a (erdi' nauel (ieiral.

9=.; Esa 4brica t+xtil ten un#a (arede anil.

9>.; -rese ue o (ardal + ca(a' de cantar un#a #ora enteira.

9<.; Pon o &antel da &esa grande e vai traendo o (e&ento cru.

9@.; Don &e gusta ese cartel" + igual ue o do ano (asado e ten un#a cor insur*bel.

7/24/2019 o Xénero e o Número Do Substantivo

http://slidepdf.com/reader/full/o-xenero-e-o-numero-do-substantivo 9/9

9.; 3 caracol de &eu ir&4n gaou o ca&(ionato &undial" oi o &4is 4xil e dócil.

9B.; A ex(losión oi (rovocada (or un gas letal.

C.; A abertura gradual de ofcinas bancarias arase tendo en conta a situación da sucursalexistente.

1.; Alg6n (roceso ebril esixe un trata&ento delicado.

9.; -on ese (incel tan &ao non vas (oder (intar o bergant*n ue se ve nese libro.

.; Se&(re oi un a&oral e un intrat4bel no asunto &ercantil.

=.; 3 antigo guaran* era &oi vital e se&(re andaba nu.

>.; Dunca vin #o&e &4is (a(ón e laca'4n.

<.; Se&(re ser4 un #eroe ocasional o ue resolva a situación de (erigo.

@.; Estableceu un s*&il &oi di*cil de co&(render.

.; Don &e convencer4s con esa ra'ón.

B.; Gia un ofcio &oi raro" andaba 4 ca'a do saltón e *ao &etendo nun ardel" (ero el dic*aue lle daba cartos.