ParanoiParanoiaa Karmele San Jose

Batx1-E-1-

Indizea

• Esanahia (3.orrialdea )• Zer ulertzen da Paranoia hitzarengan? (5.orrialdea)• Zer da benetan Paranoia? (6.orrialdea)• Zergaitik bihurtzen da pertson bat Paranoiko?

Zeintzuk dira kausak? (7.orrialdea)• Nola diagnostikatzen da? Noiz joan medikura?

(9.orrialdea)• Zein da tratamendua? Soluziorik dauka? (10.orrialdea)• Nolako ondorioak ekar ditzake? Nola pairatu

ditzakegu? (12.orrialdea)

Esanahia

Errealitatea interpretatzerakoan eriarengan sortzen den eldarnioa (delirio) , gero eta handiagoa, arrazoimenaren akatsik egiten ez duena.

Bi kontzeptu nagusi biltzen ditu paranoiak bere baitan.

Izaera paranoikoa. Psikosi paranoikoa.

• Izaera paranoiakoa. Mesfidantza,

harropuzkeria, malgutasunik gabeko arrazoimendua, iritzi okerra, autokritika eza, oldarkeria, etab.

• Psikosi paranoikoa. Egoera kronikoa,

izaera paranoikoarengan errotzen dena: arrazoimenduaren argitasuna galarazten ez duten eldarnio koherente sistematikoak, ordena handiz adierazten eta agertzen direnak.

Zer ulertzen dugu ¨paranoia¨ hitzarengan?

Batzutan paranoia hitza modu informal bat bezela erabiltzen dugu, esanahi desberdinak adierazteko.

Adibidez esaten dugunean: ¨paranoiko bat zara¨, beste gauza batzuk adierazi nahi izaten ditugu: fidagaitz bat izatea, obsesiozko pertsona bat izatea, zekena izatea, susmaria (receloso) izatea, zuhurra, edota izaera txarra izatea.

Eta egunero erabiltzen ohi dugu hitz hori eta ezin da ahaztu gaixotasun grabe eta latz baten aurrean gaudela.

Zer da benetan Paranoia?

Paranoia daukaten pertsonak, guztiz seguru daude haien pentsaeren sinesmenean, eta ezin zaie konbentzitu bere errakuntzaz errazonaketa logiko baten bitartez.

Horregaitik esaten da paranoia ideia delirante batzuen trastorno dela.

Desegoki dauden kanpo errealitateaz oinarritzen dira.

Zergaitik bihurtzen da pertsona bat paranoiko? Zeintzuk dira

kausak? Gehiegizko mesfidantza, seinale paranoiko bat

izan daiteke. Baina baita ere egozentrismoaren presentzia.

Gehienetan ezkongabeen eta bananduen artean gertatzen edo agertzen da.

Pertsona nagusi edo elduak izan ohi dira gehienetan pazienteak.Bakartasuna mesede handia egiten dio paranoiari, horregaitik arrisku gehiago dauzkate bakarrik bizi diren pertsonak, batez ere emakumeak.

Aipagarriak dira gorren, gormutuen eta itsuen lilurak. Ez bai dute entzuten ezta ondo ikusten, horregaitik, gauzak txarto ulertzen dituzte eta informazioa akatzekin somatzen dute, eta ez diren gauzak ulertzen dituzte.

Nola diagnostikatzen da? Noiz joan medikura?

Lilura bat susmatzerakoan, egokiena da psikiatrian espezializatua dagoen pertsona batengana urbiltzea.

Gehienetan pazientea ez da ohartzen gaixorik dagoela, horregaitik, ia beti familiak lehen pausua ematen du:medikura eraman.

Beharrezkoa da esplorazio general bat egitea: Odoleko analisiak, Ioiak, Hepatika eta Tiroideazko pruebak, Elektrokardiogramak, Torax –eko radiografiak, Tac –a edo RMN –a beste gaixotasun batzuk aldaretzeko: mania, depresioa, dementzia…

Zein da tratamendua? Soluziorik dauka?

Lehendabizi, psikiatrak tratamendu farmakologikoarekin hasiko da.

Psikiatrak, neuroleptikoekin eginiko tratamendu farmakologiko batekin hasiko da.

Askotan, beharrezkoa izan daiteke pazientea ospital psikiatriko batean ingresatzea.

Ezin da espero pazientea guztiz sendatuko duten tratamendurik, seguruena da bakarrik lilurak leuntzea.

Familientzat laguntzak eskaini behar dira, pazientearen liluren ondorioak sufritu ahal dezaketelako.

Nolako ondorioak ekar ditzake? Nola pairatu ditzakegu?

Oso gogorra da paranoia daukan pertsona batekin elkarbizitzea, gehiago familia, lagun edo auzoko bat denean, horregaitik, beharrezkoa da horretarako prestatzea.

Klabeak bakoitzarengan daukan konfiantza gogortzea da eta bakoitzaren autoestima indartzea, ondo egiten diren gauzak baloratuz. Pentsamendu realistak eta positiboak edukiz.Ezin da zure burua zigortu txarto egin duzun gauza batengaitik, baizik era gogoratuz inor ez dela perfektua.

Pazienteari, ezin zaio kontraesan baina erez korrientea jarraitu eta saiatu portaera bortitzak prebenitzea.

Portaera paranoikoak ebazteko:Humorea eta barre egitea, eragina

daukate zuzenean gure autoestimuan eta animo egoeran.

Oso garrantzitsua da bakoitzak bere buruaz barre egiten jakitea, munduarengan ikuspegi objetibista bat izateko eta portaera paranoikoak prebenitzeko.