Pregns do entroido ribadense

Algunha anotacin para esta primeira versin dos pregns do entroido ribadense:Non estn todos os pregns, nin moito menos, nin anda todos os que aparecen na llista. Co tempo, quizis se vaian completando en edicins sucesivas.Embaixo quedan recollidos algns pregns do entroido ribadense. Foron recollidos longo dos anos, pedindo expresamente s seus autores o permiso para a publicacin no seu momento na rede en 'Publicado en Ribadeo'. O sitio web deixou de existir e pouco a pouco, como neste caso, as publicacins van aaprecendo de novo pblico.Vaia dicir que o ttulo que levou esta festa leva pasado de carnaval galego antroido, para rematar na actualidade co normativo entroido, sen complicacin algunha e como se pode ver nos sucesivos pregns.Teen sado ra varios librios relacionados co entroido. Lembro que pasou polas mias mans un publicado nos 1990, pero non lembro mis del. No 2008 o libro titulouse '25 aniversario do Entroido Ribadense', impulsado por Pepe e Gilberto, Anos antes, no 2001, 'As festas populares no entorno ribadense' adicou da pxina 12 49, mbalasdas includas, antroido... e moita mis documentacin en xornais e demais est a disposicin para quen queira 'ampliar coecementos'.E nada mis. Espero que esta compilacin agrade xente que lle 'caia nas mans', e, se asi, procurarei ampliala con outras contribucins que non estn ou que anda non tiveron lugar.Ribadeo, entroido de 2016.

1985 Carlos Daz Gestal, O Xestal1990 Xess Fidel Fernn Bello, Fidel Fernn1994 Julio Carballal Jartn1995 Francisco Maseda Garca1996 Roberto Rodrguez Rodrguez1997 Antonio Gregorio Montes1998 Jos Luis Trashorras Mndez1999 Jos Perez Garca, 'Maln'2000 Jos Antonio Penoucos Ramos2001 Gilberto Surez Mndez2002, Jos Pulpeiro Doval2003 Ernesto Cruzado Estvez2004 Primitiva Ncega Gallo, Primi Ncega2005 Francisco Rivas lvarez2006 Alfonso Rodil Veiga2007 Pedro Moreda Marful2013 Suso Lpez Fernndez

1996

Roberto Rodrguez Rodrguez

Boas noites, seoras, seores, amigos todos do Antroido.

Reunmonos hoxe para rendir tributo un ano mis antroido ribadense. E xa casualidade que teamos que coincidir no principio dunha nova campaa electoral na que posiblemente algns dos candidatos pasen por esta tribuna para ofrecernos as rebaixas de marzo, con novos cantos de sirena que bulirn nos nosos odos cunha letra amorosa tpica: "Hoxe queroche mis ca onte pero moito menos que ma". Por suposto que non se refiren a nos, electores, senn noso voto.

Se o analizamos en clave de humor, o poltico, en abstracto, para que ningun se sinta ofendido, debe ser un gran amante do Carnaval ou o que o mesmo, do transformismo, por aquelo dos constantes cambios de discurso, de chaqueta e... mesmo de traxe.

O bo poltico pasa o ano disfrazado, dira mis, toda a sa vida pblica. Nunha palabra, sempre est disposto para interpretar.

A moitos venlles como anel dedo aquel rtulo que aparece nalgunhas pelculas, no que avisan de que "calquer parecido dos persoaxes ou situacins ca realidade pura coincidencia". Eso mesmo escribu Leopoldo Calvo Sotelo, pai, en Ribanova, e xa saben cal foi o resultado.

No sculoXVII, por algo escribiu Caldern de la Barca a obra titulada "El gran teatro del mundo". Sen dbida este mundo un gran .teatro e como tal teen que existir tanto escearios como actores e... pblico.

Mesmo quen lles est a falar, no pasado outono intentaba discurrir algn novo disfraz para estrear este Carnaval, e miren por onde, se est vendo obrigado a lucir o primeiro disfraz do Antroido de 1996, subindo a este escenario e interpretando o persoaxe de pregoneiro.

Asaltronme moitas dbidas acerca dos complementos necesarios para tan festiva presencia, non faltando quen me ofertara capa, sombreiro de copa mis puro estilo ingls, antifaz e incluso mscara.

Optei polo que vostedes ven. E non me negarn que nun pregn de carnaval, vir de chaqeta e garabata tradicional, se pode considerar un disfraz. Serio, pero fin e cabo... un disfraz.

E de tal guisa, pregoar as festas do Antroido, festas populares por excelencia e ancestrais que se remontan no seu nacemento a noite dos tempos.

Todos saben que o carnaval se celebra nos das anteriores mrcores de cinza. Pero seguro que moitos desconocen que nalgns lugares na antigedade comezaban o 6 de xaneiro, sendo en Venecia mis madrugadores pois inicibanse o 26 de decembro.

En Miln prolongbanse tres das despois do mrcores de cinza.

En Espaa ata o domingo de piata.

Desde o punto de vista etimolxico non resulta doado averiguar con certeza a sa orixe. Carne - vale significa literalmente CARNE - ADIOS, e refrese o perodo anterior tempo de penitencia eclesistico. Carnestolendas de CARO - CARNE, TOLLENDA - QUE SE HA DE QUITAR.

A principal acepcin parece ser a romana car - navale, carrus navalis, carro naval.

Carnaval deriva directamente das Saturnais romanas. Pero atpanse vestixios non so no Imperio romano, senn tamn en Grecia, pases teutns e celtas.

Festas de carcter relixioso para celebra-lo ano novo e que iste fora favorable, ou o entrar na primavera que simbolizaba o rexurdimento da natureza. Nelas pasebase en procesin un barco nun carro con rodas, o CARRUS NAVALIS, con mascaradas que executaban enriba do carro danzas subidas de tono e cancins de stira, sarcsticas.

Esta costume sigue vixente en Espaa, concretamente en Reus, a embarcacin encima dun carro arrastrada por cabaleras, tripulada por homes vestidos de marieiros que votan frores e doces os espectadores. Procesins desta ndole rexstranse en Grecia no sculo VI a. de C. segundo acreditan pinturas de vasos daquel tempo.

Na antiga Xermania estas festas enxendraron as representacins dramticas con fondo relixioso, sendo citadas por Tcito.

En Grecia stas adicbanse a Dionisios do que o seu equivalente en Roma foi Baco con races na divinidade exipcia Isis.

Os teutns adicbanas a Nherta, a Nai Trra.

Tamn nos pobos celtas que se asentaron en Galiza estaban implantadas as festas da primavera.

Bacanais, Saturnais e Dupercais rematan sendo empapadas polo espritu do desorden civil e o sarcasmo.

As mscaras de carnaval nun principio teen carcter relixioso espiritual derivando do culto s mortos. As podemos entender mellor o por qu en Espaa, Italia e Francia, por exemplo, se celebra o enterro do Carnaval. En Creta, Olimpia, Rodas e mesmo noutros lugares de Grecia, inmolaban cada ano a Cronos, un home que en Rodas era levado s aforas embarrado e morto. Os xudeos tdolos anos na festa dos Purim tian por costume crucificar unha efixie de Amn para logo queimala.

Como ven, o porco ribadense e maila queima do antroido non difiren en nada destes ritos milenarios.

Mais, deixmolo pasado e centrmonos no pasado inmediato e no presente. Sinto unha enorme alegra recordar as inquietudes daquel numeroso grupo de amigos, 23 para ser exactos, reunidos en 1983 para intentar reavivar o Antroido ribadense de antao, do que tantas ancdotas contaban os nosos maiores. Unha primeira comisin que foi xermen das posteriores e que tan ben representada est nos membros da actual que non escatimaron esforzos e traballo para seguir facendo do carnaval ribadense a festa mis popular de tdalas que celebramos longo e ancho do ano. E para mosta un botn: Os carnavais de 1984, primeiros desta poca actual, nos que tivemos a sorte de poder contribuir a sacalos adiante, tiveron un presuposto de 740.000 ptas. do que sobraron 80.963 ptas. destinadas o carnaval de 1985.

E os que pregoamos hoxe, requiren de varios millns, o que da idea do enorme traballo e sinsabores dos organizadores s que pblicamente felicito dende aqu. Permtanme rescatar por uns intres do bal dos recordos excelentes disfraces, interpretados por persoas cun grande sentido artstico e cheos de humor. Algns presentes aqu, entre vostedes, pero que me vou coidar moito de non descubrir.

Disfraces como o de guardia municipal que un martes de carnaval dirixu con maestra e inxenio o trfico ribadense e que s 5 da madrugada, diante do Deimos, cortaba intermitentemente o intenso trfico para deixar pasar unha, outra, outra e... outra vez, colmando a paciencia dos conductores, a un peatn cunha perna escaiolada.

Xenial. O nico verdadeiro era a perna lesionada do peatn. E que decir do disfraz da leiteira ribadense da nosa infancia, chegada tdolos das desde Vilaframil. Estoume a referir a Anglica. A sa bicicleta, as botellas no portabultos e os xarrns no manillar. Cmo deu o timo!

Recordan o disfraz de Charlie Rivel? E o troglodita dun carnaval de vern aqu en Rosa Lar? Que artistas! Ou a meiga que con escoba en ristre percorreu subida no camin do lixo as ras ribadenses noutra noite de carnaval, etc., etc.

Non ofrece discusin que Ribadeo ten unha vena moi elegante para a recreacin, o humor e... a crtica.

Non poden faltar neste recordatorio as persoas, artesns, que crearon verdadeiras obras de arte nos disfraces dos ltimos anos. Veen memoria os instrumentos musicais, o flautista de Hameln, a gran mariscada, e tantos e tantos...

E que me din dos mis de douscentos membros de charangas que dende semns sentimos a travs das nosas fiestras o son dos seus ritmos que inundarn as ras neste Carnaval cheo de colorido.

Todos son partcipes da categora e o xito acadado polo Antroido. Non poido concluir sin recordar e rendir tributo a dous ribadenses de distinta poca pero que coincidan na gracia e encanto persoal hora de poer disfraz. Don Fernando Recarey "O mejicano" que agonizante o 6 de marzo de 1878, sbado de Carnaval, arredor das 10 da noite sau, segn ten contado por escrito don Dionisio Gamallo, balcn da sa casa e preguntando a xente que se atopaba na calle: "Mascaritas! Me conoceis? Soy Recarey, disfrazado de di...fun...to...o...o...o!" para a continuacin retirarse interior da alcoba. Acababa de cumplir co seu derradeiro rito carnavalesco e desplombase inerte no leito.

O outro persoaxe recente. Refrome a Antonio O Serranillo, todo l irona, impenitente disfrazado ano tras ano e que por cousas que ten o destino, recibu sepultura o Martes de Carnaval fai agora un ano.

Pero non momento de poerse serios. Escollmolo disfraz e transformemos estes das nunha festa continua, en armona, e os que non se disfracen, representarn o papel de mirns, tratando.de descubrir a quen se esconde baixo as mscaras mis variopintas. Orixinais unhas, atrevidas outras, pero... en fin... todas ca idea de pasalo ben.

Non deixemos de lado a atrante gastronoma, propia destes das, cun protagonista de excepcin: O porco.

E retomando a leria inicial deste pregn, recordarlles que estes son uns bos das de entrenamento e ensaio para os polticos en activo e para os que aspiran a selo algn da.

No nome da Comisin pido a participacin de todos, porque o Carnaval pode considerarse un compendio do programa dos partidos polticos. Un programa en suma, moi serio. Vexan sino:

Non monopolio de esquerdas nin de dereitas. plural. Disfrtase en bloque, unidos. galego. nacionalista. popular. Permite criticar e rirse, ata dun mesmo. E... xa me dirn s esto non serio.

Feliz Antroido e moitas gracias pola sa presencia.

1997

"O antroido do futuro". Antonio Gregorio Montes

Boas tardes.

"Actuar un luxo que permite mostra-los sentimentos que de outro xeito dara vergoa ensinar". unha cita de Robert de Niro, que debe saber abondo do tema, tomada dunha entrevista de "El Semanal" de 24 de novembro do pasado ano 1996. A traducin noso caso podera ser: O disfraz de antroido permite facer moitas cousas que en outro caso seran vistas con moi malos ollos (anda as o son moitas veces). Dito isto, pechade a porta!. Que ningun escape.

"O bo, se breve, das veces bo", en pluma de Baltasar Gracin. Do que non tan bo, non d nada. Polo tanto, temede o peor, porque xa non me vexo constreido pola sentencia.

Parece que este ano son eu o pregoeiro do antroido. Por eso aqu estou, disfrazado de entendido na materia, e tomando as medidas oportunas. Estou sen toga nin birrete: todo disfraz ten os seus lmites, e un deles pxeno a. Disfrazarme con roupa non me gusta especialmente, pero actuar xa outra cousa.

E actuar un xeito de disfrazarse. Dende logo, hai outros. Por exemplo, algun se lembra do antroido que viviu o Inspector Lupa?. Ese si que foi un bo disfraz, tanto cando andaba vendo os disfraces como cando non o faca. Anda non sei quen foi, e non me parece que o saiba moita xente. Xa metidos en materia, por que me elixiron para o pregn?.

unha pregunta que me fixen. Tia o dilema de contestarme a min mesmo de varias formas. Unha resposta sera: "porque es un paiaso" (podera engadirlle despois, por exemplo, "pailn", e as queda mellor: "porque es un paiaso, pailn"). Por contra, tamn poda contestarme: "porque es serio" (neste caso, engadira algo as como "home": "porque es serio, home").

Elixn o ltimo, gustoume mis. Por iso mesmo me permito facer un comentario como este aqu, diante de tanta xente. Eu considrome serio, e o antroido para que os serios, as persoas que non se permiten o sarse do seu papel, podan rirse e oficiar doutra cousa, poerse unha mscara. Iso me moveu a aceptar.

As, o que me quedaba era disfrazarme. De que?. Pois de prospector. Non de prospector en busca de petrleo, que por esta terra non parece ter moito futuro, se non precisamente de analista de futuro. Do futuro do antroido, claro. Iso algo as como ser adivio, pero con outro nome tentando coller categora.

O seguinte foi o preguntarme, por onde pode comezar?. Polo momento, e para min, o antroido estivo a punto de ser por primeira vez entroido: descubrn que a palabra que usaba, antroido, non via nos dicionarios. As, estiven por deixar de empregala para ocasins serias, coma esta. Entroido nunca a usei, carnaval decidn fai algn tempo deixalo para a meseta, lugares lonxanos ou festas con outro significado, e antroxu, Naln arriba, ceme moito mis lonxe. Por eso decidn deixar as cousas como estaban: antroido, para os amigos.

Son serio, xa o dixen antes. As lle dica tamn protagonista maior, o piloto, Pequeno Prncipe. Como o Principio non calaba con esas lerias, e quera saber, continuar vendo mundo, ir seu antollo, a sa vitalidade conduciu a unha obra literaria para todo tempo e idade. Por que?. Porque a todos nos fai falla evadirnos. E iso o antroido. Evasin. A grande evasin. Ademais, como na pelcula os prisioneiros do campo de concentracin son fin tristemente cazados, e as remata a sa ilusin de liberdade, os antroidos tamn acaban a tiro fixo. Vltase liberdade condicionada. Condicionada pola nosa historia, os nosos coecidos, compromisos, ... en definitiva, por ns mesmos.

Centrmonos na prospectiva do futuro do antroido: a van algunhas reflexins.

Un. Hoxe en da tmase como unha festa, e parece que non decae a pesar de que a vida , cada vez mis, carnaval. Quen non o crea as, que lea os peridicos, vexa a tele ou fale cos amigos, anda que sexa de ftbol. En todos os recunchos hai carnaval. Nembargantes, ese carnaval pretende ser serio, non o noso estilo de antroido. Anda as, previsible que siga a estenderse contrastando coas ideas do antroido que por aqu se levan.

Dous. En Venecia teen o seu carnaval de luxo, onde todos queren ser Dogos de seu (non cans, entendmonos, senn mandamaises). Por Ro o carnaval movemento e lucimento da vitalidade (e doutras cousas tamn vitais). Aqu o antroido mis unha evasin adoitando outro rol e ocultndonos como pcaros para facer trastadas e figurar como reis, por unhas horas, do noso destino. Pero a idade, a era de inocencia, est a pasar rapidamente. unha incgnita se o noso antroido vai resistir esa falta de inocencia que se est a incrementar al onde un vaia. Moitas cousas van ter que cambiar para poder superala. Anda as, feitos como que hoxe esteamos aqu fan manter a esperanza de que esta evasin pode seguir facendo os seus efectos benficos e festeiros por moito tempo.

Tres. Non hai tanto o antroido estaba, non obstante, case "morto por orde superior". Esa orde non puido con el e aqu estamos de novo. Pode darse novamente no futuro o caso dunha prohibicin directa ou indirecta?. Non estamos exentos dela, pero sera en balde, como o foi a pasada vez: a festa continuara, anda que pode que desvirtuado un pouco o seu esprito pola prohibicin, estilo da "lei seca". Eso mesmo far cuidarse s mandamaises de tentar algo parello, anda que aproveitando as mscaras se produzan algunhas mascaradas que infrinxan as normas do antroido, que tamn as hai.

Catro. Se miramos s carnavales de Venecia, Ro, Tenerife, ..., mesmo os entroidos de Laza, podemos ver que todos van cara grandiosidade, cada un no seu modelo, cada un sa velocidade. mesmo tempo, seguen a ser unha actuacin. Nembargantes, a grandiosidade esixe uns xeitos e un dirixismo que impide manter o sentido do noso antroido. Para vencer outros medios vistosos de diversin e/ou enaxenacin, que iso tamen antroido, e facelo ademais dun xeito inocuo, necestase cada vez un espectculo maior. inevitable, tal como eu o vexo. O antroido ter que ir cambiando para combater este efecto ou aliarse con el. A alianza significa mis cartos e unha certa profesionalizacin, estilo deses outros lugares.

Cinco. Tntase conservar o de cada un, neste caso o noso antroido, pero a profusin de medios que nos poen en contacto con outros lugares van pouco a pouco influenciando esta festa. Non problema, porque hai carnavales de todo tipo, polo tanto as influencias sern variadas. Isto, esperando que s americanos do norte non se lles ocorra a idea de facer un novo carnaval, porque se non, Hollywood rematar non s co noso estilo de facelo, senn tamn por facernos creer que se fixo sempre seu xeito. Esperemos asemade que mantean a data do seu Halloween ben alonxada da nosa celebracin, so pena de perder un combate do mesmo xeito que os Reis o estn a perdendo fronte Santa Claus... e eso que son tres contra un.

As conclusins anteriores, se ben son as mis xerais, non son as nicas. Por exemplo, visto que non podemos igualar os disfraces sen roupa que fan as ledicias dos e das turistas en Ro, e tamn dos propios cariocas, previsible que ns busquemos e atopemos novos medios de calefaccin para que as mscaras con pouca roupa non sufran os rigores invernais.

Nacern novas mscaras. un fenmeno que xa se ven estilando dende tempo hai, e que est lonxe de esgotarse: na variacin est o gusto, como di unha frase que mis dun e unha coecern e practicarn c gusto anunciado.

A electrnica escalar postos nas preferencias dos antroidos. O mesmo que se vai metendo en casas ou bancos, non podera facer unha excepcin con este fenmeno social. Xa vimos algns artiluxios desa especie outros anos, como luces ben amaadas e sincronizadas, pero posible que non sexa nada comparado que se avecia.

Son previsibles outras incorporacins no desenvolvemento destes das. O antroido permite o anonimato social, e ven potenciado por el. Hoxe en da estanse a estender novas formas de comunicacin que outorgan a posibilidade do anonimato. Tendo conta destas das premisas, pdese conclur que probable que se incorporen novas formas de antroido, por exemplo, "a distancia", do mesmo xeito que o 28 de decembro algo estendido usar o telfono para gastar bromas, mentres no sculo pasado, antes de facer das sas o seor Bell, evidentemente non se poda.

Podemos observar tamn que as carrozas motorizronse. previsible, co uso dun parque mbil mis extenso e variado, que esta tendencia contine, incorporndose mesma anda os disfraces individuais.

Un dos festexos precursores do carnaval era unha especie de circo naval fai vinte sculos, como din algns estudiosos do tema. Do carnaval, si. Do noso antroido, dubdoo. Mais, cara futuro, todo que clube nutico lle de por a, e entn o noso antroido podera ser precursor desa proxeccin naval futura. posible, e coa motorizacin e en xeral a instrumentacin actuais, mis doado que noutros tempos. Habera que preguntarlle directiva do clube se est pola labor.

O antroido educativo. Seguirase a usar nos centros chamados educativos para facer algunha que outra trastada, tempo ou a parte da propia educacin. posible ademais, dentro da poltica ministerial, a sa inclusin como lia transversal no curriculum escolar.

Falemos de cartos. Estamos a vivir tempos de privatizacin. Se se pensa en privatizar a xestin de hospitais pblicos, por exemplo, por que non o antroido?. Nese caso, que se preparen as comisins a non recibir subvencins?. O antroido, tea ou non subvencins, sempre foi pblico e sempre foi privado. Sempre necesitou dun esprito social para levalo a cabo, pero sempre foron os particulares as mscaras. Pola privatizacin, poder cambiar algo o modo de financiamento, pero nada mis.

En canto s premios... bonito e atrainte para o turismo que os disfraces sexan traballados, pero por ese lado difcil competir con outros carnavales.

Nembargantes, a competencia a competencia, e as leis do mercado inflen en moitos campos. Pode que o factor mis influnte no futuro desenvolvemento dos premios sexa externo propio antroido: mis que a privatizacin, a marcha da economa en xeral.

En relacin a outro aspecto, fai pouco lin que "os carnavales caen baixos este ano". Espero que non caian baixo mis que polo nmero que ten asignado o da no que comezan, pois non esa a tendencia aqu en Ribadeo. Hai que lembrar, sobre isto das datas, que xa se produciron algunha vez noutra temporada: os chamados "carnavales de vern", e a eses si que lles chamo carnavales. Lmbrdesvos do que xa dixen sobre a economa do antroido e as influencias externas sobre o noso?. posible que esas festas carnavalescas se incrementen, pero non penso que se lles deba chamar antroido. Sern carnaval. A influencia sobre o propio antroido?. Polo momento, est a salvo, porque son influenciadas por el e non revs. Perante canto tempo, Iso xa mis difcil o dicilo e depender de moitos factores.

Pola sequidade da boca ven outra vez s meus labios o dito de Gracin: "o bo, se breve...". Por a, pola sequidade, penso que cousa de ir rematando. Queda para outra o tratar de imaxinar o futuro do antroido en relacin a outras moitas facetas. Como exemplo delas serven a msica ou o sexo. En fin, isto a prospectiva: analizar tendencias para vislumbrar o futuro. Eu, de calquera xeito, non me fiara moito dunha prospectiva do futuro do antroido feita por un disfrazado.

Anda as, costoume facela. E teo que dicilo, porque tamn unha metfora do antroido. Nestas datas, hai moito detrs: ilusin, traballo, imaxinacin, persoas... algo matinado para vivir uns das mxicos antes que chegue o momento de quitarse a mscara.

Ben, penso que os obxectivos das cousas dbense definir principio. Anda as, acordei definilo final, tras ve-las caras dos que me escoitan hoxe: O obxectivo era sacar luz o esprito do antroido. Espero haber axudado a facelo, e con iso remato esta pequena perorata. Meu disfraz xa non vale, este pequeno antroido xa se foi. Agora comeza o antroido de todos. O futuro que mencionei xa chega. Vivmolo.

1998

Jos Luis Trashorras Mndez

Mias donas, boas tardes,

boas tardes, cabaleiros,

sados as autoridades,

a benvida os forasteiros.

TEMPUS FUGIT. Como pasa o tempo! Parceme que foi onte cando na escalinata da Casa do Concello, previa a entrega de premios dos Carnavales do '87, faca a presentacin o que vos fala dun xeito totalmente espontneo, acompaado, eso s, pola msica da polca "O barril de cervexa" que interpretaba o grupo asturiano "El Felechu". Recordo igualmente con louvanza cando a charanga ribadense "Os pintas" me fxo entrega dunha culleria co escudo de Rbadeo para a lembranza daquel antroido. En fin, pasaron os anos, e cando xa pareca que ste tocaba de abstinencia carnavalesca, voltan carga este entusiasta, insustituible e xa clsico grupo de ribadenses que non se lles ocorre mellor cousa que acordarse de min para pregoeiro. Pois ben, empecei no ano 1985, sendo concellal de Cultura, facendo unha sinxela presentacin daqueles restaurados Carnavales, agora, con un mes escaso por diante, acepto de bo grado pregoar unhas xa ben consolidadas festas antroideiras, quizis no segundo milenio d. de X.C. chegue a disfrazarme.

A palabra antroido ten fundamentalmente das significacins, en primeiro lugar festa clsica, mo movida e de moito colorido (son os das de "correr o antroido"), na que aparecen socarronamente invertidos os valores tradicionais da sociedade, facndose crticas, case sempre en forma de refrns ou ripios s que eran moi dados os nosos devanceiros, que en moitas ocasins non esperaban a estas datas para facer gala do seu inxenio, tal como o caso de Daniel Carnota naqueles versos satrico-burlescos cando di:

"O da que aqu botaron

aquelo de FUMANCHU

formouse diante o Teatro

a batalla de Verdn.

Houbo golpes e patadas

car reirs e trompics

eso pasa neste pueblo

porque somos muy pasms.

El papel de la taquilla

agotouse a todo ful

chegaba a cola seores

hasta o taller de Fanjul.

A min por casualidad

me tocou, que iba delante

unha seora que estaba

en estado interesante.

Cada vez que la empuxaban

ela me daba no cu

En los das de mi vida

vuelvo ms a FUMANCHU!

Por certo, expresin esta ltima que fara fortuna dialctica entre os ribadenses para significar cando non interesa unha situacin complicada ou comprometida.

Non faltaron tampouco outros improvisados poetas ribadenses, que interpretaron as festas que nos ocupan dun xeto mis trascendental. Tal o caso dun annimo colaborador que, no semanario "La Comarca" al polos Carnavales do ano 1920, publicaba unhas estrofas que remataban con estes versos:

"Mientras que pueda creer

visin que la mente evoca

te amar con ansia loca

te seguir con empeo

que amor es gloria en el sueo

y es humo cuando se toca".

poema adicado "A una mscara" que nos recorda os monlogos do prncipe Sexismundo na obra "La vida es sueo", quintaesencia das ideas filosfico-relixosas do teatro calderoniano, cando trataba de explicar as cuestns centradas pola idea do "desengao" que tanto inquietaban home barroco, e polo que de aqu se deduce tamn a algn dos nosos coterrneos dos movidos anos vinte.

En segundo lugar a palabra antroido equivale a persona gorda, descuidada no seu porte e amiga de opparas comidas. Neste senso emprgase o verbo antroidar, como se comproba nos ditos: "Enchete, antroido!, "Ests como un antroido". O mesmo tempo tamn se refire persoa gorda que se va movendo diante dun de forma desaxeitada: "Estate quieto, antroido", "Mveste mis que un antroido". Nembargantes, a comida un dos pratos fortes destas festas, a poca por excelencia para comer carne de porco: cacheira, rabo, bandullo, longanza e outras moitas mis, pois como dira Antonio "O Serranillo" en frase sentenciosa e perifrstica: "Desde la cabeza hasta el rabo, todo ha de comerse en el paquidermo marrano". Estas datas gastronmicas rematan normalmente o martes de carnaval, gardndose abstinencia hasta o domingo de Pascua, como afirma esta copla popular:

"Adis martes de entroido,

adis, meu amiguio,

hasta Domingo de Pascua

non comerei mis toucio"

Entre as partes do porco fundamentais para a mesa destes das est como decamos a cacheira que debe levar as das orellas ou cando menos unha delas, entn chmase facera. Outra das pezas tradicionais e ritualista o rabo; lembro cando de neno escoitaba na mia casa o dito popular: "Alegra, alegrte, que anda o rabo do cocho no pote", e donde logo que me preocupaba moito, cando na feira do ano mercaban o porco para a ceba, que iste non fose rabelo. Acompaan na pota a estas viandas a chanfaina que leva mesturado coa carne do cocho outros ingredientes coma algunas visceras e cebola, que a fan voluminosa e moi axeitada para darlle substancia caldo. Segundo os lugares e as circunstancias para poder dispoer dos materiais necesarios, non deben faltar na comida as filloas que se fan de sangue, auga e faria, ou os freixs que levan leite, auga, ovos e tamn faria. A repostera mis tradicional dos nosos lares engdelle mesa as orellas, as chulas e as flores.

verdade que son fundamentais os alimentos na vida do home e Cervantes recordballe a Sancho por boca de don Quixote que a sade do corpo fragubase na oficina do estmago, ademis parceme importante manter viva unha herencia cultural e gastronmica de primeira magnitude, para seguir repitindo neste senso o que os nosos avs aprenderon dos seus avs. Mais permitdeme que como bon galego, que xa leva moitos anos afincado en Ribadeo, e todo se pega, me despida en tono lrico, en verso pero semilibre, sen demasiadas ataduras mtricas nin de rima, case espontneamente, tal como se me foi ocurrindo nestes poucos das de preparacin pregoeira.

Martes, trece de Xaneiro,

noite do famoso ventazo,

cando na ponte das Pas

se estrelou o coecido barcazo;

a sombra de Raimundo Ibnez

vagando est polo seu pazo.

"Voto a Deus -dixo o Marqus-

(con rostro moi enoxado),

falto dous sculos da casa

e todo est moi trastocado.

Falarei con don Francisco, de Goya,

e tamn con Carlos Cuarto,

para que nalgunha das estancias

me coloquen algn cadro,

ademis doutras prebendas

eu tamn fun deputado".

E unhas voces se oron con acento denotado:

"Segn a Gran Enciclopedia Gallega

nesta casa el foi nado".

Neste monlogo se atopaba,

o Marqus de Sargadelos,

asomndose a un balcn

da ra de Villandrando

cando caeu un gran cascote

ca sombra pasou rozando;

menos mal que por enrba,

fora de trasgos e dianos,

vixaban as caritides

dende tempos moi lonxanos.

Escoitade as sas verbas

pois falaban moi de calado.

"Xa veremos -deca unha-

si por fin pro centenario

nos teen o corpo arranxado".

"Non te queixes -comenta outra-

co pobre do Viejo Pancho

solo lle puxeron cabeza

e levronlle os libros dos baixos".

"Ollade!, -gritou a terceira-

xa non hai casa de baos,

no seu lugar se divisa

un edificio abandoado".

E as tres unsono exclamaron:

"Eso s que impactazo!"

Eu con esta me despido

porque s gaitas lles dou paso.

Disfrutado pois do antroido

co tedes moi ben gaado,

que logo chegar a cuaresma

e dirannos que estamos de paso.

1999

Jos Perez Garca, 'Maln'

Seoras y seores!... Mayores y chicos ... Personas generosas que tenis la paciencia de escucharme!...

Buenas tardes a todos con la splica de que si tengo algn lapsus o cometo alguna omisin involuntaria, me la perdonis. En un pregn se pueden hablar de muchas cosas, pero es lgico que de todas ellas predominen las referente al festejo a celebrar.

Por tanto, hme aqu con todos ustedes acaparado por la benevolencia de la magnfica y trabajadora Comisin de los Carnavales 1.999 presidida con la mejor buena voluntad y entusiasmo por el buenazo de Casiano Posada Obarrio, auxiliado con el mayor ahinco y risuea eficacia por los grandes promotores ribadenses Luis Mourelle Bargados, como tesorero; Alfonso Rodil Veiga como Secretario, Rogelio Lpez Garca como relaciones pblicas, y los siempre abnegados y simpticos vocales Fernanda Belln Pedrosa, Nuchi Ruiz Mision, Celsa Paz Vzquez, Salvador Guzmn Goas, Juan Valle Rafols y Pablo Cora Villabrille, diez grandes personas que (dada su constante y eficaz labor) merecen los mayores aplausos de todos los ribadenses y pblico en general. Por mi parte, sinceramente les agradezco se hayan acordado de mi para que pronuncie este pregn que (aunque su protagonista no goce de muchos dones de narracin y voz para lanzarlo al aire) con vuestra comprensin y ayuda estoy seguro que ha de salir bien.

Un pregn de carnavales, la nica verdad del mentiroso y embaucador mundo que ayer, hoy y maana se ha vivido o se vivir. Porque Hay que ver cuanta mentira y canallada hallamos por atalayas, ras y senderos y cmo vemos con gran tristeza, y con mayor pena como no hay quien restae las agresivas concupiscencias de la vida que quebrantan de forma sangrante y escandalosa la paz de las buenas y nobles almas!... Fijmonos en lo que ocurre en Sierra Leona, en Ruanda, en Indonesia, en Kosovo y en tantas y !tantas naciones! gobernadas por unos cuantos bandoleros y ladrones analfabetos cuya principal "pedagoga" es el quitar la vida a infelices personas a las que se les niega un pedazo de pan o una gota de agua potable y cuyos auxilios de las naciones civilizadas y generosas son escamoteados por el camino -sin que lleguen a su destino- por los sinvergenzas y bandidos que con tantas corruptelas van llenando de tesoros sus arcas, que debieran convertrseles en explosivos de su propio patrimonio... Decir... !Habra tanto que decir!. Por ejemplo, criticar a los jueces que con su cara dura dicen que las labores del hogar (las de las amas de casa, por ejemplo) no son trabajos meritorios. A los que dicen que tras asesinar a una mujer con ochenta pualadas las treinta y cuatro ltimas no han sido ejecutadas con alevosa o mala uva. El dejar a los perros sin bozal y que maten a un chiquillo. Criticar el "cachondeo" de la poltica (ya luego no creemos en nada) y tantas y tantas anomalas que para no cansaros me voy a reservar para meterme de lleno en los recuerdos carnavalescos.

De muy nio, cuando con mis otros tres hermanos iba desde Viavlez a La Caridad (en El franco) al catecismo, encontrbamos por el camino alguna mscara que al amenazarnos con su potente cayado, nos meta tal miedo que nos escapbamos de ella pitando. Luego, veamos como cuando los mozos, revestidos, entraban en alguna casa, aquellas recordadas y buenas mozas de Viavlez les guiaban el ojo, dejndose acariciar en alguna ocasin por los visitantes. La primera comparsa que recuerdo, la formaban unos cuantos marineros de aquel hermoso Puertn que cantaban:

Somos los marinos,

del buque "Piedad",

que alegres cantamos

hoy el carnaval.

Si una tempestad...

pudiera estallar,

los bravos marinos,

no la temern.

Luego, ya a los catorce aos y viviendo en Tapia de Casariego, pude escuchar varias comparsas. Una de ellas cantaba la siguiente copla:

!Van unas chavalas,

al saln "Edn",

son ms arrugadas,

que Matusaln!.-

Mejor les seria,

comprarse un lul

y con el faldero,

irse al Gurug.

Entonces el saln "Edn" de Tapia estaba de moda. El monte Gurug es un macizo nontaoso de Marruecos en el que espaoles y moros lucharon por su posesin con la muerte de muchos infelices de una y otra parte a los que nada se les perda all.

Alli, en Tapia, al otro da del final de las fiestas carnavalescas, se celebraba el entierro de la sardina, autntico y pequeo pez, que metan en pequeo fretro de unas tablas y de papel con una vela encendida dentro, y que llevaban entre cuatro "compaeros" seguidos de otros responseros de la misma "tribu" vestidos con tnicas rabes y al que cantaban:

El carnaval se ha nuerto,

lo llevan a enterrar,

llorad sobre su tumba,

Llorad el carnaval!

Luego lo enterraban en lugar idneo ponindole sarcsticamente una cruz en su tumba.

Despus de estos carnavales del ao 1936, tales festejos se prohibieron en todo el mbito nacional y ya no se prodigaron las mscaras hasta los aos sesenta, cuando ya se vislumbraba cierto cariz democrtico.

Aqu, en Ribadeo, en esta hermosa y gran Villa de la suerte (favorecida en todos los tiempos salvo en los ltimos aos que nos estn "robando" el Juzgado de Primera Instancia, la Comandancia de Marina y otros servicios que Ribadeo Nunca! debi perder) siempre se han prodigado visitas de todas las partes de Asturias y de Galicia, resaltando sin duda alguna un gran Concejo cosmopolita cuya riqueza siempre se acrecent con la celebracin de sus estupendos y nutridos mercados de los mircoles. Como dice nuestra gran amiga la licenciada Mari Carmen la de Quilo, a Ribadeo se viene aunque solo sea por "un peleyo de castaa".

Ribadeo, en cuanto a festejos eclesisticos y profanos fue en todos los tiempos el "Non Plus Ultra", y sobre todo en los del Antroido con la recalada de las abigarradas comparsas y agrupaciones e individuales en sus diversas facetas, venidas de toda Asturias y de A Maria Lucense, las fantsticas carrozas tras cuyos visillos se puede adivinar la presencia de un simptico Pepe Xuya o a los ocurrentes Scaros de Tapia con su mquina del tren y el maquinista revestido de frac y chistera. Toda una gran ilusin y alegra. Y tambin veremos a los ganaderos transentes con su llamativo carro del pais cuyo principal tripulante es un cerdo de ms de diez arrobas, unas veces guiado por Jos Manuel de Federiqun y otras por simpticos arrieros que aprietan con fuerza el ronzal del burro (uno de los pocos ejemplares que ye van quedando) para que el vehculo transportador no se salga del "riel".

Pero, hablando de los participantes con las diversas pedagogas, de ninguna manera podemos silenciar la constante participacin de las comparsas ribadenses "Aturuxo", "Foliada", "Os Rapaces" de Rinlo, "As Grobas" de Vilaseln, a "Choca", "Os Segadores" y a otras que quiz se me escapen, de entre cuyos participantes siempre advertimos la presencia de Araceli Vacas, Choli, Mari la Motorn, Mari Carmen Bolln, Mara Asuncin nuestra querida panadera y tantas simpticas y entusiastas personas como el amigo Castelao, formales y serios siempre, pero a los que no les duelen prendas para animar los carnavales y animarnos a todos con sus hermosos cantares que con alegra lanzan al aire, tales "Baila se queres, salta se podes", "A marcha que hay en Rinlo, imos a contagiar", o la que dice "Aqu venimos la charanga 'Aturuxo', aqu venimos con toda pasin, para alegrar las fiestas de este pueblo, que son para la gente la mayor ilusin", o "Xa temos escollera, piscina municipal y muy pronto tendremos, polgono industrial". Y siempre me llama la atencin Cienfuegos con sus galochos y barba de Hemingway y seriedad incomparable, as como Pepe Rodil, Juanjo Mourelle y Antonio Mndez.

De ninguna forma puedo yo olvidar al que fue siempre simptico Jos Antonio Fernndez Reinante, por todos conocido como El Serranillo, quien todos los aos me encargaba la confeccin de unos versos con los que l iba a felicitar al nclito y nunca bien ponderado Victor Alvarez Lence (Todos los aos en carnaval entusiasta Jefe de esta pagana fiesta como lo son Casiano Posada, Luis Mourelle y Alfonso Rodil con su sombrero de copa y el frac dando solemnidad al "Guinnes" del mascarn sometido al suplicio del fuego al final de la fiesta) para agradecerle el ttulo de "!CHICO LINDO!" alguno de los cuales copiados a rengln seguido, decan: "!Victor... Hombre de gran talla, elegante y coquetn!. !Que a Ribadeo dio una falla y un antroido guapetn!. Chico Lindo! Que alegra!. Otra vez, Vctor, Mil gracias!. Que el humor y algaraba, traiga PAZ y aleje mafias. Muy bien todo lo habis hecho. Solo aplausos mereceis, y un gran podio que hasta el techo, grite al mundo le que hacis. O Antroido a guisa de falla, que en el Parque habis plantado, con sus foguetes que estalla, A todos nos ha encantado!. Para que Nunca! te arrugues, aqu me tienes, hermano Vctor, jams te averrugues!. Te admiro y tiendo mi mano!... "

Pobre Serranillo!. El que era uno de los personajes de mayor enjundia y ms solicitado de las riadas de forasteros y ribadenses, con sus disfraces coronados por la pamela ms brillante, hermosa y elegante que se exhiban en nuestras calles, el que siempre fu la persona de mayor sustancia y jolgorio de nuestros carnavales, se nos fue al Cielo precisamente el da veintiocho de febrero de mil novecientos noventa y cinco, sin tan siquiera darnos cuenta de los males que padeca. Lo deca nuestro querido prroco don Jos Bello Lagela: "Ya viste cuanto te queramos todos y cuanta gente asisti a tus exequias. Porque, efectivamente, eras popular en la villa; pero tambin simptico y ocurrente con tus salidas que siempre nos hacas rer y mucho ms filosficas que algunos pensaban".

Yo, en su crnica mortuoria le hice los siguientes versos, leidos tambin a rengln seguido: "!Serranillo, Serranillo!. Simptico y ocurrente, que en tu carita de pillo, hacas rer a la gente. Tus pamelas colosales, siempre de Isabel Segunda, las colgaste en los rosales trocadas por otra enjundia. Y escondido en el desvn, el gran Carnaval del Mundo, vas al Cielo, que es divn, en tu sueo ms profundo. La calle estar ms triste, por donde siempre t andabas, con cigarro alegre en ristre, que en nobles ansias fumabas. Y te echaremos de menos, en amenidades bellas, y hasta puede que lloremos, al saberte en las estrellas, S feliz con los recuerdos de esta villa que te amaba, en ese Edn de tus vuelos, que con Amor te llamaba. En ese Cielo que amamos, en fiestas siempre aoradas, oirs que te llamamos en noches y en alboradas."

As record ya el bueno de Jos Antonio, que se fue en busca de la Paz del Seor. Era francamente chocante. En cierta ocasin, cuando yo estaba en Unin de Centro Democrtico (Antes tan denostado y ahora que es de todos los polticos) cuando lo llevaba conmigo a un mitin, l me deca:

"Jos Manuel" (me llamaba asi arrimando el nombre de mi padre al mio) "Eu son socialista, pero vou votar por Calvo-Sotelo".

Nada ms tengo que deciros en este mi modesto y mal hilvanado Pregn de los Carnavales 1.999. Pero dejadme terminar con unos modestos versos que en agradecimiento dedico a la resalada Comisin de Carnavales y que, tambin a rengln seguido, dicen:

"Ved como brillan los trajes, de los grandes promotores, del carnaval sin ultrajes, de siempre eficaz motores. Son Casiano y serio Luis, Alfonso Rodil, Rogelio, Salvador con Nuchi Ruiz, Juan, Fernando sol o helio. Cierran Pablo y Celsa Paz, que hacen Diez! de los puntales, brindando jolgorio y PAZ, divertimento a raudales. A bailar todos, Cantad!, y esta noble Comisin, brindar felicidad y dicha con emocin. Hasta otro ao, compaeros!. Paz y Amor a los hogares por tierra, aire y por los mares y todos los mentideros." Y ya que tengo la inslita ocasin de pronunciar un pregn, permitidme que lo cierre con un carioso recuerdo a Hussein de Jordania y a Luis Snchez Polack ("Tip"): el primero preocupado per mantener la PAZ en el Oriente Medio y el segundo llevando la alegra y el buen humor por todos los pases de la Tierra. Descansen en Paz.

Ahora escuchad y aplaudid a la estupenda coral "Airios de Ribadeo" y a su entusiasta Director Gonzalo Montero.

2001

Gilberto Surez Mndez

Buenas tardes, ou mellor dito noites xa, seoras e seores, gracias pola vosa presencia neste sencillo Pregn do Carnaval do noso pueblo.

Agradezco Comisin, que un pouco contra reloj est organizando os festejos populares do Antroido de este primer ano do siglo e do milenio, o agradable compromiso que me brindaron, e que eu aceptei de forma voluntaria. Vou a utilizar, ou melior dito xa lo estou facendo, o gallego de Ribadeo, o que aqu falamos desde sempre, eu concretamente desde o ano 36, no que nacn en Cabanela, crindome na de Ibez, cntrica e cordial por lo menos de aqueia, como si de unha gran familia se tratase...

Por eso non me resulta demasiado difcil recordar o Carnaval, chammoslle antiguo de Ribadeo, aquel Carnaval prohibido, gracioso e espontneo, xa que esa gracia e a chispa, o ingenio, en resumen surga sempre ou casi sempre, calle abalxo e os protagonistas vivan na sa maior parte nas de San Miguel, Fonte Nova, Antonio Otero, Fernando III o Santo, Amando Prez, Trinidad, Obispo Veres, Ibez, Buenos Aires, Fonte Cavada, Ra Nova, e tamn en Cabanela e Porcilln; pois todos vian hacia o Cantn disfrutando eles e para que gozasen os dems, sobre todo os nenos...

Eu, o Carnaval de Ribadeo, o que conocn e no que paricipei algunhas veces, catalogaralo en tres pocas ben diferenciadas entre s, e que seran: a poca antigua, a intermedia e a actual.

Pola dcada dos 40 e anteriores, situara o Carnaval Antiguo de Ribadeo, aquelas celebraciois orixinais e callejeras que Pancho Maseda tolerou e o hermano Isidro perseguu a capa e espada mis tarde, non poda ver as mscaras...

Hoxe, sin ningn reparo, como ten que ser, celebran o Carnaval nos colegios religiosos de todo o Estado, os nenos psanlo en grande, e penso que tamn os profesores.

Nas fechas as que me estou referindo, houbo ribadenses como Cndido do Rato (Carrancas), O Tili, Varela o Barbeiro, Manoln das Rebertas, o Texas, Toito o Gasparito, o Chcaro, Rosario Parga da paragera, Alberto do Chono, Csar de Valle, Toito o Serranillo, Xoquina, xente en definitiva con gracia e salero, que facan as delicias do pblico en general e dos picaros en particular, os chiquillos s que gozbamos...

Un Martes de Carnaval, Toito o Gasparito, Carrancas e Csar de Valle, entre outros, invitaron a Xoquina no Bar Asturias, todava estaba don Cristbal frente do negocio. Logo, con un plexigls da cuada de Toito, tamn se disfrazou ela, e por os bares balles recollendo as voltas, voltas de pouco importe desde logo, xa que o vaso de vio vala daqueia sobre 50 cntimos. O caso que Xoquina, xuntou tres pesetas en todo o tempo, e de ah ven aquel dito tan chocante que ela tina: "Tres pesetas pouca cousa, tres pesetas seis pesetas, tres pesetas pouca cousa...". Ben sabemos que Xoquina tina unha gracia especial, sobre todo hora de falar do seu reloj, que era ingls e falaba o galego.

E eu, desgraciada de mn, vendinlio do Rancho Grande por cinco pesos, e terminaba decindo: Cunga, cunga, catacunga, final da parodia cmico picaresca, da non menos pcara (no bon sentido da palabra) Xoquina.

En Ribadeo, que foi e sigue sendo un pueblo con ingenio enorme, temos mote todos, e eu emplelo con respeto e cario cuando por ese apodo menciono s demis, a xente amiga, que muitos de eles xa se foron...

Por encima de todo est a sincera amistad, o aprecio mutuo e o saber estar de aquela maravillosa xente, que hoxe temos que botar de menos hora de falar do Carnaval e a moitas ms horas.

Da poca Intermedia, que eu situara na dcada dos 60, facndoa extensiva, meu entender, hasta camn dos 80, a dictadura suavizrase un pouco, e os que nos disfrazbamos, que fumos un montn, podamos poer careta si nos apeteca, sin ningn problema.

Record muitas cousas de esta poca de juventud, os preciosos disfraces, por ejemplo, que todos os anos paseaban por o pueblo, e na sala de festas Rosa-Lar, polas noites: as de Po, as de Farias, Antoita de Veremundo, Pili Real, Maraa do Electricista, Purita de Lugo (que en paz descanse), prima das de Po precisamente, e que tian en Lugo o comercio Novedades Luz; vestidas todas iguales, con disfraces originales sempre, o mismo iban de negritas, que de bruxas, que de pinos resinables cuando o camelo de Renosa estaba en candelero. Pois nosoutros, ano siguiente, disfrazbamosnos con a roupa que elas nos prestaban e que usaran pa esos menesteres o ano anterior, e aqu teo que mencionar e quero facerlo, a Pepn Merdia e a O Bolita (os dous por desgracia fallecidos), os cuales, con Ginzo, Teixeira, Vctor Sotelo e outros, despois de tomar unhos torpedos en Casa Miguel Guisan, na Mina ou mismo na Flor, gozbamos de aqueles carnavales cordiales, humildes e desde logo con futuro, que foron preludio de estos actuales encuadrados na poca a que lle dou ese nombre precisamente.

De esta poca Actual e presente que vivimos xa e seguimos vivindo de momento, vnseme memoria o avance no ano 81, do que iba a ser o Carnaval organizado de Ribadeo, cuando con un carro e muita xente, vestidos de xitanos, pensamos que po ano siguiente, po 82, tnamos que facer algo entre todos, pa poner o Carnaval noso altura que o pueblo se mereca (Vctor lvarez Lenza, Vctor da Morteira, era sin lugar a dudas o patriarca do clan).

Efectivamente, xuntmonos hasta vintecinco personas pa que aquelo puidera suceder, ser posible, e preparouse un Antroido que nos deixou contentos, e varios continuamos na Comisin po ano 83 siguiente. Empezouse ms tarde a pedir por o Comercio e por as casas, e a verdad e que a respuesta do pueblo foi magnfica, gustaba o Carnaval, e a xente quera que lo houbese sempre...

Si me preguntasen cul foi o ano mellor, cundo houbo mis ambiente en Ribadeo, cundo a xente invadu a villa de forma increble, eu dira que a noite do sbado da 20 de febreiro de 1988, non se caba en Ribadeo.

Queimbase o Antroido de 13,32 metros de altura, con o cual o pueblo de Ribadeo consegua pro primeira vez na sa historia, o Rcord Guinness, un rcord que non slo ganaron Fernando e Choli (autores materiales do gigantesco mueco, o que o meu filio, que tina tres anos e medio de aquela, chamaba o Cacho Bicho, nin tampouco en exclusiva da Comisin organizadora do, Carnaval 88, xa que muitos amigos axudaron de forma decisiva pa que o Rcord Guinness poidera lograrse. Entre toda esta xente colaboradora de aquela e pens tamn que de ahora mismo, hai personas como Pertejo, que non cobraran un peso por ter todo o da a gra a disposicin da Comisin, dos que situaron o enorme Antroido no seu lugar, donde iba a ser queimado.

ngel Pedrosa e Tino de Astilleros da Vilavella, regalaron toda a lea que fixo falta pa cuantas operaciois gastronmicas se fixeron, Sergio o contratista prestou o camin po que se necesitase, as pescaderas da Plaza de Abastos pouco ganaron con nosoutros ou nada en verdad, hora de vender sardias, mexillois, ou o que fora, xa que nos facan un precio excepcional de verdad.

Os almacenes e cooperativas de bebidas, regalaron os seus productos en muitas ocasiois e muita xente amiga, muita estuvo disposta en todo momento, de forma voluntaria e espontnea a botar unha mao no que se precisara.

Esta foi a forma, a nica forma posible, de poder conseguir po noso pueblo un rcord Guinness, tras da oportuna acta notarial que a estos efectos levantou sin cargo algn para a Comisin, o titular de aquela en Ribadeo, don Carlos Len Matorras.

Logo inscribiuse no Libro dos rcords de Editorial Maeva, pa xa seguidamente e a travs de Ediciones Jordn, inscribilo no libro Guinness dos Rcords, de cuia veracidad adems dos diplomas acreditativos, est o propio libro que lo certifica.

Houbo algun a quen lle sentou mal, o que Ribadeo fose capaz de ter unin e alcanzar xitos colectivos, como este que comentamos, e con manifiesta mala leche puxo en duda a verdad do suceso, que logo tuvo que tragar porque lie demostramos con datos legales e abrumadores, que nin nosoutros nin o noso pueblo, ramos unhos embaucadores...

O caso foi que (repito de novo) o pueblo de Ribadeo, a villa excepcional que nos veu nacer, consegua no 88 un valioso e deseado Rcord Guinness, non slo por a gracia de Dios, sinn tamn por que os seus fillos, xuntronse pa alcanzarlo. Contamos tamn de aquela, e en mis ocasiois por cierto, con a axuda importante da Diputacin Provincial, e a travs do seu presidente e vicepresidente primeiro, subvencionronnos un precioso libro programa a todo color, sin propaganda comercial, fixronnos de forma gratuita cantidad de murales e aportaciois de tipo econmico, por o cual non teo ningn reparo, de ningn tipo, en decirlo pblicamente, pese a cualquer outra circunstancia non coincidente.

Eu, como simple e humilde pregonero, e tal como era a mia obligacin, xa vos din as gracias a todos por estar in situ nesta fantstica sala de testas Rosa-Lar, que sempre o seu dueo prestou de forma totalmente gratuita pa celebraciois de todo tipo, pero como miembro da Comisin de Camavales que fun durante por lo me nos unha dcada, quero agradecer ahora que podo, desde este mesa, as axudas espontneas que nos brindaron antes e siguen facendo ahora, por ejemplo, hora de picar castaas no Magosto.. Perpetua da Gallega e a sa filie Mara del Mar, Ramona da Corbella, Maruja da Morteira, Mara de Carmen da Garabata, Minerva e Araceli Vacas, Mirta e Ana, Rosita Montero, Tita de Po, Marisol (que en paz descanse), Raquel, Cristina, Mary de Motorn, Cndida de Antonio o taxista, Fernando Belln, e algunhas outras que sinto de verdad non recordar.

Como ancdota curiosa, recordo o que xa algun manifestou, i o siguiente: Un ano no que eu estuven ns comisin de carnavales, o alcalde de turno en aquelos momentos (sin culpa algunha por cierto) aconseilunos que non sacsemos calle o famoso Cocho de Carnaval, por ter unha orden de gobernador en tal sentido.

Nosoutros fixemos o que tnamos que facer, que era pasearlo por as calles do pueblo e vender rifas de paso.

O alcalde foi o primeiro en felicitarnos, e Carlos O Xestal, foi cuando dixo en todos os medios informativos: "Nunca vin na mia vida un cocho mellor tratado que o dos Carnavales de Ribadeo..."

Si a mn me preguntasen que o Carnaval, eu contestara, pensando sempre no de Ribadeo, que o que conozco, e aadira:

O Carnaval noso, Vctor Alvarez Lenza (Vctor da Morteira) que ejerceu de compaeiro e de amigo, muito ms que de presidente, sempre se considerou un ms dentro da Comisin, Casiano Posada (Pozas), por desgracia fallecido, que lo viva como poucos, Pepn de Prez (Pepn do Carnaval, como lie chamaba Ga-mallo Fierros), Enrique Lenza, que colgaba as bandeiras casi sin escaleira, o Felechu, que son como de Ribadeo, son Julio e Saribel, artistas e creadores de disfraces increbles, son as charangas de Ribadeo, un lujo desde logo, Secundino de Peixes Dina, que o autntico pregonero da testa, son ou foron desde logo: Faria, Pastrana, Vidal e Cima, que s sete da man axudbannos poer as bandeiras, cuando caan as maos de fro; son por encima de todo os que las organizan, e son Carnaval en definitiva todos os que fixeron e tan cousas pa que a festa prosiga...

Propondra unha sugerencia que non teen porqu aceptar os responsables, e que consiste no siguiente: queimar de novo o Antroido, si non dun tamao grandsimo, xunto as escaleiras de ntrente Ayuntamiento, o cual lle evitara xente baixar Muelle e o ambiente non se rompera como est sucedendo queimarse na escollera.

Entre as distintas formas de vivir o Carnaval e as pocas diferenciads, entre o Carnaval espontneo e gracioso de antes, e o organizado de ahora, quedarame con este ltimo, con este de ahora, por ser o que ofrece cousas antes impensadas, desfiles e actos que teen que estar previstos, pero qudame un entraable recuerdo do Carnaval da nosa infancia e juventud.

Que este Carnaval de hoxe, o Carnaval primeiro do siglo e do milenio, vos sea propicio, que a salud e a alegra vos acompae a todos; ese meu deseo.

2004

Primi Ncega

Seoras y seores, damas e cabaleiros..............

Xa hai tempo que me chamaron para facer este pregn, mais daquela non tia moita gracia e rexeiteino. Pero agora case sen pensar volveron a pedirmo e aqu estou coas mias cuartillas.

Polo mesmo, pdovos unha pouca de paciencia para orme e si gusto ben, e si non, -como se di agora- non pasa nada.

Todos sabemos o que o Antroido. Trtase, ou polo menos eu vxoo as, de afogar as tristuras que nos padecemos nesa semana de festa. Por eso en tdalas parroquias percorren os disfrazados as ras para esquecer tras da careta o pesadelo deste noso vivir - que non e pouco-.

Contaba a nosa nai al no pobo de Foz, onde eu nacn e vivn a infancia e case a mocidade ata os 18 anos, que aqueles eran entroidos. Enchase coas lembranzas daquelas rondallas que vian de Viveiro e Ribadeo...........Nunca tal se vira! Falbanos toda leda dos personaxes que se disfrazaban de vellos; Mais ben eran os homes os que saan a ra vestidos de mulleres, algunhos arrulando un neno, e os mais pudientes, como dica ela, vestanse con bos traxes de madama e galn. Nunca sabamos o que era aquelo, pero penso que eran os que levaban pajilla e garabata e elas con sombrillias e meriaque que paseando pola ra arriba, an camio da "praza" onde se fixo sempre o acontecer do meu pobo de Foz.

Houbo un tempo en que calquera vila que se prezase non deixaba de vivir as sas entroidades, de vellos e peliqueiros, de frades montados nos burros, de mulleres adornadas e enxoiadas. Todo un facer de festa nas ras das nosas parroquias que foron deixando nos libros longas historias de comparsas e murgas, de mticos persoaxes que se transmitan nas familias de pais a fillos.

Pero e certo -como dica a nosa nai- que a guerra do 36 barriu coa sa tristura todo aquel lecer. Moita mocidade morrera e haba familias enteiras de loito, a tranquilidade non exista.

A partir do 1977 ven o "revival"; hai novos aires, novas polticas e anda se poda ler nos xornais as notas necrolxicas do desaparecido Antroido que dican as: "Rquiem polo Antroido, o rei da risa e da festa". Foi cando unha pequena porta abriuse a un carnaval que empezaba a rexurdir dun arrasado pobo cheo de privacins e fame, ergundose e espreguizndose. O pobo comezou a sar en bailes e festas con poucos disfraces e tamn con poucos cartos. As chegamos a dcada dos 80 na que o Antroido pasara a historia das festas populares como o tempo case mais importante para toda a nosa xeografa e moito mais para a terra galega. Entn, como unha epidemia, ano tras ano, a xente botbase ra disfrazada vivindo un Antroido como nunca se vivira.

En Ribadeo, o Antroido xe se empezaba a vivir nos anos 50 e 51; eu xa me disfrazaba daquela. Estbamos no goberno de Franco, non se poda tapar a cara, pero o Domingo de Antroido, as catro calles estaban cheas de disfraces - era incrible- . As bos era, todos tian ganas de correr a sa juerguia, pero tamn tia o seu risco, anda que o alcalde daquel entonces, Pancho Maseda, daba o seu consentimento para que a xente se disfrazara sen tapar a cara e non armar plea. Agora que o penso...cantas medias finas se mercaron en casa de Vizcaya!..... Meu Deus, con elas facamos as caretas, metimolas pola cabeza tapando a cara, o pelo e todo. O certo que mais adiante empezaron a vir os antefaces para as tendas; era todo unha novidade.

A febre de disfrazarse ase transmitindo por todo o pobo. Cando eu me disfrazaba a a casa de Amparo das Lobas (que en paz este) xa que viva preto de nos. As irms que tia en Miami mandbanlle roupas e telas fermosas de cores moi vistosos, traxes con brillantes e peles, e al deixbame remexer para vestirme como quixera. Un ano disfrazouse canda min Mara del Carmen do Cabarqus; amos de mulleres rabes con unhas tnicas azuis brillantes e unhos turbantes brancos cheos de collares e abalorios; chambamos a atencin paseando polas catro calles todas fachendosas, ningun nos coeca ags algn que chegou detrs de nos ata o Teatro, pero nos fuximos (ramos moi novas).

Outro ano disfrazmonos unha pandilla de sete, chamadas "LAS DE CAIN". Este era o ttulo dunha opereta que naqueles tempos representbase en Madrid. Iamos vestidas todas iguales: saia negra, botines, blusa branca con lazo no pescozo e unha fermosa pajilla na cabeza. Recorrimos as catro calles e rematamos no baile do Casino. Al fixronnos roda mentres bailbamos e nos aplaudan. Foron os tempos dos meus vinte anos, cando a vida dbache un sorriso e todo era lecer e felicidade!.

Aquelo foi s o comezo. De speto, empezaron a sar comparsas e carrozas enriba dos pequenos camins, organizbanse bailes de Antroido no vern nesta pista do Rosa-Lar, daquela tan fermosa coas sas marquesias cheas de roseiras e mesias. Aqueles bailes sempre estaban cheos de disfraces, e polas ras a xente pasaba a noite fora vndoos pasar. Nun daqueles bailes, al a media noite, presentouse un marieiro cun esquieiro e a roupa de augas, todo cheo de pelas de bacallao colgadas o rente do corpo. Segn a pasando polas mesas tirballes a cada sa. Como ia todo tapado ningun soubo quen era, ata que o outro da descubriuse que o marieiro era Antoito de Guerra (chofer da Empresa). Puxo a nota pcara na noite e o conto foi moi soado.

Hai tamn personaxes nos pobos que, gracias a eles, o Antroido non morre. Naqueles tempos tamos Serranillo, ese home que case todas as xeracins coecimos. Tdolos anos chovese ou fose bon, el saa a ra disfrado de muller ou de soldado, de vella ou de pescantina, ralle igual, e coma el houbo moitos mais que agora non recordo os seus nomes, pero si que os lembro xa que foron os precursores dun Antroido que perdurou gracias a sa dedicacin.

E sigue a historia. Dende Ribadeo a Viveiro vivase un resucitado Antroido. A primeira vez que fun cos meus fillos e o meu home ver o desfile pola calle nova non poda cre-lo pero esto qu ? Case semellaba unha pelcula. Comparsas, bandas, carrozas, os traxes, os adornos, toda unha aparicin diante de min, como si sase dun conto..........pero quen fai todo esto? pensaba eu. Aquelas rapacias tan ben vestidias, todas igualias, con fermosos traxes, con tantos adornos, e soando os tambores e as turutas. Dinme conta de que a vila medrara, e Ribadeo, sentndose cidade, presuma co mellor desfile da comarca. Mais entn haba entre as vilas vecias unha gran porfa para ver quen mellor o faca, pero tamn e verdade que "o sangue non chegou ro" e cada quen facao o mellor que poda.

Agora xa nos desfiles hai de todo. Empezando o sculo 21 medran os adornos e medran os cartos. Hai estampas galegas, marcianos, extraterrestres, patios andaluces, conxuntos musicais, ancdotas do goberno -con gobernantes includos- ata a seguridade social. Todo pasa pola criba dun discorrer dos nosos artistas que a bo fe sempre os ouvo.

Cada carroza, charanga, grupo, merece un agasallo seu traballo e sacrificio, como aquela "mariscada" do ano 89 feita por Saribel, que tia unha langosta tan feitia que case apeteca comela; claro que era moi grande, meda tres metros, e aquela louza de Sargadelos que moitos pensaban que era de verdade. Ou as figuras do noso amigo Julio, que coa sa escofina e a sa lixa fai verdadeiras virgueras como aqueles abanicos ou as bolboretas do ano pasado que tanto gustaron. E aquel dragn que anos anteriores saa metndolle medo s nenos. Ou aqueles grupos como as de Po, por citar algn, que tdolos entroidos recorran as ras cos seus atavos moi ben feitos e parecidos, ou o disfraz da leiteira Anglica de Villaframil que tan ben o paseou Ernesto Cruzado polas ras. E poderamos seguir toda a noite recordando nomes e disfraces, de parellas, de grupos, de carrozas, de charangas, de nenos e nenas; de toda a xente do pobo que co seu traballo dun xeito ou outro foron deixando a sa inventiva e o seu facer nos Carnavais ribadenses.

E xa que cheguei ata aqu quero lembrar unha banda de msica do meu esquecido Antroido que recorra as catro calles; eran todas mulleres vestidas con pantaln e gorra de prato. A directora era Elvirita do Choco que coa sa gracia dballe tan ben batuta como Carlitos Cid. Tampouco nos esquecemos do Tile, un dos mais ingeniosos cmicos que pasou pola nosa vila.

E como a coresma aprame non quero irme sen falar da queima do Antroido do ano 88, inscrita no libro Guinnes nacional dos records, labor que foi obra de Fernando Rodrguez (Cienfuegos) e Jos Lus Fernndez (O Choli).

Todo un libro de historias e festas se podera escribir do noso Antroido ribadense. De momento disfrutemos con toda a alegra carnavalesca a axudmoslle a esta comisin que ano tras ano, sen descanso, van facendo que o Antroido prosiga a sa marcha cara un futuro de novas xeracins.

Quero pois darvos as gracias a todos por orme con tanta paciencia e amabilidade e remato aqu con un pequeno poemia dedicado Antroido do 2004.

Antroido entroidio

con cara de millo

lmbrome que fuche

para min un bo amigo

A mia mocidade

eu pasei contigo

e agora de vella

sesme camio

non xogues comigo

antroido Entroidio

que os amores fuxiron!

i e longo o camio.

2006

Alfonso Rodil Veiga

Boas noites, seoras, seores, antroideiras, antroideiros, en fin, amigos todos do carnaval.

Quen lles est a falar, membro de comisins organizadoras destas festas durante cerca de das dcadas, estaba non fai moitas datas discurrindo algn disfraz para istes das, cando miren por donde gracias as dotes persuasivas do noso alcalde Balbino e o gran amor que sinto por estos festexos, vxome obrigado a lucir o primeiro disfraz do antroido do 2006, subindo a este estrado e interpretando o personaxe de pregoeiro.

Para min, estas festas deberan ser declaradas como as festas da libertade, xa que son as que nos permiten romper con todos os moldes establecidos, con todalas reglas, eliminado prexuizos, tabes, normas e tpicos. En clave de humor eu suxerera que estas festas fosen declaradas de inters nacional dedicando o martes de carnaval como "O da da clase poltica", clase esta, tan aficionada ao disfraz e ao transformismo por aquelo dos constantes cambios de discurso, de chaqueta e incluso de traxe completo, inclundo claro est a roupa interior.

Os orixenes das festas do carnaval remontanse prcticamente s orixes da humanidade. Tdolos historiadores e estudiosos neste tema coinciden en sinalar que estas festas xurdiron pola necesidade que tian os nosos antepasados en pedirlle ou agradecerlle ao Dios Sol e aos deuses da naturaleza que fixeran posible o renacer dos cultivos, cousa que via sucedendo anualmente coincidindo coa chegada da primavera.

Con motivo deste ciclo anual, os druidas das tribus disfrazbanse utilizando caretas e peles das bestas, e danzaban pedindo ou agradecendo a xerminacin das plantas e dos cultivos.

Se trasladamos estas danzas a Galicia podemos ver a similitude que teen cos disfraces tpicos destas datas en moitos lugares do sur de Galicia, e mais concretamente de Ourense, como son os de Viana do Bolo, Xinzo de Limia, Vern ou Laza.

Durante o Imperio Romano e a romanizacin de prcticamente media Europa, estas festas fronse adaptando as festas romanas. Os romanos adicaban festas ao Deus Baco e a Saturno, e estaban empapadas polo Esprito Sarcstico e o desorden civil.

Algns historiadores din que a palabra carnaval deriva da latina Carrus-Navalis, xa que varias cidades do Imperio, entre elas a catalana de Reus, executaban con mascaradas e cun barco que iba subido nun carro, danzas subidas de tono e cancins satricas e sarcsticas. Anda hoxe en varias cidades sale ese carro naval arrastrado por cabalaras e tripulado por homes vestidos de marieiros que lanzan flores e doces aos espectadores. Pero o apoxeo do carnaval xurde co auxe do renacemento no seculo XVI, cando varias cidades italianas como Florencia,Venecia e Roma empezan a celebrar as festas do carnaval.

Segundo os estudosos, a palabra carnaval deriva da italiana Carnevale, que no latn quere decir carne-vale ou carne-valida, que se pode comer.

Estas festas teen lugar nos das anteriores celebracin, por parte igrexa catlica, da coresma, festividade que dura 40 das dende o mrcores de cinza ata o domingo de Pascua e durante os que est prohibido comer calquera tipo de carne. As xurden estas festas de exceso no comer e beber, e ao poder usar mascara ou disfraz, do exceso na desobediencia civil, a stira e o sarcasmo. Ribadeo, dende tempos inmemoriables unha vila culta e liberal, e esta calidade dos ribadenses soubo moi ben interpretala ese gran alcalde que foi e mellor persona que Pancho Maseda, quen nos anos escuros e cando por orden gubernativa estaban prohibidas as mscaras en "Las fiestas de la primavera", Pancho, conocedor da idiosincrasia ribadense, e sabedor de que Ribadeo non lle iba a fallar, permitiu baixo a sa responsabilidade que as mascaritas ribadenses pudiesen levar a cara cuberta con disfraz.

No outro bando estaba o hermano Isidro, profesor meu durante dous anos no colexio menesiano. O hermano Tolera, como era conocido, persiguiu a capa y espada, todo o que cheirara a mscara ou a carnaval.

Se os nosos pais formaron parte da denominada xeneracin da fame, e agora os nosos fillos forman a xeneracin do derroche e abundancia, os nenos que nos criamos nos anos 60, formamos a xeneracion da necesidade.

Esa necesidade axilizou o noso inxenio ata o estremo que confeccionbamos os nosos propios xogos e xoguetes, e como non as nosas propias mscaras e antifaces.

Mia nai, Encarna do Telar, pode testificar como na trastienda da mercera que rexentaba na ra Reinante, os nenos da praza e da regueiratiamos unha especie de taller clandestino de caretas que fabricbamos aproveitando os carts que separaban as medias de espuma, de cristal ou de puntingls.

Eses carts unha vez debidamente recortados, pintados e utilizando goma de cinturilla, convertanse nas nosas caretas que se complementaban con todo tipo de toquillas, refaixos, camisas, pantalns, e chaquetas, remendadas claro est, que atopbamos nos fallados e desvns ata convertirnos naquelas mascaritas que recorramos as prazas e ras dende Porcilln ata San lzaro e dende o Xardn ata o Alza disfrutando das antroidadas e facendo algunha que outra trasnada.

E despois, a disfrutar na pista RosaLar, nos bailes infantiles e xuveniles. QUE TEMPOS! , que pena que esas mascaritas que o domingo de antroido abarrotaban as catro calles hoxe desapareceran.

Eran as pocas nas que as de Pio, as de Farias, Pili Real, Antoita de Beremundo, Gloria de Lorenzo, e outras muitas lucan orixinais disfraces feitos por elas mesmas, daba gusto velas pavoneando polas ras mis cntricas da vila.

Era tamen a poca dos Ginzo, Gilberto, Teixeira, Bolita, Pepn Merdia, Toto, e outros muitos que de forma humilde pero cordial e educada foron o preludio das actuais festas.

As pasamos a 1982; era un venres de carnaval. Invitados por Beli da Aduana estbamos na guardera Pepin de Prez, Roberto do Pipo e mis eu. Vendo aquelas criaturas tan ben disfrazadas, comentamos que porqu non organizbamos uns carnavales para o ano seguinte, e decir 1983.

Dito e feito, dous das despois, e dicir, o domingo, puxmonos sada da misa de 12 entre a igrexa parroquial e foto Prez e logramos convencer a 23 convecios que nos constitumos en Comisin.

Ademis de nosoutros tres, al estaban entre outros; o patriarca do Antroido, Vctor da Morteira, Gilberto, Choli, Chus Rubio, Cristina, Beatriz Cora, Manoli e Asuncin Torviso, Pablo Cocia, Magola Meira, Elisa Farias e Pepe Xuya. Xurdiron as charangas A Choca e Os Pintas, a recaudacin ascendeu a preto de 740000 ptas, fixronse 3 das de festas e sobraron cerca de 25000 para o ano seguinte.

A cousa resultou e as, pouco a pouco, foise a mis hasta alcanzar o climax antroideiro ca queima en 1988 dun antroido de 13,32 metros de altura que tivo como alma mater a Cienfuegos e a Choli. O boneco, que quedou inscrito no libro Guinness dos Records como o mas grande do mundo, foi queimado na Praza Espaa en medio dunha gran avalancha de xente comparable soamente que se congrega nas verbenas do 7 de setembro.

As festas foron a mis, as comisins forense renovando pero nos ltimos dez anos eramos prcticamente os mesmos compoentes, que nos levbamos como unha gran familia. Baixo a batuta de Luis Mourelle, formbamos unha verdadeira pina xunto con Rogelio "O Chiquito", Fernanda Belln, Nuchi e o seu marido Luis, Celsa e o seu home Juan "O Valenciano", Casiano Pozas e Mari de Motorn , que en paz descansen. A lista de colaboradores e interminable, pero hai que destacar lamentando que algun sempre quede no tinteiro, a Perpetua da Gallega, Mirta Posada, Ana Gil, Ramona da Corbella; Mari Carmen da Garabata; Minerva e Araceli de Vacas, Rosita Montero, Juanita de Paraje, Tita de Po, Marisol do Mediante e dentro do sexo varonil a Juanjo e Luisn Mourelle, Quique Lenza, Salvador Iglesias, Pastrana, Farias, Vidal, Cima, Pancho dos Galos, Rubn Romero e mis o meu filio Pablo, o que nos di s claras que o antroido Ribadense nunca vai desaparecer, xa que o porvir est mis que asegurado. Claro est que haber que intentar involucrar sobre todo xuventude, pois sempre traern ideas novas e distintas formas de entender e organizar estas arraigadas festas.

Tampouco se pode concebir o carnaval de Ribadeo sen as charangas. Chegou a haber 7 a un tempo no concello: A Choca, Foliada, Aturuxo, Os Segadores, Os Rapaces de Rinlo, As Grobas de Vilaseln e Xente Nova, sen contar aquelas da dcada dos 80 como Os Pintias, Pena Furada, e Os Hmedos. Tamn hai que mencionar a eses grandes artistas do carnaval Ribadense como son Julio de Conde, Saribel de Torga ou Ernesto Cruzado.

Tamn quero rendir tributo a tres ribadenses de distinta poca, pero que coincida na gracia e o canto personal nestas festas do carnaval.

O primeiro Recarei" O mexicano" que segn ten contado Don Dioniso Gamallo, un sbado de carnaval medio agonizante, asomouse ao balcn de sua casa preguntandolle xente que se atopaba na ra -'Mascaritas! Me conocis, soy recarei disfrazado de difunto'. Logo retirouse a sa habitacin e despois de cumplir co seu ltimo rito antroideiro desplomouse inerte na sa cama. O segundo Antoito "O Serranillo", ou a irona personifcada. Asiduo disfraz dos antroidos ribadenses, recibiu sepultura un martes de carnaval fai agora 11 anos.

E por ultimo Jos Mari, que fai exactamente 15 das abandonou este mundo terrenal non sin antes vivir estas festas de forma intensa e seu xeito. A Jos Mari bastbanlle unhas gafas, nariz postizo e antifaz, para convertir este personaxe serie nun antroido que disfrutaba nestas datas de forma nica.

E xa remato, espero que ademis de disfrutar destas festas, que esta novel pero apaixoada comisin nos preparou, non se esquezan vostedes de rendirlle o culto ao porco, verdadeiro rei destas datas, dando boa conta culinaria do cocido carnavalesco, pois, como sentenciaba O Serranillo de forma perifrstica e sentenciosa " Desde la cabeza hasta el rabo todo ha de comerse en el paquidermo marrano".

Feliz Antroido. Moitas gracias pola vosa presencia e a paciencia de aguantarme e que o vocal maior desta comisin que a metereolixia nos deixe a todos disfrutar un ano mis de estas grandes festas do carnaval.

2013

Suso Lpez

9 de febreiro de 2013

Benvidas sexan seorassado aos seores tamne aos que son da comisinprometo portarme ben Ha ter que vir para Ourensepara aprender do Baltarel sempre a pode instrurno tema de colocarVoulles dicir unha cousaa modo de prevencinos sobres que repartinnon van na declaracin Entre tanta incompetenciaprdese unha xeracinpreparan as maletaspara marchar emigracinEu sonlles un pobre cegoe aqu lles veo contarfaladuras, historiasocurridas no lugar E que lles digo dos bancos?iso xa un disparateprimeiro alentan a criseagora piden o rescateUn pregn non lles fcilpensen que vaia follnvn un contar catro cousase detrs a imputacin Miren o das preferentes,eles venden o paqueteas cousas pense feasdeixan xente ao gareteMira a Garca Paredespode dar fe do contadoveu aqu ler o pregnten o retiro embargado. Ou o que pasou coas caixassolventes e galegasiso foi o que venderonxa non queda nada delas.Ou que lles conte Castedovia (para) dar un recitale non chegou a actuarpor culpa dun tal Brugal As sas nicas medidasrecortar en sanidade,dependencia ou educacinen nome da austeridadeCon estes antecedentesxa non lles pode extraarque vea un cheo de medopra Ribadeo pregoar Cando a xente se rebelapaus para cidadanae a quen rouba e desfalcargalanlle unha amnistaNon foi un ano doadoningun pode negaloagora neste que estamostentaremos arreglalo Mira o xenro do monarcaBrcenas e compaacon tamao corrupcinnon da feito a fiscalaO paro non se detnvai polo sexto millnBaez xa non da-abastopara darlle unha solucin Din non hai outra sadaa ns sbennos o IVAvaia carallo se haique lles quiten aos de arriba

MSICA (+- 3)

E que foi de Ribadeoneste ano que pasounon se me apuren, nonagora o conto, agora vouO plan Xeral segue as voltasevitando a confrontacinqueren que sexa un romanceentre goberno e oposicinO conto da subestacinsegue anda pendenteos vecios protestaronpor un trazado decenteE imos coa residenciapedazo manifestacinao final conseguirona desexada reuninNon podo prometer nadaseica lles dixo Matoa Xunta non pode facelanon temos nin un patacoQuedaron para primaveraen manter outra reunincomo isto non se resolvaoutra mobilizacinAgora en Ribadeocambioulles o de aparcarporque se o fan na prazaprimeiro han de pagarE se curras no Concelloantes de sar e entrarpara ver que non te escaqueasprimeiro tes que ficharHai que facer os deberesteen que cadrar as contaso Montoro non d treguaou cumpres ou non alentasE por riba vn o Condeseica quere figurardixateme de caralladase ponte a traballarConde de Ribadeoiso o que quere serdin por dereito de graciaeu xa non o podo crerNo sculo vinteuncomo isto pode existirnon atopo explicacinisto haino que abolir.Ai a bendita autova!que nos a conectarcon Asturias e Galiciaanda est sen rematarPasaron mil e un ministroscon outras tantas promesaspero at o de agorao camio non para as presas.Agora voulles contartodo canto sucedeuno mundo da polticanesta beira do EoNo PP houbo movidacambiaron a direccinagora unha xestoraa que pilota a embarcacinPero o conto anda non acabaisto s provisionalagora falta sabero cartel electoralCambios tamn no SOEque afectan xefaturabuscaban un novo equipoque lles dese mis alturaEn UPRI marchou o xefetoca volver comezarrenovaron a plantillapara volver opositarE do Bloque que lles digoandan co ro revoltoo tema da secesinanda non est resoltoVeremos como lle afectaa nivel municipalquedan agora dous anospara cita electoral

MSICA (+- 3)

Presten agora atencinque chega o interesanteo cura na Interviiso si que impactanteTodo comeza cos santoshai quen conta que os rouboupero non se teen probasnon se sabe que pasouOs santos apareceronvaia en que situacinnunha ra en Lourenzcoma se fose procesinAo cura moito (lle) afectoutoda esta expectacinmiren como foi o contoat perdeu a vocacinVoulles dar a despedidagrazas por este belnespero vaian contentosnon se me ofenda ningunAntes de que se me vaian-me obrigado pedirunha homenaxe para dousque agora lles vou dicirSonlles o amigo GilbertoPepin de Prez tamnalmas as das de Entroidos que lles queramos benAgora si que me marchogracias comisins Illa Pancha e a vostedespor aguantar o pregn.Pregns do entroido ribadense p. de