Presentación muíños antonio gonzález

Antonio González López, maio

de 2013 - C.P.I. "Virxe da

Cela"

Índice 1. Introdución, presentación e xustificación

inicial do traballo, nomeando a importancia

dos muíños no ámbito económico e social.

2. Razóns ou motivos folclóricos culturais.

3. Explicación esquemática da estrutura dos

muíños.

4. Localización e presentación dalgúns muíños

da zona.

5. Entrevistas e recollida de información.

6. Extracto folclórico-cultural.

7. Conclusión do traballo e finalización con

agradecementos e fontes de información.



Cela"

1. Introdución, presentación e xustificación

previa do traballo. A natureza económica do rural galego marcou decisivamente a vida folclórica e cultural, sendo esta un complemento (por así dicilo) das labores agrícolas. Intentando facer psicoloxía deste tema, poderiamos dicir que o cantar e bailar funcionaba como “paliativo” fronte a labores ás veces duras, un paliativo que melloraba o estado anímico da xente e que favorecía moitísimo á convivencia naqueles tempos (rindo, cantando, pasándoo ben todos os veciños xuntos).

En relación con todo iso e pola necesidade de axuda mutua entre dúas persoas á hora de facer un traballo, por estes motivos, unha parte importante do noso patrimonio cultural musical xurdiu nos muíños, construcións cuxo uso é ben coñecido por todos nós.



Cela"



Cela"


previa do traballo (II). Para poder comprender ben a natureza e identificación dos

muíños e, polo tanto, este traballo, todos temos que ser sabedores

da gran importancia que estas edificacións hoxe tan enxebres,

abandonados e pouco estimados moitos deles; tiveron no pasado.

Os muíños foron no seu momento importantes industrias,

reafirmando a denominación de INDUSTRIAS, xa que foron

sempre a mostra da industria galega submisa ás actividades

agrícolas, industrias nas que a enerxía utilizada era a hidráulica e

era destinada sempre ó moer: unha transformación alimentaria,

pura e básica obtención de alimento. Isto era reflexo da autarquía

económica da sociedade rural galega tanto na preguerra como na

posguerra. Amén da función lexítima dos muíños e aceas, algúns

deles foron mesmo exemplos de empresa, de sostemento e de

optimización de recursos converténdose en serradoiros (exemplo

que se referirá).

É común na nosa zona de Monfero e arredores que os

muíños se localicen segundo un criterio baseado na

concentración e no aproveitamento de canles entre os

diferentes muíños, por este motivo, atopamos a unha

distancia aproximada de cento cincuenta metros, o muíño

das Restrebas, o da Calvela e o do Esperón (parroquia do

Val de Xestoso) e noutros lugares de Xiao e limítrofes, o

muíño do Batán e o de Vila ou Filgueiras.



Cela"


previa do traballo (III).

Xustificación do traballo.

En tanto dado que os avances tecnolóxicos da década dos

sesenta e setenta, amén de tempos de bonanza económica e de

saneamento da economía de moita xente que pasara dificultades

na posguerra, permitiron a adquisición de muíños eléctricos cuxo

uso non precisaba de percorrer distancias, pernoctar á beira dun

río e outros factores; é natural e comprensible a postura das

persoas que reduciron eses traballos e melloraron a súa calidade

de vida. Non obstante, iso levou á perda dun importante elemento

do patrimonio cultural, que é o folclore tradicional galego

manifestado unicamente nestas situacións de malla, moenda e

traballos similares; esta circunstancia derivada é a que dá a

importancia merecida a estes traballos de investigación,

recompilación e conservación desta parte do folclore galego e da

explicación sobre qué eran e cál era a verdadeira importancia dos

muíños. Isto hai que facelo para que as xeracións futuras

conserven, coiden e manteñan o noso gran patrimonio etnográfico

dos muíños. Antonio González López, maio


Cela"

2. Razóns e motivos folclóricos e

características da “cultura dos muíños”.

Unha pregunta que a alguén que non estea centrado na

materia se lle pode ocorrer é a seguinte: “por que xorden as

manifestacións musicais da muiñeira e outras en relación

coas labores de muiñada, malla do trigo, fías e outros

traballos rurais?” Por sorte, é moi doado de entender; non

sabemos se foi a extensión dunha moda ou se qué foi o que

iniciou a tradición. O máis verosímil para explicar isto é a

retrospección e análise da idiosincrasia galega, pois xa nos

daremos conta da nosa natureza da que podemos presumir

como pobo.



Cela"

Pero . . . Con isto xorde o problema: un rapaz/-a calquera,

tanto viva na cidade coma no campo, poida que non sexa

quen de comprender isto que eu explico. A perda da labor

de moer supuxo o cese do cultivo de trigo, que á súa vez

supuxo a perda do traballo da malla, e con todo ilo a

tradición de cantar. E alguén dirá: “pero as festas sempre

estiveron aí, e sempre estarán aí” —ó que haberá que

responder coas diferenzas entre a música de charanga e

orquestra ós cantos tradicionais galegos asociados única e

case exclusivamente ás labores das que se falou.



Cela"





Cela"



Muiñeira de Chantada

Muiñeira do Santo Amaro

As que aquí aparecen son

quizais as muiñeiras

galegas máis coñecidas e

máis presentes nas

celebracións tradicionais.



Muiñeira do Santo Amaro Señor cura, señor cura;

sr. cura sr. cura a doutrina non lla sei.

Pídame unhas cantiguiñas,

pídame unhas cantiguiñas que eu llas repenicarei.

Moza bonita no mundo,

moza bonita no mundo non debera de nacer;

porque fai coma a mazá, porque fai coma a mazá

todos a queren comer.

Ser solteiro é boa cousa, ser solteiro é boa cousa

e ser casado tamén.

Deixarei para cando morra, deixarei para cando

morra pensar o que me convén.

Por dicir “Viva San Roque!”, por dicir “Viva

San Roque!” prenderon ó meu irmán.

E agora que o soltaron, agora que o soltaron,

Viva San Roque e o can!



Cela"

4. A estrutura dos muíños.



Cela"

4. MUIÑOS DA ZONA (I)

DENOMINACIÓN: Muíño de Lourán

Localización

LUGAR:As Restrebas PARROQUIA: Val de Xestoso CONCELLO:Monfero

Titularidade:

VECIÑAL(DO LUGAR) RAZÓN DA ROLDA DE MOER: _____________

PARTICULAR

ANTIGÜIDADE APROXIMADA, DATACIÓN:

ESTADO MATERIAL: Edificio restaurado. A maquinaria está

máis deteriorada e non ten uso.

CARACTERÍSTICAS:

USOS ADICIONAIS: NS/NC



Cela"



Cela"

MAPA DE LOCALIZACIÓN XERAL DOS MUÍÑOS

NA PARROQUIA DO VAL DE XESTOSO

-MONFERO-



Cela"

Fondo do Val

Cabeceiras



Cela"

4. MUIÑOS DA ZONA (II)

DENOMINACIÓN: Muíño da Calvela

Localización

LUGAR: A Calvela PARROQUIA: Val de Xestoso CONCELLO: Monfero

Titularidade:


PARTICULAR


ESTADO MATERIAL: Edificio conservado sen deterioro.

Interior ignorado.

CARACTERÍSTICAS:




Cela"



Cela"

4. MUIÑOS DA ZONA (III)

DENOMINACIÓN: Muíño do Esperón

Localización

LUGAR: Esperón PARROQUIA: Val de Xestoso CONCELLO: Monfero

Titularidade:


PARTICULAR


ESTADO MATERIAL: Edificio conservado e sen deterioro.

Rodicio en bo estado e á vista. Fácil acceso, arredores

limpos (bosque caducifolio autóctono). Interior

descoñecido.

CARACTERÍSTICAS:




Cela"



Cela"

4. MUIÑOS DA ZONA (IV)

DENOMINACIÓN: Muíño do Batán (ACEA)

Localización

LUGAR: Batán (Xiao) PARROQUIA: Val de Xestoso CONCELLO: Monfero

Titularidade:


PARTICULAR: “Casa de Ana” – Xiao. Alcumados “Casavellas”


ESTADO MATERIAL: aceptable. O edificio en si está ben

conservado……………………………………………………………

CARACTERÍSTICAS: Este muíño tiña condición de acea e

pertenceu á Casa de Ana de Xiao (ou familia dos

“Casavellas”). Alí acudían xentes de toda a redonda

(Xestoso, Cambás ...) para moer pagando unha maquía

(pequena porción da moenda ou muiñada) polo uso do mesmo,

xa que era un dos poucos muíños con acea.

USOS ADICIONAIS:

Serradoiro



Cela"

4. MUIÑOS DA ZONA (V)

DENOMINACIÓN: Muíño do Ferreiro e outros

Localización

LUGAR: PARROQUIA: CONCELLO:

Titularidade:


PARTICULAR


ESTADO MATERIAL:

CARACTERÍSTICAS:

USOS ADICIONAIS:



Cela"

—PREGUNTAS XERAIS DE ENTREVISTA—

P1: É unha pregunta a da definición dos tipos de

muíños: en que se diferencian un muíño e unha acea?

P2: Cal era o sistema de roldas ou quendas dos

muíños de propiedade veciñal?

P3: Cales eran os muíños máis importantes da zona?

Poderíase dicir que algúns deles foron verdadeiras

mostras da industria rural galega de posguerra?

P4: Vós vivistes os traballos do campo relacionados

coa labor de moer (a malla do trigo, a sega do trigo

...); que nos podedes contar disto, deses traballos

que agora se perderon?



Cela"

P5: Como parte do traballo desenvolvemos unha teoría

sobre a razón de por qué se deixaron de traballar os

muíños (avances técnicos e chegada dos máis sinxelos

e prácticos muíños eléctricos, prosperidade

económica e mellora da situación e calidade de vida,

en contraposición á fame de posguerra, etc.). A que

factor ou factores atribuídes vós, que o vivistes, o

abandono dos muíños nun momento dado pese á

utilidade e gran importancia que estes tiveron

anteriormente?

P6: Facendo unha retrospectiva económica no entorno

galego e comparando o panorama actual con

anteriores, concretamente abordando o tema do trigo,

preguntámosvos: habendo como había outros cereais

que formaban parte da base da alimentación, que

importancia tiña o trigo? Dábase a súa colleita? É

dicir, as condicións de clima eran propicias para o

seu cultivo?



Cela"

P7: Facédenos un breve resumo da vida na xuventude

orientándovos, basicamente, polo calendario agrícola

e relixioso (imperantes na época): datas de semente,

cultivo e colleita; cambios de estación e cambios na

duración do día e da noite; festas relixiosas

(solemnidades xerais do catolicismo e outras festas

patronais).

P8: En relación ó tema do folclore, en Galicia

asóciase a cultura musical tradicional coas obras

musicais que viron luz a raíz das labores nos

muíños: as muiñeiras. Tamén é soada a difusión das

muiñeiras nas feiras, festas etc. Aínda sabendo que

son anteriores á vosa época infantil e xuvenil,

podédesnos dar algunha información sobre isto? P.

Ex. Instrumentación, momentos de celebración,

cantadores e cantadoras de muiñeiras ou regueifas ou

outras composicións líricas e musicais ...



Cela"

P9: As festas de canto. Sabemos por traballos

anteriores que ó rematar traballos como a malla ou

as fías a xente que acudía para axudar cantaba,

mostra importante e vivo manifesto da tradición oral

galega. Lembrádesvos diso? Podedes falarnos diso?

Alguén se lembra de coplas ou de anécdotas

relacionadas?

P10: Que pezas musicais coñecedes ou de cales vos

lembrades? Quen eran as persoas encargadas de “face-

la festa” cantando ou tocando instrumentos? [Alusión

ó Cego da Bouza e a charangas da zona e demais].



Cela"

P11: Anécdotas varias das cales vos lembredes con

ilusión e que queirades aportar.

P12: En vista de todo o recordado respondendo a

estas preguntas, facédenos unha reflexión ou un

relato no que se reflicta o contraste entre a vida

da vosa infancia e xuventude e a vida actual, vendo

cómo pasa o tempo a través de: cambios na

alimentación, cambios nas festas, cambios nos

traballos, cambios no mundo e na sociedade,

migracións da xente (persoas que marcharon a Ferrol,

á Coruña, persoas que emigraron na década dos

sesenta, ...).



Cela"

Persoas localizadas para entrevistar:

• Luis Antonio e Áurea González Amenedo (lg.

As Restrebas – Val Xestoso).

• Ana Mª e Josefa Jove Bouza (Xiao).

• Sinda e Raimundo Vila “de Paulo” (lg.

Xiao, Val Xestoso).

• Genoveva de “Gabriel”. (Xiao {Val} e

Santaballa {Alto de Xestoso}).

• Antonio e Carmen López Deibe e Mª Sol

García Alonso.(O Pazo de Irixoa, Irixoa; e

lg. Do Canedo, Santa Xiá de Monfero).



Cela"



Cela"

DATOS DA PERSOA ENTREVISTADA:

—ENTREVISTA— R1:

R2:

R3:

R4:

R5:

R6:

R7:

R8:

R9:

R10:

R11:

R12:

NOME: IDADE:

DOMICILO/VECIÑANZA:

ENTREVISTADOR: Antonio González. | DATA:

ENTREVISTA NÚMERO 1

Presentación muíños antonio gonzález

Documents

Transcript of Presentación muíños antonio gonzález