Tema 15. a arte barroca italiana
-
Upload
maikarequejoalvarez -
Category
Art & Photos
-
view
600 -
download
2
Transcript of Tema 15. a arte barroca italiana
A ARTE A ARTE
BARROCA BARROCA
CONTEXTO HISTÓRICO ITALIACONTEXTO HISTÓRICO ITALIA• Barroco en Italia:
– Século XVI (finais) –XVII
– Política: Estados Independentes baixo a influencia de España e Francia
– Economía: crise e estancamento por sublevacións populares ( fame, miseria,...)
– Sociedade: estamental pero cada vez teñen menos peso os monarcas e os nobres e gañan importancia social os burgueses e o clero (revaorización Papa)
– Cultura: etapa de florecemento en tódolos eidos:• Nacemento dos museos. Novo concepto de arte: para ver e apreciar• Grandes logros na música: destaca a ópera, Vivaldi, Corelli,....• Avance científico: nacemento da ciencia moderna: Galileo e heliocentrismo• Despois da contrareforma a igrexa revalorizase e volve a ser gran mecenas da arte
CARACTERÍSTICAS XERAIS DO BARROCOCARACTERÍSTICAS XERAIS DO BARROCO
• Arte que non respecta as regras ou proporcións de etapas anteriores
• Rexeita as normas, o equilibrio, os cánones,...• A igrexa e o seu principal cliente e mecenas• Arte que promove o fervor de multitudes• Crea asombro e marabilla no espectador• Tende á escenografía, ó teatro, ó espectáculo,...• Combina movemento e luz• Busca o movemento e a tensión aérea
– En arquitectura a través de columnas salomónicas, entrantes e saíntes pronunciados, etc
– En escultura e pintura a través do dramatismo, a xestualidade e expresividade esaxeradas e a combinación de luces e sombras
• Asocia tódalas artes nunha mesma obra
ARQUITECTURA BARROCA ARQUITECTURA BARROCA ITALIANAITALIANA
CARACTERÍSTICAS ARQUITECTURA BARROCA ITALIANACARACTERÍSTICAS ARQUITECTURA BARROCA ITALIANA• Plantas elípticas, ovais, centrais e de formas complexas• Uso de columnas e pilastras en abundancia e case sempre con movemento• Alternancia de liñas rectas e curvas, entrantes e saíntes pronunciados• Remates en portadas con elementos decorativos abundantes e chamativos• Uso de volutas nos remates das fachadas e de frontóns partidos• Teitos abovedados• Colosalismo• Grandes contrastes de luz; aplicación de claroscuros en fachadas• Abundante decoración• Destacan dúas tipoloxías de edificacións:
– Edificios relixiosos:• Abundan as igrexas: triunfo da fe sobre as herexías do século anterior• Diversidade de plantas: destaca a basilical ou lonxitudinal que ten unha soa nave con ábsida simple
e cúpula sobre o cruceiro. Pero tamén hai plantas ovais, circulares, etc• Márcase con énfasis o centro do edificio como lugar destacado• A fachada aparece integrada co seu arredor –outras edificacións, natureza,etc-.• Presencia habitual de monumentais escaleiras nas fachadas
– Palacios e residencias civís:• Usan as plantas cuadradas ou rectangulares abertas a un patio cadrado interior. A veces tamén usan
a planta en forma de H• Están pechados ao exterior como se fosen fortalezas• Seguen usando ordes clásicos nas súas columnas, con superposición• Están integrados no medio con grandes zonas recreativas, xardíns laberínticos e colosais, grandes
paseos, etc...• Retómase a preocupación polo urbanismo:
– Sixto V: novo plan urbanístico en Roma: abrir rúas, prazas, .... FONTANA– BERNINI: reorganiza a cidade en función dos lugares sagrados: Praza de San Pedro.
Plaza Nabona.Arquitectura Barroca.
Características Generales
Arte urbano.Función propagandística
Fusión arquitectura,Escultura, pintura
Espacioteatral
Abundanciadecorativa
Planos cambiantesEfectos claroscuros
Empleo ordencolosal
GRANDES MAESTROS ARQUITECTOS DO BARROCO ITALIANOGRANDES MAESTROS ARQUITECTOS DO BARROCO ITALIANO• CARLO MADERNO (1556-1629)
– Fachada da catedral de San Pedro do Vaticano (Roma)– Fachada da igraxa de Santa Susana (Roma)
• BERNINI (1598 – 1680)– Baldaquino de San Pedro do Vaticano (Roma)– Praza de San Pedro do Vaticano (Roma)– Igrexa de Santo André do Quirinal (Roma)– Fonte dos Catro Ríos na Praza Nabona (Roma)– Fachada do palacio Barberini (Roma)– Igrexa do Castelgandolfo (Roma)– Escaleira rexia do Vaticano (Roma)
• BORROMINI (1599- 1667)– San Carlo alle Quattro Fontane (Roma)– San Ivo della Sapienza (Roma) – Colegio da Propaganda Fide (Roma)– Fachada de Sant´Agnese (Roma)
• LONGHENA (1598 – 1682)– Santa María della Salute (Venecia)– Palacio Pesaro (venecia)
• OUTROS– GUARINI (1624- 1683)
– Igrexa de San Lourenzo (Turín)– Capela do Santo Sudario (Turín)– Palacio Carignano (Turín)
– JUVARA (1678- 1736)– Basílica de Superga (Turín)
– SANCTIS (Século XVIII): Escaleira da Praza de España (Roma)– SALVI (Século XVIII):Fontana de Trevi (Roma)
FACHADA DA CATEDRAL DE SAN PEDRO DO VATICANOFACHADA DA CATEDRAL DE SAN PEDRO DO VATICANO
• Autor: Carlo MadernoCarlo Maderno (1556-1629)• Fecha: 1607-1612• Encargada a este autor polo Papa Paulo V• Este autor rematou esta catedral facendo esta fachada e o
corpo lonxitudinal• Prolongou a planta de cruz grega polos pés da igrexa
converténdoa en basilical• Transforma a estructura prevista por Bramante no século
anterior que era circular• A fachada:
– Orde xigante – Desenvolvemento horizontal contraresta a verticalidade da cúpula
de Miguel Anxo– Oculta as capelas saíntes dos muros e as tres naves– Columnas colosais dentro de nichos– Ventas curvilíneas e rectilíneas– Frontón central con ático coronado por estatuas
IGREXA DE SANTA SUSANAIGREXA DE SANTA SUSANA • Autor: Carlo MadernoCarlo Maderno (1556-1629)• Lugar: Roma• Imita a Igrexa de Gèsu de Giulio Barozzi il Vignola e
Giacomo della Porta(Roma, 1568- 1584)• Estructura:
– Planta de cruz latina– Unha soa nave– Capelas laterais– Cuberta con bóveda de cañón– Cruceiro coronado por cúpula
• Fachada:– Dous corpos enlazados por aletóns– Marcada horizontalidade que contrata coa verticalidade do fontón
que a corona– Remates en volutas nos laterais do corpo superior
Características propias de BERNINICaracterísticas propias de BERNINI• Practica tódalas artes• Búsqueda da grandeza – colosalismo-.• Preocupación e estudio pola distribución
espacial, de volumes e masas• Esmerada combinación da arquitectura coa
decoración• Rica e abundante ornamentación • Policroma os interiores• Abusa da superposición de ordes• Pórticos con columnas coronados con frontóns
partidos ou inacabados nas fachadas• Uso de plan central
BALDAQUINO DE SAN PEDRO DO VATICANOBALDAQUINO DE SAN PEDRO DO VATICANO• Autor: BERNINIBERNINI ( 1598- 1680)• Data: 1624-1633• Lugar: Vaticano (Roma)• Materiais: bronce, mármore, estuco dourado e madeira• Encargado polo Papa Urbano VIII• Arquitectura dentro de un edificio (catedral de San Pedro)• Mantén as proporcións con respecto ao edificio• Situado no cruceiro focaliza a tumba de San Pedro• Conxuga arquitectura, escultura, pintura e decoración• Contrasta o bronce co que está feito coa mármore de cores dos muros da
igrexa• Pequeño altar sostido por catro columnas salomónicas, torneadas, en
espiral de capitel composto, base ática e co fuste dividido en tres aneis • Prima a verticalidade co movemento ascensional das columnas• Entaboamento curvado sobre volutas encima das columnas e rematado cun
dosel no que abunda a decoración de anxos• Altar aberto que permite contemplar o resto do edificio• Decoración: abundan os anxos e as abellas (símbolo do Papa Urbano VIII) • Remate: Globo terráqueo coronado por unha cruz simboliza o triunfo da fe
católica no mundo frente ás herexías do século anterior
Bernini.Baldaquino de San Pedro
Materiales : Madera
Estuco doradoBroncemármol
Centraliza espacio del cruceroy focaliza tumba de San Pedro
Al dejar expedito interiorPermite contemplación del entorno.Juego bicromía: mármol paredes
y bronce baldaquino
Estructura arquitectónicaPero concepción escultórica
Mantiene proporciónCon el templo (29m. Altura)
Movimientoascensional
Bernini.Baldaquino de San Pedro
Podiums de mármolCon relieves
ColumnasSalomónicas
(espiral)
Base ática
Fuste divididoPor tres anillos
espiral
Talloshojas
menudas
Capitel compuesto
Entablamentocurvo
Abejas.Símbolo Urbano VIII
Ángeles
Volutas ascensionales
Remate:Globo coronado con cruz.(Triunfo del Catolicismo)
Bernini.Baldaquino de San Pedro
Podiums de mármolCon relieves
ColumnasSalomónicas
(espiral)
Base ática
Fuste divididoPor tres anillos
espiral
Talloshojas
menudas
Capitel compuesto
Entablamentocurvo
Abejas y soles.Símbolo Urbano VIII
Ángeles esquinadoscon guirnaldas
triunfantes
Volutas ascensionales
Remate:Globo coronado con cruz.(Triunfo del Catolicismo)
Significado:Continuación Jerusalénbíblica en la Roma papal
Ángeles del centroCon atributos de
San pedro (llaves y tiara)Y San Pablo (espada y libro)
Achaflana pilares del crucero:1º cuerpo amplios nichos con estatuas.
2º cuerpo hornacinas abalconadas(enmarcadas entre columnas salomónicas
como reflejo de las que tiene el baldaquino) con reliquias (lanza, verónica, cruz, cabeza)
PRAZA DE SAN PEDRO DO VATICANOPRAZA DE SAN PEDRO DO VATICANO• Autor: BERNINIBERNINI ( 1598-1680)• Data: 1656-1667• Lugar: Vaticano (Roma)• Gran praza elíptica no exterior da catedral de San Pedro con:
– Dous brazos rectos diverxentes• unen a igrexa coa praza oval • crean un espacio trapezoidal na entrada da igrexa• función: integrar e fusionar a igrexa e a praza oval
– Gran praza oval • rodeada por columnata colosal• a columnata ten catro filas de columnas dóricas• Columnata dividida en tres rúas (calles);a central máis ancha• Sobre as columnas vai un entaboamento e unha balaustrada que remarcan a
horizontalidade e contrarestan a verticalidade das columnas• Coronan o conxunto unhas estatuas colosais que potencian verticalidade• Na praza oval hai múltiples puntos de vista da igrexa• No centro coloca un grande obelisco flanqueado por dúas fontes
• Forma un espacio aberto á cidade coa que se integra no seu urbanismo• A súa vez é un espacio cerrado que se vai estreitando para acoller na igrexa aos fieis • Diferentes alturas ou niveis a medida que avanzamos hacia á igrexa• Obxectivo: potenciar a cúpula de Miguel Anxo• Simboloxía: representa á IGREXA CATÓLICA que acolle no seu seno aos fieis por iso a praza
simboliza o abrazo acolledor que se cerra sobre San Pedro –pai da IGREXA-
Bernini.Columnata de San Pedro
Dos brazos rectosDivergentes.
Espacio trapezoidal
Dos brazoselípticos
Fusión plaza-basílica
Estaba previstoTercer brazo
cierre
Símbolo: IglesiaAbraza a cristiandad
Objetivo: potenciarCúpula de Miguel Ángel
Obelisco centralFlanqueado por dos fuentes
Multiplicidad puntosDe observación
Juegos perspectívicos(intensifica profundidad
de fachada)
Distintosniveles
Efecto sorpresaTras atravesar columnata
Espacio abierto para integrarse en ciudad
Cerrado para acoger
Callejuelas medievalesEliminadas en S XX
Para crear gran avenida
Bernini.Columnata
Tres calles.Central más ancha
Cuatro filascolumnas toscanas
Entablamento conBalaustrada.
(horizontalidad)
Remates con estatuas(verticalidad)
SANTO ANDRÉ DO QUIRINALSANTO ANDRÉ DO QUIRINAL• Autor: BERNINI BERNINI (1598-1680)• Data:1658-1670• Lugar: Roma• Inspirada no Panteón romano• Planta:
– ovalada marcada cun pórtico semicircular
• Interior:– Elíptico – Con entaboamento– Altar de grandes dimensións e con columnas– Todo o interior semella un grande escenario teatral– Espacio concebido a través de zonas con xogos de luces e sombras – As capelas teñen claroscuros remarcados – Cúpula artesonada– Espacios diáfanos– Uso de curvas e contracurvas– No eixe máis curto coloca o altar
• Fachada:– coronada por volutas e por un frontón triangular roto pola base que acentúa os claroscuros – flanqueada por muros cóncavos– enmarcada por pilastras colosais– estructura adintelada engloba un arco de medio punto ( líneas rectas e curvas potencian o movemento)– pórtico anteposto:
• Escalinata cónvexa• Dúas columnas clásicas• Entaboamento curvo• Frontón curvo partido cun escudo
Bernini.San Andrea al Quirinale.
Planta
Claridad compositiva
Respeta proporcionesY reglas.
Espaciosdiáfanos
Curvas ycontracurvas
Planta elíptica
En eje más cortoFachada y altar mayor
Bernini.San Andrea al Quirinale.
Fachada
Fachada saliente flanqueadapor muros cóncavos
Escalinataconvexa
Pórticoantepuesto
Dos columnas
Entablamentocurvo
Frontón curvoPartido con escudo
EnmarcadaPor pilastras
Estructura adinteladaengloba arco de medio punto
Frontón triangularroto por la base
(claroscuros)
Bernini.San Andrea al Quirinale.
Interior
Luz ventanas y linternasLlenan de luz iglesiaSuperficies pulidas
Para que luz resbale
Ordenación espacioCon pilastras corintias
acanaladas
OndulaciónDel muro
Cuatro capillas a Cada lado de laCapilla mayor
Coronada capilla mayorCon frontón curvo partido
Con estatua de San Andrés
Capilla mayorrecibe luz deuna linterna
horadada en su partesuperior
Bernini.San Andrea al Quirinale.
Cubierta
Artesonado hexagonal(símbolo Urbano VIII)
Esculturas seintegran en estructuraProfusa
decoraciónArticulación deCúpula ovalada
en gajos
Pescadorescon atributos
del oficio(conchas, redes, etc.)
Putti conguirnaldastriunfales
Ritmoserpenteante de guirnaldas
CARACTERÍSTICAS PROPIAS DE BORROMINICARACTERÍSTICAS PROPIAS DE BORROMINI• Colaborador pero competidor de Bernini• Totalmente oposto ao estilo de Bernini• Búsqueda da fantasía,a imaxinación, o inxenio• Obras de gran dramatismo e expresividade• Obsesión polo movemento• Técnica ansiosa e atormentada• Inventa elementos novos e formas novas para capiteis ( volutas ao revés)• Entaboamentos e cornisas ondulados• Remates e ritmos cóncavos e convexos• Uso de curvas e contracurvas• Plantas complexas e xeométricas• Edificacións de pequeño tamaño e materiais simples e modestos• Traballa para a igrexa pero non dispón de moitos recursos e apoios• Transgede as normas das ordes para crear novas proporcións• Rompe relación estructura e espacio facendo primar á primeira• Explota ao máximo as posibilidades ilusorias da perspectiva• Reduce os espacios con xogos de perspectiva• Abundancia de decoración: querubíns, coroas, pináculos, bóvedas
nervadas, etc...
SAN CARLO ALLE QUATTRO FONTANESAN CARLO ALLE QUATTRO FONTANE• Autor: BORROMINI (1599-1667)• Data:1634- 1667• Lugar: Roma• Planta:
– Ovalada• Interior:
– Cúpula • Ovalada• Artesonada• Decoración xeométrica en relevo• De contorno curvilíneo• Con pendentes
– Curvaturas convexas nas súas catro esquinas– Entaboamento contornea todo o interior
• Fachada:– Dinámica– Movemento ondulante– Tramos concavos e convexos– Combina a orde xigante e a orde pequena– Coronada por elementos en forma de llama que substitúen ao frontón e un medallón
ovalado sostido por anxos
Borromini.San Carlo alle Quattro fontane.
Fachada
Achaflanada Sobresale del plano de la pared
de la calle.
Orden miguelangelescoOrden pequeño
y gigante
Superficieondulada
Multiplicación de aristas,Perfiles, resaltes.
(efectos de claroscuros)
Espaciosreducidos
Borromini.San Carlo alle Quattro fontane.
Fachada
Pisoinferior
Lateralescóncavos
Centralcovexo
Pisosuperior
Central cóncavoCon aditamento convexo
Laterales cóncavos
Entablamento interrumpidopor medallón
Borromini.San Carlo alle Quattro fontane.
Plano
Espacio irregulary reducido
ClaustroOchavado alargado
Esquinas reemplazadasPor curvaturas convexas
(más sensación de estrechez)
Dos triángulos equiláterosunidos por la base
Trazadomixtilíneo
Materialespobres
Borromini.San Carlo alle Quattro fontane.
Interior
Articulación 16 columnas de orden gigante muy
salientes, deliberadamente desproporcionadas
Entablamento mixtilíneomuy grueso que crea barrerahorizontal y obliga a seguir
perímetro de la iglesia
Bóveda con casetonesen perspectiva
(aumenta profundidad)Frontón
Con base curvada
Rompe normasy proporciones
HornacinasRectas y curvas
Borromini.San Carlo alle Quattro fontane.
Bóveda
Casetones de hexágonos,octógonos
y cruces.TechumbreAnimada por formas
curvas
Cuerpo intermedio de arcos de medio
punto y pechinas
Casetones disminuyen de tamaño según
leyes de perspectiva.
Ventanas semiocultasapariencia de flotar
SAN´IVO DELLA SAPIENZASAN´IVO DELLA SAPIENZA• Autor: BORROMINIBORROMINI (1599-1667)• Data: 1642- 1660• Lugar: Roma• Planta:
– Hexágono rodeado por seis lóbulos– Entre as arestas dun lóbulo e outro hai pilastras– Forma de estrela mixtilínea– Alternan líneas rectas con otras cóncavas e convexas
• Fachada:– Cúpula envolta por un tambor lobulado con pilastras , arcos,
claroscuros e iluminacións – Sobre o tambor emerxe unha lanterna alta de ritmo rotatorio– Líneas curvas esaxeradas
• Interior:– Entaboamento coa mesma forma ca planta– Encima do taboamento descansa a cúpula– Cúpula vai disminuíndo ata á linterna que a corona
Borromini.Sant´ Ivo alla sapienza .
Planta
1º)Dos triángulos equiláterosentrelazados
2º El cruce crea un hexágono
3º) Añadido de lóbulosCóncavos y convexos
4º) Pilastras enAristas entre lóbulos
5º) Resultado:Estrella seis
puntas redondeadas1
2 6
3
4
5
Borromini.Sant´ Ivo alla sapienza .
Fachada
Piso inferiorcóncavo
Piso superiorconvexo
Linternahelicoidal
Borromini.Sant´ Ivo alla sapienza .
Interior
Muros mixtilíneos
Pilastras en aristasSe prolonga trazado mixtilíneo
a bóveda
Terminación bóvedaEn linterna circular
Excesiva compartimentación
ESCULTURA BARROCAESCULTURA BARROCA ITALIANAITALIANA
CARACTERÍSTICAS ESCULTURA BARROCO ITALIANOCARACTERÍSTICAS ESCULTURA BARROCO ITALIANO
• Século XVII• Centro: Roma• Materiais: bronce e mármore• Expresa paixóns da alma• Propaganda da fe católica• Abundancia de temas relixiosos• Hai tamén en menor número temas mitolóxicos,retratos, paisaxes, ..• Tendencia ao movemento dos corpos (en acción)• Panos que flotan• Composicións en aspa• Xesticulación expresiva de brazos e mans• Representacións escenográficas e dramáticas• Movementos de rotación nas figuras• Uso da figura serpentinata • Xogos de luces e sombras• Búscase o naturalismo • Preocupación polas calidades e as texturas da carne, dos panos,
teas...
GRANDES MAESTROS ESCULTORES DO BARROCO ITALIANOGRANDES MAESTROS ESCULTORES DO BARROCO ITALIANO• MADERNO (1576-1636)
– Santa Cecilia (1600)• MOCHI (1580-1654)
– Estatua de Alejandro Farnese• BERNINI (1598-1680)
– O rapto de Proserpina (1621-1622)– Apolo e Dafne (1622-1625)– David (1619-1624)– San Longinos(1629-1638)– Sepulcro de Urbano VIII– Fonte dos catro ríos na praza Narbona – Éxtase de Santa Teresa (1647-1652)– Retratos varios : busto de Luis XIV
• ALGARDI (1595-1654)– Sepulcro de León XI– Degollación de San Paulo(1641-1647)– Estatua de Inocencio X (1650)
SANTA CECILIASANTA CECILIA• Autor: Carlo MadernoCarlo Maderno (1576-1636)• Data: 1600• Lugar: Roma• Corpo incorrupto da santa• Tal e como se atopou • Volta contra o chan• Co pescozo cortado
ESTATUA DE ALEXANDRO FARNESEESTATUA DE ALEXANDRO FARNESE
• Autor: MOCHIMOCHI (1580-1654)• Lugar: Roma• Monumentalidade clásica• Xogo de planos pictóricos• Movemento• Claroscuro• Antirrenacentista
CARACTERÍSTICAS PROPIAS DE BERNINICARACTERÍSTICAS PROPIAS DE BERNINI• Artista de gran actividade• Considerable producción de esculturas• Mezcla técnica e fantasía• Formación manierista tardía• Dirixe a ollada á escultura helenística• Só colle o sentido do tráxico, do expresivo e do dinámico• Variedade de tipoloxías escultóricas• Etapas:
– 1ª : ata 1620• Traballa co seu pai • Segue estilo manierista tardío• Figuras combatendo• En pleno movemento• Gran forza expresiva• Iconografía mitolóxica e bíblica• Obras: O rapto de Proserpina. Apolo e Dafne, David
– 2ª : de 1620 ata 1625• Etapa ligada á produccións para a Igrexa• Mesmas características e técnicas que na etapa anterior• Acentúa a expresividade e o movemento• Obras: Sepulcro de Urbano VIII, Fonte dos Catro Rios na praza Nabona, Éxtase de Santa Teresa,etc
– 3ª : de 1625 ata 1680• Abundan os retratos (pero non son exclusivos desta etapa)• Búsqueda do naturalismo • Preocupación pola psicoloxía• Obras: busto do Cardenal Borghese, retrato de Inocencio X
RAPTO DE PROSERPINARAPTO DE PROSERPINA• Autor: BERNINIBERNINI (1598-1680)• Data: 1621-1622• Lugar:Roma• Material: mármore• Captación de un momento de tensión e loita con movemento e
gran dinamismo• Momentos dramáticos e expresivos acentuados• Búsqueda da análise psicolóxica• Teatralidade• Línea serpentinata• Abandono do concepto de bloque único• Virtuosismo técnico e perfección técnica• Líneas abertas• Composicións abertas e movidas• Composición en aspa e diagonal• Roupaxes e cabelos quebrados e ampulosos
BerniniRapto de Proserpina.
Características generales
Abandono delconcepto debloque únicoMateriales nobles
(bronce y mármol)
Composiciones abiertas y movidas
Momentos drámaticosy expresivos( teatralidad)
Captación delinstante
Ropajes y cabellosAmpulosos, quebrados
Virtuosismo técnico
Línea serpentinata
APOLO E DAFNEAPOLO E DAFNE• Autor: BERNINIBERNINI (1598-1680)• Data:1622-1625• Lugar:Roma• Material: mármore• Captación de un momento de loita e movemento• Tensión e dramatismo • Análise psicolóxica das personaxes• Composición en diagonal e aspa• Contraste superficies lisas das figuras coas
superficies hirsutas e rugosas das ramas e follas• Perfección e virtuosismo técnico• Búsqueda da beleza ideal
BerniniApolo y Dafne
Obra periodo juvenil
Perfeccióntécnica
Composición en diagonal y aspa
Contraste superficie pulidade la piel y formas hirsutas de ramas
Análisis psicológicode personajes
Líneas abiertas
Búsqueda debelleza ideal
DAVIDDAVID• Autor: BERNINIBERNINI (1598-1680)• Data:1619-1624• Lugar: Roma• Material: mármore• Figura en movemento• Composición en aspa• Forza dinámica• Músculos ríxidos• Gran forza expresiva: entrecello e boca
apretados• Línea serpentinata
Bernini.David.
Periodo juvenil
Líneas de fuerzaen tensiónContraria
(aspa)
Fuerza dinámica
Boca y entrecejo apretados
Músculos rígidos
SAN LONGINOSSAN LONGINOS• Autor: BERNINIBERNINI (1598-1680)• Data:1629-1638• Lugar: Roma• Material: mármore• Tamaño superior ao normal• Actitude grandilocuente• Líneas de forza expansiva na posición dos brazos• Fusión co medio ambiente que o rodea.• Importancia do marco arquitectónico: hornacina en pilar
achaflanado do cruceiro de San Pedro do Vaticano• Xogo de luces e sombras:
– rostro,brazos, pernas e peito inundados de luz– roupaxes, rugosidades cabelos e barba absroven a luz
• Roupaxes ampulosos con múltiples pliegues e curvas• Claroscuros acentuados que acentúan a expresividade
Bernini.San Longinos
Periodo Alto Barroco
Líneas de fuerzade brazos expansiva
Ropajes ampulososCurvas, múltiples pliegues,
ricos claroscuros(expresan estado anímico) Actitud
grandilocuente
Fusión con el ambiente.Importancia del marco arquitectónico(hornacina en pilar achaflanado del
crucero de San Pedro de Roma)
Tamaño superioral normal
Atributos militaresarrojados al suelo
Rostro, brazos, piernas y pecho inundados de luz.
Cabellos, barba, manto rugosidades que absorben la luz
ÉXTASIS DE SANTA TERESAÉXTASIS DE SANTA TERESA• Autor: BERNINI (1598-1680)• Data: 1647-1652• Lugar: Roma• Material: mármore e bronce• Pedestal oculto transformándose en nubes suspendidas• O anxo bello e asexuado atravesa coa frecha do amor místico a
Santa Teresa• Contraste actitude pasiva da santa coa acción do anxo• Gran carga e forza expresiva• Boca entreaberta, ollos entornados, aletas nariz abertas, corpos
retorcidos,...• Contacto leve delicado de ambas figuras• Líneas de composición diagonales e en aspa• Integrada no medio : aspecto teatral• Retratos familia Cornaro asisten á acción como a unha
representación no lateral• Perfecta fusión de arquitectura, escultura e pintura
Bernini.Éxtasis de Santa Teresa.
Periodo medio
Líneas de composición entrecruzadas
(aspa)
Pedestal oculto altransformarse en
nubes en suspensión
Ojos entornados, aletas nariz dilatada,
boca entreabierta
Actitud desmayadade cuerpo, acentuada
por posición demanos y pies
Contraste: pesados y quebradosPliegues de la Santa y dinámicos giros de túnica pegada al cuerpo
del ángel.
Bello y asexuado ángel
Flecha del amormístico
Contraste: actitud pasivade la santa frente aacción del ángel.
Contacto leve ydelicado de ambas
figuras
BerniniÉxtasis de Santa Teresa
Capilla Cornaro Santa María della Vittoria
Fusión arquitectura, escultura,Pintura y efectos lumínicos
(concepción teatral)
Concebida como un cuadro
(visión frontal)
En paredes laterales de capillaretratos de familia Cornaro
como si estuviesen contemplandodesde palco el milagro
Forma convexa enmarcadapor dos parejas de columnas exentas
rematadas por frontón con tres cúspides
Interior, oculto, un óculo confrescos y figuras de estuco
de la Gloria. Sólo contemplamos rayos dorados iluminados
por ventana cenitalcon vidrio amarillo
Telas bícromas, muymovidas cuelgan del palco
Tumbas laterales convertidas en
palco
Bernini.Beata Albertona.Periodo tardío.
EntornoEscenográfico
(ventanas, pinturas, etc.)Contraste colcharoja y sábanas
blancas.
ExpresiónDe abandono
Mano que oprimesábana. Contraste
con colcha distendida
BEATA ALBERTONABEATA ALBERTONA
Bernini.Fuente de los cuatro ríos.
Periodo medio
Figuras alegóricasde ríos los cuatro
Continentes conocidos (Danubio, Nilo, Ganges
y Río de la Plata)
Tazaovalada
Incorporaciónurbanísticaen la plaza
Empleo delagua estática y dinámica
Contrastes figuras, animales y rocas
Coronado conObelisco egipcio
Con paloma papalFunción
propagandística(triunfo de la Iglesia
FUENTE DE LOS CUATRO RÍOSFUENTE DE LOS CUATRO RÍOS
Bernini.Periodo medio
Sepulcro y estatuaEn bronce
Estatuas alegóricas y pedestal de mármol
Composición triangularpero con líneas de
fuerza abiertas
Sepulcro de Urbano VIII.
Frontón curvo partidoCon muerte arrancando
epitafio
Fusión monumentoConmemorativo-sepulcral
Sudario de jaspe
Muerte anunciandofin del tiempo
Puerta a la sacristía.Simboliza portal
de la muerte
SEPULCRO DE URBANO VIIISEPULCRO DE URBANO VIII
Bernini.Bustos.
Periodo medio
Duque D`EsteLuis XIV
Ropajes flotantesque envuelven hombros y hacen menos brusca transición al pedestal
Contraste cabeza en una dirección y pliegues del ropaje en la contraria
Mirada por encima deespectador
Contraste armadura y
manto
Profundosclaroscuros Composición más
basada en la diagonal
Composición más basada
en vertical y horizontal
Tratamiento asimétrico
de cabellera
Ciertaidealización
BUSTOSBUSTOS
Bernini.Estatua ecuestre de Constantino.
Periodo medio
Posición en corveta
Composicióndiagonal
Cortinaje rosadoasimétrico la
enmarca.
Luz real ilumina lo que refrena al caballo
y hace mirar al jinetecon mano en dirección
a la luzContraste: manto hacia atrás, crines y cola hacia delante
ESTATUA ECUESTRE DE CONSTANTINOESTATUA ECUESTRE DE CONSTANTINO
Bernini.12 ángeles con atributos de la pasión.
Puente Sant`Angello.Periodo tardío
Busca expresividad y espiritualidad
El canon se alarga.Contraposto
inestable
RopajesRealzan
Dramatismode instrumentos
de la Pasión
ANXOS DE SANT´ANGELLOANXOS DE SANT´ANGELLO
PINTURA BARROCA PINTURA BARROCA ITALIANAITALIANA
CARACTERÍSTICAS XERAIS PINTURA BARROCA ITALIANACARACTERÍSTICAS XERAIS PINTURA BARROCA ITALIANA
• Interés pola expresión• Dramatismo e forza expresiva• Búsqueda do movemento• Gusto polo efectista e aparatoso• Naturalismo • Realismo • Representacións relixiosas• Destacan glorias celestes (mártires e luz anxélica)• Luz e contrastes de luces e sombras• Dominio da perspectiva aérea (atmósfera envolvente dos obxectos)• Técnicas : óleo, lenzo e fresco• Hai tres tendencias diferentes:
– Realismo fundado por CARAVAGGIO– Clasicismo dos CARRACCI– Pintura decorativa: CORTONA; DEL POZZO
Comparación (Wölfflin) Renacimiento – Barroco
(Perugino: Entrega de las llaves)
Lineal: figuras y objetos con contornos definidos
Predominio del dibujo
Visión en superficie:Elementos del cuadrodistribuidos en planos
paralelos al plano del cuadro
Forma cerrada:Basada en líneas verticales
y horizontales (composición estática)establecen los límites del cuadro. Elementos equilibrados. Simetría
Multiplicidad:Luz uniforme y difuminada
crea figuras aisladas, de modeladoescultural. La obra es la suma de
todos los elementos independientes
Comparación (Wölfflin) Renacimiento – Barroco
(Rubens: Erección de la cruz )
Forma abierta: predominio de las diagonales (composición dinámica) con líneas de fuerza que se prolongan
más allá de los límites del cuadro
Pictórico: color predomina sobre el dibujo, uniendo las pinceladas unas
figuras con otras apoyadas en el tratamiento de la luz
Visión en profundidad: predominio de la diagonal recesiva. Los elementos
de la pintura van en diagonal desde el primer plano hasta el fondo. No se
trata ya de distribuirlos en planos paralelos
Unidad: La incidencia de la luz que potencia o margina hace fusionarse los
colores y las formas, dándole aspecto de pertenecer a un conjunto indisoluble..
GRANDES MAESTROS PINTORES DO BARROCO ITALIANOGRANDES MAESTROS PINTORES DO BARROCO ITALIANO• Tendencia realista: CARAVAGGIO (1573-1610)
– Descanso na fuxida a Exipto– Magdalena– Baco mozo– Crucifixión de San Pedro– A conversión de San Paulo– A morte da Virxe– O martirio de San Mateo– A vocación de San Mateo– O enterro de Cristo
• Tendencia clasicista: ANINIBALE CARRACCI (1560- 1609)– Fuxida a Exipto– Frescos da galería do palacio Farnesio (Roma,1597-1604)
• O triunfo de Baco e Ariadna (1599)• Pintura decorativa:
– CORTONA (1596-1669) • Bóveda do palacio Barberini –Roma- (1633-1639)• Estancias do pañacio Pitti –Florencia- (1641-1646)
– ANDREA DEL POZZO (1642-1709)• O triunfo do Santo Ignacio (1691-1694)
TENDENCIA REALISTA: CARAVAGGIO. CARACTERÍSTICAS PROPIASTENDENCIA REALISTA: CARAVAGGIO. CARACTERÍSTICAS PROPIAS • Renuncia á invención• Céntrase na realidade• Uso de luz artificial • Luz protagonista do cadro• Acusados contrates de luces e sombras• Aparición de personaxes reais• Recurre á vida cotidiana• Domina nos seus cadros a idea de morte• Pintura dramática e violenta• Rexeita o mundo clásico• Busca un mundo patético e a verdade• Abundante tenebrismo• Fases polas que evoluciona:
– Xuvenil: vai ata 1597• Pintura chea de luz e fondos claros• Toques de cor e sombras transparentes conviven xuntos• Obras: Descanso na fuxida a Exipto, Magdalena, Baco mozo
– Madurez: a partir de 1597• Céntrase na plasticidade da cor• Uso do tenebrismo• Único foco de luz• Ilumina o que lle interesa • Acusados contrastes entre o iluminado e as sombras• A luz logra grandes efectos espirituais• Obras: Crucifixión de San Pedro, Conversión de San Paulo, A morte da Virxe,
Martirio de San Mateo, Vocación de San Mateo, Cea en Emaús, O enterro de Cristo
Baco MozoBaco Mozo• Autor: CARAVAGGIOCARAVAGGIO (1573-1610)• Data: fase xuvenil; antes de 1597• Lugar: Roma• Material: lenzo• Uso claroscuros• Rico colorido• Calidades matéricas: piel nacarada,
cristal copa transparente,...• Inicia tema bodegóns• Tema mitolóxico
CaravaggioBaco
Periodo juvenil
1ª etapa:rico colorido
1ª etapa:Desarrolla tema de bodegones
(objetos adquierenvalor por sí)
1ª etapa:Tema mitológicoTratado de modo
Naturalista(alguien disfrazado
de Baco)
1ª etapa:Estudio de los claroscuros
(sienta las basesde lo que en obras
posteriores será el tenebrismo)
Calidades matéricas: piel nacarada, blanco de túnica, copa transparente
A cea de EmaúsA cea de Emaús• Autor: CARAVAGGIOCARAVAGGIO (1573-1610)• Data: fase xuvenil; antes de 1597• Lugar: Roma• Material: lenzo• Contrastes de cores cálidos e fríos• Rostro de Xesús imberbe• Teatralidade(persoaxe da dereita)• Rostros realistas sen ocultar o feo• Escorzos pouco pronunciados• Aparición de bodegón• Luz de claraboya • Composición diagonal• Corpos en posicións complexas
CaravaggioLa cena de Emaús
Periodo juvenil
Escorzosmuy pronunciados
Rostro de Jesúsimberbe
Teatralidad
Rostros realistassin ocultar lo feo
(modelos personajesde la calle)
Desequilibrio del platoQue sobresale
Importancia delbodegón
Ropajes humildesdel siglo XVII
Luz de claraboyaque prima unas
zonas sobre otrasque quedan en sombras
Contraste colores cálidos y fríos
A CRUCIFIXIÓN DE SAN PEDROA CRUCIFIXIÓN DE SAN PEDRO• Autor: CARAVAGGIO CARAVAGGIO (1573-1610)• Data: fase madurez; posterior a 1597• Lugar: Roma• Material: lenzo (de grandes proporcións)• Tema relixioso• Gran dramatismo• Composición en aspa complexa• Contraste cores frías e cálidas• Tenebrismo• Claroscuros• Escorzos • Corpos en posicións tensas e con gran
expresividade (forza para subir a cruz)
CaravaggioCrucifixión de San Pedro
Periodo maduro
Composiciónen aspa
Tenebrismo:Luz diagonal ilumina zonas mientras otras
quedan en total penumbra
Ralentización deltiempo para hacermás dramático el acontecimiento
Pesada subidadel madero
Contraste colores apagadoscon colores vivos en
zonas más iluminadas
Obras de mayor tamaño
2`30 m
1`75 mescorzos
Rostro y cuerpo realista
CONVERSIÓN DE SAN PABLOCONVERSIÓN DE SAN PABLO• Autor: CARAVAGGIO CARAVAGGIO (1573-1610)• Data: fase madura; posterior a 1597• Lugar: Roma• Material: lenzo• Dominio gran masa ocre do cabalo• Personaxe protagonista relegado• Escorzo violento na figura de San Pablo• Luz ilumina mans e rostros para acentuar
expresividade• Teatralidade• Dramatismo• Luz celestial – Deus aparecese a Pablo- • Claroscuros
CaravaggioConversión de San Pablo
Periodo maduro
Escorzo violento
Luz ilumina rostros y manos para
acentuar expresividad
Característicasgenerales
Dominio de la inmensa masa ocre del caballo
Protagonistarelegado
A VOCACIÓN DE SAN MATEOA VOCACIÓN DE SAN MATEO• Autor: CARAVAGGIO CARAVAGGIO (1573-1610)• Data: fase madura; posterior a 1597• Lugar: Roma• Material: lenzo• Contraste ocos cheos e zona baleiras: personaxes todos
na parte inferior e a superior vacía• Claroscuros• Desarrollo escena relixiosa en zona de vida cotidiá• Anecdótico: ávaro collendo cartos na confusión da
escena• Teatralidade: Xesús sinalando co dedo e Mateo
sorprendido• Potenciación de mans e rostros• Luz natural entra pola ventá e reforza o xesto de Xesús
CaravaggioLa vocación de San Mateo
Periodo maduro
3`48 m
3`28
Jesús y San Pedro.Gesto de Jesús señalando reforzado por foco de luz
de claraboya.
Desarrollo de escenareligiosa en escenario
de la vida cotidiana
Teatralidad(San Mateo preguntando
si se refiere a él)
Avaro retirandoel dinero
(anecdótico)
Potenciación de rostros y manos
Contraste: personajes enmitad inferior y la superior
queda vacía.Luz violenta en diagonal
Personaje de espaldas.Banqueta en escorzo
A MORTE DA VIRXEA MORTE DA VIRXE• Autor: CARAVAGGIO CARAVAGGIO (1573-1610)• Data: fase madura; posterior a 1597• Lugar: Roma• Material: lenzo• Fondo: pesado telón de teatro: función de evitar
distracción hacia ó fondo• Luz: raio que entra por un ángulo e que xerarquiza a
cabeza dos evanxelistas, da Virxe e de Magdalena• Modelado de corpos –robustos-.• Dramatismo• Teatralidade• Claroscuros• Composición diagonal
CaravaggioMuerte de la Virgen
Periodo maduro
Virgen María con vientre hinchado, pies amoratados.
(modelo mujer ahogada en Tíber.(Monjes Santa Maria della Scala rechazaron
el cuadro)
Cortinaje pesado: a) telón de teatrob) Elimina cualquier distracción hacia el fondo
,
Rayo de luz que jerarquiza
(cabeza de apóstoles,Virgen y María Magdalena)
Color saturado. Más vivos en personajes principales
Actitudes dramáticas
Modelado robusto,casi escultóricode los cuerpos
Gusto por la pobreza: Virgen acostada en banco de madera, los apóstoles con ropajes
humildes, desaliñados, descalzos
A CABEZA DE XOAN BAUTISTAA CABEZA DE XOAN BAUTISTA• Autor: CARAVAGGIO CARAVAGGIO (1573-1610)• Data: fase madura; posterior a 1597• Lugar: Roma• Material: lenzo• Fondo negro• Contrate lumínico acentuado polo branco do
pano• Claroscuros• Teatralidade• Dramatismo• Composición en aspa
CaravaggioLa cabeza del Bautista
Periodo final
IntensificaciónDe contrastes
lumínicos
TENDENCIA REALISTA: CARRACCI. CARACTERÍSTICAS PROPIASTENDENCIA REALISTA: CARRACCI. CARACTERÍSTICAS PROPIAS
• Son tres: Agostino, Annibale e Ludovico. Destaca AnnibaleAnnibale
• Influencia de Tiziano, Miguel Anxo e o Veronés• Trata temas populares, relixiosos e mitolóxicos• Rexeita o manierismo• Adopta debuxo natural• Retoma o clasicismo renacentista• Obra de poderosos encadramentos• Elegancia compositiva• Rico colorido veneciano• Obras:
– Bóvedas e galería do Palacio Farnese (1597-1604): Triunfo de Baco e Ariadna(1599)
– Fuxida a Exipto
BÓVEDA PALACIO FARNESEBÓVEDA PALACIO FARNESE• Autor: Annibale Carracci (1560-1609)• Data: 1599• Lugar:Roma• Material: fresco• Medidas moi estreitas: 20X6metros• Temática neopátónica do amor
Anibal Carraci Galería Farnese
Espacio alargado (20 m) y estrecho (6 m)
Organización de la bóveda inspirada en Capilla Sixtina
En muros lateralesmayor intervención de ayudantes
Temática neoplatónicade las tres formas
del amor: contemplativo, activo y el voluptuoso
Divisiones más anchas o más estrechas siguiendo
un ritmo. Unas veces rompiendola bóveda, otras superponiéndose
como si fueran cuadros trasladados
Arquitecturas fingidas que prolongan las
reales
Esculturas imitadas( cariátides, hermes,
medallones)Rápida sucesión de
Imágenes cambiantes
Composiciones mitológicascon trasfondo moralizante
Anibal CarraciHércules en la encrucijadaBóveda Camerino Farnese
Lienzo encastrado en el centro de la bóveda
Hércules vacila
Vicio(camino placentero)
Virtud(camino difícil)
Composiciónserena y
equilibradaRepresenta la
realidad a través del dibujo
Gusto por temas mitológicos con mensaje moralizante
Formas bellas y sensuales
Luz de poniente
Anibal CarraciTriunfo de Baco y AriadnaBóveda Galería Farnese
Alegoría del tránsito del
amor terrenalal amor divino.
(Convierteen constelación
del cielo aAriadna)
Sátiro simbolizaamor bestial Venus simboliza
amor humano
Desnudos enlazadosentre sí rezuman
sensualidad
Exaltaciónde la alegría
de la vidaClaridad y
monumentalidad
Fusión armónicaNaturaleza y humanidad
Amorcillo conCorona de estrellas
(conversión enconstelación)