UNDERVOLTING Undervolting-aren Gida Gida honetan, undervolting-a zer den, nola egin daitekeen eta izan dezakeen ondorioak azalduko dira.

2014

Egilea: Gorka Garcia

21/02/2014

Tolosaldea

2IS3

1

Aurkibidea Undervolting ..................................................................................................................... 3

Funtzionamendu frekuentzia: ....................................................................................... 3

Boltajea: ........................................................................................................................ 3

Tenperaturaren murrizketa ....................................................................................... 3

Gastu baxuagoa ........................................................................................................ 4

Osagaiaren bizitza handitzea .................................................................................... 4

Hasierako kontzeptuak ..................................................................................................... 4

BIOS ......................................................................................................................... 4

FSB (Front Side Bus-aren frekuentzia) .................................................................... 4

FIDs (Frecuenzy Idenfitiers) .................................................................................... 4

Vcore ........................................................................................................................ 5

VID ........................................................................................................................... 5

Cool&Quiet eta EIST (C1E)..................................................................................... 6

Vdrop ........................................................................................................................ 6

Vdroop ...................................................................................................................... 6

Egonkortasun frogak: Prozesadorearen karga .................................................................. 6

Egonkortasunerako programak ..................................................................................... 7

Prime95 (Windows) .................................................................................................. 7

Mprime (Linux) ........................................................................................................ 7

Orthos (Windows) .................................................................................................... 8

CPUBurn (Windows eta Linux) ............................................................................... 8

OCCT (Windows) .................................................................................................... 9

Tenperaturentzako programak .................................................................................... 10

CoreTemp (Windows) ............................................................................................ 10

Speedfan (Windows) .............................................................................................. 11

Lmsensors (Linux) .................................................................................................. 12

Everest (Windows) ................................................................................................. 12

HardwareMonitor (Windows) ................................................................................ 13

CPU-Z (Windows) .................................................................................................. 14

OCCT (Windows) .................................................................................................. 14

Energia aurrezteko aukerak eta Vdroop ......................................................................... 15

Vcore konstantea BIOSean ............................................................................................. 17

Tolosaldea

2IS3

2

Undervolting-a konstantea egiteko aukerak eta egonkortasun frogak ........................ 17

Egonkortasun frogen adibideak ...................................................................................... 20

BIOSaren baloreak ezarriz.......................................................................................... 20

Software bidez baloreak ezarriz ................................................................................. 22

Hobekuntza posibleak..................................................................................................... 24

Ondorioak ....................................................................................................................... 24

Tolosaldea

2IS3

3

Undervolting Teknika hau, zirkuitu integratu batean gure kasuan mikroprozesadorea edo CPU-

a, transistoreak funtzionatzeko behar duten boltajeak murriztean datza. Teknika honen

arrazoia kontsumoa murriztea da. Transistore baten kontsumoa, bi faktoretan begiratzen

da:

Funtzionamendu frekuentzia:

Integratutako zirkuituetan erabilitako teknologia CMOS da, hau, N-MOS eta P-

MOS transistoreak erabiltzean oinarrituta daude. Teknologia hauetan bi kontsumo mota

daude: Estatikoa, transistoreen korronteen isurketenengatik eta kontsumo dinamikoa,

transistoreen egoera aldaketengatik. Orain dela bi urte, kontsumo dinamikoa

garrantzitsuagoa zen, horregatik esaten zen kontsumoa proportzionala zela Frekuentzia

Funtzionamenduarekin (geroz eta frekuentzia handiagoa, geroz eta egoera aldaketa

gehiago transistoreetan segundoko). Gaur egungo teknologiekin ordea, 32nm, 40m,…

tamaina txikiekin, korronte isurketak garrantzitsuagoak izatera pasa dira, horregatik

frekuentziak ez du hainbesteko eragina. Bestalde, oraindik ere kontuan hartu behar den

puntu bat da geroz eta frekuentzi handiagoa geroz eta kontsumo dinamiko handiagoa

izango delako.

Boltajea:

Boltaje aldaketa txikiak asko eragiten die zirkuituaren kontsumoan. Horregatik,

hemen kontsumoaren murrizketa nabarmenak lortu ditzakegu. Baino muga bat dago:

balore baten azpitik, transistoreak ez dira ondo funtzionatuko. Balore hori ez da beti

berdina, baita antzekoak diren zirkuituetan: fabrikatutako zirkuituak guztiak ez dira

berdinak, fabrikazio prozesuan batzuk parametro hobeagoak dituzte beste batzuk baino,

gainera funtzionamendu tenperatura eragina du ere. Zirkuitu hauen fabrikatzaileek

boltajearen balore nominal edo egoki bat erabiltzen dute, logikoki balore altu bat

erabiltzen dute problemarik ez egoteko fabrikatutako zirkuituekin inongo

funtzionamendu ingurumenean.

Horrela, hemen ate ireki bat aurkitzen dugu gure prozesadorearen kontsumoa

murrizteko: boltaje balore hori jaitsi dezakegu balore nominalaren edo egokiaren

azpitik, gure mikroprozesadorearen muga aurkitzeko eta gure ingurumenean.

Kontsumoaren murrizketa bat egiterakoan lortu dezakegun onurak hauek izango

litzateke:

Tenperaturaren murrizketa

Gutxiago kontsumitzearekin, prozesadorea bero gutxiago disipatu behar du,

horregatik, funtzionamendu tenperatura baxuagoak ikusiko ditugu. Logikoa denez, hau

oso interesgarria da: frekuentziak igo ditzakegu (overlocking-a) benetako tenperaturak

duten boltaje nominalen tenperatura berdinekin errendimendu handiagoa izateko edo

haizegailuen abiadura jaitsi genezake lehengo tenperatura berdina izateko baino soinu

gutxiagorekin.

Tolosaldea

2IS3

4

Gastu baxuagoa

Kontsumoa murriztearekin, gure argiaren faktura murrizten dugu ere. Murrizketa

ez da oso nabarmena, baino denbora pasata, ez da gaizki etortzen.

Osagaiaren bizitza handitzea

Frekuentziekin eta prozesadorearen boltajearekin jolasteak bere alde txarrak

dauzka, overlocking-arekin gertatzen den bezala. Honekin transistoretik pasatzen den

korrontea handiagoa izan daiteke (kontsumo handiagoa) eta lehenago puskatu daitezke.

Undervoltig-ak kontrakoa egiten du, kontsumoa murriztuz, osagaiaren bizitza handitu

egingo dugu, honek tenperatura baxuagoekin eta kontsumo baxuagoekin lan egiten

dutelako.

Hasierako kontzeptuak Hemen, kontzeptu teoriko batzuk esplikatuko ditut ondo ulertzeko zer egin behar

den.

BIOS

BIOS-a (Basic Input-Output System) oinarrizko plaka guztietan dagoen ROM

txipean instalatutako programa oso sinplea da. Programa honetara sartzeko, teklatuaren

konbinazio sinple bat egin behar da soilik, oinarrizko plaka batzuetan “Supr” izaten da,

beste batzuetan “F8” edo “F11”, baino sinpleak dira. Informazio hau eta aukera

desberdinak aurkitu dezakegu BIOS-eko atalean gure oinarrizko plakaren manualean.

Guri interesatzen zaiguna BIOS-ean dagoen prozesadorearen frekuentziak eta boltajeak

aldatzeko zatia da, baino ez dago plaka guztietan eskuragarri. Gure BIOS-a ez baliguke

aldaketa horiek egiten uzten, aukera bakarra software bat erabiliz aldaketa horiek egitea

izango litzateke.

FSB (Front Side Bus-aren frekuentzia)

Oinarrizko plaka funtzionatzeko frekuentzia da. Osagai gehienak abiadura

honekin funtzionatzen dute erreferentzi bezala (prozesadorea, memoria,…). Aukeratzen

dugun plataformaren menpean, balore hau izen desberdinak eduki ditzake (BCLK

adibidez), baino beti balore bat egongo da beste funtzionamendu frekuentziei

erreferentzi bat eman ahal izateko.

FIDs (Frecuenzy Idenfitiers)

FSB-aren aldean, erreferentzi desberdinak identifikatzen duen kode bat da.

Normalean biderkatzaileak dira (x8, x9,…). Prozesadorea funtzionatzeko duen

frekuentzia FSBren(erreferentzia) eta FIDaren (biderkatzailea) menpe dago. FIDak

prozesadorearen menpe daude: prozesadore batzuk FID gehiago dute beste batzuk

baino. FID-ak BIOSean finkatu daitezke, baino guri interesatzen zaiguna software

batekin aldatzea posible izatea da.

Tolosaldea

2IS3

5

Vcore

Oinarrizko plakak mikroprozesadoreari eskaintzen dion boltajea da. Normalean

VRMak (Voltage regulation modules edo boltaje erregulatzaileak) funtzio hau egiteko

arduradunak dira. Badaude plakak boltaje hau aldatzen uzten dutela fabrikatzaileak

jarritako balore desberdinak jartzeko. Plaka gehienak bi aukera dute, bat “Auto” plakari

boltaje egokiena aukeratzen uzten dioena eta bestea erabiltzaileak aukeratutako boltajea

finkatzeko (oso erabilgarria boltajeak igotzeko Overlocking egiteko edo boltajeak

jaisteko Undervolting egiteko). Hala ere, aukera hau alde txar bat dauka eta da balore

batera finkatzerakoan VIDen kontrola galtzen dugula (gero esplikatuta). Badaude plaka

batzuk, Gigabyte-eko azken modeloak adibidez, beste aukera bat gehiago dutenak: VID

dinamikoak.

VID

VIDa ez du zerikusirik Vcore-kin, bi kontzeptu hauek nahastea maiz gertatzen

den errore bat da. VID bat, boltajea identifikatzeko posible diren baloreak adierazten

duen kode bat da besterik gabe. Kode hau prozesadoreak erabiltzen du VRMekin

(Voltage Regulation Modules) komunikatzeko eta hauek jakiteko zein boltaje eskaini

behar dioten prozesadoreari.

VID: Prozesadorea VID kodea erabiltzen du VRMekin komunikatzeko.

Vcore: Prozesadoreari boltaje bat eskaintzen dio.

Prozesadoreak aldez aurretik finkatutako VID bat daramate (fabrikatzaileari

prozesadorearentzako egokiena iruditzen zaiona) Vcore boltajera lotuta. VID kontzeptu

hau VID eta Vcore-aren arteko nahasmena sortzen duena izan liteke: Vcore-a

prozesadoreari eskaintzen zaion boltajea da eta VID bat, prozesadoreak VRMak eta

Vcore-a “konfiguratzeko” erabiltzen duen kode bat da besterik gabe.

Prozesadoreak funtzionatzen duen frekuentzia eta boltajea aldatu dezakegu FSB-a

aldatuz eta gero hurrengo bi eratara: BIOSean Vcore-a eta biderkatzailea aldatzen edo

VIDak eta FIDak software batekin aldatzen.

Tolosaldea

2IS3

6

Cool&Quiet eta EIST (C1E)

Bi teknika hauek berdina egiten dute zehazki. Biak VIDak eta FIDak dinamikoki

aldatzen dituzte prozesadorearen kargaren menpe. Adibidez, E6600 prozesadorea

1.225Vko boltajea (VID) erabiltzen du eta 2.4GHzko frekuentzia, baino prozesadorea

geldirik baldin badago (idle = atsedenean) bakarrik aldatzen dira 1.6Ghz-tara eta 1.1V

boltajetara. Logikoki, teknologia hauek funtzionatu ahal izateko, BIOSean konfiguratuta

egon beharko dira boltajeak “Auto”-ra eta biderkatzaileak era “Auto”-n jarrita. Hala ere

badira salbuespen batzuk, plaka batzuk C&Q eta EIST erabiltzen usten dute nahiz eta

boltajea finkaturik edukita, baino ez da ohikoa, ez da estandarra, beraz ezin dugu

orokorrean erabili.

Vdrop

Behin VRMetan boltaje bat aukeratuta, beti tentsio jaitsiera bat izan ohi da eta

boltaje erreala zehaztutakoa baino zerbait baxuagoa da. Diferentzi hau Vdrop izena du

(Voltage drop = boltaje jaitsiera).

Vdroop

Boltajearen jaitsiera (Vdrop) kargan desberdina izaten da (load = karga)

atsedenean duena baino (idle = atsedenean). Load eta idle-ren arteko desberdintasuna

VRMetan aukeratutako balore berdinean Vdroop (Voltage droop = boltajearen

“zorabioa”) deritzo.

Egonkortasun frogak: Prozesadorearen karga Frekuentzi edo boltajeen aldaketak egiten ditugun bakoitzean, bi gauza kontutan

izan behar ditugu: sistema ondo funtzionatzen duela ezarri ditugun tenperatura tarte

egokien barruan eta sistema egonkorra izaten segitzen duela (ez dela berrabiarazten, ez

direla errore pantailak azaltzen…). Horregatik, ezinbestekoa da egonkortasun frogak

egitea aldaketak egin eta gero.

Sistema egonkorra dela ziurtatzeko froga era oso errazak daude, hurrengoan datza:

Egonkorra izaten jarraitzen duela egiaztatzeko, sistema baldintza zorrotzen

azpian estresatzea. Horretarako, prozesadorearen karga %100tara jartzea

baimentzen duten erabilgarritasun desberdinak erabil ditzakegu. Logikoki,

erabilgarritasun hauek sistema eragilearen barruan erabili behar dira.

Estres frogetan zehar, funtsezko bi gauza egiaztatu behar ditugu: tenperaturak

eta egonkortasuna. Egonkortasunerako, erroreak sortzen ez dituen programa bat

erabiltzen hari garela ziurtatu behar dugu, eta noski, ez direla errore pantailak

azaltzen eta ordenagailua ez dela berrabiarazten. Estres froga hauek fidagarriak

izateko, denbora luzeetan zehar egin behar dira, 12 – 24 orduko tarteko test-ak

minimo.

Lehendabizi, gure prozesadorea estresatzeko erabili dezakegun aukera batzuk

komentatzea gomeni da, batzuk Windows-entzako eta beste batzuk Linux-entzako:

Tolosaldea

2IS3

7

Egonkortasunerako programak

Prime95 (Windows)

Programa honen zeregina, Mersenne deitutako zenbaki lehenak banatutako sare

batean bilatzean datza, hala ere, bilatzen dugun egonkortasuneko frogak egin ahal

izateko aukera dauka. Prime95 zenbat nukleo ditugun automatikoki detektatzen ditu,

baino zenbakia aldatu dezakegu nahi ditugunak aukeratzeko. Gainera, prozesadorea

estresatzeko erabiltzen diren gehienetariko bat da.

Mprime (Linux)

Programa hau Prime95 programa egiten duen berdina egiten du, baino Linux-en.

Linux-en terminalean funtzionatzen du, interfaze grafikorik gabe. Konfigurazio menura

atzitzeko, ctrl-c sakatu behar dugu programa abian jarri eta gero.

Tolosaldea

2IS3

8

Orthos (Windows)

Programa hau Prime95 hainbat nukleoko prozesadoreetarako euskarririk ez

zuenean sortu zen. Prime95-eko interfaze berdina du eta nahiz eta zerbait zaharkituta

egon, oraindik jende asko erabiltzen dute.

CPUBurn (Windows eta Linux)

Programa hau urte asko ditu eta oso erabilgarria da. Beharbada ez da gaur

egungo prozesadoreak estresatzeko hoberena, ez dituelako prozesadoreak dituzten

instrukzio guztiak erabiltzen, baino oraindik baliozkoa izaten jarraitzen du. Windows-en

ingurune grafiko bat du, baino gure prozesadoreak dituen nukleo guztietarako leiho bat

ireki behar dugu. Linux-en, programa abian jarri dezakegu eta hainbat nukleo erabiltzen

jarri “Stress –c2” aukera erabilita.

Tolosaldea

2IS3

9

OCCT (Windows)

Erreminta hau modernoagoa da. Ez da bakarrik prozesadorea estresatzeko balio,

baizik eta tenperaturak neurtzeko monitorizazio funtzioak ditu integratuta ere. Gainera

prozesadorea estresatu ez ezik, GPU-a (txartel grafikoa) ere estresatzeko erabili daiteke

ere. Interfazea nahiko ulerkorra da eta grafikoak sortzen ditu erantzunekin automatikoki.

Tolosaldea

2IS3

10

Tenperaturentzako programak

Estres frogetan zehar, bi funtsezko faktore egiaztatu behar dira: tenperaturak eta

egonkortasuna. Lehen esan bezala, egonkortasunerako, erabiltzen ari garen programa

erroreak ez dituela sortzen zaindu beharko dugu, ez errore pantailak ezta berrabiarazten

ez dela (Windows-en). Tenperaturentzako, sistemaren tenperaturak ikusteko utziko

digun edozein programa erabil dezakegu, bereziki prozesadorearen tenperaturentzako.

CoreTemp (Windows)

Programa hau prozesadorearen nukleoen tenperaturak ikusteko

fidagarrienetariko bat da. Ez da ahaztu behar prozesadoreak integraturik dituzten

sentsoreak ez direla oso zehatzak, batzuetan gainera akastunak, horregatik orientagarria

bezala soilik hartu behar dira. Ez da komeni nukleoen tenperaturan arreta jartzea soilik,

baizik eta beste sentsoretan ere, adibidez oinarrizko plakan dagoen

prozesadorearentzako sentsorea, eta gauzak konparatu koherenteak diren ala ez jakiteko

(prozesadorearen tenperatura giro tenperaturatik beherakoa ez izatea adibidez).

Tolosaldea

2IS3

11

Speedfan (Windows)

Programa honek, ez da bakarrik tenperatura neurtzeko erabiltzen. Hainbat

funtzio ditu, beraien artean haizegailuak automatikoki erregulatzea, zuzenak ez diren

tenperaturak ondo jartzea eta grafikoak ematen dizkigu edukitako haizegailuen

abiadurekin. Beste alde batetik, disko gogorraren analisia ere egin dezake.

Tolosaldea

2IS3

12

Lmsensors (Linux)

Linux-entzako erreminta, tenperatura sentsoreen baloreak irakurtzen uzten

duena. Speedfan bezala, haizegailuak erregulatzen uzten du fancontrol

erabilgarritasunarekin.

Everest (Windows)

Gure osagaien tenperatura neurtzeko asko erabiltzen den eta o ezaguna den

programa bat da. Bi bertsio ditu, bat dohain eta bestea ordaindua.

Tolosaldea

2IS3

13

HardwareMonitor (Windows)

Tenperatura guztien balorea ematen dizkigun beste programa bat. CPU-Z sortu

zuten garatzaile berdinak sortu zuten.

Tolosaldea

2IS3

14

CPU-Z (Windows)

Programa hau oso ezaguna da gure prozesadorearen eta beste osagai batzuen

informazio zehatza ematen duelako. Oso ezaugarri erabilgarria da, prozesadoreari

iristen zaion Vcore boltajearen balorea ematen digulako, honek Vdrop eta Vdroop

baloreak ikusten uzten digu. Funtzionamendu frekuentziak ere erakusten digu ere

(oinarrizko frekuentziak eta biderkatzaileak).

OCCT (Windows)

Lehen esanda bezala, programa hau prozesadorea estresatzeko balio du (baita

txartel grafikoa) eta aldi berean tenperaturak eta boltajeak monitorizatzeko erremintak

eskaintzen ditu.

Tolosaldea

2IS3

15

Energia aurrezteko aukerak eta Vdroop Lehendabizi, BIOSera sartu behar gera. Ordenagailua pizten dugu (edo

berrabiarazten dugu piztuta baldin bazegoen) eta BIOSera sartzeko teklatuaren

komandoa sakatzen dugu (normalean “Supr”,”F8”,”F11”…). Horrelako pantaila bat

ikusi beharko genuke:

Pantaila honetan menu bat ikusiko dugu, bertan frekuentziak eta boltajeak

aldatzeko atala bilatuko dugu. Gigabyte oinarrizko plaketan M.I.T. (Motherboard

Intelligent Tweaker) atalean aurkituko dugu. Beste plaka batzuetan menu hau izen

desberdinak ditu (plaka asko daude, baino denak antzekoak dira).

Boltajeak aldatzen hasi baino lehen, kontuan hartu behar da prozesadorearen

tenperatura eta kontsumoari eragina duten bi aukera daudela. Lehenengoa

prozesadorearen energi moduak konfiguratzeko aukera izango litzateke. Erabilitako

plakan, frekuentziak aldatzeko atalean dago, M.I.T.-ren barruan:

Tolosaldea

2IS3

16

Hemen, prozesadorearen aukera aurreratuak konfiguratzeko aukera aurkituko genuke:

Aukera horietan, energia aurrezteko aukerak aktibatzeko edo desaktibatzeko

aukerak ikusiko ditugu, adibidez, frekuentzi biderkatzailea. Undervolting-a egitea

bilatzen ari bagara, seguruena gure helburua energia aurreztea izatea, beraz, gure kasuan

posible diren aukera guztiak aktibatuko ditugu.

Tolosaldea

2IS3

17

Kontuan izan beharko genukeen bigarren aukera Vdroop izango litzateke. Sorta

erdi/altuko plakek balore hau zuzentzeko aukera izaten dute gauzak egonkorragoak

egiteko. Erabilitako plakan, balore hau M.I.T. menuaren behealdean aurkitzen da,

boltajea konfiguratzeko aukeratan, Load-line Calibration izenarekin:

Vcore konstantea BIOSean

Undervolting-a konstantea egiteko aukerak eta egonkortasun frogak

Undervolting-a egiteko prest gaude. Energia aurrezteko aukera guztiak

aktibatuta daudela ziurtatzen gara (ahal direnak, lehen esan bezala, hauek desberdinak

izan daitezke beste plaka desberdin batean edo beste prozesadore batean, modeloaren

menpe dago).

Horretarako, boltajeak aldatu daitezken atalera joango gara. Erabilitako plakan,

M.I.T. atala zegoen menura joan beharko gara eta boltaje konfigurazioa aukeratzen

dugu:

Tolosaldea

2IS3

18

Normalena da lehenetsitako boltajea “Auto” egotea. Honek esan nahi du, plakak

automatikoki boltajea aldatzen duela behar duenaren arabera. Boltaje bat lehenetsiko du

(normalean VIDa lehenetsita duena prozesadorean). Boltajea “Auto” bezala ustearen

garrantzia energia aurrezteko moduei boltajea aldatzen uzten duela da:

Tolosaldea

2IS3

19

Undervolting-eko lehen metodoa boltaje hau balore zehatz batera konfiguratzea

izango da, ahal dugun baxuena. Balore zehatz bat jartzerakoan, segur aski energia

aurrezteko aukera batzuk galduko ditugu (plakak automatikoki desaktibatuko ditu). Hala

ere, galtzen ditugun aurrezteko modu horiek baino kontsumo gehiago txikiagotzen

baldin badugu undervolting-arekin, irabazten aterako gara.

Lehendabizi, boltaje modua modu automatikotik modu normalera pasako dugu

eta azalduko zaigun boltaje balorean arreta jarriko dugu (kasu honetan, prozesadoreak

duen lehenetsitako boltajea 1.19375V-koa dela ikusi daiteke). Balore hau jakinda, beste

balore baxuagoak aukeratzen hasi gaitezke:

Balio egonkorrak aurkitzeko oso pixkanaka jaisten joatea komeni da. Lehen

esandako prozesua segitzea izango da:

Lehenengo boltaje bat aukeratu (lehen probatu duguna baino baxuagoa).

Gero egonkortasun frogak egin: BIOSeko baloreak gordetzen ditugu, sistema

eragilea abiarazten dugu eta egonkortasun froga egokiak egiten ditugu.

Tolosaldea

2IS3

20

Froga hauek egitea lan asko behar du, berrabiarazi egin behar dugulako, BIOSean

boltaje baloreak aldatu, sistema eragilea abian jarri, prozesadorea estresatzeko eta

tenperaturak/boltajeak monitorizatzeko programak abian jarri… eta egonkortasuna

ziurtatzeko, sistema 12-24 ordu martxan egon behar da. Hala ere, prozesu hau azkarrago

egiteko trikimailu batzuk egin daitezke:

Frogentzako boltajeak software bidez aldatu dezakegu. CrystalCPUID/RMClock

erabili dezakegu. Bestalde, plaken fabrikatzaileak erabilgarritasun bat izan ohi

dute frekuentziak/boltajeak aldatzeko software bidez. Erabiltzen hari garen

plakan (Gigabyte) erabilgarritasun hau “Easy Tune” deitzen da. Honek

berrabiaraztea eta estres edo monitorizazio programak abiarazteaz ekiditen digu.

Balore guztientzako egonkortasun frogak 12 orduz ez dira behar. Lehenetsitako

baloretik hasi gaitezke eta pausoz pauso jaisten joatea. Pauso bakoitzean 5

minutu jarri dezakegu besterik ez. Horrela huts egiten duen balore batera iristen

garen arte. Orduan aurreko boltajera bueltatu beharko ginateke eta denbora

gehiagotan zehar probatu. Huts egingo balu, aurrekora bueltatu beharko ginateke

eta horrela 12/24 orduetara iritsi arte hutsegiterik gabe.

Egonkortasun frogen adibideak

BIOSaren baloreak ezarriz

Hurrengo adibidean, 1.1Veko boltaje bat aukeratzen dugu (aurretik frogak

egitearen ondorioz, balore hau egonkorra dela ziurtatuta dago).

Tolosaldea

2IS3

21

Balore honekin, egonkortasun frogak egingo ditugu. Lehenengo Load (karga)

bezala, Prime95-arekin gure prozesadorearen 4 nukleoak %100era kargatuko dugu eta

tenperaturak kontrolatuko ditugu.

Tolosaldea

2IS3

22

Eta gero atsedenean dagoenean (idle), bi kasuetan prozesadoreak boltaje

berdinean funtzionatzen du, baino CPU-Zan ikusi dezakegun bezala, Vdroop-arengatik

(geldirik eta kargan artean dagoen boltaje diferentzia) baxuagoa da:

Software bidez baloreak ezarriz

Lehen erabilitako 1.1V-a balore seguru bat zen, funtzionatuko zela banekielako;

baino gure mikroprozesadorearen muga ez baldin badakigu, errazagoa da software bidez

frogak egitea. Kasu honetan, Core i5-a eta Gigabyte plakarekin aldaketak egin

ditzakegu Gigabyteko “Easy tune” erreminta erabilita (CrystalCPUID eta RMClock

kenduta, i5 mikroprozesadorearekin ez direlako bateragarriak). Hurrengo irudian ikusi

dezakegu egonkortasun froga 1V-rekin:

Tolosaldea

2IS3

23

Ikusi dezakegu CPU-Z-ak adierazten digun boltajea zerbait baxuagoa dela guk

aukeratu duguna baino (Vdrop edo boltaje erorketa). 1V balore honetara iritsi ahal

izateko, lehendabizi boltaje altuagoekin frogak egiten egon naiz, hurrengo taulan

adierazten diren erantzunak lortzeko:

Interesgarria da ikustea nola jaisten hasten den PC-aren kontsumoa boltajea

jaisten dugun neurrian. Gogoratu egin behar da funtzionatzeko frekuentziak berdinak

direla, hau da, errendimendua ez dela galtzen. Baita ere, kontsumo murrizketa hori

tenperatura baxuagoak eta mikroprozesadorearen bizi iraupena handitzea dakartza.

Prozedura izan da:

Defektuzko boltajea probatzen dugu dena ondo dagoela ziurtatzeko (boltaje

monitorizazioa, tenperaturak, frekuentzia egokiak,…)

Boltajea pixka bat jaisten dugu eta 5 minutuko egonkortasun frogatxo bat. Dena

ondo dagoela ikusi ondoren, hurrengo balorearekin frogatzen dugu.

Prozedura errepikatzen dugu zerbait oker egon arte. Ez dugu errorerik lortzen (5

minutuko frogekin) 0.95000V balorera ailegatu arte, non balorea aldatu orduko

momentuan pantaila urdina azaltzen zaigu.

Badakigu non huts egiten duen, beraz, aurreko balorearekin probatzen dugu

baino 5 minutu baino gehiagorekin. Hemen gertatzen den problema da (kasu

hauetan gertatzen dena), ordenagailua ez dela piztu nahi. Hau gertatzen bada,

“Clear CMOS” bat egin behar da BIOSeko baloreak defektuzkoetara

bueltatzeko. Plaketan prozesu hau desberdinak izaten dira, normalean Jumper

bat aldatu behar da edo botoi bat sakatu (energi iturria guztiz deskonektatuta

beti, prozesua plakan dagoen pila erabiltzen duelako soilik, bestela zerbait

hondatu daiteke).

Behin dena berriz funtzionatzen denean, 0.97500V balorera bueltatzen gara,

egonkorra dela pentsatzen nuelako. 24 orduetan zehar frogak pasatzen

ahalegintzen naiz, baino 10 minutuetara huts egiten du (Prime95 programan

errorea ematen du).

Beraz, hurrengo balorearekin probatzen dugu: 1.00000V. Oraingo honetan 24

orduko froga pasatzen du.

Tolosaldea

2IS3

24

Hobekuntza posibleak

Behin hau eginda, badaukagu balore bat finkatuta BIOSean defektuz zegoena

baino baxuagoa eta dena egonkor. Tenperaturak eta kontsumoa hobetu dugu, gure

helburua zena.

Hala ere, problema txiki bat izan dezakegu: energia aurrezteko aukera batzuk

galduko ditugu, balore finko konstante bat ezartzen dugulako. Honek egiten duena da

adibidez, boltaje berdina edukitzea idle-en (atsedenean) bai load-en (kargan) eta ez dugu

aprobetxatzen energia aurrezteko boltajeak jaisten dituzten teknologiak C1E Intel

mikroprozesadoreetan edo Cool&Quiet AMD mikroprozesadoreetan. Load-en (kargan)

irabazten dugu baino idle-en (atsedenean) galdu egin dezakegu.

Honetarako posible diren soluzioak daude, undervolting-a egiterakoan energi

aurrezpen horiekin batera egin ahal izateko.

Lehenengo posibilitatea, boltajea Auto bezala uztean datza, software

bidez undervoltin-a egiten dugun bitartean eta ez BIOSetik.

Bigarrena, plaka base batzuk duten aukera bat aprobetxatzean datza,

Gigabyte plakan adibidez (nirea), mikroprozesadorearen VID bakoitzari

esleituta dagoen boltajea aldatzea (Gigabyte-k honi “VID dinamikoak”

deitzen dio).

Hirugarrena, lehengo bi aukerak batera erabiltzean datza. VID bakoitzari

esleituta dauden boltajeak aldatu dezakegu, software bidez VID

diferenteak esleitzen dugun bitartean. Ideia da: BIOSarekin VID-en

boltajeak aldatzen ditugu eta software bidez momentu bakoitzean zein

VID erabili behar dugun zehazten dugu.

Ondorioak

Undervolting-a egiteko era nagusiak ikusi daitezke:

BIOSean boltaje balore finko bat finkatuz, baino energi aurrezpen aukera batzuk

galduta. Normalean, tenperatura kontsumoa hobetzen da load-en (kargan), baino

idle-en (atsedenean) okertu egiten da energi aurrezpen aukerak galtzen direlako.

Mikroprozesadorearen VID guztiei kentzen den boltaje balore bat finkatzen

(boltaje dinamikoa). Aukera hau, energia aurrezteko aukera guztiak

aprobetxatzen uzten digu, baino plaka gutxietan dago eskuragarri.

Software bidez VIDak aldatzen. Hau ezin daiteke erabili mikroprozesadore

guztietan.

Gida hau egin ahal izateko, denbora asko behar izan da ordenagailua asko

berrabiarazi egin behar delako, programak deskargatu eta boltajeak aldatu ondoren,

tenperaturak, monitorizaioa eta kontsumoa begiratu behar direlako. Hala ere,

interesgarria izan da, denok egin dezakegun gauza bat da baino kontu handiarekin eta

ondo ateratzen bada, zerbait aurreztu daiteke, momentuan ez da nabaritzen baino

denbora pasata diru pixka bat aurreztu daiteke.