5.3 Patoloxía orgánica de urxencia
C
O
N
T
I
D
O
S
1. Ictus
2. Reaccións alérxicas
3. Dor torácica
4. Dor abdominal
5. Crise asmática
6. Crise de ansiedade
7. Convulsións
8. Diabetes descompensada
9. Parto
profedesanitaria.wordpress.com
- 1 -
ICTUS
profedesanitaria.wordpress.com
O termo ictus fai
referencia a un
grupo heteroxéneo
de enfermedades
ocasionadas por
trastornos da
circulación cerebral,
con sintomatoloxía
neurolóxica e con
inicio agudo e súbito
profedesanitaria.wordpress.com
En España é a 1ª causa de
discapacidade permanente
en adultos e a 2ª de demencia
Tamen é a 1ª causa de mortalidade
en mulleres e a 2ª en homes
profedesanitaria.wordpress.com
causas
HTAsedentarismotabaquismo
alimentación rica en grasas transconsumo de alcohol
outras (DM, FA, consumo de drogas...)
profedesanitaria.wordpress.com
tipos
HEMORRÁXICO(derrame / hemorraxia cerebral)
Rotura dun vaso sanguíneo cerebral(HTA, aneurisma cerebral, malformación arteriovenosa)
ISQUÉMICO(infarto / embolia cerebral)
Interrupción brusca do fluxo sanguíneo
cerebral, por oclusión dunha arteria, polo
que esa zona deixa de recibir osíxeno
(hipoxia→necrose). Debido a un trombo (coágulo ou
placa de ateroma que oclúe esa arteria cerebral) ou a un
émbolo (cando procede doutra localización, ex: coágulo
formado no corazón, procedente dunha Fx...)
profedesanitaria.wordpress.com
profedesanitaria.wordpress.com
clínicae
sc
ala
da
s 3
F FACIANA Non mostra todos os dentes ao sorrir
FORZANon é capaz de manter os dous brazos
elevados á mesma altura mentres conta ata 10
FALA
Non é capaz de dicir correctamente palabras
simples (articula mal as palabras, as usa dun
modo confuso ou non fala)
profedesanitaria.wordpress.com
profedesanitaria.wordpress.com
actuación ante ICTUS
profedesanitaria.wordpress.com
actuación ante ICTUS
N
O
N
Esperar para ir ao hospital
Tomar aspirinas ou outro medicamento
Ir ao hospital en coche
Penses que eres demasiado novo para sufrirun ictus
profedesanitaria.wordpress.com
- 2 -
REACCIÓNS ALÉRXICAS
profedesanitaria.wordpress.com
As reaccións alérxicas son
respostas do noso sistema
inmunitario a substancias
que recoñece como estrañas
(alerxenos) e que entran en
contacto co noso organismo
a través da pel, o nariz, ollos,
vías respiratorias e tubo
dixestivo e poden ser
inhaladas cara os pulmóns,
inxeridas ou inxectadas
profedesanitaria.wordpress.com
profedesanitaria.wordpress.com
As reaccións alérxicas
acontecen con máis frecuencia
en persoas con antecedentes
familiares de alerxias e adoitan
repetir episodios na mesma
persoa. Substancias que
noutras persoas non producen
ningún efecto, ou mínimo (ex:
veleno dos insectos, diversos
alimentos, medicamentos ou
pole), en determinadas persoas
producen reaccións alérxicas.
profedesanitaria.wordpress.com
A maioría das reaccións
preséntanse pouco despois do
contacto co alérxeno.
A 1ª exposición a un alérxeno
adoita producir unha reacción
leve, pero sensibiliza a persoa,
polo que a exposición
repetitiva, aínda que sexa a
unha cantidade moi pequena
do alérxeno, pode producir
reaccións moito máis graves.
profedesanitaria.wordpress.com
A resposta inmunitaria que ocasiona unha
reacción alérxica pode ser moi variable,
afectan a unha zona limitada do corpo ou a
todo o organismo, así como a súa gravidade,
que vai dende leve ata moi grave e chega,
mesmo, a ser mortal.
A anafilaxia é o cadro máis severo dunha
reacción alérxica, que acontece de forma
repentina, minutos despois da exposición, e
necesita atención médica inmediata, xa que
en cuestión de minutos pode empeorar
rapidamente e levar a persoa á morte.
profedesanitaria.wordpress.com
LEVE
avermellamento da pel, inflamación, comechón
conxesión nasal e esbirros
ollos vermellos e chorosos
síntomas abdominais leves
GRAVE ou
ANAFILAXIA
dor abdominal
calafríos
urticaria
malestar ou opresión no peito
vómitos / diarrea
inchazo de rostro, ollos ou lingua
dificultade para tragar e/ou respirar
descenso da TA
alteracións do ritmo cardíaco
alteracións no nivel de consciencia
shock anafiláctico
PCR
profedesanitaria.wordpress.com
clínica
actuación ante REACCIÓNS ALÉRXICAS
1. Tranquilizar o paciente (ansiedade pode empeorar a clínica)
2. Chamar 061 se aparece clínica moderada-grave (inchazo na garganta,voz rouca, disnea ou se xa sufriu reaccións alérxicas previas graves)
3. En caso de mareo con hipotensión, colocar paciente en decúbitosupino, coas pernas elevadas, de forma que a súa cabeza permanezamáis baixa que o resto do corpo
4. Vixiar ao paciente, especialmente a súa vía aérea. Iniciar RCP se fosenecesario
5. Se a pª dispón dun medicamento de emerxencia por sufrir períodosprevios, axudarlle a tómalo ou inxectarse. Evitar medicamentos oraisse ten disnea.
profedesanitaria.wordpress.com
actuación ante REACCIÓNS ALÉRXICAS
N
O
N
• Demorar a solicitude de asistencia médica en casode que a pª presentara algunha reacción alérxicaprevia e/ou presente síntomas moderados-graves
• Administrar nada pola boca á pª se ten dificultadepara tragar e/ou respirar
profedesanitaria.wordpress.com
- 3 -
DOR TORÁCICA
profedesanitaria.wordpress.com
Pode ser debida a múltiples causas, dende enfermidades leves ata
emerxencias difíciles de diferenciar sen recorrer a exploracións especiais
profedesanitaria.wordpress.com
profedesanitaria.wordpress.com
Que
Como
Onde
Cando
desencadea a súa dor
profedesanitaria.wordpress.com
O interrogatorio segue a ser a técnica máis importante para encadrala dentro
dos 3 tipos de dor no peito + frecs. Plt, preguntaremos ao paciente:
ANX INOSA PLEUR Í T ICA MUSC-ESQ
DORlímites imprecisos
e pode irradiarsea punta de dedo a punta de dedo
INTENSIDADE variable intensa(tipo puñal; aumenta ao respirar)
variable (doe con mov/cede con repouso)
(non dificulta respiración normal)
DURACIÓN minutos → horas mins → días → semanas segundos → semanas
INICIO
En repouso ou
tras esforzo físico,
emocional, frío,
comida copiosa...
Por esbirros, tose, resp
profunda, movs do peito
Pode acompañarse de
febre, tose de mocos
A presión (tose, inspirac
profunda) aumenta ou
produce esta dor
profedesanitaria.wordpress.com
tipos + frecs de dor torácica
actuación ante DOR TORÁCICA
• Se o enfermo toma algunha medicación, sempre teña a
man o seu nome e a dose que está a tomar
• No caso de que a dor sexa claramente de tipo
musculoesquelética, acuda a unha consulta médica
habitual
• Chamar ao 061 no caso de dor anxinosa ou se se teñen
dúbidas
profedesanitaria.wordpress.com
- 4 -
DOR ABDOMINAL
profedesanitaria.wordpress.com
causas + frecs
profedesanitaria.wordpress.com
flato (meteorismo)
cólico renal
cólico biliar
apendicite
traumatismos
obstrución intestinal
...
profedesanitaria.wordpress.com
clínica urxente
modificación da dor de discontínua a contínua
taquicardia
palidez de pel e mucosas
hipotensión
aparición despois dun traumatismo
actuación ante DOR ABDOMINAL
1. Deixar ao paciente na posición que lle resulte
máis cómoda
2. Se aparecen vómitos, fixarse no seu aspecto:
con sangue vermello ou negro, en pousos de
café, con restos de feces, olor fétido...
3. Chamar 061
profedesanitaria.wordpress.com
actuación ante DOR ABDOMINAL
N
O
N
• Dar de comer ou beber. Mantelo en dietaabsoluta mentres se descoñeza o motivo da dor
• Administrar analxésicos ata saber a causa dador, xa que se suprimiría o síntoma principal ese dificultaría o seu diagnóstico etiolóxico
profedesanitaria.wordpress.com
- 5 -
CRISE ASMÁTICA
profedesanitaria.wordpress.com
A asma bronquial é
unha enfermidade
respiratoria que se
caracteriza por unha
inflamación crónica e
hiperreactividade
bronquial (crise pode
desencadearse por infección,
exposición a alerxeno, estrés...)
profedesanitaria.wordpress.com
profedesanitaria.wordpress.com
clínica CRISE ASMÁTICA
• Inicio brusco ou gradual
• Fatiga e angustia
• Sensación de non poder introducir aire nos pulmóns
• Dispnea e fala entrecortada
• Sibilancias
• O paciente prefire estar de pé ou sentado (non acostado)
• Podemos ver o movemento das paredes do nariz e dos
músculos accesorios da respiración
• Avermellamento da cara
• Diaforese
• Taquicardia
profedesanitaria.wordpress.com
clínica de risco vital
alteración da consciencia
axitación
cianose
diminución dos latexos do corazón
esgotamento
actuación ante CRISE ASMÁTICA
1. Usar os broncodilatadores pautados polo seu médico en
caso de comezar a notar os síntomas da crise
2. Manter ao paciente tranquilo e acompañado
3. Administrar corticoides inhalados pautados polo seu
médico se o paciente non mellora
4. Acudir a Servizo de Urxencias se non nota melloría ou se o
paciente está moi angustiado (administraráselle osíxeno e
medicación IV e nebulizada par aunha axeitada ventilación)
5. Chamar 061 se a dispnea é intensa
profedesanitaria.wordpress.com
actuación ante CRISE ASMÁTICA
N
O
N
• Esperar a que a crise reverta de formaespontánea
• Tomar AAS ou antiinflamatorios senconsultar co médico. O fármaco de eleccióné o paracetamol
• Abandonar o tto para a asma sen ordemédica
profedesanitaria.wordpress.com
profedesanitaria.wordpress.com
profedesanitaria.wordpress.com
profedesanitaria.wordpress.com
- 6 -
CRISE DE ANSIEDADE
profedesanitaria.wordpress.com
A ansiedade é unha resposta fisiolóxica do organismo
ante determinadas situacións que identifica como perigosas
para este. Aínda que a ansiedade pode ser unha resposta
fisiolóxica de alarma, que favorece a resposta ante
estímulos externos, aumenta o nivel de alerta, ou a tensión
muscular, necesarios en caso de ter que escapar dun
perigo, en xeral referímonos a ansiedade cando falamos
dun estado emocional similar ao medo, pero que aparece
como consecuencia dun estímulo interior, e no que o
paciente ten sensacións de perigo inmediato, aprehensión e
temor, e habitualmente acompañado de síntomas físicos
como taquicardia, respiración axitada, tremor e sudación.
profedesanitaria.wordpress.com
Cando esta reacción é moi esaxerada transfórmase nunha
crise de ansiedade, que consiste nunha resposta repentina
de medo ou malestar intenso, que se desenvolve xeralmente
en cuestión de minutos. Son episodios de aparición súbita,
caracterizados por intensa angustia, temor a morrer ou a
perder a razón, que se acompañan de taquicardia,
respiración rápida e fatigosa, intenso tremor e sudación. A
duración destes episodios non adoita ser maior de 15
minutos e ao finalizar adoita persistir unha sensación de
debilidade. Existen moitas situacións que poden producir
ansiedade, aínda que as máis frecuentes están relacionadas
co medo a saír á rúa, lugares con grandes aglomeracións,
viaxar en avión, autobús ou coche, utilizar ascensores,
permanecer en lugares pechados ou falar en público.profedesanitaria.wordpress.com
profedesanitaria.wordpress.com
clínica
palpitacións ou taquicardia
diaforese
sensación de afogo
sensación de dificultade para tragar
opresión ou malestar no peito
náuseas ou molestias abdominais
inestabilidade, mareos ou perda de coñecemento
calafríos ou sufocación
medo a morrer ou volverse tolo
actuación ante CRISE DE ANSIEDADE
1. Intentar tranquilizar ao paciente, falando devagar, conserenidade e intentando transmitir sensación de seguridade
2. Intentar distraer ao paciente (facéndolle preguntas, intentandoque enumere os obxectos do cuarto ou calquera outro tema quenon estea relacionado coa situación que lle provoca a ansiedade)
3. Ofrecerlle ao paciente respirar o aire espirado (respirar nunhabolsa, rodeando o nariz e os labios, nunca abarcando toda acabeza), intentando que respire lenta e profundamente
4. Manter a calma, xa que adoitan ser breves, aínda que en caso deque non cedan ou existan síntomas que poidan alertar sobre uncadro orgánico (dor torácica, dispnea... que non ceden), chamarao 061
profedesanitaria.wordpress.com
actuación ante CRISE DE ANSIEDADE
N
O
N
• Menosprezar os cadros que se presentan conansiedade, xa que a sintomatoloxía é inespecífica epoden aparecer síntomas similares en cadrosorgánicos graves (ex: IAM, TEP, reaccións alérxicas..., que se
presentan habitualmente acompañados de ansiedade)
• Tomar drogas, alimentos ou bebidas excitantes (café,
cola, chocolate, té, bebidas enerxéticas...)
profedesanitaria.wordpress.com
- 7 -
CONVULSIÓNS
profedesanitaria.wordpress.com
Son síntomas dun problema cerebral.
Ocorren pola aparición súbita dunha
actividade eléctrica anormal no cerebro.
Adoitan durar entre 30’’ a 2’ e non causan
danos duradeiros. Pero é unha emerxencia
cando duran máis de 5’ ou se a pª ten moitas
convulsións e non se esperta entre estas.
Existen varios tipos de convulsións (non toda
convulsión é unha crise epiléptica nin todas as crises
epilépticas se manifestan con convulsións).
profedesanitaria.wordpress.com
Neno/a previamente san
Idade entre 6 meses – 5 anos
Febre > 38 ºC
• Perda de consciencia
• Ollos en branco
• Labios morados
• Parece que non respira
• Taquicardia
• Convulsión:
- queda ríxido
- ou con sacudidas en brazos e pernas
- ou queda como sen forza (coma boneco de trapo)
• Adoita durar uns minutos, tras os cales o neno
recobra o coñecemento e recupérase por completo
de xeito paulatino, de modo que durante algúns
minutos pode estar algo confuso e adormecido
profedesanitaria.wordpress.com
convulsión febril
se
gu
nd
o a
alt
era
ció
n d
a
co
ns
cie
nc
ia q
ue
pro
du
za
n
Non afectan á consciencia
Pero si clínica de movementos, sensacións ou fenómenos psíquicos
CRISES
EPILÉPTICAS
SIMPLES
Afectan á consciencia
Durante un tempo o paciente permanece desconectado do medio que o rodea
CRISES
EPILÉPTICAS
COMPLEXAS
profedesanitaria.wordpress.com
formas das crises epilépticas
se
gu
nd
o o
nd
e s
e o
rix
ine
nOrixínanse nunha parte do cerebro
Afectan a unha parte do corpo (un brazo, a cara...)
CRISES
EPILÉPTICAS
PARCIAIS
Orixínanse en amplas rexións do cerebro
Adoitan afectar a todo o corpo
As máis frecuentes son as crises
xeneralizadas tónico-clónicas = gran mal:
1. Comezo brusco e sen aviso previo, con perda deconsciencia, caída ao chan, rixidez de todo o corpo (fasetónica) e un pequeno gruñido ou berro, apnea e cianose.
2. Despois duns segundos prodúcense as convulsións detodo o corpo (fase clónica) e saída de escuma pola boca(por aumento de producción de saliva). Dura uns 2-3’.
3. Finalmente o paciente reláxase e esperta, sen acordarsedo sucedido e permanece confuso e somnolento duranteun tempo (minutos a horas)
CRISES
EPILÉPTICAS
XENERALIZADAS
profedesanitaria.wordpress.com
Actividade convulsiva é
contínua durante 30’
ou
as convulsións se repitennun curto espazo de tempo (minutos ou horas) sen que
o paciente se recuperetotalmente entre elas
profedesanitaria.wordpress.com
status epiléptico
É unha situación grave
actuación ante CONVULSIÓNS
1. Manter a calma.
2. Evitar que caia ao chan bruscamente.
• Se o paciente se decata de que vai convulsionar, axudarlle a
tombarse e protexelo dos golpes (despexar área de mobles,
obxectos cortantes...)
3. Mellor colocalo tombado de lado nun sitio seguro (ex: no
chan) por se ten vómitos (evita broncoaspiración)
4. Poñer unha almofada ou roupa debaixo da cabeza para
que non se dane.
5. Afrouxarlle a roupa, sobre todo a de arredor do colo
profedesanitaria.wordpress.com
6. Chamar 061
7. Medir a duración da crise e memorizar todos os detalles(situación que a desencadeou, tipo de movementos, se hai perda de coñecemento...),
serán fundamentais para facer un dg correcto
8. Recordar que se se detén a respiración (apnea) durante
uns segundos ou presenta palidez ou cianose non
significa que se atope en perigo. Pode acontecer
nalgunhas crises
9. Permanecer ao lado do paciente ata que a crise remate
e volva a recuperar a consciencia. Adoita acontecer en
menos de 5’
profedesanitaria.wordpress.com
actuación ante CONVULSIÓNS
N
O
N
• Poñer algo duro na boca (nin sequera os dedos) para evitar quemorda a lingua
• Intentar abrirlle a boca á forza cando a teña pechada e aperte osdentes, nin introduza os dedos ou obxectos nesa circunstancia
• Mover á persoa (agás situación de perigo)
• Intentar suxeitalo (só soster a súa cabeza)
• Intentar darlle medicinas, auga nin alimentos pola boca durante acrise nin no período posterior de somnolencia
• Intentar parar a convulsión botándolle auga fría, zarandeando apersoa nin dándolle palmadas para que se recupere
profedesanitaria.wordpress.com
- 8 -
DIABETES DESCOMPENSADA
profedesanitaria.wordpress.com
A Diabetes Mellitus é unha enfermidade
crónica, caracterizada polo aumento de azucre
no sangue por enriba dos valores normais
(hiperglicemia)
Isto débese á carencia ou diminución de insulina (hormona
segregada polo páncreas). Nesta
situación, o azucre proveniente dos
alimentos non pode ser asimilado polo que se acumula no torrente
sanguíneoprofedesanitaria.wordpress.com
profedesanitaria.wordpress.com
actuación ante HIPOGLICEMIA
1. Aprender a recoñecer os
síntomas (tanto o paciente
como a xente de seu ámbito)
para tratala canto antes
2. Administrar azucre en canto
sospeita de hipoglicemia
3. Se inconsciente, non dar
nada por vía oral, colocalo
en PLS e avisar 061
profedesanitaria.wordpress.com
actuación ante HIPOGLICEMIA
N
O
N
• Incumprir a dieta (un diabético non debe alterar o seuplan de alimentación, tanto alimentos como horarios)
• Aumentar o exercizo físico sen aumentar a comida
• Variar a dose de insulina ou antidiabéticos orais senprescripción médica
• Perder tempo (en canto aparecen os primeiros síntomashai que administrar o azucre sen demora, xa que cantomáis tempo pase, maior hipoglicemia e tto máis difícil)
• Administrar azucre se o paciente está inconsciente.Neste caso non se debe dar nada, chamaremos ao 061
profedesanitaria.wordpress.com
actuación ante HIPERGLICEMIA
1. Prevención: seguir estritamente dieta, practicar
exercizo regularmente e tomar a medicación prescrita
2. Consultar ao médico ante presenza de infeccións,
vómitos ou a realización de intervencións cirúrxicas
(estas situacións poden provocar unha
descompensación da glicemia, polo que hai que acudir
ao médico por se fose necesario aumentar o tto)
3. Avisar 061 en canto comecen os síntomas
profedesanitaria.wordpress.com
actuación ante HIPERGLICEMIA
N
O
N
• Incumprir a dieta (é fundamental a prevención edetección precoz, pois unha vez instaurada poucopodemos facer, máis que solicitar asistencia médica)
• Diminuir o exercizo físico
• Variar a dose de insulina ou antidiabéticos orais senprescripción médica
profedesanitaria.wordpress.com
- 9 -
PARTO
profedesanitaria.wordpress.com
Un parto é un fenómeno natural. A maioría son normais e a duración soe ser o suficientemente prolongada
como para permitir a chegada ao hospital
profedesanitaria.wordpress.com
fases
dende o inicio das contraccións ata a dilatación completa do colo do útero
dende a dilatación completa do colo do útero ata o nacemento do neno
dende o nacemento do neno ata a expulsión da placenta (alumbramento)
profedesanitaria.wordpress.com
actuación ante PARTO INMINENTE
1. Chamar 061
2. Controlar a frecuencia das contraccións
3. Conseguir toallas e sabas limpas e lavar as mans
4. Cando comece a saír a cabeza, facer unha lixeira presión sobreela coa man para que non saía o bebé bruscamente
5. Tras o nacemento, limpar a boca do bebé cun dedo envolto nunpano limpo. Se non responde, iniciar RCP
6. Poñer o bebé sobre o peito da nai
7. Gardar a placenta nunha bolsa para levala ao hospital
8. Colocar á nai deitada coas pernas cruzadas, tapada e vixiando onivel de consciencia
profedesanitaria.wordpress.com
actuación ante PARTO INMINENTE
N
O
N
• Tirar do bebé, da placenta ou do cordón
• Manipular o cordón umbilical
• Lavar o bebé
• Deixar soa á nai
profedesanitaria.wordpress.com