>
\
Asko gara gaur egun sozio lin guis ti ka ren espa rru ren batlan tzen dugu nak. Batzue tan egin da ko lana eta horrekeman da ko uzta zein den era kus te ko, bes te tan bizi izan da -ko era so ak eka rri due na eza gu tze ko… Eus ka ra bizi denere mu oro tan bada zer iku si eta zer ika sia.
Zure jar du e ra espa rrua edo zein dela ere, Bat aldiz ka ri koira kur le on tzat ekar pen mami tsu ren bat duzu la uste bal dinbadu zu zaba lik duzu aldiz ka ri ko atea.
Dei hau eus ka ra ren sozio lin guis ti ka kez ka eta arre ta gu neduen oro ri zuzen du rik dago, eus kal tza le, tes igi le, iker la ri,nor mal kun tza tek ni ka ri, ira kas le…
Oha rra: Lanak aldiz ka ri a ren egoi tza ra bida li behar dira. Ida tzi aurre tik ira ku rri
aldiz ka riaren lanak argitaratzeko irizpedea.
Harre ma ne ta ra ko: Belen UrangaBAT aldiz ka riaMar tin Ugal de KP20140 Ando ain
Tele fo noa: 943 592 556Hel bi de elek tro ni koa: [email protected]
idatzi aldizkarian
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 3
Soziolinguistikaaldizkaria
> HITZAURRE GISA007
01 Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak.011
02 Gazte katalanen muda linguistikoak.051
03 Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia.
071
n GUREAN ATALAHiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila.
095—Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara.
139—Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena
159
AURKIBIDEA
HIZTUN BERRIAK
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 5
Aldizkarian lanak argitaratzeko bideaZure jarduera esparrua edozein dela ere, BAT aldizkariko irakurleontzat ekarpena izango dela uste baldin baduzu, zabalik duzu aldizkariko atea. Lanak idatzi eta aurkeztekoirizpideak honakoak dira:
Luze ra. Aldizkarian bi motatako testuak argitaratzen dira: artikulu akademikoak etaliburu-aipamenak. Artikuluen kasuan 30.000 karaktere inguruko luzera izango duteeta erreseinen kasuan, aldiz, 10.000 karaktere inguru.
Laburpena. Artikuluen kasuan, testuarekin batera, bere edukiaren laburpen bat erantsi behar da (gehienez 1000 karaktere, 10 lerro mekanografiatu gutxi gora-behera).Aldizkariak ingelesera itzuliko du laburpena eta bi hizkuntzotan emango duartikuluaren hasieran, eta baita interneten ere. Liburu-aipamenen kasuan ez dalaburpenik argitaratuko.
Hitz gakoak. Artikuluen kasuan, hari lotzen zaizkion lau/sei hitz gako emango dituegileak sailkatze eta bilaketa automatikoak errazteko asmoarekin.
Erreferentziak eta oharrak. Ahal izanez gero, erreferentzia guztiak testu barneantxertatuko dira, artikuluaren bukaerako bibliografiarekin lotuz. Oharrak, izatekotan,zenbaturikoak izango dira, eta zerrenda osoa artikuluaren amaieran emango da.
Aipamen bibliografikoak. Testuaren baitan egilearen deitura eta lanaren argitaratzeurtea adieraziko da parentesi artean; demagun: “(Odriozola 1998)”. Lanaren amaieran, bibliografia erantsiko da, oinarrizko eredu honi jarraituz:Odriozola, J. M. (1998). Hizkuntza, kultura eta gizartea. Bilbo, Euskaltzaindia. Zalbide, M. (2007). “Pedagogoa Batzar Nagusietan”, Euskera, 52: 61-157. Zuazo, K. (2000). Mendebaldeko euskara, in Zuazo, K. (2000): Euskararen sendabelarrak. Irun, Alberdania (63-126).
Irudiak. Lanak irudi, taula, edo grafikorik balu, artikuluan txertatzeaz gain, irudibakoitza jatorrizko formatuan atxikita bidaliko da.
Kolorea. Lan guztiak zuri-beltzean izango dira: bai taulak, grafikoak, eta baita irudiak ere.
Zuzenketa. Komenigarria da lana aldizkarira igorri aurretik behar diren zuzenketa ortografiko eta estilistikoak egitea. Arazo berezirik balego aldizkariaren koordinatzaileak horren berri emango dizu eta lanerako metodologia bat proposatuko.
Epeak: Aldizkariaren koordinatzailearen eta egilearen artean lana eskuratu etaargitaratzeko epea adostuko da.
Egilearen erreferentzia. Lana egin duenaren izen-deituraz gain bere jardueraprofesionala eta helbide elektronikoa adieraziko dira.
Lanak bidaltzeko helbidea. Egileak BAT Aldizkariko Argitalpen Batzordearen eskujarriko ditu artikuluak zein erreseinak, Soziolinguistika Klusterraren helbide postalazein elektronikoa erabiliz.
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 6
y 318.000euskaldungehiago dagoEAEn 1981eanegin zenneurketan baino.
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 12
Neurri handibatean hiztunberriei esker,
hizkuntzagutxitua
familiatik kanpoikasi dutenei
esker, gertatu dahiztun-kopuru
handitzenabarmena eta,hortaz, hizkuntza
horietakonormalizazioaribegira talde hauestrategikoa da.
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 13
y
EAEko 18-55urteko euskaragaitasun-mailaaurreratua dutenhiztun berrienartean ia %18akbeti edo ia betierdaraz egiten duegunerokoan,hau da, euskaragutxi erabiltzendu, euskararenmaila aurreratuaizan arren.Erabileraoztopatzen dutengakoen arteanhiztunek euskaraerabiltzekoaukeramurriztuak,gaztelaniarenpresioa,norberarengaitasunarennolakotasuna etahizkuntza-ohitura aldatzekozailtasunakdaude.
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 14
Hizkuntza-mudantza
gertatzen dahiztun batek bere
hizkuntza-praktikakaldatzen
dituenean: lehenhitz egiten ez
zuen hizkuntzabat bere
hizkuntza-errepertorioan
sartzen duenean,edo lehen
pertsona edoegoera jakin
batzuetanerabiltzen zuen
hizkuntzaaldatzenduenean.
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 15
Mudaarrakastatsuaegin duentestuinguruerdaldunekobeste hiztunbatek ere errazidentifikatu ditubere hiztunaktibo bihurtzekoprozesuan uneerabakiorrak:lagun berriakegiterakoan,bikotekideeuskalduna etalaneratzerakoan.
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 16
Hiztun berrieningurukoikerketa
kuantitatiboakerakutsi zuenegunerokoan
euskara gutxi edooso gutxierabiltzen
dutenen artean%92,5ek arrazoi
bezala“gaztelaniaz hitzegiteko ohitura”.
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 17
Muda bat-batekoa izandaiteke, bizitza-une jakinbatengertatutakoa edokontzientziahartzen denmomentuan bat-bateansorturikoa. Bainabeste kasuaskotan pausuzpausukoa da,muda txikikateatuak batzendira behin betikomuda egonkorraburutu arte.
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 18
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 19
y
Askok herrieuskaldunerabizitzen joateaeta horrekdakartzan sareberriak, lagunberriak egiteaaipatu dituztemuda egitekobizitza-une gakomoduan.
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 20
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 21
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 22
Euskara askoerabiltzen du:etxean, kalean,lagun askorekineta lanean erebai. Daukanjarreraproaktiboakatzera muda ezlukeela egingopentsaraztendigu. Hala ere,profil honetakohiztunengandikbereiztuz,partaide hau ezda erososentitzen beregaitasunarekin,bere ikasteprozesua geldidagoela etagainditu ezinduen “muga” batdagoela sentitzendu.
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 23
Holakoesperientziaemozionalkigogorra dutenhiztunak kontuanhartu beharkoliratekehizkuntza-politikaegiterakoan,euren ahaleginabalioetsi etatresnak helaraziesperientziapertsonal hobeaizan dezaten.
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 24
Jon gaztearentzatmuda ez da
gertatu bizitza-une jakin baten,
konturatu gabekoprozesu erraz bat
izan da, txiki-txikitan
hasitakoa; bainabere jarreraproaktiboa
kontuan izanikmuda egonkorra
egin duelaaurreikusdezakegu,
baldintza ez hainonetan egonikere, ez lukeelaatzera egingo.
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 25
Gure partaideekerakutsi digutebakarrikeuskara-bidezkosareesanguratsuaketa jarreraproaktiboa,konpromisoa etaapartekoahalegina egindalortu daitekeelaeuskaldunekintopo egiteaohikoa ez dentestuinguruetanmuda egitea.
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 26
Aurkitu dugutarteko
testuinguruan(euskaldunak%30-60 dira)
muda egonkorraegin duenik eta
testuinguruoztopatzailean
bizi izanda mudaerabatekoa ezbaina lehen
urratsak emandituenik.
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 27
Zelan da posibleIñakik haintestuinguruoztopotzaileanhorren muda-prozesuarrakastatsua etaitxuraz “erraza”egin izana?Erakutsi duenjarreraproaktiboa etahorren oinarriandaudeneuskararekikoatxikimendua,kontzientzia,euskarari ematendion barnekobalio identitarioaaipatu behar dirabatetik etabestetik familiaosoaren babesa.
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 28
Izarok ere beremuda egiteko
unea eta eragileaoso ondo
identifikatzenditu: 15
urterekin emanzuen saltoa,irakasleeneraginez
kontzientziahartu zuelako.
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 29
Testuingurusoziolinguistikoahain aldekoa ezizanda ere,sareak etajarreraproaktiboaizanez gero,posible daeuskara askoerabiltzea etamuda egonkorraegitea.
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 30
Hortik datorkiojarrera
proaktiboa:euskara modukohizkuntza gutxitubatean euskarazegiteko aukeragutxi egonik,
aukerak “bilatu”behar dira etahori da bereestrategia.
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 31
Baldintzakhobeak balira,adibidez herrieuskaldun baterabizitzen joangobalitz, edo bikoteeuskaldunbatekin hasikobalitz, behinbetiko mudaegonkorra egingolukeelaaurreikustendugu, jarreraproaktibo handiaduelako.
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 32
Batzuetan ikusidugu “behartuta”
gertatzen denmudak euskarabidezko mundua
ezagutzea etaeuskaldunekinharremanakegitea ekarri
duela, etaondorioz
hizkuntzarekikojarrera
positiboagoa.
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:56 Página 33
Ikerrendiskurtsoan ezdugu antzemateneuskararenerabilerarekikokontzientziaargirik; horrekinez dugu esannahi, inolaz ere,euskararenkontrakojarrerarikdaukanik, bainaargi dago berekasuantestuinguruak etaesperientziaberriekbermatzen dutelaerabilera ugaria.Zer egingo lukeIkerrek euskaragutxi hitz egitendentestuingururabizitzen joangobalitz?
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 34
Euskaraerabiltzeko
aukera gutxirenondorioz,
batzuetan penaeta frustraziosentimenduak
sortzen dira, etazenbaitetanerrudun-
sentimenduak erebai, “gehiago egin
nezakeen”motatakoak.
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 35
Erabileraurriarenondoriozpartaide hauekduten gaitasunaeta jarioa ez danahi luketena etabatzuk azkenurteetan galdudutela uste dute.
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 36
Gazteen kasuan,esku hartze
zuzena sustatubeharkolitzateke,
oraindik bizitzabideratuta ezduten gazte
horiek baldintzamesedegileagoak
izan ditzaten,hiztun aktiboenkomunitatera
ekartzeko.
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 37
Benetako mudaegitea, daudenegoeran daudela,ezinezkoa izanda. Testuingurusoziolinguistikoalagun ez izanikgaztelaniarenpresioaikaragarria da.Gainera,bizitzakozirkustantziek ezdiete utzieuskara bidezkosare esanguratsueta trinkoetakoparte izaten.
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 38
Bere herrikoeskolako lagunguztiek dakite
euskaraz, bainainoiz ez dute egin
haien artean;bere herrian
euskaraz egiteaoso arraroalitzateke etaharreman-hizkuntza
aldatzea ez duteplanteatu ere
egiten.
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 39
Testuinguruoztopotzaileetakogazteen arteangehiengoak ezdute euskaraberaienegunerokoanbarneratu.
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 40
Ohituralinguistikoak
umetan ezartzendira eskolan.
Horren zergatiakbilatzerakoangaztelaniakgizartean
eragiten duenpresioa aipatu
daiteke; izan ere,gazteek gizartean
nagusi deneredua birsortzen
dute eskolan.
Euskaragaitasuna
eskolan soilikbereganatzenbadute, gerta
daiteke ikasleekeuskaraz
komunikatzekozailtasun
handiagoakizatea, batez ere
umetan etahortaz, lehenengo
unetik bertatikgaztelaniaz hitzegiteko ohitura
ezartzea.
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 41
Testuinguruoztopotzaileetaneskola ez danahikoa gazteekeuskaraharremanhizkuntzamoduan erabilidezaten. Argidago, eskolazgaindi, bestelakoestrategia etaekimenak erelandu behardirela.
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 42
Unibertsitateakaukera sortzen
du, batetik,institutua amaitu
eta osteaneuskara
mantentzeko; etabestetik,
harremanberriak egiteko.
Testuinguruoztopotzailearidagokionean,
unibertsitateakbestelakoeuskaldunprofilak
erakartzen ditu,besteak beste,testuinguru
euskaldunetatiketorri etaeuskara
egunerokoandarabiltenak.
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 43
y
Lan eremukomuda-uneaaintzakotzathartuta, euskaralan-hizkuntzaden kasuetanbakarrik suertatuda eraginkorra,irakaskuntzanbereziki etaadministraziopublikoko kasubatzuetan.Euskara laneremuannormalizatzenden neurrian unehonek indarrahartuko du bainaoraindik erepertsonagutxirentzat (etagazte aregutxiagorentzat)da eraginkorra.
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 44
Familia barruaneta lagunartean
gertatutakomudak oso
indartsuak izandira. Bereziki
aipatu behar dirabikotekidearekin
hasi, seme-alabak izan etalagun berriak
egiteaahalbidetzenduten uneak.Horiei gehitu
behar zaie herrieuskaldun batera
bizitzen joateaeta horrek
dakartzan sareberriak.
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 45
l
Euskararenkasuan behinbetiko mudaegitekoezinbestekoasuertatu dengakoakontzientzia izanda, bizitzarenedozein unetangertatudaitekeena.Euskararenegoera gutxituakhiztunen aldetikjarreraproaktiboa,konpromisoaeskatzen du,muda egitekobaldintzamesedegarrietanegonik ere. Horiezik muda ez daegiten edo eginda(kanpokopresioakeraginda egitenden kasuetan)ere behin betikoaez dela etaalderantzizkomuda eginlitekela ustedugu.
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 46
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 47
Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri – Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 48
Euskararen hiztun aktibo bihurtzeko gakoak – Estibaliz Amorrortu, Ane Ortega eta Jone Goirigolzarri
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 49
y
Gutxi dakiguhiztunen ibilbidelinguistikoeiburuz etabizitzan zeharjarreralinguistikoetanizaten dituztenaldaketeninguruan.Aldaketa horieideitzen diegu“mudalinguistikoak”.
Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez – Gazte katalanen muda linguistikoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 52
Metropolialdeankatalana “eurenhizkuntzatzat”
zuten pertsonenkopurua jaitsi
egin zen apur bat(%35,8tik 33,2ra)
“elebidunen”alde, 1990. eta2000. urteenartean, etagaztelania
mantendu eginzen (Subirats
2002).
Gazte katalanen muda linguistikoak – Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 53
1 Grafikoa: Jatorri-hizkuntzaren eta ohiko hizkuntzaren (berreraikia) arteko alderaketa15 eta 24 urte arteko gazteen artean. Katalunia, 2003 Kataluniako
herritarrenzatirikhandienak bihizkuntzakerabiltzen dituegunerokobizitzan. Horrekbi ondorio ditu:a) hizkuntzabateko etabesteko hiztunakargi bereizi nahidituztendeskribapenekherrialdearenerrealitatelinguistikoanabarmendesitxuratzendute; eta b)kategorizaziotradizionalhoriekin urteluzez ez dituguaintzat hartu,entzungor egindiegu edoezabatu eginditugu milakaistorio etaikaste-esperientzia.
Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez – Gazte katalanen muda linguistikoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 54
y
Normalizazio-proiektuak
berekinzekarrena bazen
katalanarenezagutza eta
erabileraorokortzea, ez algenbiltzan hitz
egiten aldaketa-prozesu batiburuz? Eta
orduan, ez al dalogikoa jakin
nahi izatea norkegiten edo
jasaten duenaldaketa hori,
nola egiten edokudeatzen duen,
non, noiz etazergatik? Mudalinguistikoakikertzea daezikusi egin
zaion errealitatehori azaleratzekomoduetako bat.
Gazte katalanen muda linguistikoak – Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 55
Katalunian,jende askok sarrialdatzen duhizkuntza; horinormaltzat jotzenda, eta ez dumerezi bestelakoiruzkinik egitea.Aitzitik,norbaitekaldatzen baduhizkuntzahautatzeko duenmodua, hori baihar daitekealdaketa gisa, etakomentatua izandaiteke, onartuaedo zentsuratua,gogoratua edoazaldua. “Mudalinguistiko”deitzen diogu,funtsean, azkenaldaketa motahorri.
Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez – Gazte katalanen muda linguistikoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 56
Pertsonek azkarhartzen dute
hizkuntzanagusiaren
erabilera sozialaeskolako lagunen
artean:gaztelania-hiztunek
katalana hartzendute, eta
alderantziz.Horrekin lotuta,
bi kasutan,haurrak anai-arrebekin eta
batzuetangurasoekin,
hizkuntza horierabiltzen hasidira, nahiz eta
gerora jatorrizkohizkuntza
berreskuratuduten.
Gazte katalanen muda linguistikoak – Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 57
Une horretanagertzen da baitaere katalanez ezhitz egiteaerabakitzen duensektorea, kasubatzuetankatalan-hizkuntzakoeskola-orduetanere bai.
Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez – Gazte katalanen muda linguistikoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 58
Bestetik, unehonetan hasten
dira halaberjatorriz
gaztelania-hiztunak diren
eta bokazioakademikoadutenetako
batzuk katalan-hiztunen
presentziarietekina
ateratzen, etakatalana sozialki
erabiltzen.
Gazte katalanen muda linguistikoak – Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 59
Bestehizkuntzarekikoespazio berri batirekitzeko gogohorrekaurreikusigabekoegoeretaraeraman ditzake,esate baterako,familia-hizkuntzatzatgaztelania dutenpertsonekinkatalanez hitzegitera.
Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez – Gazte katalanen muda linguistikoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 60
Nolanahi ere,jatorrizkogaztelania-
hiztunen artean,unibertsitatea
lotzen dute betimaila sozialean
katalanakpresentzia
dezentehandiagoa edo
askoz handiagoaduen leku
batekin, eurenjatorrizko auzo
edo ikastetxeetanohituta
zeudenarenaldean.
Gazte katalanen muda linguistikoak – Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 61
Katalan-hiztunaskok mudatuegiten dituzteerabileralinguistikokoarauak inguruneaaldatu dela-etaerreakzio gisaaldatzen dituztenheinean. Katalanamantentzekojoerarako mudahori da segur askifenomenosoziolinguistikogarrantzitsuenetakobat.
Batez ere, ulertzenlaguntzen duelakokatalanarenerabilerak mailaglobalean duenaurrerapausoesanguratsua, etaprestigiozkozenbait arlosozialetanhizkuntzak duenmaila sendoxamarra.
Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez – Gazte katalanen muda linguistikoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 62
Katalanaerabiltzen
jarraitzen dutelabaieztatzen dutenpertsonen profila
nagusikiunibertsitarioenadenez, logikoa dapentsatzea baita
ere horrekdezente eragitenduela erakunde,
enpresa etagehien
espezializatutakosektore
profesionalenhizkuntza-erabileran.
Gazte katalanen muda linguistikoak – Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 63
Desberdintze-prozesu bat da,eta lotuta dagohezkuntza-ibilbidearekin,izan ere,partzialkiislatzen dituhizkuntzaren etaklase sozialarenartean daudenelkarrekiko-tasunak.
Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez – Gazte katalanen muda linguistikoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 64
Nahiz etakatalan-hiztunak
gutxitan egongaztelania-
hiztunak nagusidiren lan-
inguruneetan,leialtasun
linguistikozjardun izan
duten horiek ereeuren gain
hartzen dutegaztelaniaz hitzegiteko beharra,
egoerari halabadagokio.
Gazte katalanen muda linguistikoak – Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 65
Mudalinguistikoaknormaleangertatzen diraezagun berrietanoinarrituta, etaez (gehienetan)aurrez ezagutzendirenpertsonekinerabiltzen denohiko hizkuntzaaldatuz.
Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez – Gazte katalanen muda linguistikoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 66
Gazte katalanen muda linguistikoak – Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 67
Umeekikohizkuntzakematen diguguztietatikdaturikharrigarriena.Izan ere, eremuhorretan“katalana soilik”%47,3 da eta%3,2 “katalangehiago”, beraz,erraz gainditzenditu gainerakoadierazleak.
Interesgarria daadieraztea seme-alabena jodaitekeela,seguruenik,hizkuntza-hautaketaegiteko harremanmota irekiengisa.
Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez – Gazte katalanen muda linguistikoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 68
y
l
Gurasoendesioak azal
dezake hori; izanere, gurasoek
nahi dute seme-alabak eskolanongi egokitudaitezen eta
haiek bizi izandirenarenmoduko
testuingurulinguistikoki
hibrido bateanerosotasunez
mugi daitezen.Halaber, desioa
dute ikaskuntza-prozesu
aberatsagoa izandezaten, bat
etorriz gaur eguneleaniztasunaren
alde dagoenjarrera
orokorrarekin.
Gazte katalanen muda linguistikoak – Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 69
Joan Pujolar, Isaac González eta Roger Martínez – Gazte katalanen muda linguistikoak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 70
l
y
y SoziolinguistikaKritikoarenparadigmak“Hiztun berria”kontzeptuarenberri eman du,eta kritikatu du,hizkuntzalari-tzaren “hiztunzaharrarenideologia”.
Jon Walsh – Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 72
Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia – Jon Walsh
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 73
y
Jon Walsh – Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 74
Irlandan iamende batezhizkuntza
biziberritzekoahaleginean egonondoren, familiagutxi batzuk izandira, Gaeltacht
eremutik kanpo,irlandera etxeko
hizkuntzatzathartu etahurrengo
belaunaldiaritransmititudiotenak.
Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia – Jon Walsh
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 75
Jon Walsh – Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 76
yTxosten hauoinarritzen da,
batetik,irlanderako
hiztun berriei2012. urtetikegindako 100
elkarrizketetatik46ren azpi sorta
batean (25gizonezko eta 21
emakumezko)eta, bestetik,
lanean aritzeanhartutako
oharretan etaparte
hartzaileekinposta bidez hitz
egindakoenjarraipenean.
Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia – Jon Walsh
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 77
y
Nire amonak irlanderaz hitz egiten zuen, irlandera hutseko em [ikastetxea]
ikastetxera joan zelako eta ni / tira egiazki gure familiako laugarren belaunaldia
[ikastetxearen izena] joango da irailetik aurrera nire seme-alabak ez dira
joango baina nire / nire iloba baina [ikastetxearen izena] joan zen eta gero
[beste ikastetxe baten izena] joan zen eta nire ama gauza bera hortaz irlandera
bazegoen etxean baina suposatzen dut nire amona hazten ari zenean bete-
betean sartuta zegoela nazionalismoan halako moduz non irlandar dantzetara
joan ohi zen eta bizitza sozial oso bizia izan ohi zuen beraz pentsa irlanderaz
egiten zuen baina ez zen / nola esan / nire familiakoak Dublingoak izan dira
urtetan eta urtetan/ urtetan em beraz baina irlandera egon da familian ez dakit
zergatik / ez diot sekula galdetu nire buruari hein batean (J4, 46).
Jon Walsh – Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 78
Ingelesa hitz egiten zen nagusiki baina suposatzen dut beti ulertu dugula irlandera
bagenekien existitzen zela harremanak genituelako [Gaeltacht inguruko toki]
hartan eta lagunak genituen [Gaeltacht] eremuan ere eta eh Lehen Hezkuntzan
nengoen eta [Gaeltacht] eremuan baino enfasi handiagoa egiten zuten irlanderan
Gaelscoil bat ez bazen ere […] eta gogoan dut poema zailak ikasi nituela oso
gaztea nintzenean, orain Leaving Cert [selektibitatea] prestatzeko ikasmailetan
ere ikasiko ez lituzketenak eta [Gaeltacht] eremuko irakasleak genituen ere beraz
/ etxean irlanderaz hitz egiten genuen zenbaitetan hori ziur eta lehen esan dudan
bezala beti ulertu dut / bagenekien existitzen zela baina ingelesa zen gehien hitz
egiten zen hizkuntza nire amak ez zekielako irlanderaz (G11, 42).
Nire arbasoak irlanderaz mintzo ziren / Irlanderaz hitz egiten zuen nik uste
maparen bat begiratu nuen eta pentsatu nuen bertako biztanleen erdiak edo
[…] irlanderaz zekiela uste dut 1901 edo 1911n argitaratutako inkesta batean
eta tartean ere baziren irlanderaz hitz egiteko gaitasunari buruzko galderak eta
uste dut 1911n idatzi zela eh […] nire aitonak irlanderaz zekien / hogei bat urte
izango zituen urte hartan eta […] [inkesta] horretan idatzi zen nire birraitonak
eta haren emazteak irlanderaz zekitela beraz […] ingelesez eta irlanderaz
zekiten […] nire aitak errespetu handia izan du beti irlanderarekiko eta hezkun-
tzarekiko eta esan ohi zidan irakasle izan nahi zuela eta irakasle izatea erabaki
zuela Lehen Hezkuntzan zegoenean (B8, 4).
Beraz ingelesez hitz egiten zen ikastetxe bat zen […] baina em baziren irlande-
radunak / bazegoen irakasle bat bikaina zena eta laugarren eta seigarrenekoei
irakasten ziena eta ondo irakasten zuen irlandera beraz eta uste dut eta gero
Hiztun berriaskok aipatzen
dute eskolan hasizirela
irlanderarekikointeresa izaten.Aipatu izan da,
baita ere,ingelesekoikastetxe
arruntetanirakasleek(zenbait
Gaeltachteremukoak)hartutako
ardura, irlanderaberekotzat
hartzeko nahiapiztu baitzuten
jendearen baitan.
Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia – Jon Walsh
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 79
beste irakasle bat izan nuen Bigarren Hezkuntzako lehen urtean egon nintzenean
eta irakasleak izan ziren gehien bat nire baitan gogoa piztu zutenak (G16, 97).
Bertan ikasi nuen irlanderaz uste dut eta eh esan beharko nuke irakasle horiek
eh oso ondo hitz egiten zutela eta oso irlandar zaleak zirela [“Gaelach”, irlan-
derarekiko eta Irlandako kulturarekiko atxikimendua dutenak] eta em izan
nuen emakume bat [Gaeltacht] eremukoa irakasle eskolako nire lehen lau
urteetan eta gero bazegoen gizon bat Gaeltacht eremukoa ez zena baina
irlandera ikasi zuena [Gaeltacht] eremuan (B1, 40).
y
1996. urtea izango zen Gaeltacht eremura estreinakoz joan nintzenean eta
gogoan dut elkarren segidako lau urtetan joan nintzela uda pasa [tokira]
bueltan […] Eta hor hasi nintzen hizkuntza erabiltzen / horren aurretik gustuko
nuen eskola irakasgai bat zen baina bat-batean konturatu nintzen interes
handia nuela gai akademiko horren gainean nire bi begiekin ikusi bainuen
bizirik zegoen gaia zela / bazegoen jendea // bazegoen komunitate bat
irlanderaz mintzo zena eta hori itzela izan zen // inspirazio handia izan zen
niretzat […] Gaur egun Gael bat naizela esaten dut [irlandarra, hau da,
irlanderaren kulturarekiko atxikimendua duena] / Ez dut uste garai hartan
Irlanderadunberri batbihurtzekomotibazioenartean daude,besteak beste,haurtzaroanGaeltachteremura bisitanjoatean piztutakointeresa,unibertsitatekourteerabakigarriak,hiztunarenkontzientziapolitikoa edotahiztunakGaeltacht erroakdituela jakitea.
Jon Walsh – Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 80
ohartu nintzenik zer zen badakizu […] Irlandarren artean egon nintzen eta oso
gustura sentitu nintzen eta suposatzen dut inoizko zoriontsuen izan nintzela
han (N4, 23).
Tira ohartu nintzen altxor hau nuela nire sudurraren azpi-azpian eta zergatik ez
nuen erabiliko, bada? Hamabi urteetatik joaten nintzen Irlanderako eskola
batera edo udako eskola batera hobe esanda eta suposatzen dut irlanderaren
beste alde bat ikusi nuela han // ikusi nuen herri hizkuntza izan zitekeela eta
komunitateko hizkuntza eta abar horretaz konturatu nintzen eta eredu hori
hartu nahi izan nuen eskolan sentitzen bainuen benetan ere denbora galtzea
zela han bertan hiztun zaharrak izanik haiekin irlanderaz ez egitea (J3, 44).
Ez dut inoiz irlanderaren gain interesik izan harik eta unibertsitatera joan eta
[…] irlanderaren gain interesa zuen jendea ezagutu nuen arte eta orduan hasi
nintzen / parte hartzen irlanderarekin lotura zuten taldeetan eta hor hasi nintzen
irlanderaren gain interesa izaten eta hizkuntzan eta hasi nintzen benetan
gozatzen irlanderadunen komunitatea eta / eh suposatzen dut irlanderaren in-
gurunea eta izaten genituen ekitaldiak / Adibidez Oireachtas irlanderako jaialdi
handira lehenengoz joan ginen hartan biziki motibatu nintzen // izan ere […]
hara joan arte ez bainekien Oireachtas zer zen ere […] Unibertsitatera joan
nintzenean […] konturatu nintzen lehenengoz […] ez nuela natural-natural hitz
egiten batez ere Gaeltachtaí 6eremuetako jendea ezagutu nuenean eta
bazegoen jendea irlanderaz hitz egiten zuena // eta uste dut hura izan zela nire
adin bereko jendearekin irlanderaz hitz egin nuen lehen aldia (G17, 40).
sarritan. Goimailako
ikasketetanirlandera ikasi
duten edoirakasgairen batirlanderaz eginduten pertsona
horiek adieraztendute
unibertsitatekokomunitatea oso
garrantzitsuaizan delairlandera
erabiltzeko.
Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia – Jon Walsh
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 81
Nahiko natural hitz egiten dut suposatzen dut haur bat nintzenetik baina // ez
nuen hizkuntzaren gain interesik izan hamalau urte edo bete nituen arte
orduan hasi bainintzen eskolatik kanpo irlanderaz hitz egiteko nahia izaten eta
hori gertatu zen politikan janzten hasi nintzelako uste dut (G23, 58) […] Erre-
publikarragoa eta sozialistagoa bihurtu nintzen eta abar eta globalizazioaren
eta horrelako gauzen kontrako nolabait // eta horren ondorioz hizkuntza ga-
rrantzitsua zela jabetu nintzen eta identitatearekin lotura zuela (G23, 60).
Pentsatzen dut iraultzaile txiki bat nintzela ere eta iparraldeko herri iraultzaile
batean hazi nintzela / nire sorterria errepublikarra da ezbairik gabe eta
pentsatzen dut bertan bazegoela / halako sentipen bat nabari zen badakizu //
eta identitate hori oso-oso garrantzitsua zen guretzat esan dudan moduan
oso-oso garrantzitsua zen nire amarentzat / eta uste dut gure komunitatean
guztiek sentitzen zutela identitatea oso garrantzitsua zela guretzat eta gero
80ko hamarkadan gatazka handiak izan ziren kaleetan eta hor egon ginen eta
beste aldea ere hor egon zen eta ikurrak eraman behar genituen erakusteko
nortzuk ginen eta suposatzen dut pentsatu nuela irlandera horren guztiaren
parte zela / hau da bazela nire identitate propioa garatzeko modu serio bat eta
aitortzeko nor nintzen mundu honetan (N4, 19).
Zenbait hiztunberrik aipatzendutepolitikarekin edoidentitatearekinlotutakoarrazoiengatikgauzatu dutelamuda.
Jon Walsh – Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 82
Galdetu zidanean ea zergatik nengoen hor Gaeltacht eremukoa izanda eta ez
zidan modu iraingarrian edo txarrera esan ez ezer baina berak nahi zuen
besterik gabe suposatzen dut ni hitz egiten has nendila ere baina bihurtu
nintzen pixka bat eh […] / ez nuen gogoa galdu baina eh zur eta lur geratu
nintzen hor nengoelako eta suposatzen dut ate hori ireki zitzaidala buruan eta
eh ni […] tira lotsatu egin nintzen […] Beraz gau hartan etxera joan nintzen eta
ispiluaren aurrean egon nintzen eh eta nire buruari irlanderaz hasi nintzaion
eta hautsa eta herdoila kentzen saiatu nintzen suposatzen dut / nire irlanderari
eta une horretatik aurrera interes handia dut irlanderan (K1, 56-57).
y
Suposatzen dut etsia hartuta nengoela hizkuntzaren ikaskuntzarekin / irlandera
ikasten etsia hartzen duzu beti / gogorra da eta suposatzen dut em izango
direla irlandera baino askoz gogorragoak diren beste hizkuntza batzuk baina
hala ere oso gogorra da eta em batez ere irlandera idaztea eh nik neuk
idatzitako idazlan bat marka gorriekin ikusten dudanean etsia hartzen dut esan
behar dudanean eh [graduondoko ikasketetan] graduatzear nago eta oraindik
ere akatsak egiten ditut / badira ulertzen ez ditudan zenbait gauza ez dut
gustuko eta esan beharra daukat hori etsigarria dela em suposatzen dut nire ir-
landera mugatua dela eta etsia hartzen dut horregatik ez bainaiz gai zenbaitetan
nire burua eraginkortasunez adierazteko eta hori bada edonork etsia hartzeko
modukoa bigarren hizkuntza bat erabiltzen ari direnean suposatzen dut baina
Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia – Jon Walsh
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 83
zaila da irlanderak badu zailtasun berezi bat jakin baitakizu beti alda dezakezula
hizkuntzaz eta ingelesez hasi (G1, 117).
Badakit hemen egon naitekeela irakasle bezala eta nire irlandera nahikoa ona
dela / tira espero dut hala izatea behintzat / Gaelcholáiste ikastetxe batean
irakasle aritzeko eta pozik nago horrekin / nire irlandera beste pertsona ba-
tzuenarekin alderatu nahi dudanean guztiok ari gara elkarrengandik ikasten
eta hori zoragarria da / nire irlandera ez da izango beste irakasle edo beste
hiztun batzuena bezain ona / hori horrela da eta onartzen dut / baina pozik
nago nire estandarrarekin / nik ezagutzen dudan estandarrarekin (B14, 88).
y
Hona itzuli nintzen lehen aldian [unibertsitatetik] irlanderako graduondoko
ikastaro bat egin nuen Belfasten eta han aukerak izan nituen irlanderaz hitz
egiteko eta hura praktikatzeko // Aukerak izan nituen baita hirian ere eta aukera
horietako gehienak baliatu nituen / baina [herriaren izena]ra itzuli naizenetik ez
Hiztun berriekera askotaraerabiltzen duteirlandera,bakoitzarenprofila zein deneta hura non biziden. Gainera,ingelesa nagusiden testuingurusoziolinguistikoakmuga dezakeerabilera hori.Pertsona askoarduratuta daudegai horrekin,beldur baitira ezoten dutenirlanderaerabiltzekogaitasunagalduko hura ezerabiltzeagatik.
Jon Walsh – Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 84
ditut irlanderaz hitz egiteko aukera berdinak eta uste dut irlandera okerrera
egin duela […] Raidió na Gaeltachta [irlanderazko irratia] entzuten dut autoan
lanerako bidean eta lanetik bueltan eta unibertsitateko lagunekin hitz egiten
dudanean guztietan irlanderaz egiten dut gehienbat // baina egiari zor uste dut
lehen baino gutxiago egiten dugula irlanderaz gure artean ehuneko 60 edo
agian 50 izango da orain // ohitura galtzen ari gara.
Suposatzen dut hizkuntzari kalte egiten dion gauzetako bat ezjakintasuna dela
badago jendea hortik zehar gai dena eh irlanderaren garrantzia azaltzeko eta ir-
landeraren aberastasuna azaltzeko ingelesdunei hots hizkuntza ezin hitz egin
dezakeen jendeari edo hura irakurri edo ulertzeko aukerarik ez duen jendeari //
garrantzitsua da / erakundeetan modu aktiboan parte hartzeari dagokionez nik
ez dut hain interes handirik alde horretako gauzetan baina gustu handiz emango
nuke denbora idazten hitzaldiak emateko alegia Irlandako jendeak hizkuntzari
buruz gehiago jakitearen alde nire aletxoa jartzeko / pozik egingo nuke baina ez
nintzateke manifestazioei edo horrelako gauzei begira egongo (G1, 126).
Guraso direnhiztun berriekera askotako
bizipenak izandituzte etxean
irlanderaerabiltzearidagokionez.
Batzuek adierazidute etxeanirlanderaerabiltzea
erabaki dutela,edo ingelesa etairlandera biak
batera. Haurrek,ordea, ez dutebeti irlanderaz
ondo hitz egitenikasten edo ez
daude irlanderazhitz egiteko
prest.
Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia – Jon Walsh
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 85
Pixkaka-pixkaka zenbait erakundetan parte hartzen hasi ginen Glór na nGael
hizkuntza sustatzeko taldean esaterako eta badakizu irlanderaz eta komunitatean
eta irlandera sustatzen eta em haurrak izan genituenean bada interesa genuen
zera ospakizun guztietan zera bataiatzea edo eskolan hasi zirenean // irlanderako
[irlanderako izenak] izenak hautatu genituen // eta irlandera hain zen / tokia
egin genion irlanderari etxe elebiduna zen nolabait badakizu eta parte hartu
genuen / [toki izena] herrian Gaelscoil bat sortu zenean (B4, 10).
Eta irlanderaz hitz egiten zenien gazteak zirenean? (B4-I, 70).
Bai tira badakizu nolakoak diren gazteak zenbaitetan // gurasoek gauza bat
izugarri gogoko izan eta paso egiten dute baina pixkaka-pixkaka urteak bete
ahala burutsuagoak dira eta suposatzen dut ulertuko dutela / hizkuntzaren eta
kulturaren esanahia bai (B4, 71).
y
Jon Walsh – Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 86
Jendearen identitatean hautsi ez den tarte hori izatea nahiko garrantzitsua da
// gure aurreko belaunaldiekin gure arbasoekin lotura bat dugula sentitzen du-
gunontzat eta horrenbestez nahiko filosofikoa da eta ez nau asko kezkatzen
egunerokoan baina hala ere em de facto lotura hori askoz baliotsuagoa da
hautsi gabe baldin badago hautsita badago baino Man uhartean gertatu bezala
adibidez (G15, 60).7
Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia – Jon Walsh
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 87
Hitz egitea� niri bost LF badakit soinuak oso garrantzitsuak direla baina are ga-
rrantzitsuagoa da ahalegintzea ezta // Ez naiz Gaeltacht eremukoa ez dakizu
eta ez naiz inoiz ere ez han bizi izan Dublingo irlandera dut kito ez da besterik
ez dakizu? Eta ahalegintzen naiz eta beste pertsona bat naiz irlanderaz hitz
egiten duen beste pertsona bat naiz (B6, 199).
Nire hizkuntza da bai baina em sentitzen dut / Gaeltacht eremuko jendeak nik
baino gehiago / nik baino indar handiagoz duela berezkotzat (G20, 144)
Zergatik? (G20-I, 145)
Tira bada / bada Gaeltacht komunitate batekoak direlako edo irlanderaz mintzo
den komunitate bateko kide direlako baina ni irlanderaz hitz egiten duen
familia batean sortu nintzen ingelesez mintzo den komunitate baten barruan
eta horregatik (G20, 146)
Beraz Gaeltacht eremuko hiztunek jabetza edo eskubide handiagoa dute hiz-
kuntzaren gain? (G20-I, 147)
Ez dut uste eskubide handiagoa dutenik baina baliteke nik baino jabetza han-
diagoa izatea eta nik baino eskarmentu handiagoa dute baita ere irlanderaz
bizi direlako bizitza osoan ni ez bezala (G20, 148)
y
Txosten honekerakusten duhiztun berrienjatorrisoziolinguisti-koak eraaskotakoakdirela, bai hazidiren familiaridagokionez, baihezkuntzasistemarenesperientziaridagokionez ere.Gehienekingelesa besterikez dute izanetxean hazteaneta eskolan ikasidute irlanderaz.
Jon Walsh – Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 88
Ikerketakerakusten du
irlanderarekinizandakohezkuntza
esperientziaguztiak ez direlanegatiboak izan,eta esperientzia
positiboek jendeabultza dezaketela
hiztun berribilakatzera.
Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia – Jon Walsh
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 89
l
Hiztun berribilakatzekotrantsizioa egitenduen jendearenkopurua nahikotxikia da etahiztun berrihoriek beraienhelburuak beteohi dituzteoztoponabarmenakgaindituz.Gehiago ikertubeharko litzatekehiztun horienideologiak etaidentitateak etairlanderarenetorkizunekobilakaeran izandezaketeneginkizunahobeto ulertuahal izateko.
Jon Walsh – Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 90
Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia – Jon Walsh
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 91
Jon Walsh – Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 92
Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia – Jon Walsh
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 93
Jon Walsh – Irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 94
l
y
y Defendatukodugu ikerketasoziolinguistikoekkategoriaidentitarioakbaztertu etapraktikalinguistikoenerregistro etaebaluazio zehatzeta anitzaklehenetsi beharkolituzketela.
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 96
Ikerketasoziolinguistikoek
eragin zuzenadute jendeak
egoerasoziolinguisti-
koaz pentsatzen(eta sentitzen eta
egiten) duenguztian. Eta,
beste aldetik ere,arrunt zabaldudiren ideiek,
edotamugimenduideologikoaktiboek
defendatzendituzten
burubideek,eragin handiadute ikerketateknikoetan.
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 97
Hala, egunerokopentsamenduanaurretiaz eraikidiren objektuakberezko objektuerrealtzat jotzenditugu, halaeginda aurkituditugulako etahori delakoarrazoizko etazentzuzkoa.Baina, nolaeraiki dituguobjektu horieketa norainobehartzen dituztegureerrealitateak?
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 98
Diskurtso-praktika gisa,
estatistikadiskurtsoak hiruezaugarri ditu(Urla, 2012:
112): (1) ikuspegiholista, edo
makroskopikoa,bultzatzen du
(areago, ikuspegimakroskopiko
legitimo bakarraizatea lortzen
du); (2)normalizatzaileada (normala zerden ezartzen du);
eta (3)sailkapenakeginez efektu
erabakigarriakditu
errealitateareneraikuntzasozialean.
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 99
Zenbakiakborroka-eremusinbolikoandaude; etaborrokarakoarmak direnmoduan,errealitatesozialaeraikitzeko etaeraldatzekobaliabideak dira.Baina,horrexegatik ere,zenbakiek haiekerabiltzendituztenenasmoen kontradoazen efektuakizan ditzakete.
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 100
Hizkuntzenegoera soziala
ikertzen deneanzeharka edo
zuzen maiz ikertuda zein diren
hiztunen iritziak,jarrerak, balioak,diskurtsoak, eta
halako disposiziopsikosozialak.Gutxiagotan,
berriz, zein denhiztun haiek
eurentestuinguru
(sozio)linguistikoei buruz dituztenpertzepzioak eta
nola eragitendieten euren
hizkuntzapraktikei.
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 101
y
Dialektologianedo hizkeren etaerregistroenbalio eta estatussozialarenikerketankontuan hartubada ere,hiztunenezagutzasoziolinguistikoaez da aski landu.Sinesmen etairudikapenhoriek, hala ere,elikatu dituztetxosten adituek .Eta, jakina,ondorio errealaskoak izatendituzte txostenhoriek.
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 102
Oso arretahandia emanbehar zaie bai
ikerketaren bidezeraikitzen direnerrealitateei, baiikerketa haietan
sustatzen etabermatzen diren
errealitatesozialei etalegitimatzen
diren politikei.
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 103
“The normalization efforts of the last quarter century have produced, to borrow
philosopher Ian Hacking’s phrase (1982), an “avalanche of numbers.” From
the census and surveys of the early eighties to ever more rigorous quantifications
of the “linguistic landscape” have come pages and pages of statistical surveys,
pie charts, bar graphs, and percentages, telling us among other things who
reads Basque, who can write it, who learned it at school, who learned it at
home, how much it is spoken, and their demographic characteristics.” (Urla,
2012: 111).
Zein daeuskararenESLan eraginaizan dutenikerketek erabiliduten unitatenagusia?
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 104
Zerbaitkuantifikatu
bada, hiztunakizan dira. Etahaien bitartez,
erabilerak edotagaitasunak.
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 105
Zientziareneskutik,euskalgintzakberak ekin zioneuskaldunak etaeuskararenerabilerazenbatzeari.Hasierako lanekberdintzen zuteneuskaraz hitzegitekogaitasuna, hitzegitea etaeuskaldunaizatea.
Geroago, 70.hamarkadan,ezagutza-gaitasunarigehitu zioten baierabilera, baijarrera ere.
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 106
BILA hizkuntza-bilakaerarentipologia da,
zehatzago esan,ama-hizkuntzaeta hizkuntza-
gaitasunaneurtzeko erabiliziren kategoriak
gurutzatutaagertzen direntipoen bilduma
da.
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 107
2011ko Maparendatuen arabera,Bilbon 15-19adin tartean%60,4 diraeuskaldunak, 10-14 tartean%75,3, eta 5-9tartean %68,8.Baina, operaziohau borobiltzeko,gutxitzen doankategoria batdiseinatu zutenikerlariek:erdaldunak(euskaldunak etaeuskaldunhartzaileakkategoriekinbatera). Maparenarabera, aipatuditugun adintarteetan Bilbokoerdaldunak ezdira asko: 16,9,6,7, 7,3, hurrenezhurren (V MapaSoziolingusiti-koa, 2014: 54).
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 108
Hasiera bateanhitz egiteko era
zein denadieraziko zuen
euskaldun hitzak,baina kontzeptuairauli dela esanliteke: euskaraz
egiten du =euskalduna
esatetikeuskalduna =
euskaraz egitendu uste izatera
pasa baginabezala.
Euskararenegoera gaiztotuahala, baliabide
praktiko-kognitiboa izan
zitekeena,maxima morala
bilakatu zen:euskalduna ez
zen izangoeuskaraz hitzegiten zuena,euskaraz hitz
egin behar zuenabaizik.
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 109
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 110
Gehienekeuskaldun,
erdaldun etahalako etiketen
karga linguistiko(garbi eta huts)
horri kargaetniko, politiko
edotasoziokultural
larriak eranstendizkiote. Hori
baita kategorienerabilerapraktikoa.Hizkuntza
biziberritzeaahalegin
ideologiko,politiko eta
kulturala da, ezsoilik jarrerak
eta iritziaksailean,
gaitasunak etakategoriak
asmatzean etazehaztean ere
bai.
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 111
Oso agerikoa daInkestaSoziolinguistikoetan hiztunek ezdutelaeuskararenerabilera espazioorokor bateanneurtzen (hau da,ez duteerreferentzia-espazio bera), ezdituzteparametroberberakerabiltzen, eztaneurtzekosistema berberaere.
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 112
“Hala ere, nortasunari dagozkion desberdintasunik handienak hizkuntza-gaita-
sunaren araberakoak dira (ez jaio-tokia) (…) hamar elebidunetik zazpik (%71)
dute bere burua euskal herritartzat soilik; elebidun hartzaileen artean portzentaia
erdira jaisten da (%36) eta bikoiztu euskal herritar eta espainol edo frantsestzat
dutenena (%25etik %55era). Azkenik, erdaldun elebakarren artean bere burua
euskal herritartzat soilik dutenak zazpirena dira (%11), euskal herritar eta
espainol edo frantsestzat dutenen portzentaia mantendu egiten da (%56) eta
oso egiten du gora bere burua espainol edo frantses soilik dutenen portzentaiak
(%22)” (II Inkestan, 1997-1998: 29).
Baina zein izanzen galderaren
terminoa: euskalherritarra edo
euskalduna? Zeinhizkuntzatan
jaso dainformazio hori?Inkestak ez du
datu horiematen. Baina,erdaraz vascoagertzen zen
bitartean,euskaraz euskal
herritarra erabilizen (erdaraz ez
zen erabiliciudadana/o
vasca/o).
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 113
Zentsuak etaerroldakModernitateanbanakoakzenbatzeko,aletzeko etaantolatzekoasmatu ziren.Estatumodernoengobernamenduteknologiak direnaldetik, banakoaeta osotasunaizan dituzte betiaztergai eta xede.
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 114
Horrez gain,dakigunaribegirada
makroskopikotekniko etaadituaren
legitimazioaeransten
diogunean,jakintza
legitimatzeazgain, uste ohi
dugu eragitekoahalmen
handiagoa izangodugula. Baina,
gaur egun, eragintresna horien
lekuanharremanak eta
jokaerakerregistratzekoteknologia etametodo berriak
agertzen ari dira,eta eragiteko
moduak erabatiraultzen(kasurik
aipagarriena,jakina, big dataderitzona da).
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 115
Baditugupraktikalinguistikoakzuzeneanneurtzendituztenak, etapraktika horiekgehiago izandaitezenbeharrezkoneurriak zeindiren zehaztensaiatzen direnak,baita bide hartanaurrera egitenden ebaluatzendutenak ere.
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 116
Hiztunensubjektibotasunagainditzen delaegia bada erehein batean
subjektibotasunaeta
aldakortasunaikerlarien alderaigaro daitezke.
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 117
y
Arlokuantitatiboan,berriz, honako biezaugarri hauekbetetzen dituztenerregistroaklehenestenditugu: (1)praktika jakinbat beretestuinguru edopraktika-eremuan ikertzea(denbora,espazio,harreman edotapraktikairizpideekmugaturikoesparrua) eta (2)eremu horietakokasu guztiakkontuan hartzea.
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 118
Asko salatu daIKT berriakkontrol- eta
zapaltze-teknologiak
direla, askatze-teknologia ezin
eragingarriagoakdirela
aldarrikatu denbezainbeste.
Hemen hizkuntzagutxituak
biziberritzealdera eraman
nahi ditugukontrol- etamenderatze-ahalmenak.
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 119
Baina, ikerketanez dugueuskalgintzaantolatuarenlana neurtu,baizik etaUdalarenzerbitzu batenaurrean jendeakdituenerantzunak.
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 120
1. irudia: Mezuen bolumena (iturria: egileak)
Lehenengourratsa, beraz,
hizkuntzakzenbat erabilidiren neurtzea
izan da, etakontuetan nahiz
haietatiksortutako
komunitateetaneuskararenerabilera
zenbatekoa izanden alderatzea.
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 121
2. irudia kontuek erabilitako hizkuntza (egileak)
3. irudia: komunitateak erabilitako hizkuntza (egileak)
Kontu ofizialetanhizkuntza-praktikagehienak erdarazegin dira (asmopolitikoahizkuntzenparekotasunaizan arren), etahandik eragindiren erantzuneta beste jardungehien-gehienakere erdaraz izandira: erdara haziegin dakomunitatean.
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 122
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 123
4. irudia: @getxogazte kontuaren komunitateaEuskarazkoertzak gutxiagoizan arren,badakigu ezarrizirenkomunikazioenkopuruahandiagoa dela.Hemen ereetiketatu dituguhizkuntza bateaneta ez besteanjarduteko joeraduten kontuak,horrelahizkuntzapraktiken sareakditugu.
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 124
5. irudia: @getxogazte kontuaren euskarazko sarea.
6. irudia: @getxogazte kontuaren erdarazko sarea.
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 125
Erakundearenaldetik euskaraksostengu etasustapen argirikizan ezeankomunikaziopraktikak kasikosorik erdarazegiten dira.
Erakundearenaldetik hala-holakosostengurikizaten deneanere.
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 126
y
Ikerketa honekerregistromoduan
zentzurik izandezan, aldian-
aldian errepikatubeharko litzateke
eta besteerregistro
batzuekin osatu.
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 127
Errealitatesoziolinguistikoaharremansozialetanhautemandakoeta bizitakopraktiketan etabalioa nahizzentzua ematendizkietenmetapraktiketanaltxatzen da.Norberarendisposizioak(gaitasunakbarne) soilikpraktikadirenean duteeraginik jokosozialetan, hauda, egoeraeratzen partehartzen dutenneurrian.
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 128
Funtsean,banakatze horrenbi alderdi bainoez ditugu ikusi:
bataepistemologikoa(kategoriak) eta
besteametodologikoa
(auto-azterketaketa aitorpenak).
Eta bestelakoildo bat
defendatu nahiizan dugu:errealitate
soziolinguistikoaren unitatetzat
praktika(soziala) jotzen
duen ikerketa etaulertze-ildoa.
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 129
l
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 130
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 131
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 132
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 133
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 134
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 135
Eduardo Apodaka eta Jordi Morales – Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:erabilera sustatzeko neurriaren bila
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 136
Hiztun kategorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara: erabilera sustatzeko neurriaren bila –Eduardo Apodaka eta Jordi Morales
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 137
y Nerabeekinegindakoikerketaesploratzailebaten bidezgeneroak euskaraeta bestehizkuntzenerabileran izandezaketengarrantziazmintzatuko naiz.
Jaime Altuna Ramírez – Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 140
y
Generoperspektibarekin
egindakohizkuntzaren
azterketasozialaren bidez,
emakume etagizonen arteko
gizartedesberdinkeria
ikusarazidaitekeela uste
dut.
Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara – Jaime Altuna Ramírez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 141
Behatutakopraktiken ohikojasoketa egiteazgain, elkarrizketainformalakbideratu nitueneta Haurtzaro etaNerabezaroarenAntropologianproposatzendiren zenbaittalde-dinamikaerabili nituen.Talde-dinamikenbidez gazteenegunerokotasunera hurbiltzeazgain, eurendiskurtsoak jasonahi izan nituen.
Jaime Altuna Ramírez – Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 142
y
Hitz bat erabiltzen dudanean -esan zuen Humpty Dumpty-k mesprezu handiko
doinuz-, hitz horrek nik aukeratzen dudana esan nahi du… ez gehiago ezta gu-
txiago ere. Kontua zera da – esan zuen Aliziak- ia eragin dezakezun hitzek hain
gauza desberdinak adieraztea. Kontua zera da – esan zuen Humpty Dumpty-k-
aruemailea nor den, horixe da dena.5
Praktika-komunitatearenideia oso tresnabaliagarria da
ikerketasoziolinguisti-
koen bidezbiltzen diren
datuak gizartetestuinguruzehatzetan
kokatu ahalizateko eta
gertatzen direnhizkuntza-dinamikak
hobeto ulertzeko.
Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara – Jaime Altuna Ramírez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 143
Mendebaldekoegungogizarteetanbereizketakulturarensozializazioarenbidez ezartzenda: “mutilak etaneskak, hau da,etorkizunekogizonak etaemakumeak,balio etaprintzipiodesberdinekineraiki behar dira,eta euren bizitzeizentzudesberdinakeman, heldubihurtzeangizartean funtziodesberdinak -etahierarkizatuak-bete ditzaten”.
Jaime Altuna Ramírez – Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 144
Azken urteetakofeminismoaren
identitateaosatzeko
prozesuareninguruko
planteamenduberritzaileak
iradokitzaileakdira
hizkuntzarenbidez osatzen
dugun identitateprozesuaulertzeko.
Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara – Jaime Altuna Ramírez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 145
y
Azken bimendeetanEuskal Herrianhizkuntza-ordezkapenprozesuak etaemakumeenbazterketakantzekoprozesuak izandituzte. Biak arlopublikotik kanpogeratu ziren, etaazkenhamarkadetan“etxetikateratzeko”ahalegina handiaegin bada ere,oraindik, baieuskararenbiziberritze-prozesuan baiemakumearenaskapenean erebide luzea egitekedago.
Jaime Altuna Ramírez – Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 146
y
Zazpi urte eta sei hilabete!- errepikatu zuen Humpty Dumptyk pentsakor-. Adin
deserosoa. Orain, nire aholkua entzun nahi izango bazenu, esango nizuke:
“gelditu zazpi urteetan”… baina beranduegi da.
Euskararentransmisioareneta zaintzaren
paperaemakumearenbizkar geratuziren, nolabaiteuskararekiko
ardurafemeninoa
indartuz. Azkenmendearen
diskurtsoetan etapraktiketanlotura hori
konstante gisaagertu zaigu.
Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara – Jaime Altuna Ramírez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 147
Jaime Altuna Ramírez – Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 148
M1: Ez duzuenak egiten kirola…
N1: Bai egiten degu, ez degu egiten futbola, baina bai egiten degu kirola.
(Lezoko gazteak, 13-14 urtekoak)8
M1: Nik ez det ia erabiltzen mobila.
N1: Bai! Ixo! Ez dezu edaten, ez zera ateratzen gauetan, ez dezu mugikorra
erabiltzen, o sea!… Kar, kar, kar…Ez dezu erderaz hitz egiten…
M2: Ez dauka “vida sozialik”
(Lezoko gazteak, 13-14 urtekoak)
Lezon etaPasaian garatududan ikerketan
nahiko argiikusten danerabeei
euskarak gauzahandirik ez dielaeskaintzen eurengazte-identitatea
eraiki ahalizateko:
euskararekinlotzen duten
guneak batez ereeskola eta etxea
(neurritxikiagoan) dira.
Bainanerabezaroangune horiekgarrantzia
galtzen duteaisialdiko
jardueren aldean.Eta aisialdi
eremuangaratzen dituzten
praktikanagusienetan
(kirola, musika,komunika-bideak…)
euskararenpresentzia oso
apala da.
Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara – Jaime Altuna Ramírez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 149
Galdera: Kalean zaudetenean zer hizkuntza entzuten da? Nola egiten duzue?
N6: Normala… Ez da euskaraz ez da erderaz
Galdera: Zer da normala?
N6: Normala…
N8: ¿El qué? Ez naiz enteratu
N6: …hori da normala: “el que ez naiz enteratu”
(Pasai Donibaneko nerabeak, 13-14 urtekoak)
Nerabezaroangaztelaniaz hitzegiteko daudenmotiboakaipatzerakoangaztelaniarenprestigioa etaeuskararenprestigioa (eza)behin eta berriroagertzen da, etaargi dagohizkuntza batenprestigioahizkuntza-ideologia dela.
Jaime Altuna Ramírez – Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 150
M7: igual mutilak iniziatiba gehio.
N12: mutilak mugituagoak dira, beti. Gure adinean mutilak dira mas “goazen
hau egitera!” eta neskak egoten gea geldik.
Pasai Donibaneeta Lezoko
nerabeen arteanneskek euskaragehiago egiten
dutelaondorioztatu
nuen. Gaztetxoekhala identifikatu
zuten etabehaketetanhorrela dela
berretsi ahal izannuen. Neskek
gehiagoerabiltzeko bi
arrazoi ematenzuten: hizkuntza-
prestigioa etaaisialdikopraktikak.
Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara – Jaime Altuna Ramírez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 151
Galdera Eta zergatik uste dezue gertatzen dela hori?
M7: Mutilak guay-ago direlako.
N12: Ui! Miralo! Kar, kar…
M7: A ver! Esan nahi det trolakin, ordun… pues azkenean guaya dena
gazteleraz egiten du ta ordun, azkenean, guay izate horrekin ohitura bat
hartzen dezu eta ya zaila da aldatzea.
(Lezoko nerabeak, 16 urtekoak)
Nerabeek maizjasotzen duteeuskaraerabiltzekoagindua, baina,mutila izateakmutilei ematendien posiziotikerrazagoa duteagindu horriaurre egitea,batez ere, haurreieta transmisioarioso lotutadagoen aginduadela konturatzendirelako. Neskak,ordea, besteposizio bateandaude.
Jaime Altuna Ramírez – Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 152
M7: Hor ginen sei mutil bakarrikan ta hamar minutu hizketan lasai…
N12: Kar, kar, kar, kar… Hamar minutu… (barrez). Ez dago gaizki (ironiaz)
M7: Atsalde osoa ezingo genuke. Atsalde osoa mutilen artean… gu astuak
gera. Igual neskak hitz egiten dute mutilez xuabego edo, ez dakit. Mutilak ahal
degu hitz egin xuabe, baino gaudenen talde handian, hasten da bat berotzen,
beste harek txorrada bat esaten ta ordun… Ez da modu berdina.
N12: Nesken artean arratsalde osoa egoten gara hitz egiten. Beti dago zerbait
kontatzeko.
(Lezoko gazteak, 16 urtekoak)
y
Lezon etaPasaian egindako
ikerketannerabeak helduen
munduarenemaitza etaispilu direlaondorioztatu
nuen: nerabeenmundutik
gustukoa ezduguna, helduen
mundutikgustatzen ez
zaiguna da. Etaondorio horrekberdin balio du
hizkuntza-praktikak
deskribatzekoeta, baita, generodesberdinkeriazhitz egiteko ere.
Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara – Jaime Altuna Ramírez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 153
l
Jaime Altuna Ramírez – Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 154
Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara – Jaime Altuna Ramírez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 155
Jaime Altuna Ramírez – Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 156
Genero-identitatearen hizkuntza jokoa. Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza-praktiketara – Jaime Altuna Ramírez
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 157
1/HIZKUNTZ PERFILAK2/LURRALDETASUNA3-4/EUSKARAREN ERABILPENARENNEURKETA5/KATALANERAREN NORMALIZAZIOA6/EUSKARAREN HERRI-MUGIMENDUA7-8/HERRI BALTIKOAK9/HIZKUNTZA ETA BOTERE POLITIKOA10/IRAKASKUNTZA ETA HIZKUNTZ: NORMALIZAZIOA11/EUSKARAREN NORMALKUNTZA LAN MUNDUAN12/HIZKUNTZEN GEROA EUROPARBATASUNEAN13-14/EUSKARAREN EZAGUTZA ETAERABILPENA15/IRLANDERA GAUR EGUN16/EUSKARAREN GIZARTE MUGIMENDUA ETORKIZUNEAN: EDUKINAK ETA EGITURAK17/EUSKARAREN ERABILERARENNORMALIZAZIOA HEGO EUSKAL HERRIKOADMINISTRAZIOAN: PLANGINTZENAZTERKETA18/TXEPETX-EN HIZKUNTZEN TEORIASOZIALA HAMAR URTE ONDOREN19/HIZKUNTZ HERIOTZA20-21/HIZKUNTZ PLANGINTZA KATALUNIANETA EUSKAL HERRIAN22-23/SOZIOLINGUISTIKAZKO INKESTAK:DATUAK ETA GOGOETAK24/EUSKARAREN ERRONKA TEKNOLOGIABERRIEN AURREAN25/UNIBERTSITATEKO HIZKUNTZANORMALKUNTZAN BI EREDU:EUSKAL HERRIA ETA BELGIKA26/EUSKARAREN: EGOERA NAFARROANIKERTZAILEEN BEGIRADAPEAN27/EUSKARA BATUAK 30 URTE28/EUSKARAREN KALE ERABILPENA EUSKALHERRIAN29/HIZKUNTZA GUTXIAGOTUAK JUSTIZIAADMINISTRAZIOAN30/SUOMIERAREN NORMALKUNTZAZ31/EUSKARAREN ALDEKOGIZARTE-MUGIMENDUA ETA EKB,AZKEN 25 URTEAK GAINBEGIRATUZ32/NEURKETA SOZIOLINGUISTIKOAKEUSKAL HERRIAN33/ADDENDA. 1-30 ZENBAKIETANARGITARATURIKOAREN ADDENDA34/UEMA 1991-2000 35/HIZKUNTZA ESKUBIDEAK ETALEGE EREMUA 36/HIZKUNTZA GUTXITUA, BIZI IRAUPENAETA NORMALKUNTZA37/EUSKAL SOZIOLINGUISTIKA INSTITUTUA
SORTZEN. SINPOSIUMA38/HIZKUNTZA ESKUBIDEAK EREMUPRIBATUAN, ETIKETA TOKIKO HIZKUNTZAN39/ESLOVENIA40/QUEBEC41/ERABILERA, LABIRINTOTIK SUKALDERA42/HIZKUNTZA NORMALKUNTZAHIZKUNTZA ERREPERTORIOAREN BIDETIK43/KALE ERABILERAREN IV. NEURKETA 2001EMAITZAK, AZTERKETAK, GOGOETAK44/EUROPAKO BATASUNAREN GEROA I:HIZKUNTZA ARLOKO ESKUMENENKUDEAKETA45/EUROPAKO BATASUNAREN GEROA II:HIZKUNTZA GUTXITUAK EUROPAKOBATASUNEAN46/EUSKARA AZTERKETA “MAKROETAN”ETA EGITASMO BERRIETAN 47/DONOSTIA-BAIONA EUROHIRIA48/EUSKAL ERREPERTORIOAHEDABIDEETAN49/HEZKUNTZA MUNDUA ETA HIZKUNTZABERRESKURAPENA50/UNIBERTSITATEA ETA ETA EUSKARA51/LANBIDE HEZIKETA ETA EUSKARA52/EUSKARA ETA ETORKINAK53/EUSKARAREN ERABILERAREN BILAKAERA 54/EUSKARAREN ERABILERAREN ETANORMALIZAZIOAREN AZTERKETAUDALETAN55/EUSKARAREN ERABILERAREN ETANORMALIZAZIOAREN AZTERKETAEAEKO ADMINISTRAZIOAN56/EUSKARAREN JABEKUNTZA ESKOLAN57/EUSKARAREN ERABILERA ENPRESETAN58/EUSKARAREN ERABILERANAFARROA GARAIAN59/EUSKARAREN EGOERA IPAR EUSKALHERRIAN60/UNIBERTSITATE AURREKO HIZKUNTZAEREDUEN BALORAZIOA ETAPROPOSAMENAK61/UNIBERTSITATE MAILAKOSOZIOLINGUISTIKAREN IRAKASKUNTZA 62/HELDUEN EUSKALDUNTZE-ALFABETATZEA 63/EUSKARAREN ERABILERAESKOLA-ORDUZ KANPO 64/KALE NEURKETAREN V. NEURKETA, 2006. EMAITZAK, AZTERKETAK, GOGOETAK65/EUSKAL HERRIKO KULTURAK ETAEUSKARA66/TEKNOLOGI BERRIAK ETA EUSKARA67/ERRAMUN BAXOKEN OMENEZ68/HEDABIDEAK ETAEUSKARA-PLANGINTZA69/HAUSNARTUEUSKAL SOZIOLINGUISTIKA SARIAK
70/EUSKARAREN LEGEAK71/JOSE LUIS ALVAREZ ENPARANTZATXILLARDEGIREN OMENEZ72/ZEIN HIZKUNTZA HITZ EGITEN DUKOMUNIKAZIO GIZARTEAK? 73/EUSKARA LAN MUNDUAN…LANEAN!74/II. HAUSNARTU EUSKAL SOZIOLINGUISTIKA SARIAK75/EUSKARAREN PRESENTZIAUNIBERTSITATEAN76/BAT ALDIZKARIAREN XX. URTEURRENA (I)77/BAT ALDIZKARIAREN XX. URTEURRENA (II)78/III. HAUSNARTU EUSKAL SOZIOLINGUISTIKA SARIAK79-80/DIGLOSIAREN INGURUANHIZKUNTZA-EKOLOGIA EUSKARARENINGURUNEAN81/HIZKUNTZA-EKOLOGIAEUSKARAREN INGURUNEAN82/IV. HAUSNARTU EUSKAL SOZIOLINGUISTIKA SARIAK83/KULTURGINTZA EUSKARARENGARABIDEAN 84/HIZKUNTZEN KALE-ERABILERARENVI. NEURKETA, 2011. EUSKAL HERRIA 85/V. HAUSNARTU EUSKAL SOZIOLINGUISTIKA SARIAK86/EUSKARAREN FRAMING BERRIAZ87-88/EUSKAL SOZIOLINGUISTIKAIKERKETA. AZKEN URTEOTAKO BEGIRADA89/VI. HAUSNARTUEUSKAL SOZIOLINGUISTIKA SARIAK90/LURRALDE-ANTOLAKETA ETAHIZKUNTZA91-92 /EUSKARA ERABILTZEKO PLANAKBERRITZEN 93/VII. HAUSNARTU EUSKAL SOZIOLINGUISTIKA SARIAK 94/TRANSMISIOAREN MOLDE BERRIAK 95/LURRALDEAREN ETA HIZKUNTZARENARTEKO LOTURAK 96/AHOZKO KOMUNIKAZIOA ESKOLAN97/VIII. HAUSNARTU EUSKAL SOZIOLINGUISTIKA SARIAK98/EUSKALTZALETASUNAREN AKTIBAZIOA 99/EUSKARAREN BILAKAERASOZIOLINGUISTIKOA (1981-2011). (I) TRANSMISIOA, GAITASUNA ETAJARRERAK100/EUSKARAREN BILAKAERASOZIOLINGUISTIKOA (1981-2011). (II) ERABILERA101/UNIBERTSITATEAREN ERANTZUKIZUNSOZIALA EUSKARAREKIKO102/IX. HAUSNARTU. EUSKAL SOZIOLINGUISTIKA SARIAK(II) ERABILERA103/EUSKALTZALEEN TOPALDIA:EUSKARAREN HERRIA, ZUBIAK ETAPALANKAK
Eskuratu BAT aldizkariaren aurreko zenbakiaka
1 – 63 zenbakiak: ALE BAKOITZA 3.00 euro (1., 3-4., 5., 7-8., 10., 11., 15., 16. 17., 22-23. eta 30. zenbakiak agortuta)
64 – 103 zenbakiak: ALE BAKOITZA 10 euro * Bidalketa gastuak eroslearen kontu
Soziolinguistikaaldizkaria
AGORTUA
AGORTUA
AGORTUA
AGORTUA
AGORTUA
AGORTUA
AGORTUA
AGORTUA
AGORTUA
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 158
y IXA ikerketa-taldeak hogeitazortzi urtekoibilbidea duHizkuntzarenProzesamen-duaren (HP)alorrean lanean.
Lan honekin,ikerketa-lerrohoni heldu nahiizan diogu kode-alternantziaaztertzekobaliabideinformatikolagungarriakgaratuz.
Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral – Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 160
Daude…, daude cardiacos… eh? …eta ziren una cuadrilla.
Zu zer moduz en la Uni? Eta zer moduz daude los de clase?
Maritxuk izan zuen problema bat avec la clavicule Gaxinto ateratzen da au balcon
de la mairie
Pagatzen zuen mila bortz ehun libera, quinze cents francs.
Kode-alternantziaz hitz
egiterakoannahiz
idazterakoan bihizkuntza edogehiago batera
erabiltzendirenean
gertatzen da, hauda, hiztun
elebidun edoeleaniztunakelkarrizketa
berean bihizkuntza,
hizkera nahizerregistro, edo
gehiago,txandakatzen
dituenean.
Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena – Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 161
Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral – Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 162
Kode-alternantzia ez
da hizkuntzarengabeziari lotuta
dagoenfenomenoa;
aitzitik, hiztunelebidunek edoeleaniztunek
helburukomunikatibo
zehatz batzuekinerabiltzen dutenfenomenoa deladiote adituek.
Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena – Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 163
Sare sozialetanmintzidatzitakomezuekinosatutakocorpusakteknologiarenlaguntzarekinbildu nahiditugu, kode-alternantziaaztertzeko aukeraemango digutencorpusakosatzeko.
Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral – Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 164
y
Kode-alternantziaaztertzeko
corpusak biltzeada, beraz, lanhonen helburu
nagusia, eta xedehori lortzeko
funtsezkourratsak dira
iturrien bilaketa/identifikazioa,
corpus gordinenbilketa,
hizkuntzen edotaerregistroen
identifikazioa etacorpusaren
biltegiratzea.
Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena – Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 165
CRFek aurreikuspena egiteko sekuentziako elementu bakoitzari buruzko infor-
mazioa jasotzen dute eta, informazio horren arabera, predikzio bat proposatuko
dute. Predikzio hori, ordea, ez da beste proposamen guztiekiko independentea
izango, Viterbi izeneko algoritmo bat erabilita irteerako sekuentzia optimoa
proposatuko du ereduak.
Twitter saresozialera soilikmugatu gara,beste saresozialak kontuanhartu gabe, etaerregistroformala eta ez-formalarenarteko bereizketaautomatikoabazterrean utzidugu momentuz.
Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral – Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 166
y
Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena – Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 167
Kode-alternantziaerakusten dutenadibideakdituzten txioakiragazketaheuristiko bidezeta manualkieskuratu dira.
Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral – Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 168
1. irudia: Anotatzeko interfazea
Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena – Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 169
1. taula: Eskuz anotatuko corpusaren ezaugarri orokorrak
Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral – Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 170
2. taula: Anotatzeko etiketa bakoitzari dagokion txio kopurua
3. taula: Tresnaren ebaluazioari dagozkion emaitzak
Ikasketaautomatikoko
beste metodoekinegiten den
bezala, sortu dentresna ebaluatuegin da garatuden tresnaren
kalitateazenbaterainokoa
den jakiteko.
Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena – Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 171
2. irudia: Txioak biltzeko web-aplikazioaren interfazea
Tresna hauhobetzekobeharraaurreikustendugu, eta orainegiteke utzi direnatazak bukatzekoeta integratzekobeharra ere bai(besteak beste,txioen sailkapenglobala edotamezu formal/ez-formalenbereizketa).
Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral – Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 172
1. “Mila esker Kilometroak #lekaixoka Muchas gracias a toda la peña!
EGURRA#PresoakEtxera#ELKARTASUNTAUPADAK@MaukaMusik@…”
2. “Paz Vega,nerviosa e ilusionada con el Premio al Cine Latino que recibirá
hoy en el #65SSIFF Zorionak!! https://t.co/iM885IrVOc”
3. “RT @NHEkhimena: Nabarra #KataluniarekinBat independentziaren alde!
\nNabarra #ambCatalunya per la independència!…
y
HizkuntzarenProzesamen-
duaren alorretikekarpen
interesgarriakegin ditzakegu
kode-alternantziaren
analisi sakonetanlaguntzeko,baliabide
informatikoakgaratuz.
Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena – Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 173
l
Hizkuntzala-ritzarenikuspuntutik,berriz,interesgarriaizango da biltzenden corpusagramatikalkiaztertzea, hau da,hizkuntzamatrizea etahizkuntzatxertatuakidentifikatu etakode-alternantziarenezaugarrigramatikalakaztertzea,informaziolexikoaz gainmorfosintak-tikoari ereerreparatuz.
Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral – Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 174
Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena – Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 175
Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral – Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 176
Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena – Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 177
Larraitz Uria, Iñaki Alegria eta Ander Corral – Kode-alternantzia aztertzeko hizkuntza-teknologien ekarpena
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 178
aldizkariaren 2017kodossierrak
102. ZENBAKIA
IX. Hausnartu
Euskal Soziolinguistika Sariak
~
103. ZENBAKIA
Euskaltzaleen Topaldia: Euskararen herria,
zubiak eta palankak
~104. ZENBAKIA
Hiztun berriak
~105. ZENBAKIA
X. Hausnartu
Euskal Soziolinguistika Sariak
dossierrak
bat104_Maquetación 1 20/12/17 09:57 Página 180