ANTZINAROA
Emilia Zuza Eskola
ZELTAK IBERIARRAK
FENIZIARRAK
GREZIARRAK
KARTAGOARRAK
ERROMATARRAK
IBERIAR PENINTSULAKO LEHEN
HERRIAK
HERRI KOLONIZATZAILEAK
Iberiar penintsulako herriak:ZELTAK ETA IBERIARRAK
Iberiarrak:
• Penintsulako hegoaldean eta ekialdean bizi ziren.
• Feniziaren eta greziaren koloniekin jarduten zuten salerosketan.
• Herrixka hesituak zituzten eta etxe angeluzuzenak.
• Nekazariak, abeltzainak eta artisauak ziren.
• Tributan antolatuta. Errege bat zuten.
Zeltak:• Iberiar goi lautadan eta kostalde
atlantikoan bizi ziren.
• Bere herrixkak Kastro deitzen ziren eta etxeak zirkulu formakoak.
• Tributan antolatuta.
• Abeltzainak ziren.• Zerealak lantzen
zituzten.• Metalezko objektuak
egiten zituzten.
HERRI KOLONIZATZAILEAK
• Feniziarrak:• Asiatik etorri ziren.• Itsas gizon trebeak eta merkatariak.• Andaluziako kostaldean kokatu ziren.• K. a. VII mendean etorri ziren.• Gadir, Sexi, Malaka eta Abdera koloniak sortu
zituzten.
HERRI KOLONIZATZAILEAK
• Greziarrak:• Mediterraneoko kostaldean bizi izan ziren.• Metalekin, gatzarekin eta espartzuarekinsalerosketak egiten zituzten.• Rhode, Emporion, Hemeroskopeion, etaSagunto koloniak sortuzituzten.• K.a. VI. Mendean iritsi ziren.• Greziatik iritsi ziren.
HERRI KOLONIZATZAILEAK
• Kartagotarrak:• K. a. III mendean etorri ziren Afrikatik.
• Balear uharteetan eta iberiar penintsulako ekialdean kokatu ziren.
• Beste lurralde batzuk konkistatu nahi zuten.
• Ebyssos eta Kartago Nova koloniak sortu zituzten.
• Erromatarren kontra borrokatu zuten.
GALDERAK• Aipatu iberiar herrien eta herri zelten
hiruna ezaugarri.
• Osatu taula hau:
KARTAGOREN KOLONIAK
GREZIARREN KOLONIAK
FENIZIARREN KOLONIAK
ERROMATARRAK Iberiar penintsulari Hispania izena jarri zioten.
•Erromatarren konkista:• Mediterraneoa kontrolatu nahi zuten.• Gerra punikoa: kartagotarren aurka.• K.a. 218 urtean hasi zen konkista eta
K.a. 19an amaitu.• Lehen kostalde mediterraneoa
konkistatu zuten eta azkena iparraldea.
ERROMATARRAK
• Hispaniaren antolaketa.• Probintziatan, eta gobernadorea
izendatu.• Betika, Lusitania, Tarraconensis, Gallaecia eta Carthaginensis.• Erromatar zuzenbidea gaurko legeen
oinarria da.
ERROMATARRAK• Gizartea:
• Pertsona askeak.
• Esklaboak.
• Erromanizazioa: Hispaniarrek erromatarren ohiturak bereganatu, legionarioen bidez.
• Latina ikasi zuten.
• Erromatar legeak onartu zituzten.
• Kristautasuna erlijio ofizial
bihurtu zen.
• Erromatar artea: • Eraikitzaile bikainak ziren.
GALDERAK
Noiz hasi zen erromatarren konkista?
Zer urtetan amaitu zen?
Zenbat urte iraun zuen?
Nola antolatu zuten erromatarrekHispaniako lurraldea?
Azaldu zer den erromanizazioa eta nola erromanizatu zen Hispania.
EUSKAL LURRALDEA ANTZINAROAN
EUSKAL LURRALDEA ANTZINAROAN• k.A. 1. mendean hainbat herri bizi ziren euskal lurraldean.
• Ebrotik etorri ziren.
• Erromatarrak onartu egin zituzten.
• Galtzadak eta zubiak egin zituzten mediterraneorekin konektatzeko.
ARIKETAK• Kopiatu mapa eta koloreztatu
legenda. Gero, idatzi mapako izen bakoitza taulan, dagokion tokian.
KARTAGOREN KOLONIAK
GREZIAREN KOLONIAK
FENIZIAREN KOLONIAK
HERRI ZELTAK
IBERIAR HERRIAK
GALDERAK
Ordenatu gertaera hauek, antzinakoenetik hurbilenerako hurrenkeran:
a. Emporion sortub. Hispanian bost probintzian zatituc. Gadir sortud. Kartago Nova sortue. Kristautasuna Erromatar Inperioko
erlijio ofizial bihurtuf. Erromatarrak Emporionen lehorreratu.
GALDERAK Irakurri testua eta erantzun: Amilcar erromatarren aurka borrokatu zen
armada bateko jenerala zen. Amilcar eta haren herria itsasoz heldu ziren Iberiar penintsulako kostaldera. Kartago Nova hiria sortu zuten. Amilcarren semeak Anibal zuen izena.
1. Zer herri kolonizatzailetakoa zen Amilcar?
2. Nondik etorri zen?3. Nor izan zen Anibal?
GALDERAK
Esan gertaera hauek aldi berean ala bata bestearen ondoren gertatu ziren:
● Gadiren sorrera / Emporionen sorrera.
● Gerra Punikoak / Erromatarrek Iberiar penintsula konkistatzeari ekitea.