AurreraAurreraAurrera!!! BulegoTeknologikoakargitaratua
InformatikaetaTelekomunikazioetakoZuzendaritza
Aleguztiakeskuragarridituzueondorengowebgunean:www.euskadi.eus/informatika Bidalizueniradokizunak:[email protected]
J endeaskokezdakizenbatlaneginbehardenprogramabathizkuntzabatean baino gehiagotan eskaini ahal izateko. Gure programa edo
aplikazioabenetaneleaniztunaizateanahibadugu,literalakitzultzea
ez da nahikoa izango. Lehenenik eta behin, aplikazioaren egituraegokitubeharda(«internazionalizatzea»esatenzaiohorriteknikoki)eta,gero,
erabili nahi den hizkuntza edo eskualderako pertsonalizatu behar da
(«lokalizatu», alegia). Lehenengo artikuluan ikusiko dugu fase horietakobakoitzak nolako ezaugarriak dituen eta zein programa erabiltzen diren lan
horietarako.
Ale honetako bigarren gaia «Dokumentuelektronikoakkudeatzekopolitika» da,
Administrazio elektronikoaren giltzarrietako bat askorentzat, eta Eusko
Jaurlaritzarenhainbaturtetakolanarenemaitza.
«Alboan»atalean,EuskoJaurlaritzakaretobatzuetan(bilera‐geletanbatezere)
jarriberriduenWiFizerbitzuberriarenezaugarriakazaldukoditugu.Zerbitzu
hori gure eraikinetan dagoen edonork erabil lezake (Jaurlaritza barruko
langileeknahizkanpokoek)Interneterasartzekoeta,esatebaterako,izapidebatbetetzeko.
«Berrilaburrak»ataleanRamsesproiektuaazaldukodizuegu,Internetenzehar
zirkulatzen duen tra ikoa aztertu eta ahalik eta seguruen bihurtzen saiatzeaxede duen proiektua, bigdata eta horrelakoetan oinarritutako teknologien
bitartez.
Azkenik,etasoftwarelibrearenzaledirenguztientzat,LibreCon2016aipatuko
dugu labur‐labur, duela gutxi Bilbon izan baita software librearen eta kode
irekiareningurukoestatumailakoenpresa‐topaketahandiena,aurtenereEusko
JaurlaritzarenetaEJIErenpresentziarekin.
58. zk. 2016ko abendua
BerrikuntzarenetaTeknologiaBerriendibulgaziozkoaldizkaria
AURKIBIDEA
Software‐proiektuakinternazionalizatzea
etalokalizatzea
2.or.
Dokumentuelektronikoakkudeatzekopolitika
6.or.
Alboan:
WiFizerbitzuaEuskoJaurlaritzarenegoitzetan
10.or.
Berrilaburrak:
RAMSESproiektueuroparra
LibreCon2016
12.or.
2 2016ko abendua
AURRERA! aldizkari dibulgatzailea 58. zk.
So ware‐proiektuak internazionalizatzea eta lokalizatzea
Software librearen abantaila handietako bat da Komunitatearen laguntzarekin osoerraza dela software bat edozein hizkuntzatan eskaintzea. Baina, horretarako,softwarea aldez aurretik prestatu behar da, eta kontzeptu batzuk ongi ulertu behardira, batez ere «internazionalizazioa» edo «lokalizazioa». Badakizu zer esan nahiduten?
E uskara eta gaztelania biak dira gureAutonomia Erkidegoko hizkuntza
o izialak eta, beraz, biak daude
herritarren zerbitzura eta biak
erabiltzendirabaibesteadministraziobatzuekiko
harremanetan eta bai Euskal Autonomia
Erkidegoko administrazio publikoaren barruan.Are gehiago, erkidego elebidunetako
administrazio publikoak behartuta daude (eta
horixedagurekasua)herrialdekoedoeskualdeko
hizkuntza o izial guztietan eskaintzera gizarteari
eduki digitalak, zerbitzuak eta aplikazio
informatikoak.
Zerbitzu hori gutxienez elebiduna izan dadin, eta
zenbaitetan eleaniztuna, ingeniaritza‐prozesu bat
eskatzen du softwarea garatzeko edozein
proiektuk: «internazionalizioa»1 eta «lokaliza‐
zioa»2konbinatzea.
Bi prozesu horiek funtsezkoak dira hizkuntza
batean baino gehiagotan funtzionatu behar duen
edozeinaplikazioinformatikogaratzeko,horrekin
segurtatzen baita aplikazioa erraz itzuli(«lokalizatu» hobeto esanda) ahal izango dela
besteedozeinhizkuntzatara.Lehenengoai18nda,
eta horrekin bermatzen da aplikazio bat hasiera‐
hasieratik formateatuta eta pentsatuta dagoela
bestehizkuntzabatzuetaraegokituahalizateko.
Adibidez, aurreikus daiteke aplikazio batek data
ISO formatu estandarrean prozesatuko duela,baina erabiltzaile‐interfazeak aukera emango
duela data sartzeko EE/HH/UUUU formatuan
nahizUUUU/HH/EEformatuan,etagerosistemak
«itzuliko» duela ISO estandarrera, prozesatzeko.
Beste era batera esanda: i18n (internaziona‐
lizazioa) da aplikazioak sortzerakoan hizkuntza‐aukeraguztiakkontuanizatea.
Eta horren osagarria lokalizazioa da (L10n).
Internazionalizatutako tresna batetik abiatuta, bi
interfaze sortu beharko genituzke gure kasuan:
euskarazkoa eta gaztelaniazkoa. Data sartzeko
formatua batean UUUU/HH/EE izango da, eta
bestean EE/HH/UUUU. Hau da, kasu honetan, bi
hizkuntzetara egokitu behar da, euskarara etagaztelaniara, horretarako behar diren osagaiak
gehituta.Osogarrantzitsuadaargiuzteakontuaez
delahizkuntzabatetikbesteraitzultzea,baiziketa
tresna internazionalizatu batetik abiatuta, bi
bertsiolokalizatulantzea.
i18n + L10n ongi aplikatzeak Google bezalako
erraldoi bati aukera ematen dio, esate baterako,
aplikazioak 120 hizkuntza baino gehiagotan
garatzeko eta, seguruenik, askotan hizkuntza
horiek ezagutzen dituen programatzailerik gabe.
Horrela lortzen dute hizkuntza bakoitzari
egokitutaerantzutea,modupertsonalizatuan,delaesaldia osatzen duten elementuen ordenari
dagokionez, dela milakoen edo hamartarren
formatuaridagokionez,adibidehonetan,Google‐k
Interneteko bilaketen emaitzak aurkezteko
moduan,ikustendenbezala:
Aproximadamente301.000.000resultados(0,28segundos)
301.000.000emaitzainguru(0,24segundo)Ungefähr1830000.000Ergebnisse(0,10Sekunden)
About9,250,000results(0.30seconds)
Environ9250000résultats(0,26secondes)
Honela de initzenduLISAk (LocalizationIndustry
StandardsAssociation edo Lokalizazio Industriako
Estandarren Elkartea) «Internationalisation»
kontzeptua: «the process of designing anapplication so that the feature design and code
designdonotmakeassumptionsthatarebasedona
HIZTEGIA
1Internazionalizazioa:«i18n»akronimoarenbidezezagutzenda,etahaudaazalpena:
Internationalisation:i+18+n=i18n
(18karakteredaude
hasierako«i»eta
amaierako«n»letraren
artean)
2Lokalizazioa:«L10n»akronimoadu,aurre‐koarenbideberetik:
Localisation:L+10+n=L10n
(10karaktere,hasierako
«L»arenetaamaierako
«n»arenbitartean)
Aipatubeharda,
bestalde,Microsoft,IBM
etahorrelakoenpresa
batzuek«globalizazio»
terminoaerabiltzen
dutelabiterminoen
konbinazioa
adierazteko:
internazionalizazioa+
lokalizazioa
Azaldutakoirizpide
berarijarraituz,
globalizazioaereadieraz
liteke«g11n»
numeronimoarenbidez,
hauda,g+11+n
(11karaktere«g»eta
«n»artean).
2016ko abendua 3
58. zk. AURRERA! aldizkari dibulgatzailea
single language or locale. Internationalizationsimplifiesthecreationofdifferentlanguageeditions
ofaprogram». Hau da, aplikazioak diseinatzean
hizkuntza bakar batean ez oinarritzea, askotan
gertatu ohi denmoduan, programatzaileek beren
hizkuntza(eskuarkiingelesa)ereduhartzekojoera
baitute. Beste era batera esanda, aplikazioakindependenteaizanbeharduhizkuntzarekiko.
Internazionalizazioaren prozesu osagarria,
«Localisation», lokalizazioa, honela de initzen du
LISAk: «the process of modifying products or
services to account for differences in distinct
markets».Hots,aplikazioinformatikobatmerkatu
jakinbatenezaugarrietaraegokitzekoegitendiren
lanak.
Internazionalizazioa eta lokalizazioa hasiera
batean hizkuntzen industrian erabiltzen ziren
batik bat (hizkuntzen tratamendu informa‐
tizatuarekin lotutako tresnak, produktuak eta
zerbitzuak diseinatzeaz, produzitzeaz eta
komertzializatzeaz arduratzen den sektorea),
bainageroetagehiagoerabiltzendirainformazio‐teknologien industrian eta gero eta eremu
gehiagotan: hizkuntzalaritza, lexikogra ia,
software‐ingeniaritza, hizkuntzalaritza konputa‐
zionala,adimenarti izialaetainterfaze‐diseinua.
SOFTWAREA LOKALIZATZEKO SOLUZIO
LIBREAK
Softcatala‐ko Jordi Mas adituak zioen bezala,
tradizionalki hizkuntza gutxituek, hala nola
bretoierak, galizierak, gaelikoak, katalanak edo
euskarak, oso bide laburra egin dute software
«jabeduna»ren munduan. Izan ere, programa batjabeduna denean, jabeak bakarrik (hau da,
programaren fabrikatzaileak) egin ditzake
lokalizazioak eta, beraz, berak erabakitzen du,
irizpidekomertzialen (etazenbaitetanpolitikoen)
arabera, hizkuntza gutxituetara lokalizatzea
bideragarriazaionalaez.
Aitzitik,softwarelibrearenmunduakateazabaldudiehizkuntzagutxituhoriengarapenari.Software
libreko proiektu garrantzitsu asko, besteak beste
Mozilla Firefox nabigatzailea, GNOME
mahaigaineko ingurunea, KDE ingurunea, edo
GNU/Linux sistema eragilea, hizkuntza horietara
eta beste askotara itzulita daude oso‐osorik edozati handi batean. Ez da baimenik eskatu behar
aplikaziohoriekitzultzeko,ezdabideragarritasun
ekonomikorik justi ikatu behar, nahikoa da
itzultzea, edo, itzulita badaude, egindako lana
berrikusieta,komenibada,hobetzea.
Beraz, software libreak eskaintzen duen
askatasunari esker, aukera itzela ematen zaiehizkuntza gutxituei, horien artean euskarari,
teknologiaberrienmunduangaratuahalizateko.
Aplikazioak lokalizatzeko soluzio ugari dago,
bakoitza bere formatuarekin eta ezaugarriekin.
Adibidez: OASIS XLIFF, GNU gettext (PO/MO),
POSIX katalogoak, Qt ts/tm itxategiak, Java
properties,Windowsresource ile,etab.
Hala ere, GNU gettext da gehien erabiltzen den
softwarea, C, sh, bash, Python, Lisp, Java, C#, Tcl,
Perl, PHP, JavaScript eta beste hainbat
plataformatanerabiltzekoliburutegiakeskaintzenbaititu.
GNU gettext‐ek aplikazioak erraz
internazionalizatzen laguntzen du eta .PO
itxategiak3sortzenditu.PO itxategihoriektestu‐
kateak dira; jatorrizko aplikazioko testua eta
lokalizatu behar den hizkuntzako itzulpena
jasotzen dituzte elkarren segidan. PO itxategiak
asko erabiltzen dira eta ezagunak diraitzultzaileentzat. Gainera, utilitate asko daude
itxategihoriekmaneiatzekoetaitzultzeko.
GNU gettext softwarea eta sortzen dituen PO
itxategiak, era berean, i18n eta L10n
ingeniaritzako oinarri izaten dira webguneak
HIZTEGIA
3.PO itxategiak:honakohauekdiraGettextaplikazioakerabiltzendituenitxategiak:
.pot:itzulibehardirentestu‐kateguztiakjasotzendituentxantiloia.Mezubakoitzarenidenti ikatzailea(msgid)etatestuhutsbat(msgstr).
.po:(PortableObject,objektueraman‐garria)testu‐itxategiakdiraetamezubakoitzekobizatidituzte:mezu‐identi ikatzailea(msgid),hauda,jatorrizkohizkun‐tzakotestua,etadagokionitzulpena(msgstr),hauda,identi ikatzailehorrenordezjarribehardentestua.Itzultzendenhizkun‐tzabakoitzeko.poitxategibatizangoda.Adibidez,fr.po,es‐ES.po,en‐UK.po.
.mo:po itxategikonpilatua,gettextaplikazioakdenboragutxiagobeharizandezanmezuitzuliakeskuratzeko,biz‐korragoirakurditzakeelakotestuak.
«So ware libreak aukera
paregabea ematen du hizkuntza
gutxituak garatzeko teknologia
berrien munduan»
4 2016ko abendua
AURRERA! aldizkari dibulgatzailea 58. zk.
sortzeko tresna, framework eta CMSetarako.Wordpress,Plone,Djangoetabestesistemaaskok
erabiltzen dituzte webguneak sortzeko. Hain
zuzen ere, aipatutako hiru horiek erabilgarri
daudeeuskarazetagaztelaniaz.
SOFTWARE LIBREAK AUKERA GEHIAGO
EMATEN DIZKIO EUSKARARI
Lehen ere esan dugu, software jabedunaren
aldean,softwarelibreakerraztasunhandiaematen
duelaeuskarazkosoftwareaedukiahalizateko.
Alderdi teknikoari dagokionez, software librea
internazionalizatuta egon ohi da, eta nahikoa
izaten da PO itxategia lokalizatu eta aplikazioa
garatzeko arduradunari bidaltzea; gogo onez
hartukoduseguruenik.
Bestalde, baimenak lortzeko, gestioak egiteko,
lokalizatutakosoftwareabanatzekoprozesuaketahorrelakoak ahalik eta gehien sinpli ikatuta
egoten dira, denborarik galdu gabe eta erabaki
estrategikoexekutiboenzainegonbeharrikgabe.
Horri esker, harrigarria da euskaraz eskuragarri
dagoen software libreko aplikazio mordoa:
OpenOf ice,Firefox,etab.
Gainera, software librea argitaratu ez arren,
software hori eskuarki baliatzen dutenek ere
etekina ateradiote software librearen erraztasunhorri, beren aplikazioak euskaraz argitaratzeko.
HoridaGoogle,FacebookedoTwitter‐ekingertatu
dena,GNUgettext eta antzeko sistemei esker osoazkar argitaratu ahal izan baitituzte euskarazko
bertsioak.
Bestalde, software librea erabiltzeak bidea
erraztenduaplikazioekeuskarazlanegitekobehar
dituzten egokitzapen aurreratuak egiteko, hala
nola deklinabidea zuzen jartzeko, deklinabideakontuan hartzen duten bilaketa‐sistemak egiteko,
datakeuskarazkoformaturaegokitzeko,etab.
Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako
Sailburuordetzak4 hogei urtetik gora daramatza
software‐proiektu ugari lokalizatzen laguntzen.
Librezale irabazi‐asmorik gabeko elkarteak(www.librezale.eus) ere proiektu asko eta asko
bultzatu ditu, eta hainbat lagunek banaka, nahiz
enpresaedoelkartegisa,bestezenbaitplataforma
euskararalokalizatzenlagundudute.
Aipatu behar da mundu‐mailako enpresateknologikoek ere dagoeneko lokalizatzen
dituztela sistema asko euskarara. Microsoft‐ek,
esatebaterako,EuskoJaurlaritzarenlaguntza jaso
zuen duela hogei urte inguru, Windows sistema
eragilearen eta bulegotikako paketearen
bertsioren bat euskarara lokalizatzeko, bainaazkenurteotansistemaeragilearenbertsioberriak
enpresak berak garatzen ditu euskaraz. Google‐k
ere bere aplikazioetako asko lokalizatzen ditu
euskarara, eta beste proiekturen batzuetan, hala
nola mugikorretako Android sistema eragilearenkasuan, erabiltzaileek eta Google erraldoiak
elkarlaneanjardundutesistemaeuskarazereegon
dadin.
HIZTEGIA
4HizkuntzaPolitikarakoSailburuordetza:ordenagailuaneuskarazlanegitekooinarrizkotresnakdoandeskargatzekoEuskoJaurlaritzakjarriduenwebgunea:
www.euskara.euskadi.eus(«Euskarazkosoftwareadeskargatzea»atalean)
Lokalizazioari buruzko mintegia
Urriaren 19an, Informatika eta Tele‐
komunikazio Zuzendaritzako Bulego Tekno‐
logikoak mintegi bat antolatu zuen
Jaurlaritzaren Gasteizko egoitzan (Araban).
SALE (Software Askea / Libre Euskadin) Eusko
Jaurlaritzaren software librea babesteko
bulego teknikoak eman zuen ponentzia,
Jaurlaritzako Sail eta erakunde
autonomoetako informatikako arduradunei
zuzendua batez ere. Ponentzian zehar
oinarrizko kontzeptuak azaltzen saiatu zen,
hala nola «internazionalizazioa» eta
«lokalizazioa», PO fitxategiak zer diren eta
nola editatzen diren, «Itzulpen‐memoriak» zer
diren eta nola erabiltzen diren, eta esparru
horretan gehien erabiltzen diren web‐tresnak
aurkezten (Transifex...).
Hori dena, euskara
abiapuntu hartuta,
gure hizkuntzaren
berezitasunak
kontuan izanda: testuen luzera, data eta
orduen formatua, deklinabide‐atzizkiak...
Hala ere, jardunaldi hartan atera zen
konklusioetako bat izan zen, jende askok
euskarak dituen eta dakartzan zailtasunei
buruz pentsatzen duenaren kontra, munduan
zehar herrialde elebidun (eta eleaniztun) ugari
dagoela, eta lokalizazioari esker hizkuntza
batean baino gehiagotan eskaintzen dutela
so warea, aparteko problemarik gabe.
Horrega k, lokalizazioa abantaila gisa ikusi
behar dugu gure hizkuntzarentzat,
euskararentzat.
2016ko abendua 5
58. zk. AURRERA! aldizkari dibulgatzailea
Kontrako aldean, esan behar da zenbaitingurunetanerresistentziahandiadagoelaeuskara
sartzeko. Apple‐k, esate baterako, atea itxi dio
euskarari bai MacOS mahaigaineko sistema
eragilerako eta baita iPhone eta iPadetako iOS
ekosistemarakoere.
Argi dago, beraz, Androidek, software librekoaizaki, aukera handiagoa emandiola euskarari iOS
sistemaitxiakbaino.MicrosoftetaharenWindows
eta Of ice inguruneak ere itxiak dira, baina
euskarara lokalizatzen dituzte; izan ere, beregaraian Linux eta OpenOf ice/LibreOf ice
inguruneak euskaratzeak konpetentzia handia
egin zion Microsoft‐i eta Euskadiko sare
publikoetako milaka ordenagailutako lizentziak
arriskuanjarrizizkion.Horregatik,softwarelibreaeuskaraz egoteak, zeharka bada ere, «lagundu»
egin dio Microsoft‐i euskararen aldeko erabakia
hartzen.
SOFTWAREA EUSKARARA
LOKALIZATZERAKOAN KONTUAN IZAN
BEHARREKOAK
Historikoki ikusten da gauza batzuk ez direla
kontuan hartu softwarea euskarara loka‐lizatzerakoan5. Aldez aurretik ezarritako espezi‐
ikazioak eta irizpideak izaten dira kontuan
hartzen ez direnak eta gero aplikazioaren
kalitatean eragina izaten dutenak. Horietako
batzuk:
Euskarazko data‐formatua ez errespetatzea
(datuak erakustean nahiz formularioetan
eskaintzean). Gainera, euskarazko formatua
nazioarteko ISO8601 formatu bera da, eta,beraz, bata betetzearekin bestea ere betetzen
da.
Deklinabidea kontuan ez izatea. Oso erraza dasoluziosinpleakezartzea,esatebaterako,daten
deklinabidea konpontzeko eta «2016ko» eta
«2015eko»zuzenemateko.
Euskarazhitzekbehardutenordenakontuanezizatea.Esatebaterako,«1comentario»euskaraz
«1 iruzkin»* ematen da, «iruzkin 1» eman
beharrean.
Normala izaten da euskarazko hitzentzat lekugutxiegi uztea, kontuan izan gabe
gaztelaniazkoak baino luzeagoak izan
daitezkeela(deklinabidea,eratorriak,etab.)
Terminologia bateratua ez erabiltzea. Askotantermino edo esaldi bera ez da berdin itzultzen
aplikazio batean eta bestean. Nahikoa izango
litzateke itzulpen‐memorien datu‐base bat
jartzea,erabileralibrekoa.
Ordinalen ondoren puntua jarri behar daeuskaraz:1.2.3.etab.
Ikusten denez, beraz, programa edo software bat
euskaraz (edo beste edozein hizkuntzatan)
edukitzeko, hainbat gauza izan behar dirakontuan.
HIZTEGIA
5Informazioa:softwarealokalizatzekokontuanizanbeharrekoirizpideak.
‐EuskoJaurlaritza:softwareaeuskararalokalizatzekoirizpideak:
www.euskara.euskadi.eus(«Euskarazkosoftwareadeskargatzea»atalean+«Software‐lokalizazioetanerabiltzekoirizpideak»estekan)
‐Microsoft‐enestilo‐gidak:
www.microsoft.com/Language/es‐es/StyleGuides.aspx
‐Librezalerenestilo‐liburua:
http://librezale.eus/wiki/Estilo‐liburua
‐Itzulpen‐memoriak(Librezale):
http://librezale.eus/wiki/Librezaleren_itzulpen‐memoriak
‐Terminologiaetaitzulpenak(Microsoft):
www.microsoft.com/Language/en‐US/Search.aspx
‐Lokalizazio‐gida(Librezale):
http://librezale.eus/wiki/Lokalizazio‐gida
So warea lokalizatzeko tresnak
Softwarea lokalizatzeko gehien erabiltzen
diren software libreko tresnetako batzuk
zerrendatuko ditugu jarraian:
Poedit: PO fitxategiak itzultzeko programa
bat da. Oinarrizko itzulpen‐memoria sis‐
tema bat dauka, itzulpenak balidatzeko
tresnak, eta plataforma guztietarako dago
erabilgarri.
https://poedit.net/
Transifex: softwarea elkarlanean lokaliza‐
tzeko tresna edo ataria. Garatzaileek hor
kargatzen dituzte PO fitxategiak eta
horrekin tresna zentralizatu bat daukate
itzulpen guztiak kudeatzeko, beste pertsona
batzuen ekarpenak jasotzeko edo itzulpen‐
memoriak berrerabiltzeko.
https://www.transifex.com/
Transla ng Wordpress: CMS Wordpress‐en
itzulpen‐tresna ofiziala. Atari horreta k
itzulpena egiten lagundu daiteke, gure
hizkuntzan eskuragarri dauden bertsioen
segimendua egin daiteke, eta lokalizazioan
diharduten beste batzuekin komunikatu.
h ps://translate.wordpress.org/
6 2016ko abendua
AURRERA! aldizkari dibulgatzailea 58. zk.
H erritarrei zerbitzu hobea ematekoaukerenmunduberribatzabaltzen
dute IKTek6, dela administrazioa
eboluzionatzeko, dela prozesuen
automatizazioarieskerkostuakmurrizteko(nahiz
eta administrazio elektronikoak ez duen derrigor
esan nahi gutxiago gastatzea), komunikazio‐kanalak irekitzeko, etab. Azken batean, behin
bainogehiagotanentzun izandugunhorretarako:
administrazioaherritarrengana eta enpresengana
hurbiltzeko, eta haien premiei eta eskariei arin,
eraginkortasunezetakalitatezerantzuteko.
Zergatikbehardapolitikabat?Teknologiahoriek
bitartekoak baino ez direlako esandako helburuhoriek lortu ahal izateko, eta erabilera eta
funtzionamendua arautzeko goi‐milako doku‐
mentuak behar direlako, politikak alegia.
Horregatikde inituda,besteakbeste,dokumentu
elektronikoak kudeatzeko politika (aurreran‐
tzeanDEKP),ezinbestekodokumentuabaita,bestezerbitzu eta tresna batzuekin batera,
administrazioari «elektroniko» adjektiboa erantsi
ahalizateko.
AURREKARIAK
Sarreran esan den bezala, orain dela lau urte,
2012an, Eusko Jaurlaritzako Artxibo, Liburutegieta Argitalpen Zerbitzuak, DEKP proiektu bat
idatzi zuen (EAEko administrazio orokorraren
DEKP, dokusi‐k proposatutako testua) EJIEko7
teknikari‐taldearekinbatera(haiekaridiradokusiproiektua, gero azalduko duguna, lideratzen).
DEKP horrek Euskal Autonomia Erkidegoko
sektore publiko osoa du xede eta administrazioa
kudeatzeko prozesuetan behar diren funtzio
guztiakbarnehartzenditu.Dokumentuhorretatik
abiatuta landu eta, azkenik, garatu da EuskalAutonomia Erkidegoko sektore publikoaren
DEKPri(EAE‐DEKP)buruzkoAGINDUA8.
Hasierako dokumentuhark diagrama lagungarri
batean marrazten zuen
DEKP, une hartan in‐
darrean zegoen araudiak
gidatua eta, aldi berean,
dokumentuak kudeatzekoereduosobatgobernatzen
zuena (estandarren do‐
kumentuak, dokumentuen
tipologiak, erabiltzeko gi‐
dek... osatua) prestakun‐
tzarekin, ikuskapenarekineta auditoretzarekin ba‐
tera.
ESTATUKO ARAUDIA
4/2010 Errege Dekretua, urtarrilaren 8koa,
Elkarreragingarritasun Eskema Nazionala
(EEN) arautzen duena Administrazio
Elektronikoaren eremuan: administrazio publi‐koetan erabiltzen diren sistemen eta aplikazioen
artean behar besteko elkarreragingarritasuna9
segurtatzeko baldintzak sortzea du helburu. ED
horri lotuta,ElkarreragingarritasunArauTekniko
batzukgaratudira,nahitaezbetebeharrekoak.
Arau horietako bat 2012koa da, DEKPren
Elkarreragingarritasunaren Arau Teknikoa
(EAT), ekainaren 28an Administrazio PublikoenEstatuIdazkaritzakemandakoEbazpenarenbidez
onartua DEKPak definitzeko jarraibideak
ezartzekohelburuarekin.
EENren arabera, DEKPren EAT horrek
«jarraibideak emango ditu, zuzendari nahiz
profesionalenardurakesleitzeko,etadokumentuak
kudeatzeko eta gordailu elektronikoak admi‐nistratzeko programak, prozesuak eta kontrolak
definitzeko, eta guztiak dokumentatzeko, gero
administrazio publikoek eta haiei lotutako edo
Dokumentu elektronikoak kudeatzeko politika
Hainbaturtetanlaneanjardunondoren,denborahorretanteknologiaberrieningurukohainbataraudiindargabetzenetaonartzenzirenbitartean,2016anonartudaazkenik,Agindu baten bidez, Euskal Autonomia Erkidegoko (EAEko) sektore publikokodokumentuelektronikoakkudeatzekopolitika.
HIZTEGIA
6IKT:informazioarenetakomunikazioarenteknologiakadieraztekosigla.
7EJIE:EuskoJaurlaritzarenInformatikaElkartea;sozietatepublikoada(http://www.ejie.eus).
8AGINDUA:2016koirailaren27koAgindua,HerriAdministrazioetaJustiziasailburuarenaetaOgasunetaFinantzetakosailburuarena.Honenbidez,EuskalAutonomiaErkidegokosektorepublikoarendokumentuelektronikoakkudeatzekopolitika(EAE‐DEKP)onartzenda[EHAA192.zk.,2016kourriaren10ekoa].
9Elkarreragintasuna:EENrenarabera,«informazio‐sistemek,etasistemahorieieuskarriaematendietenprozedurek,dutengaitasunadatuakpartekatzekoetainformazioaetajakintzaelkarrekintrukatzeko».
2016ko abendua 7
58. zk. AURRERA! aldizkari dibulgatzailea
haienmendekozuzenbidepublikokoentitateekgaraditzaten». EAT horrek ezartzen ditu DEKP batek
jasobehardituenelementuaketajarraibidebatzuk
definitzen ditu administrazio publiko bakoitzak
berepolitikagaradezan.
DEKPrenEATarenIII.etaIV.ataletanzehaztenda:
DEKP dokumentuaren edukia: irismena etaeremua, rolak, dokumentuak kudeatzeko
prozedurakegituratuetagaratzekojarraibideak,
prestakuntzako ekintzak, ikuskapeneko eta
auditoretzako jarduketak, eta politikaberrikustekoprozesuak.
testuingurua: dokumentu‐kudeaketaren es‐
parru orokorrean kokatzen da, eta organizaziobakoitzarentestuinguruangainerakopolitikekin
batera;eskuarkionartzendiren irizpide, laneko
metodo eta jokabideak aplikatuko ditu eta,
halaber,praktikaegokiak.
parte hartzen duten alderdiak: goi‐mailakozuzendaritza, politika onartu eta bultzatzeko;
kudeaketa‐prozesuen arduradunak; artxiboko
teknikariak eta administratzaileak; etakudeaketa‐lanetandihardutenpertsonak.
DEKPren EAT horren V. atalak dokumentu
elektronikoak tratatzeko programari buruz
esaten du organizazio bateko dokumentu
elektronikoak tratatzeko programa espezi ikoa
izan behar duela; eta VI. atalean, dokumentu
elektronikoak kudeatzeko prozesuez ari dela,dokumentuen kaptura, erregistroa, sailkapena,
deskribapena, sarbidea, kali ikazioa, kontser‐
bazioa,transferentziaetasuntsitzeaedoezabatzea
tratatzen ditu; eta VII.enean ezartzen du
organizazioek nola kudeatu behar dituzten
metadatuak10.
EAEko ADMINISTRAZIO
ELEKTRONIKOAREN DEKRETUA
EAE‐DEKP prestatzen ari zen bitartean,
indargabetu egin zuten 232/2007 Dekretua,
abenduaren 18koa, Administrazio‐prozeduretan
bitarteko elektronikoak, informatikoak etatelematikoak nola erabili arautzekoa, eta haren
ordez 21/2012 Dekretua, otsailaren 21ekoa,
Eusko Jaurlaritzaren Administrazio Elektro‐
nikoari buruzkoa jarri zen indarrean. Dekretu
berriak VI. tituluan xehetasunez arautzen ditudokumentuelektronikoaketahaienkopiak:
«Euskal Autonomia Erkidegoko herri‐administrazioakArtxiboElektronikoasortudu,eta
agiri elektronikoak kudeatzeko bere politika ere
onartukodu.Artxibohorrekkudeatukoduagirien
bizi‐ziklo osoa, sortzen direnetik ezabatzen diren
arte,edo,halaeginbehardenetan,artxibohorretan
gordekodirabehinbetiko».
Era berean, honela dio 42. artikuluak, agiri
elektronikoakkudeatzekopolitikaz:
«1.‐ Administrazioaren eginbeharretako bat
agiriak kudeatzeko bere politika onartzea eta
argitaratzea da. Politika horretan,
Elkarreragingarritasun eta Segurtasun EskemaNazionalak11 eta eskema horiek garatzeko
arauakbetebeharkoditu.
2.‐ Agiri elektronikoak kudeatzeko politikan,
besteak beste, gidalerro batzuk ere zehaztuko
dira, bi gauza hauetarako: erantzukizunak
banatzeko; eta agiriak kudeatzeko eta gordailu
elektronikoak administratzeko programak,prozesuaketakontrolakdefinitzeko.
3.‐Agirielektronikoetandatupertsonalikbaldin
badago, abenduaren 13ko 15/1999 Lege
Organikoan eta lege hori garatzeko arauetan
xedaturik dagoena aplikatu beharko zaie (lege
horidatupertsonalakbabesteariburuzkoada).
PLATEA
Eusko Jaurlaritzak badu oinarrizko azpiegitura
teknologiko bat, PLATEA esaten zaiona
(administrazio elektronikorako plataforma
teknologikoa). Modulu eta sistema komunen
multzo bat da, Segurtasun Eskema Nazionalari(SEN) jarraituz landua, administrazio
elektronikoko zerbitzuak emateko prestatutako
elementu korporatiboen muina osatzen duena
(MSPLATEA12 segurtasuneko eskuliburuarekin
batera).Moduluhorienarteandago («PLATEAren
HIZTEGIA
10Metadatua:datueiburuzkodatua,hauda,datuakdeskribatzekodatua.
11SEN:SegurtasunEskemaNazionala,3/2010ErregeDekretuak,urtarrilaren8koak,arautua.Bitartekoelektronikoakerabiltzeanaplikatubehardensegurtasun‐politikazehaztendu.InformazioaegokibabestekooinarrizkoprintzipioaketagutxienekobetekizunakdiraSENenosagaiak.
12Segurtasunekoeskuliburua,MSPLATEA:PLATEArenosagarri,segurtasunekoeskuliburubatean(MS‐PLATEA)segurtasun‐neurriorokorrak,teknikoaknahizantolamenduariburuzkoak,ematendira,arlohauetansegurtasunabetetzendelasegurtatzeko:autentikotasuna,integritatea,kon identzialtasuna,informazioareneskuragarritasunaetakontserbazioa.
8 2016ko abendua
AURRERA! aldizkari dibulgatzailea 58. zk.
arkitektura» koadroan azaltzen den bezala)
PLATEA dokumentu‐kudeaketa, dokusi13 deitua:dokumentuakkudeatzeko azpiegiturako sistemen
multzoa.
PLATEA‐DOKUMENTALA (DOKUSI)
Sistemahauekosatzendutedokusi:
Eusko JaurlaritzarenDokumentuakkudeatze‐ko eredua (DKE): eskema teoriko bat da,
dokumentu‐kudeaketa korporatiboa ulertzea
eta homogeneoki ezartzea errazteko prestatua.Eredu horrek dokumentuen bizi‐zikloa lantzen
du, sartzen direnetik hasita, eta funtzioak,
prozesuak eta rolak deskribatzen eta zehazten
ditu.
Dokumentuak kudeatzeko politikak eta
metodologiak, zehazki: artxibo digitala
erabiltzeko gida (funtzionala, teknikoa eta
integraziokoa), sailetan eta organismoetan
artxiboa kudeatzeko sistema (AKS/SGA)zabaltzeko metodologia, dokumentuak digi‐
talizatzeko metodologia, dokumentu elek‐tronikoen formatu estandarizatuak, dokumentu
elektronikoak epe luzean kontserbatzeko
politikak eta mekanismoak, eta dokusirekinintegratzekoazterlanak.
Dokumentuak kudeatzeko azpiegiturak bisistemaditu:
Artxibo Digitala (AD): dokumentu elektro‐nikoen eta haien metadatuen artxibatzea
kudeatzeko sistema,web zerbitzuen bitartez
kudeagarria.
Artxiboa Kudeatzeko Sistema (AKS/SGA):denboran zehar informazioa kontserbatzeaeta atzigarri edukitzea kudeatzen du,
transferentziaketaespurgatzeakbarne.HIZTEGIA
13dokusi:EuskoJaurlaritzarenDOkumentuakKUdeatzekoSistemaIntegrala.
Informaziogehiagonahiizanezgero,ikusAurreraaldizkariaren31.zenbakia(2008komartxoa).
PLATEAren arkitektura
Elementu hauek osatzen dute PLATEA
plataforma:
PLATEA‐Interneteko presentzia, Eusko
Jaurlaritzaren atariari (www.euskadi.eus)
euskarria ematen dioten eduki, atari eta
katalogazio‐ardatzak kudeatzeko tresnek
osatua.
PLATEA‐Izapideak, Eusko Jaurlaritzako
edozein Sailek kudeatzen dituen izapidetze
telema koko prozesuei buruz herritarrei
ikuspegi homogeneoa emateko azpiegitura‐
sistemek osatua. Sistema horiek izapide‐
jarduerak kudeatzeko oinarrizko tresnak eta
bakarrak ematen dizkie langile publikoei,
oinarrizko izapideen ereduari atxikitako
izapide‐fluxuak definitzen eta ezartzen
dituzte, eta beharrezko irtenbide teknikoak
ere ematen dituzte, izapideen arloko arauak
eta indarrean dauden lege‐prozedurak
beteko direla bermatzeko.
PLATEA‐Integrazioa, sail arteko aplikazioen
artean, eta baita beste erakunde batzuen
aplikazioekin ere, datu‐ eta prozesu‐
trukerako ereduak sinplifikatzen eta estan‐
darizatzen dituen integrazio‐azpiegitura da.
Horretarako, inplementatzeko beharrezko
tresna eta sistemak ematen ditu, plataforma
teknologiko bateratu eta partekatua oinarri
hartuta.
PLATEA‐dokumentala (dokusi), doku‐mentuak kudeatzeko azpiegitura‐sistemek
osatua. Sistema horiek dokumentazio‐
kudeaketa korpora boa hedatzeko
beharrezko mekanismoak ematen dituzte,
hala behar duten negozio‐prozesuetan, eta,
era berean, behar bezala erabiltzeko
arautegiak eta prozedurak ezartzen dituzte.
Zeharkako erabilerako beste sistema
batzuk: auten fikazioak eta baimenak
kudeatzeko segurtasun‐sistema: erabil‐
tzaileak eta sistemak; ordainketa‐
pasabideak; erregistro‐liburua...
2016ko abendua 9
58. zk. AURRERA! aldizkari dibulgatzailea
Esan behar da dokumentuak kudeatzeko guresistemak dagoeneko jasotzen dituela DEKPren
EATk ezarritakoaren arabera DEKP batek jaso
behar dituen zehaztapen gehienak. Hala ere,
Politika hori dokumentu baten bidez formalizatu
beharda.
DOKUMENTU ELEKTRONIKOAK
KUDEATZEKO POLITIKA
Dokumentuak kudeatzeari dagokionez, hau da
Euskal Autonomia Erkidegoko administrazio
publikoarenarau‐esparrua:
Artxibo Sistemaren antolamenduari eta
funtzionamenduariburuzkoDekretua14.
Dokumentuak identifikatzeko eta baloratzekoprozedurari eta Dokumentazioaren
Baloraziorako, Aukeraketarako eta
Dokumentaziora Jotzeko Batzordearen
(COVASAD15) funtzionamenduari buruzko
Agindua.
Artxibo‐sistemaren erregelamendua ezartzekoAgindua16.
Gainera, segurtasunaren, osasunaren eta
ogasunaren arloko dokumentuak kudeatzeko
arauketa sektoriala ere badago EAEn. Politikak
kontuan hartzen du araudi hori, EATk ezartzen
duenari jarraituz, eta gure organizazioaren
testuinguruantxertatzendu.
EAE‐DEKP onartzen duen Aginduaren eranskina
Dokumentuelektronikoakkudeatzekopolitika
izenekodokumentuada.Atalhauekditu:
1. Helburua, xedea eta txertatze‐esparrua:
dokumentu eta espediente elektronikoak
kudeatzean aplikatu behar diren irizpideak
ezartzea.
2. Aplikazio‐eremua.
3. Eginkizunaketaerantzukizunak.
4. Dokumentu elektronikoak kudeatzeko tresnak:
zerbitzu‐katalogoa, sailkapen‐taula, doku‐
mentuen tipologia, dokumentu elektronikoen
formatuenestandarrak,metadatuenprofila eta
kontserbazio‐egutegiorokorra.
5. Dokumentuen bizi‐zikloa: erregistroa, izapi‐
detzeaetaartxiboa.
6. Dokumentu elektronikoak kudeatzeko pro‐
zesuak.
a. Sortzea.
b. Erregistroa.
c. Atzematea.
d. Banaketa.
e. Sailkapena.
f. Deskribapena (metadatuen eskema kor‐poratiboarenbidez).
g. Sarbidea.
h. Kalifikazioa.
i. Kontserbatzea (kontrol‐ eta eguneratze‐
prozesuak ezarriz dokumentu elektro‐
nikoenzaharkitzeasaihesteko).
j. Transferentzia.
k. Espurgatzea (dokumentuak ezabatzekoprozesua)
l. Benetako kopia elektronikoak (jatorrizko
dokumentuarenbalioberberarekin)
m. Jatorrizko dokumentu ez‐elektronikoak
ordeztea(benetakokopiaelektronikoekin).
7. Prestakuntza.
8. Ikuskapena eta auditoretza: dokumentuak
kudeatzeko prozesu bakoitzaren arduradunek
aldian aldiko jarraipena egingo dute eurenprozesuak DEKPan xedatutakoaren arabera
egikaritzen ari direla zaintzeko; gainera, kasu
bakoitzean egokiak diren ekintza zuzentzaile
edoprebentiboakhartubeharkodituzte,euren
funtzionamenduan desbidera daitezkeela
hautematenedoaurreikustendenean.
9. Eguneraketa: Politika eta dokumentuak
kudeatzekoprozesuakeguneratueginbeharko
dira dokumentu elektronikoen kudeaketa
premietaraegokitzendelabermatzeko.
EATk esaten badu ere «arauhorretanezartzen
diren jarraibideak ingurune hibridoetan
(paperezko dokumentuak eta dokumentuelektronikoak elkarrekin bizi direnetan)
dokumentuak kudeatzeko politikak garatzeko ere
aplikatuahalizangodirela», EAE‐DEKPk papera
ordeztea sustatzearen alde egiten du,
digitalizazio seguruko tresna hedatuz, hau da,
dokusidigitalizazio‐metodologiarenbidez.
Gainera, 39/2015 Legeak (urriaren 1ekoak,
AdministrazioPublikoenAdministrazioProzeduraErkidearenak) eta 40/2015 Legeak (urriaren
1ekoak, Sektore Publikoaren Araubide
Juridikoarenak) berretsi egiten dute dokumentu
elektronikoenerabilera,artxiboelektronikobakar
batenbitartez,segurtasunabermatuz,dokumentu
elektroniko horiek baliozkoak izatekobaldintzekin batera (metadatuak, sinadurak,
formatuak...).
HIZTEGIA
14ArtxiboenSistemarenantolamenduarietafuntzionamenduariburuzkoDekretua:174/2003Dekretua,uztailaren22koa,EuskalAutonomiaErkidegokoHerriAdministrazioarenArtxiboenSistemarenantolamenduarietafuntzionamenduaribu‐ruzkoa(EHAA163.zk.,2003koabuztuaren22koa).
15COVASAD:DokumentazioarenBaloraziorako,Aukera‐ketarakoetaDokumen‐tazioraJotzekoBatzor‐dea(ComisiondeValoracion,SeleccionyAccesoalaDocumen‐tacion)[EHAA34.zk.,2006kootsailaren17koa].
16Artxibo‐sistemarenerregelamenduaezartzekoAgindua:2005ekoabenduaren19koAgindua,OgasunetaHerriAdministraziosailburuarena.Dokumentazioasortzenetakudeatzenpartehartzendutenorganis‐moeietalangileeidokumentuakkudea‐tzekolanahobetoegitekotresnakeskain‐tzeaduxede[EHAA34.zk.,2006kootsailaren17koa].
10 2016ko abendua
AURRERA! aldizkari dibulgatzailea 58. zk.
ALBOAN:
WiFi zerbitzua Eusko Jaurlaritzaren egoitzetan
A zken asteotan zehar, EuskoJaurlaritzak, Informatika eta
Telekomunikazio Zuzendaritzaren
(ITZ) ekimenez eta EJIEko
teknikarienlankidetzarekin,WiFisarbide‐puntuak
jartzeari ekin dio Eusko Jaurlaritzaren
eraikinetakohainbatzonaedoeremutan.
Ekimen horren bidez erantzun nahi zaie Eusko
Jaurlaritzako sail/erakunde autonomo edozerbitzubatzuekITZriegindakoeskariei.
Lehenengo fase honetan, aurtengo irailaren eta
abenduaren bitartean, 17 sarbide‐puntu edo AP
(Access Point adierazteko ingelesezko sigla)
instalatuetakon iguratudiraguztira.
HauekdiradagoenekoWiFisarbideadutenzonak
edolekuak:
Eusko Jaurlaritzaren Gasteizko egoitzan
(Araba):Lakua2koAretoNagusia(«Euskaldun
berria aretoa»), prentsaurrekoetarako gela,
Lakua I eta IIkobilera‐gelakomunak, IVAPeko
prestakuntza‐gelak
Donostian (Gipuzkoa):HABEko liburutegia etaAndiaeraikinekoekitaldi‐aretoa
EZKOren egoitzan (Euskadiko Zerga
Koordinaziorako Organoa): bilera‐gela (2.solairua)
Izenpe‐renegoitzan,Gasteizen(Araba)
APak instalatzeare‐kin batera, sarbide‐
puntuak kudeatzen
dituensoftwareaere
itzuli da euskarara,
zehazki, menuak,abisu‐mezuak eta
interfazeak.
WIFIaren ERABILERA
Aipatudirenzonahorietandagoenedonorkerabil
dezake zerbitzua: Eusko Jaurlaritzako langileek
(kargudun, funtzionario, lan‐kontratuko langile...),
bileretara etortzen diren kolaboratzaileek edo
enpresetako langileek, klaseak emateko behar
dutenirakasleek...edogurebulegoetaraizapideren
bat egitera datorren etamomentu batean izapide
ALBOAN
«Zerbitzua
gaituta daukan
zonaren batean
dagoen edonork
erabil dezake
zerbitzua, dela
Jaurlaritzako
langilea,
kolaboratzailea
edo herritarra»
2016ko abendua 11
58. zk. AURRERA! aldizkari dibulgatzailea
(Erabiltzailearen Laguntza Zentroa, 440 telefonozenbakia).
NOLA ERABIL DEZAKET ADEI‐WIFIa
Zerbitzu berri hau erabili nahi duenak aski du
WiFia aktibatzea bere gailuan (smartphone edotelefono, tablet, eramangarrian…) eta «bisitari»
izenarekinagertzenzaionsareahautatzea.
Sarea hautatutakoan (erabiltzaile‐izenik eta
pasahitzikezbaldinbadugu), formulario txikibat
betebeharkoduguguredatupertsonalekin:izena,
NAN zenbakia (erabiltzaile‐kodea izango da), eta
telefonomugikorbatenzenbakia.
Orduan,balidazio‐sistemakSMSbatbidalikodigu
(guk formularioan adierazitako mugikorraren
zenbakira) WiFi sarean identi ikatzeko beharditugunerabiltzaile‐kodearekinetapasahitzarekin
(zenbakizko kode
batizangoda).
Identi ikazio‐datuak
sartzen ditugunean,
egun horretan era‐
bili ahal izangoduguInternetkone‐
xioa.
DATUTEKNIKOAK
Teknikoki, instalatu
diren hardware‐
gailuak WiFi 4x4
Sarbide Puntuakdira, a/b/g/n/ac
konexioak onartzen
dituzte2,5Ghz‐annahiz5Ghz‐an.
HURRENGO URRATSAK
Aurrera begira, Informatika eta Telekomunikazio
Zuzendaritzak, egon litekeen eskaria kontuan
izandaetadagoenaurrekontu‐partidarenarabera,
2017an bigarren faseari ekiteko asmoa du, WiFi
sarbideazonagehiagotarazabaltzeko.
Jarraitukoduguinformatzen.
hori osatzeko Interneten sartu beharra duenedozeinpertsonak(herritarrek).
WIFI KORPORATIBOA
EuskoJaurlaritzakolangileek,gainera,intraneteko
WiFiaereerabiliahalizangodute(«EJGV»deituta).
WiFi sare hori automatikoki kon iguratuko daordenagailu eramangarri korporatiboetan,
Windows kon iguratzeko politikak aplikatuz.
Beraz, kon igurazio hori eginda daukaten
ekipoetanbakarrik ikusikoda,besterikgabe,sare
hori. Hau da, EJIEk kon iguratu edo plataformatu
dituen eta Windows domeinu korporatiborakosarbidea duten ekipo korporatiboak (ordenagailu
eramangarriak) bakarrik sartu ahal izango dira
sare horretan. Kasu horretan, erabiltzaileek ez
dutebestelakokon iguraziorikeginbeharkoberen
ordenagailuetan; gehienez ere, kable bidezkonektatuta lan egin nahi badute sarean eta
intzidentziarenbatgertatzenbada(esatebaterako,
sarrera bikoiztea), ordenagailu horretako WiFi
konexioadesaktibatueginbeharkoda.
Dena dela, Eusko Jaurlaritzaren sare
korporatiboaren barruan ematen den beste
edozeinzerbitzutanbezala,lehenmailakozerbitzu
teknikoa ELZ/CAUren bidez egingo da
ALBOAN
[WiFi:WirelessFidelity
markakomertzialaren
laburtzapena(«hari
gabeko idelitatea»
ingelesez)]
«Lehen mailako
zerbitzu
teknikoa
ELZ/CAUren
bidez emango
da»
BERRI LABURRAK!!
RAMSES proiektu europarra
H2020 programaren barruan (Horizon 2020, Europako
ikerketa eta berrikuntzako jarduerak kontzentratzen etainantzatzen dituen esparru‐programa), Gizartearenerronkak
ataleko «Gizarteseguruak:Euro‐
paren eta bertako herritarren
askatasuna eta segurtasuna
babestea» azpiprogramari dago‐
kion epigrafean, aurtengoirailean abiatu zen RAMSES
proiektua,BigDatateknologietan
oinarrituta.
Internet ezinbestean dago
edozein jardueraenpresariali lotuta,eta,beraz,delinkuentziaere esparru horretan zentratu da. Lapurretak, iruzurrak eta
horrelako delituak egiteko eta delitugileen identitatea
ezkutatzeko aukera erosoa eskaintzen dio Internetek
delinkuentzia zibernetikoari, inbertsio txiki batekin, tresna
askobaititueskura.
Proiektuaren itxan bertan azaltzen denmoduan «RAMSESenhelburu orokorra plataforma holistiko bat diseinatu eta
garatzea da (hau da, interakzio askoren ikuspegia kontuan
hartuta), legeabetearaztekoagentziei (LEA) ikerketa forentse
digitalak errazteko plataforma inteligente, eskalagarri eta
modularbateskaintzeko.»
Interneten dagoen informazioa atera, biltegiratu eta
analizatuko du sistemak (sare iluna, Darknet, barne)
ransomware eta malware bankarioan zentratuz: webgunepublikotik, sare ilunetik, datuak atera, irudi eta bideoetan
ezkutuko mezuak detektatu eta dezifratu (estegoanalisia),
malware ordainketen segimendua egin, malware eta
ransomwarerensegimenduaetaanalisiaegin.
Hiru urteko epea du proiektuak, eta erakundekolaboratzaileen artean aipatzekoak dira Madrilgo
UniversidadComplutense(UCM)etapolizianazionala(Cuerpo
Nacional de Policıa, CNP). Aurrekontua 4 milioi euro
ingurukoada.
Webgunea:http://www.eshorizonte2020.es
58. zk. 2016ko abendua
LibreCon2016
Azaroaren22eta23anBilbokoEuskaldunaJauregian(Bizkaia)
egin zuten LibreCon konferentziaren edizio berria, software
librearenetakodeirekiareningurukoestatumailakoenpresa‐
topaketahandiena.
Aurtengoan Industria 4.0 eta banku‐sektorea izan dira gai
nagusia; guztira 70 konferentzia, arrakasta izandako 40 kasu
eta25tailerteknikokosatudutejardunaldia.
Bertan zen Eusko Jaurlaritza ere stand batekin. Erakustoki
horren bidez erakutsi zituen SPRIk software librearen,
informazioaren gizartearen eta teknologia berrien eremuan
egitenaridirenproiektuaketabideratzenaridirenekimenak.EJIE S.A.k (Eusko Jaurlaritzaren Informatika Elkarteak) ere
parte hartu zuen «IntegraciónBigdata:puntodeentradaalIoT»
izenekoponentziarekin.
LibreCon2016 oso aukera interesgarria izan da software
librearen sektoreko soluzio teknologikoetan egunera egoteko
eta zerbitzu berrienak ezagutzeko, eta sektore honetan
dihardutenerakundeekinharremanaklantzeko.
Webgunea:http://www.librecon.io
OscarGuadilla(EJIE)ponentziaaurkezten
Top Related