FASCITE PLANTARE COMO ABORDALA DENDE ATENCIÓN PRIMARIA
MAR CHILLÓN CAMAÑO
MIR-1 MFeC
30/09/2021
ÍNDICE
• I. Definición e etioloxía
• II. Factores de risco
• III. Aproximación diagnóstica. Anamnese
• IV. Diagnóstico diferencial
• V. Posibilidades terapéuticas
• VI. Recomendacións
• VI. Fontes bibliográficas
1. DEFINICIÓN
• Fascia = aponeurosis plantar (tecido fibroso en bandas dende a tuberosidade anterior calcánea ata os
dedos dos pés)
• Máis correctamente denominada fasciosis ou fasciopatía plantar
• Proceso dexenerativo e crónico > inflamatorio (por estiramento ou sobrecarga excesiva)
• Prevalencia: 3,6% en poboación xeral / 8% en atletas
• 40-60 anos, máis precoz en atletas
• Mulleres > homes
• Fascite bilateral: 1 de cada 3
ETIOLOXÍA
• Descoñecida
- Desequilibrio mecánico
- Microtraumas repetidos que levan a
microdesgarros
- Estiramento e/ou sobrecarga excesivos
II. FACTORES DE RISCO
INTRÍNSECOS ANATÓMICOS INTRÍNSECOS BIOMECÁNICOS EXTRÍNSECOS
▪ Obesidade(IMC>30 RR x5 que IMC<25)
▪ Pés planos
▪ Pés cavos
▪ Acortamento do tendón de
Aquiles
▪ Pronación excesiva
▪ Hallux limitus/rigidus
▪ Flexión dorsal do tobillo limitada
▪ Debilidade muscular intrínseca
▪ Debilidade de músculos plantares
flexores
▪ Mala alineación
▪ Certos tipos de exercicio: Carreiras longa distancia, ballet, danza
aeróbica
▪ Soporte de peso prolongado
▪ Calzado inadecuado
▪ Enfermidades sistémicas (AR, DM,
EA)
▪ Infeccións
▪ Fármacos (fluoroquinolonas,
quimioterápicos)
III. APROXIMACIÓN DIAGNÓSTICA. ANAMNESE
• Os síntomas maniféstanse nalgún momento particular do día?
• Que tipo de calzado utilizas regularmente?
• Es corredor ou practicas algún deporte que implique correr?
• Realizas un traballo que require un gran esforzo físico?
• Tiveches problemas nos pés anteriormente?
• Sintes dor nalgunha outra parte ademais dos pés?
• Hai algo que pareza mellorar os teus síntomas? E empeoralos?
III. APROXIMACIÓN DIAGNÓSTICA
• Diagnóstico CLÍNICO: Dor en zona media plantar e á palpación da inserción proximal da
fascia
• Inicio insidioso: Máis intensa pola mañá cos primeiros pasos, tras un periodo de inactividade
(tanto en bipedestación como en sedestación) ou despois dunha alta carga sobre esa zona durante
tempo prolongado
• Test de WINDLASS (+):
- Sen carga: A dor reprodúcese coa dorsiflexión do 1º dedo e a palpación simultánea da fascia
plantar estando o paciente coas pernas estiradas
- Con carga: Dorsiflexión do 1º dedo co pé apoiado sobre superficie firme
• Tests para descartar síndrome do túnel tarsiano (-): Tinel/Durkan/Dorsiflexión-eversión
PROBAS COMPLEMENTARIAS
Tras 4-6 semanas con tratamento conservador ou síntomas atípicos:
• Probas de laboratorio: Non aportan datos específicos
- Se bilateral ou en xente xoven: Marcadores inflamatorios
• Rx simple: Espolón calcáneo (15-25% asintomáticos, a súa presenza aumenta a posibilidade de diagnóstico, pero
non exclúe nin confirma. NON correlación temporal)
• Ecografía musculo-esquelética
• Resonancia magnética nuclear
• Estudos de condución nerviosa
• TAC
Se dúbidas diagnósticas ou para descartar rotura fascia / fx estrés
Para descartar atrapamento nervioso
ECOGRAFÍA
o >4mm grosor
o Marxes indistinguibles
o Hipoecoxenicidade
DOPPLER: Aumento de vascularización
Hiperemia en fascia e tecidos perifasciais en
fase AGUDA
RMN con saturación graxa
TC saxital en ventá de tecido brando
Rx simple lateral
FOOT HEALTH STATUS QUESTIONNAIRE
• Preguntas básicas sobre hábitos de vida + visión
sobre a saúde dos pés
- Nivel de dor no pé durante a pasada semana
- Canto interfiren os seus pés coas actividades
realizadas na vida diaria
- Zapatos empregados
FOOT POSTURE INDEX 6
Clasifica posición basal do pé en base a 6
ítems: Pronador/supinador/normal
• Palpación da cabeza do astrágalo
• Curvatura supra e inframaleolar lateral
(peroneal)
• Posición do calcáneo no plano frontal
• Prominencia da rexión talo-navicular
• Congruencia do arco lonxitudinal interno
• Abducción/aducción do antepé respecto
ao retropéA maior pronación, maior risco de fascite plantar
ESCALA RKISP (2021)
• Obxectivo: Crear un sistema de avaliación obxectiva da fascite no momento da
presentación e en seguimentos consecutivos en pacientes non deportistas
• Clasificación en función de parámetros adicionais que poden empeorar a dor
• Pronóstico da doenza con tratamento conservador
Non existe un sistema de puntuación ou algoritmo diagnóstico específico para medir a gravidade e
asistencia con tratamento, sexa en doentes deportistas ou non deportistas
- IMC
- Axuste e amortiguación dos zapatos
- Nivel de actividade (sedentario/moderado/intenso)
CANDO DERIVAR A SEGUNDO NIVEL?
Unha derivación a segundo nivel non é habitualmente necesaria salvo que:
- Diagnóstico non claro
- Non resposta a tratamento
- Outras causas que xustifiquen a dor
IV. DIAGNÓSTICO DIFERENCIAL
• CAUSAS NEUROLÓXICAS
• CAUSAS ESQUELÉTICAS
• TECIDOS BRANDOS
• ENFERMIDADES INFLAMATORIAS
➢ Síndrome do túnel tarsiano con atrapamento do N. tibial posterior
➢ Neuropatías periféricas
➢ Radiculopatía S1
➢ Fracturas ou apofisitis do calcáneo
➢ Paget
➢ Tumores
➢ Osteomielite
➢ Tendinopatía aquílea
➢ Bursitis retrocalcánea
➢ Tendinitis tibial posterior
➢ Neurofibroma plantar
➢ Rotura fascia plantar
➢ Espondiloartrite
➢ Artrite reactiva
➢ Sarcoidose
V. POSIBILIDADES TERAPÉUTICAS
• Medidas xerais:
- Repouso relativo
- Frío local
- Corrección de erros no adestramento (en deportistas)
- Selección adecuada de zapatos con distribución equilibrada da carga e o arco
- Manter adecuado IMC
• Estiramentos da fascia plantar: De maior utilidade que os estiramentos do tendón de aquiles para mellora da
dor a curto prazo (<20 días)
• Exercicios excéntricos: en asociación cos estiramentos (>20 días)
• Terapia manual: Mobilización da articulación e da musculatura plantar para mellorar a flexibilidade
V. POSIBILIDADES TERAPÉUTICAS
• Vendaxe antipronación ou Low-Dye: durante 3 semanas
Só ou en combinación con outras terapias reduce a dor a curto prazo e mellora a funcionalidade do pé. Tamén asociada a
vendaxe con bandas elásticas en xemelgos durante 1 semana
• AINEs (orais ou tópicos): discreta melloría, utilizados en asociación con outros tratamentos conservadores
• Ortesis: Prefabricadas (en fases iniciais ou con estrutura de pé normal) ou específicas
Recomendadas se boa resposta a vendaxe. Pode axudar a controlar a dor a corto-medio prazo
• Férulas nocturnas: Só en casos resistentes. Actúa sobre contracturas pasivas da fascia plantar e do complexo
xemelgo-sóleo (mellor control da dor ao levantarse)
• Taloneiras (duras): Evidencias débiles a pesar de ser moi utilizadas. Baixada progresiva en función da melloría.
Evitar consistencia branda, xa que aumentan a pronación/supinación e xeran maior inestabilidade
TALONEIRAS
VENDAXE LOW-DYE FÉRULA NOCTURNA ORTESIS
V. POSIBILIDADES TERAPÉUTICAS
• Infiltración con corticoides +/- anestésico local (por palpación ou eco-guiada): Elección moi
individualizada en pacientes non obesos e sen infiltracións previas. Na reavaliación con ECO 6 meses despois,
total recuperación ou clara melloría
• Fisioterapia
• Infiltración con toxina botulínica
• Infiltración con plasma rico en plaquetas
• Cirurxía: Fasciotomía percutánea / Criocirurxía
Ondas de choque
Iontoforesis
Láser/Magnetoterapia
VI. RECOMENDACIÓNS
• Manter un adecuado IMC: O peso extra pode aumentar a tensión na fascia plantar.
• Escoller zapatos con bo apoio: Tacóns de baixos a moderados, solas grosas, boa
plantilla ortopédica e amortiguación adicional. Non camiñar descalzo.
• Non usar zapatos deportivos desgastados: Reemplazar antes de que deixen de
proporcionar soporte e amortiguar os pes de forma adecuada.
• Deportes de baixo impacto: Natación ou ciclismo, en lugar de camiñar ou trotar.
• Frío local: Aplicar unha bolsa de xeo cuberta de tela sobre a área de dor durante
15 minutos 3-4 veces ao día para axudar a reducir a dor e a inflamación.
• Estirar os arcos: Exercicios en domicilio para mellorar a flexibilidade da fascia
plantar, o tendón de Aquiles e o complexo xemelgos-sóleo.
VI. FONTES BIBLIOGRÁFICAS
• Luffy L, Grosel J, Thomas R, So E. Plantar fasciitis: a review of treatments. Journal of the American Academy of Physician Assistants. 2018, 31(1); 20-24.
• Aggarwal P, JirankaliV, Garg SK. Evaluation of plantar fascia using high-resolution ultrasonography in clinically diagnosed cases of plantar fasciitis. Pol J Radiol. 2020, 85;
375–380.
• Chen CM, Lee M, Lin CH, Chang CH, Lin CH. Comparative efficacy of corticosteroid injection and non-invasive treatments for plantar fasciitis: a systematic review
and meta-analysis. Sci Rep. 2018, 8; 4033.
• Yelverton C, Rama S, Zipfel B. Manual therapy interventions in the treatment of plantar fasciitis: A comparison of three approaches. Health SA. 2019, 24; 1244.
• Petraglia F, Ramazzina I, Costantino C. Plantar fasciitis in athletes: diagnostic and treatment strategies. A systematic review. Muscles Ligaments and Tendons Journal.
2017, 7(1); 107–118.
• Choudhary R, Kunal K. Modifiable Risk Factors of Plantar Fasciitis in Non-Athletic Patients and Proposal of a New Objective Assessment System – RKISP. Rev Bras
Ortop 2021, 56(3); 368–371.
• Whittaker GA, Landorf KB, Munteanu SE, Menz HB. Predictors of response to foot orthoses and corticosteroid injection for plantar heel pain. J Foot Ankle Res.
2020, 13(1); 60.
• Sociedad Española de Medicina y Cirugía del Pie y Tobillo
• Journal of orthopedic and sports physical therapy
Top Related