1
15/4/2014
| Amaia Iglesias Torres, Aintzane Ongay Ruiz, Ane Pedrera Durán, Izaskun Pedrera Durán eta Iraia Santa Kruz Torres
11. TALDEA
GENEROA HAUR HEZKUNTZAKO
ESKOLATAN
2
CONTENIDO
1. SARRERA ................................................................................................................ 3
2. GENEROEN PAPERA URTEETAN ZEHAR ............................................................ 4
3. KULTURA BISUALA ETA ESTEREOTIPOAK.......................................................... 4
3.1. Zer da kultura bisuala? .......................................................................................... 5
3.2. Estereotipoak ........................................................................................................ 5
3.2.1. Zer dira estereotipoak? ................................................................................... 5
3.2.2. Estereotipoen eboluzioa ................................................................................. 6
3.2.3. Gaur egungo egoera....................................................................................... 8
3.2.4. Estereotipoen ondorioak ................................................................................. 9
4. IKASTOLETAN IKUSTEN ETA IKASTEN IRAKATSI ............................................. 10
4.1. Nola azaltzen da kultura bisuala eskolan ............................................................ 10
4.1.1.Lehengo eta gaur egungo eskolak generoari dagokionez ............................. 10
4.2. Zer egin genezake .............................................................................................. 14
4.2.1. Auto-ebaluazioa ......................................................................................... 14
4.2.2. Gaitasunak berdin baloratu ........................................................................... 14
4.2.3. Berdintasuna ariketak egiterakoan ............................................................... 14
4.2.4. Imitatzen diren modeloak .............................................................................. 15
5. ONDORIOAK.......................................................................................................... 15
6. HAUSNARKETA ..................................................................................................... 16
7. BIBLIOGRAFIA ....................................................................................................... 18
3
1. SARRERA
Irudiak oso tresna baliagarriak eta boteretsuak dira eta oso ondo kamuflatzen
dituen hainbat eta hainbat ideia transmititzen dizkigute. Historia osoan zehar, hainbat
eta hainbat irudik, gure munduaren ikuspuntua eta egoera zeharo aldatu dute:
Vietnameko gerrako argazkiak, gizona ilargian, Warholen Campbell zopa potea...
Irudiak egunero ikusten ditugun mezu bisualak dira. Hauek nolakoak izan behar
garen, zer arropa jantzi behar dugun, zer ikasi, zertan lan egin... esaten digute eta
okerrena da, ia konturatu gabe barneratzen ditugula ideia eta estereotipo horiek.
XXI. mendeko estereotipoek diote nolakoak izan behar diren emakumeak eta
gizonak, nolako fisikoa izan behar duten, baita horien aurrean nolako jarrera izan behar
dugun ere. Haurrak pentsamenduz askeak izan behar direla pentsatzen dugun aldetik,
hauek libre izan daitezen, irudiak eta hauen esanahiak identifikatzen, ulertzen eta
selekzionatzen irakastea zeharo beharrezkoa da.
Gure eskolan eredu inklusiboa bultzatu nahi dugu, ikasle guztiak eskolaren parte
sentitzea, hizkuntza guztiak, pertsonen identitatea, generoa… kontuan hartuz, hau da,
pertsona bakoitza den bezala onartuz. Hori dela eta, gure Hezkuntza Proiektua bost
alderdi hauetan zentratuko genuke: aniztasuna; eleaniztasuna; teknologia berriak;
curriculumaren gaitasunak eta euskal dimentsioa; eta jardunbide egokiak
bikaintasunaren bidean. Lan hau egiteko aukeratu dugun gaia dela eta, eskola
inklusiboa eredutzat hartuta eta aniztasunaren alderdia kontuan hartuz, lanean genero
aniztasunaren inguruan jardungo dugu.
4
2. GENEROEN PAPERA URTEETAN ZEHAR
Historian zehar, emakumeek eta gizonek izan dituzten rolak zeharo desberdinak
izan dira. Gaur egun arte, gizonek izan dute gizartearen eta munduaren sormena eta
garapenerako giltza. Beraiek egin behar zuten lan eta emakumea arlo pribatuan geratu
da, hau da, etxean beti, haurrak eta etxea zaintzen.
Honen ondorioz, gizonei beti inposatu zaie arrakastaren irudia: lan ona, etxe
handia eta bere seme-alabak zaintzen duen emakume ederra. Bestalde, emakumeari
sari irudia eman zaio, hau da, gizonaren beharrak asetzen eta bete behar dituen
pertsona izan behar dira.
Beraz, emakumeak gizonen objektuak izan dira orain arte, ez dira pertsona bezala
kontsideratu, gizon baten bizitza politagoa egiten duen apaingarria baizik. Gizonak,
bestetik, ezinezkoa den arrakasta, indar eta boterea lortzera bultzatu dituzte. Gizonen
aldetik hain jarrera erasokorra izan beharra eta emakumeen objektualizazioa edo
deshumanizazioaren ondorioz, biolentzia sortu du bi sexuen artean, biolentzia matxista.
Gaur egun, ikuspuntu horretaz behin jabetuak, hau deuseztatzeko bai emakumeek
eta bai gizonek lana egiten hasi dira. Nahiz eta aurrerapen handiak egin diren, legez eta
berez, biak eskubide berdinak dituzte eta esfortzu askorekin, hain barneratuak dauden
kontzeptu matxista kentzen hasi da, baina oraindik bide luzea geratzen da.
Baina zer gertatzen da haien burua ez emakumezkoa ezta gizonezkoa bezala
sentitzen ez dutenekin? Biologikoki genero baten ezaugarriak izateagatik benetan hori
izan behar gara?
"Un tercer sexo o género puede representar un estado intermedio entre hombres y
mujeres, un estado en el que se es ambos (algo así como «el espíritu de un hombre
en el cuerpo de una mujer» o «el espíritu de una mujer en el cuerpo de un hombre»)"
Esan beharra dago, nahiz eta zitan “hirugarren genero” batez aritu, guk
pertsonalki ez genukeela horrela izendatuko. Hau da, ez dugu hirugarren genero baten
moduan ikusten, genero eza bezala baizik. Hortaz gain, ikusi dezakegu gizarteak ez
duela ezer laguntzen pertsona hauen bizitzan. Izan ere, finkatuta dauden estereotipoen
erruz beraien bizitzak ez dira batere errazak ez zaielako beraien lekua aurkitzeko
aukerarik ematen.
3. KULTURA BISUALA ETA ESTEREOTIPOAK
Kultura bisualak eta horrek ezartzen dituen estereotipoak, aurrerago aipatuko
dugun bezala, eragin handia dute Haur Hezkuntzako geletan. Izan ere, kultura
5
bisualaren adibideak gelan zehar edonon aurkitu ditzakegu, nahiz eta askotan
kontziente ez izan. Honen adibide, ikasleen mantalen koloreetan (neskak arrosa eta
mutilak urdinak edo berdeak), ipuinetan (mutilak super-heroienak hartzen dituzte eta
neskak printzesena)… ikus dezakegu. Kultura bisual hori barneratzeak estereotipo
zehatz batzuk finkatzea dakar. Adibidez, neskek printzesen ipuinak ikusten badituzte
soilik, azkenean haien jarrera horretara moldatuko dute eta printzesa horiek bezalakoak
izaten eta printze urdina bilatzen saiatuko dira. Hau da, beti ederrak joan behar dira,
beti salbatuak izan beharko dira, arropen koloreak finkatuko dituzte… Mutilen kasuan
berdina gertatzen da super-heroi eta kotxeekin.
Ikasleak estereotipo horiek nola barneratzen dituzten adibide argiena etxe txokoan
duten jarreran nabari dezakegu: neskak aita-ametara jolasten dira gehienetan eta
mutilak gauzak konpontzera edota lana egitera.
3.1. Zer da kultura bisuala?
Kultura bisualak irudiak aztertzen ditu eta hauek ikuslearengan duen eragina.
Azken urte hauetan, kultura bisualaren eragina eta garrantzia asko handitu da
teknologia berriak direla eta, informazio gehiago eta azkarrago iristen baita geroz eta
jende gehiagori.
Irudi hauek mezu bat dute atzean, zerbait esaten digute. Esaten diguten hori,
gizartearen errepresentazioa izaten da. Gure gizartearen alderdi anitzak azaltzen
dituzte irudiek, horietako bat sexu desberdinen rolak nolakoak izan behar duten eta
nolakoak diren. Era honetara, betidanik izan diren estereotipoak sortzen dira.
Beraz, irudiak ulertzeko gure gizartea nolakoa izan den eta nolakoa den jakin
behar dugu. Gure helburua lan honetan irudiak generoetan eta hauen roletan izan duen
eragina aztertzea eta eragin hori Haur Hezkuntzako klaseetan nola islatzen den
aztertzea da, beraz, emakumeen eta gizonen papera aztertu behar dugu historian
zehar.
3.2. Estereotipoak
3.2.1. Zer dira estereotipoak?
Estereotipoak pertsonek zerbaitengan edo norbaitengan dugun aurreiritzia da, hau
da, pertsona bat ikustean dugun irudia. Baina ez edozein irudi, baizik eta gizartean
pertsona horrentzat “normala” izango den irudia, gizarteak nahi gabe ezarritako irudia.
6
“Normalaren” eremutik ateratzen bagara, arrarotzat gaituzte ez ditugulako beraien
espektatibak betetzen. Baina, zer da “normala” izatea? Normalak ez bagara, arraroak
gara ala soilik desberdinak?
Pertsonei estereotipoak ezartzea ezin dugu saihestu. Izan ere, berez ateratzen
zaigun zerbait da, beti eginiko zerbait, “normala”. Baina horrek ez du esan nahi guk
ezartzen ditugun estereotipo horiek ondo daudenik, “normalenak” direnik. Gainera, guk
estereotipo bat izateak, ez du esan nahi perfil horretan sartzen edo sartu beharko
litzatekeenak horrelakoak izan behar direnik. Horren ildotik doa Fernando Hernandez-
ek (2000) hurrengoa esaten duenean:
"Nadie puede desprenderse de sus juicios previos que, además, son condición de la
experiencia, pero el sometimiento a los mismos reduce la interpretación al etiquetado,
a un conocimiento defectuoso." (Fernando Hernández, 2000)
3.2.2. Estereotipoen eboluzioa
Betidanik estereotipoak egon dira gure gizartean eta seguruenik denbora luzez
gurekin jarraituko dutela. Baina estereotipoak denboran zehar eboluzio bat jasan dute
gizartea aldatzen joan den heinean. Eboluzio hau, batez ere, emakumearengan nabari
dezakegu.
Lehen, emakumea menpeko gizakia bezala azaltzen zen beti, gizonezkoaren
menpekoa eta haren zerbitzura zegoena.
Emakumea lan munduan sartu zenean, oraindik, bera zen etxeko zeregin guztiak
egin behar zituena, eta esfortzu bikoitz hori ez da inoiz baloratu. Beraz, esan dezakegu
emakumea “Superwoman” bat bihurtu dela, etxeko zeregin guztiak eta kanpoko lanean
aritzen dena egunero.
Gizonezkoei dagokienez, etxeko
garbiketarako produktuen salmentarako
iragarkietan agertzen hasi dira, lehen
emakumeak ziren beti arlo horietako
iragarkiak egiten zituztenak, baina beti bi
muturretako jarrerekin, saiatzen den gizon
baldarra edota emakumeari erakusten dion
gizon aditua. Lehenengo kasuan, normalean,
gizona ez da gai ezer ez egiteko eta
emakumea bere lana egiten jarraitzen du, gizonak egin behar zuena ere bere lan horri
gehituz. Hau guztia estereotipoen beste adibide garbi bat izango litzateke.
7
Estereotipoak gizarteak eta kulturak ezartzen dituzte. Ilustratuak dauden liburu
edo kontakizunetan, adibidez, milaka estereotipo agertzen dira, kultura eta garai
bakoitzeko tendentziak islatzen dituztenak eta pixkanaka-pixkanaka aldatzen joan dira
denboran zehar. Baina badaude estereotipo batzuk kultura askotan berdinak direnak
eta gaur egun gure egunerokotasunean aurkitzen ditugunak. Adibide bat honako hau
izango litzateke: Otsoa kontakizun eta liburu askotan agertzen den pertsonaia da, beti
maltzurra, gauarekiko eta iluntasunarekiko beldurtasuna sinbolizatzen duena. Bestalde
printzesak daude, babes heroikoa behar duten emakume ederrak.
Rol sozialak ere agertzen dira kontakizunetan, non mutikoak eta gizonak pertsona
aktiboak diren, gatazka sozial edo pertsonalak gainditzeko gai izaten direnak. Neskak
eta emakumeak, aldiz, beti ederrak eta gizonen laguntza behar dutenak izaten dira.
Eredu sozial hauek belaunaldiz belaunaldi igaro dira beti eta gaur egun ere
mantentzen dira, haurren bizitzan zehar agertzen diren irudi bisual, ipuin, telebistan edo
edozein iragarkietan aurkitzen dituzten ereduetan bezala eta haiengan eraginak izaten
dituztenak. Horregatik, oso garrantzitsua da irakaslearen papera estereotipoei
dagokionez, bere zeregina, estereotipo horien kontrako eskema desberdinak erakustea
izango litzateke klasean dituzten liburu edo marrazki desberdinen bitartez.
“Una manera de luchar contra estos estereotipos, es inculcar, a través de los libros
con buena calidad de ilustración, diferentes modelos de ver y representar la realidad”
(Garretón: 2004, 30).
Honengatik guztiagatik, garrantzitsua da txikitatik liburu ilustratuen bidez
erakustea eta baita kultura bisualaren bidez ere, horrela gauzak era desberdinetan
antzematen eta errealitatea ulertzeko modu desberdinak ikusten ikasteko aukera izango
dute, betidanik erabili diren ilustrazio estereotipatu horiek alde batera utziz. Modu
honetan, ilustrazio desberdinak eskainiz, haurrek ikuspuntu kritikoago bat garatuko dute
ikasteko orduan.
“Es importante, entonces, cultivar desde pequeños en los niños y niñas, la capacidad
para apreciar todos los tipos de expresión, alejándolos de los estereotipos” (Garretón
2004, 24).
Kultura bisualari esker, pertsonei informazio pila bat iristen zaie. Telebista da
eragin handiena izaten duen iturria, pixkanaka-pixkanaka pertsonen identitatearen
garapenean eta batez ere izaeran eragina izaten duena, haurrek telebistan edo
liburuetan aurkitzen dituzte pertsona edo pertsonaiak bezalakoak izan nahi direlako.
Horregatik, ikasleei ikustarazi egin behar zaie, iturri hauek transmititzen diguten
informazio guztia ez dela beti egiazkoa izaten. Baina ez dira kultura bisualeko elementu
8
hauek kendu edo zentsuratu behar, haiekin lan egin behar da eta pentsamendu
kritikoago bat izaten erakutsi ikusten hari direnaren hausnarketa egiteko. Horretarako
kultura bisuala landu behar da, irudi bat erakusten duenaren haratago joan.
3.2.3. Gaur egungo egoera
Gaur egun, gizonen estereotipoa honela deskribatu daiteke:
“Desde los años 90 asistimos a la masculinización de la imagen de muchas mujeres,
a la par que a la feminización de la imagen masculina, algo concebido antes como
signo de debilidad del hombre y que hoy se percibe como sofisticación de su imagen.”
(Berganza Conde, García Ortega y Grandio Pérez, 2003)
Bestalde, emakumearena honela litzake:
“Se aprecia una evolución lenta, aunque firme, en la representación de la mujer en la
publicidad en televisión a lo largo de los últimos 40 años. Se camina hacia imágenes
que presentan aspectos más diversos y variados de la vida de la mujer (ya no
aparece, por ejemplo, sólo la mujer en el espacio privado del hogar, en la cocina y
junto a su pareja e hijos). También se resalta con menor frecuencia, como mero
reclamo publicitario, aspectos que degradan su figura, aunque todavía existen
importantes distorsiones a la hora de representarla. Me refiero, por ejemplo, a su
simple reducción de objeto de deseo, objeto sexual o pieza ornamental en los
anuncios.” (Berganza Conde, García Ortega y Grandio Pérez, 2003)
Hala ere, gaur egun beste aldaketa handi bat ere eman da gizonen estereotipoei
buruz: gizonen objektizazioa. Garaiak aldatzen ari dira, emakumeak orain gizonen
papera hartzen ari dira, haien parean jartzen saiatzen ari dira behintzat.
Laburbilduz, emakumeak inguru publikotik atera dira azken urte hauetan eta
gizonak sartu. Honek estereotipoen aldaketa sortu du, baina zoritxarrez oraindik lan
asko dago egiteko emakumeak objektu sexualak eta domestikoak izatetik, pertsona
bezala ikusi arte.
Gaur egungo egoeran, kontuan hartu beharreko beste faktore garrantzitsuenetako
bat, familia da. Izan ere, familien papera oso garrantzitsua dela uste dugu haurren
jarrerari dagokionez. Familiek eragin handia dute haurrengan, azken finean, irakasleaz
gain gurasoak direlako haurren eredu nagusiak.
Centrarse en el sexo de tu hijo para dirigir su educación es un error, además de una
desventaja. Los niños deben poder desarrollarse como ellos prefieran y no
dependiendo de roles preestablecidos por su género. Aunque tú quieras que tu hijo
sea un “auténtico” niño, si tu pequeño prefiere jugar con muñecos a los coches, no
debes intentar cambiar sus preferencias, o forzarlas, no deben ser tu preferencias lo
que tenga importancia.
9
Igualmente, una educación demasiado abierta o forzada hacia el otro extremo puede
llevar a complicaciones. Aunque creas que el color rosa de niña sea uno de los
clásicos estereotipos de género, puede que a ella le guste, y por ello no debes
tampoco intentar hacerla cambiar de opinión. Lo importante no es evitar o ceñirse a lo
preconcebido, sino que lo que debe estar delante del todo es la personalidad y las
necesidades de tu hijo. Pensar en blanco y negro, en rosa y azul no debe ser el
patrón. Además, en última instancia, lo más importante es que tu niño sea feliz.
(Netmoms)
Haurrak, Bandurak bere teorietan azaltzen duen bezala, adin honetan imitazioz
ikasten dute eta beti irakasleek edo gurasoek egiten dutena errepikatzeko joera dute.
Beraz, bai gurasoen eta baita irakasleen eredua ere zaintzea ezinbestekoa da, kontu
handiz ibili behar gara esaten edo egiten dugun guztiarekin estereotipoak saihesteko.
3.2.4. Estereotipoen ondorioak
Estereotipoak positiboak edo negatiboak izan daitezke. Azkeneko horiek ondorio
negatibo izugarriak ekar ditzakete: Diskriminazioa, adibidez. Normalean, estereotipo
negatiboa “normala” ez denaren mende dago eta anomalia horrek, bai gizartean eta
baita eskola batean ere, gaizki ikustea ekartzen du. Gaizki ikusteak pertsona
estereotipatua baztertzea bihurtzen du, batzuetan gaizki tratatzeraino helduz. Adibidez,
horrelako esaldiak "nik horrekin ez dut joan nahi betaurrekoak dituelako eta seguru
aspergarria izango delako" edota "begira, goazen janaria horri lapurtzea tontoa dirudi
eta".
Horrek pertsona estereotipatuarengan askotariko ondorioak ekar ditzake.
Normalean, jarreran eta gizartea ulertzeko moduan eragiten du. Bigarren kezka bat ere
sortzen zaie: bere jarrerak estereotipo negatiboa indartzearen arriskua. Estereotipoak
iraunarazi egin daitezke pertsona estereotipatuak kikiltasuna edota desegokitasuna
sentitzen direnean eta honek ere eragin negatiboak ekartzen ditu, hala nola, antsietatea
eta bere eskolako errendimendua murriztea edo gaizki egitea.
Eskolako ondorio larrienetakoak bi hauek dira:
Bullyng-a.
Depresioa. (Pertsona estereotipatuarena)
Bi ondorio hauek elkarreraginean daude beti baina banan-banan azalduko ditugu.
Bullyng-a
Bullyng-a estereotipoen ondorio larrienetako bat da. Izan ere, bi aldeen esku
dago: bata, pertsona estereotipatuaren esku, hori hasieratik onartzeagatik eta; bestea,
10
erasotzailearen esku, estereotipoan oinarrituz ekintza maltzurrak egiteagatik. Hala ere,
ondorio hau estereotipoen errua da dudarik gabe.
Depresioa
Depresioa estereotipoen beste ondorio bat da. Honen kasua, pertsona
estereotipatuan gertatzen da. Bai estereotipo negatiboaren ondorioz eta, batzuetan,
estereotipo negatiboaren bidezko gertaera okerren ondorioz, bullyng-aren ondorioz,
adibidez.
Estereotipoen ondorio garrantzitsuenetako bat, hauek sortu dezaketen
ikasleenganako ikaste zailtasunak izan daiteke. Arazorik edo zailtasunik ez duen haur
batek, estereotipoen eraginez “akosoa” jasaten badu, garapenean eta ikaskuntzan
zailtasunak dituen haur bat bihurtu daiteke. Adibidez, neska bat oso argala ez
izateagatik bere kideengatik burlak jasotzen baditu, jateari uztea erabaki dezake, eta
hori denborarekin elikaduraren nahaste batean bihurtu daiteke, hala nola anorexia edo
bulimia. Beraz, kontu handiz ibili behar gara kontu horiekin, edozein gauzak (potolo
egotea, betaurrekoak izatea…), lehen aipatu dugun bezala, egoera normal batean
dagoen haur bat ikaste zailtasunak dituen haur batean bihurtu dezakeelako.
4. IKASTOLETAN IKUSTEN ETA IKASTEN IRAKATSI
4.1. Nola azaltzen da kultura bisuala eskolan
4.1.1.Lehengo eta gaur egungo eskolak generoari dagokionez
Teorian azaldutakoa errealitatean duen eragina hobeto ezagutzeko 50 galdeketa
pasa ditugu, 25 haurrei eta beste 25 helduei. Bereizketa hau egitearen arrazoia,
denboran zehar generoen papera urtean zehar ikusten saiatzeko izan da. Ondo
ikusteko taula hauetan islatu ditugu galdeketa guztien erantzunak.
11
Haurrak
Mutilen erantzunak:
Nesken erantzuna:
Haurrei galdeketa egin ondoren, ondorioztatu dezakegu generoen estereotipoak
oso finkatuak daudela, kasu gutxi batzuk kenduta. Denbora igaro ahala, etxeko gauzak,
lana… bai neskak bai mutilak egin ditzaketela konturatzen dira; baina txikiak direnean,
Galderak Mutilak Neskak Biak
1.- Zeintzuk jolasten dira futbolera, saskibaloira...? 8 0 5
2.- Zeintzuk jolasten dira panpinekin? 0 8 5
3.- Zeintzuk jolasten dira etxetxoetara? 1 9 3
4.- Zeintzuei gustatzen zaizkie printzesa eta printzipeak? 0 10 3
5.- Kolore arrosa zeinek erabiltzen du? 0 8 5
6.- Eta kolore urdina? 7 0 6
7.- Etxean zeinek prestatzen du bazkaria? 2 4 7
8.- Zeinek eraman eta ekartzen zaitu ikastetxera? 3 4 6
9.- Zeinekin jolasten duzu gustukoen? 8 1 4
10.- Zein da zure lagun gustukoena? 9 0 4
Galderak Mutilak Neskak Biak
1.- Zeintzuk jolasten dira futbolera, saskibaloira...? 5 0 7
2.- Zeintzuk jolasten dira panpinekin? 0 10 2
3.- Zeintzuk jolasten dira etxetxoetara? 0 8 4
4.- Zeintzuei gustatzen zaizkie printzesa eta printzipeak? 0 9 3
5.- Kolore arrosa zeinek erabiltzen du? 0 8 4
6.- Eta kolore urdina? 5 0 7
7.- Etxean zeinek prestatzen du bazkaria? 2 4 6
8.- Zeinek eraman eta ekartzen zaitu ikastetxera? 1 4 7
9.- Zeinekin jolasten duzu gustukoen? 0 7 5
10.- Zein da zure lagun gustukoena? 0 9 3
12
oso garbi dute zer den bakoitzarentzat eta ez dute malgutasunik adierazten hauek
aldatzerako orduan.
Orokorrean esan dezakegu, neskak direla estereotipoak pixka bat puskatzen
dituztenak. Izan ere, mutilei normalean gehiago kostatzen zaie. Adibidez, neska bat
saskibaloira edo futbolera jolasteko orduan, mutil batek ezetz esango luke baina neska
batek agian ez zuen arazorik izango. Hori izan daiteke, beti esan denez, neskak
heldutasuna mutilak baino lehenago lortzen dutelako.
Helduak:
Gizonezkoen erantzuna:
Emakumezkoen erantzuna:
Galderak Gizonak Emakumeak Biak
1.- Zeinek egiten zuen lan? 8 0 1
2.- Zeinek egiten ditu etxeko gauzak? 0 9 0
3.- Zein seme-alabak egiten zuen lan gehiago etxean? 1 4 1
4.- Zeinek ikasi zuen? 1 0 8
5.- Zeinek eramaten zuen dirua etxera? 8 0 1
6.- Zeinek administratzen zuen dirua? 2 7 0
7.- Irakasleen gehiengoa nolakoa zen? 6 1 2
8.- Ikasleen gehiengoa nolakoa zen? 6 1 2
Galderak Gizonak Emakumeak Biak
1.- Zeinek egiten zuen lan? 5 0 11
2.- Zeinek egiten ditu etxeko gauzak? 0 13 3
3.- Zein seme-alabak egiten zuen lan gehiago etxean? 1 9 6
4.- Zeinek ikasi zuen? 3 1 12
5.- Zeinek eramaten zuen dirua etxera? 8 0 8
6.- Zeinek administratzen zuen dirua? 5 8 3
7.- Irakasleen gehiengoa nolakoa zen? 2 9 5
8.- Ikasleen gehiengoa nolakoa zen? 1 5 10
13
Helduei eginiko galdeketek hainbat ondorio izatera bultzatu gaituzte. Galdeketa
honen ondorioz, galdetuak izan direnak hainbat desberdintasun izan zituzten.
Desberdintasun hauek ezaugarri zehatz batzuen eraginez sortuak dira.
Lehenik eta behin, adinak sortutako desberdintasunak ditugu eta hauek dira
esanguratsuenak bertan ikusten baitira desberdintasun handienak batzuen eta besteen
artean. 19 urteko emakume batekin hasita eta 94 urteko gizon batekin bukatuz, bertan
ematen diren desberdintasunek gauza asko esaten dizkigute. Gizartea aldatu egin da,
badirudi, pixkanaka, gizarteak bere egitura matxista eta patriarkala atzean uzten ari
dela, baina oraindik hor dagoela.
Galdetegia aztertu ondoren, ikusi dugu gaur egungo familiak harreman
orekatuagoa dutela, hau da, etxeko lana banatu egiten dela eta ez zaiela pribilejiozko
tratamendurik egiten gizonezkoei. Adinak gora egiten duen heinean, gauzak aldatzen
doaz.
Adineko pertsonei galdetzean, beraien erantzunak erakusten digute lehengo
familietan gizonak joaten zirela lanera eta emakumea etxean geratzen zela, honetaz eta
haurrez zaintzen. Urteekin asko aldatu ez den ezaugarri bat etxeko administratzailea
emakumea izatea izan da. Honek pentsarazi dezake, nahiz eta gizonak dirua irabazi,
beti emakumeek izan dutela horri buruzko benetako ahalmena.
Hau guztia aztertu ondoren, ikusi dugu nola gizarteak beti eman dion emakumeari
izaera pribatua, hau da, etxe barruan egotea, eta gizonari, ordea, bizitza publikoa.
Baina, gaur egun, hori aldatzen ari dela dirudi. Emakumeak jada ez dira etxean
geratzen eta gizonek dituzten eskubide eta aukerak hartzen hasi dira eta gizonen
aldetik, ardurak hartzen hasi dira etxeko lanetan eta baita beraien seme-alaben
heziketan.
Beste desberdintasun esanguratsua pertsonen jatorria dela ikusi dugu. Kasu
batzuetan galdetuak hirian bizi ziren, baina beste batzuetan baserrietan. Baserrietan
bizi zirenen kasuetan, bai gizonak eta baita emakumeak ere egiten zuten lan, nahiz eta
gero, etxeko lanak egiteko orduan, emakumeak izan langileak. Hirietan bizi ziren
pertsonen artean, ordea, lana egiten zutenak gizonak ziren, emakumeak ez zuten lanik
egiten etxetik kanpo (hau guztia adineko pertsonen barruan).
Ildo beretik jarraituz, ez dugu ahaztu behar oraindik prozesu batean gaudela eta
asko dagoela egiteko.
Orokorrean esan dezakegu, galdeketa hauek egiterako orduan gizartearen
eboluzioa ikusten dela. Izan ere, txikitan estereotipatuak diren haurrak gero handiak
14
direnean, pentsamendua aldatu eta ireki dute. Hala ere, esan dezakegu, badaudela
kasu batzuk non txikitan hain estereotipatuak izan diren, helduak egin direnean, ez
dutela haien pentsatzeko modua aldatu.
4.2. Zer egin genezake
Kultura bisuala eta estereotipoak nolakoak diren eta zer eragin duten aztertu
ondoren, hauen inpaktua gutxitzeko, eskoletan zer egin genezakeen pentsatzen hasi
gara. Hau aztertzean, estereotipoak deuseztatzeko lau puntu edo azpi atal landu behar
direla ikusi dugu:
4.2.1. Auto-ebaluazioa
Lehenik eta behin urrats handiena gure akatsez jabetzea da. Gu baikara askotan
konturatu gabe haurren aurrean hitz egiteko era desegokia erabiltzen dugunak eta
zeharka ekiditu nahi ditugun estereotipoak haurrei transmititzen.
Askotan ez gara ohartzen hitz egiterakoan zenbaterainoko eragina dugun
haurrengan. Izan ere, gramatikalki zerbait generikoaz hitz egiterakoan gizonezkoen
forma erabiltzen dugu, gehienetan emakumezkoa baztertuz. Hori dela eta, gure ustez
neska gehiago daudenean, emakumezkoei erreferentzia eman behar zaie, konturatu
daitezen emakumeak hitz egiterako orduan gizonak bezain garrantzitsuak direla.
Txikitatik ohitura hori hartzen badute, agian, hemendik urte batzuetara gramatika akats
estereotipatu hori zuzentzeko aukera izango dugu eta berdintasunean pauso handi bat
eman.
4.2.2. Gaitasunak berdin baloratu
Kontutan hartu behar den beste atal bat gaitasunen balorazioa da. Askotan
neskak eta mutilak goraipatuak izaten dira ekintza desberdinengatik, hau da, mutil bat
goraipatu egiten da isilik eta lasai eserita egoten baldin bada eta neska bat ez, hori
espero baita bere jarreraz.
Haurrei beraien jarreragatik goraipatuak edo zuzenduak izan behar dira, kontuan
hartu gabe beraien generoa, nahiz eta hau kasu askotan zaila izan, ez baikara ohartzen
askotan gure jarrerek estereotipo batzuei erantzuten dietela, beraz autokritika ere egin
beharko genuke.
4.2.3. Berdintasuna ariketak egiterakoan
Estereotipoak ikastetxeetako jolas garaietan oso nabarmenak izaten dira. Bertan
daudelarik, mutilak eta neskak jarduera desberdinak egiteko joera dute, hau da, mutilak
15
futbolean ibiltzen dira adibidez eta neskak panpinekin edo etxetxoetara. Estereotipoak
deuseztatu ahal izateko jarduera berdinak egitera bultzatu behar dira haurrak, pixkana,
haurrek beraien kabuz egiten hasiko direlarik.
Jarrera hori bultzatzeko irakaslearen papera ezinbestekoa eta garrantzitsua da,
lehen esan dugun bezala haurrek irakasleak imitatzeko joera daukatelako. Proposatuko
genituzke jardueren artean, futbol partidu bat edo denak batera sokasaltoan aritzea
izango litzateke. Oso garrantzitsua ikusten dugu haurrak ez behartzea, agian, hasieratik
guztiak ez dira animatuko, baina pixkanaka, irakaslearen motibazioarekin eta
gainontzekoak egiten dutela eta ondo pasatzen ari direla ikusita, azkenean haiek ere
jolastu nahi izango dute, haurrak direlako eta gustukoen dutena ondo pasatzea da.
4.2.4. Imitatzen diren modeloak
Haurrek ez dituzte helduak soilik imitatzen, baita beraien bizitza ikusten dituzten
pertsonaiak (liburuetakoak, marrazkiak, irudiak...). Hau jakinik, arreta jarri behar da
nolakoa den haurrek erabiltzen duten materialean. Eskaintzen dizkiegun liburuak
anitzak izan behar dira, baita bertan azaltzen diren pertsonaiak ere, hau da,
protagonistak ez dira beti mutilak izan behar, ezta zuriak ere. Liburuetan rol
desberdinak azaltzen diren irudiak azaldu behar dira eta ez dute lotu behar ekintza edo
jarrera zehatz bat genero edo arraza zehatz batekin.
Gaur egungo egoera ezagututa, non familia egiturak ugariak diren, kontuan izan
behar dugu liburuetan edo material didaktikoetan eskaintzen dieguna. Egin daitekeena
da, gaurko ipuinak berritu eta agertuko diren familiak ohiko familia perfektua ez izatea.
Izan ere, familia homosexual bat, monoparentala… agertzen hasten badira, guraso
homosexualak edo bakarra duten haurrak ipuinekin identifikatzeko aukera izango dute.
Gauza bera egin beharko genuke gurasoen rolekin, biak izan baitaitezke haurrak
futbolera eramaten dituztenak edota erosketak egitera joaten direnak.
5. ONDORIOAK
Generoen aniztasunaren lanarekin hasi ginenean, ez genuen uste hainbesteko
informazioa jasoko genuenik. Generoak zergatik ematen diren eta hauek nolakoak diren
aztertzeak hainbat ondorioetara iristea ekarri gaitu.
Lehenengo ondorioetako bat, queer teoriak dioena da. Izan ere, teoria honen
arabera, sexu-orientazioa eta genero eta sexu-identitatea gizarte-eraikuntzaren
ondorioa dira. Hau da, ez dago biologikoki aurredeterminaturiko sexu-rol edo joerarik.
Ildo horretatik esan behar dugu, guztiz ados gaudela teoria honekin, Izan ere, orain
16
arte, beti pentsatu izan da, generoen artean dagoen desberdintasunak gure biologian
oinarritzen dela, baina hori zeharo oker dago, gure gizarteak eta kulturak ematen dio
genero bakoitzari bere jarrera eta izaera.
Emakumeei eta gizonei izaera bat edo beste ezarri zaie historian zehar hauek izan
duten papera kontutan hartuta. Hori dela eta, lanean zehar askotan errepikatu dugun
bezala, emakumeak beti etxe barruan kokatu dira eta gizonak beti alderdi publikoan.
Honen ondorioz, gizarteak emandako jarrera naturaltzat hartu izan dira, baina azken
urte hauetan naturaltasun hori dudan jartzen hasi gara eta, pixkanaka, emakumeen eta
gizonen arteko desberdintasunak desagertzen hasi dira.
Beste ondorio garrantzitsu bat orain aipatutako generoen ezaugarriak eskolan eta
haurretan duten eragina izan da. Txikiak garenean hasten gara gure jarrera eta izaera
lantzen eta osatzen, garai honetan lanean aipatutako kultura bisualak eragin izugarria
du haurrengan.
Haurrak txikiak direnean, ia konturatu gabe, banatu egiten ditugu beraien
sexuaren arabera, eta hori oinarri bezala harturik era batera edo bestera hezteko joera
dugu. Horrez gain, kultura bisualak ezartzen dituen estereotipoak jarraitzen ez dituzten
haurrak irainduak eta bakartuak izan daitezke. Horren ondorio latzena, haur hauen
egoera psikologikoaren gainbehera izan daiteke.
Ezarritako estereotipoak ez jarraitzeagatik jasan daitezkeen irainak, haien eta gure
auto-estimuan eragin handia izan dezakete eta ondorioz, bizitzaren hainbat arloetan
eragin negatiboak sortu. Horren ondorioz, arazoak ez dituen haur batek arazo
akademikoak eta pertsonalak izan ditzake.
Beraz, genero estereotipatuak guregan duten eragina aztertu ondoren, eskoletan
zein garrantzitsua den honi aurre egitea ikusi dugu. Haurrei txikiak direnetik, erakutsi
behar zaie lehenik eta behin pertsonak direla, eta pertsonak bezala beraien nahiak eta
gaitasunak garatu behar dituztela, kontuan hartu gabe beraien sexua nolakoa den.
6. HAUSNARKETA
Lan hau egiten ari ginela hainbat eta hainbat kezka sortu zitzaizkigun, oso gai
luze eta sakona da eta askotan nahi izan duguna baino gutxiago sakondu dugu
denbora faltaren ondorioz. Nahiz eta nahi izan adina sakontzeko aukera izan ez dugun,
lan honek asko aberastu gaitu, lehendik ohartzen ez ginen hainbat gauzez ohartu
baikara.
17
Lehenik eta behin, ikusi dugu gaur egun ere Haur Hezkuntzak irudi asistentziala
izaten jarraitzen duela. Era honetara irakasleen lana ez da kontutan hartzen eta ez zaio
duen garrantzia ematen, ondorioz haurrak zaintzeko besterik ez den lan bat bezala
ikusten da, era honetara irakasleen lana oztopatuz.
Haur Hezkuntzaren asistentzialtasunarekin lotuta, gizonen rola nolakoa den Haur
Hezkuntzan ikusi eta zertxobait aztertu dugu eta atera ditugun ondorioak ez dira oso
onak izan. Gizonen irudia Haur Hezkuntzan oso ilundua dago, hau da, irakaslea mutila
izanez gero, honi kutsu negatiboa ezartzen zaio. Haurrak zaintzea emakumeen lana
izan den neurrian, gizonak hori egiten ikustean bi bide hartzen ditu gizarteak: lehenik
eta behien, gizon horren sexualitatea dudan jarri, hau da, homosexualtasunarekin lotu;
eta bigarrena ordea, ondorio okerrena eta beldurgarriena, pederastiarekin lotzea da.
Pederastia esaten dugunean, esan nahi duguna zera da, Haur Hezkuntzan
irakaslea den gizon oro dudetan jartzen da ea zergatik egiten duen lan haurrekin.
Horren eredu garbia irakasle batek aipatutako “La caza” pelikulan aurkitu
dezakegu. Bertan gizona den irakasle bat aurkezten zaigu eta nola tratatzen duen
herriak, bere lanaren ondorioz.
Bukatzeko aipatu nahiko genuke, generoen aniztasuna oso gai sakona dela eta
gure gizartearen ezaugarriak jakitea oso garrantzitsua iruditzen zaigula. Era honetara
gure hutsuneak betetzeko aukera izango genukeelako gizarteak duen eragina aztertzen
eta ezagutzen, gure hurrengoei mundu hobeagoa nola sortu erakutsi genezakeelako.
18
7. BIBLIOGRAFIA
- Asociación Cultural Octubre. Niños, Niñas Y Estereotipos De Género. Erabilgarri:
http://asociacionculturaloctubre.blogspot.com.es/2013/03/ninos-ninas-y-estereotipos-
de-genero.html
- Berganza, M.R; García, C; Grandío, M.M. (2003). Evolución de los estereotipos femeninos
en la publicidad televisiva en España (1950-2002). Representación, Construcción e
Interpretación de La Imagen Visual de las Mujeres. 423-437.
- Buenas tareas (2012). El Rol Del Hombre Versus El Rol De La Mujer En La Sociedad
Actual. Erabilgarri: http://www.buenastareas.com/ensayos/El-Rol-Del-Hombre-Versus-
El/4226200.html
- Castejón, M. (2012). Desmontando la construcción de género en la cultura visual desde
los feminismos ‘Las mujeres de verdad tienen curvas’ como creadora de nuevos
significados. Argitaratu gabea.
- Ehow en Español. Cómo impedir los estereotipos en las clases de preescolar. Erabilgarri:
http://www.ehowenespanol.com/impedir-estereotipos-clases-preescolar-info_277404/
- Ehow en Español. ¿Cómo se forman los niños los estereotipos? Erabilgarri:
http://www.ehowenespanol.com/forman-ninos-estereotipos-info_245941/
- Ehow en Español. Consecuencias de los estereotipos de género. Erabilgarri:
http://www.ehowenespanol.com/consecuencias-estereotipos-genero-info_478763/
- Ehow en Español. Educación: actividades para lecciones sobre los estereotipos de
género. Erabilgarri: http://www.ehowenespanol.com/educacion-actividades-lecciones-
estereotipos-genero-info_459290/
- Encinas, Ángel. (2008). Los nuevos estereotipos femeninos. Comunicación Audiovisual,
Mediática Y Digital. [Blogaren mezua]. Erabilgarri:
http://noesunamanzana.blogspot.com.es/2008/03/los-nuevos-estereotipos-
femeninos.html
- Estereotipos y consecuencias en los adolescentes. (2012, maiatzak 22). Estereotipos y
sus causas y consecuencias en la vida de los jóvenes. [Blogaren mezua]. Erabilgarri:
http://estereotipos-psicologiia.blogspot.com.es/
- Fantasma66 (2011, maiatza). Estereotipos. [Blogaren mezua]. Erabilgarri:
http://esteretipos66.blogspot.com.es/2011/05/bullying.html
- Hernandez, F. (2000). Educación y cultura visual. Ediciones Octaedro.
19
- Hernandez, F (2000). Sobre la importancia de la cultura visual en la educación escolar.
Educación y cultura visual. Ediciones Octaedro.
- Intxausti, N. (2013). Ikastetxearen antolakuntza. Argitaratu gabea.
- La Guía. El Rol de la Mujer a través de la Historia. Erabilgarri:
http://psicologia.laguia2000.com/general/el-rol-de-la-mujer-a-traves-de-la-historia
- Michel, A. (2001). Los estereotipos sexistas en la escuela y en los manuales escolares.
Educere, urtarrila-otsaila-martxoa, urtea/bol. 5, 012 zenb. Mérida, Venezuela. 67-77.
or.
- Netmoms. Los estereotipos de género: ¿Niña rosa y niño azul? Erabilgarri:
http://www.netmoms.es/revista/ninos/educacion/los-estereotipos-de-genero-nina-rosa-
y-nino-azul/
- Proyecto Alegría. (2013). Estereotipos y Niños y Niñas. Tú lo sueñas, nosotros lo
creamos. [Blogaren mezua]. Erabilgarri: http://proyectoalegria.com/estereotipos-y-
ninos/
- Violencia en la familia. Estereotipos de género. Erabilgarri:
http://www.violenciaenlafamilia.conapo.gob.mx/en/Violencia_Familiar/Estereotipos_de_
Gnero
Top Related