MEMORIA 2011 MUSEO-FORTALEZA SAN PAIO DE NARLA Rede Museística Provincial Area de Cultura Excma. Deputación Provincincial de Lugo
REDE MUSEÍSTICA GAÑADORA DOS V PREMIOS
SOLIDARIOS ONCE-GALICIA NA CATERGORÍA
“ACCESIBILIDADE UNIVERSAL”
INDICE
1. LIMIAR ................................
2. ESTADISTICA ANUAL DE VISITANTES
3. PROGRAMA ARQUITECTÓNICO
4. PROGRAMA DIDÁCTICO
4.1. ACTIVIDADES ESCOLARES
4.2. OBRADOIROS DE VERÁN
4.3. OBRADOIROS DE NADAL
5. PROGRAMA DE ACCIÓN CULTURAL
5.1. PREMIOS E DISTINCIÓNS 2011
5.2. PROGRAMA INTERXERACIONAL
5.3. PROGRAMA DA TERCEIRA IDADE
5.4. SEMANA DOS MUSEOS
5.5. PROGRAMA
5.6. PROGRAMA DE
5.7. PROGRAMA DE CONCERTOS
5.8. PROGRAMA DE RECURSOS EDUCATIVOS
5.9. PROGRAMA CULTURAIS ................................
5.10. MEMORIA DO PROXECTO JOSÉ ÁNGEL SANTOS FERRO
5.11. PROGRAMA DE CONFERENCIAS
6. PROGRAMA DE CONSERVACION
7. PROGRAMA DE COLECCIÓNS
8. PROGRAMA DE PERSOAL
9. PROGRAMA ECONÓMICO
10. PUBLICACIÓNS ................................
Museo Fortaleza San Paio de Narla
................................................................................................
2. ESTADISTICA ANUAL DE VISITANTES ...........................................................
PROGRAMA ARQUITECTÓNICO ................................................................
MA DIDÁCTICO ................................................................
.1. ACTIVIDADES ESCOLARES ...........................................................
.2. OBRADOIROS DE VERÁN ..............................................................
.3. OBRADOIROS DE NADAL ...............................................................
. PROGRAMA DE ACCIÓN CULTURAL ............................................................
5.1. PREMIOS E DISTINCIÓNS 2011 ................................
. PROGRAMA INTERXERACIONAL ................................
. PROGRAMA DA TERCEIRA IDADE ................................
SEMANA DOS MUSEOS ................................................................
PROGRAMA MUSEOLOXÍA SOCIAL ................................
PROGRAMA DE EXPOSICIÓNS ................................
PROGRAMA DE CONCERTOS ......................................................
. PROGRAMA DE RECURSOS EDUCATIVOS ................................
. PROGRAMA DE PRÁCTICAS DO MASTER DE ...........................................................................................
. MEMORIA DO PROXECTO ARQUITECTÓNICO REALIZADO POR JOSÉ ÁNGEL SANTOS FERRO ...........................................................
5.11. PROGRAMA DE CONFERENCIAS ................................
. PROGRAMA DE CONSERVACION ...............................................................
7. PROGRAMA DE COLECCIÓNS ................................................................
8. PROGRAMA DE PERSOAL ................................................................
9. PROGRAMA ECONÓMICO ................................................................
...........................................................................................
Museo Fortaleza San Paio de Narla
1
................................................ 2
........................... 3
..................................... 9
................................................ 10
........................... 10
.............................. 23
............................... 39
............................ 46
...................................................... 46
.................................................. 47
................................................ 53
.................................. 54
.............................................. 83
.................................................... 102
...................... 118
................................ 119
DE SERVIZOS ........................... 122
ARQUITECTÓNICO REALIZADO POR ........................... 237
.............................................. 237
............................... 238
.................................... 238
........................................... 238
............................................ 238
........................... 238
1. LIMIAR
Durante a Idade Media e séculos posteriores, no territorio lucense tiveron
asentamento poderosas familias que con discrepancias entre s
frecuencia. Asaltos, asasinatos, lumes e outros atropelos obrigaron a moitos
nobres e fidalgos a levantar fortalezas para
poderosos tamén, tiveron que levantar s
terras e da influencia que nela
Non é de estrañar
romana, existan fortalezas: unh
cidades e familias, algunhas das
provincia e algunhas que aínda hoxe en día existen.
Unha destas fortalezas pode ser considerada como
de Historia e Arte” atópase no concello de Friol. É coñecida como Fortaleza San
Paio de Narla, “convertida
San Paio de Narla un museo onde a historia se
didáctica.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Media e séculos posteriores, no territorio lucense tiveron
asentamento poderosas familias que con discrepancias entre s
frecuencia. Asaltos, asasinatos, lumes e outros atropelos obrigaron a moitos
nobres e fidalgos a levantar fortalezas para defenderse. Bispos e frades,
poderosos tamén, tiveron que levantar sólidas torres para a defensa das súas
terras e da influencia que nelas exercían.
estrañar, pois, que en todo o territorio lucense, xa dende a época
romana, existan fortalezas: unhas de xurisdición real, outras propiedade de
cidades e familias, algunhas das dioceses de dos mosteiros que abundaron na
provincia e algunhas que aínda hoxe en día existen.
Unha destas fortalezas pode ser considerada como “unha lección perenne
atópase no concello de Friol. É coñecida como Fortaleza San
convertida nun Museo de todos e para todos”.
San Paio de Narla un museo onde a historia se converte
Museo Fortaleza San Paio de Narla
2
Media e séculos posteriores, no territorio lucense tiveron
asentamento poderosas familias que con discrepancias entre si loitaban con
frecuencia. Asaltos, asasinatos, lumes e outros atropelos obrigaron a moitos
defenderse. Bispos e frades,
lidas torres para a defensa das súas
, pois, que en todo o territorio lucense, xa dende a época
real, outras propiedade de
de dos mosteiros que abundaron na
unha lección perenne
atópase no concello de Friol. É coñecida como Fortaleza San
converte en vivencia e
2. ESTADÍSTICA ANUAL DE VISITANTES.
Xaneiro Nº total de visitantes
Obradoiros
Visitas individuais
Febreiro Nº total de visitantes
4 grupos escolares
5 grupos adultos
Visitas individuais
Marzo Nº total de visita
9 grupos escolares
5 grupos adultos
Visitas individuais
Abril Nº total de visi
8 grupos escolares
5 grupos adultos
Visitas individuais
Maio Nº total de visitantes
12 grupos escolares
9 grupo adultos
Visitas individuais
Museo Fortaleza San Paio de Narla
ANUAL DE VISITANTES.
Nº total de visitantes 395
Obradoiros 40
Visitas individuais 355
Nº total de visitantes 691
4 grupos escolares 176
grupos adultos 196
Visitas individuais 319
Nº total de visitantes 889
grupos escolares 289
grupos adultos 173
Visitas individuais 427
Nº total de visitantes 1063
grupos escolares 226
grupos adultos 208
Visitas individuais 629
Nº total de visitantes 1369
grupos escolares 461
grupo adultos 266
Visitas individuais 388
Museo Fortaleza San Paio de Narla
3
Xuño Nº total de visitantes
13 grupos escolares
14 grupos adultos
Visitas individuais
Xullo Nº total de visitantes
2 Obradoiros
10 grupos adultos
Visitas individuais
Agosto Nº total de visitantes
2 Obradoiros
1 grupo adultos
Visitas individuais
Setembro Nº total de visitantes
1 grupo escolar
6 grupos adultos
Visitas individuais
Outubro Nº total de visitantes
2 grupos escolares
5 grupos adultos
Visitas individuais
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Nº total de visitantes 1200
grupos escolares 344
grupos adultos 468
Visitas individuais 388
Nº total de visitantes 1088
Obradoiros 65
10 grupos adultos 333
Visitas individuais 690
Nº total de visitantes 1275
Obradoiros 120
1 grupo adultos 41
Visitas individuais 1114
Nº total de visitantes 871
1 grupo escolar 37
rupos adultos 320
Visitas individuais 514
Nº total de visitantes 763
2 grupos escolares 100
grupos adultos 215
Visitas individuais 448
Museo Fortaleza San Paio de Narla
4
Novembro Nº total de visitantes
10 grupos adultos
Visitas individuais
Decembro Nº total de visitantes
7 grupos escolares
13 grupos adultos
Visitas individuais
Total visitantes anuais
Gráfica comparativa
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
MUSEO FORTALEZA SAN PAIO DE NARLA
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Nº total de visitantes 896
rupos adultos 445
Visitas individuais 451
Nº total de visitantes 1216
rupos escolares 218
rupos adultos 490
Visitas individuais 508
11716
Gráfica comparativa dos anos 2010-2011
MUSEO FORTALEZA SAN PAIO DE NARLA
Museo Fortaleza San Paio de Narla
5
MUSEO FORTALEZA SAN PAIO DE NARLA
Ano 2010
Ano 2011
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
395
691
889
Por número de visitantes
27%
23%
Museo Fortaleza San Paio de Narla
889
1063
1369
1200
1088
1275
871763
Por número de visitantes
12%
12%
3%
6%
17%
Por idades
Museo Fortaleza San Paio de Narla
6
763
896
1216
Por número de visitantes
0-10
11-14
15-18
19-25
26-40
41-65
66
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
2066
2175
6248
LUGO CIDADE
ARAGON
CANTABRIA
EUSKADI
NAVARRA
0
0 500 1000
Museo Fortaleza San Paio de Narla
2175
6248
11119 82 22 19 28 182
9324 133
67 22720 13
Por Procedencias
LUGO PROVINCIA GALICIA ANDALUCIA
ASTURIAS BALEARES CANARIAS
CATALUÑA CASTILLA-LEON CASTILLA
EXTREMADURA MADRID MURCIA
LA RIOJA VALENCIA ESTRANXEIROS
1447
1608
1600
1254
2785
3023
1500 2000 2500 3000 3500
Por días da semana
Museo Fortaleza San Paio de Narla
7
4 34 149
ANDALUCIA
CANARIAS
CASTILLA-LA MANCHA
MURCIA
ESTRANXEIROS
3500
DOMINGO
SABADO
VENRES
XOVES
MERCORES
MARTES
LUNS
XANE FEBR MARZ ABRIL MAIO
HOMES 192 338 399 525 698
MULLERES 203 353 490 538 671
0-10 39 188 80 120 145
11-14 60 52 143 156 428
15-18 24 11 99 70
19-25 45 17 53 51 147
26-40 86 59 183 173 143
41-65 113 250 216 279 213
66 28 114 115 214 217
LUGO CIDADE 110 155 105 220 131
LUGO PROVINCIA 47 139 213 74 479
GALICIA 212 383 537 608 720
ANDALUCIA 10 2 10 11
ARAGON 2 4
ASTURIAS 3 5 6
BALEARES 1
CANARIAS
CANTABRIA 10
CATALUÑA 5 2 11
CASTILLA-LEON 2 4 13
CASTILLA-LA MANCHA 4
EUSKADI 51
EXTREMADURA 2
MADRID 5 1 11 33
MURCIA
NAVARRA 2
LA RIOJA 3
VALENCIA 2 1
ESTRANXEIROS 3 4 12
MAÑAS 156 457 349 578 841
TARDES 239 234 540 485 528
LUNS
MARTES 38 118 149 59 272
MERCORES 15 67 178 152 264
XOVES 24 26 160 132 239
VENRES 66 114 12 188
SABADO 67 169 172 304 323
DOMINGO 185 197 219 228 215
GRUPOS ESCOLARES 40 176 289 226 461
GRUPOS ADULTOS 196 173 208 266
VISITAS INDIVIDUAIS 355 319 427 629 642
DOMINGOS NO MUSEO
TOTAIS MENSUAIS 395 691 889 1063 1369
*RESUME
EXTRANXEIROS AR
XEN
TIN
A
ING
LATE
RR
A
CO
STA
RIC
A
FRA
NC
IA
XANEIRO 2 1 1
FEBREIRO 1 1 1
MARZO
ABRIL 2 3
MAIO 2 2
XUÑO 2 7
XULLO 3
AGOSTO 2 9
SETEMBRO 2
OUTUBRO
NOVEMBRO
DECEMBRO
TOTAL 9 6 2 24
* Nº DE GRUPOS XANE FEBR MARZ ABRIL MAIO
Nº GRUPOS ESCOLARES 1 4 9 8
Nº GRUPOS ADULTOS 5 5 5
Museo Fortaleza San Paio de Narla
MAIO XUÑO XULLO AGOS SET OUT NOV DEC ANUAL
698 616 536 640 435 336 438 598 5751
671 584 552 635 436 427 458 618 5965
145 182 99 158 54 30 12 260 1367
428 222 60 144 10 58 51 49 1433
76 2 17 22 35 2 1 2 361
147 41 75 62 32 68 48 37 676
143 154 189 229 266 99 127 239 1947
213 200 291 543 295 299 223 264 3186
217 399 257 117 179 207 433 373 2653
131 221 246 134 246 127 92 279 2066
479 182 139 339 108 85 87 283 2175
720 707 526 307 414 496 702 636 6248
2 18 34 6 9 6 3 111
5 4 4 19
4 6 8 12 12 9 3 14 82
2 3 6 7 3 22
2 2 13 2 19
4 6 8 28
1 2 38 115 4 4 182
2 40 8 15 5 4 93
4 7 3 5 1 24
2 2 14 56 4 4 133
3 62 67
3 6 37 86 36 7 2 227
5 2 13 20
2 2 6 1 13
1 4
3 26 2 34
12 18 15 51 21 12 1 149
841 795 401 333 205 452 427 589 5583
528 405 687 842 871 311 469 627 6238
0
272 144 65 232 37 122 51 160 1447
264 294 141 173 39 55 67 163 1608
239 152 91 164 214 79 33 286 1600
56 80 127 179 113 32 23 264 1254
323 242 377 283 332 167 260 89 2785
215 288 287 244 136 308 462 254 3023
461 344 65 120 37 100 218 2076
266 468 333 41 320 215 445 490 3155
642 388 690 1114 514 448 451 508 6485
1369 1200 1088 1275 871 763 896 1216 11716
CH
ILE
ITA
LIA
SUIZ
A
FIN
LAN
DIA
PER
Ú
LITU
AN
IA
ALE
MA
NIA
HO
LAN
DA
BU
LGA
RIA
BR
ASI
L
VEN
EZU
ELA
SUEC
IA
1
2 3 1 1
1 1 2 2 2
4 2 3
2
1 4 7 1 4
2 3 1 5
1 1 6 2 2
1
2 7 6 2 2 4 13 15 1 4 12
MAIO XUÑO XULLO AGOS SET OUT NOV DEC ANUAL
12 13 2 2 1 2 7 61
9 14 10 1 6 5 10 13 83
RESUME DE VISITAS AO MUSEO SAN PAIO DE NARLA ANO 2011
Museo Fortaleza San Paio de Narla
8
SUEC
IA
RO
MA
NIA
EEU
U
BÉL
XIC
A
PO
RTU
GA
L
AU
STR
ALI
A
ANUAL
4
4
0
12
12
18
8 1 1 15
4 7 8 4 51
8 21
12
0
1
8 9 5 7 8 4 150
3. PROGRAMA ARQUITECTÓNICO
Reposición de bomba no pozo (XUÑO)
Cambio de cristais rotos (AGOSTO)
Cambio de billas nos lavabos dos baños (XULLO)
Presupostado reforma almacén, obra pendente de realizar (SETEMBRO)
Limpeza dos accesos e plataforma do castro da fortaleza varias veces ao ano
Conservación de infraestruturas
Reposición de sistema de iluminación, por parte do servizo de mantemento da
Deputación, cando son de fácil reposición e urxencia son reparadas polo persoal
da fortaleza. (DURANTE TODO ANO SEGUNDO HAI AS INCIDENCIAS)
Desratización varias veces ao ano, cada tres meses.
Recollida de auga, control lex
Cambio de teléfono para poder recibir sin
Wifi gratuíta ao servizo dos visitantes (MAIO)
Tratamento contra a polilla nas pezas de artes populares (XUÑO)
Museo Fortaleza San Paio de Narla
. PROGRAMA ARQUITECTÓNICO
Reposición de bomba no pozo (XUÑO)
Cambio de cristais rotos (AGOSTO)
Cambio de billas nos lavabos dos baños (XULLO)
reforma almacén, obra pendente de realizar (SETEMBRO)
dos accesos e plataforma do castro da fortaleza varias veces ao ano
infraestruturas
Reposición de sistema de iluminación, por parte do servizo de mantemento da
, cando son de fácil reposición e urxencia son reparadas polo persoal
da fortaleza. (DURANTE TODO ANO SEGUNDO HAI AS INCIDENCIAS)
Desratización varias veces ao ano, cada tres meses.
ol lexionella e potabilidade.
e teléfono para poder recibir sinal en todo o museo (MAIO)
izo dos visitantes (MAIO)
Tratamento contra a polilla nas pezas de artes populares (XUÑO)
Museo Fortaleza San Paio de Narla
9
reforma almacén, obra pendente de realizar (SETEMBRO)
dos accesos e plataforma do castro da fortaleza varias veces ao ano
Reposición de sistema de iluminación, por parte do servizo de mantemento da
, cando son de fácil reposición e urxencia son reparadas polo persoal
da fortaleza. (DURANTE TODO ANO SEGUNDO HAI AS INCIDENCIAS)
al en todo o museo (MAIO)
Tratamento contra a polilla nas pezas de artes populares (XUÑO)
4. PROGRAMA DIDÁCTICO
4.1. Actividades escolares
Ao longo do curso ofrécese a posibilidade de solicitar dous tipos de visitas:
guiada e con actividade. Para
previa das mesmas, concertando con departamento de didáctica.
Visita de ini ciación:
Comprende un recorrido por todo o castelo, recomendase para os grupos
que visitan o centro por primeira vez, independentem
Duración aproximada de 60 minutos.
Para un mellor aproveitamento
que existe unha variedade e riqueza de contidos, e na procura dun novo concepto
de visita máis participativa, como alternativa as tradicionais visitas guiadas e que
implique a colaboración directa de profesores e
programa de itinerarios os distintos niveis de ensino:
Museo Fortaleza San Paio de Narla
DIDÁCTICO
4.1. Actividades escolares
Ao longo do curso ofrécese a posibilidade de solicitar dous tipos de visitas:
guiada e con actividade. Para realizar estas visitas é necesario a concertación
previa das mesmas, concertando con departamento de didáctica.
ciación:
Comprende un recorrido por todo o castelo, recomendase para os grupos
que visitan o centro por primeira vez, independentemente do seu nivel educativo.
Duración aproximada de 60 minutos.
aproveitamento do Museo Fortaleza San Paio de Narla, xa
que existe unha variedade e riqueza de contidos, e na procura dun novo concepto
de visita máis participativa, como alternativa as tradicionais visitas guiadas e que
implique a colaboración directa de profesores e alumnos, ofrecemos no 201
programa de itinerarios os distintos niveis de ensino:
Museo Fortaleza San Paio de Narla
10
Ao longo do curso ofrécese a posibilidade de solicitar dous tipos de visitas:
realizar estas visitas é necesario a concertación
previa das mesmas, concertando con departamento de didáctica.
Comprende un recorrido por todo o castelo, recomendase para os grupos
ente do seu nivel educativo.
do Museo Fortaleza San Paio de Narla, xa
que existe unha variedade e riqueza de contidos, e na procura dun novo concepto
de visita máis participativa, como alternativa as tradicionais visitas guiadas e que
alumnos, ofrecemos no 2011 un
O Castelo encantado
O Porvir do pasado
O Labirinto do Castelo
Un Museo de Lendas
O xogo de verbas
Na lareira
A bela durminte
Visita de iniciación
Nivel: Todos os ciclos
Data: Curso escolar
Obxectivo: Comprender que a as sociedades actuais están condicionadas polo
seu pasado histórico. Recoñecer as ferramentas e analizar a súa evolución e
continuidade, así como a necesidade
O Castelo encantado
Nivel: 1º e 2º ciclo de Primaria
Data: Curso escolar
Obxectivo: Identificar as distintas clases sociais; servos, señorío e cabaleiros
meirande os recursos que nos ofrecen as diferentes salas do museo.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Comprender que a as sociedades actuais están condicionadas polo
seu pasado histórico. Recoñecer as ferramentas e analizar a súa evolución e
continuidade, así como a necesidade de conservalas para outras xe
1º e 2º ciclo de Primaria
Identificar as distintas clases sociais; servos, señorío e cabaleiros
os recursos que nos ofrecen as diferentes salas do museo.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
11
Comprender que a as sociedades actuais están condicionadas polo
seu pasado histórico. Recoñecer as ferramentas e analizar a súa evolución e
de conservalas para outras xeracións.
Identificar as distintas clases sociais; servos, señorío e cabaleiros
os recursos que nos ofrecen as diferentes salas do museo.
O Porvir do pasado
San Paio de Narla é un museo axente para o coñecemento da vida pasado
dos nosos devanceiros, museos que deben de ser, e son, act
dos nosas xeracións.
Nivel: ESO e BAC
Data: Curso escolar
Obxectivo: Estudar o paso do tempo, no que se desenvolve o
Paio de Narla, así como as distintas salas, a través da Lenda da Cova da Serpe.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
San Paio de Narla é un museo axente para o coñecemento da vida pasado
dos nosos devanceiros, museos que deben de ser, e son, activos na educación
o paso do tempo, no que se desenvolve o
Paio de Narla, así como as distintas salas, a través da Lenda da Cova da Serpe.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
13
San Paio de Narla é un museo axente para o coñecemento da vida pasado
ivos na educación
o paso do tempo, no que se desenvolve o señorío de San
Paio de Narla, así como as distintas salas, a través da Lenda da Cova da Serpe.
Alicia Villar Parrado desenvolveu o papel de
con esta cantiga.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Alicia Villar Parrado desenvolveu o papel de trovadora na Fortaleza na actividade
Museo Fortaleza San Paio de Narla
14
na Fortaleza na actividade Vivir no pasado
O Labirinto do Castelo
Nivel: ESO e BAC
Data: Curso escolar
Obxectivo: Coñecer a etnografía e des
conscientes da importancia do pasado para comprender e presente.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Obxectivo: Coñecer a etnografía e desenvolver a creatividade do alumnado
entes da importancia do pasado para comprender e presente.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
15
nvolver a creatividade do alumnado sendo
entes da importancia do pasado para comprender e presente.
Un Museo en Lendas
Nivel: 3º Ciclo de Primaria, ESO e BAC
Data: Curso escolar
Obxectivo: Coñecer a literatura e a mitoloxía popular do Concello de Friol a
través da comunicación cos nosos maiores.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
3º Ciclo de Primaria, ESO e BAC
Coñecer a literatura e a mitoloxía popular do Concello de Friol a
través da comunicación cos nosos maiores.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
16
Coñecer a literatura e a mitoloxía popular do Concello de Friol a
O xogo de verbas
Nivel: 4º,5º e 6º Primaria
Data: Curso escolar
Obxectivo: Aproveitar a riqueza e a variedade do patrimonio cultural, tomando
conciencia da importancia do pasado para comprender o presente; para espertar
o interese polas visitas aos museo motivamos con xogos.
A) Nesta fotografía sinala o nome desta peza
B) ¿Sabes o nome de peza que vai do guindastre ó caldeiro?
C) O guindastre recibe tamén o nome de _____________
Localiza nesta sopa de letras as respostas dos apartados C das probas anteriores
e comprobarás que coas letras restantes contadas de 3 en 3 atopar
deste museo.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
4º,5º e 6º Primaria
Aproveitar a riqueza e a variedade do patrimonio cultural, tomando
conciencia da importancia do pasado para comprender o presente; para espertar
o interese polas visitas aos museo motivamos con xogos.
sinala o nome desta peza
¿Sabes o nome de peza que vai do guindastre ó caldeiro?
C) O guindastre recibe tamén o nome de _____________
Localiza nesta sopa de letras as respostas dos apartados C das probas anteriores
e comprobarás que coas letras restantes contadas de 3 en 3 atopar
Museo Fortaleza San Paio de Narla
17
Aproveitar a riqueza e a variedade do patrimonio cultural, tomando
conciencia da importancia do pasado para comprender o presente; para espertar
Localiza nesta sopa de letras as respostas dos apartados C das probas anteriores
e comprobarás que coas letras restantes contadas de 3 en 3 atoparás o nome
Na Lareira
Nivel: Ed. Infantil, 1º e 2º de Primaria
Data: Curso escolar
Obxectivo: Visitar a cociña para que o alumnado de
esta dependencia sufriu ao longo do tempo. Compararemos as vellas
as comidas que nelas se facían coas actuais
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Ed. Infantil, 1º e 2º de Primaria
Visitar a cociña para que o alumnado descubra a transformación que
esta dependencia sufriu ao longo do tempo. Compararemos as vellas
as comidas que nelas se facían coas actuais
Museo Fortaleza San Paio de Narla
18
cubra a transformación que
esta dependencia sufriu ao longo do tempo. Compararemos as vellas cociñas e
A bela durminte
Nivel: Ed Infantil e 1º e 2º de Primaria
Data: Curso escolar
Obxectivo: Empregar como fío condutor o conto da Bela Durminte e aproveitar
como recurso os obxectos expostos, nun ambiente, en principio nada atraínte
para o neno, o castelo vaise convertendo nun escenario onde a imaxinación cobra
vida ata materializarse como real.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Ed Infantil e 1º e 2º de Primaria
Empregar como fío condutor o conto da Bela Durminte e aproveitar
como recurso os obxectos expostos, nun ambiente, en principio nada atraínte
para o neno, o castelo vaise convertendo nun escenario onde a imaxinación cobra
vida ata materializarse como real.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
19
Empregar como fío condutor o conto da Bela Durminte e aproveitar
como recurso os obxectos expostos, nun ambiente, en principio nada atraínte
para o neno, o castelo vaise convertendo nun escenario onde a imaxinación cobra
Peiteados y aderezos
Nivel: 3º e 4º ESO
Data: Curso escolar
Obxectivo: Concienciar aso rapaces e rapazas de cómo unha actividade que
pode parecer tan rutinaria como a de peitearse pode ser algo estético e artístico.
Ademais de agochar os entresixos de épocas históricas ao través das cales,
sometidas a un exhaustivo estudo,
distinción e ostentación.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Concienciar aso rapaces e rapazas de cómo unha actividade que
pode parecer tan rutinaria como a de peitearse pode ser algo estético e artístico.
Ademais de agochar os entresixos de épocas históricas ao través das cales,
sometidas a un exhaustivo estudo, verase coma o peiteado era signo social de
Museo Fortaleza San Paio de Narla
20
Concienciar aso rapaces e rapazas de cómo unha actividade que
pode parecer tan rutinaria como a de peitearse pode ser algo estético e artístico.
Ademais de agochar os entresixos de épocas históricas ao través das cales,
coma o peiteado era signo social de
Facendo historia (Heráldica)
Nivel: 1º e 2º da ESO
Data: Curso escolar
Obxectivo: Fusión heráldica e historia, condensándoos nun único concepto para
amosar que tras un escudo
unha peza inerte, ao contrario é unha peza parlante, e iso é o que se tentará facer
visible incidindo en que é unha fiestra para visionar como era a vida dos nosos
home e mulleres con rango nobiliario do Medievo.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Facendo historia (Heráldica)
Fusión heráldica e historia, condensándoos nun único concepto para
amosar que tras un escudo agóchase moita crónica histórica. Un escudo non é
unha peza inerte, ao contrario é unha peza parlante, e iso é o que se tentará facer
visible incidindo en que é unha fiestra para visionar como era a vida dos nosos
home e mulleres con rango nobiliario do Medievo.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
21
Fusión heráldica e historia, condensándoos nun único concepto para
moita crónica histórica. Un escudo non é
unha peza inerte, ao contrario é unha peza parlante, e iso é o que se tentará facer
visible incidindo en que é unha fiestra para visionar como era a vida dos nosos
Pescudas de detectives en San Paio
Nivel: 5º e 6º de Primaria e 1º da ESO
Data: Curso escolar
Obxectivo: Trátase de que os nenos e nenas se metan, por uns intres, na pel dun
detective. Pero dun detective peculiar, porque o seu campo de acción será o
Museo de San Paio, e terán que ir superando unha serie de pistas para acadar a
meta final. Unha desas pistas c
antiga da lareira, etc. Finalmente, chegarán ao último piso da torre e se fixeron
ben as súas tarefas, adiviñaran
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Pescudas de detectives en San Paio
5º e 6º de Primaria e 1º da ESO
Trátase de que os nenos e nenas se metan, por uns intres, na pel dun
detective. Pero dun detective peculiar, porque o seu campo de acción será o
Museo de San Paio, e terán que ir superando unha serie de pistas para acadar a
meta final. Unha desas pistas consistirá en localizar cunha lupa cal é a peza máis
antiga da lareira, etc. Finalmente, chegarán ao último piso da torre e se fixeron
adiviñaran cal é o truco para abrir un cofre con so
Museo Fortaleza San Paio de Narla
22
Trátase de que os nenos e nenas se metan, por uns intres, na pel dun
detective. Pero dun detective peculiar, porque o seu campo de acción será o
Museo de San Paio, e terán que ir superando unha serie de pistas para acadar a
onsistirá en localizar cunha lupa cal é a peza máis
antiga da lareira, etc. Finalmente, chegarán ao último piso da torre e se fixeron
un cofre con sorpresas.
4.2. Obradoiros de verán
Museo Fortaleza San Paio de Narla
de verán
Museo Fortaleza San Paio de Narla
23
“Enrédate con nós” é o lema desta proposta deste programa de actividades
que pretende enredar, enlear, envolver, engaiolar, enganchar, comprometer…,
pór en rede a todos e todas os que amades os museos e a cultura en xeral.
Propoñemos obradoiros, concertos
conversas, debates, tertulias, xornadas e mesas redondas, iniciativas para todos
os públicos, desde mozos ata maiores que queiran, que se deixen enredar polos
museos da Rede Museística da Deputación de Lugo. Prop
agardamos propostas de todos e todas, suxestións, ideas ou maneiras de
entender o patrimonio como ben de todos, como herdanza común a coñecer e
conservar. Un patrimonio común, unha causa común.
Se nos visita tamén agardamos contribuír a
cada vez que se achegue a este ou aos outros museos da Rede poida percibir
esa sensación de satisfacción que sentimos cando sentimos o de todos como
noso.
Oficios: de hoxe a onte
Mestre: Varios artesáns e expertos
Obxectivos: Queremos amosar que os bens culturais materiais que conteñen os
museos en relación cos traballos son á súa vez continentes de valores
inmateriais. Que nos din os obxectos dos museos?
Museo Fortaleza San Paio de Narla
“Enrédate con nós” é o lema desta proposta deste programa de actividades
que pretende enredar, enlear, envolver, engaiolar, enganchar, comprometer…,
pór en rede a todos e todas os que amades os museos e a cultura en xeral.
Propoñemos obradoiros, concertos, visitas guiadas, viaxes, representacións,
conversas, debates, tertulias, xornadas e mesas redondas, iniciativas para todos
os públicos, desde mozos ata maiores que queiran, que se deixen enredar polos
museos da Rede Museística da Deputación de Lugo. Propoñemos pero tamén
agardamos propostas de todos e todas, suxestións, ideas ou maneiras de
entender o patrimonio como ben de todos, como herdanza común a coñecer e
conservar. Un patrimonio común, unha causa común.
Se nos visita tamén agardamos contribuír ao seu lecer, e de paso, a que
cada vez que se achegue a este ou aos outros museos da Rede poida percibir
esa sensación de satisfacción que sentimos cando sentimos o de todos como
Oficios: de hoxe a onte
Mestre: Varios artesáns e expertos
Queremos amosar que os bens culturais materiais que conteñen os
museos en relación cos traballos son á súa vez continentes de valores
inmateriais. Que nos din os obxectos dos museos?
Museo Fortaleza San Paio de Narla
24
“Enrédate con nós” é o lema desta proposta deste programa de actividades
que pretende enredar, enlear, envolver, engaiolar, enganchar, comprometer…,
pór en rede a todos e todas os que amades os museos e a cultura en xeral.
, visitas guiadas, viaxes, representacións,
conversas, debates, tertulias, xornadas e mesas redondas, iniciativas para todos
os públicos, desde mozos ata maiores que queiran, que se deixen enredar polos
oñemos pero tamén
agardamos propostas de todos e todas, suxestións, ideas ou maneiras de
entender o patrimonio como ben de todos, como herdanza común a coñecer e
o seu lecer, e de paso, a que
cada vez que se achegue a este ou aos outros museos da Rede poida percibir
esa sensación de satisfacción que sentimos cando sentimos o de todos como
Queremos amosar que os bens culturais materiais que conteñen os
museos en relación cos traballos son á súa vez continentes de valores
Oficios de onte
Mestre: Varios expertos.
Obxectivos: Procuraremos unha nova mirada en relacións aos obxectos expostos
nos museos. Que nos din do pasado?
Museo Fortaleza San Paio de Narla
expertos.
Obxectivos: Procuraremos unha nova mirada en relacións aos obxectos expostos
nos museos. Que nos din do pasado?
Museo Fortaleza San Paio de Narla
25
Obxectivos: Procuraremos unha nova mirada en relacións aos obxectos expostos
ROTEIRO IRMANDIÑO
Reunión cos viaxeiros procedentes do Museo Provincial do Mar de San
Cibrao e cos que iniciaron a viaxe no Museo Pazo de Tor. Poñeremos en práctica
as nosas capacidades e habilidades para recrear as guerras irmandiñas.
A REVOLTA DOS IRMANDIÑOS E OS
SEUS ALIADOS DE SAN CIPRIÁN E
MONFORTE DE LEMOS
En toda batalla que se
guerreiros. A ansia e a ambición de poder fai que os líderes e señores da guerra se alíen entre sí
para derrotar ao inimigo e así facerse co anhelado poder. Un nobre no
ultraxado por un vulgar campesiño, pero tamén ten que aprender a respe
organizado en cuadrillas de irmandiños e a súa cólera é tremenda.
O irmandiño aborrece ao nobre porque o obriga a traballar indiscriminadamen
porque lle rouba parte da súa colleita e non lle da o que lle corresponde. O pobre campesiño,
indefenso e abatido, regresa a casa e
de frío e desnutridos, e a súa muller apenas ten
Circunstancias como estas fan a situación insostible, por iso xa hai un tempo que na fortaleza
de San Paio de Narla, nobres e vasalos
das súas terras e o privilexio do poder. Os combates son reñidos e benfeitores e malfeitores
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Reunión cos viaxeiros procedentes do Museo Provincial do Mar de San
que iniciaron a viaxe no Museo Pazo de Tor. Poñeremos en práctica
as nosas capacidades e habilidades para recrear as guerras irmandiñas.
A REVOLTA DOS IRMANDIÑOS E OS
SEUS ALIADOS DE SAN CIPRIÁN E
MONFORTE DE LEMOS
En toda batalla que se prece, sempre hai conspiracións e alianzas entre
guerreiros. A ansia e a ambición de poder fai que os líderes e señores da guerra se alíen entre sí
para derrotar ao inimigo e así facerse co anhelado poder. Un nobre non pode permitir verse
ultraxado por un vulgar campesiño, pero tamén ten que aprender a respectalo porque está ben
organizado en cuadrillas de irmandiños e a súa cólera é tremenda.
O irmandiño aborrece ao nobre porque o obriga a traballar indiscriminadamen
porque lle rouba parte da súa colleita e non lle da o que lle corresponde. O pobre campesiño,
indefenso e abatido, regresa a casa e consúmese na pena de ver cómo os seus fillos están ateridos
de frío e desnutridos, e a súa muller apenas ten leite para amamantar ao recén nacido…
Circunstancias como estas fan a situación insostible, por iso xa hai un tempo que na fortaleza
de San Paio de Narla, nobres e vasalos enfróntanse un ano tras outro, para manter a hexemonía
das súas terras e o privilexio do poder. Os combates son reñidos e benfeitores e malfeitores
Museo Fortaleza San Paio de Narla
27
Reunión cos viaxeiros procedentes do Museo Provincial do Mar de San
que iniciaron a viaxe no Museo Pazo de Tor. Poñeremos en práctica
as nosas capacidades e habilidades para recrear as guerras irmandiñas.
, sempre hai conspiracións e alianzas entre
guerreiros. A ansia e a ambición de poder fai que os líderes e señores da guerra se alíen entre sí
n pode permitir verse
talo porque está ben
O irmandiño aborrece ao nobre porque o obriga a traballar indiscriminadamente, non é legal
porque lle rouba parte da súa colleita e non lle da o que lle corresponde. O pobre campesiño,
na pena de ver cómo os seus fillos están ateridos
leite para amamantar ao recén nacido…
Circunstancias como estas fan a situación insostible, por iso xa hai un tempo que na fortaleza
un ano tras outro, para manter a hexemonía
das súas terras e o privilexio do poder. Os combates son reñidos e benfeitores e malfeitores
loitan con todas as súas forzas para manter o seu prestixio e recuperar a súa dignidade, no caso
dos irmandiños e apropiarse de novo das súas opulentas fortalezas e magníficos banquetes no
caso dos nobres.
Pero as baixas en ambos exércitos son moi graves, os
irmandiños de Friol ven diezmadas as súas forzas pola acción
opresiva do exército dos nobres, e viceversa. Qué pa
Poderán sobrevivir a un duro combate coa forza e o espírito baixo
Afortunadamente, este ano cada exército
combatentes. Este ano vannos
Ciprián e Monforte de Lemos.
Os nobres de Friol van contar coa axuda do Conde de Lemos, unha figura emblemática do
señorío e nobreza galegos, así como co Mariscal Pardo de Cela, un b
destro no combate corpo a corpo.
Lugo, a reunirse aquí en Friol, e non veñen sós…Non, non nin moito menos. Veñen acompañados
do seu séquito de condes, marqueses, bispos, ca
Pero non temades, irmandiños e irmandiñas de Friol. Vos tampouco estades sós. Tedes o
valor e a coraxe da irmandade Fusquenlla, que perdeu terreo na Mariña lucense e ven disposta a
amotinarse no último reduto
sí, aló abaixo no val. Xa vexo chegar os estandartes reais e Conde de Lemos ergueito no seu
Museo Fortaleza San Paio de Narla
loitan con todas as súas forzas para manter o seu prestixio e recuperar a súa dignidade, no caso
piarse de novo das súas opulentas fortalezas e magníficos banquetes no
Pero as baixas en ambos exércitos son moi graves, os
irmandiños de Friol ven diezmadas as súas forzas pola acción
opresiva do exército dos nobres, e viceversa. Qué pasará este ano?
Poderán sobrevivir a un duro combate coa forza e o espírito baixo
Afortunadamente, este ano cada exército verase recompensado coa incorporación de novos
vannos acompañar na nosa aventura os irmandiños e nobre
Ciprián e Monforte de Lemos. Valorosos e fornidos guerreiros con ganas de poderío e riqueza.
Os nobres de Friol van contar coa axuda do Conde de Lemos, unha figura emblemática do
señorío e nobreza galegos, así como co Mariscal Pardo de Cela, un bravo señor da guerra moi
no combate corpo a corpo. Estes veñen galopando desde as lonxanas terras do norte de
Lugo, a reunirse aquí en Friol, e non veñen sós…Non, non nin moito menos. Veñen acompañados
do seu séquito de condes, marqueses, bispos, cardenais…
Pero non temades, irmandiños e irmandiñas de Friol. Vos tampouco estades sós. Tedes o
valor e a coraxe da irmandade Fusquenlla, que perdeu terreo na Mariña lucense e ven disposta a
reduto no que os irmandiños continúan invictos. Escoitade!. Non oídes?. Sí,
sí, aló abaixo no val. Xa vexo chegar os estandartes reais e Conde de Lemos ergueito no seu
Museo Fortaleza San Paio de Narla
28
loitan con todas as súas forzas para manter o seu prestixio e recuperar a súa dignidade, no caso
piarse de novo das súas opulentas fortalezas e magníficos banquetes no
mínimos?
recompensado coa incorporación de novos
acompañar na nosa aventura os irmandiños e nobres de San
e fornidos guerreiros con ganas de poderío e riqueza.
Os nobres de Friol van contar coa axuda do Conde de Lemos, unha figura emblemática do
ravo señor da guerra moi
veñen galopando desde as lonxanas terras do norte de
Lugo, a reunirse aquí en Friol, e non veñen sós…Non, non nin moito menos. Veñen acompañados
Pero non temades, irmandiños e irmandiñas de Friol. Vos tampouco estades sós. Tedes o
valor e a coraxe da irmandade Fusquenlla, que perdeu terreo na Mariña lucense e ven disposta a
os. Escoitade!. Non oídes?. Sí,
sí, aló abaixo no val. Xa vexo chegar os estandartes reais e Conde de Lemos ergueito no seu
alazán, os irmandiños
Qué vai pasar?. A ver, vexamos que din:
- VASCO DA
tempo agardando o momento de gloria, as miñas ganas de vingarme, de
voltar sentarme no meu trono e de que
recollan os ósos de polo que eu degusto con tanto
riqueza! Jajaja!
- PEDRO ÁLVAREZ DE SOUTOMAIOR (ALBERTO BARREIRO COBAS): Señor Vasco das Seixas,
debo lembrarlle que os irmandiños xa nos gañaron un par de veces…Non son uns descerebrados,
están ben organizados, e móveos
- VASCO DAS SEIXAS (ISMAEL MARTÍNEZ CARREGAL): Cala, insensato! Cala!. Sempre tés que
empañar os meus soños de dominio, mando e autoridade. Cómo ousas contrariarme?. Eu son o
que mando aquí na fortaleza de San Paio de Narla (dío levantando a voz
enfadado).
- DON AFONSO DE AGUIAR (LUIS MIGUEL MÁRQUEZ CARREGAL): Meus señores, desculpen a
ousadía de interromper a súa conversa, pero as tropas do Conde de Lemos xa están aquí. Hai que
recibir con solemnidade a tan ilustre convidado…
- VASCO DAS SEIXAS (ISMAEL MARTÍNEZ CARREGAL) E PEDRO ÁLVAREZ DE SOUTOMAIOR
(ALBERTO BARREIRO COBAS) : Por suposto! Sen lugar a dúbidas!. Él é a nosa salvación.
Entra a comitiva do conde de Lemos:
- CONDE DE LEMOS (BORJA MÁRQUEZ CARREGAL): Bos días, membros
friolense!. Os meus respectos Señor Vasco das Seixas, pero ten vostede o reino máis mal
adecentado que vin eu en moito tempo, qué desastre de corredoiras!
Museo Fortaleza San Paio de Narla
alazán, os irmandiños estanse reorganizando, saben que chegan os nobres…Ui, ui!
Qué vai pasar?. A ver, vexamos que din:
VASCO DAS SEIXAS (ISMAEL MARTÍNEZ CARREGAL): Ja! Ja! Ja!. Tanto
tempo agardando o momento de gloria, as miñas ganas de vingarme, de
voltar sentarme no meu trono e de que eses vulgares vasalos e labregos
recollan os ósos de polo que eu degusto con tanto pracer e que lles escupo no chan….Sí! poder e
PEDRO ÁLVAREZ DE SOUTOMAIOR (ALBERTO BARREIRO COBAS): Señor Vasco das Seixas,
debo lembrarlle que os irmandiños xa nos gañaron un par de veces…Non son uns descerebrados,
están ben organizados, e móveos a rabia…
VASCO DAS SEIXAS (ISMAEL MARTÍNEZ CARREGAL): Cala, insensato! Cala!. Sempre tés que
empañar os meus soños de dominio, mando e autoridade. Cómo ousas contrariarme?. Eu son o
que mando aquí na fortaleza de San Paio de Narla (dío levantando a voz
DON AFONSO DE AGUIAR (LUIS MIGUEL MÁRQUEZ CARREGAL): Meus señores, desculpen a
ousadía de interromper a súa conversa, pero as tropas do Conde de Lemos xa están aquí. Hai que
recibir con solemnidade a tan ilustre convidado…
CO DAS SEIXAS (ISMAEL MARTÍNEZ CARREGAL) E PEDRO ÁLVAREZ DE SOUTOMAIOR
(ALBERTO BARREIRO COBAS) : Por suposto! Sen lugar a dúbidas!. Él é a nosa salvación.
Entra a comitiva do conde de Lemos:
CONDE DE LEMOS (BORJA MÁRQUEZ CARREGAL): Bos días, membros
friolense!. Os meus respectos Señor Vasco das Seixas, pero ten vostede o reino máis mal
adecentado que vin eu en moito tempo, qué desastre de corredoiras!
Museo Fortaleza San Paio de Narla
29
reorganizando, saben que chegan os nobres…Ui, ui!
S SEIXAS (ISMAEL MARTÍNEZ CARREGAL): Ja! Ja! Ja!. Tanto
tempo agardando o momento de gloria, as miñas ganas de vingarme, de
vulgares vasalos e labregos
e lles escupo no chan….Sí! poder e
PEDRO ÁLVAREZ DE SOUTOMAIOR (ALBERTO BARREIRO COBAS): Señor Vasco das Seixas,
debo lembrarlle que os irmandiños xa nos gañaron un par de veces…Non son uns descerebrados,
VASCO DAS SEIXAS (ISMAEL MARTÍNEZ CARREGAL): Cala, insensato! Cala!. Sempre tés que
empañar os meus soños de dominio, mando e autoridade. Cómo ousas contrariarme?. Eu son o
que mando aquí na fortaleza de San Paio de Narla (dío levantando a voz e visiblemente
DON AFONSO DE AGUIAR (LUIS MIGUEL MÁRQUEZ CARREGAL): Meus señores, desculpen a
ousadía de interromper a súa conversa, pero as tropas do Conde de Lemos xa están aquí. Hai que
CO DAS SEIXAS (ISMAEL MARTÍNEZ CARREGAL) E PEDRO ÁLVAREZ DE SOUTOMAIOR
(ALBERTO BARREIRO COBAS) : Por suposto! Sen lugar a dúbidas!. Él é a nosa salvación.
CONDE DE LEMOS (BORJA MÁRQUEZ CARREGAL): Bos días, membros da ilustre nobreza
friolense!. Os meus respectos Señor Vasco das Seixas, pero ten vostede o reino máis mal
- VASCO DAS SEIXAS (ISMAEL MARTÍNEZ CARREGAL): Pódolle garantir, meu señor, que o
reino foi un dos mellores…ata que chegou a peste dos irmandiños…
- DON RODRIGO DE VIVAR (JORGE SANTOS ROADE): Non quixera
descúlpeme o atrevemento. Quero dicir que é certo que os
nosas pertenzas e cousas valiosas. Son máis fortes ca nós, porque teñen a súa disposición todo o
armamento que antes fora noso….
- MARISCAL PARDO DE CELA (ÁLVARO BARRIO MONTECELO): Non sexas incauto e recorda
sempre a autoridade e o respe
sei ben que é certo o que dis, a miña fortaleza en Alfoz tamén foi asediada e eu
tiven que fuxir como un mixiriqueiro co rabo entre as pernas… E é por iso, que
hoxe veño aquí con sede de
- DONA CATALINA DE ANDRADE (ANDREA IG
Non me fagades sufrir, acabade xa con tanta guerra e devastación. Por
acabedes coa vida de ninguén…Os irmandiños tiñan razón, meu amo, vos fostedes cruel e
inhumano e deixastedes que vivisen en
asaltaron a fortaleza, a min e a miña filla nunca nos fixeron nada porque sempre
benevolentes con eles.
- DAMISELA BERTA (ALBA CASANOVA CARRIL): Iso é certo, miña nai non mente. Di a verdade!.
Por qué este afán de acabar coa vida de tanta xente?. Levamos máis de dous anos con estas
escaramuzas. Teño a alma rota en pedazos, o meu corazón non pode sufrir máis
lamentos…Síntome desfalecer, por
de xeito igualitario?.
- DON ÁLVARO DE SOUZA (LAURA BARREIRO COBAS): Miña ben querida damisela Berta, esta
é unha das razóns pola que as mulleres non poden ir á guerra. Aquí trátase de recuperar a honra e
Museo Fortaleza San Paio de Narla
VASCO DAS SEIXAS (ISMAEL MARTÍNEZ CARREGAL): Pódolle garantir, meu señor, que o
reino foi un dos mellores…ata que chegou a peste dos irmandiños…
DON RODRIGO DE VIVAR (JORGE SANTOS ROADE): Non quixera entremeterme
o atrevemento. Quero dicir que é certo que os irmandiños apropiáronse
cousas valiosas. Son máis fortes ca nós, porque teñen a súa disposición todo o
armamento que antes fora noso….
MARISCAL PARDO DE CELA (ÁLVARO BARRIO MONTECELO): Non sexas incauto e recorda
sempre a autoridade e o respecto que debes a quen ten máis rango
sei ben que é certo o que dis, a miña fortaleza en Alfoz tamén foi asediada e eu
tiven que fuxir como un mixiriqueiro co rabo entre as pernas… E é por iso, que
hoxe veño aquí con sede de vitoria e…
DONA CATALINA DE ANDRADE (ANDREA IGLESIAS NÚÑEZ): Por Deus! Por Deus!.
Non me fagades sufrir, acabade xa con tanta guerra e devastación. Por favor vólo suplico, non
acabedes coa vida de ninguén…Os irmandiños tiñan razón, meu amo, vos fostedes cruel e
inhumano e deixastedes que vivisen en condicións miserentas. Teñen un corazón bo, cando
asaltaron a fortaleza, a min e a miña filla nunca nos fixeron nada porque sempre
DAMISELA BERTA (ALBA CASANOVA CARRIL): Iso é certo, miña nai non mente. Di a verdade!.
este afán de acabar coa vida de tanta xente?. Levamos máis de dous anos con estas
escaramuzas. Teño a alma rota en pedazos, o meu corazón non pode sufrir máis
lamentos…Síntome desfalecer, por favor non podedes repartir as pertenzas entre ambos bandos
DON ÁLVARO DE SOUZA (LAURA BARREIRO COBAS): Miña ben querida damisela Berta, esta
é unha das razóns pola que as mulleres non poden ir á guerra. Aquí trátase de recuperar a honra e
Museo Fortaleza San Paio de Narla
30
VASCO DAS SEIXAS (ISMAEL MARTÍNEZ CARREGAL): Pódolle garantir, meu señor, que o meu
entremeterme, pero
apropiáronse de todas as
cousas valiosas. Son máis fortes ca nós, porque teñen a súa disposición todo o
MARISCAL PARDO DE CELA (ÁLVARO BARRIO MONTECELO): Non sexas incauto e recorda
to que debes a quen ten máis rango militar ca ti. Pero
sei ben que é certo o que dis, a miña fortaleza en Alfoz tamén foi asediada e eu
tiven que fuxir como un mixiriqueiro co rabo entre as pernas… E é por iso, que
LESIAS NÚÑEZ): Por Deus! Por Deus!.
favor vólo suplico, non
acabedes coa vida de ninguén…Os irmandiños tiñan razón, meu amo, vos fostedes cruel e
condicións miserentas. Teñen un corazón bo, cando
asaltaron a fortaleza, a min e a miña filla nunca nos fixeron nada porque sempre fomos
DAMISELA BERTA (ALBA CASANOVA CARRIL): Iso é certo, miña nai non mente. Di a verdade!.
este afán de acabar coa vida de tanta xente?. Levamos máis de dous anos con estas
escaramuzas. Teño a alma rota en pedazos, o meu corazón non pode sufrir máis
favor non podedes repartir as pertenzas entre ambos bandos
DON ÁLVARO DE SOUZA (LAURA BARREIRO COBAS): Miña ben querida damisela Berta, esta
é unha das razóns pola que as mulleres non poden ir á guerra. Aquí trátase de recuperar a honra e
o orgullo perdido, ou é que polas túas venas non corre
Andrade????
- DAMISELA ALDARA (MENCÍA CASANOVA CARRIL) : Non lle fale así a miña señora, Don Álvaro
de Souza, sabe que a súa saúde é feble e delicada. Ela só quere facer o ben, que non haxa máis
liortas. E se quere que lle diga a verdade, eu tampouco quero máis mortes, dor nin sufrimento.
- MONSIEUR ROLAND (ANA LÓPEZ ARES ): Por
me dé ordes…Eu non soporto aguantar máis o escarnio dos meus compañeiros en
Francia. Eu era un home reputado e respe
agocharme como un vulgar baldreu
- TODOS OS HOMES: Morte aos irmandiños!. Recuperemos a nosa
honra!
- DON PEDRO OSORIO (ADA BLANCO RODRÍGUEZ): B
nosa estratexia. Eu propóñovos sacar proveito das nosas catapultas e impactar contra puntos
clave dos irmandiños, para que cunda o pánico entre eles e se desorganicen…
- DON LUCAS SUÁREZ (IREA BLANCO RODRÍGUEZ): Fantástico! Soa xenial, eu ademais
propoño ceibar os comodíns peste negra: Pestino e Pestina. Son letais e moi efectivos…
- DON HERNÁN ISSUNZA (ANA FERRO FERNÁNDEZ): Don Lucas, non se crea un gran
descubridor…
- DON LUCAS SUÁREZ (IREA BLANCO RODRÍGUEZ): Cómo ousades! Cómo vos atrevedes a ser
tan impertinente…
- DON HERNÁN ISSUNZA (ANA FERRO FERNÁNDEZ) : Non vos enfadedes, pero recórdolle que
os irmandiños coñecen tamén esta táctica das catapultas e dos comodíns peste negra.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
o orgullo perdido, ou é que polas túas venas non corre o sangue da nobre
DAMISELA ALDARA (MENCÍA CASANOVA CARRIL) : Non lle fale así a miña señora, Don Álvaro
de Souza, sabe que a súa saúde é feble e delicada. Ela só quere facer o ben, que non haxa máis
ue lle diga a verdade, eu tampouco quero máis mortes, dor nin sufrimento.
MONSIEUR ROLAND (ANA LÓPEZ ARES ): Por favor, non vin ata aquí para que unha muller
me dé ordes…Eu non soporto aguantar máis o escarnio dos meus compañeiros en
home reputado e respectado, e agora teño que
baldreu. Morte aos irmandiños!
TODOS OS HOMES: Morte aos irmandiños!. Recuperemos a nosa
DON PEDRO OSORIO (ADA BLANCO RODRÍGUEZ): Ben, compañeiros!. Temos que redi
estratexia. Eu propóñovos sacar proveito das nosas catapultas e impactar contra puntos
clave dos irmandiños, para que cunda o pánico entre eles e se desorganicen…
DON LUCAS SUÁREZ (IREA BLANCO RODRÍGUEZ): Fantástico! Soa xenial, eu ademais
ceibar os comodíns peste negra: Pestino e Pestina. Son letais e moi efectivos…
DON HERNÁN ISSUNZA (ANA FERRO FERNÁNDEZ): Don Lucas, non se crea un gran
DON LUCAS SUÁREZ (IREA BLANCO RODRÍGUEZ): Cómo ousades! Cómo vos atrevedes a ser
DON HERNÁN ISSUNZA (ANA FERRO FERNÁNDEZ) : Non vos enfadedes, pero recórdolle que
os irmandiños coñecen tamén esta táctica das catapultas e dos comodíns peste negra.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
31
o sangue da nobre liñaxe dos Seixas e
DAMISELA ALDARA (MENCÍA CASANOVA CARRIL) : Non lle fale así a miña señora, Don Álvaro
de Souza, sabe que a súa saúde é feble e delicada. Ela só quere facer o ben, que non haxa máis
ue lle diga a verdade, eu tampouco quero máis mortes, dor nin sufrimento.
n ata aquí para que unha muller
me dé ordes…Eu non soporto aguantar máis o escarnio dos meus compañeiros en
en, compañeiros!. Temos que rediseñar a
estratexia. Eu propóñovos sacar proveito das nosas catapultas e impactar contra puntos
clave dos irmandiños, para que cunda o pánico entre eles e se desorganicen…
DON LUCAS SUÁREZ (IREA BLANCO RODRÍGUEZ): Fantástico! Soa xenial, eu ademais
ceibar os comodíns peste negra: Pestino e Pestina. Son letais e moi efectivos…
DON HERNÁN ISSUNZA (ANA FERRO FERNÁNDEZ): Don Lucas, non se crea un gran
DON LUCAS SUÁREZ (IREA BLANCO RODRÍGUEZ): Cómo ousades! Cómo vos atrevedes a ser
DON HERNÁN ISSUNZA (ANA FERRO FERNÁNDEZ) : Non vos enfadedes, pero recórdolle que
os irmandiños coñecen tamén esta táctica das catapultas e dos comodíns peste negra.
- DON HUGO REAL (BORJA PENA ROIS): É certo, e que sucederá se un comodín
alcanza a un dos nosos?
- DON LOIS, XEFE MILITAR DAS TROPAS DO CONDE DE LEMOS ( ANNE BARRIO MONTECELO) :
Sorpréndeme ver as técnicas bélicas tan avanzadas que empregades aquí. Pero non podo permitir
poñer en práctica unha técnica que atente con
dentro do propio exército atacante e defensivo.
- VASCO DAS SEIXAS (ISMAEL MARTÍNEZ CARREGAL): Non vos exasperedes, meus
amigos!. Os comodíns peste negra son unha baza moi importante que non
podemos botar a perder, pero eu tampouco quero pór en risco a vida dos meus
homes. E por iso que conto co saber facer de Aurora, a miña menciñeira real.
Por favor, Aurora, disipe as dúbidas destes cabaleiros…
- AURORA, A MENCIÑEIRA (LEIRE SANTOS ROADE): Non teman polas
cando caian abatidos no campo de batalla por Pestino e Pestina, eu acudirei a
darlles un eficaz antídoto. Ademais, as miñas dotes de maga e nigromante
permítenme mover con absoluto sixilo e pasar inadvertida.
- CONDE DE LEMOS (BORJA MÁRQUEZ CAR
reunámonos todos e debatamos. A primeira cousa que temos que decidir é quen dos nosos
nobres e bispos se ofrece para
para home – Pestino- e outro par
- MENCIA, DUQUESA DO ULLA (MARINA SENRA CARRILLO): Ben, eu non teño ningún tipo de
inconveniente de ofrecerme voluntaria, se iso supón que vou recuperar todas a miñas
propiedades incluída a miña r
marabillosamente ben.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
DON HUGO REAL (BORJA PENA ROIS): É certo, e que sucederá se un comodín
DON LOIS, XEFE MILITAR DAS TROPAS DO CONDE DE LEMOS ( ANNE BARRIO MONTECELO) :
ver as técnicas bélicas tan avanzadas que empregades aquí. Pero non podo permitir
poñer en práctica unha técnica que atente contra a vida dos meus homes. Iso é crear o inimigo
dentro do propio exército atacante e defensivo.
VASCO DAS SEIXAS (ISMAEL MARTÍNEZ CARREGAL): Non vos exasperedes, meus
amigos!. Os comodíns peste negra son unha baza moi importante que non
a perder, pero eu tampouco quero pór en risco a vida dos meus
homes. E por iso que conto co saber facer de Aurora, a miña menciñeira real.
favor, Aurora, disipe as dúbidas destes cabaleiros…
AURORA, A MENCIÑEIRA (LEIRE SANTOS ROADE): Non teman polas súas vidas,
cando caian abatidos no campo de batalla por Pestino e Pestina, eu acudirei a
darlles un eficaz antídoto. Ademais, as miñas dotes de maga e nigromante
permítenme mover con absoluto sixilo e pasar inadvertida.
CONDE DE LEMOS (BORJA MÁRQUEZ CARREGAL): Daquela, preparemos a nosa ofensiva,
todos e debatamos. A primeira cousa que temos que decidir é quen dos nosos
se ofrece para converterse en comodín peste negra, habendo un papel deseñado
e outro para muller – Pestina – Quen de vostedes se ofrece voluntario?
MENCIA, DUQUESA DO ULLA (MARINA SENRA CARRILLO): Ben, eu non teño ningún tipo de
inconveniente de ofrecerme voluntaria, se iso supón que vou recuperar todas a miñas
a miña residencia de verán que tan ben me senta e me fai sentir tan
Museo Fortaleza San Paio de Narla
32
DON HUGO REAL (BORJA PENA ROIS): É certo, e que sucederá se un comodín peste negra
DON LOIS, XEFE MILITAR DAS TROPAS DO CONDE DE LEMOS ( ANNE BARRIO MONTECELO) :
ver as técnicas bélicas tan avanzadas que empregades aquí. Pero non podo permitir
tra a vida dos meus homes. Iso é crear o inimigo
VASCO DAS SEIXAS (ISMAEL MARTÍNEZ CARREGAL): Non vos exasperedes, meus
amigos!. Os comodíns peste negra son unha baza moi importante que non
a perder, pero eu tampouco quero pór en risco a vida dos meus
homes. E por iso que conto co saber facer de Aurora, a miña menciñeira real.
súas vidas,
cando caian abatidos no campo de batalla por Pestino e Pestina, eu acudirei a
darlles un eficaz antídoto. Ademais, as miñas dotes de maga e nigromante
REGAL): Daquela, preparemos a nosa ofensiva,
todos e debatamos. A primeira cousa que temos que decidir é quen dos nosos
en comodín peste negra, habendo un papel deseñado
Quen de vostedes se ofrece voluntario?
MENCIA, DUQUESA DO ULLA (MARINA SENRA CARRILLO): Ben, eu non teño ningún tipo de
inconveniente de ofrecerme voluntaria, se iso supón que vou recuperar todas a miñas
esidencia de verán que tan ben me senta e me fai sentir tan
- ROIS, OFICIAL GUERREIRO DE ALFOZ (LOIS GONZÁLVEZ FERNÁNDEZ): Da
comodín peste negra masculino. Os meus anos de experiencia militar
mobilidade pasmosas, co cal camiñarei entre eles e fulminareinos coma moscas JAJAJAJAJAJA
- CONDE DE LEMOS (BORJA MÁRQUEZ CARREGAL): Fantástico! partamos cara a batalla.
E mentres, os irmandiños, saberán o que se lles ven enriba?
- NUNO (cabecilla dos irmandiños) (LUCAS ROUCO VARELA): Irmandiños e irmandiñas!. Rápido,
acudide aquí como lóstregos!. Os malfeitores veñen a por nós, e desta volta con reforzos, traen
aos temibles Conde de Lemos e o Mariscal Pardo de Cela. Son uns inimigos moi fortes…
- AFONSO, CRIADOR DE CARNEIROS (NOEL GALÁN LÓPEZ): Calma! Calma, home, calma!. Non te
apresures nin agobies eh?. Eso son faladurías, rumores infundados que non veñen a conto de
nada…
- RUBÉN, O XASTRE ( LUCAS LÓPEZ LÓPEZ ): Afonso, non
torre, como acabo de facer eu agora, e xa os verás acampando e tramando a
favor, eu teño dous meniños pequenos, e non quero que lles pase
nada .Temo pola súa vida!.
- XELA, A COSTUREIRA (CARLOTA LABAJOS): Non, non te preocupes, Ximena, eu heivos de
defender a todas. Se teño destreza para cortar pantalóns, tamén a teño para
Abofé que sí!
- GONZALO, O PASTELEIRO (ANDREA LÓPEZ RODRÍGUEZ): Iso, Xela é o que nos fai falta, mulleres
aguerridas e con coraxe. Si, señor! Aprendede do valor de Xela. Se puidemos con eles unha vez,
Museo Fortaleza San Paio de Narla
ROIS, OFICIAL GUERREIRO DE ALFOZ (LOIS GONZÁLVEZ FERNÁNDEZ): Da cordo, pois eu serei o
comodín peste negra masculino. Os meus anos de experiencia militar dáme unha axilidad
pasmosas, co cal camiñarei entre eles e fulminareinos coma moscas JAJAJAJAJAJA
CONDE DE LEMOS (BORJA MÁRQUEZ CARREGAL): Fantástico! partamos cara a batalla.
E mentres, os irmandiños, saberán o que se lles ven enriba?
dos irmandiños) (LUCAS ROUCO VARELA): Irmandiños e irmandiñas!. Rápido,
acudide aquí como lóstregos!. Os malfeitores veñen a por nós, e desta volta con reforzos, traen
aos temibles Conde de Lemos e o Mariscal Pardo de Cela. Son uns inimigos moi fortes…
AFONSO, CRIADOR DE CARNEIROS (NOEL GALÁN LÓPEZ): Calma! Calma, home, calma!. Non te
apresures nin agobies eh?. Eso son faladurías, rumores infundados que non veñen a conto de
RUBÉN, O XASTRE ( LUCAS LÓPEZ LÓPEZ ): Afonso, non digas tonterías!. Súbete o almen
torre, como acabo de facer eu agora, e xa os verás acampando e tramando a
forma de martirizarnos e de, de …rebarnarnos o gaznate!. Ti estás
disposto?. Espabilate! Avisa ao resto.
- XIMENA, A TENDEIRA (BLANCA SENRA CARRILLLO) : Por
favor, eu teño dous meniños pequenos, e non quero que lles pase
nada .Temo pola súa vida!.
XELA, A COSTUREIRA (CARLOTA LABAJOS): Non, non te preocupes, Ximena, eu heivos de
defender a todas. Se teño destreza para cortar pantalóns, tamén a teño para
GONZALO, O PASTELEIRO (ANDREA LÓPEZ RODRÍGUEZ): Iso, Xela é o que nos fai falta, mulleres
aguerridas e con coraxe. Si, señor! Aprendede do valor de Xela. Se puidemos con eles unha vez,
Museo Fortaleza San Paio de Narla
33
cordo, pois eu serei o
unha axilidade e unha
pasmosas, co cal camiñarei entre eles e fulminareinos coma moscas JAJAJAJAJAJA
CONDE DE LEMOS (BORJA MÁRQUEZ CARREGAL): Fantástico! partamos cara a batalla.
dos irmandiños) (LUCAS ROUCO VARELA): Irmandiños e irmandiñas!. Rápido,
acudide aquí como lóstregos!. Os malfeitores veñen a por nós, e desta volta con reforzos, traen
aos temibles Conde de Lemos e o Mariscal Pardo de Cela. Son uns inimigos moi fortes…
AFONSO, CRIADOR DE CARNEIROS (NOEL GALÁN LÓPEZ): Calma! Calma, home, calma!. Non te
apresures nin agobies eh?. Eso son faladurías, rumores infundados que non veñen a conto de
úbete o almenado da
torre, como acabo de facer eu agora, e xa os verás acampando e tramando a
forma de martirizarnos e de, de …rebarnarnos o gaznate!. Ti estás
XIMENA, A TENDEIRA (BLANCA SENRA CARRILLLO) : Por favor, por
favor, eu teño dous meniños pequenos, e non quero que lles pase
XELA, A COSTUREIRA (CARLOTA LABAJOS): Non, non te preocupes, Ximena, eu heivos de
cortalos e esgazalos.
GONZALO, O PASTELEIRO (ANDREA LÓPEZ RODRÍGUEZ): Iso, Xela é o que nos fai falta, mulleres
aguerridas e con coraxe. Si, señor! Aprendede do valor de Xela. Se puidemos con eles unha vez,
sempre hai tempo para unha segu
forza: si, estamos contigoooooooooo!!!!!!!!!!!!
- LEONOR, A PANADEIRA (XELA GONZÁLVEZ FERNÁNDEZ):
Gonzalo, sé precavido, desta volta parten con vantaxe nas súas
tácticas. Teñen catapultas e comodíns peste negra, e si xa s
contan con dous estrategas natos, con Mariscal Pardo de Cela e co Conde de Lemos.
- ALDONZA, A MERCADEIRA (ANDREA VÁZQUEZ SEIJO) : Meu Deus, se é certo o que din deles
vannos esnaquizar!!
- ARTURO, O XINETE ( CARLA LÓPEZ
Coas comilonas que se pegan e o pouco que traballan, non son tan áxiles coma min e non corren
como o fago eu nin moven a espada con tanta destreza. Non son máis que uns bravucóns… ja! Ja!
Ja!
- ISABEL, A CURANDEIRA (DENISE GALÁN LÓPEZ) : Prudencia e precaución, Arturo. Non sei cántos
comodíns peste negra e catapultas poden ter. Temos que organizarnos moi ben para que eu vos
dar garantía e tranquilidade cos meus antídotos. Terei que competir coa pér
Aurora…
- ÚRSULA, APRENDIZ DE CURANDEIRA
pódote axudar. O tempo que pasei contigo traballando, fíxome gañar experiencia e confianza nas
mesturas que fago.
- ANTÓN, O PEIXEIRO (NARCISO
correr, se non queremos que os nosos fillos e fillas sufran a súa furia. Temos que loitar!.
Irmandiños, defendamos coa nosa vida o que tanto caro nos custou acadar!!
Museo Fortaleza San Paio de Narla
sempre hai tempo para unha segunda, estades conmigo?. Berrade con
forza: si, estamos contigoooooooooo!!!!!!!!!!!!
LEONOR, A PANADEIRA (XELA GONZÁLVEZ FERNÁNDEZ):
Gonzalo, sé precavido, desta volta parten con vantaxe nas súas
tácticas. Teñen catapultas e comodíns peste negra, e si xa sei que tamén o temos n
trategas natos, con Mariscal Pardo de Cela e co Conde de Lemos.
ALDONZA, A MERCADEIRA (ANDREA VÁZQUEZ SEIJO) : Meu Deus, se é certo o que din deles
ARTURO, O XINETE ( CARLA LÓPEZ LÓPEZ ): Pero, por favor, a min non me impresionan nadiña.
Coas comilonas que se pegan e o pouco que traballan, non son tan áxiles coma min e non corren
como o fago eu nin moven a espada con tanta destreza. Non son máis que uns bravucóns… ja! Ja!
ABEL, A CURANDEIRA (DENISE GALÁN LÓPEZ) : Prudencia e precaución, Arturo. Non sei cántos
comodíns peste negra e catapultas poden ter. Temos que organizarnos moi ben para que eu vos
dar garantía e tranquilidade cos meus antídotos. Terei que competir coa pér
ÚRSULA, APRENDIZ DE CURANDEIRA-MENCIÑEIRA (EVA VILA SOBA): Tranquila, Isabel, eu
pódote axudar. O tempo que pasei contigo traballando, fíxome gañar experiencia e confianza nas
ANTÓN, O PEIXEIRO (NARCISO FERNÁNDEZ TATO): Amigos meus, ese é un risco que temos que
correr, se non queremos que os nosos fillos e fillas sufran a súa furia. Temos que loitar!.
Irmandiños, defendamos coa nosa vida o que tanto caro nos custou acadar!!
Museo Fortaleza San Paio de Narla
34
ei que tamén o temos nós…Pero, eles
trategas natos, con Mariscal Pardo de Cela e co Conde de Lemos.
ALDONZA, A MERCADEIRA (ANDREA VÁZQUEZ SEIJO) : Meu Deus, se é certo o que din deles
favor, a min non me impresionan nadiña.
Coas comilonas que se pegan e o pouco que traballan, non son tan áxiles coma min e non corren
como o fago eu nin moven a espada con tanta destreza. Non son máis que uns bravucóns… ja! Ja!
ABEL, A CURANDEIRA (DENISE GALÁN LÓPEZ) : Prudencia e precaución, Arturo. Non sei cántos
comodíns peste negra e catapultas poden ter. Temos que organizarnos moi ben para que eu vos
dar garantía e tranquilidade cos meus antídotos. Terei que competir coa pérfida menciñeira real,
MENCIÑEIRA (EVA VILA SOBA): Tranquila, Isabel, eu
pódote axudar. O tempo que pasei contigo traballando, fíxome gañar experiencia e confianza nas
FERNÁNDEZ TATO): Amigos meus, ese é un risco que temos que
correr, se non queremos que os nosos fillos e fillas sufran a súa furia. Temos que loitar!.
- TODOS AO UNÍSONO : Siiii!!!!!!!!!!!!Estamos da
opresión do clero e a tiranía da monarquía!
- ISABEL A CURANDEIRA (DENISE GALÁN LÓPEZ): Ollade! Temos que decidir quen será o noso
comodín peste negra para que eu poida transmitirlle os m
para o noso ataque, hai alguén que se ofreza voluntario?
- MARÍA, A COCIÑEIRA (FRUELA LABAJOS): Eu
nosas pertenzas, e agora menos que a miña taberna goza de éxito e vaime
aos nobres e a comer ricos caldos na miña taberna jajaja
- XOÁN, O BODEGUEIRO (JUAN MAYA COBADO): Aí falaches, María! Hai que loitar por
permanecer na tranquilidade que tiñamos ata o de agora. Eu estou encantado con estes terreos,
aquí a terra é mellor que nas míseras leiras que tiñamos antes. Agora as miñas vides medran
moito mellor e incluso podo comercializar o meu viño cos irmandiños de Palas de Rei. Isto é unha
gozada! Así que eu non dubido en coller o meu fouciño, e vos pensade
- FROILA, A GANDEIRA (CLARA BORRAZÁS FRANCO): Se ti Clara
máis porque estou afeita a traballar con bestas. Unidas as dúas seremos invencibles e imbatibles,
ademais, contaremos cos antídotos da nosa magnífica menciñeira. Po
dispostos a rendervos?
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Siiii!!!!!!!!!!!!Estamos da cordo e dispostos a defendernos!. Non a
opresión do clero e a tiranía da monarquía!
ISABEL A CURANDEIRA (DENISE GALÁN LÓPEZ): Ollade! Temos que decidir quen será o noso
para que eu poida transmitirlle os meus poderes. É unha figura fundamental
para o noso ataque, hai alguén que se ofreza voluntario?
MARÍA, A COCIÑEIRA (FRUELA LABAJOS): Eu ofrézome voluntaria, non quero que perdamos as
nosas pertenzas, e agora menos que a miña taberna goza de éxito e vaime moi ben a vida. Morte
aos nobres e a comer ricos caldos na miña taberna jajaja
XOÁN, O BODEGUEIRO (JUAN MAYA COBADO): Aí falaches, María! Hai que loitar por
permanecer na tranquilidade que tiñamos ata o de agora. Eu estou encantado con estes terreos,
quí a terra é mellor que nas míseras leiras que tiñamos antes. Agora as miñas vides medran
moito mellor e incluso podo comercializar o meu viño cos irmandiños de Palas de Rei. Isto é unha
gozada! Así que eu non dubido en coller o meu fouciño, e vos pensade
ficar aparvados?
- CLARA, A AUGADORA (LARA ROUCO LÓPEZ): Non Maria, non, ti
non podes ir como comodín peste negra. Ou non lembras o día
que che foi mal na taberna? Sabes que tes un corazón moi
delicado, e eu son moi nova e forte. Irei eu no teu lugar.
FROILA, A GANDEIRA (CLARA BORRAZÁS FRANCO): Se ti Clara dis que es forte, eu todavía o son
máis porque estou afeita a traballar con bestas. Unidas as dúas seremos invencibles e imbatibles,
ademais, contaremos cos antídotos da nosa magnífica menciñeira. Por que a que non estades
Museo Fortaleza San Paio de Narla
35
cordo e dispostos a defendernos!. Non a
ISABEL A CURANDEIRA (DENISE GALÁN LÓPEZ): Ollade! Temos que decidir quen será o noso
eus poderes. É unha figura fundamental
voluntaria, non quero que perdamos as
moi ben a vida. Morte
XOÁN, O BODEGUEIRO (JUAN MAYA COBADO): Aí falaches, María! Hai que loitar por
permanecer na tranquilidade que tiñamos ata o de agora. Eu estou encantado con estes terreos,
quí a terra é mellor que nas míseras leiras que tiñamos antes. Agora as miñas vides medran
moito mellor e incluso podo comercializar o meu viño cos irmandiños de Palas de Rei. Isto é unha
gozada! Así que eu non dubido en coller o meu fouciño, e vos pensades
CLARA, A AUGADORA (LARA ROUCO LÓPEZ): Non Maria, non, ti
non podes ir como comodín peste negra. Ou non lembras o día
que che foi mal na taberna? Sabes que tes un corazón moi
delicado, e eu son moi nova e forte. Irei eu no teu lugar.
que es forte, eu todavía o son
máis porque estou afeita a traballar con bestas. Unidas as dúas seremos invencibles e imbatibles,
r que a que non estades
- TODOS AO UNÍSONO: Noooooooooooooonnn!!!!!!!! Aló iremos todos xuntos!. Viva a Santa
Irmandade! Vivan os irmandiños de Tor, San Ciprián e Monforte de Lemos.
- MANUEL, O FERREIRO ( CARLOS CASTRO TATO ): Cómo m
loita!!!. Xa comezarei afiar os fouciños e as nosas espadas ja! Ja! Ja!
- LUCÍA, A MODISTA ( SARA CAMPO LÓPEZ ): Por
Andrade e a súa filla Berta. Elas sempre foron boas c
mellores condicións, e…
- MANUEL, O FERREIRO ( CARLOS CASTRO TATO ): Lucía, eu sei que é certo o que dis. O malvado é
o seu home, ese terrible Vasco das Seixas. Se
Catalina e a Berta para evitar que estiven baixo o dominio de tan mezquino home. Pero o resto,
non hai que ter misericordia con eles!!. A loitar polos nosos dereitos e pola garantía dunha boa
vida!
- TODOS: SIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII!!!!!!!!!!!!
Museo Fortaleza San Paio de Narla
TODOS AO UNÍSONO: Noooooooooooooonnn!!!!!!!! Aló iremos todos xuntos!. Viva a Santa
Irmandade! Vivan os irmandiños de Tor, San Ciprián e Monforte de Lemos.
MANUEL, O FERREIRO ( CARLOS CASTRO TATO ): Cómo me agrada ver a vosa disposición cara a
loita!!!. Xa comezarei afiar os fouciños e as nosas espadas ja! Ja! Ja!
LUCÍA, A MODISTA ( SARA CAMPO LÓPEZ ): Por favor, non lle fagades mal a dona Catalina de
Andrade e a súa filla Berta. Elas sempre foron boas con nós, procuraron que
MANUEL, O FERREIRO ( CARLOS CASTRO TATO ): Lucía, eu sei que é certo o que dis. O malvado é
o seu home, ese terrible Vasco das Seixas. Se gañásemos de novo, podíamos refuxiar aquí a dona
alina e a Berta para evitar que estiven baixo o dominio de tan mezquino home. Pero o resto,
non hai que ter misericordia con eles!!. A loitar polos nosos dereitos e pola garantía dunha boa
TODOS: SIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII!!!!!!!!!!!!
Museo Fortaleza San Paio de Narla
36
TODOS AO UNÍSONO: Noooooooooooooonnn!!!!!!!! Aló iremos todos xuntos!. Viva a Santa
e agrada ver a vosa disposición cara a
favor, non lle fagades mal a dona Catalina de
on nós, procuraron que traballásemos na
MANUEL, O FERREIRO ( CARLOS CASTRO TATO ): Lucía, eu sei que é certo o que dis. O malvado é
de novo, podíamos refuxiar aquí a dona
alina e a Berta para evitar que estiven baixo o dominio de tan mezquino home. Pero o resto,
non hai que ter misericordia con eles!!. A loitar polos nosos dereitos e pola garantía dunha boa
4.3. Obradoiros de Nadal
Museo Fortaleza San Paio de Narla
4.3. Obradoiros de Nadal
Museo Fortaleza San Paio de Narla
39
5. PROGRAMA DE ACCIÓN CULTURAL
5.1. Premios e distincións 2011
A Rede Museística gañadora dos V Premios Solidarios ONCE
categoría “Accesibilidade Universal”.
Os presidentes da Xunta
xaneiro.
Padre Rubinos, Manuel Aguilar
de Museos Provincial de Lugo
A Institución benéfica
Novacaixagalicia, Manuel Aguilar
Accesible da Mancomunidade de Municipios de
Igualdade de la Radio Galega
Premios Solidarios ONCE-Galicia. A unha reportaxe publicada no Suplemento dominical
do Diario de Pontevedra foille outorgada unha mención especial do Xurado.
O Xurado dos V Premios Solidari
festividade de Santa Lucía
as iniciativas e as accións de persoas, institucións e entidades que máis se distinguiron
polos seus esforzos a favor da igua
universal das persoas cegas ou con outras minusvalideces e dos máis desfavorecidos
Na categoría de Accesibilidade universal o Xurado concedeu senllos galardóns á
Rede Museística Provincial de
Mancomunidade de Arousa Norte
inclusivo Pelexamos polo posible, loitamos polo visible, que desenvolve dende 2008 a
Rede Museística Provincial de
(San Cibrao), de Tor (Monforte
A xuízo do Xurado, o labor desenvolvido pola Rede de Museos Provinciais de
Lugo denota unha importante sensibilización e esforzo ao desenvolver un paquete
integral de actuacións de accesibilidade universal en lugares emblemáticos, como son
os edificios que albergan os museos, ao tempo que normalizou eficazmente a
participación do colectivo de persoas con minusvalidez en todas as actividades
programadas.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
5. PROGRAMA DE ACCIÓN CULTURAL
5.1. Premios e distincións 2011
useística gañadora dos V Premios Solidarios ONCE
categoría “Accesibilidade Universal”.
Xunta e da ONCE entregarán os galardóns o próximo mes de
Manuel Aguilar, Convivir en Igualdade, de Radio Galega
Lugo e Turismo Accesible de Arousa Norte son os galardoados
A Institución benéfica Padre Rubinos da Coruña, o director da Obra Social de
Manuel Aguilar; a Rede Provincial de Museos de
Accesible da Mancomunidade de Municipios de Arousa Norte e o programa
dio Galega, recibirán os galardóns correspondentes á V edición dos
Galicia. A unha reportaxe publicada no Suplemento dominical
foille outorgada unha mención especial do Xurado.
O Xurado dos V Premios Solidarios ONCE-Galicia fallou estes galardóns onte,
Lucía, no Hotel NH Atlántico da Coruña, recoñecendo así o labor,
as iniciativas e as accións de persoas, institucións e entidades que máis se distinguiron
polos seus esforzos a favor da igualdade, a integración social e a accesibilidade
universal das persoas cegas ou con outras minusvalideces e dos máis desfavorecidos
Na categoría de Accesibilidade universal o Xurado concedeu senllos galardóns á
Rede Museística Provincial de Lugo e á iniciativa de Turismo Accesible da
Arousa Norte. O Xurado destacou o programa institucional
polo posible, loitamos polo visible, que desenvolve dende 2008 a
Rede Museística Provincial de Lugo, que engloba os Museos Provincial
Monforte) e Fortaleza San Paio de Narla (Friol).
A xuízo do Xurado, o labor desenvolvido pola Rede de Museos Provinciais de
denota unha importante sensibilización e esforzo ao desenvolver un paquete
uacións de accesibilidade universal en lugares emblemáticos, como son
os edificios que albergan os museos, ao tempo que normalizou eficazmente a
participación do colectivo de persoas con minusvalidez en todas as actividades
Museo Fortaleza San Paio de Narla
46
useística gañadora dos V Premios Solidarios ONCE- GALICIA na
e da ONCE entregarán os galardóns o próximo mes de
Radio Galega, a Rede
son os galardoados
, o director da Obra Social de
; a Rede Provincial de Museos de Lugo; Turismo
e o programa Convivir en
, recibirán os galardóns correspondentes á V edición dos
Galicia. A unha reportaxe publicada no Suplemento dominical
foille outorgada unha mención especial do Xurado.
Galicia fallou estes galardóns onte,
, recoñecendo así o labor,
as iniciativas e as accións de persoas, institucións e entidades que máis se distinguiron
ldade, a integración social e a accesibilidade
universal das persoas cegas ou con outras minusvalideces e dos máis desfavorecidos.
Na categoría de Accesibilidade universal o Xurado concedeu senllos galardóns á
iva de Turismo Accesible da
. O Xurado destacou o programa institucional
polo posible, loitamos polo visible, que desenvolve dende 2008 a
, que engloba os Museos Provincial (Lugo), do Mar
).
A xuízo do Xurado, o labor desenvolvido pola Rede de Museos Provinciais de
denota unha importante sensibilización e esforzo ao desenvolver un paquete
uacións de accesibilidade universal en lugares emblemáticos, como son
os edificios que albergan os museos, ao tempo que normalizou eficazmente a
participación do colectivo de persoas con minusvalidez en todas as actividades
O Xurado estivo for
de ONCE-Galicia; Coro Piñeiro
Galicia; Manuel Martínez Pan
Presidente do Cermi-Galicia
Santiago, Pablo Portabales
Os galardóns entregaranse a finais do próximo mes de xaneiro na
nunha Gala presidida polos presidentes da
5.2. Programa interxe ner
A través deste programa o que pretendemos é o coñecemento duns
medios artesáns que forman parte da nosa cultura e que tende a desaparecer
ante os novos procesos industrial e tecnolóxicos.
VII Xornadas Interxeracionais Rurais no M
Narla
Estas xornadas que se veñen celebrando desde o 28 de maio están
organizadas pola Asociación de Veciños de Cabreiros, o concello de Xermade e a
Universidade de Santiago de Compostela e contou neste caso coa
da Rede Museística da Deputación de Lugo . Entre os contidos programados
destaca a visita ao Museo, a presentación da web “Terras de Friol”, a VII Festa da
Roza e Plantado de Liño e ás 17:00 h. a representación da obra teatral ”De
serpes e segas”, a cargo do grupo de teatro escolar “Algo máis que pan e queixo”
, do CPI Doutor López Suárez, Friol.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
O Xurado estivo formado por Dores Venancio, presidenta do Consello Territorial
Piñeiro, Secretario Xeral de Política Social de la Xunta
Manuel Martínez Pan, Delegado Territorial de ONCE-Galicia;
Galicia; o presentador de TV Paco Lodeiro e os xornalistas Tino
Pablo Portabales, Antón Luaces e Ernesto Sánchez Pombo.
Os galardóns entregaranse a finais do próximo mes de xaneiro na
nunha Gala presidida polos presidentes da Xunta e da ONCE.
neracional
A través deste programa o que pretendemos é o coñecemento duns
medios artesáns que forman parte da nosa cultura e que tende a desaparecer
ante os novos procesos industrial e tecnolóxicos.
VII Xornadas Interxeracionais Rurais no M useo Etnográfico de San Paio de
Estas xornadas que se veñen celebrando desde o 28 de maio están
organizadas pola Asociación de Veciños de Cabreiros, o concello de Xermade e a
Universidade de Santiago de Compostela e contou neste caso coa
da Rede Museística da Deputación de Lugo . Entre os contidos programados
destaca a visita ao Museo, a presentación da web “Terras de Friol”, a VII Festa da
Roza e Plantado de Liño e ás 17:00 h. a representación da obra teatral ”De
as”, a cargo do grupo de teatro escolar “Algo máis que pan e queixo”
, do CPI Doutor López Suárez, Friol.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
47
, presidenta do Consello Territorial
Xeral de Política Social de la Xunta de
Galicia; Anxo Queiruga,
e os xornalistas Tino
.
Os galardóns entregaranse a finais do próximo mes de xaneiro na Coruña,
A través deste programa o que pretendemos é o coñecemento duns
medios artesáns que forman parte da nosa cultura e que tende a desaparecer
useo Etnográfico de San Paio de
Estas xornadas que se veñen celebrando desde o 28 de maio están
organizadas pola Asociación de Veciños de Cabreiros, o concello de Xermade e a
Universidade de Santiago de Compostela e contou neste caso coa colaboración
da Rede Museística da Deputación de Lugo . Entre os contidos programados
destaca a visita ao Museo, a presentación da web “Terras de Friol”, a VII Festa da
Roza e Plantado de Liño e ás 17:00 h. a representación da obra teatral ”De
as”, a cargo do grupo de teatro escolar “Algo máis que pan e queixo”
5.3. Programa da terceira idade
En termos xerais podemos dicir que a
acontecementos que lles ocorren aos antigos señores, hai que descubrila a base
dos vellos nobres que poboaron a comarca e das épocas en que dominaron o
territorio. Por iso nós creamos o programa da terceira idade.
Ninguén como as
patrimonio inmaterial que tiña a transmisión oral da súa época, xa que era o seu
medio de comunicación, e nós os traballadores de museo somos os
encomendados de traspasar o noso legado a outros con
facer cos nosos visitantes da terceira idade.
grupos dos distintos concellos da xeografía galega a través da
e distintas axencias de viaxes e asociacións.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Programa da terceira idade
En termos xerais podemos dicir que a historia de Friol é a dos
acontecementos que lles ocorren aos antigos señores, hai que descubrila a base
dos vellos nobres que poboaron a comarca e das épocas en que dominaron o
territorio. Por iso nós creamos o programa da terceira idade.
Ninguén como as persoas maiores, isto é a terceira idade, pode valorar o
patrimonio inmaterial que tiña a transmisión oral da súa época, xa que era o seu
medio de comunicación, e nós os traballadores de museo somos os
asar o noso legado a outros concellos, iso é o que imos a
facer cos nosos visitantes da terceira idade. Neste caso estamos a traballar cuns
grupos dos distintos concellos da xeografía galega a través da “
e distintas axencias de viaxes e asociacións.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
52
historia de Friol é a dos
acontecementos que lles ocorren aos antigos señores, hai que descubrila a base
dos vellos nobres que poboaron a comarca e das épocas en que dominaron o
persoas maiores, isto é a terceira idade, pode valorar o
patrimonio inmaterial que tiña a transmisión oral da súa época, xa que era o seu
medio de comunicación, e nós os traballadores de museo somos os
llos, iso é o que imos a
Neste caso estamos a traballar cuns
“Casa do Queixo”
Museo Fortaleza San Paio de Narla
A Asociación Lugo Patrimonio da valor á
Fortaleza de San Paio de Narla,
organizando unha viaxe, para dar a
coñecer aos seus socios e amigos o
patrimonio provincial para que estes o
valoren e retornen ao pasado medieval
de San Paio de Narla a través dos seus
fondos e do seu señorio.
A Asociación de amigos do Románico da
Coruña explora o románico e o medievo
no concello de Friol visitando as distintas
igrexas románicas coma de Seixón e a
Fortaleza de San Paio de Narla polo que
atañe a época medieval e renacentista.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
53
A Asociación Lugo Patrimonio da valor á
Fortaleza de San Paio de Narla,
organizando unha viaxe, para dar a
coñecer aos seus socios e amigos o
patrimonio provincial para que estes o
valoren e retornen ao pasado medieval
Narla a través dos seus
fondos e do seu señorio.
A Asociación de amigos do Románico da
Coruña explora o románico e o medievo
no concello de Friol visitando as distintas
románicas coma de Seixón e a
Fortaleza de San Paio de Narla polo que
atañe a época medieval e renacentista.
5.4. Semana dos museos
ç
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Semana dos museos
Museo Fortaleza San Paio de Narla
54
O sábado, 14 de maio, celebramos a
maio, o Días das Letras Galegas
conmemoramos, coma se vén facendo desde 1977, o
Museos en todos os museos xestionados pola Rede Museística que depende da
Área de Cultura da Deputación de Lugo.
O Comité Consultivo do ICOM, Consell
asociado á UNESCO, propón cada ano un tema que os museos poden utilizar
para valorizar a súa posición no seo da sociedade, escollendo para este 2011 o
lema Museo e Memoria.
Cos obxectos que conservan, os museos recadan historias e transmiten a
memoria das comunidades nas cales vivimos. Estes obxectos son expresións do
noso patrimonio natural e cultural. Moitos deles son fráxiles ou, ás veces,
atópanse en situación de perigo,
O Día Internacional dos Museos
descubrir e redescubrir a súa memoria individual e colectiva.
Baixo o mesmo lema do
europeos teñen na noite do día 14 de maio a Noite dos Museos, unha celebración
que este ano patrocina por primeira vez o ICOM, e que propón prestar atención a
temas como o coidado e acceso ás coleccións e documentos, a historia dos
museo, a memoria esquecida e a rela
identidade, incluíndo a identidade familiar. A actividade central deste celebración
é o programa multimedia “A Piece of the Story” (Un pedazo de historia) para
compartir unha historia fascinante ou extraordinaria sobr
calquera museo.
En cada un dos museos da Rede Museística
que lle fixemos para conmemorar estas dúas datas, animalos a achegarse ao
máis próximo, ao que sinta como seu, que tire proveito das actividades e,
tempo, que percibe que a súa memoria, a persoal e a colectiva, a cultural, a
artística e a histórica, non d
Museo Fortaleza San Paio de Narla
O sábado, 14 de maio, celebramos a Noite dos Museos
Días das Letras Galegas, e o mércores, 18 de maio de 2011
conmemoramos, coma se vén facendo desde 1977, o Día Internacional dos
en todos os museos xestionados pola Rede Museística que depende da
Área de Cultura da Deputación de Lugo.
O Comité Consultivo do ICOM, Consello Internacional de Museos,
asociado á UNESCO, propón cada ano un tema que os museos poden utilizar
para valorizar a súa posición no seo da sociedade, escollendo para este 2011 o
.
Cos obxectos que conservan, os museos recadan historias e transmiten a
memoria das comunidades nas cales vivimos. Estes obxectos son expresións do
noso patrimonio natural e cultural. Moitos deles son fráxiles ou, ás veces,
atópanse en situación de perigo, e necesitan ser conservados con moito coidado.
Día Internacional dos Museos dará a oportunidade aos seus visitantes de
descubrir e redescubrir a súa memoria individual e colectiva.
Baixo o mesmo lema do Día Internacional dos Museos
ñen na noite do día 14 de maio a Noite dos Museos, unha celebración
que este ano patrocina por primeira vez o ICOM, e que propón prestar atención a
oidado e acceso ás coleccións e documentos, a historia dos
museo, a memoria esquecida e a relación entre a memoria, a comunidade e a
identidade, incluíndo a identidade familiar. A actividade central deste celebración
é o programa multimedia “A Piece of the Story” (Un pedazo de historia) para
compartir unha historia fascinante ou extraordinaria sobre unha obra concreta de
En cada un dos museos da Rede Museística pretendemos
mos para conmemorar estas dúas datas, animalos a achegarse ao
máis próximo, ao que sinta como seu, que tire proveito das actividades e,
tempo, que percibe que a súa memoria, a persoal e a colectiva, a cultural, a
artística e a histórica, non deixarían pegada se non existísemos os museos.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
56
, o martes, 17 de
, e o mércores, 18 de maio de 2011
Día Internacional dos
en todos os museos xestionados pola Rede Museística que depende da
o Internacional de Museos,
asociado á UNESCO, propón cada ano un tema que os museos poden utilizar
para valorizar a súa posición no seo da sociedade, escollendo para este 2011 o
Cos obxectos que conservan, os museos recadan historias e transmiten a
memoria das comunidades nas cales vivimos. Estes obxectos son expresións do
noso patrimonio natural e cultural. Moitos deles son fráxiles ou, ás veces,
e necesitan ser conservados con moito coidado.
dará a oportunidade aos seus visitantes de
Día Internacional dos Museos os museos
ñen na noite do día 14 de maio a Noite dos Museos, unha celebración
que este ano patrocina por primeira vez o ICOM, e que propón prestar atención a
oidado e acceso ás coleccións e documentos, a historia dos
ción entre a memoria, a comunidade e a
identidade, incluíndo a identidade familiar. A actividade central deste celebración
é o programa multimedia “A Piece of the Story” (Un pedazo de historia) para
e unha obra concreta de
pretendemos, coas propostas
mos para conmemorar estas dúas datas, animalos a achegarse ao
máis próximo, ao que sinta como seu, que tire proveito das actividades e, ao
tempo, que percibe que a súa memoria, a persoal e a colectiva, a cultural, a
os museos.
VISITA ILUMINADA . Convidámo
seguindo unha inciativa
obxectos exposto e a memoria, e sobre a experimentación de diferentes
sensacións á hora de achegarse a un museo
Os obxectos da memoria / A memoria dos obxectos
Todos os días, desde o 14 ao 21 de maio (ambo
Os museos conservan obxectos que foron usados na vida cotiá doutras
épocas e que nos permiten saber cómo se vivía no pasado.
Propuxemos aos visitantes que escoll
normal e regular na súa vida, que teña algun
Museo Etnográfico San Paio de Narla para buscar entre os obxectos expostos
aqueles doutras épocas que cumpriron a mesma función para os nosos
devanceiros. Cos obxectos que apare
para ver con outros ollos o museo
Obradoiro Atlas da memoria dos museos
Rodríguez
Atesouramos memoria a través das diferentes percepcións que nos
achegan os sentidos: a vista, o tacto, o olfacto e o oído. Propoñemos unha
actividade, un xogo, no que valéndonos de diferentes pezas representativas do
museo e a través das percepcións, dos estímulos e interrogantes que nos
provoquen, elaborar un atlas do museo que, ao tempo, mapa a mapa, palmo a
palmo, reconstrúa tamén a memoria de todos nosoutros
Museo Fortaleza San Paio de Narla
. Convidámos a participar nesta visita guiada nocturna,
seguindo unha inciativa dos museos europeos que chama a atención sobre os
obxectos exposto e a memoria, e sobre a experimentación de diferentes
sensacións á hora de achegarse a un museo.
Os obxectos da memoria / A memoria dos obxectos
Todos os días, desde o 14 ao 21 de maio (ambos incluídos)
Os museos conservan obxectos que foron usados na vida cotiá doutras
épocas e que nos permiten saber cómo se vivía no pasado.
mos aos visitantes que escolleran algún obxecto actual, de uso
normal e regular na súa vida, que teña algunha relación coas coleccións do
Museo Etnográfico San Paio de Narla para buscar entre os obxectos expostos
aqueles doutras épocas que cumpriron a mesma función para os nosos
devanceiros. Cos obxectos que apareceron tivemos unha magnífica
outros ollos o museo.
Atlas da memoria dos museos por Adriana López e Mara
Atesouramos memoria a través das diferentes percepcións que nos
achegan os sentidos: a vista, o tacto, o olfacto e o oído. Propoñemos unha
no que valéndonos de diferentes pezas representativas do
museo e a través das percepcións, dos estímulos e interrogantes que nos
provoquen, elaborar un atlas do museo que, ao tempo, mapa a mapa, palmo a
palmo, reconstrúa tamén a memoria de todos nosoutros.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
57
s a participar nesta visita guiada nocturna,
dos museos europeos que chama a atención sobre os
obxectos exposto e a memoria, e sobre a experimentación de diferentes
Os museos conservan obxectos que foron usados na vida cotiá doutras
an algún obxecto actual, de uso
relación coas coleccións do
Museo Etnográfico San Paio de Narla para buscar entre os obxectos expostos
aqueles doutras épocas que cumpriron a mesma función para os nosos
unha magnífica desculpa
por Adriana López e Mara
Atesouramos memoria a través das diferentes percepcións que nos
achegan os sentidos: a vista, o tacto, o olfacto e o oído. Propoñemos unha
no que valéndonos de diferentes pezas representativas do
museo e a través das percepcións, dos estímulos e interrogantes que nos
provoquen, elaborar un atlas do museo que, ao tempo, mapa a mapa, palmo a
Obradoiro Tendal das letras
Durante toda a xornada realizarase unha exposición que remora a historia
do Día das Letras Galegas
deste 2011 para honrar a Lois Pereiro. O
pendurar a memoria, onde enxugar os perigos que ameazan a nosa lingua.
Percorrido polas nosas letras e homenaxe a Lois Per
con proxección arredor da historia e dos
letras galegas desde 1963 ata 2011
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Tendal das letras a cargo de Silvia Aldariz Quintela
Durante toda a xornada realizarase unha exposición que remora a historia
Día das Letras Galegas desde o dedicado a Rosalía de Castro en 1963 ata o
deste 2011 para honrar a Lois Pereiro. O Tendal das letras é un arame físico onde
pendurar a memoria, onde enxugar os perigos que ameazan a nosa lingua.
polas nosas letras e homenaxe a Lois Per
con proxección arredor da historia e dos persoeiros homenaxeados no Día das
letras galegas desde 1963 ata 2011
Museo Fortaleza San Paio de Narla
58
a cargo de Silvia Aldariz Quintela
Durante toda a xornada realizarase unha exposición que remora a historia
desde o dedicado a Rosalía de Castro en 1963 ata o
é un arame físico onde
pendurar a memoria, onde enxugar os perigos que ameazan a nosa lingua.
polas nosas letras e homenaxe a Lois Per eiro, c onferencia
homenaxeados no Día das
Memorias de mulleres de aquí e de acolá
Vídeo-proxección e mesa de debate con Joselyn Ruíz
Conferencia- exposición:
Memoria da formación da estrutura militar, destruci ón, transformacións e
rehabilitación do edificio do Museo de San Paio Nar la
Soraluce Blond, Xosé Antón García Gozález
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Memorias de mulleres de aquí e de acolá
proxección e mesa de debate con Joselyn Ruíz
exposición:
Memoria da formación da estrutura militar, destruci ón, transformacións e
rehabilitación do edificio do Museo de San Paio Nar la, por José Ramón
Soraluce Blond, Xosé Antón García Gozález-Ledo e José Ángel Santos Ferro
Museo Fortaleza San Paio de Narla
59
Memoria da formación da estrutura militar, destruci ón, transformacións e
por José Ramón
Ledo e José Ángel Santos Ferro.
Archivo Real Chancilleria de Valladolid año 1510 Carpeta 4 nº 57 sección: planos y dibujos.
Archivo Real Chancilleria de Valladolid año 1510 Carpeta 4 nº 57 sección: planos y dibujos.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Real Chancilleria de Valladolid año 1510 Carpeta 4 nº 57 sección: planos y dibujos.
Archivo Real Chancilleria de Valladolid año 1510 Carpeta 4 nº 57 sección: planos y dibujos.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
60
Real Chancilleria de Valladolid año 1510 Carpeta 4 nº 57 sección: planos y dibujos.
Archivo Real Chancilleria de Valladolid año 1510 Carpeta 4 nº 57 sección: planos y dibujos.
Fotos da Fortaleza San Paio
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Fotos da Fortaleza San Paio de Narla en 1939
Museo Fortaleza San Paio de Narla
62
Nos satisface que José Ángel Santos arquitecto
referencia San Paio de Narla para realizar o traballo de investigación sobre unha
materia do seu Máster
Teatro escolar
De serpes e segas
queixo” , do CPI Doutor López Suárez, Friol.
Carricoba e Blanca.
Texto da representación teatral:
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Nos satisface que José Ángel Santos arquitecto-investigador, tomara como
referencia San Paio de Narla para realizar o traballo de investigación sobre unha
segas, polo grupo de teatro escolar “Algo máis que pan e
queixo” , do CPI Doutor López Suárez, Friol. Baixo a dirección dos mestres
Texto da representación teatral:
Museo Fortaleza San Paio de Narla
63
investigador, tomara como
referencia San Paio de Narla para realizar o traballo de investigación sobre unha
, polo grupo de teatro escolar “Algo máis que pan e
Baixo a dirección dos mestres
Dona Elisa: Oíches o que contan os veciños?
que a serpe volve facer das súas.
Don Froilán: Levabamos tempo sen ter novas dela e a cousa semellaba que quedara no
esquecemento, mais polo que dis, vexo que foi un espellismo.
Dona Elisa: Iso foron andrómena
Sempre tan nugallán e despreocupado!
Don Froilán: Ti sempre coa escopeta preparada! Xa sei que antes ou despois volveriamos ter a
bicha na casa –é un dicir, non o digo por ti
moitas cousas e despois resulta que a metade da metade.
Dona Elisa: Pois ti, que es tan moderno, poderías argallar unha desas sondaxes de opinión, para
coñecer as experiencias dos teus veciños coa bicha. Así ao teres datos
darías por bos os comentarios e procurarías o xeito de axudar a resolver o problema.
Don Froilán: (pensando) Teño apalabrada unha cacería na Serra dos Ancares. O da serpe a min no
che me preocupa nadiña. Se acaso ao contrario:
poden medrar os meus negocios. Aos prexudicados polas andanzas da serpe vailles cumprir que
lles bote unha man… ao pescozo…
Dona Elisa: Si, cando volvas… Cando volvas ha ser tempo de Entroido e só vas pensar na cachola
do porco, no lacón, nas roscas, no freixós, nos…
Don Froilán: Cala… (relambéndose)
que devezo por esas festas.
Dona Elisa: Sei sei… que tes sorte non haber “dietistas” que vixíen a túa alimentación, que senón
ías comer herba… que pareces un bocoi de viño a mediados de novembro.
Don Froilán: Cala non me encirres.
Dona Elisa: O do tonel de viño dígocho co agarimo que che teño…
xa ben ves que es máis ancho ca alto.
Don Froilán: Pois ti…
Dona Elisa: Cala que aínda non acabei. Ás veces cando te vexo desde a porta, saír montado na
cabalería, teño dificultade para distinguir ao lonxe quen é quen.
Don Froilán: Que queres dicir?
Museo Fortaleza San Paio de Narla
DE SERPES E SEGAS
ACTO I
: Oíches o que contan os veciños? Andan aqueloutrados e non é para menos. Parece
que a serpe volve facer das súas.
: Levabamos tempo sen ter novas dela e a cousa semellaba que quedara no
esquecemento, mais polo que dis, vexo que foi un espellismo.
: Iso foron andrómenas que quixeches crer para non ter que enfrontar o problema.
Sempre tan nugallán e despreocupado!
: Ti sempre coa escopeta preparada! Xa sei que antes ou despois volveriamos ter a
é un dicir, non o digo por ti- pero gustaríame estar seguro. Xa sabes que se contan
moitas cousas e despois resulta que a metade da metade.
: Pois ti, que es tan moderno, poderías argallar unha desas sondaxes de opinión, para
coñecer as experiencias dos teus veciños coa bicha. Así ao teres datos reais, dos que tan amigo es,
darías por bos os comentarios e procurarías o xeito de axudar a resolver o problema.
Teño apalabrada unha cacería na Serra dos Ancares. O da serpe a min no
che me preocupa nadiña. Se acaso ao contrario: Canta máis necesidade teñan os labregos, máis
poden medrar os meus negocios. Aos prexudicados polas andanzas da serpe vailles cumprir que
lles bote unha man… ao pescozo… (Dirixíndose á muller) Cando volva decidirei o que hei facer.
lvas… Cando volvas ha ser tempo de Entroido e só vas pensar na cachola
do porco, no lacón, nas roscas, no freixós, nos…
(relambéndose) que ca me están entrando ganas de adiantar o calendario. Sabes
Sei sei… que tes sorte non haber “dietistas” que vixíen a túa alimentación, que senón
ías comer herba… que pareces un bocoi de viño a mediados de novembro.
: Cala non me encirres.
: O do tonel de viño dígocho co agarimo que che teño… porque se te miras no espello
xa ben ves que es máis ancho ca alto.
: Cala que aínda non acabei. Ás veces cando te vexo desde a porta, saír montado na
cabalería, teño dificultade para distinguir ao lonxe quen é quen.
: Que queres dicir?
Museo Fortaleza San Paio de Narla
64
Andan aqueloutrados e non é para menos. Parece
: Levabamos tempo sen ter novas dela e a cousa semellaba que quedara no
s que quixeches crer para non ter que enfrontar o problema.
: Ti sempre coa escopeta preparada! Xa sei que antes ou despois volveriamos ter a
r seguro. Xa sabes que se contan
: Pois ti, que es tan moderno, poderías argallar unha desas sondaxes de opinión, para
reais, dos que tan amigo es,
darías por bos os comentarios e procurarías o xeito de axudar a resolver o problema.
Teño apalabrada unha cacería na Serra dos Ancares. O da serpe a min no
Canta máis necesidade teñan os labregos, máis
poden medrar os meus negocios. Aos prexudicados polas andanzas da serpe vailles cumprir que
Cando volva decidirei o que hei facer.
lvas… Cando volvas ha ser tempo de Entroido e só vas pensar na cachola
que ca me están entrando ganas de adiantar o calendario. Sabes
Sei sei… que tes sorte non haber “dietistas” que vixíen a túa alimentación, que senón
porque se te miras no espello
: Cala que aínda non acabei. Ás veces cando te vexo desde a porta, saír montado na
Dona Elisa: Faste o parvo ou adestras? Estouche dicindo que cando o xastre vén tomarche as
medidas para un novo traxe (díxomo a súa muller)
porque non dá feito con tanta volta qu
Don Froilán: Ti hoxe estás por amolarme e no cho vou permitir.
Dona Elisa: …que a próxima vez que o chames vai traer un adival no canto de cinta métrica.
Don Froilán: Serás boca mala e sen sentido… V
das cousas sen tino que adoitades falar. Veña! Vai cortar algún traxe.
Dona Elisa: Si, irei. Niso que dis tes razón: cando nos xuntamos non desaproveitamos o tempo…
Don Froilán: Xa muller xa! Xa sei que
porta… (para o público) Para ter a seguridade de que me vai deixar tranquilo unha migalla.
(Vaise a Dona Elisa. Entra a serpe polo medio do público e pasa rapidamente polo escenario diante dos ollos do D
Froilán que non a ve ou fe que non a ve)
Don Froilán: Espero que estas lerias da serpe non alteren os meus proxectos. Non podo faltar á
cacería. Van ir personaxes influentes e o que algo quere… Cero que hai un montón de historias
que falan da serpe por aquí e por acolá…
estou por vela. Ao mellor todo é froito da imaxinación desta xentiña. Ademais se é certo o que din
eu igual saco tallada no asunto. No é problema meu.
(As costureiras sentadas cosendo)
Casilda: Ai! (mirando para o seu dedo)
Remedios: Costureira sen dedal cose pouco e iso mal
Toña: Xa estás ti coas túas ladaíñas.
Remedios: Vai por un caldeiro para recollerllo
Toña: Serás besta…
Remedios: O que son é previsora porque imos perder o sangue desta, se podemos aproveitala
para facermos unhas filloas?
Casilda: Insinúas que son unha cocha?
Toña: Muller non ha querer dicir iso. A que non?
Remedios: A que sí?
Casilda: Ai! Será mala pécora. Voute picar a ti paratra da Remedios)
Museo Fortaleza San Paio de Narla
: Faste o parvo ou adestras? Estouche dicindo que cando o xastre vén tomarche as
(díxomo a súa muller) ten que estar tomando vitaminas quince días antes
porque non dá feito con tanta volta que ten que dar. Xa lle escoitei un día no adro da igrexa…
: Ti hoxe estás por amolarme e no cho vou permitir.
: …que a próxima vez que o chames vai traer un adival no canto de cinta métrica.
: Serás boca mala e sen sentido… Vaite coas túas costureiras perder o tempo e parolar
das cousas sen tino que adoitades falar. Veña! Vai cortar algún traxe.
: Si, irei. Niso que dis tes razón: cando nos xuntamos non desaproveitamos o tempo…
: Xa muller xa! Xa sei que non dades puntada sen fío. Ala que te acompaño ata a
Para ter a seguridade de que me vai deixar tranquilo unha migalla.
(Vaise a Dona Elisa. Entra a serpe polo medio do público e pasa rapidamente polo escenario diante dos ollos do D
Froilán que non a ve ou fe que non a ve)
: Espero que estas lerias da serpe non alteren os meus proxectos. Non podo faltar á
cacería. Van ir personaxes influentes e o que algo quere… Cero que hai un montón de historias
aquí e por acolá… (pasa novamente a serpe) pero o que se di vela eu aínda
estou por vela. Ao mellor todo é froito da imaxinación desta xentiña. Ademais se é certo o que din
eu igual saco tallada no asunto. No é problema meu.
ACTO II
(mirando para o seu dedo) Non fun picar o dedo…?
: Costureira sen dedal cose pouco e iso mal
: Xa estás ti coas túas ladaíñas.
: Vai por un caldeiro para recollerllo
previsora porque imos perder o sangue desta, se podemos aproveitala
: Insinúas que son unha cocha?
: Muller non ha querer dicir iso. A que non?
: Ai! Será mala pécora. Voute picar a ti para que sigas tan divertida e ocorrente
Museo Fortaleza San Paio de Narla
65
: Faste o parvo ou adestras? Estouche dicindo que cando o xastre vén tomarche as
ten que estar tomando vitaminas quince días antes
e ten que dar. Xa lle escoitei un día no adro da igrexa…
: …que a próxima vez que o chames vai traer un adival no canto de cinta métrica.
aite coas túas costureiras perder o tempo e parolar
: Si, irei. Niso que dis tes razón: cando nos xuntamos non desaproveitamos o tempo…
non dades puntada sen fío. Ala que te acompaño ata a
Para ter a seguridade de que me vai deixar tranquilo unha migalla.
(Vaise a Dona Elisa. Entra a serpe polo medio do público e pasa rapidamente polo escenario diante dos ollos do Don
: Espero que estas lerias da serpe non alteren os meus proxectos. Non podo faltar á
cacería. Van ir personaxes influentes e o que algo quere… Cero que hai un montón de historias
pero o que se di vela eu aínda
estou por vela. Ao mellor todo é froito da imaxinación desta xentiña. Ademais se é certo o que din
previsora porque imos perder o sangue desta, se podemos aproveitala
que sigas tan divertida e ocorrente. (boca correr
Toña: (interpondo o seu corpo entra as dúas)
Casilda: Non, dóeme a alma coas cousas que esta me di
Remedios: Saíches moi remirada
(entra a Dona Elisa e paran de se perseguir)
Dona Elisa: Boas tardes
Costureiras: (ao son) Moi boas!
Dona Elisa: E impresión miña ou estades algo alporizadas…
Toña: Impresión levárona esta que rifaban entre elas como dúas
Dona Elisa: Pois deixade as vosas disputas e seguide co voso traballo
Elisa) Non teredes oído nada da presenza da serpe por acó nestes días?
Casilda: Ai como doe…!
Remedios: Pois agora que o pr
será certo pero oín…
Toña: Que oíches muller?
Remedios: Pois oín que na Laxe, en Miraz, á Felicitas de Mantelle entroulle a bicha na corte e …
Casilda: Que corte!
Remedios: Non o sabes ben . Din que a Felicitas levou un susto do dome. Mesmo din que perdeu
a fala.
Toña: Iso tiña que velo eu, porque lingua ten unha pouca… Eu tamén oín que no Outeiro perderon
un año e bótanlle a culpa á serpe. Non sei.
Dona Elisa: O de Guimarei faiseme novo. Is
Casilda: Eu no sei, pero a miña nai contoume que hai tempo baixaba a serpe con frecuencia pero
non se deixaba ver. Que facía das súas pero ás agachadas…
Remedios: Pois agora semella máis fachendosa. Como se estas terras fosen
Dona Elisa: Iso é o que máis me molesta. Crese dona de todo. Non hai que refree a súa
voracidade.
Toña: Vese que non é pinta escrupulosa. Válelle calquera cousa que atope.
Dona Elisa: Si. Con tal de se encher… non repara no mal que provo
lle para os pés.
Casilda: (mirando ao público) Se os tivese…
Museo Fortaleza San Paio de Narla
(interpondo o seu corpo entra as dúas) No che segue doendo o dedo?
: Non, dóeme a alma coas cousas que esta me di
: Saíches moi remirada (facéndolle carantoñas a Casilda) Ti ías para “señoritinga”…
(entra a Dona Elisa e paran de se perseguir)
Moi boas!
: E impresión miña ou estades algo alporizadas…
: Impresión levárona esta que rifaban entre elas como dúas picariñas cando vostede entrou.
: Pois deixade as vosas disputas e seguide co voso traballo. (Sentan, Segue falando a Dona
Non teredes oído nada da presenza da serpe por acó nestes días?
: Pois agora que o pregunta escotei estoutro día un conto na feira de Guimarei. Non sei
: Pois oín que na Laxe, en Miraz, á Felicitas de Mantelle entroulle a bicha na corte e …
. Din que a Felicitas levou un susto do dome. Mesmo din que perdeu
: Iso tiña que velo eu, porque lingua ten unha pouca… Eu tamén oín que no Outeiro perderon
un año e bótanlle a culpa á serpe. Non sei.
: O de Guimarei faiseme novo. Isto que dis ti xa o escoitara.
: Eu no sei, pero a miña nai contoume que hai tempo baixaba a serpe con frecuencia pero
non se deixaba ver. Que facía das súas pero ás agachadas…
: Pois agora semella máis fachendosa. Como se estas terras fosen da súa propiedade.
: Iso é o que máis me molesta. Crese dona de todo. Non hai que refree a súa
: Vese que non é pinta escrupulosa. Válelle calquera cousa que atope.
: Si. Con tal de se encher… non repara no mal que provoca. Só pensa nela. Habería que
Se os tivese…
Museo Fortaleza San Paio de Narla
66
Ti ías para “señoritinga”…
picariñas cando vostede entrou.
. (Sentan, Segue falando a Dona
egunta escotei estoutro día un conto na feira de Guimarei. Non sei
: Pois oín que na Laxe, en Miraz, á Felicitas de Mantelle entroulle a bicha na corte e …
. Din que a Felicitas levou un susto do dome. Mesmo din que perdeu
: Iso tiña que velo eu, porque lingua ten unha pouca… Eu tamén oín que no Outeiro perderon
: Eu no sei, pero a miña nai contoume que hai tempo baixaba a serpe con frecuencia pero
da súa propiedade.
: Iso é o que máis me molesta. Crese dona de todo. Non hai que refree a súa
ca. Só pensa nela. Habería que
Remedios: Levas razón.
Serpe: (leva debaixo do brazo un libro de contabilidade)
Váleme un año, unha porca, o leite ou tres carneiros
vendo a miseria na que deixo algunha casa.
O meu, (elevando o ton de voz)
é zugar o sangue do que atope no camiño.
(Nun recanto da aldea dúas veciñas)
Marcela: Xa escoitaches o que comentaban os homes no adoro da igrexa?
Lola: Non. Quedei tan aparvada coa prédica de D. Rosendo na misa que non prestei atención
Marcela: Moita atención lle dedicas ti ao D. Rosendo
Museo Fortaleza San Paio de Narla
ACTO III
(leva debaixo do brazo un libro de contabilidade)
Ben se me ve que son unha ilustrada
e que a miña presenza impón respecto.
O meu vivir só ten un interese:
O de medrar, medrar, ser poderosa.
Baixo a diario da serra, de aí arriba.
Procuro aquilo que me xere beneficio
A todos zugo o que teñan de proveito:
Váleme un año, unha porca, o leite ou tres carneiros
O meu é estar farta.
Gozo facendo o mal,
vendo a miseria na que deixo algunha casa.
(elevando o ton de voz) repito para aqueles que estean xordos,
é zugar o sangue do que atope no camiño.
Pobriños!
Traballade arreo, producide ben,
xa virei eu aproveitar o voso esforzo.
ACTO IV
(Nun recanto da aldea dúas veciñas)
: Xa escoitaches o que comentaban os homes no adoro da igrexa?
: Non. Quedei tan aparvada coa prédica de D. Rosendo na misa que non prestei atención
: Moita atención lle dedicas ti ao D. Rosendo…
Museo Fortaleza San Paio de Narla
67
repito para aqueles que estean xordos,
: Non. Quedei tan aparvada coa prédica de D. Rosendo na misa que non prestei atención
Lola: Ai muller! E logo na misa a que lla hai prestar?... Ou queres que faga coma ti que non lle
sacas o ollo de enriba ao Pepe das Travesas. Un día halo comer coa vista.
Marcela: Deixa de meter o fociño onde non te chaman. Preguntábache polo que din da
Lola: Xa che dixen que non o oín
Marcela: E has quere que cho conte?
Lola: (facendo unha reverencia e cun falar requintado)
os meus oídos están preparados para oír o parte
Vicenta: …Espera que non sei de que falades pero seguro me interesa.
Marcela: (mirando para o público)
Tuxaleiro vello que ao parecer este ano o de ir ás segas vai estar ben complicado. Non sei que
explican da oferta e da demanda e que se a man de obra galega non vai ser moi ben acollida por
aló.
Vicenta: Pois precisamente o Pepe das Travesas
Marcela: Que di ese ceo de home?
Vicenta: Pois que xa nas segas do pasado ano no eran moi ben mirados. Minguaron as colleitas e
os de por alí dinlles que lles van roubar o pouco traballo que teñen.
Lola: Pero se sempre pediron por nós. Saben que somos xe
Sempre gabaron a nosa disposición na seitura, e o pouco que nos teñen que pagar.
Vicenta: Pero di o Mingos do Albeiro que mudaron os tempos e mudaron as opinións. Que agora
non somos ben queridos.
Marcela: Tempos chegarán… Quen o ían dicir?
Lola: Anda vamos que teño a pota ao lume…
Vicenta: Por riba chámanos mouros. Que se son escuros de máis. A algún hai que lle din que fede.
Lola: Que queres dicir?
Vicenta: Non quero dicir: Digo, que din que olen non precisamente a
de apestados se tratase. Non se dan conta que co traballo dos galegos que alí van, esas terras
manteñen a súa riqueza. A nós déixannos traballar naquilo que eles non queren. Señoritos! E por
riba xenófobos.
Lola: (mirando para o público)
“xilófanos” sóame a música vella e coñecida.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
: Ai muller! E logo na misa a que lla hai prestar?... Ou queres que faga coma ti que non lle
sacas o ollo de enriba ao Pepe das Travesas. Un día halo comer coa vista.
: Deixa de meter o fociño onde non te chaman. Preguntábache polo que din da
: Xa che dixen que non o oín
: E has quere que cho conte?
(facendo unha reverencia e cun falar requintado) Pois se fose vostede tan amable e tivese a xentileza,
os meus oídos están preparados para oír o parte. (cambiando de rexistro) Conta muller, conta!
: …Espera que non sei de que falades pero seguro me interesa.
(mirando para o público) Mira para a Vicenta que atenta! (dirixíndose ás veciñas)
Tuxaleiro vello que ao parecer este ano o de ir ás segas vai estar ben complicado. Non sei que
explican da oferta e da demanda e que se a man de obra galega non vai ser moi ben acollida por
: Pois precisamente o Pepe das Travesas…
: Que di ese ceo de home?
: Pois que xa nas segas do pasado ano no eran moi ben mirados. Minguaron as colleitas e
os de por alí dinlles que lles van roubar o pouco traballo que teñen.
: Pero se sempre pediron por nós. Saben que somos xente escrava e largacía no traballo.
Sempre gabaron a nosa disposición na seitura, e o pouco que nos teñen que pagar.
: Pero di o Mingos do Albeiro que mudaron os tempos e mudaron as opinións. Que agora
n… Quen o ían dicir?
: Anda vamos que teño a pota ao lume…
: Por riba chámanos mouros. Que se son escuros de máis. A algún hai que lle din que fede.
: Non quero dicir: Digo, que din que olen non precisamente a rosas, que os tratan como se
de apestados se tratase. Non se dan conta que co traballo dos galegos que alí van, esas terras
manteñen a súa riqueza. A nós déixannos traballar naquilo que eles non queren. Señoritos! E por
Non sei o que quererá dicir aquí a miña comadre… pero iso de
“xilófanos” sóame a música vella e coñecida.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
68
: Ai muller! E logo na misa a que lla hai prestar?... Ou queres que faga coma ti que non lle
: Deixa de meter o fociño onde non te chaman. Preguntábache polo que din das Castelas.
Pois se fose vostede tan amable e tivese a xentileza,
Conta muller, conta!
(dirixíndose ás veciñas) Pois falaba o
Tuxaleiro vello que ao parecer este ano o de ir ás segas vai estar ben complicado. Non sei que
explican da oferta e da demanda e que se a man de obra galega non vai ser moi ben acollida por
: Pois que xa nas segas do pasado ano no eran moi ben mirados. Minguaron as colleitas e
nte escrava e largacía no traballo.
Sempre gabaron a nosa disposición na seitura, e o pouco que nos teñen que pagar.
: Pero di o Mingos do Albeiro que mudaron os tempos e mudaron as opinións. Que agora
: Por riba chámanos mouros. Que se son escuros de máis. A algún hai que lle din que fede.
rosas, que os tratan como se
de apestados se tratase. Non se dan conta que co traballo dos galegos que alí van, esas terras
manteñen a súa riqueza. A nós déixannos traballar naquilo que eles non queren. Señoritos! E por
Non sei o que quererá dicir aquí a miña comadre… pero iso de
(Entran na casa Don Froilán e Dona Elisa)
Don Froilán: Tesme que ir preparando a equipaxe. En tres días saio para os mondes dos An
debo ter todo listo. Vou con D. Delfín e non quero desmerecer…
Dona Elisa: Non, desmerecer non o has facer. Co repoludo que estás, has chamar a atención.
Ademais, ti ao que vas non é precisamente a tirar tiros.
Don Froilán: E logo a que vou? Se no
Dona Elisa: Ti vas á cacería, iso si; pero no de caza. Vas ás enchentes e merendas. Has de ter
coidado non te vaian confundir no medio do monte cun porco bravo, porque como aniques tras
dunha matogueira máis de un podería confundirte.
Don Froilán: Xa estás.
Dona Elisa: Claro que estou. Estou a tanto de todo o que dis que fas que logo non fas.
Don Froilán: Non entendo
Dona Elisa: Iso seino tamén. Deixas pendente o asunto da serpe e deixas preocupados a todos os
veciños. Ti entrementres: “Arre cabaliño, aos montes de merenda vai o señoriño”
Don Froilán: Teño que facer o preparativos. Déixate de contos.
Dona Elisa: Claro home, claro. E non te has despedir dos parentes de Trasmonte?
Don Froilán: E non hei de ir? Fan un guiso de lebre que
tempo se catalo debo levar o recordo fresco.
Dona Elisa: Vai oh vai… Darías un bo conselleiro de Feiras e Mercados. Só pensas coa barriga. Ben
abaixado tes o cerebro!
Don Froilán: O cargo non me acaería mal, non.
Dona Elisa: Si, e a pesca, e o paseo, e as cheas. Xa din que cazador e troiteiro nin meda nin
palleiro.
Don Froilán: A miña posición non é a de abaixarme a traballar, para iso xa están os labregos que
teñen tal dedicación. Non me vou meter no seu. O meu son as finanzas. Non quero que pensen
que son un entremetido.
Dona Elisa: Niso levas razón. Onde realmente entrementes… é o dente no prato.
Don Froilán: Cala e non me tolees a cabeza,…
Dona Elisa: Como que puideses tolear dos pés.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
ACTO V
(Entran na casa Don Froilán e Dona Elisa)
: Tesme que ir preparando a equipaxe. En tres días saio para os mondes dos An
debo ter todo listo. Vou con D. Delfín e non quero desmerecer…
: Non, desmerecer non o has facer. Co repoludo que estás, has chamar a atención.
Ademais, ti ao que vas non é precisamente a tirar tiros.
: E logo a que vou? Se non é moita a pregunta…
: Ti vas á cacería, iso si; pero no de caza. Vas ás enchentes e merendas. Has de ter
coidado non te vaian confundir no medio do monte cun porco bravo, porque como aniques tras
dunha matogueira máis de un podería confundirte.
: Claro que estou. Estou a tanto de todo o que dis que fas que logo non fas.
: Iso seino tamén. Deixas pendente o asunto da serpe e deixas preocupados a todos os
“Arre cabaliño, aos montes de merenda vai o señoriño”
: Teño que facer o preparativos. Déixate de contos.
: Claro home, claro. E non te has despedir dos parentes de Trasmonte?
: E non hei de ir? Fan un guiso de lebre que recende de lonxe… e como hei pasar un
tempo se catalo debo levar o recordo fresco.
: Vai oh vai… Darías un bo conselleiro de Feiras e Mercados. Só pensas coa barriga. Ben
: O cargo non me acaería mal, non. Tereiche que dar a razón. Pero o meu é a caza.
: Si, e a pesca, e o paseo, e as cheas. Xa din que cazador e troiteiro nin meda nin
: A miña posición non é a de abaixarme a traballar, para iso xa están os labregos que
l dedicación. Non me vou meter no seu. O meu son as finanzas. Non quero que pensen
: Niso levas razón. Onde realmente entrementes… é o dente no prato.
: Cala e non me tolees a cabeza,…
ses tolear dos pés.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
69
: Tesme que ir preparando a equipaxe. En tres días saio para os mondes dos Ancares e
: Non, desmerecer non o has facer. Co repoludo que estás, has chamar a atención.
: Ti vas á cacería, iso si; pero no de caza. Vas ás enchentes e merendas. Has de ter
coidado non te vaian confundir no medio do monte cun porco bravo, porque como aniques tras
: Claro que estou. Estou a tanto de todo o que dis que fas que logo non fas.
: Iso seino tamén. Deixas pendente o asunto da serpe e deixas preocupados a todos os
“Arre cabaliño, aos montes de merenda vai o señoriño”
: Claro home, claro. E non te has despedir dos parentes de Trasmonte?
recende de lonxe… e como hei pasar un
: Vai oh vai… Darías un bo conselleiro de Feiras e Mercados. Só pensas coa barriga. Ben
Tereiche que dar a razón. Pero o meu é a caza.
: Si, e a pesca, e o paseo, e as cheas. Xa din que cazador e troiteiro nin meda nin
: A miña posición non é a de abaixarme a traballar, para iso xa están os labregos que
l dedicación. Non me vou meter no seu. O meu son as finanzas. Non quero que pensen
: Niso levas razón. Onde realmente entrementes… é o dente no prato.
Don Froilán: Co que che teño que oír non me estrañaría… Pero ao que ía. Vou acabar de amañar
as cousas.
Dona Elisa: Vai
Don Froilán: (enfadado) Xa vou oh… xa vou
Dona Elisa: Semellas falar cun boi
Don Froilán: Non será tal!
Marcela: Onde ides?
Vicenta: Ímoslle ver o meniño á Rosario do Currás
Lola: Levámoslle unha pita para que faga un bo caldo e recupere as forzas despois do parto tan
complicado que tivo.
Vicenta: Queriámoslle levar algo de chocolate e un viño quinado pero non
Marcela: É verdade que tivo un meniño hai pouco tempo. O pai estará feliz!
Vicenta: Máis feliz estache a nai que despois dos nove meses que pasou…
Lola: Tes razón, pero o pai, sabendo que foi un neno o que trouxo a Rosario, estará c
poder seguir mantendo o no de Paio como o seu pai, avó e bisavó, cando menos.
Vicenta Seguro que farán o bautizo no Seixón.
Lola: Seguro
Marcela: O que é seguro é que vai cometer un erro de moito …
Lola: Que dis muller?
Vicenta: Toleaches?
Marcela: Xa non lembrades o que falaban os homes esoutro día. Ou ten moita sorte ou ese
pequeno cando medre terá que ir a Castela ás segas, como tódolos homes da súa casa.
Lola: Vaia novidade. Pareces un xornal atrasado.
Marcela: Retrasada ela ti
Lola: Niso levas razón
Vicenta: (dándolle co cóbado nas costas)
Museo Fortaleza San Paio de Narla
: Co que che teño que oír non me estrañaría… Pero ao que ía. Vou acabar de amañar
Xa vou oh… xa vou
: Semellas falar cun boi
ACTO VI
: Ímoslle ver o meniño á Rosario do Currás
: Levámoslle unha pita para que faga un bo caldo e recupere as forzas despois do parto tan
: Queriámoslle levar algo de chocolate e un viño quinado pero non están ao noso alcance.
: É verdade que tivo un meniño hai pouco tempo. O pai estará feliz!
: Máis feliz estache a nai que despois dos nove meses que pasou…
: Tes razón, pero o pai, sabendo que foi un neno o que trouxo a Rosario, estará c
poder seguir mantendo o no de Paio como o seu pai, avó e bisavó, cando menos.
Seguro que farán o bautizo no Seixón.
: O que é seguro é que vai cometer un erro de moito …
: Xa non lembrades o que falaban os homes esoutro día. Ou ten moita sorte ou ese
pequeno cando medre terá que ir a Castela ás segas, como tódolos homes da súa casa.
: Vaia novidade. Pareces un xornal atrasado.
(dándolle co cóbado nas costas) Pero ti es parva ou que?
Museo Fortaleza San Paio de Narla
70
: Co que che teño que oír non me estrañaría… Pero ao que ía. Vou acabar de amañar
: Levámoslle unha pita para que faga un bo caldo e recupere as forzas despois do parto tan
están ao noso alcance.
: Tes razón, pero o pai, sabendo que foi un neno o que trouxo a Rosario, estará contento de
poder seguir mantendo o no de Paio como o seu pai, avó e bisavó, cando menos.
: Xa non lembrades o que falaban os homes esoutro día. Ou ten moita sorte ou ese
pequeno cando medre terá que ir a Castela ás segas, como tódolos homes da súa casa.
Lola: É verdade. Na casa din que eu son a retrasada. Son a máis pequena de todos, os meus
irmáns lévanme moitos anos.
Marcela: Vamos… que chegaches tarde e por riba mal cocida.
lle poñerías ao teu fillo “paifoco” ou “mexamorniñas” a que non?
Lola: Muller! Iso non se lle ocorre a ninguén…
(Aparece Dona Elisa que entra na conversa)
Dona Elisa: Contaba a miña avoa, que en gloria estea, que nos tempo
ben frecuente que os rapaces levasen o nome de Paio, igual ca hoxe é Manuel, Xosé ou Xesús
nomes abondosos.
Marcela: Pero…
Dona Elisa: Pero nas Castelas deron en chamarlles, ao galegos que alí ían, paios no canto de
galegos e non como apelativo agarimoso…
Marcela: Porque aparte de facernos traballar coma bestas, rían de nós e aldraxábanos.
Dona Elisa: De aí, que se vos fixades, practicamente desaparecese o nome
Marcela: A cantos coñecedes que leven ese nome? Eh? Ir hoxe en día ás C
é ir marcado cunha cruz e por riba pedir que che cuspan.
Lola: Non entendo.
Marcela: Como has entender. Non ves que che falta unha cocedura.
Vicenta:Oe! Eu tampouco entendo e no me veñas falando de máis ou menos ferveduras.
Marcela: Téñovolo que explicar de vez: Xa hai tempo que por esas terras secas e malditas,
agasállannos co apelativo de “paio” a tódalas horas. Que se somos paios, que semellas un paio,
que serás paio… , que veña paio vaite durmir á túa terra, …
Lola: E rézanlle ao noso San Paio?
Marcela: Miña filla ti non tes amaño. Paio o empregan no canto de pailarocos, inxenuos.
Entendes?
Lola: Xa o collín á primeira, muller, pero xa sabes que teño problemas de “risco” sanguíneo.
Vicenta: (polo baixo) Rego, muller, rego
Lola: Que rego?
Marcela: Déixaa que esta …
Lola: Vai ser verdade que son uns xilófonos
Marcela: Xenófobos
Museo Fortaleza San Paio de Narla
: É verdade. Na casa din que eu son a retrasada. Son a máis pequena de todos, os meus
irmáns lévanme moitos anos.
: Vamos… que chegaches tarde e por riba mal cocida. Refírome a que ti seguro que non
lle poñerías ao teu fillo “paifoco” ou “mexamorniñas” a que non?
: Muller! Iso non se lle ocorre a ninguén…
(Aparece Dona Elisa que entra na conversa)
: Contaba a miña avoa, que en gloria estea, que nos tempos dos seus avós aínda era
ben frecuente que os rapaces levasen o nome de Paio, igual ca hoxe é Manuel, Xosé ou Xesús
: Pero nas Castelas deron en chamarlles, ao galegos que alí ían, paios no canto de
como apelativo agarimoso…
: Porque aparte de facernos traballar coma bestas, rían de nós e aldraxábanos.
: De aí, que se vos fixades, practicamente desaparecese o nome
: A cantos coñecedes que leven ese nome? Eh? Ir hoxe en día ás Castelas co nome de Paio
é ir marcado cunha cruz e por riba pedir que che cuspan.
: Como has entender. Non ves que che falta unha cocedura.
:Oe! Eu tampouco entendo e no me veñas falando de máis ou menos ferveduras.
Téñovolo que explicar de vez: Xa hai tempo que por esas terras secas e malditas,
agasállannos co apelativo de “paio” a tódalas horas. Que se somos paios, que semellas un paio,
que serás paio… , que veña paio vaite durmir á túa terra, …
noso San Paio?
: Miña filla ti non tes amaño. Paio o empregan no canto de pailarocos, inxenuos.
: Xa o collín á primeira, muller, pero xa sabes que teño problemas de “risco” sanguíneo.
Rego, muller, rego
: Vai ser verdade que son uns xilófonos
Museo Fortaleza San Paio de Narla
71
: É verdade. Na casa din que eu son a retrasada. Son a máis pequena de todos, os meus
Refírome a que ti seguro que non
s dos seus avós aínda era
ben frecuente que os rapaces levasen o nome de Paio, igual ca hoxe é Manuel, Xosé ou Xesús
: Pero nas Castelas deron en chamarlles, ao galegos que alí ían, paios no canto de
: Porque aparte de facernos traballar coma bestas, rían de nós e aldraxábanos.
astelas co nome de Paio
:Oe! Eu tampouco entendo e no me veñas falando de máis ou menos ferveduras.
Téñovolo que explicar de vez: Xa hai tempo que por esas terras secas e malditas,
agasállannos co apelativo de “paio” a tódalas horas. Que se somos paios, que semellas un paio,
: Miña filla ti non tes amaño. Paio o empregan no canto de pailarocos, inxenuos.
: Xa o collín á primeira, muller, pero xa sabes que teño problemas de “risco” sanguíneo.
Vicenta: Iso… que non teñen onde caer mortos.
Dona Elisa: Ide que vai ser noite.
Serpe:
No meu pozo, que é meu,
Agora que sabedes que son case invencible terédesme respecto.
Don Froilán: Xa estou de volta.
Dona Elisa: Ola (danse unha aperta)
Don Froilán: (mirando ao público)
e veño derreado de subir e baixar, vadear ríos, durmir pouco, estar pendente de situarme ben
para poder falar con quen debía. Buf…
Dona Elisa: Si que vés canso. Debe de ser certo.
Don Froilán: Si Elisa, si. Fixen algún c
espero deles, pero veño canso. Mando recoller tódolos meus trebellos que eu sen máis voume
dar un baño de auga quente no barreño que espero estea preparado.
Dona Elisa: A verdade é que debes vir canso.
de máis. Anda vaite lavar que cheiras a bravío.
Don Froilán: (ulindo as mangas do traxe)
(Desaparece o señor de escena e entran as costureiras)
Museo Fortaleza San Paio de Narla
: Iso… que non teñen onde caer mortos.
: Ide que vai ser noite.
ACTO VII
Baixei ata Miraz para apagar a sede
No meu pozo, que é meu, saciei a sequidade.
Agora que sabedes que son case invencible terédesme respecto.
No saiades ao camiño.
Das miñas hei facer gañando territorio
Toda a Serra será da miña propiedade
Espero que saibades que son eu.
Se me vedes, fuxide.
Medo e máis medo hei de impor.
ACTO VIII
: Xa estou de volta.
(danse unha aperta) Non sabes canto me alegro de te ver.
(mirando ao público) Esta algo quer (falando coa muller) E eu tamén. Botei case un mes fóra
e veño derreado de subir e baixar, vadear ríos, durmir pouco, estar pendente de situarme ben
para poder falar con quen debía. Buf…
: Si que vés canso. Debe de ser certo.
: Si Elisa, si. Fixen algún contacto interesante. Espero produzan os beneficios que
espero deles, pero veño canso. Mando recoller tódolos meus trebellos que eu sen máis voume
dar un baño de auga quente no barreño que espero estea preparado.
: A verdade é que debes vir canso. Aínda non falaches de comer. Seguro que vés cheo
de máis. Anda vaite lavar que cheiras a bravío.
(ulindo as mangas do traxe) Cheirarei muller, cheirarei.
(Desaparece o señor de escena e entran as costureiras)
Museo Fortaleza San Paio de Narla
72
Agora que sabedes que son case invencible terédesme respecto.
E eu tamén. Botei case un mes fóra
e veño derreado de subir e baixar, vadear ríos, durmir pouco, estar pendente de situarme ben
ontacto interesante. Espero produzan os beneficios que
espero deles, pero veño canso. Mando recoller tódolos meus trebellos que eu sen máis voume
Aínda non falaches de comer. Seguro que vés cheo
Dona Elisa: Podedes marchar, acab
atención que se merece e poñelo ao día. Son moitas as novidades das que lle teño que dar conta
dende que marchou.
Toña: Acorde de contarlle as desfeitas que a serpe leva cometido.
Dona Elisa: Canto teña ocasión, Toña, na primeira ocasión cóntollo.
Casilda: (cara ao público) parece que fala das rebaixas.
Remedios: (ás compañeiras) Xa que nos deixa marchar antes da hora podemos aproveitar e ver ao
rapaciño do Paio e da Rosario. Xa hai días que o
Toña: E ti sendo curmá da nai… non sei como non che cae a cara de vergonza.
Casilda: Non cha ten. Non ves que a perdeu toda… e eu ben si polo que…
Remedios: Calarás dunha vez. A rexoubeira non hai quen che gañe
Casilda: Si, si… pero ti a vergonza…
Remedios: Cagho no demo traidor. Has levar unhas…
Dona Elisa: Xa sei que non notades a miña presenza pero aquí estou e non me parece moi
edificante a vosa conversa.
Remedios: Dona Elisa ten que perdoar pero xa estou farta de tanto
Casilda: Xa xa…
Toña: Calade dunha vez a ver se vou ter que dicir catro cousas.
Remedios: Ti catro cousas? Se non sabes contar ata tres…
Toña: Oíches, xa di o meu pai que con razón sodes da Casa do …
Dona Elisa: Calade xa, Xa está ben, liscade axiña. Tedes que ser máis respectuosas. Como
queredes que ninguén vos respecte se vos mesmas non o facedes?
Remedios: Ten razón
Casilda: (mirando ao público) Que ben fala
Toña: Tennos que perdoar, andamos algo aqueloutradas
Dona Elisa: Ide. Andade á casa do Currás verlle o fillo.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
: Podedes marchar, acaba de chegar o señor e vén moi fatigado; hei de lle prestar a
atención que se merece e poñelo ao día. Son moitas as novidades das que lle teño que dar conta
: Acorde de contarlle as desfeitas que a serpe leva cometido.
Canto teña ocasión, Toña, na primeira ocasión cóntollo.
parece que fala das rebaixas.
Xa que nos deixa marchar antes da hora podemos aproveitar e ver ao
rapaciño do Paio e da Rosario. Xa hai días que o tivo e aínda non pasamos por alí.
: E ti sendo curmá da nai… non sei como non che cae a cara de vergonza.
: Non cha ten. Non ves que a perdeu toda… e eu ben si polo que…
: Calarás dunha vez. A rexoubeira non hai quen che gañe
, si… pero ti a vergonza…
: Cagho no demo traidor. Has levar unhas…
: Xa sei que non notades a miña presenza pero aquí estou e non me parece moi
: Dona Elisa ten que perdoar pero xa estou farta de tanto parvada xunta.
: Calade dunha vez a ver se vou ter que dicir catro cousas.
: Ti catro cousas? Se non sabes contar ata tres…
: Oíches, xa di o meu pai que con razón sodes da Casa do …
Calade xa, Xa está ben, liscade axiña. Tedes que ser máis respectuosas. Como
queredes que ninguén vos respecte se vos mesmas non o facedes?
Que ben fala
: Tennos que perdoar, andamos algo aqueloutradas.
: Ide. Andade á casa do Currás verlle o fillo.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
73
a de chegar o señor e vén moi fatigado; hei de lle prestar a
atención que se merece e poñelo ao día. Son moitas as novidades das que lle teño que dar conta
Xa que nos deixa marchar antes da hora podemos aproveitar e ver ao
tivo e aínda non pasamos por alí.
: E ti sendo curmá da nai… non sei como non che cae a cara de vergonza.
: Xa sei que non notades a miña presenza pero aquí estou e non me parece moi
parvada xunta.
Calade xa, Xa está ben, liscade axiña. Tedes que ser máis respectuosas. Como
Don Froilán: Sentoume este baño de marabilla
Dona Elisa: Oles que recendes. Non semellas o que es.
Don Froilán: Grazas polo cariño
Dona Elisa: Non queres saber as novidades que ocorreron na túa ausencia?
Don Froilán: Se teño que sabelas pois veña, pero podías esperar a mañá. Non creo que se perda
nada porque pase a noite sen saber esas novas.
Dona Elisa: Pois xusto polas noites é cando semella h
Don Froilán: Muller, aínda no chegaron as primeiras calores. Non creo que mozas e mozos…
Dona Elisa: Sempre pensando o mesmo. Non…, non se trata diso.
Don Froilán: Pois logo que é? Con que xa vexo que terei que oílo.
Dona Elisa: Cando marchaches xa falaramos do asunto da serpe
Don Froilán: Por favor, non me veñas con pataqueiradas
Dona Elisa: Contos ou non, cada vez falta máis años, gando miúdo e mesmo algunha besta.
Don Froilán: Fame non pasa… Bestas podía comer cantas quixer que non h
Dona Elisa:Vai pensando que primeiro vese o perigo ao lonxe pero aos poucos vaise achegando. E
ti non es home de faceres dieta…
Don Froilán: E dis que é a serpe?
Dona Elisa: Polas noites, e cada vez con máis descaro, arrampla con todo o que se lle pon por
diante. É o demo disfrazado de serpe.
Don Froilán: Cóntame polo miúdo iso… A verdade é que estou interesado.
Seguro que dalgún xeito tiro proveito da si
(A serpe, primeiro polo fondo e despois achegándose ao escenario vai mirando que pode levar á boca. Entrementres os
labregos falan)
Labrego 1: Pensaba pagar o foro co que sacase das segas pero polo que falan está a cousa máis
crítica do que parecía.
Labrego 2: Eu a verdade que xa non vou. Traballo vai haber pouco e por riba que me traten de
ladrón e de pailaroco é algo que non soporto.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
ACTO IX
: Sentoume este baño de marabilla
Oles que recendes. Non semellas o que es.
Grazas polo cariño
Non queres saber as novidades que ocorreron na túa ausencia?
Se teño que sabelas pois veña, pero podías esperar a mañá. Non creo que se perda
nada porque pase a noite sen saber esas novas.
Pois xusto polas noites é cando semella haber máis novidades.
Muller, aínda no chegaron as primeiras calores. Non creo que mozas e mozos…
Sempre pensando o mesmo. Non…, non se trata diso.
Pois logo que é? Con que xa vexo que terei que oílo.
marchaches xa falaramos do asunto da serpe
Por favor, non me veñas con pataqueiradas
Contos ou non, cada vez falta máis años, gando miúdo e mesmo algunha besta.
Fame non pasa… Bestas podía comer cantas quixer que non ha faltar.
Vai pensando que primeiro vese o perigo ao lonxe pero aos poucos vaise achegando. E
ti non es home de faceres dieta…
E dis que é a serpe?
Polas noites, e cada vez con máis descaro, arrampla con todo o que se lle pon por
diante. É o demo disfrazado de serpe.
Cóntame polo miúdo iso… A verdade é que estou interesado.
Seguro que dalgún xeito tiro proveito da situación (vanse…)
ACTO X
(A serpe, primeiro polo fondo e despois achegándose ao escenario vai mirando que pode levar á boca. Entrementres os
Pensaba pagar o foro co que sacase das segas pero polo que falan está a cousa máis
Eu a verdade que xa non vou. Traballo vai haber pouco e por riba que me traten de
ladrón e de pailaroco é algo que non soporto.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
74
Se teño que sabelas pois veña, pero podías esperar a mañá. Non creo que se perda
Muller, aínda no chegaron as primeiras calores. Non creo que mozas e mozos…
Contos ou non, cada vez falta máis años, gando miúdo e mesmo algunha besta.
a faltar.
Vai pensando que primeiro vese o perigo ao lonxe pero aos poucos vaise achegando. E
Polas noites, e cada vez con máis descaro, arrampla con todo o que se lle pon por
Cóntame polo miúdo iso… A verdade é que estou interesado. (mirando ao público)
(A serpe, primeiro polo fondo e despois achegándose ao escenario vai mirando que pode levar á boca. Entrementres os
Pensaba pagar o foro co que sacase das segas pero polo que falan está a cousa máis
Eu a verdade que xa non vou. Traballo vai haber pouco e por riba que me traten de
Labrego 3: Non se decatan de que deixamos o noso país para podermos traballar e achegarlles
aos nosos algo que lles permita ir tirando.
Labrego 1: Que nós prefeririamos non termos que emigrar. Non se darán de conta do que custa
deixar a familia e marchar a outras terras.
Labrego 2: Para recibir aldraxes quedo aquí.
Labrego 3: Tempos virán!
(pasa a serpe polo escenario)
Labrego 1: Que me coma a bicha se non acabo de vela pasar!
Labrego 2: Ti estás obsesionado co da serpe
Labrego 1: Que che digo que acabo de vela.
Labrego 3: Non sei, pero ese é outro problema máis para a nosa economía. Non só temos que
manter aos nosos, senón que hai que traballar para a serpe.
Labrego 2: Serpe e Castela semellan pórse de acordo para afogarnos de vez.
Labrego 3: Si, pragas divinas. Poderiamos
Labrego 1: Habería que falar con Don Froilán.
Labrego 2: Ao Don Froilán preocúpalle pouco a serpe. Ten boa facenda e nin conta se dará das
faltas –se as ten-. Mesmo chego a pensar que van a medias.
Labrego 1: Que dis?
Labrego 2: Mentres a serpe come do noso gando o del está a salvo. Ademais os préstamos que
nos fai cada vez teñen un xuro máis alto e os beneficios non son para nós, precisamente.
Labrego 3: Ti es ben mal pensado!
Labrego 1: Pois podemos falar con D. Froilán e ver de darlle unha saída
Labrego 3: Si, polo menos mirar o de aquí porque o de ir ás segas é complicado.
Labrego 1: Pois vamos…
Labrego 2: E non sería mellor falar coa Toña? As costureiras están ben miradas no Pazo.
Labrego 3: Ben pensado, falaremos con ela e coas súas comadres.
(vanse e aparece a serpe)
Serpe: Vexo que algún empeza a remexerse. Deberei estar atenta ao que procuran.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
: Non se decatan de que deixamos o noso país para podermos traballar e achegarlles
sos algo que lles permita ir tirando.
: Que nós prefeririamos non termos que emigrar. Non se darán de conta do que custa
deixar a familia e marchar a outras terras.
Para recibir aldraxes quedo aquí.
Que me coma a bicha se non acabo de vela pasar!
Ti estás obsesionado co da serpe
Que che digo que acabo de vela.
Non sei, pero ese é outro problema máis para a nosa economía. Non só temos que
manter aos nosos, senón que hai que traballar para a serpe.
: Serpe e Castela semellan pórse de acordo para afogarnos de vez.
Si, pragas divinas. Poderiamos buscar unha solución para o problema da serpe.
Habería que falar con Don Froilán.
Ao Don Froilán preocúpalle pouco a serpe. Ten boa facenda e nin conta se dará das
. Mesmo chego a pensar que van a medias.
Mentres a serpe come do noso gando o del está a salvo. Ademais os préstamos que
nos fai cada vez teñen un xuro máis alto e os beneficios non son para nós, precisamente.
: Ti es ben mal pensado!
Pois podemos falar con D. Froilán e ver de darlle unha saída
Si, polo menos mirar o de aquí porque o de ir ás segas é complicado.
: E non sería mellor falar coa Toña? As costureiras están ben miradas no Pazo.
: Ben pensado, falaremos con ela e coas súas comadres.
: Vexo que algún empeza a remexerse. Deberei estar atenta ao que procuran.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
75
: Non se decatan de que deixamos o noso país para podermos traballar e achegarlles
: Que nós prefeririamos non termos que emigrar. Non se darán de conta do que custa
Non sei, pero ese é outro problema máis para a nosa economía. Non só temos que
buscar unha solución para o problema da serpe.
Ao Don Froilán preocúpalle pouco a serpe. Ten boa facenda e nin conta se dará das
Mentres a serpe come do noso gando o del está a salvo. Ademais os préstamos que
nos fai cada vez teñen un xuro máis alto e os beneficios non son para nós, precisamente.
Si, polo menos mirar o de aquí porque o de ir ás segas é complicado.
: E non sería mellor falar coa Toña? As costureiras están ben miradas no Pazo.
: Vexo que algún empeza a remexerse. Deberei estar atenta ao que procuran.
(Na porta dirixíndose a D. Froilán)
Dona Elisa: Na porta están a Toña, o Manuel
Don Froilán: Para min non mires. Cousas de costura non atendo
Dona Elisa: Non veñen facer pespuntes, traen novas da serpe.
Don Froilán: Non queda máis remedio que atendelos. Que pasen e queda ti con nós.
(entran)
Toña: Boas tarde Don Froilán
Don Froilán: Boas. Ti es a Toña.
Toña: Sono
Don Froilán: Ti o Manuel de Cimadevila e vos os dous sodes das Abelairas… Mingos e Ramiro…
Os tres labregos: Somos
Don Froilán: Pois sede breves. Que vos trae polo pazo?
Toña: Xa sabe vostede que hai
que desgrazas.
Don Froilán: Algo teño oído si.
Dona Elisa: Algo? E logo non che contei todas as desfeitas que se lle achacan por todas partes?
Don Froilán: É o que quixen dicir.
Dona Elisa: Pois non o parecía.
Toña: O caso é que andamos todos preocupados.
L1 Manuel: As nosas facendas van a menos e a moitos gastos xa non lle podemos facer fronte.
Don Froilán: Eu xa sabedes que vos empresto os cartos que necesitedes
Labrego 2: Xa pero ao xuro que nolos pon non nos permite sequera pensar en pedilos.
Dona Elisa: Como ti (falando co seu home)
cartos como se fosen o teu deus…
Don Froilán: De algo hei vivir. Prestar cartos é un negocio coma ou
Dona Elisa: Xa pero o interese que lles pos…
Museo Fortaleza San Paio de Narla
ACTO XI
: Na porta están a Toña, o Manuel e outros dous homes.
: Para min non mires. Cousas de costura non atendo
: Non veñen facer pespuntes, traen novas da serpe.
: Non queda máis remedio que atendelos. Que pasen e queda ti con nós.
: Boas. Ti es a Toña.
: Ti o Manuel de Cimadevila e vos os dous sodes das Abelairas… Mingos e Ramiro…
: Pois sede breves. Que vos trae polo pazo?
: Xa sabe vostede que hai algún tempo, a serpe da Serra visita as nosas casas e non xera máis
: Algo teño oído si.
: Algo? E logo non che contei todas as desfeitas que se lle achacan por todas partes?
: É o que quixen dicir.
: Pois non o parecía.
: O caso é que andamos todos preocupados.
: As nosas facendas van a menos e a moitos gastos xa non lle podemos facer fronte.
: Eu xa sabedes que vos empresto os cartos que necesitedes
que nolos pon non nos permite sequera pensar en pedilos.
(falando co seu home) só pensas na liquidez, nos prazos de demora, en fin nos
cartos como se fosen o teu deus…
: De algo hei vivir. Prestar cartos é un negocio coma outro calquera.
: Xa pero o interese que lles pos…
Museo Fortaleza San Paio de Narla
76
: Non queda máis remedio que atendelos. Que pasen e queda ti con nós.
: Ti o Manuel de Cimadevila e vos os dous sodes das Abelairas… Mingos e Ramiro…
algún tempo, a serpe da Serra visita as nosas casas e non xera máis
: Algo? E logo non che contei todas as desfeitas que se lle achacan por todas partes?
: As nosas facendas van a menos e a moitos gastos xa non lle podemos facer fronte.
que nolos pon non nos permite sequera pensar en pedilos.
só pensas na liquidez, nos prazos de demora, en fin nos
tro calquera.
Don Froilán: Pois que vaian ás segas. Xa logo vai ser tempo e algún carto poden obter. Vós sodes
bastantes homes na casa. Entre todos podedes pagar o que debedes e máis.
Toña: Don Froilán, vexo que só ve o mundo con ollos arredondados como as moedas. Hoxe temos
dificultade para emigrar a Castela
Don Froilan: (segue sen entender)
Labrego 3: O problema é que non nos queren. Que din que non hai traballo e que se imos nós
menos terán eles.
Don Froilán: Niso levan razón. Claro
L1 Manuel: Os casteláns nunca fixeron con gusto ese labor. Dicían que non se abaixaban a segar.
Que ese traballo no o querían facer
Don Froilán: Xa me perdín
Dona Elisa: Estás aquí, nas terras do Narla
Don Froilán: Iso ben o sei. Quero dicir que no entendo…
Labrego 2: Cren que lles roubamos o pouco que teñen, e queren que marchemos para nosa terra
da que nunca debíamos ter saído.
Toña: Pensan que o mundo está dividid
L1 Manuel: Cren que polo feito de teren nacido alí teñen máis dereitos que os de fóra.
Dona Elisa: Iso é o que lle chamo eu humanidade. Seguro que van á misa e comungan todos os
domingos.
Don Froilán: Xa me doe a cabeza de escoitarvos.
Dona Elisa: Non rematei, que como bos cristiáns aman ao próximo. Iso si, se é da súa terra, da súa
cor, do seu parecer…
Don Froilán: Pero logo que queredes? Non sei a que vén tanto mesturar allos con bugallos…
L1 Manuel: Queriamos axuda para pórlle couto á serpe. Acabar con ela. Que xa non podendo saír
da nosa terra polo menos que non nos rouben o noso aquí diante do noso nariz.
Don Froilán: Pesarei algo…
Marcela: Sei que foron falar co señor para lle pedir consello e
Lola: E que lles dixo?
Museo Fortaleza San Paio de Narla
: Pois que vaian ás segas. Xa logo vai ser tempo e algún carto poden obter. Vós sodes
bastantes homes na casa. Entre todos podedes pagar o que debedes e máis.
só ve o mundo con ollos arredondados como as moedas. Hoxe temos
dificultade para emigrar a Castela
(segue sen entender) Non sei que queredes dicir
: O problema é que non nos queren. Que din que non hai traballo e que se imos nós
: Niso levan razón. Claro
: Os casteláns nunca fixeron con gusto ese labor. Dicían que non se abaixaban a segar.
Que ese traballo no o querían facer
: Estás aquí, nas terras do Narla, no teu pazo, chámome Elisa e estes…
: Iso ben o sei. Quero dicir que no entendo…
: Cren que lles roubamos o pouco que teñen, e queren que marchemos para nosa terra
da que nunca debíamos ter saído.
: Pensan que o mundo está dividido en parcelas e que non as debiamos traspasar.
: Cren que polo feito de teren nacido alí teñen máis dereitos que os de fóra.
: Iso é o que lle chamo eu humanidade. Seguro que van á misa e comungan todos os
doe a cabeza de escoitarvos.
: Non rematei, que como bos cristiáns aman ao próximo. Iso si, se é da súa terra, da súa
: Pero logo que queredes? Non sei a que vén tanto mesturar allos con bugallos…
mos axuda para pórlle couto á serpe. Acabar con ela. Que xa non podendo saír
da nosa terra polo menos que non nos rouben o noso aquí diante do noso nariz.
ACTO XII
: Sei que foron falar co señor para lle pedir consello e axuda para tentar algo coa serpe
Museo Fortaleza San Paio de Narla
77
: Pois que vaian ás segas. Xa logo vai ser tempo e algún carto poden obter. Vós sodes
só ve o mundo con ollos arredondados como as moedas. Hoxe temos
: O problema é que non nos queren. Que din que non hai traballo e que se imos nós
: Os casteláns nunca fixeron con gusto ese labor. Dicían que non se abaixaban a segar.
, no teu pazo, chámome Elisa e estes…
: Cren que lles roubamos o pouco que teñen, e queren que marchemos para nosa terra
o en parcelas e que non as debiamos traspasar.
: Cren que polo feito de teren nacido alí teñen máis dereitos que os de fóra.
: Iso é o que lle chamo eu humanidade. Seguro que van á misa e comungan todos os
: Non rematei, que como bos cristiáns aman ao próximo. Iso si, se é da súa terra, da súa
: Pero logo que queredes? Non sei a que vén tanto mesturar allos con bugallos…
mos axuda para pórlle couto á serpe. Acabar con ela. Que xa non podendo saír
da nosa terra polo menos que non nos rouben o noso aquí diante do noso nariz.
axuda para tentar algo coa serpe
Vicenta: Tendo a cara que ten, faría algunha promesa que no vai cumprir.
Marcela: Peor. Dixo que ía pensalo.
Vicenta: Si oh! Ese non pensa máis que no prato que lle toca engulir e a que hora. Ese home
únicos pensamentos que ten tenos no xardín. Co comellón que é…
Lola: Pois xa teñen algo en común serpe e Don Froilán.
Vicenta: (mirando para Marcela) Que di esta retrasada?
Lola: Pois que aos dous gústalles moito… comer moito
Marcela: Cun “moito” na frase non cres que terías de abondo
Lola: Eu si pero a serpe mailo señor non
Vicenta: Pois acabo de ter unha idea. Vou ir onde o Manuel que é o máis asisado da parroquia a
ver que opina.
Lola: E a nós déixasnos en ascuas…
Vicenta: Non. Vide canda min que vol
saíndo da escena) Veredes, se buscamos unha…
Manuel: E dis que iso resultará?
Vicenta: Seguridade total non cha teño, pero por probar non perdemos nada.
Manuel: O malo vai ser atopar
Marcela: Bestas hai moitas
Manuel: Tanto no monte coma na Corte
Vicenta: Seguro que se falamos cos do Carballo han saber dalgunha que vai vella. É cuestión de
esperar un tempo…
Manuel: E dique despois haina que encher con brea
Lola: Non!... A bicha ha coller un bo empacho. Ha perder a fame de vez
Vicenta: Se traga o anzol, fixo.
Manuel: Pois falo cos dos Carballo…
Marcela: Ou sexa que besta morta chea de alcatrán deixada no medio do camiño… No é mala
idea, non!
Museo Fortaleza San Paio de Narla
: Tendo a cara que ten, faría algunha promesa que no vai cumprir.
: Peor. Dixo que ía pensalo.
: Si oh! Ese non pensa máis que no prato que lle toca engulir e a que hora. Ese home
únicos pensamentos que ten tenos no xardín. Co comellón que é…
: Pois xa teñen algo en común serpe e Don Froilán.
Que di esta retrasada?
: Pois que aos dous gústalles moito… comer moito
ase non cres que terías de abondo
: Eu si pero a serpe mailo señor non
: Pois acabo de ter unha idea. Vou ir onde o Manuel que é o máis asisado da parroquia a
: E a nós déixasnos en ascuas…
: Non. Vide canda min que volo vou contando polo camiño. (bótanse a andar e empeza a contar
Veredes, se buscamos unha…
ACTO XIII
: E dis que iso resultará?
: Seguridade total non cha teño, pero por probar non perdemos nada.
: O malo vai ser atopar a besta…
: Tanto no monte coma na Corte
: Seguro que se falamos cos do Carballo han saber dalgunha que vai vella. É cuestión de
: E dique despois haina que encher con brea
bicha ha coller un bo empacho. Ha perder a fame de vez
: Se traga o anzol, fixo.
: Pois falo cos dos Carballo…
: Ou sexa que besta morta chea de alcatrán deixada no medio do camiño… No é mala
Museo Fortaleza San Paio de Narla
78
: Si oh! Ese non pensa máis que no prato que lle toca engulir e a que hora. Ese home os
: Pois acabo de ter unha idea. Vou ir onde o Manuel que é o máis asisado da parroquia a
(bótanse a andar e empeza a contar
: Seguridade total non cha teño, pero por probar non perdemos nada.
: Seguro que se falamos cos do Carballo han saber dalgunha que vai vella. É cuestión de
: Ou sexa que besta morta chea de alcatrán deixada no medio do camiño… No é mala
Serpe:
Papeina decontado, a fame éravos moita.
Só queda a sobremesa e volta a miña cova.
(agochados nunha beira do escenario labregos e
Vicenta: Comer comeuna…
L1 Manuel: O caso é que lle obre
Labrego 2: Se sae como queremos facemos unha festa
Marcela: Calade que aínda non sabemos que vai pasar.
Serpe:
Vicenta: (en voz baixa) Algo lle pasa á bicha.
Serpe:
Labregos e mozas: Iso iso…
(A serpe saíndo de escena vai caendo, o público debe ter a sensación de que serpe morre)
Museo Fortaleza San Paio de Narla
ACTO XIV
Empezo a ver que teñen moito medo,
e agasallar a miña vida queren.
Hoxe ao baixar do monte cara á aldea
dei cunha besta ben chea, apetitosa.
Papeina decontado, a fame éravos moita.
Só queda a sobremesa e volta a miña cova.
(agochados nunha beira do escenario labregos e labregas á espreita)
: O caso é que lle obre
: Se sae como queremos facemos unha festa
: Calade que aínda non sabemos que vai pasar.
Non sei o que me ocorre
Váiseme a cabeza para os lados
Folgos non teño para seguir camiño
Hei necesitar unhas olas de viño.
Algo lle pasa á bicha.
Voume sentar un cacho
Seguro teño un virus
Non me chega o aire
Ai que non respiro…
caendo, o público debe ter a sensación de que serpe morre)
Museo Fortaleza San Paio de Narla
79
(Coas consolas na man xogando e falando ao mesmo tempo)
Neta 1: Ben… xa case chego ao final.
Neta 2: A min quédame moito. Vou deixar a partida para outro día. Vou ver aso meus avós.
Neta 3: Moito visitas aos vellos
Neta 1: Daranlle cartos e por iso vai.
Neta 2: Non. O que me contan son historias. O meu avó sabe unha chea delas.
Neta 3: Hai que estar ben aburrida para ir que che conten historias. Non che chega cos coñazos
dos de historia e galego do cole?
Neta 2: Pois a min gústame que mas conten. Sempre aprendo algo
Neta 1: E que saberán os teu avós que no saibamos nós? No me amoles!
Neta 3: Esta vai para alcaldesa!
Neta 2: Pois mira! No me importaría. Daríalle á cultura a importancia que ten e que non lle
recoñecemos.
Neta 3: A ti sentouche mal o bocadillo
Neta 1: E logo que che contan?
Neta 2: Pois o outro día a miña avoa faloume dunha
Neta 3: Vaia novidade!
Neta 2: Xa sei que o sabedes pero a min gústame escoitárllelo. Tamén me contaron cousas dos
seus avós –dos meus tataravós
Neta 1: Diso falounos o de historia. Non lle vexo interese ningún.
Neta 2: Pode ser que non o teña. Pero dixéronme que o pasaban moi mal e só por ir na procura
de traballo que aquí non atopaban. Que os de aló insultábanos.
Neta 1: Pois claro. Íanlles quitar o traballo
Neta 2: Non, porque resulta que o traballo que conseguían era o que non quería ninguén.
Neta 3: Entón non sei por que se metían con eles
Neta 1: E logo non ves o que pasa aquí agora co inmigrantes?
Neta 2: O traballo que conseguen é malo e moito, o salario é moi cativo e por riba o único que
reciben é o maltrato e as aldraxes.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
ACTO XV
(Coas consolas na man xogando e falando ao mesmo tempo)
Ben… xa case chego ao final.
A min quédame moito. Vou deixar a partida para outro día. Vou ver aso meus avós.
Moito visitas aos vellos
Daranlle cartos e por iso vai.
Non. O que me contan son historias. O meu avó sabe unha chea delas.
Hai que estar ben aburrida para ir que che conten historias. Non che chega cos coñazos
dos de historia e galego do cole?
: Pois a min gústame que mas conten. Sempre aprendo algo
E que saberán os teu avós que no saibamos nós? No me amoles!
Esta vai para alcaldesa!
Pois mira! No me importaría. Daríalle á cultura a importancia que ten e que non lle
: A ti sentouche mal o bocadillo
E logo que che contan?
: Pois o outro día a miña avoa faloume dunha serpe que andou por esta terras.
Xa sei que o sabedes pero a min gústame escoitárllelo. Tamén me contaron cousas dos
dos meus tataravós- das segas e dos que marchaban a América en busca de traballo.
falounos o de historia. Non lle vexo interese ningún.
: Pode ser que non o teña. Pero dixéronme que o pasaban moi mal e só por ir na procura
de traballo que aquí non atopaban. Que os de aló insultábanos.
: Pois claro. Íanlles quitar o traballo a eles. Non os ían recibir con bandas de música.
: Non, porque resulta que o traballo que conseguían era o que non quería ninguén.
: Entón non sei por que se metían con eles
: E logo non ves o que pasa aquí agora co inmigrantes?
traballo que conseguen é malo e moito, o salario é moi cativo e por riba o único que
reciben é o maltrato e as aldraxes.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
80
A min quédame moito. Vou deixar a partida para outro día. Vou ver aso meus avós.
Non. O que me contan son historias. O meu avó sabe unha chea delas.
Hai que estar ben aburrida para ir que che conten historias. Non che chega cos coñazos
Pois mira! No me importaría. Daríalle á cultura a importancia que ten e que non lle
serpe que andou por esta terras.
Xa sei que o sabedes pero a min gústame escoitárllelo. Tamén me contaron cousas dos
das segas e dos que marchaban a América en busca de traballo.
: Pode ser que non o teña. Pero dixéronme que o pasaban moi mal e só por ir na procura
a eles. Non os ían recibir con bandas de música.
: Non, porque resulta que o traballo que conseguían era o que non quería ninguén.
traballo que conseguen é malo e moito, o salario é moi cativo e por riba o único que
Neta 1:Vexo que o que facemos cos inmigrantes é o que facían cos nosos devanceiros e
queixábanse.
Neta 2: Queixábanse con razón
Neta 3: Di a miña avoa que os home son quen de ver a palla no ollo alleo e no noso no somos
capaces de ver o argueiro.
Neta 2: E non nos damos conta de que como dicía o meu bisavó “Toda a terra é país”
Museo Fortaleza San Paio de Narla
:Vexo que o que facemos cos inmigrantes é o que facían cos nosos devanceiros e
: Queixábanse con razón
: Di a miña avoa que os home son quen de ver a palla no ollo alleo e no noso no somos
: E non nos damos conta de que como dicía o meu bisavó “Toda a terra é país”
Museo Fortaleza San Paio de Narla
81
:Vexo que o que facemos cos inmigrantes é o que facían cos nosos devanceiros e
: Di a miña avoa que os home son quen de ver a palla no ollo alleo e no noso no somos
: E non nos damos conta de que como dicía o meu bisavó “Toda a terra é país”
5.5. Programa Museoloxía social
Día Mudial do Alzheimer
A Vicepresidencia primeira da Deputación de Lugo, Áreas de Cultura e
Turismo e Benestar Social, a través das museos integrados na Rede
Museística e en colaboración con AFALU (Centro de Día de Alzheimer e
outras Demencias Neurodexenerati
do Día Internacional do Alzheimer 2011 cunha programación específica coa
que se pretende a sensibilización social arredor desta doenza que ten na
memoria, no deterioro da memoria e das función cognitiva, condutora e
motora as principais consecuencias. Os museos son, precisamente, espazos
de acordanza, lugares onde se custodia a memoria do noso pasado,
institucións onde se pode estimular, e de feito así é, a recuperación dunha
facultade tan fundamental para a nosa vida
obxectos dun tempo xa vivido.
Proxección a cargo de AFALU (Centro de Día de Alzheimer e outras
Demencias Neurodexenerativas), da película: Bicicleta, Cuchara, Manzana,
guión e dirección de Carles Bosch.
Sinopse.-No outono de 2007 a Pasqual Maragall diagnostícaselle
Alzheimer. Superado o golpe inicial, el e a súa familia inician unha cruzada
contra a enfermidade e, desde o primeiro paso, esta película convértese en
testemuño de excepción. Con intelixencia,
déixase retratar xunto á súa familia e os médicos para deixar constancia do
día a día da súa loita persoal. Dous anos de seguimento a un paciente
excepcional disposto a que os científicos atopen curación antes de que a
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Museoloxía social
Mudial do Alzheimer
A Vicepresidencia primeira da Deputación de Lugo, Áreas de Cultura e
Turismo e Benestar Social, a través das museos integrados na Rede
Museística e en colaboración con AFALU (Centro de Día de Alzheimer e
outras Demencias Neurodexenerativas), súmanse aos actos conmemorativos
do Día Internacional do Alzheimer 2011 cunha programación específica coa
que se pretende a sensibilización social arredor desta doenza que ten na
memoria, no deterioro da memoria e das función cognitiva, condutora e
otora as principais consecuencias. Os museos son, precisamente, espazos
de acordanza, lugares onde se custodia a memoria do noso pasado,
institucións onde se pode estimular, e de feito así é, a recuperación dunha
facultade tan fundamental para a nosa vida como é traer ao presente os
obxectos dun tempo xa vivido.
Proxección a cargo de AFALU (Centro de Día de Alzheimer e outras
Demencias Neurodexenerativas), da película: Bicicleta, Cuchara, Manzana,
guión e dirección de Carles Bosch.
No outono de 2007 a Pasqual Maragall diagnostícaselle
Alzheimer. Superado o golpe inicial, el e a súa familia inician unha cruzada
contra a enfermidade e, desde o primeiro paso, esta película convértese en
testemuño de excepción. Con intelixencia, sinceridade e bo humor, Maragall
déixase retratar xunto á súa familia e os médicos para deixar constancia do
día a día da súa loita persoal. Dous anos de seguimento a un paciente
excepcional disposto a que os científicos atopen curación antes de que a
Museo Fortaleza San Paio de Narla
83
A Vicepresidencia primeira da Deputación de Lugo, Áreas de Cultura e
Turismo e Benestar Social, a través das museos integrados na Rede
Museística e en colaboración con AFALU (Centro de Día de Alzheimer e
vas), súmanse aos actos conmemorativos
do Día Internacional do Alzheimer 2011 cunha programación específica coa
que se pretende a sensibilización social arredor desta doenza que ten na
memoria, no deterioro da memoria e das función cognitiva, condutora e
otora as principais consecuencias. Os museos son, precisamente, espazos
de acordanza, lugares onde se custodia a memoria do noso pasado,
institucións onde se pode estimular, e de feito así é, a recuperación dunha
como é traer ao presente os
Proxección a cargo de AFALU (Centro de Día de Alzheimer e outras
Demencias Neurodexenerativas), da película: Bicicleta, Cuchara, Manzana,
No outono de 2007 a Pasqual Maragall diagnostícaselle
Alzheimer. Superado o golpe inicial, el e a súa familia inician unha cruzada
contra a enfermidade e, desde o primeiro paso, esta película convértese en
sinceridade e bo humor, Maragall
déixase retratar xunto á súa familia e os médicos para deixar constancia do
día a día da súa loita persoal. Dous anos de seguimento a un paciente
excepcional disposto a que os científicos atopen curación antes de que a
cifra de 26 millóns de enfermos no mundo se multiplique por dez. Unha
película dura pero optimista a pesar de todo.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
ra de 26 millóns de enfermos no mundo se multiplique por dez. Unha
película dura pero optimista a pesar de todo.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
84
ra de 26 millóns de enfermos no mundo se multiplique por dez. Unha
Día Internacional da Loita contra a violencia de xé nero
O 25 de novembro fué declarado día Internacional contra a Violencia cara á
muller no 1º Encontro Feminista de Latinoamérica e do Caribe celebrado en
Bogotá en xullo de 1981.
Neste encontro as mulleres denunciaron a violencia de xénero a nivel
doméstico e a violación e o acoso sexual a nivel de estados incluíndo a tortura e
os abusos sufridos por prisioneiras políticas.
Elixiuse o 25 de novembro para conmemorar o violento asasinato das
irmás Mirabal (Patria, Minerva e Maria Teresa), tres activistas políticas asasinadas
o 25 de novembro de 1960 pola policía secreta do ditador Raf
República Dominicana.
Os seus cadáveres esnaquizados apareceron no fondo dun precipio. Para
o movemento popular e feminista de República Dominicana historicamente estas
mulleres simbolizaron a loita e a resistencia.
ACTIVIDADES
Visita guiada: Itinerario en feminino
en horario de apertura.
Entrega aso visitantes da Unidade Didáctica:
museo da Rede Museística. Durante toda a xornada do 25 de novembro, en
horario de apertura. Actividade basada na
tradición oral onde aparece explícita a violencia física e moral nun tempo afastado
que en moitos aspectos, coma este da violencia de xénero) semella ser actual.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Día Internacional da Loita contra a violencia de xé nero
O 25 de novembro fué declarado día Internacional contra a Violencia cara á
muller no 1º Encontro Feminista de Latinoamérica e do Caribe celebrado en
Bogotá en xullo de 1981.
Neste encontro as mulleres denunciaron a violencia de xénero a nivel
doméstico e a violación e o acoso sexual a nivel de estados incluíndo a tortura e
abusos sufridos por prisioneiras políticas.
Elixiuse o 25 de novembro para conmemorar o violento asasinato das
irmás Mirabal (Patria, Minerva e Maria Teresa), tres activistas políticas asasinadas
o 25 de novembro de 1960 pola policía secreta do ditador Raf
Os seus cadáveres esnaquizados apareceron no fondo dun precipio. Para
o movemento popular e feminista de República Dominicana historicamente estas
mulleres simbolizaron a loita e a resistencia.
guiada: Itinerario en feminino. Durante toda a xornada do 25 de novembro,
Entrega aso visitantes da Unidade Didáctica: Contra a violencia de xénero nos
museo da Rede Museística. Durante toda a xornada do 25 de novembro, en
de apertura. Actividade basada na Lenda da dona da Torre
tradición oral onde aparece explícita a violencia física e moral nun tempo afastado
que en moitos aspectos, coma este da violencia de xénero) semella ser actual.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
87
O 25 de novembro fué declarado día Internacional contra a Violencia cara á
muller no 1º Encontro Feminista de Latinoamérica e do Caribe celebrado en
Neste encontro as mulleres denunciaron a violencia de xénero a nivel
doméstico e a violación e o acoso sexual a nivel de estados incluíndo a tortura e
Elixiuse o 25 de novembro para conmemorar o violento asasinato das
irmás Mirabal (Patria, Minerva e Maria Teresa), tres activistas políticas asasinadas
o 25 de novembro de 1960 pola policía secreta do ditador Rafael Trujillo na
Os seus cadáveres esnaquizados apareceron no fondo dun precipio. Para
o movemento popular e feminista de República Dominicana historicamente estas
. Durante toda a xornada do 25 de novembro,
Contra a violencia de xénero nos
museo da Rede Museística. Durante toda a xornada do 25 de novembro, en
Lenda da dona da Torre, un relato da
tradición oral onde aparece explícita a violencia física e moral nun tempo afastado
que en moitos aspectos, coma este da violencia de xénero) semella ser actual.
T WÉÇt wt gÉÜÜxT WÉÇt wt gÉÜÜxT WÉÇt wt gÉÜÜxT WÉÇt wt gÉÜÜx
VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx
ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt áØt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt áØt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt áØt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt áØt
xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö ÖâxÇ ÄÄx xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö ÖâxÇ ÄÄx xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö ÖâxÇ ÄÄx xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö ÖâxÇ ÄÄx
wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx twâÄàxÜ|É x? ö y|Ç? wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx twâÄàxÜ|É x? ö y|Ç? wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx twâÄàxÜ|É x? ö y|Ç? wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx twâÄàxÜ|É x? ö y|Ç?
ÅtàöÇwÉt tÄx|äÉátÅxÇàxA b Ñt| wt wÉÇt? É ÅtàöÇwÉt tÄx|äÉátÅxÇàxA b Ñt| wt wÉÇt? É ÅtàöÇwÉt tÄx|äÉátÅxÇàxA b Ñt| wt wÉÇt? É ÅtàöÇwÉt tÄx|äÉátÅxÇàxA b Ñt| wt wÉÇt? É
táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇtáàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇtáàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇtáàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ
É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx
áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx
|ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ
wtá fx|åtá àtÑÉÇtÜt vÉÇ xàÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ wtá fx|åtá àtÑÉÇtÜt vÉÇ xàÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ wtá fx|åtá àtÑÉÇtÜt vÉÇ xàÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ wtá fx|åtá àtÑÉÇtÜt vÉÇ xàÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ
WâÖâx wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉWâÖâx wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉWâÖâx wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉWâÖâx wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉ
wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx atÜÄt? wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx atÜÄt? wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx atÜÄt? wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx atÜÄt?
Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá ÅÉ|àtá Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá ÅÉ|àtá Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá ÅÉ|àtá Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá ÅÉ|àtá
ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄA
Museo Fortaleza San Paio de Narla
T WÉÇt wt gÉÜÜxT WÉÇt wt gÉÜÜxT WÉÇt wt gÉÜÜxT WÉÇt wt gÉÜÜx
VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx VÉÇàt t ÄxÇwt Öâx itávÉ wtá fx|åtá? {ÉÅx
ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt áØt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt áØt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt áØt ytv{xÇwÉáÉ x tâÜÉ vÉá áxâá áxÜäÉá x ätátÄÉá x vÉt áØt
xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö ÖâxÇ ÄÄx xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö ÖâxÇ ÄÄx xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö ÖâxÇ ÄÄx xáÑÉát WÉÇt VtàtÄ|Çt wx ftÇ g|ÜáÉ ö ÖâxÇ ÄÄx
wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx twâÄàxÜ|É x? ö y|Ç? wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx twâÄàxÜ|É x? ö y|Ç? wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx twâÄàxÜ|É x? ö y|Ç? wxâ ÅÉ| ÅtÄt ä|wt? tvâáöÇwÉt wx twâÄàxÜ|É x? ö y|Ç?
ÅtàöÇwÉt tÄx|äÉátÅxÇàxA b Ñt| wt wÉÇt? É ÅtàöÇwÉt tÄx|äÉátÅxÇàxA b Ñt| wt wÉÇt? É ÅtàöÇwÉt tÄx|äÉátÅxÇàxA b Ñt| wt wÉÇt? É ÅtàöÇwÉt tÄx|äÉátÅxÇàxA b Ñt| wt wÉÇt? É
táàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇtáàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇtáàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇtáàâÜ|tÇÉ _ÉÑx wx ftÇ g|ÜáÉ? àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ g|ÜáÉ? àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ g|ÜáÉ? àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ g|ÜáÉ? àx|ÅÉâ xÇ xå{âÅtÜ
É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx É vtwöäxÜ tÉá ä|ÇàxØÇ w•tá wt ÅÉÜàx? x yÉ| zÜtÇwx
áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx áÉÜÑÜxát x twÅ|Ütv|™Ç wx àÉwÉá Öâx É vÉÜÑÉ xáà|äxáx
|ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ |ÇvÉÜÜâÑàÉ x át•áx t átÇzâx wtá yxÜ|wtá Öâx itávÉ
wtá fx|åtá àtÑÉÇtÜt vÉÇ xàÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ wtá fx|åtá àtÑÉÇtÜt vÉÇ xàÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ wtá fx|åtá àtÑÉÇtÜt vÉÇ xàÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ wtá fx|åtá àtÑÉÇtÜt vÉÇ xàÉÑtáA hÇá ätátÄÉá wÉ
WâÖâx wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉWâÖâx wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉWâÖâx wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉWâÖâx wx ixÜztÇét ä|ÇztÜ•t t WÉÇt VtàtÄ|Çt Çt VtàtÄ|Çt Çt VtàtÄ|Çt Çt VtàtÄ|Çt
wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx atÜÄt? wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx atÜÄt? wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx atÜÄt? wtÇwÉ ÅÉÜàx tÉ áx©ÉÜ wx ftÇ ct|É wx atÜÄt?
Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá ÅÉ|àtá Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá ÅÉ|àtá Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá ÅÉ|àtá Öâx áx tv{tut ÉvâÑtwÉ ÇâÇ{t wtá áØtá ÅÉ|àtá
ÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄAÑxÇwxÇv|tá ÑÉÜ cÉÜàâztÄA
Museo Fortaleza San Paio de Narla
88
Día da muller traballadora
O oito de marzo serviu para visibilizar as loitas e demandas que
significaron avances na vida de milló
pensamento. Dende a Área de Cultura da Deputación de Lugo, a traves da Rede
Museística, decidimos organizar unha programación con distintas experiencias,
compartindo sempre un obxectivo en común: o desexo de superar a
pobreza e construir o mundo que queremos. Baseado na paz, xustiza , liberdade,
igualdade e solidariedade.
Por segundo ano consecutivo tres dos Museos da Rede Museística (Museo
San Paio de Narla, Museo Pazo de Tor , Museo Provincial do Mar) s
programación estratéxica presentada pola Xerencia en xullo do 2007 na
Deputación Provincial de Lugo. E tendo en conta o sinalado na Lei Orgánica
3/2007, que establece no seu artigo 26.2 que os distintos organismos , entes e
demais estruturas das administracións públicas que, de modo directo ou indirecto,
configuran o sistema de xestión cultural desenvolverán as seguintes actuacións:
1.- Adoptar iniciativas destinadas a favorecer a promoción específica das mulleres
na cultura e combatir a súa discr
2.- Políticas activas de axuda á creación e produción artística e intelectual de
autoría feminina.
Para levar a cabo os seguintes obxectivos, preparamos un amplo programa
para o mes de marzo, que xirará en torno as
patrimonio cultural e museos.
ITINERARIO FEMININO POLA REDE: PEZAS E LENDAS DE MULLERES
Visitas guiadas nun percorrido en feminino polas coleccións do museo.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Día da muller traballadora
O oito de marzo serviu para visibilizar as loitas e demandas que
significaron avances na vida de millóns de mulleres creando novas formas de
pensamento. Dende a Área de Cultura da Deputación de Lugo, a traves da Rede
Museística, decidimos organizar unha programación con distintas experiencias,
compartindo sempre un obxectivo en común: o desexo de superar a
pobreza e construir o mundo que queremos. Baseado na paz, xustiza , liberdade,
igualdade e solidariedade.
Por segundo ano consecutivo tres dos Museos da Rede Museística (Museo
San Paio de Narla, Museo Pazo de Tor , Museo Provincial do Mar) s
programación estratéxica presentada pola Xerencia en xullo do 2007 na
Deputación Provincial de Lugo. E tendo en conta o sinalado na Lei Orgánica
3/2007, que establece no seu artigo 26.2 que os distintos organismos , entes e
administracións públicas que, de modo directo ou indirecto,
configuran o sistema de xestión cultural desenvolverán as seguintes actuacións:
Adoptar iniciativas destinadas a favorecer a promoción específica das mulleres
na cultura e combatir a súa discriminación estructural e/ou difusa.
Políticas activas de axuda á creación e produción artística e intelectual de
Para levar a cabo os seguintes obxectivos, preparamos un amplo programa
para o mes de marzo, que xirará en torno as perspectivas de xénero sobre
patrimonio cultural e museos.
ITINERARIO FEMININO POLA REDE: PEZAS E LENDAS DE MULLERES
Visitas guiadas nun percorrido en feminino polas coleccións do museo.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
89
O oito de marzo serviu para visibilizar as loitas e demandas que
ns de mulleres creando novas formas de
pensamento. Dende a Área de Cultura da Deputación de Lugo, a traves da Rede
Museística, decidimos organizar unha programación con distintas experiencias,
compartindo sempre un obxectivo en común: o desexo de superar a violencia e a
pobreza e construir o mundo que queremos. Baseado na paz, xustiza , liberdade,
Por segundo ano consecutivo tres dos Museos da Rede Museística (Museo
San Paio de Narla, Museo Pazo de Tor , Museo Provincial do Mar) seguindo a
programación estratéxica presentada pola Xerencia en xullo do 2007 na
Deputación Provincial de Lugo. E tendo en conta o sinalado na Lei Orgánica
3/2007, que establece no seu artigo 26.2 que os distintos organismos , entes e
administracións públicas que, de modo directo ou indirecto,
configuran o sistema de xestión cultural desenvolverán as seguintes actuacións:
Adoptar iniciativas destinadas a favorecer a promoción específica das mulleres
iminación estructural e/ou difusa.
Políticas activas de axuda á creación e produción artística e intelectual de
Para levar a cabo os seguintes obxectivos, preparamos un amplo programa
perspectivas de xénero sobre
ITINERARIO FEMININO POLA REDE: PEZAS E LENDAS DE MULLERES
Visitas guiadas nun percorrido en feminino polas coleccións do museo.
II XORNADAS MULLER E IGUALDADE: PERSPECTIVAS DE XÉNERO SOBRE
PATRIMONIO CULTURAL E MUSEO: MULLER E DEREITOS
• O traballo co enfoque de xénero de Implicadas. Xénero e cooperación.
• Presentación da Campaña de 1de200, de erradicación do infanticidio infantil en Salem (unha
manifestación da violencia de xénero).
• Muller e inmigración, emigración.
• Exposición de obra de Carlos Valcárcel referente a muller e o seu entorno.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
II XORNADAS MULLER E IGUALDADE: PERSPECTIVAS DE XÉNERO SOBRE
PATRIMONIO CULTURAL E MUSEO: MULLER E DEREITOS
• O traballo co enfoque de xénero de Implicadas. Xénero e cooperación.
• Presentación da Campaña de 1de200, de erradicación do infanticidio infantil en Salem (unha
manifestación da violencia de xénero).
er e inmigración, emigración.
• Exposición de obra de Carlos Valcárcel referente a muller e o seu entorno.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
91
II XORNADAS MULLER E IGUALDADE: PERSPECTIVAS DE XÉNERO SOBRE
• Presentación da Campaña de 1de200, de erradicación do infanticidio infantil en Salem (unha
EEXPOSICIÓN CARLOS VALCÁRCEL
ENFOQUES DA MULLER CO PATRIMONIO CULTURAL E UN MUSEO DO
ETNOGRAFICO: Museo Muller e
(Reunión de mulleres en torno a pezas do museo para falar da memoria da muller
no mundo rural))
Museo Fortaleza San Paio de Narla
EXPOSICIÓN CARLOS VALCÁRCEL
ENFOQUES DA MULLER CO PATRIMONIO CULTURAL E UN MUSEO DO
ETNOGRAFICO: Museo Muller e Agricultura.
(Reunión de mulleres en torno a pezas do museo para falar da memoria da muller
Museo Fortaleza San Paio de Narla
92
ENFOQUES DA MULLER CO PATRIMONIO CULTURAL E UN MUSEO DO
(Reunión de mulleres en torno a pezas do museo para falar da memoria da muller
Día internacional das persoas co discapacidade
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Día internacional das persoas co discapacidade
Museo Fortaleza San Paio de Narla
93
Obradoiros Arte e parte:
Obradoiro de sensibilización para todo tipo de públicos.
Imparten a psicóloga e especialista en Arte
directora de Aulaideas, e
Concepto:
Se algo caracteriza á arte é a súa capacidade
tipo que sexan. A creatividade e a sensibilidade teñen carácter universal e
converten á arte en vía de comunicación e socialización máis aló de calquera
diferenza.
Con este obradoiro pretendemos crear un espazo no que
posibilidade de integrar plenamente a diversidade en todos os seus ámbitos.
Porque a creatividade é unha capacidade inherente a todo individuo.
Estas xornadas tamén teñen un carácter reivindicativo. Preténdese concienciar
sobre as capacidades e posibilidades creativas das persoas con diversidade
funcional.
“Dáseme ben contar o que vexo e escoito. Pinto moi mal cos pinceis, pero pintar
con palabras dáseme mellor”
Saltamontes”. Residente no Centro de Atención a Persoas Discapacitadas
(CAMF) de Leganés.
Todos expresámonos a diario sen pensar se somos ou non capaces de facelo,
pois faremos désta capacidade universa
experimentación propondo diferentes desafíos onde cada individuo poderá
achegar a súa propia capacidade creativa nun obradoiro para ver, sentir, escoitar,
expresar e compartir.
Metodoloxía:
O obradoiro concíbese de forma
participación.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Arte e parte: O desafío de voar coas propias ás :
Obradoiro de sensibilización para todo tipo de públicos.
Imparten a psicóloga e especialista en Arte-Terapia, Adriana Pazos Ottón
, e Encarna Lago, xerente da Rede Museística
Se algo caracteriza á arte é a súa capacidade de anular barreiras e fronteiras do
tipo que sexan. A creatividade e a sensibilidade teñen carácter universal e
converten á arte en vía de comunicación e socialización máis aló de calquera
Con este obradoiro pretendemos crear un espazo no que
posibilidade de integrar plenamente a diversidade en todos os seus ámbitos.
Porque a creatividade é unha capacidade inherente a todo individuo.
Estas xornadas tamén teñen un carácter reivindicativo. Preténdese concienciar
es e posibilidades creativas das persoas con diversidade
“Dáseme ben contar o que vexo e escoito. Pinto moi mal cos pinceis, pero pintar
con palabras dáseme mellor” Carmen Soria: escritora, autora do libro “Manifiesto
Saltamontes”. Residente no Centro de Atención a Persoas Discapacitadas
Todos expresámonos a diario sen pensar se somos ou non capaces de facelo,
pois faremos désta capacidade universal un momento para a distensión e a
experimentación propondo diferentes desafíos onde cada individuo poderá
achegar a súa propia capacidade creativa nun obradoiro para ver, sentir, escoitar,
O obradoiro concíbese de forma multivectorial, xerando diferentes estímulos de
Museo Fortaleza San Paio de Narla
96
Adriana Pazos Ottón,
, xerente da Rede Museística
de anular barreiras e fronteiras do
tipo que sexan. A creatividade e a sensibilidade teñen carácter universal e
converten á arte en vía de comunicación e socialización máis aló de calquera
Con este obradoiro pretendemos crear un espazo no que se contemple a
posibilidade de integrar plenamente a diversidade en todos os seus ámbitos.
Porque a creatividade é unha capacidade inherente a todo individuo.
Estas xornadas tamén teñen un carácter reivindicativo. Preténdese concienciar
es e posibilidades creativas das persoas con diversidade
“Dáseme ben contar o que vexo e escoito. Pinto moi mal cos pinceis, pero pintar
Carmen Soria: escritora, autora do libro “Manifiesto
Saltamontes”. Residente no Centro de Atención a Persoas Discapacitadas
Todos expresámonos a diario sen pensar se somos ou non capaces de facelo,
l un momento para a distensión e a
experimentación propondo diferentes desafíos onde cada individuo poderá
achegar a súa propia capacidade creativa nun obradoiro para ver, sentir, escoitar,
multivectorial, xerando diferentes estímulos de
1. Presentación : Daremos comezo á actividade cunha presentación na que se
incide e invita a descubrir de qué forma cada un dos seres humanos son creativos
nalgún modo. Na actualidade recoñéce
unicamente a seres excepcionais, e atópase como un potencial en cada persoa
sen excepción.
2. Nunha segunda instancia exponse dúas dinámicas paralelas:
• Monotipia: Unha experiencia plástica utilizando a técnica da Monotipia: variedade
de impresión única; só sae unha boa reprodución de cada lámina. O artista
debuxa sobre calquera superficie lisa, utilizando óleo, acuarela, ou tinta. Créase a
imaxe pintándoa sinxelamen
aplícase o papel sobre a lámina e a imaxe quedará transferida, fregando o dorso
do papel. A técnica dános un resultado de “mancha libre” susceptible de ser
interpretada. Cada un dos participantes creará unha
• Imaxes, palabra e emoción
multimedia en relación co tema da diversidade funcional e a capacidade artística.
Os vídeos presentados servirán de movilizador de emocións e vehículo dunha
dinámica na que pretendemos xérense palabras, verbalizadas e escritas, en
relación ás impresións que nos causan as imaxes e o traballo dos compañeiros
artistas que realizan a parte plástica.
3. Conclusión: A experiencia compartida dará como resultado unha ruta de voo,
a expresión do noso voo individual, un transcurso de tempo vivenciado na arte,
que quedará plasmado na suma cualitativa de cada unha das obras plásticas e
emocións, escritas, impresas e ganduxa
creatividade compartida dunha arte sen barreiras.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
: Daremos comezo á actividade cunha presentación na que se
incide e invita a descubrir de qué forma cada un dos seres humanos son creativos
nalgún modo. Na actualidade recoñécese que a creatividade non está restrinxida
unicamente a seres excepcionais, e atópase como un potencial en cada persoa
2. Nunha segunda instancia exponse dúas dinámicas paralelas:
Unha experiencia plástica utilizando a técnica da Monotipia: variedade
de impresión única; só sae unha boa reprodución de cada lámina. O artista
debuxa sobre calquera superficie lisa, utilizando óleo, acuarela, ou tinta. Créase a
imaxe pintándoa sinxelamente sobre a superficie da lámina. A continuación
aplícase o papel sobre a lámina e a imaxe quedará transferida, fregando o dorso
do papel. A técnica dános un resultado de “mancha libre” susceptible de ser
interpretada. Cada un dos participantes creará unha impresión plástica.
Imaxes, palabra e emoción : Visionado dunha presentación de contidos
multimedia en relación co tema da diversidade funcional e a capacidade artística.
Os vídeos presentados servirán de movilizador de emocións e vehículo dunha
a que pretendemos xérense palabras, verbalizadas e escritas, en
relación ás impresións que nos causan as imaxes e o traballo dos compañeiros
artistas que realizan a parte plástica.
A experiencia compartida dará como resultado unha ruta de voo,
a expresión do noso voo individual, un transcurso de tempo vivenciado na arte,
que quedará plasmado na suma cualitativa de cada unha das obras plásticas e
emocións, escritas, impresas e ganduxadas nunha única traxectoria de voo:
creatividade compartida dunha arte sen barreiras.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
97
: Daremos comezo á actividade cunha presentación na que se
incide e invita a descubrir de qué forma cada un dos seres humanos son creativos
se que a creatividade non está restrinxida
unicamente a seres excepcionais, e atópase como un potencial en cada persoa
Unha experiencia plástica utilizando a técnica da Monotipia: variedade
de impresión única; só sae unha boa reprodución de cada lámina. O artista
debuxa sobre calquera superficie lisa, utilizando óleo, acuarela, ou tinta. Créase a
te sobre a superficie da lámina. A continuación
aplícase o papel sobre a lámina e a imaxe quedará transferida, fregando o dorso
do papel. A técnica dános un resultado de “mancha libre” susceptible de ser
impresión plástica.
: Visionado dunha presentación de contidos
multimedia en relación co tema da diversidade funcional e a capacidade artística.
Os vídeos presentados servirán de movilizador de emocións e vehículo dunha
a que pretendemos xérense palabras, verbalizadas e escritas, en
relación ás impresións que nos causan as imaxes e o traballo dos compañeiros
A experiencia compartida dará como resultado unha ruta de voo,
a expresión do noso voo individual, un transcurso de tempo vivenciado na arte,
que quedará plasmado na suma cualitativa de cada unha das obras plásticas e
das nunha única traxectoria de voo: A
Teatro
Fundación ANADE: Inserción social e laboral a través de actividades
culturais. Representación teatral Pinchacarneiro.
San Paio de Narla “un
instalacións un lugar de ocio e o mesmo tempo de integración social
representando a obra “O médico a paos” do grupo Pinchacarneiro con el fin de
traballar pola integración familiar a través de actores con discapacid
Convivencia co colectivo social “Raiolas”
Presentación das memorias e novas iniciativas do Departamento de
Capacidades Diferentes e Accesibilidade, neste programa que se desenvolve
dentro do proxecto “Museos sen límites, atópaste no teu
exlusivamente para o colectivo de autistas, levan participado ata o de agora 40
afectados de toda Galicia, que realizaron as visitas sempre en grupos reducidos.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Fundación ANADE: Inserción social e laboral a través de actividades
culturais. Representación teatral Pinchacarneiro.
San Paio de Narla “un museo de todos para todos” fai das súas
instalacións un lugar de ocio e o mesmo tempo de integración social
representando a obra “O médico a paos” do grupo Pinchacarneiro con el fin de
traballar pola integración familiar a través de actores con discapacid
Convivencia co colectivo social “Raiolas”
Presentación das memorias e novas iniciativas do Departamento de
Capacidades Diferentes e Accesibilidade, neste programa que se desenvolve
dentro do proxecto “Museos sen límites, atópaste no teu museo”, deseñado
exlusivamente para o colectivo de autistas, levan participado ata o de agora 40
afectados de toda Galicia, que realizaron as visitas sempre en grupos reducidos.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
99
Fundación ANADE: Inserción social e laboral a través de actividades
museo de todos para todos” fai das súas
instalacións un lugar de ocio e o mesmo tempo de integración social
representando a obra “O médico a paos” do grupo Pinchacarneiro con el fin de
traballar pola integración familiar a través de actores con discapacidade.
Presentación das memorias e novas iniciativas do Departamento de
Capacidades Diferentes e Accesibilidade, neste programa que se desenvolve
museo”, deseñado
exlusivamente para o colectivo de autistas, levan participado ata o de agora 40
afectados de toda Galicia, que realizaron as visitas sempre en grupos reducidos.
Tratase de promover as condicións
individuo, eliminando os atrancos que impiden o acceso á cultura en calquera dos
foros nos que esta se desnvolve.
Os nenos gozaron coa visita teatralizada, na que o persoal nos ataviamos
de época para representar a historia da fortaleza. A representación fíxose en
forma de conto, cun xogo de pistas que os nenos ían buscando, valéndose de
pictogramas identificativos dos distintos obxectos.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Tratase de promover as condicións para a liberdade e igualdade do
liminando os atrancos que impiden o acceso á cultura en calquera dos
foros nos que esta se desnvolve.
Os nenos gozaron coa visita teatralizada, na que o persoal nos ataviamos
ra representar a historia da fortaleza. A representación fíxose en
forma de conto, cun xogo de pistas que os nenos ían buscando, valéndose de
pictogramas identificativos dos distintos obxectos.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
100
para a liberdade e igualdade do
liminando os atrancos que impiden o acceso á cultura en calquera dos
Os nenos gozaron coa visita teatralizada, na que o persoal nos ataviamos
ra representar a historia da fortaleza. A representación fíxose en
forma de conto, cun xogo de pistas que os nenos ían buscando, valéndose de
5.6. Programa de Exposicións
“A ARTE DE SER MULLER NUN MUNDO POR
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Exposicións
“A ARTE DE SER MULLER NUN MUNDO POR COMPARTIR”
Museo Fortaleza San Paio de Narla
102
Este proxecto nace
críticas da arte e responsables de varios museos de toda Galicia e decidiron crear
algunhas iniciativas destinadas a saltar as barreiras da desigualdade de xénero e
loitar por facer máis visibles ás mul
A exposición levouse a cabo nos tres museo da Rede, expoñendo cada
semana duas artistas, así dende o mes de agosto ata o mes de novembro. As
artista participantes foron:
1 ao 9 de agosto
9 ao 18 de agosto
19 ao 27 de agosto
28 de agosto ao 5 de setembro
6 ao 14 de setembro
14 ao 22 de setembro
23 de setembro ao 1 de outubro
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Este proxecto nace no Museo Pazo de Tor, onde se reuniron unha serie de
críticas da arte e responsables de varios museos de toda Galicia e decidiron crear
algunhas iniciativas destinadas a saltar as barreiras da desigualdade de xénero e
loitar por facer máis visibles ás mullerers en todos os ámbitos.
A exposición levouse a cabo nos tres museo da Rede, expoñendo cada
semana duas artistas, así dende o mes de agosto ata o mes de novembro. As
artista participantes foron:
ARTISTAS SALA DE COLOCACIÓN
Tor San Paio
Sabela Arias U
Montse Rego I
9 ao 18 de agosto Julia Ares U
Yolanda Dorda I
Mª José Santiso U
Ana Costas I
28 de agosto ao 5 Cristina Fernández U
Dolores Guerrero I
Paula Cabaleiro I
Renata Otero U
Carmen Llonín I
Rebeca López U
Estefanía Novo U
Ruth Núñez I
Museo Fortaleza San Paio de Narla
103
no Museo Pazo de Tor, onde se reuniron unha serie de
críticas da arte e responsables de varios museos de toda Galicia e decidiron crear
algunhas iniciativas destinadas a saltar as barreiras da desigualdade de xénero e
A exposición levouse a cabo nos tres museo da Rede, expoñendo cada
semana duas artistas, así dende o mes de agosto ata o mes de novembro. As
SALA DE COLOCACIÓN
San Paio Mar
H S E
H S E
H S E
H S E
H S E
H S E
H S E
H S E
H S E
H S E
H S E
H S E
H S E
H S E
2 ao 10 de outubro
11 ao 19 de outubro
20 ao 28 de outubro
29 de outubro ao 6 de novembro
7 ao 15 de novembro
16 ao 24 de novembro
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Xedes Peón U
Elena Pendás I
Marta Prieto U
Magdalena Seijas I
Paula Salinas I
Noa Persán U
29 de outubro ao
Mª Jesús P. Carballo I
Blanca Besteiro U
María José Vila U
Laura Pernas
Mercedes Cabada U
Silvia Rodriguez I
Museo Fortaleza San Paio de Narla
104
H S E
H S E
H S E
H S E
H S E
H S E
H S E
H S E
H S E
H S E
H S E
No noso museo, levamos a cabo a inauguración das seguintes artistas:
Sabela Arias
Cristina Fernández
Museo Fortaleza San Paio de Narla
No noso museo, levamos a cabo a inauguración das seguintes artistas:
Cristina Fernández
Museo Fortaleza San Paio de Narla
105
No noso museo, levamos a cabo a inauguración das seguintes artistas:
Algunhas das obras das artistas participantes no proxecto:
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Algunhas das obras das artistas participantes no proxecto:
Museo Fortaleza San Paio de Narla
107
Algunhas das obras das artistas participantes no proxecto:
Documentos con memoria
Mostra bibliográfica, fotográfica e documental producida polo Museo
Provincial de Lugo sobre o convento de San Francisco de Lugo con motivo do 80º
aniversario da súa declaración como BIC.
A exposición, coordinada pola responsable da biblioteca, Mercedes
Salvador, forma parte da programación conmemorativa do 80º aniversario da
Declaración como B.I.C. deste edificio. Amosa planos dos arquitectos Miguel
Durán-Loriga, Manuel Gómez Román e Araceli
documentos, fotos e un vídeo
grande interese.
Esta mostra é un acto máis entre os programados polo Museo Provincial
para conmemorar o 80 aniversario deste nomeamento coa que pretende
dunha, dar unha visión da evolución das dependencias do convento dende que
fora Casa de Beneficencia ata a actualidade a través dos planos que arquitectos
tan relevantes como Miguel Durán
para transformalo no act
bibliográfica, amosar a repercusión que tivo o convento dende comezos do século
pasado ata hoxe non só nos libros de historia e de arte, senón tamén noutro tipo
de publicacións.
UN POUCO DE HISTORIA
O 3 de xuño de 1931 o convento de San Francisco de Lugo foi declarado
Tesouro Artístico Nacional, segundo a denominación da época que na actualidade
recibe o nome de Ben de Interese Cultural (BIC).
O convento de San Francisco, nos seus cinco séculos de hist
por moitos cambios de utilidade que fixeron variar considerablemente as súas
dependencias: foi convento, aloxamento de tropas, establecemento de
beneficencia e na actualidade museo. Incluso, en 1638, sufriu un incendio que o
devastou case por completo, quedando en pé soamente a igrexa do século XIV e
o claustro rematado no século XV, por ser estes elementos as obras máis sólidas.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Documentos con memoria
Mostra bibliográfica, fotográfica e documental producida polo Museo
Provincial de Lugo sobre o convento de San Francisco de Lugo con motivo do 80º
aniversario da súa declaración como BIC.
exposición, coordinada pola responsable da biblioteca, Mercedes
Salvador, forma parte da programación conmemorativa do 80º aniversario da
Declaración como B.I.C. deste edificio. Amosa planos dos arquitectos Miguel
Loriga, Manuel Gómez Román e Araceli Novo Celeiro, debuxos,
documentos, fotos e un vídeo-montaxe cunha selección bibliográfica e imaxes de
Esta mostra é un acto máis entre os programados polo Museo Provincial
para conmemorar o 80 aniversario deste nomeamento coa que pretende
dunha, dar unha visión da evolución das dependencias do convento dende que
fora Casa de Beneficencia ata a actualidade a través dos planos que arquitectos
tan relevantes como Miguel Durán-Loriga e Manuel Gómez Román realizaron
para transformalo no actual museo. E doutra, e a través dunha pequena selección
bibliográfica, amosar a repercusión que tivo o convento dende comezos do século
pasado ata hoxe non só nos libros de historia e de arte, senón tamén noutro tipo
UN POUCO DE HISTORIA
3 de xuño de 1931 o convento de San Francisco de Lugo foi declarado
Tesouro Artístico Nacional, segundo a denominación da época que na actualidade
recibe o nome de Ben de Interese Cultural (BIC).
O convento de San Francisco, nos seus cinco séculos de hist
por moitos cambios de utilidade que fixeron variar considerablemente as súas
dependencias: foi convento, aloxamento de tropas, establecemento de
beneficencia e na actualidade museo. Incluso, en 1638, sufriu un incendio que o
ompleto, quedando en pé soamente a igrexa do século XIV e
o claustro rematado no século XV, por ser estes elementos as obras máis sólidas.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
110
Mostra bibliográfica, fotográfica e documental producida polo Museo
Provincial de Lugo sobre o convento de San Francisco de Lugo con motivo do 80º
exposición, coordinada pola responsable da biblioteca, Mercedes
Salvador, forma parte da programación conmemorativa do 80º aniversario da
Declaración como B.I.C. deste edificio. Amosa planos dos arquitectos Miguel
Novo Celeiro, debuxos,
montaxe cunha selección bibliográfica e imaxes de
Esta mostra é un acto máis entre os programados polo Museo Provincial
para conmemorar o 80 aniversario deste nomeamento coa que pretendemos,
dunha, dar unha visión da evolución das dependencias do convento dende que
fora Casa de Beneficencia ata a actualidade a través dos planos que arquitectos
Loriga e Manuel Gómez Román realizaron
ual museo. E doutra, e a través dunha pequena selección
bibliográfica, amosar a repercusión que tivo o convento dende comezos do século
pasado ata hoxe non só nos libros de historia e de arte, senón tamén noutro tipo
3 de xuño de 1931 o convento de San Francisco de Lugo foi declarado
Tesouro Artístico Nacional, segundo a denominación da época que na actualidade
O convento de San Francisco, nos seus cinco séculos de historia, pasou
por moitos cambios de utilidade que fixeron variar considerablemente as súas
dependencias: foi convento, aloxamento de tropas, establecemento de
beneficencia e na actualidade museo. Incluso, en 1638, sufriu un incendio que o
ompleto, quedando en pé soamente a igrexa do século XIV e
o claustro rematado no século XV, por ser estes elementos as obras máis sólidas.
No século XVIII reconstruirase de novo quedando como testemuño desta época o
refectorio e a cociña.
Coa desamortizaci
interior e de acordo coa Real Orde de Facenda de 1842 foi entregado en usufruto
ao concello de Lugo. Utilizouse como acuartelamento de tropas e logo como Casa
de Beneficencia e, en 1895, por unha Lei de Pr
Ministros, concédese ao concello de Lugo o pleno dominio do convento. Continúa
nel a Beneficencia ata que o 11 de xullo de 1949 o concello e a deputación asinan
un concerto para a transmisión por 99 anos do edificio que logo se des
museo.
A EXPOSICIÓN: PLANOS E OUTROS DOCUMENTOS
En xaneiro de 1950 Miguel Durán Loriga, levanta un plano da planta baixa
no que reflicte o aspecto que tiña o cenobio antes da obra.
Tanto no plano como nas fotografías, obsérvase un segundo claustr
patio cuberto, hoxe desaparecido, que estaría situado na zona na que está
exposto o mosaico de Armañá. Segundo podemos observar nas fotografías,
estaba cuberto por arcadas de medio punto feitas de cachotería que segundo a
arquitecta Araceli Novo Celei
principios do XVIII.
O 16 de setembro de 1949 o Boletín Oficial da Provincia de Lugo publica:
«Bases para un concurso público, entre arquitectos, para formalización del
proyecto de reforma de la llamada Casa
Convento de San Francisco, para adaptarlo a su nuevo destino de Museo
provincial de Bellas Artes».
Nos días posteriores á súa publicación, D. Manuel Vázquez Seijas remite
dito boletín e unha carta na que invita a
profesionais e a varios arquitectos de recoñecido prestixio como Miguel Durán
Loriga, Manuel Gómez Román e Francisco Pons Sorolla, entre outros.
Tempo máis tarde, a Deputación deixa sen efecto dito concurso quedando
liberdade para a elección de arquitecto. Tras a morte de Miguel Durán
Museo Fortaleza San Paio de Narla
No século XVIII reconstruirase de novo quedando como testemuño desta época o
Coa desamortización de Mendizábal os frades foron expulsados do seu
interior e de acordo coa Real Orde de Facenda de 1842 foi entregado en usufruto
ao concello de Lugo. Utilizouse como acuartelamento de tropas e logo como Casa
de Beneficencia e, en 1895, por unha Lei de Presidencia do Consello de
Ministros, concédese ao concello de Lugo o pleno dominio do convento. Continúa
nel a Beneficencia ata que o 11 de xullo de 1949 o concello e a deputación asinan
un concerto para a transmisión por 99 anos do edificio que logo se des
A EXPOSICIÓN: PLANOS E OUTROS DOCUMENTOS
En xaneiro de 1950 Miguel Durán Loriga, levanta un plano da planta baixa
no que reflicte o aspecto que tiña o cenobio antes da obra.
Tanto no plano como nas fotografías, obsérvase un segundo claustr
patio cuberto, hoxe desaparecido, que estaría situado na zona na que está
exposto o mosaico de Armañá. Segundo podemos observar nas fotografías,
estaba cuberto por arcadas de medio punto feitas de cachotería que segundo a
arquitecta Araceli Novo Celeiro, poderían ser de finais do século XVII ou de
O 16 de setembro de 1949 o Boletín Oficial da Provincia de Lugo publica:
«Bases para un concurso público, entre arquitectos, para formalización del
proyecto de reforma de la llamada Casa municipal de Beneficencia o antiguo
Convento de San Francisco, para adaptarlo a su nuevo destino de Museo
provincial de Bellas Artes».
Nos días posteriores á súa publicación, D. Manuel Vázquez Seijas remite
dito boletín e unha carta na que invita a participar no concurso, aos colexios de
profesionais e a varios arquitectos de recoñecido prestixio como Miguel Durán
Loriga, Manuel Gómez Román e Francisco Pons Sorolla, entre outros.
Tempo máis tarde, a Deputación deixa sen efecto dito concurso quedando
liberdade para a elección de arquitecto. Tras a morte de Miguel Durán
Museo Fortaleza San Paio de Narla
111
No século XVIII reconstruirase de novo quedando como testemuño desta época o
ón de Mendizábal os frades foron expulsados do seu
interior e de acordo coa Real Orde de Facenda de 1842 foi entregado en usufruto
ao concello de Lugo. Utilizouse como acuartelamento de tropas e logo como Casa
esidencia do Consello de
Ministros, concédese ao concello de Lugo o pleno dominio do convento. Continúa
nel a Beneficencia ata que o 11 de xullo de 1949 o concello e a deputación asinan
un concerto para a transmisión por 99 anos do edificio que logo se destinaría a
En xaneiro de 1950 Miguel Durán Loriga, levanta un plano da planta baixa
Tanto no plano como nas fotografías, obsérvase un segundo claustro ou
patio cuberto, hoxe desaparecido, que estaría situado na zona na que está
exposto o mosaico de Armañá. Segundo podemos observar nas fotografías,
estaba cuberto por arcadas de medio punto feitas de cachotería que segundo a
ro, poderían ser de finais do século XVII ou de
O 16 de setembro de 1949 o Boletín Oficial da Provincia de Lugo publica:
«Bases para un concurso público, entre arquitectos, para formalización del
municipal de Beneficencia o antiguo
Convento de San Francisco, para adaptarlo a su nuevo destino de Museo
Nos días posteriores á súa publicación, D. Manuel Vázquez Seijas remite
participar no concurso, aos colexios de
profesionais e a varios arquitectos de recoñecido prestixio como Miguel Durán-
Loriga, Manuel Gómez Román e Francisco Pons Sorolla, entre outros.
Tempo máis tarde, a Deputación deixa sen efecto dito concurso quedando en
liberdade para a elección de arquitecto. Tras a morte de Miguel Durán-Loriga, o
25 de maio de 1950, a Corporación Provincial na sesión ordinaria do 17 de xullo
de 1950 acorda aprobar o proxecto que presentara este arquitecto, declarar de
urxencia as obras e facultar ó Sr. Presidente para a execución das mesmas por
administración directa. Con posterioridade encargarán a Manuel Gómez Román
ultimar o proxecto redactado por Durán
O 18 de xaneiro de 1951 sae publicada no BOP a aprobación do proxecto
rectificado e orzamento das obras de construción do Museo Provincial presentado
por Manuel Gómez Román, que fora asinado na Deputación Provincial o día 15
de xaneiro polo seu presidente, Antonio Rosón Pérez e polo secretario, Enrique
Costas Sánchez.
Gómez Román respectou o traballo de seu colega modificando
minimamente o proxecto interno, sen embargo cambiou radicalmente a
concepción das dúas fachadas.
O MÁIS RECENTE
Recreación hipotética realizada pola arquitecta Araceli Novo Celeiro na
que, nun extraordinario traballo de investigación en Arquitectura Histórica,
podemos observar como sería a evolución dos planos do convento e do claustro
de San Francisco, dende a Idade Media ao século XVIII.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
25 de maio de 1950, a Corporación Provincial na sesión ordinaria do 17 de xullo
de 1950 acorda aprobar o proxecto que presentara este arquitecto, declarar de
as e facultar ó Sr. Presidente para a execución das mesmas por
administración directa. Con posterioridade encargarán a Manuel Gómez Román
ultimar o proxecto redactado por Durán-Loriga.
O 18 de xaneiro de 1951 sae publicada no BOP a aprobación do proxecto
ectificado e orzamento das obras de construción do Museo Provincial presentado
por Manuel Gómez Román, que fora asinado na Deputación Provincial o día 15
de xaneiro polo seu presidente, Antonio Rosón Pérez e polo secretario, Enrique
omán respectou o traballo de seu colega modificando
minimamente o proxecto interno, sen embargo cambiou radicalmente a
concepción das dúas fachadas.
O MÁIS RECENTE
Recreación hipotética realizada pola arquitecta Araceli Novo Celeiro na
rio traballo de investigación en Arquitectura Histórica,
podemos observar como sería a evolución dos planos do convento e do claustro
de San Francisco, dende a Idade Media ao século XVIII.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
112
25 de maio de 1950, a Corporación Provincial na sesión ordinaria do 17 de xullo
de 1950 acorda aprobar o proxecto que presentara este arquitecto, declarar de
as e facultar ó Sr. Presidente para a execución das mesmas por
administración directa. Con posterioridade encargarán a Manuel Gómez Román
O 18 de xaneiro de 1951 sae publicada no BOP a aprobación do proxecto
ectificado e orzamento das obras de construción do Museo Provincial presentado
por Manuel Gómez Román, que fora asinado na Deputación Provincial o día 15
de xaneiro polo seu presidente, Antonio Rosón Pérez e polo secretario, Enrique
omán respectou o traballo de seu colega modificando
minimamente o proxecto interno, sen embargo cambiou radicalmente a
Recreación hipotética realizada pola arquitecta Araceli Novo Celeiro na
rio traballo de investigación en Arquitectura Histórica,
podemos observar como sería a evolución dos planos do convento e do claustro
EXPOSICIÓN: Entre Marbella e Torremolinos [i
fotografías de Xosé Reigosa
A mostra coincide co peche definitivo do Hospital Psiquiátrico San Rafael
de Castro Riberias de Lea, en Castro de Rei (Lugo) inaugurado en 1953 e
construído seguindo o modelo do labirinto panóptico (a cadea
único edificio deseñado e construído en Galicia coa finalidade de atender a
doentes con enfermidades psiquiátricas. “Marbella” fai alusión ao pavillón
das mulleres e “Torremolinos” ao pavillón
Xunto coa mostra
duración, vídeo que se vai poder visualizar tamén en todos os museos
dependentes da área de Cultura e Turismo da Deputación de Lugo
Museo Fortaleza San Paio de Narla
EXPOSICIÓN: Entre Marbella e Torremolinos [i maxes de manicomio],
fotografías de Xosé Reigosa
A mostra coincide co peche definitivo do Hospital Psiquiátrico San Rafael
de Castro Riberias de Lea, en Castro de Rei (Lugo) inaugurado en 1953 e
construído seguindo o modelo do labirinto panóptico (a cadea perfecta), sendo o
único edificio deseñado e construído en Galicia coa finalidade de atender a
doentes con enfermidades psiquiátricas. “Marbella” fai alusión ao pavillón
das mulleres e “Torremolinos” ao pavillón-solaina dos homes.
Xunto coa mostra fotográfica proxéctase un documental de 30 minutos de
, vídeo que se vai poder visualizar tamén en todos os museos
dependentes da área de Cultura e Turismo da Deputación de Lugo
Museo Fortaleza San Paio de Narla
113
maxes de manicomio],
A mostra coincide co peche definitivo do Hospital Psiquiátrico San Rafael
de Castro Riberias de Lea, en Castro de Rei (Lugo) inaugurado en 1953 e
perfecta), sendo o
único edificio deseñado e construído en Galicia coa finalidade de atender a
doentes con enfermidades psiquiátricas. “Marbella” fai alusión ao pavillón-solaina
fotográfica proxéctase un documental de 30 minutos de
, vídeo que se vai poder visualizar tamén en todos os museos
dependentes da área de Cultura e Turismo da Deputación de Lugo
5.7. Programa de Concertos
Concerto
Espazos sonoros: Carlos Suárez “Os sons de Galicia”
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Programa de Concertos
Espazos sonoros: Carlos Suárez “Os sons de Galicia”
Museo Fortaleza San Paio de Narla
118
5.8. Programa de Recursos educativos
Conferencia en Santiago
Presentamos os recursos educativos en galego dos museos da Rede
O día 16 de decembro, a xerente
traballadores dos distintos museos da Rede Museística da Deputación de Lugo,
participou na IV Xornadas "Os recursos educativos en galego. Bacharelato" co
relatorio Presentación activid
Novas Follas, acto que tivo lugar na facultade de Ciencias da Educación (Campus
Sur) da Universidade de Santiago de Compostela
Estas xornadas, organizadas pola Comisión de Normalización Lingüística da
Facultade de Ciencias da Educación organiza para os días 16
2011, pretende, entre outros, os seguintes obxectivos:
• Dar a coñecer os recursos educativos existentes en galego para bacharelato.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
. Programa de Recursos educativos
Conferencia en Santiago
Presentamos os recursos educativos en galego dos museos da Rede
O día 16 de decembro, a xerente Encarna Lago, xunto a outros técnicos e
traballadores dos distintos museos da Rede Museística da Deputación de Lugo,
participou na IV Xornadas "Os recursos educativos en galego. Bacharelato" co
Presentación actividade didáctica na Rede Museística: Follas Novas,
, acto que tivo lugar na facultade de Ciencias da Educación (Campus
Sur) da Universidade de Santiago de Compostela
Estas xornadas, organizadas pola Comisión de Normalización Lingüística da
de de Ciencias da Educación organiza para os días 16-17 de decembro de
2011, pretende, entre outros, os seguintes obxectivos:
Dar a coñecer os recursos educativos existentes en galego para bacharelato.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
119
Presentamos os recursos educativos en galego dos museos da Rede
, xunto a outros técnicos e
traballadores dos distintos museos da Rede Museística da Deputación de Lugo,
participou na IV Xornadas "Os recursos educativos en galego. Bacharelato" co
ade didáctica na Rede Museística: Follas Novas,
, acto que tivo lugar na facultade de Ciencias da Educación (Campus
Estas xornadas, organizadas pola Comisión de Normalización Lingüística da
17 de decembro de
Dar a coñecer os recursos educativos existentes en galego para bacharelato.
• Definir estratexias e criterios para buscalos e selecc
• Promover a creación de recursos educativos e materiais didácticos propios
adaptados ás necesidades contextuais e lingüísticas de Galicia.
• Impulsar a difusión de experiencias educativas centradas na utilización e
elaboración de recursos didácticos
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Definir estratexias e criterios para buscalos e seleccionalos.
Promover a creación de recursos educativos e materiais didácticos propios
adaptados ás necesidades contextuais e lingüísticas de Galicia.
Impulsar a difusión de experiencias educativas centradas na utilización e
elaboración de recursos didácticos en lingua galega.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
120
Promover a creación de recursos educativos e materiais didácticos propios
Impulsar a difusión de experiencias educativas centradas na utilización e
Día de Rosalía nos Museos da Rede Museística
Con motivo do aniversario de Rosalía de Castro, o 24 de Febreiro,o Museo
Rosalía de Castro e a Rede Museística de Lugo, presentaron unha proxección
sobre a experiencia pedagóxica “Follas Novas, Novas Follas” gañadora do último
certame da Fundación Rosalía de Castro e repartiron material didáctico da
proposta aos grupos escolares que durante o día se acheguegaron aos Museos
da Rede (San Paio, Museo do Mar e Pa
Rosalía de Castro en Padrón.
5.9. Programa de prácticas do Master de Sevizos cultur ais
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Día de Rosalía nos Museos da Rede Museística
Con motivo do aniversario de Rosalía de Castro, o 24 de Febreiro,o Museo
Rosalía de Castro e a Rede Museística de Lugo, presentaron unha proxección
experiencia pedagóxica “Follas Novas, Novas Follas” gañadora do último
certame da Fundación Rosalía de Castro e repartiron material didáctico da
proposta aos grupos escolares que durante o día se acheguegaron aos Museos
da Rede (San Paio, Museo do Mar e Pazo de Tor) e ao Museo da Fundación
Rosalía de Castro en Padrón.
. Programa de prácticas do Master de Sevizos cultur ais
Museo Fortaleza San Paio de Narla
122
Con motivo do aniversario de Rosalía de Castro, o 24 de Febreiro,o Museo
Rosalía de Castro e a Rede Museística de Lugo, presentaron unha proxección
experiencia pedagóxica “Follas Novas, Novas Follas” gañadora do último
certame da Fundación Rosalía de Castro e repartiron material didáctico da
proposta aos grupos escolares que durante o día se acheguegaron aos Museos
zo de Tor) e ao Museo da Fundación
MEMORIA DE MEMORIA DE MEMORIA DE MEMORIA DE
PRÁCTICAS NA REDE PRÁCTICAS NA REDE PRÁCTICAS NA REDE PRÁCTICAS NA REDE
MUSEÍSTICA MUSEÍSTICA MUSEÍSTICA MUSEÍSTICA
PROVINCIAL DE LUGOPROVINCIAL DE LUGOPROVINCIAL DE LUGOPROVINCIAL DE LUGO
Museo Fortaleza San Paio de Narla
MEMORIA DE MEMORIA DE MEMORIA DE MEMORIA DE
PRÁCTICAS NA REDE PRÁCTICAS NA REDE PRÁCTICAS NA REDE PRÁCTICAS NA REDE
MUSEÍSTICA MUSEÍSTICA MUSEÍSTICA MUSEÍSTICA
PROVINCIAL DE LUGOPROVINCIAL DE LUGOPROVINCIAL DE LUGOPROVINCIAL DE LUGO
Máter en Servizos CulturaisMáter en Servizos CulturaisMáter en Servizos CulturaisMáter en Servizos Culturais
Silvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz Quintela
Museo Fortaleza San Paio de Narla
123
MEMORIA DE MEMORIA DE MEMORIA DE MEMORIA DE
PRÁCTICAS NA REDE PRÁCTICAS NA REDE PRÁCTICAS NA REDE PRÁCTICAS NA REDE
MUSEÍSTICA MUSEÍSTICA MUSEÍSTICA MUSEÍSTICA
PROVINCIAL DE LUGOPROVINCIAL DE LUGOPROVINCIAL DE LUGOPROVINCIAL DE LUGO
Máter en Servizos CulturaisMáter en Servizos CulturaisMáter en Servizos CulturaisMáter en Servizos Culturais
Silvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz QuintelaSilvia Aldariz Quintela
1. Introdución:…………………………………………………………………Páx.3
2. Rede Museística Provincial de Lugo:…………………………………….....Páx.4
3. Calendario de prácticas:…………………………………………………..…Páx.6
4. Reunión ca Xerente da Rede Museística Provincial de Lugo:……………...Páx.7
5. Visita ao Museo Provincial do
6. Visita ao Museo Etnográfico de San Paio de Narla:…………………….….Páx.9
7. Visita ao Pazo de Tor:……………………………………………………..Páx.10
8. Posta en práctica do proxecto no Museo Provincial do Mar:……………...Páx.11
9. Posta en práctica do proxecto no Museo
Narla:………………………………………………………………………Páx.12
10. Posta en práctica do proxecto no Pazo de Tor:…………………………….Páx.13
11. Conclusión:………………………………………………………………...Páx.14
12. Proxecto:…………………………………………………………………..Páx. 15
13. Bibliografía:……………………………………………………………
Museo Fortaleza San Paio de Narla
ÍNDICE
Introdución:…………………………………………………………………Páx.3
Rede Museística Provincial de Lugo:…………………………………….....Páx.4
Calendario de prácticas:…………………………………………………..…Páx.6
Reunión ca Xerente da Rede Museística Provincial de Lugo:……………...Páx.7
Visita ao Museo Provincial do Mar:………………………………………...Páx.8
Visita ao Museo Etnográfico de San Paio de Narla:…………………….….Páx.9
Visita ao Pazo de Tor:……………………………………………………..Páx.10
Posta en práctica do proxecto no Museo Provincial do Mar:……………...Páx.11
Posta en práctica do proxecto no Museo Etnográfico de San Paio de
Narla:………………………………………………………………………Páx.12
Posta en práctica do proxecto no Pazo de Tor:…………………………….Páx.13
Conclusión:………………………………………………………………...Páx.14
Proxecto:…………………………………………………………………..Páx. 15
Bibliografía:……………………………………………………………….Páx. 81
Museo Fortaleza San Paio de Narla
124
Introdución:…………………………………………………………………Páx.3
Rede Museística Provincial de Lugo:…………………………………….....Páx.4
Calendario de prácticas:…………………………………………………..…Páx.6
Reunión ca Xerente da Rede Museística Provincial de Lugo:……………...Páx.7
Mar:………………………………………...Páx.8
Visita ao Museo Etnográfico de San Paio de Narla:…………………….….Páx.9
Visita ao Pazo de Tor:……………………………………………………..Páx.10
Posta en práctica do proxecto no Museo Provincial do Mar:……………...Páx.11
Etnográfico de San Paio de
Narla:………………………………………………………………………Páx.12
Posta en práctica do proxecto no Pazo de Tor:…………………………….Páx.13
Conclusión:………………………………………………………………...Páx.14
Proxecto:…………………………………………………………………..Páx. 15
….Páx. 81
1. INTRODUCIÓN
As prácticas do Máster en Servizos Culturais foron realizadas na Rede Museística
Provincial de Lugo, concretamente no Museo Provincial do Mar, o Pazo de Tor e o Museo
Etnográfico de San Paio de Narla e coordinadas pola Xerente da
Encarna Lago.
Ditas prácticas baseáronse na xestión cultural dos tres pequenos museos
pertencentes á Rede Museística Provincial de Lugo, unha labor nada doada xa que se trata
dun conxunto de museos que dispón de poucos recursos pero qu
importante labor social, achegando un amplo abanico de actividades culturais á poboación
local.
Neste sentido, a coordinadora da Rede Museística Provincial de Lugo propúxonos
coñecer o funcionamento e labor social de cada museo pa
proxecto individual e levalo a cabo. Deste modo, enfrontámonos dunha forma totalmente
realista e única á xestión cultural.
2. REDE MUSEÍSTICA PROVINCIAL DE LUGO
A Rede Museística Provincial de Lugo constitúese no ano 2006,
catro museos que nese momento dependían da Deputación Provincial de Lugo: Museo
Provincial de Lugo, Museo Fortaleza San Paio de Narla, Pazo de Tor e Museo Provincial
do Mar.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
As prácticas do Máster en Servizos Culturais foron realizadas na Rede Museística
Provincial de Lugo, concretamente no Museo Provincial do Mar, o Pazo de Tor e o Museo
Etnográfico de San Paio de Narla e coordinadas pola Xerente da Rede Museística Dona
Ditas prácticas baseáronse na xestión cultural dos tres pequenos museos
pertencentes á Rede Museística Provincial de Lugo, unha labor nada doada xa que se trata
dun conxunto de museos que dispón de poucos recursos pero que se embargo realiza unha
importante labor social, achegando un amplo abanico de actividades culturais á poboación
Neste sentido, a coordinadora da Rede Museística Provincial de Lugo propúxonos
coñecer o funcionamento e labor social de cada museo para posteriormente elaborar un
proxecto individual e levalo a cabo. Deste modo, enfrontámonos dunha forma totalmente
realista e única á xestión cultural.
REDE MUSEÍSTICA PROVINCIAL DE LUGO
A Rede Museística Provincial de Lugo constitúese no ano 2006,
catro museos que nese momento dependían da Deputación Provincial de Lugo: Museo
Provincial de Lugo, Museo Fortaleza San Paio de Narla, Pazo de Tor e Museo Provincial
Museo Fortaleza San Paio de Narla
125
As prácticas do Máster en Servizos Culturais foron realizadas na Rede Museística
Provincial de Lugo, concretamente no Museo Provincial do Mar, o Pazo de Tor e o Museo
Rede Museística Dona
Ditas prácticas baseáronse na xestión cultural dos tres pequenos museos
pertencentes á Rede Museística Provincial de Lugo, unha labor nada doada xa que se trata
e se embargo realiza unha
importante labor social, achegando un amplo abanico de actividades culturais á poboación
Neste sentido, a coordinadora da Rede Museística Provincial de Lugo propúxonos
ra posteriormente elaborar un
proxecto individual e levalo a cabo. Deste modo, enfrontámonos dunha forma totalmente
A Rede Museística Provincial de Lugo constitúese no ano 2006, agrupando aos
catro museos que nese momento dependían da Deputación Provincial de Lugo: Museo
Provincial de Lugo, Museo Fortaleza San Paio de Narla, Pazo de Tor e Museo Provincial
O Museo Provincial de Lugo foi creado no ano 1932 pola Deputación d
motivo de reunir e protexer o patrimonio cultural lucense. Pero será no ano 1957 cando se
traslade ao antigo convento de San Francisco, situado na praza da Soidade da cidade
amurallada. Na actualidade este museo conta con un total de dúas plantas
diferentes salas dedicadas a arqueoloxía, arte sacro, etnografía, cerámica e vidro, pintura e
escultura, abanicos e reloxos, numismática, etc.; así como unha ampla sección de Arte
Galego que inclúe mostras de pintura, escultura e cerámica de
A Fortaleza de San Paio de Narla, situada no concello de Friol, pasou a mans da
Deputación de Lugo no ano 1939 pero non será ata 1983 cando se constitúa como museo.
O Museo Etnográfico de San Paio de Narla acolle na planta baixa
aparellos relacionados ca agricultura e cos oficios tradicionais ademais das cortes dos
cabalos. Na primeira planta sitúase a cociña, o salón, a sala do tear, o escritorio e un
dormitorio; mentres que na Torre da Homenaxe sitúanse
O Museo Provincial do Mar, situado na localidade de San Cibrao, nace no ano 1969
grazas a Don Francisco Rivera Casás, mestre da zona que mostraba un gran interese cara
os obxectos mariños. Posteriormente, no ano 1994 será a
Venta a que se faga cargo da xestión do museo ata que no 2004 é relevada pola Deputación
Provincial de Lugo. Este museo consta de catro salas nas que se mostra unha importante
instrumentación de navegación, documentación gráfica, fo
de barcos e de naufraxios da zona e unha ampla colección malacolóxica.
O Pazo de Tor atópase no concello de Monforte de Lemos, na parroquia de San
Xoán de Tor. Este pazo, construído no século XVIII, tivo como derradeira
Dona María de la Paz Taboada de Andrés y Zúñiga, quen, tras a súa morte, o doou á
Museo Fortaleza San Paio de Narla
O Museo Provincial de Lugo foi creado no ano 1932 pola Deputación d
motivo de reunir e protexer o patrimonio cultural lucense. Pero será no ano 1957 cando se
traslade ao antigo convento de San Francisco, situado na praza da Soidade da cidade
amurallada. Na actualidade este museo conta con un total de dúas plantas
diferentes salas dedicadas a arqueoloxía, arte sacro, etnografía, cerámica e vidro, pintura e
escultura, abanicos e reloxos, numismática, etc.; así como unha ampla sección de Arte
Galego que inclúe mostras de pintura, escultura e cerámica de Sargadelos, entre outros.
A Fortaleza de San Paio de Narla, situada no concello de Friol, pasou a mans da
Deputación de Lugo no ano 1939 pero non será ata 1983 cando se constitúa como museo.
O Museo Etnográfico de San Paio de Narla acolle na planta baixa diferentes coleccións de
aparellos relacionados ca agricultura e cos oficios tradicionais ademais das cortes dos
cabalos. Na primeira planta sitúase a cociña, o salón, a sala do tear, o escritorio e un
dormitorio; mentres que na Torre da Homenaxe sitúanse as coleccións de armas.
O Museo Provincial do Mar, situado na localidade de San Cibrao, nace no ano 1969
grazas a Don Francisco Rivera Casás, mestre da zona que mostraba un gran interese cara
os obxectos mariños. Posteriormente, no ano 1994 será a Asociación de Veciños Cruz da
a que se faga cargo da xestión do museo ata que no 2004 é relevada pola Deputación
Provincial de Lugo. Este museo consta de catro salas nas que se mostra unha importante
instrumentación de navegación, documentación gráfica, fotografía das diferentes tipoloxías
de barcos e de naufraxios da zona e unha ampla colección malacolóxica.
O Pazo de Tor atópase no concello de Monforte de Lemos, na parroquia de San
Xoán de Tor. Este pazo, construído no século XVIII, tivo como derradeira
Dona María de la Paz Taboada de Andrés y Zúñiga, quen, tras a súa morte, o doou á
Museo Fortaleza San Paio de Narla
126
O Museo Provincial de Lugo foi creado no ano 1932 pola Deputación de Lugo co
motivo de reunir e protexer o patrimonio cultural lucense. Pero será no ano 1957 cando se
traslade ao antigo convento de San Francisco, situado na praza da Soidade da cidade
amurallada. Na actualidade este museo conta con un total de dúas plantas que albergan
diferentes salas dedicadas a arqueoloxía, arte sacro, etnografía, cerámica e vidro, pintura e
escultura, abanicos e reloxos, numismática, etc.; así como unha ampla sección de Arte
Sargadelos, entre outros.
A Fortaleza de San Paio de Narla, situada no concello de Friol, pasou a mans da
Deputación de Lugo no ano 1939 pero non será ata 1983 cando se constitúa como museo.
diferentes coleccións de
aparellos relacionados ca agricultura e cos oficios tradicionais ademais das cortes dos
cabalos. Na primeira planta sitúase a cociña, o salón, a sala do tear, o escritorio e un
as coleccións de armas.
O Museo Provincial do Mar, situado na localidade de San Cibrao, nace no ano 1969
grazas a Don Francisco Rivera Casás, mestre da zona que mostraba un gran interese cara
ión de Veciños Cruz da
a que se faga cargo da xestión do museo ata que no 2004 é relevada pola Deputación
Provincial de Lugo. Este museo consta de catro salas nas que se mostra unha importante
tografía das diferentes tipoloxías
de barcos e de naufraxios da zona e unha ampla colección malacolóxica.
O Pazo de Tor atópase no concello de Monforte de Lemos, na parroquia de San
Xoán de Tor. Este pazo, construído no século XVIII, tivo como derradeira propietaria a
Dona María de la Paz Taboada de Andrés y Zúñiga, quen, tras a súa morte, o doou á
Deputación Provincial de Lugo. Pero non será ata o ano 2006, dez anos despois da doazón,
cando a Deputación de Lugo realice a musealización do pazo e abra as s
visitantes.
Unha vez conformada a Rede Museística Provincial de Lugo a súa xerente, Dona
Encarna Lago, comprendeu a necesidade de acercar a cultura dos museos á xente e levar a
cabo unha importante labor social dende a súa xestión. Por
anual da Rede Museística Provincial de Lugo inclúe unha gran cantidade de actividades
didácticas, obradoiros, talleres, coloquios, congresos, exposicións, conferencias, ciclos de
cinema e concertos que se converten non só nunha i
senón tamén nunha oportunidade para achegar a cultura ao pobo.
Por outro lado, cabe destacar tamén a importante labor que dende a xestión da Rede
Museística Provincial de Lugo se realizou para acadar unha rede de museos
non presentaran ningún tipo de barreiras que limitaran o acceso aos discapacitados de
calquera índole. Deste modo, no ano 2008 creouse o Departamento de Accesibilidade e
Capacidades Diferentes, ademais de levarse a cabo importantes reformas
facilitaran o acceso.
3. CALENDARIO DE PRÁCTICAS
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Deputación Provincial de Lugo. Pero non será ata o ano 2006, dez anos despois da doazón,
cando a Deputación de Lugo realice a musealización do pazo e abra as s
Unha vez conformada a Rede Museística Provincial de Lugo a súa xerente, Dona
Encarna Lago, comprendeu a necesidade de acercar a cultura dos museos á xente e levar a
cabo unha importante labor social dende a súa xestión. Por esta razón, a programación
anual da Rede Museística Provincial de Lugo inclúe unha gran cantidade de actividades
didácticas, obradoiros, talleres, coloquios, congresos, exposicións, conferencias, ciclos de
cinema e concertos que se converten non só nunha importante chamada para a sociedade
senón tamén nunha oportunidade para achegar a cultura ao pobo.
Por outro lado, cabe destacar tamén a importante labor que dende a xestión da Rede
Museística Provincial de Lugo se realizou para acadar unha rede de museos
non presentaran ningún tipo de barreiras que limitaran o acceso aos discapacitados de
calquera índole. Deste modo, no ano 2008 creouse o Departamento de Accesibilidade e
Capacidades Diferentes, ademais de levarse a cabo importantes reformas
CALENDARIO DE PRÁCTICAS
Museo Fortaleza San Paio de Narla
127
Deputación Provincial de Lugo. Pero non será ata o ano 2006, dez anos despois da doazón,
cando a Deputación de Lugo realice a musealización do pazo e abra as súas portas para os
Unha vez conformada a Rede Museística Provincial de Lugo a súa xerente, Dona
Encarna Lago, comprendeu a necesidade de acercar a cultura dos museos á xente e levar a
esta razón, a programación
anual da Rede Museística Provincial de Lugo inclúe unha gran cantidade de actividades
didácticas, obradoiros, talleres, coloquios, congresos, exposicións, conferencias, ciclos de
mportante chamada para a sociedade
Por outro lado, cabe destacar tamén a importante labor que dende a xestión da Rede
Museística Provincial de Lugo se realizou para acadar unha rede de museos accesibles que
non presentaran ningún tipo de barreiras que limitaran o acceso aos discapacitados de
calquera índole. Deste modo, no ano 2008 creouse o Departamento de Accesibilidade e
Capacidades Diferentes, ademais de levarse a cabo importantes reformas nos edificios que
REUNIÓNS CA COORDINADORA DA REDE MUSEÍSTICA E VISIT A
12/ 01/ 2011
1ª Reunión ca
Coordinadora
da Rede
Museística
Provincial de
Lugo
POSTA EN PRACTICA DO PROXECTO
17/ 05/ 2011
Museo Provincial do Mar
4. 1ª REUNIÓN CA COORDINADORA DA REDE MUSEÍSTICA PROVINCIAL DE
A primeira reunión ca coordinadora da Rede Museística Provincial de Lugo tivo
lugar no despacho da mesma, situado no Museo Provincial de Lugo, onde se presentou
tamén a coordinadora do Máster en Servizos C
reunión, ademais das presentacións correspondentes, dona Encarna Lago explicounos o
procedemento a seguir no período de prácticas e a forma de funcionar e traballar dende a
xestión da Rede Museística Provincial de Lugo.
a coordinadora intentou transmitir no só os puntos clave dunha boa xestión cultural senón
tamén o puntos máis importantes que se deben de ter en conta para traballar en equipo e
lograr os obxectivos fixados.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
REUNIÓNS CA COORDINADORA DA REDE MUSEÍSTICA E VISIT A
AOS MUSEOS
22/ 01/ 2011 10/ 02/ 2011 19/ 03/ 2011
Visita Museo
Provincial do
Mar
Visita Museo
Etnográfico
San Paio de
Narla
Visita Pazo de
Tor
POSTA EN PRACTICA DO PROXECTO
18/ 05/ 2011 21/ 05/ 2011
Museo Provincial do Mar Museo Etnográfico de San Paio de Narla
Pazo de Tor
COORDINADORA DA REDE MUSEÍSTICA PROVINCIAL DE
LUGO
A primeira reunión ca coordinadora da Rede Museística Provincial de Lugo tivo
lugar no despacho da mesma, situado no Museo Provincial de Lugo, onde se presentou
tamén a coordinadora do Máster en Servizos Culturais Dona Jodee Anderson. Nesta
reunión, ademais das presentacións correspondentes, dona Encarna Lago explicounos o
procedemento a seguir no período de prácticas e a forma de funcionar e traballar dende a
xestión da Rede Museística Provincial de Lugo. Deste xeito, e xa dende o primeiro minuto,
a coordinadora intentou transmitir no só os puntos clave dunha boa xestión cultural senón
tamén o puntos máis importantes que se deben de ter en conta para traballar en equipo e
lograr os obxectivos fixados.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
128
REUNIÓNS CA COORDINADORA DA REDE MUSEÍSTICA E VISIT A
19/ 03/ 2011
Visita Pazo de
Tor
POSTA EN PRACTICA DO PROXECTO
21/ 05/ 2011
Pazo de Tor
COORDINADORA DA REDE MUSEÍSTICA PROVINCIAL DE
A primeira reunión ca coordinadora da Rede Museística Provincial de Lugo tivo
lugar no despacho da mesma, situado no Museo Provincial de Lugo, onde se presentou
ulturais Dona Jodee Anderson. Nesta
reunión, ademais das presentacións correspondentes, dona Encarna Lago explicounos o
procedemento a seguir no período de prácticas e a forma de funcionar e traballar dende a
Deste xeito, e xa dende o primeiro minuto,
a coordinadora intentou transmitir no só os puntos clave dunha boa xestión cultural senón
tamén o puntos máis importantes que se deben de ter en conta para traballar en equipo e
5. VISITA AO MUSEO PROVINCIAL DO MAR
O día que realizamos a visita ao Museo Provincial do Mar tivemos a sorte non só
de facer unha visita guiada polo museo e de compartir anécdotas con rapaces próximos ás
actividades do museo, senón que tamén asistimos á repr
Residencial Paradiso, obra cómico
por un pequeno número de mulleres afincadas en San Cibrao.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
VISITA AO MUSEO PROVINCIAL DO MAR
O día que realizamos a visita ao Museo Provincial do Mar tivemos a sorte non só
de facer unha visita guiada polo museo e de compartir anécdotas con rapaces próximos ás
actividades do museo, senón que tamén asistimos á representación teatral da obra
, obra cómico-filosófica, a cargo do grupo de teatro Ardora composto
por un pequeno número de mulleres afincadas en San Cibrao.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
129
O día que realizamos a visita ao Museo Provincial do Mar tivemos a sorte non só
de facer unha visita guiada polo museo e de compartir anécdotas con rapaces próximos ás
esentación teatral da obra
filosófica, a cargo do grupo de teatro Ardora composto
6. VISITA AO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO DE NARLA
A visita ao Museo Etnográfi
febreiro de 2011 e dirixida pola guía Dona Francisca Abuín. Aínda que nesta ocasión non
había ningunha actividade programada, esta visita resultou moi interesante e especialmente
emotiva xa que a nosa guía
todo detalle non só a presenza e utilidade de todos os obxectos e as actividades realizadas
cos nenos da zona, senón tamén todos aqueles recordos de cando ela era unha nena que
deambulaba e xogaba pola fortaleza.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
VISITA AO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO DE NARLA
A visita ao Museo Etnográfico de San Paio de Narla foi realizada o día 10 de
febreiro de 2011 e dirixida pola guía Dona Francisca Abuín. Aínda que nesta ocasión non
había ningunha actividade programada, esta visita resultou moi interesante e especialmente
emotiva xa que a nosa guía era neta dos antigos guardeses da fortaleza e explicaba con
todo detalle non só a presenza e utilidade de todos os obxectos e as actividades realizadas
cos nenos da zona, senón tamén todos aqueles recordos de cando ela era unha nena que
pola fortaleza.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
130
VISITA AO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO DE NARLA
co de San Paio de Narla foi realizada o día 10 de
febreiro de 2011 e dirixida pola guía Dona Francisca Abuín. Aínda que nesta ocasión non
había ningunha actividade programada, esta visita resultou moi interesante e especialmente
era neta dos antigos guardeses da fortaleza e explicaba con
todo detalle non só a presenza e utilidade de todos os obxectos e as actividades realizadas
cos nenos da zona, senón tamén todos aqueles recordos de cando ela era unha nena que
7. VISITA AO PAZO DE TOR
A nosa visita ao Pazo de Tor coincidiu co inicio dun novo proxecto da Rede
Museística Provincial de Lugo,
poñer en contacto a diferentes mulleres artistas para destacar a súa presenza dentro do
mundo da arte. Este día tivo lugar un apaixonante diálogo entre diferentes artistas, xestoras
e comisarias de diferentes nacionalidades que analizaron o pap
Museo Fortaleza San Paio de Narla
VISITA AO PAZO DE TOR
A nosa visita ao Pazo de Tor coincidiu co inicio dun novo proxecto da Rede
Museística Provincial de Lugo, Presenza versus ausencia da muller na arte,
poñer en contacto a diferentes mulleres artistas para destacar a súa presenza dentro do
mundo da arte. Este día tivo lugar un apaixonante diálogo entre diferentes artistas, xestoras
e comisarias de diferentes nacionalidades que analizaron o papel da muller na arte.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
131
A nosa visita ao Pazo de Tor coincidiu co inicio dun novo proxecto da Rede
Presenza versus ausencia da muller na arte, que pretende
poñer en contacto a diferentes mulleres artistas para destacar a súa presenza dentro do
mundo da arte. Este día tivo lugar un apaixonante diálogo entre diferentes artistas, xestoras
el da muller na arte.
8. PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO PROVINCIAL DO MAR
Para levar a cabo a presentación do meu proxecto no Museo Provincial do Mar
achegámonos a San Cibrao a primeira hora da mañá para colocar o
Anexos). Posteriormente, preto das doce do mediodía comezou a miña exposición sobre a
Historia da Lingua Galega e sobre Lois Periro. A maior parte do público resultaron ser
rapaces adolescentes, de xeito que me vin na necesidade de improvisar e modificar o meu
discurso de xeito que resultara máis entretido para nenos desas idades.
Ambas actividades desenvolvéronse sen incidentes e tal como estaban previstas,
aínda que a ameaza de chuvia e forte vento limitou a presenza de visitantes e non foi
posible repetir a conferencia pola tarde.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO PROVINCIAL DO MAR
Para levar a cabo a presentación do meu proxecto no Museo Provincial do Mar
achegámonos a San Cibrao a primeira hora da mañá para colocar o Tendal das letras
Posteriormente, preto das doce do mediodía comezou a miña exposición sobre a
Historia da Lingua Galega e sobre Lois Periro. A maior parte do público resultaron ser
rapaces adolescentes, de xeito que me vin na necesidade de improvisar e modificar o meu
curso de xeito que resultara máis entretido para nenos desas idades.
Ambas actividades desenvolvéronse sen incidentes e tal como estaban previstas,
aínda que a ameaza de chuvia e forte vento limitou a presenza de visitantes e non foi
conferencia pola tarde.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
132
PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO PROVINCIAL DO MAR
Para levar a cabo a presentación do meu proxecto no Museo Provincial do Mar
Tendal das letras (Vid.
Posteriormente, preto das doce do mediodía comezou a miña exposición sobre a
Historia da Lingua Galega e sobre Lois Periro. A maior parte do público resultaron ser
rapaces adolescentes, de xeito que me vin na necesidade de improvisar e modificar o meu
Ambas actividades desenvolvéronse sen incidentes e tal como estaban previstas,
aínda que a ameaza de chuvia e forte vento limitou a presenza de visitantes e non foi
9. PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO
DE NARLA
A posta en marcha do meu proxecto no Museo Etnográfico de San Paio de Narla
coincidiu ca representación dunha obra teatral escolar e a maior parte do públ
novo, rapaces con idades comprendidas entre os 12 e 14 anos, ademais de algúns pais,
familiares e profesores.
Neste caso, a conferencia desenvolveuse segundo estaba prevista sen
acontecementos relevantes, ademais moitos dos rapaces mostrárons
escola estaban a ver temas relacionados cos tratados no proxecto.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO
A posta en marcha do meu proxecto no Museo Etnográfico de San Paio de Narla
coincidiu ca representación dunha obra teatral escolar e a maior parte do públ
novo, rapaces con idades comprendidas entre os 12 e 14 anos, ademais de algúns pais,
Neste caso, a conferencia desenvolveuse segundo estaba prevista sen
acontecementos relevantes, ademais moitos dos rapaces mostráronse interesados xa que na
escola estaban a ver temas relacionados cos tratados no proxecto.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
133
PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO MUSEO ETNOGRÁFICO DE SAN PAIO
A posta en marcha do meu proxecto no Museo Etnográfico de San Paio de Narla
coincidiu ca representación dunha obra teatral escolar e a maior parte do público foron, de
novo, rapaces con idades comprendidas entre os 12 e 14 anos, ademais de algúns pais,
Neste caso, a conferencia desenvolveuse segundo estaba prevista sen
e interesados xa que na
10. PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO PAZO DE TOR
A presentación do proxecto no Pazo de Tor conincidiu ca xornada de convivencia
no pazo ca Asociación Raiola,
trastornos xeneralizados do desenvolvemento. A presenza da Asociación Raiola, e
especialmente a presenza de rapaces con trastornos xeneralizados do desenvolvemento,
requeriu facer un forte xiro no meu pro
Tendal das Letras.
Posteriormente realizáronse diferentes xogos e unha viaxe ao Parnaso do Pazo de
Tor, onde non só disfrutaron os rapaces senón tamén todos os adultos que tivemos a sorte
de compartir todo un día con eles.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
PRESENTACIÓN DO PROXECTO NO PAZO DE TOR
A presentación do proxecto no Pazo de Tor conincidiu ca xornada de convivencia
no pazo ca Asociación Raiola, integrada por pais e nais de persoas con autismos e
trastornos xeneralizados do desenvolvemento. A presenza da Asociación Raiola, e
especialmente a presenza de rapaces con trastornos xeneralizados do desenvolvemento,
requeriu facer un forte xiro no meu proxecto e centrarme especialmente na actividade
Posteriormente realizáronse diferentes xogos e unha viaxe ao Parnaso do Pazo de
Tor, onde non só disfrutaron os rapaces senón tamén todos os adultos que tivemos a sorte
ía con eles.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
134
A presentación do proxecto no Pazo de Tor conincidiu ca xornada de convivencia
integrada por pais e nais de persoas con autismos e
trastornos xeneralizados do desenvolvemento. A presenza da Asociación Raiola, e
especialmente a presenza de rapaces con trastornos xeneralizados do desenvolvemento,
xecto e centrarme especialmente na actividade
Posteriormente realizáronse diferentes xogos e unha viaxe ao Parnaso do Pazo de
Tor, onde non só disfrutaron os rapaces senón tamén todos os adultos que tivemos a sorte
11. CONCLUSIÓNS
A miña experiencia durante o período de prácticas na Rede Museística Provincial
de Lugo foi realmente gratificante e reconfortante, no só polo que aprendín en relación á
xestión cultural senón por todos os valores que a
inculcar. Neste sentido, aprendín a valorar a importante labor social que realizan estes
museos que contan con un presuposto moi reducido, tamén o importante papel que o
esforzo e o empeño xogan na xestión cultural
que impiden aos discapacitados o acceso á cultura.
Por esta razón quero agradecer dende aquí a, Paquita, Amelia, Mercedes e Ángeles,
entre moitos outros traballadores, o apoio, cariño e interese que mostraron co
todo o período de prácticas, conseguindo que nos sentíramos como un máis. Finalmente
quero agradecer especialmente a Encarna Lago a gran confianza que depositou en min, xa
que en todo momento tiven a total liberdade para decidir sobre todas a
relacionadas co proxecto e a súa posta en práctica, de xeito que me permitiu coñecer e
comprobar as miñas capacidades, ideas e oportunidades no ámbito da xestión cultural.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
A miña experiencia durante o período de prácticas na Rede Museística Provincial
de Lugo foi realmente gratificante e reconfortante, no só polo que aprendín en relación á
xestión cultural senón por todos os valores que a coordinadora das prácticas nos intentou
inculcar. Neste sentido, aprendín a valorar a importante labor social que realizan estes
museos que contan con un presuposto moi reducido, tamén o importante papel que o
esforzo e o empeño xogan na xestión cultural e a gran necesidade de eliminar as barreiras
que impiden aos discapacitados o acceso á cultura.
Por esta razón quero agradecer dende aquí a, Paquita, Amelia, Mercedes e Ángeles,
entre moitos outros traballadores, o apoio, cariño e interese que mostraron co
todo o período de prácticas, conseguindo que nos sentíramos como un máis. Finalmente
quero agradecer especialmente a Encarna Lago a gran confianza que depositou en min, xa
que en todo momento tiven a total liberdade para decidir sobre todas a
relacionadas co proxecto e a súa posta en práctica, de xeito que me permitiu coñecer e
comprobar as miñas capacidades, ideas e oportunidades no ámbito da xestión cultural.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
135
A miña experiencia durante o período de prácticas na Rede Museística Provincial
de Lugo foi realmente gratificante e reconfortante, no só polo que aprendín en relación á
coordinadora das prácticas nos intentou
inculcar. Neste sentido, aprendín a valorar a importante labor social que realizan estes
museos que contan con un presuposto moi reducido, tamén o importante papel que o
e a gran necesidade de eliminar as barreiras
Por esta razón quero agradecer dende aquí a, Paquita, Amelia, Mercedes e Ángeles,
entre moitos outros traballadores, o apoio, cariño e interese que mostraron con nós durante
todo o período de prácticas, conseguindo que nos sentíramos como un máis. Finalmente
quero agradecer especialmente a Encarna Lago a gran confianza que depositou en min, xa
que en todo momento tiven a total liberdade para decidir sobre todas as cuestións
relacionadas co proxecto e a súa posta en práctica, de xeito que me permitiu coñecer e
comprobar as miñas capacidades, ideas e oportunidades no ámbito da xestión cultural.
12. PROXECTO
PERCORRIDO POLAS
NOSAS LETRAS E
HOMENAXE A LOIS
Museo Fortaleza San Paio de Narla
PERCORRIDO POLAS
NOSAS LETRAS E
HOMENAXE A LOIS
PEREIRO
SILVIA ALDARIZ QUINTELA
Museo Fortaleza San Paio de Narla
136
PERCORRIDO POLAS
NOSAS LETRAS E
HOMENAXE A LOIS
SILVIA ALDARIZ QUINTELA
1. Introdución:……………………………………………………………… Páx. 17
2. Obxectivos:……………………………………………………………......Páx. 17
3. Exposición:…………………………………………………………...…...Páx. 18
3.1. Historia da lingua galega:……………………………………………Páx. 18
3.1.1. Orixe da lingua galega:…………………………………………Páx. 18
3.1.2. A época de esplendor do galego:…………………………...…..Páx. 19
3.1.3. Os séculos escuros:……………………………………………..Páx. 19
3.1.4. Dos Precursores ao Rexurdimento:…………………...……….Páx. 20
3.1.5. O galego na época franquista:…………………………………Páx. 22
3.1.6. O galego na actualidade:………………………………………Páx. 23
3.2. Historia do Día das Letras Galegas:………………….
3.3. Lois Pereiro:…………………………………………………….....…Páx. 24
4. Instrumentación necesaria:…………………………………. ……..……….Páx. 26
5. Temporalización:………………….…………………………………...…...Páx. 27
6. O Tendal das Letras………………………………………………………...Páx. 28
Museo Fortaleza San Paio de Narla
ÍNDICE
Introdución:……………………………………………………………… Páx. 17
Obxectivos:……………………………………………………………......Páx. 17
Exposición:…………………………………………………………...…...Páx. 18
3.1. Historia da lingua galega:……………………………………………Páx. 18
3.1.1. Orixe da lingua galega:…………………………………………Páx. 18
3.1.2. A época de esplendor do galego:…………………………...…..Páx. 19
3.1.3. Os séculos escuros:……………………………………………..Páx. 19
cursores ao Rexurdimento:…………………...……….Páx. 20
3.1.5. O galego na época franquista:…………………………………Páx. 22
3.1.6. O galego na actualidade:………………………………………Páx. 23
3.2. Historia do Día das Letras Galegas:…………………...…………..…Páx. 23
3.3. Lois Pereiro:…………………………………………………….....…Páx. 24
4. Instrumentación necesaria:…………………………………. ……..……….Páx. 26
5. Temporalización:………………….…………………………………...…...Páx. 27
6. O Tendal das Letras………………………………………………………...Páx. 28
Museo Fortaleza San Paio de Narla
137
Introdución:……………………………………………………………… Páx. 17
Obxectivos:……………………………………………………………......Páx. 17
Exposición:…………………………………………………………...…...Páx. 18
3.1. Historia da lingua galega:……………………………………………Páx. 18
3.1.1. Orixe da lingua galega:…………………………………………Páx. 18
3.1.2. A época de esplendor do galego:…………………………...…..Páx. 19
3.1.3. Os séculos escuros:……………………………………………..Páx. 19
cursores ao Rexurdimento:…………………...……….Páx. 20
3.1.5. O galego na época franquista:…………………………………Páx. 22
3.1.6. O galego na actualidade:………………………………………Páx. 23
..…………..…Páx. 23
3.3. Lois Pereiro:…………………………………………………….....…Páx. 24
4. Instrumentación necesaria:…………………………………. ……..……….Páx. 26
5. Temporalización:………………….…………………………………...…...Páx. 27
6. O Tendal das Letras………………………………………………………...Páx. 28
1. INTRODUCIÓN
O presente proxecto pretende ser un percorrido pola historia da lingua galega, así
como unha conmemoración especial ao Día das Letras Galegas, facendo un percorrido por
todos os escritores aos que lles foi dedicado este día e, en especial, ao
2011: Lois Pereiro.
2. OBXECTIVOS:
• Dar a coñecer de forma resumida a historia da lingua galega.
• Dar a coñecer a historia da conmemoración do Día das Letras Galegas.
• Realizar un breve percorrido polos escritos dos autores homenaxeados no D
Galegas dende o ano 1963.
• Coñecer aqueles aspectos biográficos de Lois Pereiro que marcaron a súa obra literaria.
• Coñecer a traxectoria e importancia literaria de Lois Pereiro.
• Recitar pequenos fragmentos da poesía de Lois Pereiro.
3. EXPOSICIÓN
Museo Fortaleza San Paio de Narla
O presente proxecto pretende ser un percorrido pola historia da lingua galega, así
como unha conmemoración especial ao Día das Letras Galegas, facendo un percorrido por
todos os escritores aos que lles foi dedicado este día e, en especial, ao homenaxeado no ano
Dar a coñecer de forma resumida a historia da lingua galega.
Dar a coñecer a historia da conmemoración do Día das Letras Galegas.
Realizar un breve percorrido polos escritos dos autores homenaxeados no D
Coñecer aqueles aspectos biográficos de Lois Pereiro que marcaron a súa obra literaria.
Coñecer a traxectoria e importancia literaria de Lois Pereiro.
Recitar pequenos fragmentos da poesía de Lois Pereiro.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
138
O presente proxecto pretende ser un percorrido pola historia da lingua galega, así
como unha conmemoración especial ao Día das Letras Galegas, facendo un percorrido por
homenaxeado no ano
Realizar un breve percorrido polos escritos dos autores homenaxeados no Día das Letras
Coñecer aqueles aspectos biográficos de Lois Pereiro que marcaron a súa obra literaria.
3.1. HISTORIA DA LINGUA GALEGA
3.1.1. Orixe da lingua galega
A lingua galega é unha lingua romance, produto da evolución do latín implantado
polos romanos no noroeste da Península Ibérica, pero por este territorio pasan tamén outros
pobos que farán tamén as súas contribución á lingua galega; como é o caso de xermanos ou
os árabes.
O documento literario máis antigo en lingua galega, dos coñecidos na actualidade, é
a cantiga satírica "Ora faz ost'o senhor de Navarra" de Joam Soares de Pavia, escrita
o ano 1200.
pois en Proenç’est’elnon lh’an medo de pico nen de marrra
mais, se Deus traj’o senhor de ben mi cuid’eu que a cunca lhis varra.
Quand’el
Museo Fortaleza San Paio de Narla
3.1. HISTORIA DA LINGUA GALEGA
3.1.1. Orixe da lingua galega
A lingua galega é unha lingua romance, produto da evolución do latín implantado
polos romanos no noroeste da Península Ibérica, pero por este territorio pasan tamén outros
n tamén as súas contribución á lingua galega; como é o caso de xermanos ou
O documento literario máis antigo en lingua galega, dos coñecidos na actualidade, é
a cantiga satírica "Ora faz ost'o senhor de Navarra" de Joam Soares de Pavia, escrita
Ora faz ost’o senhor de Navarra, pois en Proenç’est’el-Rei d’Aragon;
non lh’an medo de pico nen de marrra Tarraçona, pero vezinhos son; nen an medo de lhis poer boçon
e riir-s’an muit’Endurra e Darra; mais, se Deus traj’o senhor de Monçon ben mi cuid’eu que a cunca lhis varra.
Se lh’o bon Rei varrê-la escudela que de Pamplona oístes nomear, mal ficará aquest’outr’en Todela, que al non á a que olhos alçar: ca verrá i o bon Rei sejornar e destruir atá burgo d’Estela: e veredes Navarros lazerar
e o senhor que os todos caudela.
Quand’el-Rei sal de Todela, estrëa ele sa ost’e todo seu poder;
Museo Fortaleza San Paio de Narla
139
A lingua galega é unha lingua romance, produto da evolución do latín implantado
polos romanos no noroeste da Península Ibérica, pero por este territorio pasan tamén outros
n tamén as súas contribución á lingua galega; como é o caso de xermanos ou
O documento literario máis antigo en lingua galega, dos coñecidos na actualidade, é
a cantiga satírica "Ora faz ost'o senhor de Navarra" de Joam Soares de Pavia, escrita contra
guardaque o non filhe a luz en terra
Mesmo desta época, comezos de século XIII, atópanse outros documentos non
literarios como a Noticia de Torto(1211) e o Testamento de Alfonso II de Portugal (1214).
3.1.2. A época de esplendor do galego.
Ata este momento, a lingua galega quedaba relegada ao uso oral, mentres que o
latín era a lingua de prestixio utilizada na escrita. Sen embargo, o amplo uso do galego no
ámbito oral comeza a facer presión no ámbito escrito e a lingua galega c
lingua de prestixio da lírica e todos os poetas comezan a escribir en galego
século XIV. Destaca, de este modo, unha abundante produción lírica en galego
as cantigas de amigo, as cantigas de amor e as cantigas de e
de Santa María do rei de Castela Alfonso X O Sabio. Este esplendor da lírica galego
portuguesa esténdese ata o fin da Idade Media.
3.1.3. Os Séculos Escuros
Trala Idade Media comeza unha época de decadencia para a lingua ga
alonga ata o século XVIII, coñecida como Séculos Escuros. Esta época ven marcada pola
presenza dunha nobreza estranxeira que utiliza o castelán, pola ausencia dunha burguesía
galega que loite pola súa nación, pola perda de autonomía da Igrexa g
concepto de Estado Nacional que reivindica a necesidade de normalización lingüística
como un factor de cohesión da nova estrutura política.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
ben sofren i de trabalh’e de pëa, ca van a furt’e tornan-s’en correr;
guarda-s’el-Rei, comde de bon saber, que o non filhe a luz en terra alhëa,
e onde sal, i s’ar torn’a jazer ao jantar ou se on aa cëa.
Mesmo desta época, comezos de século XIII, atópanse outros documentos non
literarios como a Noticia de Torto(1211) e o Testamento de Alfonso II de Portugal (1214).
or do galego.
Ata este momento, a lingua galega quedaba relegada ao uso oral, mentres que o
latín era a lingua de prestixio utilizada na escrita. Sen embargo, o amplo uso do galego no
ámbito oral comeza a facer presión no ámbito escrito e a lingua galega c
lingua de prestixio da lírica e todos os poetas comezan a escribir en galego
século XIV. Destaca, de este modo, unha abundante produción lírica en galego
as cantigas de amigo, as cantigas de amor e as cantigas de escarnio e maldicir e as cantigas
de Santa María do rei de Castela Alfonso X O Sabio. Este esplendor da lírica galego
portuguesa esténdese ata o fin da Idade Media.
Trala Idade Media comeza unha época de decadencia para a lingua ga
alonga ata o século XVIII, coñecida como Séculos Escuros. Esta época ven marcada pola
presenza dunha nobreza estranxeira que utiliza o castelán, pola ausencia dunha burguesía
galega que loite pola súa nación, pola perda de autonomía da Igrexa g
concepto de Estado Nacional que reivindica a necesidade de normalización lingüística
como un factor de cohesión da nova estrutura política.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
140
Mesmo desta época, comezos de século XIII, atópanse outros documentos non
literarios como a Noticia de Torto(1211) e o Testamento de Alfonso II de Portugal (1214).
Ata este momento, a lingua galega quedaba relegada ao uso oral, mentres que o
latín era a lingua de prestixio utilizada na escrita. Sen embargo, o amplo uso do galego no
ámbito oral comeza a facer presión no ámbito escrito e a lingua galega convértese así na
lingua de prestixio da lírica e todos os poetas comezan a escribir en galego- portugués no
século XIV. Destaca, de este modo, unha abundante produción lírica en galego-portugués:
scarnio e maldicir e as cantigas
de Santa María do rei de Castela Alfonso X O Sabio. Este esplendor da lírica galego-
Trala Idade Media comeza unha época de decadencia para a lingua galega que se
alonga ata o século XVIII, coñecida como Séculos Escuros. Esta época ven marcada pola
presenza dunha nobreza estranxeira que utiliza o castelán, pola ausencia dunha burguesía
galega que loite pola súa nación, pola perda de autonomía da Igrexa galega e polo novo
concepto de Estado Nacional que reivindica a necesidade de normalización lingüística
Durante este período, que abrangue tres séculos, a lingua galega mantense
totalmente allea á produción escrita e as súas letras non coñecen movementos tan
importantes como o Renacemento ou o Barroco. De tal forma que esta época escura na
literatura galega contrasta cos famosos
ao longo deste Séculos Escuros sobrevive a lírica popular (cantigas de berce, adiviñanzas,
lendas, contos, etc.) que se transmitía oralmente e que chegou ata os nosos días.
3.1.4. Dos Precursores ao Rexurdimento
No século XVIII destacan as figuras do Padre Frei Martín Sarmiento, que defende
o uso do galego no Ensino, na Igrexa e na Administración, o Padre Feijoo que comeza
unha labor lexicográfica en lingua galega e o Padre Sobreira que m
Feijoo.
Estes son os inicios do chamado Rexurdimento que ten lugar no século XIX e que
fai referencia a un movemento que impulsou o renacemento da nosa cultura e da nosa
lingua.
Na primeira metade do século aparecen xa os primeiros
que serán escritos propagandísticos pero o punto de inflexión será o ano 1846, no que se
produce unha revolta contra o poder central, coñecido como o levantamento de Solís, que
tivo como consecuencias o fusilamento de un grupo de
Os Mártires de Carral e a partir deste intre esperta xa unha conciencia lingüística.
Posteriormente no ano 1853 publícase
constitúe o primeiro libro da literatura galega contemporánea. En 1861 celébranse os
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Durante este período, que abrangue tres séculos, a lingua galega mantense
totalmente allea á produción escrita e as súas letras non coñecen movementos tan
importantes como o Renacemento ou o Barroco. De tal forma que esta época escura na
contrasta cos famosos Siglos de Oro da literatura española. Sen embargo,
ao longo deste Séculos Escuros sobrevive a lírica popular (cantigas de berce, adiviñanzas,
lendas, contos, etc.) que se transmitía oralmente e que chegou ata os nosos días.
cursores ao Rexurdimento
No século XVIII destacan as figuras do Padre Frei Martín Sarmiento, que defende
o uso do galego no Ensino, na Igrexa e na Administración, o Padre Feijoo que comeza
unha labor lexicográfica en lingua galega e o Padre Sobreira que manterá a labor do Padre
Estes son os inicios do chamado Rexurdimento que ten lugar no século XIX e que
fai referencia a un movemento que impulsou o renacemento da nosa cultura e da nosa
Na primeira metade do século aparecen xa os primeiros escritos en lingua galega
que serán escritos propagandísticos pero o punto de inflexión será o ano 1846, no que se
produce unha revolta contra o poder central, coñecido como o levantamento de Solís, que
tivo como consecuencias o fusilamento de un grupo de rebeldes que serán coñecidos como
Os Mártires de Carral e a partir deste intre esperta xa unha conciencia lingüística.
Posteriormente no ano 1853 publícase A gaita gallega de Xoán Manuel Pintos que
constitúe o primeiro libro da literatura galega contemporánea. En 1861 celébranse os
Museo Fortaleza San Paio de Narla
141
Durante este período, que abrangue tres séculos, a lingua galega mantense
totalmente allea á produción escrita e as súas letras non coñecen movementos tan
importantes como o Renacemento ou o Barroco. De tal forma que esta época escura na
da literatura española. Sen embargo,
ao longo deste Séculos Escuros sobrevive a lírica popular (cantigas de berce, adiviñanzas,
lendas, contos, etc.) que se transmitía oralmente e que chegou ata os nosos días.
No século XVIII destacan as figuras do Padre Frei Martín Sarmiento, que defende
o uso do galego no Ensino, na Igrexa e na Administración, o Padre Feijoo que comeza
anterá a labor do Padre
Estes son os inicios do chamado Rexurdimento que ten lugar no século XIX e que
fai referencia a un movemento que impulsou o renacemento da nosa cultura e da nosa
escritos en lingua galega
que serán escritos propagandísticos pero o punto de inflexión será o ano 1846, no que se
produce unha revolta contra o poder central, coñecido como o levantamento de Solís, que
rebeldes que serán coñecidos como
Os Mártires de Carral e a partir deste intre esperta xa unha conciencia lingüística.
de Xoán Manuel Pintos que
constitúe o primeiro libro da literatura galega contemporánea. En 1861 celébranse os
primeiros Xogos Frorais de Galicia onde só unha das composición premiadas estaba en
galego A Galicia de Francisco Añón.
No ano 1863 publícase
integramente en galego por Rosalía de Castro e con ela inaugúrase o Rexurdimento pleno e
a partir deste momento publícanse moitas obras en lingua galega e aparecen xornais tamén
en galego e xa deica finais do s
galega e en 1905 fúndase a Real Academia Galega.
Xa na segunda década do século XX, aparecen as Irmandades da Fala, creadas para
a defensa, dignificación e cultivo da lingua galega, que promoveron
dicionarios, gramáticas e outros estudos, ademais de reivindicar a presenza do galego na
Administración e no Ensino.
Neste momento aparece a revista Nós, da man de Vicente Risco, Otero Pedrayo e
Florentino Cuevillas, que conforman o coñeci
cunha ampla formación intelectual, pretenden eliminar o lastre folclorista da cultura galega
mediante a súa actualización, normalización e universalización, poñéndose en contacto e
colaborando con autores estranxeiros.
correntes europeas e ten lugar unha importante produción artística en tódolos xéneros, con
figuras como Manuel Antonio, Amado Carballo e o sempre recordado Castelao.
En 1931 créase o Partido Galeguis
Autonomía de Galicia, no que a lingua galega adquire por vez primeira o recoñecemento
de "idioma oficial de Galicia". Sen embargo este logro non chegou a ter aplicación na
práctica por mor do estoupido da Guerra
para as linguas minoritarias do Estado español.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
primeiros Xogos Frorais de Galicia onde só unha das composición premiadas estaba en
de Francisco Añón.
No ano 1863 publícase Cantares Gallegos que é a primeira obra escrita
integramente en galego por Rosalía de Castro e con ela inaugúrase o Rexurdimento pleno e
a partir deste momento publícanse moitas obras en lingua galega e aparecen xornais tamén
en galego e xa deica finais do século comezan a aparecer as primeiras gramáticas de lingua
galega e en 1905 fúndase a Real Academia Galega.
Xa na segunda década do século XX, aparecen as Irmandades da Fala, creadas para
a defensa, dignificación e cultivo da lingua galega, que promoveron
dicionarios, gramáticas e outros estudos, ademais de reivindicar a presenza do galego na
Administración e no Ensino.
Neste momento aparece a revista Nós, da man de Vicente Risco, Otero Pedrayo e
Florentino Cuevillas, que conforman o coñecido "Grupo Nós". Os membros de "Nós",
cunha ampla formación intelectual, pretenden eliminar o lastre folclorista da cultura galega
mediante a súa actualización, normalización e universalización, poñéndose en contacto e
colaborando con autores estranxeiros. Deste xeito, a literatura galega entra en contacto cas
correntes europeas e ten lugar unha importante produción artística en tódolos xéneros, con
figuras como Manuel Antonio, Amado Carballo e o sempre recordado Castelao.
En 1931 créase o Partido Galeguista, que consegue a aprobación do Estatuto de
Autonomía de Galicia, no que a lingua galega adquire por vez primeira o recoñecemento
de "idioma oficial de Galicia". Sen embargo este logro non chegou a ter aplicación na
práctica por mor do estoupido da Guerra Civil, que supuxo o principio da máis crúa etapa
para as linguas minoritarias do Estado español.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
142
primeiros Xogos Frorais de Galicia onde só unha das composición premiadas estaba en
que é a primeira obra escrita
integramente en galego por Rosalía de Castro e con ela inaugúrase o Rexurdimento pleno e
a partir deste momento publícanse moitas obras en lingua galega e aparecen xornais tamén
éculo comezan a aparecer as primeiras gramáticas de lingua
Xa na segunda década do século XX, aparecen as Irmandades da Fala, creadas para
a defensa, dignificación e cultivo da lingua galega, que promoveron a elaboración de
dicionarios, gramáticas e outros estudos, ademais de reivindicar a presenza do galego na
Neste momento aparece a revista Nós, da man de Vicente Risco, Otero Pedrayo e
Os membros de "Nós",
cunha ampla formación intelectual, pretenden eliminar o lastre folclorista da cultura galega
mediante a súa actualización, normalización e universalización, poñéndose en contacto e
Deste xeito, a literatura galega entra en contacto cas
correntes europeas e ten lugar unha importante produción artística en tódolos xéneros, con
figuras como Manuel Antonio, Amado Carballo e o sempre recordado Castelao.
ta, que consegue a aprobación do Estatuto de
Autonomía de Galicia, no que a lingua galega adquire por vez primeira o recoñecemento
de "idioma oficial de Galicia". Sen embargo este logro non chegou a ter aplicación na
Civil, que supuxo o principio da máis crúa etapa
3.1.5. O galego na época franquista
O franquismo provocou a desaparición do galego da escena pública, do ensino e de
todas as actividades socioeconómicas. Moitos esc
foran os encargados de manter viva a lingua e a cultura galegas, víronse obrigados ao
exilio e a produción galega emigrou con eles.
Pouco a pouco, no ámbito cultural o galego comezou a manifestarse de novo e a
creación da editorial Galaxia no ano 1950, promovida por Otero Pedrayo e Ramón Piñeiro,
entre outros, será clave na recuperación do uso escrito da nosa lingua; xa que esta editorial
publicará diferentes revistas como a de Economía de Galicia, Atlántida ou Grial.
A partir dos anos 60 prodúcese un cambio económico e social e a censura
modérase, de forma que xa se permiten certas publicacións, amplíase o mundo editorial,
conmemórase o Días das Letras Galegas, a Universidade crea a Cátedra de Lingua e
Literatura Galegas e incluso se crean asociacións culturais en defensa do galego: O Facho,
O Gaio, a Asociación Cultural de Vigo…
Nesta época destacan autores como Carballo Calero, Álvaro Cunqueiro, Anxel
Fole, Blanco Amor, Méndez Ferrín ou Carlos Casares.
3.1.7. O galego na actualidade
Ca instauración da democracia, Galicia convértese en Comunidade Autónoma,
tendo como linguas oficiais o galego e o castelán. De xeito paralelo instáurase tamén unha
lexislación reguladora dos usos do idioma. O Instituto da Lingua Galega e a Real
Academia Galega propoñen en 1982 as Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma
Museo Fortaleza San Paio de Narla
O galego na época franquista
O franquismo provocou a desaparición do galego da escena pública, do ensino e de
todas as actividades socioeconómicas. Moitos escritores galegos, que ata aquel momento
foran os encargados de manter viva a lingua e a cultura galegas, víronse obrigados ao
exilio e a produción galega emigrou con eles.
Pouco a pouco, no ámbito cultural o galego comezou a manifestarse de novo e a
n da editorial Galaxia no ano 1950, promovida por Otero Pedrayo e Ramón Piñeiro,
entre outros, será clave na recuperación do uso escrito da nosa lingua; xa que esta editorial
publicará diferentes revistas como a de Economía de Galicia, Atlántida ou Grial.
A partir dos anos 60 prodúcese un cambio económico e social e a censura
modérase, de forma que xa se permiten certas publicacións, amplíase o mundo editorial,
conmemórase o Días das Letras Galegas, a Universidade crea a Cátedra de Lingua e
as e incluso se crean asociacións culturais en defensa do galego: O Facho,
O Gaio, a Asociación Cultural de Vigo…
Nesta época destacan autores como Carballo Calero, Álvaro Cunqueiro, Anxel
Fole, Blanco Amor, Méndez Ferrín ou Carlos Casares.
Ca instauración da democracia, Galicia convértese en Comunidade Autónoma,
tendo como linguas oficiais o galego e o castelán. De xeito paralelo instáurase tamén unha
lexislación reguladora dos usos do idioma. O Instituto da Lingua Galega e a Real
Academia Galega propoñen en 1982 as Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma
Museo Fortaleza San Paio de Narla
143
O franquismo provocou a desaparición do galego da escena pública, do ensino e de
ritores galegos, que ata aquel momento
foran os encargados de manter viva a lingua e a cultura galegas, víronse obrigados ao
Pouco a pouco, no ámbito cultural o galego comezou a manifestarse de novo e a
n da editorial Galaxia no ano 1950, promovida por Otero Pedrayo e Ramón Piñeiro,
entre outros, será clave na recuperación do uso escrito da nosa lingua; xa que esta editorial
publicará diferentes revistas como a de Economía de Galicia, Atlántida ou Grial.
A partir dos anos 60 prodúcese un cambio económico e social e a censura
modérase, de forma que xa se permiten certas publicacións, amplíase o mundo editorial,
conmemórase o Días das Letras Galegas, a Universidade crea a Cátedra de Lingua e
as e incluso se crean asociacións culturais en defensa do galego: O Facho,
Nesta época destacan autores como Carballo Calero, Álvaro Cunqueiro, Anxel
Ca instauración da democracia, Galicia convértese en Comunidade Autónoma,
tendo como linguas oficiais o galego e o castelán. De xeito paralelo instáurase tamén unha
lexislación reguladora dos usos do idioma. O Instituto da Lingua Galega e a Real
Academia Galega propoñen en 1982 as Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma
galego, que acadan así o carácter de oficiais coa promulgación da Lei de Normalización
Lingüística no ano 1983.
A literatura galega contemporánea volve a brillar, tras anos d
de moitos autores galegos son traducidas a varios idiomas, como é o caso de Manuel Rivas
ou Suso de Toro.
3.2. HISTORIA DO DÍA DAS LETRAS GALEGAS
Cada 17 de maio, dende 1963, celébrase o Día das Letras Galegas, día no que
Galicia honra á súa lingua, aos seus escritores e ás súas letras. A iniciativa da
conmemoración do Día das Letras Galegas nace de tres académicos: Manuel Gómez
Román, Xesús Ferro Couselo e Francisco Fernández del Hierro, que o día 20 de marzo de
1963 propuxeron na Real Academia Galega declarar o 17 de maio de cada ano o Día das
Letras Galegas para “recolle
de se celebrar o centenario da publicación dos Cantares Gallegos de Rosalía de Castro xa
que estimaban que o libro de Rosalía foi a primeira obra maestra coa que contou a
literatura galega contemporánea e un fito decisivo na historia da renacencia cultural de
Galicia”. Os académicos propuxeron ese día porque, non coñecendo o día exacto da
publicación da obra de Rosalía, escolleron a data na que a autora llo dedicou a Fernán
Caballero.
3.3. LOIS PEREIRO
Lois Pereiro, homenaxeado deste ano, nace en Monforte de Lemos en 1958,
que con tan só 17 anos marcha a Madrid para cursar estudos de Ciencias Políticas e
Museo Fortaleza San Paio de Narla
galego, que acadan así o carácter de oficiais coa promulgación da Lei de Normalización
A literatura galega contemporánea volve a brillar, tras anos de represión e as obras
de moitos autores galegos son traducidas a varios idiomas, como é o caso de Manuel Rivas
HISTORIA DO DÍA DAS LETRAS GALEGAS
Cada 17 de maio, dende 1963, celébrase o Día das Letras Galegas, día no que
Galicia honra á súa lingua, aos seus escritores e ás súas letras. A iniciativa da
conmemoración do Día das Letras Galegas nace de tres académicos: Manuel Gómez
ouselo e Francisco Fernández del Hierro, que o día 20 de marzo de
1963 propuxeron na Real Academia Galega declarar o 17 de maio de cada ano o Día das
“recolle-lo latexo material da actividade intelectual galega co motivo
r o centenario da publicación dos Cantares Gallegos de Rosalía de Castro xa
que estimaban que o libro de Rosalía foi a primeira obra maestra coa que contou a
literatura galega contemporánea e un fito decisivo na historia da renacencia cultural de
Os académicos propuxeron ese día porque, non coñecendo o día exacto da
publicación da obra de Rosalía, escolleron a data na que a autora llo dedicou a Fernán
Lois Pereiro, homenaxeado deste ano, nace en Monforte de Lemos en 1958,
que con tan só 17 anos marcha a Madrid para cursar estudos de Ciencias Políticas e
Museo Fortaleza San Paio de Narla
144
galego, que acadan así o carácter de oficiais coa promulgación da Lei de Normalización
e represión e as obras
de moitos autores galegos son traducidas a varios idiomas, como é o caso de Manuel Rivas
Cada 17 de maio, dende 1963, celébrase o Día das Letras Galegas, día no que
Galicia honra á súa lingua, aos seus escritores e ás súas letras. A iniciativa da
conmemoración do Día das Letras Galegas nace de tres académicos: Manuel Gómez
ouselo e Francisco Fernández del Hierro, que o día 20 de marzo de
1963 propuxeron na Real Academia Galega declarar o 17 de maio de cada ano o Día das
lo latexo material da actividade intelectual galega co motivo
r o centenario da publicación dos Cantares Gallegos de Rosalía de Castro xa
que estimaban que o libro de Rosalía foi a primeira obra maestra coa que contou a
literatura galega contemporánea e un fito decisivo na historia da renacencia cultural de
Os académicos propuxeron ese día porque, non coñecendo o día exacto da
publicación da obra de Rosalía, escolleron a data na que a autora llo dedicou a Fernán
Lois Pereiro, homenaxeado deste ano, nace en Monforte de Lemos en 1958, aínda
que con tan só 17 anos marcha a Madrid para cursar estudos de Ciencias Políticas e
Socioloxía, aínda que posteriormente, tras un breve período no que volve a Galicia para
traballar na empresa familiar, regresa a Madrid para centrase no aprendizaxe de
Será precisamente na capital de España onde comece a súa traxectoria literaria, na
revista experimental Loia, na que colabora xunto a outros galegos universitarios como
Antón Patiño, Manuel Rivas e seu propio irmán Xosé Manuel Pereiro.
De regreso a Galicia, arredor dos anos 80, instálase na Coruña e comeza a colaborar
na revista La Naval, Trilateral
forma parte do Grupo de Amor e Desamor, con outros escritores como Pilar Pallarés,
Manuel Rivas, Francisco Salinas, Fermín Bouza, etc.; que publicaron dúas antoloxías
colectivas co mesmo nome:
Posteriormente, no ano 1987, tamén foi incluído noutra antoloxía
modernidad, na que aparecían Pedro Casariego, Felipe Benítez ou Luis Alberto de Cuenca.
Finalmente, tras colaborar en diferentes revistas e en anto
1992 cando publique a primeira das súas dúas únicas obras publicadas en vida:
1981/1991. Tres anos máis tarde publica
Xa no ano 1996, o día 24 de maio, Lois Pereiro, enfermo de
a causa dunha insuficiencia hepática por un envelenamento de aceite de colza
desnaturalizado. Sen embargo, a súa poesía seguirá dando de que falar e en 1997 publícase
a obra póstuma Poemas para unha Loia
monfortino, moitos deles publicados na revista Loia, e o ensaio “Modesta proposición para
renunciar a facer xirar a rida hidráulica dunha cíclica historia universal da infamia”, dado a
coñecer na revista Luzes de Galicia, onde tamén se publ
inconclusa Náufragos do Paradiso
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Socioloxía, aínda que posteriormente, tras un breve período no que volve a Galicia para
traballar na empresa familiar, regresa a Madrid para centrase no aprendizaxe de
Será precisamente na capital de España onde comece a súa traxectoria literaria, na
revista experimental Loia, na que colabora xunto a outros galegos universitarios como
Antón Patiño, Manuel Rivas e seu propio irmán Xosé Manuel Pereiro.
a Galicia, arredor dos anos 80, instálase na Coruña e comeza a colaborar
Trilateral e Luzes de Galicia con outros contemporáneos e tamén
forma parte do Grupo de Amor e Desamor, con outros escritores como Pilar Pallarés,
Manuel Rivas, Francisco Salinas, Fermín Bouza, etc.; que publicaron dúas antoloxías
colectivas co mesmo nome: De amor e desamor I (1984) e De amor e desamor II
Posteriormente, no ano 1987, tamén foi incluído noutra antoloxía
, na que aparecían Pedro Casariego, Felipe Benítez ou Luis Alberto de Cuenca.
Finalmente, tras colaborar en diferentes revistas e en antoloxías colectivas, será en
1992 cando publique a primeira das súas dúas únicas obras publicadas en vida:
. Tres anos máis tarde publica Poesía última de amor e enfermidade
Xa no ano 1996, o día 24 de maio, Lois Pereiro, enfermo de sida, falece na Coruña
a causa dunha insuficiencia hepática por un envelenamento de aceite de colza
desnaturalizado. Sen embargo, a súa poesía seguirá dando de que falar e en 1997 publícase
Poemas para unha Loia que recolle os primeiros poe
monfortino, moitos deles publicados na revista Loia, e o ensaio “Modesta proposición para
renunciar a facer xirar a rida hidráulica dunha cíclica historia universal da infamia”, dado a
coñecer na revista Luzes de Galicia, onde tamén se publicaron oito capítulos da súa novela
Náufragos do Paradiso.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
145
Socioloxía, aínda que posteriormente, tras un breve período no que volve a Galicia para
traballar na empresa familiar, regresa a Madrid para centrase no aprendizaxe de idiomas.
Será precisamente na capital de España onde comece a súa traxectoria literaria, na
revista experimental Loia, na que colabora xunto a outros galegos universitarios como
a Galicia, arredor dos anos 80, instálase na Coruña e comeza a colaborar
con outros contemporáneos e tamén
forma parte do Grupo de Amor e Desamor, con outros escritores como Pilar Pallarés,
Manuel Rivas, Francisco Salinas, Fermín Bouza, etc.; que publicaron dúas antoloxías
De amor e desamor II (1985).
Posteriormente, no ano 1987, tamén foi incluído noutra antoloxía Después de la
, na que aparecían Pedro Casariego, Felipe Benítez ou Luis Alberto de Cuenca.
loxías colectivas, será en
1992 cando publique a primeira das súas dúas únicas obras publicadas en vida: Poemas
Poesía última de amor e enfermidade (1995).
sida, falece na Coruña
a causa dunha insuficiencia hepática por un envelenamento de aceite de colza
desnaturalizado. Sen embargo, a súa poesía seguirá dando de que falar e en 1997 publícase
que recolle os primeiros poemas do escritor
monfortino, moitos deles publicados na revista Loia, e o ensaio “Modesta proposición para
renunciar a facer xirar a rida hidráulica dunha cíclica historia universal da infamia”, dado a
icaron oito capítulos da súa novela
Durante moitos anos, reivindicouse a dedicación do Día das Letras Galegas a este
poeta monfortino e foi finalmente o 26 de xuño de 2010 cando a Real Academia Galega
publicou a súa decisión de homenaxealo no ano 2011. A Academia apreciou na obra de
Lois Pereiro: “evidentes pegadas expresionistas, referencias á literatura xermánica e certas
influencias da contracultura (…) unha imaxe e unha estética que fixeron del un autor de
culto. Cartografiou como ninguén o labirinto do mundo contemporáneo conciliando para
tal fin o individualismo escéptico ca tradición demoledora do expresionismo europeo.”
O seu amigo, Manuel Rivas, e membro da Real Academia Galega recoñeceu que:
“dedicarlle a Lois Pereiro o Día das Letras Galegas 2011 foi unha decisión valente da
Academia, porque é un autor de culto, pero en canto se difunda a súa obra será un autor
moi popular” “é un mito contemporáneo. A súa obra é vangardista, universal e tamén
dramática, pero con moito alento. Lois Pereiro invoca aos bos espíritos, as marabillas, a
rebeldía e a xenerosidade”.
Finalmente, como exemplo da súa crúa poesía, mostrase un parágrafo dun dos seus
poemas que se atopa como epitafio gravado en pedra na súa tumba de Santa Cris
Viso: “Cuspídeme enriba cando pasedes por diante do lugar onde eu repouse, enviándome
unha húmida mensaxe de vida e de furia necesaria”
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Durante moitos anos, reivindicouse a dedicación do Día das Letras Galegas a este
poeta monfortino e foi finalmente o 26 de xuño de 2010 cando a Real Academia Galega
ión de homenaxealo no ano 2011. A Academia apreciou na obra de
Lois Pereiro: “evidentes pegadas expresionistas, referencias á literatura xermánica e certas
influencias da contracultura (…) unha imaxe e unha estética que fixeron del un autor de
grafiou como ninguén o labirinto do mundo contemporáneo conciliando para
tal fin o individualismo escéptico ca tradición demoledora do expresionismo europeo.”
O seu amigo, Manuel Rivas, e membro da Real Academia Galega recoñeceu que:
reiro o Día das Letras Galegas 2011 foi unha decisión valente da
Academia, porque é un autor de culto, pero en canto se difunda a súa obra será un autor
“é un mito contemporáneo. A súa obra é vangardista, universal e tamén
moito alento. Lois Pereiro invoca aos bos espíritos, as marabillas, a
Finalmente, como exemplo da súa crúa poesía, mostrase un parágrafo dun dos seus
poemas que se atopa como epitafio gravado en pedra na súa tumba de Santa Cris
“Cuspídeme enriba cando pasedes por diante do lugar onde eu repouse, enviándome
unha húmida mensaxe de vida e de furia necesaria”
Museo Fortaleza San Paio de Narla
146
Durante moitos anos, reivindicouse a dedicación do Día das Letras Galegas a este
poeta monfortino e foi finalmente o 26 de xuño de 2010 cando a Real Academia Galega
ión de homenaxealo no ano 2011. A Academia apreciou na obra de
Lois Pereiro: “evidentes pegadas expresionistas, referencias á literatura xermánica e certas
influencias da contracultura (…) unha imaxe e unha estética que fixeron del un autor de
grafiou como ninguén o labirinto do mundo contemporáneo conciliando para
tal fin o individualismo escéptico ca tradición demoledora do expresionismo europeo.”
O seu amigo, Manuel Rivas, e membro da Real Academia Galega recoñeceu que:
reiro o Día das Letras Galegas 2011 foi unha decisión valente da
Academia, porque é un autor de culto, pero en canto se difunda a súa obra será un autor
“é un mito contemporáneo. A súa obra é vangardista, universal e tamén
moito alento. Lois Pereiro invoca aos bos espíritos, as marabillas, a
Finalmente, como exemplo da súa crúa poesía, mostrase un parágrafo dun dos seus
poemas que se atopa como epitafio gravado en pedra na súa tumba de Santa Cristina do
“Cuspídeme enriba cando pasedes por diante do lugar onde eu repouse, enviándome
INSTRUMENTACIÓN NECESARIA
Para levar a cabo este proxecto será necesario un instrumental mínimo que se
describe a continuación:
• Impresión e plastificación das fichas presentes nos anexos con motivo da súa exposición ao
público.
• 20 metro de cordel e 50 pinzas para colocar as fichas presentes nos anexos.
• Ordenador con proxector e pantalla para reproducir o Power
4. TEMPORALIZACIÓN
O presente proxecto levarase a cabo na Rede Museística Provincial de Lugo nas
seguintes datas:
• Día 15 de maio de 2011 no Museo Provincial do Mar (San Cibrao).
• Día 17 de maio de 2011 no Museo Etnográfico San
• Día 21 de maio de 2011 no Pazo de Tor (Monforte de Lemos).
A duración aproximada para a exposición oral do proxecto, acompañada da
proxección do documento en Power Point, será de 30 minutos. Sen embargo contémplase
propoñer outros 30 minutos para a lectura de poemas de Lois Pereiro e para a quenda de
preguntas e debate sobre o tema. Finalmente tamén se propón a contemplación das fichas
de cada un dos escritores que foron homenaxeados no Día das Letras Galegas.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
INSTRUMENTACIÓN NECESARIA
Para levar a cabo este proxecto será necesario un instrumental mínimo que se
Impresión e plastificación das fichas presentes nos anexos con motivo da súa exposición ao
20 metro de cordel e 50 pinzas para colocar as fichas presentes nos anexos.
Ordenador con proxector e pantalla para reproducir o Power Point que se atopa nos anexos.
O presente proxecto levarase a cabo na Rede Museística Provincial de Lugo nas
Día 15 de maio de 2011 no Museo Provincial do Mar (San Cibrao).
Día 17 de maio de 2011 no Museo Etnográfico San Paio de Narla (Friol).
Día 21 de maio de 2011 no Pazo de Tor (Monforte de Lemos).
A duración aproximada para a exposición oral do proxecto, acompañada da
proxección do documento en Power Point, será de 30 minutos. Sen embargo contémplase
minutos para a lectura de poemas de Lois Pereiro e para a quenda de
preguntas e debate sobre o tema. Finalmente tamén se propón a contemplación das fichas
de cada un dos escritores que foron homenaxeados no Día das Letras Galegas.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
147
Para levar a cabo este proxecto será necesario un instrumental mínimo que se
Impresión e plastificación das fichas presentes nos anexos con motivo da súa exposición ao
20 metro de cordel e 50 pinzas para colocar as fichas presentes nos anexos.
Point que se atopa nos anexos.
O presente proxecto levarase a cabo na Rede Museística Provincial de Lugo nas
Paio de Narla (Friol).
A duración aproximada para a exposición oral do proxecto, acompañada da
proxección do documento en Power Point, será de 30 minutos. Sen embargo contémplase
minutos para a lectura de poemas de Lois Pereiro e para a quenda de
preguntas e debate sobre o tema. Finalmente tamén se propón a contemplación das fichas
de cada un dos escritores que foron homenaxeados no Día das Letras Galegas.
O TENDAL
LETRAS
Museo Fortaleza San Paio de Narla
O TENDAL
DAS
LETRAS
Museo Fortaleza San Paio de Narla
148
O TENDAL
LETRAS
Lois Pereiro Homenaxeado Ano 2011
(Monforte de Lemos, 1958
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Lois Pereiro Homenaxeado Ano 2011
(Monforte de Lemos, 1958 -A Coruña, 1996)
Acróstico
Somentes
Intentaba conseguir
Deixar na terra
Algo de min que me sobrevivise
Sabendo que debería ter sabido
Impedirme a min mesmo
Descubrir que só fun un interludio
Atroz entre dous muros de silencio
Só puiden evitar vivindo á sombra
Inocularlle para sempre a quen amaba
Doses letais do amor que envelenaba
A súa alma cunha dor eterna
Sustituíndo o desexo polo exilio
Iniciei a viaxe sen retorno
Deixándome levar sen resistencia
ó fondo dunha interna
Aniquilación chea de nostalxia.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
149
Lois Pereiro Homenaxeado Ano 2011
Uxío Novoneyra Homenaxeado Ano 2010
(Parada do Courel, 1930
Penas de Marco de Meio Mundo en ringuileira do
Alto da Lucenza Formigueiros Montouto Pía
Ardidos de tristura mouros de queimados!
fragas agros soutos e devesas! Labregos e pastoras
Medindo o tempo quedo que se para na cor e tornándose
Contra un ven
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Uxío Novoneyra Homenaxeado Ano 2010
(Parada do Courel, 1930 – Santiago de Compostela, 1999)
Terras outas e soias!
Serras longas mouras!
Eu son esta coor de soedá
Ancares soñados co lonxe!
Penas de Marco de Meio Mundo en ringuileira do
Candedo ás Moás!
Alto da Lucenza Formigueiros Montouto Pía-Páxaro
Tesos cumes do Courel! Pobos probes
Ardidos de tristura mouros de queimados!
Lor ruxindo polo val pecho!
Ucedo e ucedo!
Fontiñas outas
penedos
carrozos escuros
fragas agros soutos e devesas! Labregos e pastoras
que soio vistes
istes tesos e máis estes vales!
Aturula a curuxa e canta o cuco
Medindo o tempo quedo que se para na cor e tornándose
Contra un ven cravarse no sitio onde máis se sinte!
Serra aberta (Os eidos 2)
Museo Fortaleza San Paio de Narla
150
Uxío Novoneyra Homenaxeado Ano 2010
Santiago de Compostela, 1999)
Medindo o tempo quedo que se para na cor e tornándose
Ramón Piñeiro López Homenaxeado Ano 2009
Meu querido amigo:
Xa te podes imaxinar canta ledicia me produxo o fal lo do “concurso de novela gallega”. Foi
unha doble ledicia: po- lo trunfo persoal do amigo e po
podemos chamar- das letras galegas; despois do resoante trunfo acad émico de Oter
trunfo literario veu a ser como un podente aturuxo que pregoa o rexurdir das letras
galegas. E así foi como o entenden as xentes, pois moitos que non te conocen
persoalmente mostrábanse moi satisfeitos do resulta do do concurso “por ser a única das
presentadas que estaba escrrita en galego”. Entre os que te conocen foi unánime a alegría,
mesmamente como se foras d
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Ramón Piñeiro López Homenaxeado Ano 2009
(Armeá - Láncara (Lugo), 1915-1990)
Xa te podes imaxinar canta ledicia me produxo o fal lo do “concurso de novela gallega”. Foi
lo trunfo persoal do amigo e po -lo trunfo comun
das letras galegas; despois do resoante trunfo acad émico de Oter
trunfo literario veu a ser como un podente aturuxo que pregoa o rexurdir das letras
galegas. E así foi como o entenden as xentes, pois moitos que non te conocen
persoalmente mostrábanse moi satisfeitos do resulta do do concurso “por ser a única das
resentadas que estaba escrrita en galego”. Entre os que te conocen foi unánime a alegría,
mesmamente como se foras d -eiquí e viviras eiquí decote.
Cartas de Ramón Piñeiro a Ricardo Carballo Calero
Museo Fortaleza San Paio de Narla
151
Ramón Piñeiro López Homenaxeado Ano 2009
Lugo, 24-4-1950
Xa te podes imaxinar canta ledicia me produxo o fal lo do “concurso de novela gallega”. Foi
lo trunfo comun - que así lle
das letras galegas; despois do resoante trunfo acad émico de Oter o teu
trunfo literario veu a ser como un podente aturuxo que pregoa o rexurdir das letras
galegas. E así foi como o entenden as xentes, pois moitos que non te conocen
persoalmente mostrábanse moi satisfeitos do resulta do do concurso “por ser a única das
resentadas que estaba escrrita en galego”. Entre os que te conocen foi unánime a alegría,
Cartas de Ramón Piñeiro a Ricardo Carballo Calero
Xosé María Álvarez Blázquez Homenaxeado Ano
-¡Non, home, non¡
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Xosé María Álvarez Blázquez Homenaxeado Ano 2008
(Tui, 1915- Vigo,1985)
Ise neno da rúa
Non é certo que os nenos teñan fame
Non pode ser.
Ben o sabedes todo
os que andades no mundo atafegados
á percura do pan dos vosos fillos
Ises outros que vedes pola rúa
pedindo esmola,
non teñen fame, non, porque daquela
vos teríades morto de vergonza.
E ben vos vexo andar nos vosos coches
ou nos tranvías, a berrar de cousas
estranas, -¡viva, beba, baba, buba¡-
sen reparar naquil esfarrapado
que coa moura mauciña está petando
na porta de ferro.
Por iso penso que non é verdade
o que algún caviloso di dos nenos
que andan así petando pola vida
¡Non, home, non¡- lle dixen a un de aqueles-
A xente pasa leda......¡Fora boa
que andivesen a rirse dos seus crimes¡
Museo Fortaleza San Paio de Narla
152
Xosé María Álvarez Blázquez Homenaxeado Ano
María Mariño Homenaxeada Ano 2007
Museo Fortaleza San Paio de Narla
María Mariño Homenaxeada Ano 2007
(Noia, 1918 – Courel, 1967)
María Mariño
De forte ollar, amiga,
de frío que non se quenta,
Amiga, que eres de todos
e por ninguén esquencida.
Soia co teu silencio
na forza do teu poder,
un por un de cada ser
levas do fin ó comenzo,
descansar a túa fonte.
................................................
E logo d'alí cansiños,
amigo, dinos pra onde?
Deixa, amiga, ós nosos pes,
fríos polo teu ver,
algo do noso sentir,
do són que tí fas fuxir
amiga, por aquil nacer...
Museo Fortaleza San Paio de Narla
153
María Mariño Homenaxeada Ano 2007
Manuel Lugrís Homenaxeado Ano 2006
Era Rosiña a rapaza máis feiticeira das Mariñas; digo a máis feiticeira, e penso que este
verbe non esprica dabondo a bonitura de tal meniña. Bástevos con que diga que era roxiña como
o ouro, de dente brancos cal xogas dun regato, ollos
arroubadora, e labres tan coorados cama a grana do seu refaixo. O seu peito era resio e
levantado, e si ben se incrinaba un pouquiño ó andar, dáballe máis gracia que outra cousa. Era, en
fin, unha desas rapazas que basta vel
leven tras si tódolos sentimentos dun corazón namorado. Preto do seu rueiro vivía Manuel, o
afillado de Xuana, rapaz que ó rivés de Rosiña, era trigueño, de ollos mouros e gachos.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Manuel Lugrís Homenaxeado Ano 2006
(Sada,1863 – 1940)
Era Rosiña a rapaza máis feiticeira das Mariñas; digo a máis feiticeira, e penso que este
verbe non esprica dabondo a bonitura de tal meniña. Bástevos con que diga que era roxiña como
o ouro, de dente brancos cal xogas dun regato, ollos azús e cheos da melanconía máis
arroubadora, e labres tan coorados cama a grana do seu refaixo. O seu peito era resio e
levantado, e si ben se incrinaba un pouquiño ó andar, dáballe máis gracia que outra cousa. Era, en
fin, unha desas rapazas que basta velas unha soa vez pra que inspiren un amor tenro, pra que
leven tras si tódolos sentimentos dun corazón namorado. Preto do seu rueiro vivía Manuel, o
afillado de Xuana, rapaz que ó rivés de Rosiña, era trigueño, de ollos mouros e gachos.
O Penedo do Crime
Museo Fortaleza San Paio de Narla
154
Manuel Lugrís Homenaxeado Ano 2006
Era Rosiña a rapaza máis feiticeira das Mariñas; digo a máis feiticeira, e penso que este
verbe non esprica dabondo a bonitura de tal meniña. Bástevos con que diga que era roxiña como
azús e cheos da melanconía máis
arroubadora, e labres tan coorados cama a grana do seu refaixo. O seu peito era resio e
levantado, e si ben se incrinaba un pouquiño ó andar, dáballe máis gracia que outra cousa. Era, en
as unha soa vez pra que inspiren un amor tenro, pra que
leven tras si tódolos sentimentos dun corazón namorado. Preto do seu rueiro vivía Manuel, o
afillado de Xuana, rapaz que ó rivés de Rosiña, era trigueño, de ollos mouros e gachos.
O Penedo do Crime (frag.)
Xesús Lorenzo Varela Vázquez Homenaxeado Ano
(Fillo de emigrantes, nace en 1916 a bordo do barco “La Navarre” á entrada do porto da
Habana (Cuba). Morre en Madrid en 1978)
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Xesús Lorenzo Varela Vázquez Homenaxeado Ano 2005
(Fillo de emigrantes, nace en 1916 a bordo do barco “La Navarre” á entrada do porto da
Habana (Cuba). Morre en Madrid en 1978)
LUGO
Na fonte de ferro,
no coiro dos bois
no espello do vento,
da navalla e da frol.
No recén da herba,
no lobo e no can,
nos ollos da meiga,
na pedra do lar.
No refaixo dela,
na ponte do alén
no andar das ovellas.
no ar do mencer.
No cabalo quente,
no viño millor
no que non se perde
no meu corazón.
Na noite senlleira,
no liño tecido,
na madeira tenra
dos vellos castiros.
Na vida, na morte, no amor e no ren,
loubareite, Lugo de aceiro e de mel.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
155
Xesús Lorenzo Varela Vázquez Homenaxeado Ano
(Fillo de emigrantes, nace en 1916 a bordo do barco “La Navarre” á entrada do porto da
Xaquín Lorenzo Fernández "Xocas" Homenaxeado
A malla
«(…) Hoxe desapareceu
centeo por medio dos mallos, que foron substituídos por trilladoras mecánicas, o que fixo trocar o
procedemento de aproveitamento do gran, suprimindo algunhas angueiras agora innecesarias;
unha de elas, precisamente a derradeira, é a que dá motivo a estas notas.
Polo mes de Santiago está xa a més en sazón e entón procédese á seitura. Unha vez
segado o centeo é atado en feixes e tense amoreado a carón da eira até o intre da malla.
É este un dos traballos de tipo comunitario que aínda se conservan no noso campo, pois
sgue na súa forma tradicional, pese á mecanización desta tarefa”.
En “No esprito da més en Lobeira (Ourense)”. Cuadernos de Estudios Gallegos. 1973
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Xaquín Lorenzo Fernández "Xocas" Homenaxeado Ano 2004
(Ourense, 1907 – 1989)
«(…) Hoxe desapareceu completamente por estas terras o antigo sistema de degrañar o
centeo por medio dos mallos, que foron substituídos por trilladoras mecánicas, o que fixo trocar o
procedemento de aproveitamento do gran, suprimindo algunhas angueiras agora innecesarias;
de elas, precisamente a derradeira, é a que dá motivo a estas notas.
Polo mes de Santiago está xa a més en sazón e entón procédese á seitura. Unha vez
segado o centeo é atado en feixes e tense amoreado a carón da eira até o intre da malla.
aballos de tipo comunitario que aínda se conservan no noso campo, pois
sgue na súa forma tradicional, pese á mecanización desta tarefa”.
En “No esprito da més en Lobeira (Ourense)”. Cuadernos de Estudios Gallegos. 1973
Museo Fortaleza San Paio de Narla
156
Xaquín Lorenzo Fernández "Xocas" Homenaxeado
completamente por estas terras o antigo sistema de degrañar o
centeo por medio dos mallos, que foron substituídos por trilladoras mecánicas, o que fixo trocar o
procedemento de aproveitamento do gran, suprimindo algunhas angueiras agora innecesarias;
Polo mes de Santiago está xa a més en sazón e entón procédese á seitura. Unha vez
segado o centeo é atado en feixes e tense amoreado a carón da eira até o intre da malla.
aballos de tipo comunitario que aínda se conservan no noso campo, pois
En “No esprito da més en Lobeira (Ourense)”. Cuadernos de Estudios Gallegos. 1973
Antón Avilés de Taramancos
(Taramancos (Noia),
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Antón Avilés de Taramancos Homenaxeado Ano 2003
(Taramancos (Noia), 1935 -A Coruña, 1992)
OBRA
VIII
Aquela chambra fina con bordados
de delicada man! ¡Que ar tan xoven
cinguía no teu peito! ¡Que nobreza
campesiña e galana oferecía!
Camiñabas na tarde paseniño,
eras columna ergueita e soleada
e o meu amor un cabirtiño novo
que brincaba e que ria tolamente.
Miña noiva de abril, rapaza nova
recendo de fiuncho e ruda fresca
decátaste da dor que me asolaga?
Tiña o tou corazón como unha sella
preferida, como un vello xardín
onde deixaba a mais pequena risa
a mais fonda Saudade e a mais alta
grandeza do querer.
E dime agora:
¿qué ramo de loureiro nesta fronte
para cantar a tua chambra clara?
Museo Fortaleza San Paio de Narla
157
Homenaxeado Ano 2003
Frei Martín Sarmiento Homenaxeado Ano 2002
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Frei Martín Sarmiento Homenaxeado Ano 2002
(Vilafranca do Bierzo, 1695 – 1772)
Coloquio de 24 Gallegos Rústicos
No chan que en Morrazo
chaman os galegos
tamen San Cybran
que chega hasta o ceo,
que está no camiño
que vay ao Ribeyro
dendes Pontevedra
a vila do reyno,
a hum-ha legoiña,
camiño dereyto,
fay conta que sigues
o rumbo surlesto
se sube en relanzo
por todo o vieyro
sen muita fadiga
nem muito tormento,
Museo Fortaleza San Paio de Narla
158
Frei Martín Sarmiento Homenaxeado Ano 2002
Eladio Rodríguez González Homenaxeado Ano 2001
(San Clodio (Leiro), 1864
máis grandes e máis donos de nós mesmos,
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Eladio Rodríguez González Homenaxeado Ano 2001
(San Clodio (Leiro), 1864 – A Coruña, 1949)
ORACIÓS CAMPESIÑAS
Quixera que os meus versos
cheirasen á terra húmida,
………………………………………….
sonasen sempre a cántigas barudas;
………………………………………
tivesen oraciós de atardeceres
………………………………………
chegasen as concencias máis escuras
e despertasen n’elas
as voluntades murchas,
e prendesen nas almas
as arelas patrióticas máis xurdias,
e rezasen á eito
a pregaria eucarística e litúrxica
do santo amor á todo canto é noso
i-á todo canto en nós vive e perdura,
pra que así nos sentísemos
nas xornadas futuras
máis grandes e máis donos de nós mesmos,
..............................................
Museo Fortaleza San Paio de Narla
159
Eladio Rodríguez González Homenaxeado Ano 2001
Manuel Murguía Homenaxeado Ano 2000
(Frexel (Arteixo), 1833
DISCURSO NOS XOGOS FRORAIS DE TUI
¡O noso idioma! O que falaron nosos pais e vamos esquecendo, o que falan os aldeáns e
nos achamos a ponto de n’entendelo; aquel en que cantaron reis e trovadores; o que, fillo maor da
pátrea gallega, nola conservóu e conserva coma un don da providencia; o que aínda ten nos
nosos labres as dozuras eternas e acentos que van ó corazón; o que agora
himno relixioso; o hermoso, o nobre idioma que do outro lado dese río é léngoa oficial que serve a
máis de vinte millóns de homes e ten unha literatura representada polos nomes gloriosos de
Camoens e Vieira, de Garret e de Herculano;
enteira posesión da terra en que fomos nados, que nos de que, pois somos un pobo distinto,
debemos selo; que nos pormete o porvir que procuramos, e nos dá a certeza de que ha de ser
fecundo en bens para nós
prefumes, achanse os principaes elementos da nosa nacionalidade, de novo negada, e, aínda
máis, escarnecida. Doulle o celta a súa dozura e a maor parte do seu vocabulario; o romano
afirmóuno; ten do suevo as inflesións; do noso corazón, o acento afalagador; e os brandos sonos,
e os sentimentos das razas célticas. Un tanto femeninos, é certo, pro que se tempran no valor
heroico dos seus fillos. Léngoa distinta
Digámolo nós tamén, se nos compre, con maor firmeza aínda, e poñamos de nós o que faga falla,
para que sea para sempre esta léngoa en consonancia co noso esprito, e feita coma ningunha
outra para a espresión dunha literatura tan oposta ó xe
temos.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Manuel Murguía Homenaxeado Ano 2000
(Frexel (Arteixo), 1833 – A Coruña, 1923)
DISCURSO NOS XOGOS FRORAIS DE TUI
¡O noso idioma! O que falaron nosos pais e vamos esquecendo, o que falan os aldeáns e
achamos a ponto de n’entendelo; aquel en que cantaron reis e trovadores; o que, fillo maor da
pátrea gallega, nola conservóu e conserva coma un don da providencia; o que aínda ten nos
nosos labres as dozuras eternas e acentos que van ó corazón; o que agora oídes coma si fose un
himno relixioso; o hermoso, o nobre idioma que do outro lado dese río é léngoa oficial que serve a
máis de vinte millóns de homes e ten unha literatura representada polos nomes gloriosos de
Camoens e Vieira, de Garret e de Herculano; o gallego, en fin, que é o que nos dá dereito á
enteira posesión da terra en que fomos nados, que nos de que, pois somos un pobo distinto,
debemos selo; que nos pormete o porvir que procuramos, e nos dá a certeza de que ha de ser
fecundo en bens para nós todos. Nel, coma en vaso sagrado en que se axuntan todos os
prefumes, achanse os principaes elementos da nosa nacionalidade, de novo negada, e, aínda
máis, escarnecida. Doulle o celta a súa dozura e a maor parte do seu vocabulario; o romano
do suevo as inflesións; do noso corazón, o acento afalagador; e os brandos sonos,
e os sentimentos das razas célticas. Un tanto femeninos, é certo, pro que se tempran no valor
heroico dos seus fillos. Léngoa distinta –di o aforismo político- acusa distinta
Digámolo nós tamén, se nos compre, con maor firmeza aínda, e poñamos de nós o que faga falla,
para que sea para sempre esta léngoa en consonancia co noso esprito, e feita coma ningunha
outra para a espresión dunha literatura tan oposta ó xenio da de Castilla como é esta que nós
Museo Fortaleza San Paio de Narla
160
Manuel Murguía Homenaxeado Ano 2000
¡O noso idioma! O que falaron nosos pais e vamos esquecendo, o que falan os aldeáns e
achamos a ponto de n’entendelo; aquel en que cantaron reis e trovadores; o que, fillo maor da
pátrea gallega, nola conservóu e conserva coma un don da providencia; o que aínda ten nos
oídes coma si fose un
himno relixioso; o hermoso, o nobre idioma que do outro lado dese río é léngoa oficial que serve a
máis de vinte millóns de homes e ten unha literatura representada polos nomes gloriosos de
o gallego, en fin, que é o que nos dá dereito á
enteira posesión da terra en que fomos nados, que nos de que, pois somos un pobo distinto,
debemos selo; que nos pormete o porvir que procuramos, e nos dá a certeza de que ha de ser
todos. Nel, coma en vaso sagrado en que se axuntan todos os
prefumes, achanse os principaes elementos da nosa nacionalidade, de novo negada, e, aínda
máis, escarnecida. Doulle o celta a súa dozura e a maor parte do seu vocabulario; o romano
do suevo as inflesións; do noso corazón, o acento afalagador; e os brandos sonos,
e os sentimentos das razas célticas. Un tanto femeninos, é certo, pro que se tempran no valor
acusa distinta nacionalidade.
Digámolo nós tamén, se nos compre, con maor firmeza aínda, e poñamos de nós o que faga falla,
para que sea para sempre esta léngoa en consonancia co noso esprito, e feita coma ningunha
nio da de Castilla como é esta que nós
Roberto Blanco Torres Homenaxeado Ano 1999
(Santa María dos Baños, 1891
DIANTE DA NATUREZA Pra Bernardino Varel Pra Manoel Cabanillas O monte está sereo, os penedos vixían; a gándara está virxe
d’a profanazón ainda Soilo as cibdás imbéciles
Iñoran a cousina. Na rasa Natureza
todo rechouta e brilla: de cote ten o encanto d’a meiga poesía. Soilo os salóns imbéciles fan normas da mentira. Xunt’ô paisaxe ledo, a fonte deita a linia na qu’o sedento afoga n-alcohol vil s’esnaquizan.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Roberto Blanco Torres Homenaxeado Ano 1999
(Santa María dos Baños, 1891 – Madrid, 1936)
Soilo os viles imbéciles
Pra Manoel Cabanillas as mágoas d’a fatiga
O monte está sereo, N-as leiras que dan froito,
sóbor chan que xermina,
o traballo fecundo
d’a profanazón ainda impón a lei da vida.
Soilo as cibdás imbéciles
Iñoran a cousina. co pitismo dan grima.
O agro, o agro, é a musa
d’ardente melonía
de cote ten o encanto en onde a frol d’a loita
d’a meiga poesía. chea d’arume e limpa,
Soilo os salóns imbéciles ergue seus cores roxos
fan normas da mentira. ô cume que aloumiña,
Xunt’ô paisaxe ledo, falando ôs peitos nobres
a fonte deita a linia d’a redentora obriga.
Soilo as cibdás imbéciles traicionan a consina…
Museo Fortaleza San Paio de Narla
161
Roberto Blanco Torres Homenaxeado Ano 1999
os viles imbéciles
as mágoas d’a fatiga
as leiras que dan froito,
sóbor chan que xermina,
o traballo fecundo
impón a lei da vida.
Soilo as cibdás imbéciles
co pitismo dan grima.
O agro, o agro, é a musa
d’ardente melonía
en onde a frol d’a loita
chea d’arume e limpa,
ergue seus cores roxos
ô cume que aloumiña,
falando ôs peitos nobres
d’a redentora obriga.
Soilo as cibdás imbéciles a consina…
Meendinho, Homenaxeado Ano 1998
e cercaronmi as ondas que grandes son.
E cercaronmi as ondas, que grandes son;
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Meendinho, Homenaxeado Ano 1998
MEENDINHO
Seiam’ eu na ermida de San Simón,
e cercaronmi as ondas que grandes son.
Eu atendendo meu amig’! E ver[r]a?
Estando na ermida ant’ o altar
cercaronmi as ondas grandes do mar.
Eu atendendo o meu amig’! E ver[r]a?
E cercaronmi as ondas, que grandes son;
nen ei [i]barqueiro nen remador.
Eu atendendo o meu amig’! E ver[r]a?
E cercaronmi [as]ondas do alto mar;
non ei [i]barqueiro nen sei remar.
Eu atendendo o meu amig’! E ver[r]a?
Non ei i barqueiro nen remador:
morrerei [eu]fremosa no mar maior.
Eu atendendo meu amig’! E ver[r]a?
Nen ei [i]barqueiro nen sei remar,
Morrerei eu fremosa no alto mar.
Eu atendendo meu amig’! E ver[r]a?
Museo Fortaleza San Paio de Narla
162
Meendinho, Homenaxeado Ano 1998
Martín Codax, Homenaxeado Ano 199
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Martín Codax, Homenaxeado Ano 199
Ondas do mar de Vigo,
se vistes meu amigo,
e, ai Deus, se verra cedo!
Ondas do mar levado,
se vistes meu amado,
e, ai Deus, se verra cedo!
Se vistes meu amigo,
o por que eu sospiro,
e, ai Deus, se verra cedo!
Se vistes meu amado,
o por que ei gran coidado,
e, ai Deus, se verra cedo!
Museo Fortaleza San Paio de Narla
163
Martín Codax, Homenaxeado Ano 1998
Johan de Cangas, Homenaxeado Ano 1998
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Johan de Cangas, Homenaxeado Ano 1998
En San Momed’, u sabedes
que viste-lo meu amigo,
oj’ ouver’ a seer migo;
mia madre, fe que devedes,
leixedesmio ir veer.
O que vistes esse día
andar por mi mui coitado
chegoum’ ora seu mandado;
madre, por Santa Maria,
leixedesmio ir veer.
Pois el foi d’ atal ventura
que sofreu tan muito mal
por mi, e ren non lhi val;
mia madre, e por mesura,
leixedesmio ir veer.
Eu serei por el coitada
pois el é por mi coitado
se de Deus ajades grado,
madre ben aventurada,
leixedesmio ir veer.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
164
Johan de Cangas, Homenaxeado Ano 1998
Ánxel Fole Homenaxeado Ano 1997
Sempre soñaba isto o recaudador de contribución de alá de Pastoriza. Pastoriza ten sona
de ter moi bo gando. Sempre o decía o don Casto Méndez, cando iba botar un vaso á tasca do
Benedicto, que era tamén un bon zapateiro. Unha vez contóunos a don Cándido e máis a min que
sempre soñaba que un ladrón entraba na súa casa cunha ganzúa.
Máis ise ladrón soñado era tamén un asesino. Xa se sabe que os ladrós que andan de noite son
moitas veces asesinos tamén. Van dispostos a matar a quen sea, porque non se lles descubra o
roubo.
Don Casto era un home pequenote il, dus cincoenta anos e moi rebusto. Máis tiña unha
voz de neno que facía rir a moitos mal insinados.
- Sempre soño con un ladrón que entra na miña casa pola noite. Sempre se me achega ó
leito. E sempre me bota as maos á gorxa para me afogar. Eu berro i a miña muller esperta.
Esto me contóu unha vez en Vián,
despóis de San Froilán, e ceáramos perdices que o mesmo cura don Cándido cazara coa súa
escopeta do dazaseis.
Era noite de lúa chea i eu collín o camiño de volta para Pacios. E fun pensando que a voz
de neno de don Casto facía tempo que era un pouco rouca, coma si tivera un catarro á gorxa.
Pasaron algúns anos i eu atopéime de casual en Santiago, cuns vellos amigos a quenes
non vira en vinte anos. Andabamos de vagar po
do xantar.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Ánxel Fole Homenaxeado Ano 1997
UN LADRÓN ANDABA POLA CASA
Historia de Misterio
Sempre soñaba isto o recaudador de contribución de alá de Pastoriza. Pastoriza ten sona
gando. Sempre o decía o don Casto Méndez, cando iba botar un vaso á tasca do
Benedicto, que era tamén un bon zapateiro. Unha vez contóunos a don Cándido e máis a min que
sempre soñaba que un ladrón entraba na súa casa cunha ganzúa.
era tamén un asesino. Xa se sabe que os ladrós que andan de noite son
moitas veces asesinos tamén. Van dispostos a matar a quen sea, porque non se lles descubra o
Don Casto era un home pequenote il, dus cincoenta anos e moi rebusto. Máis tiña unha
oz de neno que facía rir a moitos mal insinados.
Sempre soño con un ladrón que entra na miña casa pola noite. Sempre se me achega ó
leito. E sempre me bota as maos á gorxa para me afogar. Eu berro i a miña muller esperta.
Esto me contóu unha vez en Vián, ceando na casa do cura don Cándido. Era po
despóis de San Froilán, e ceáramos perdices que o mesmo cura don Cándido cazara coa súa
Era noite de lúa chea i eu collín o camiño de volta para Pacios. E fun pensando que a voz
de neno de don Casto facía tempo que era un pouco rouca, coma si tivera un catarro á gorxa.
Pasaron algúns anos i eu atopéime de casual en Santiago, cuns vellos amigos a quenes
non vira en vinte anos. Andabamos de vagar po-la rúa da Calderería. Sería coma
Museo Fortaleza San Paio de Narla
165
Ánxel Fole Homenaxeado Ano 1997
Sempre soñaba isto o recaudador de contribución de alá de Pastoriza. Pastoriza ten sona
gando. Sempre o decía o don Casto Méndez, cando iba botar un vaso á tasca do
Benedicto, que era tamén un bon zapateiro. Unha vez contóunos a don Cándido e máis a min que
era tamén un asesino. Xa se sabe que os ladrós que andan de noite son
moitas veces asesinos tamén. Van dispostos a matar a quen sea, porque non se lles descubra o
Don Casto era un home pequenote il, dus cincoenta anos e moi rebusto. Máis tiña unha
Sempre soño con un ladrón que entra na miña casa pola noite. Sempre se me achega ó
leito. E sempre me bota as maos á gorxa para me afogar. Eu berro i a miña muller esperta.
ceando na casa do cura don Cándido. Era po-lo outono,
despóis de San Froilán, e ceáramos perdices que o mesmo cura don Cándido cazara coa súa
Era noite de lúa chea i eu collín o camiño de volta para Pacios. E fun pensando que a voz
de neno de don Casto facía tempo que era un pouco rouca, coma si tivera un catarro á gorxa.
Pasaron algúns anos i eu atopéime de casual en Santiago, cuns vellos amigos a quenes
la rúa da Calderería. Sería coma unha hora antes
O Venancio, que sabía moitas historias disas que chaman do outro mundo, falaba das
premonicións.
-Hai moitos casos en que se aduviña o porvir dunha maneira que chamaremos instintiva.
-Ista conversa era millor prá noite, coma cand
contabamos disas historias de medo, ás que era tan afeizoado o gran clínico don Roberto Nóvoa
Santos.
- Penso recordar que me dixeron que don Roberto cría que os cás oubeaban cando
sentían a morte dunha persoa, poucas horas a
Pasamos por diante dunha casa estreitiña. No portal había unha mesa mortuoria. Non sei
cómo, acheguéime a vé-la esquela. “Don Casto Méndez, ex recaudador de contribuciones...” Era o
de Pastoriza.
-Non sei o que daría –
Naquil intre saía un cabaleiro do portal, cunha carteira debaixo do brazo.
- Si tanto che interesa…
O Venancio estivo inda un bon ratiño falando co cabaleiro da carteira. Despedíronse con
moita cerimonia
- Ise don Casto morréu dun cáncer na gorxa. Mesmamente se valeiróu dunha hemorraxia.
Fai tres días, aínda andaba de pé. Apenas se lle entendía xa o que falaba dende algún tempo.
A frase de obriga é eiquí que “me quedei dunha peza”.
(Ánxel Fole, Contos Da Neboa, Ed
Museo Fortaleza San Paio de Narla
O Venancio, que sabía moitas historias disas que chaman do outro mundo, falaba das
Hai moitos casos en que se aduviña o porvir dunha maneira que chamaremos instintiva.
Ista conversa era millor prá noite, coma cando paseabamos po
contabamos disas historias de medo, ás que era tan afeizoado o gran clínico don Roberto Nóvoa
Penso recordar que me dixeron que don Roberto cría que os cás oubeaban cando
sentían a morte dunha persoa, poucas horas antes de morrer.
Pasamos por diante dunha casa estreitiña. No portal había unha mesa mortuoria. Non sei
la esquela. “Don Casto Méndez, ex recaudador de contribuciones...” Era o
–dixen- por saber de que morréu ise don Casto, que eu coñecía.
Naquil intre saía un cabaleiro do portal, cunha carteira debaixo do brazo.
Si tanto che interesa…
O Venancio estivo inda un bon ratiño falando co cabaleiro da carteira. Despedíronse con
Casto morréu dun cáncer na gorxa. Mesmamente se valeiróu dunha hemorraxia.
Fai tres días, aínda andaba de pé. Apenas se lle entendía xa o que falaba dende algún tempo.
A frase de obriga é eiquí que “me quedei dunha peza”.
(Ánxel Fole, Contos Da Neboa, Ed icións Castrelos, 1973)
Museo Fortaleza San Paio de Narla
166
O Venancio, que sabía moitas historias disas que chaman do outro mundo, falaba das
Hai moitos casos en que se aduviña o porvir dunha maneira que chamaremos instintiva.
o paseabamos po-la Ferradura e
contabamos disas historias de medo, ás que era tan afeizoado o gran clínico don Roberto Nóvoa
Penso recordar que me dixeron que don Roberto cría que os cás oubeaban cando
Pasamos por diante dunha casa estreitiña. No portal había unha mesa mortuoria. Non sei
la esquela. “Don Casto Méndez, ex recaudador de contribuciones...” Era o
e morréu ise don Casto, que eu coñecía.
O Venancio estivo inda un bon ratiño falando co cabaleiro da carteira. Despedíronse con
Casto morréu dun cáncer na gorxa. Mesmamente se valeiróu dunha hemorraxia.
Fai tres días, aínda andaba de pé. Apenas se lle entendía xa o que falaba dende algún tempo.
icións Castrelos, 1973)
Xesús Ferro Couselo Homenaxeado Ano 1996
COMO E POR QUÉ OS ESCRIBANOS DEIXARON DE EMPREGAR O GALEGO
O galego entón é a fala dos vasalos e dos señores, dos cregos e dos labregos, e óucese o
nos concellos que nas eirexas, misturado co latín nas prédicas e cerimonias. “E esto así dito e
outorgado ergueuse o dito chantre e tomou por las maos aos ditos Afonso Ougea e Tereixa
Alvares e en suas maos feceron logo palavras de casamento ambos e
a nosa Santa Madre Iglesia, dizendo o dito Afoso Ougea que recebía a dita Tereixa Alvares por
sua muller boaa e leal e a dita Tereixa Alvares dizendo que reçebía ao dito Afonso Ougea por seu
marido boo e leal…” Ansí se fixo un casa
Estebo Pérez, chanceller do Cabidoo da Catedral de Ourense.
Inda que o rei de Castela non se alcuña xa Emperador, como noutrora o imperante en León, ténse
por tal de feito e de dereito e leva a honra ma
seu famoso discurso pola primacía de asento no Concilio de Basileia o daián de Santiago don
Alonso de Cartagena, conselleiro do rei don Xohán II e logo bispo de Buros, antre as probas da
preeminencia do Rei de Castela sobor do da Ingalaterra, apón a de que aquil era rei de reinos con
diversas língoas. Vemos por iso como endexamais recusa que lle falen os vasalos cada un na sua
fala.
Namentras gobernan os endiantados, a conciencia de Reino de seu mantense viv
anarquía feudal –que en Galicia houbo feudalismo como en ningures
vellas institucións xurídicas.
De contado, cos Trastámaras, de fora veñen arreo bispos, alcaldes maores, correxidores, daiáns
de Caidoos e hastra cregos, coengos e abades…
(Do libro Homenaxe a Otero Pedrayo. VV.AA. Ed. Gala xia. Vigo, 1958 )
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Xesús Ferro Couselo Homenaxeado Ano 1996
(Louro (Valga), 1906- Ourense, 1975)
COMO E POR QUÉ OS ESCRIBANOS DEIXARON DE EMPREGAR O GALEGO
O galego entón é a fala dos vasalos e dos señores, dos cregos e dos labregos, e óucese o
nos concellos que nas eirexas, misturado co latín nas prédicas e cerimonias. “E esto así dito e
outorgado ergueuse o dito chantre e tomou por las maos aos ditos Afonso Ougea e Tereixa
Alvares e en suas maos feceron logo palavras de casamento ambos e dous, segundo que manda
a nosa Santa Madre Iglesia, dizendo o dito Afoso Ougea que recebía a dita Tereixa Alvares por
sua muller boaa e leal e a dita Tereixa Alvares dizendo que reçebía ao dito Afonso Ougea por seu
marido boo e leal…” Ansí se fixo un casamento, nos comenzos do catrocentos, según as Notas de
Estebo Pérez, chanceller do Cabidoo da Catedral de Ourense.
Inda que o rei de Castela non se alcuña xa Emperador, como noutrora o imperante en León, ténse
por tal de feito e de dereito e leva a honra mandar en reinos de costumes e falares diversos. No
seu famoso discurso pola primacía de asento no Concilio de Basileia o daián de Santiago don
Alonso de Cartagena, conselleiro do rei don Xohán II e logo bispo de Buros, antre as probas da
de Castela sobor do da Ingalaterra, apón a de que aquil era rei de reinos con
diversas língoas. Vemos por iso como endexamais recusa que lle falen os vasalos cada un na sua
Namentras gobernan os endiantados, a conciencia de Reino de seu mantense viv
que en Galicia houbo feudalismo como en ningures- trouxo o debilitamento das
De contado, cos Trastámaras, de fora veñen arreo bispos, alcaldes maores, correxidores, daiáns
coengos e abades…
(Do libro Homenaxe a Otero Pedrayo. VV.AA. Ed. Gala xia. Vigo, 1958 )
Museo Fortaleza San Paio de Narla
167
Xesús Ferro Couselo Homenaxeado Ano 1996
COMO E POR QUÉ OS ESCRIBANOS DEIXARON DE EMPREGAR O GALEGO
O galego entón é a fala dos vasalos e dos señores, dos cregos e dos labregos, e óucese o mesmo
nos concellos que nas eirexas, misturado co latín nas prédicas e cerimonias. “E esto así dito e
outorgado ergueuse o dito chantre e tomou por las maos aos ditos Afonso Ougea e Tereixa
dous, segundo que manda
a nosa Santa Madre Iglesia, dizendo o dito Afoso Ougea que recebía a dita Tereixa Alvares por
sua muller boaa e leal e a dita Tereixa Alvares dizendo que reçebía ao dito Afonso Ougea por seu
mento, nos comenzos do catrocentos, según as Notas de
Inda que o rei de Castela non se alcuña xa Emperador, como noutrora o imperante en León, ténse
ndar en reinos de costumes e falares diversos. No
seu famoso discurso pola primacía de asento no Concilio de Basileia o daián de Santiago don
Alonso de Cartagena, conselleiro do rei don Xohán II e logo bispo de Buros, antre as probas da
de Castela sobor do da Ingalaterra, apón a de que aquil era rei de reinos con
diversas língoas. Vemos por iso como endexamais recusa que lle falen os vasalos cada un na sua
Namentras gobernan os endiantados, a conciencia de Reino de seu mantense viva. Pro a
trouxo o debilitamento das
De contado, cos Trastámaras, de fora veñen arreo bispos, alcaldes maores, correxidores, daiáns
(Do libro Homenaxe a Otero Pedrayo. VV.AA. Ed. Gala xia. Vigo, 1958 )
Rafael Dieste Homenaxeado Ano 1995
(Rianxo, 1899
Tanto ouvira falar de Bôs
andadas, da prata relocinte e xenerosa con que alá premian o traballo, dos boletíns de moitas
llanas e da xente sabida que os lé, dos longos trens que bruan pol
cousas ledas, lanzales e rumosas, tanto ouvi
levián da vila- percorría as fazulas dos seus parroquianos de sempre, e tanto no seu maxín
escarabellou o falado, que un día topouse de súpito co
alá, e voltaría rico de pecunia e lembranzas.
Unha mañanciña saeu da vila cun baul pequerrecho.
Cando chegou ao porto
n’aquel reducio de escintilos e romores novos, e a rentes andivo de voltar. E hai quen di que
moi ademirado, moi anguriado e moi pol
Dez anos alá e voltou rico de pecunia e lembranzas.
Chegou en tempo de invernía, cando andan os gatos a se pasearen pol
desacougados, e as galiñas fan ringolas na
novena fan o serán esguío, espiritado.
E cando estivo na casa e pasou o ledo barullo do recibimento, púxose a asubiar algo que
escomenzou en tango e rematou en vella cantiga, mentras os vidros da fiestra chor
diante dos seus ollos, estragoando a rua homilde.
Algo moi vello e moi novo foi sortindo solermiñamente de non sabía que esquencidas veas
do seu intro. E sinteuse asolagado ate a gorxa de dôce e rara anguria de morto reviviscido. E
cando pasaron uns picariños correndo e salmodiando aquelo, (“Chove
- na miña non chove”) marmulou co
- ¡Qué grande é o mundo!.
(A Fiestra Valdeira, Rafael Dieste, IGAEM, 1994)
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Rafael Dieste Homenaxeado Ano 1995
(Rianxo, 1899 - Santiago de Compostela, 1981)
O GRANDOR DO MUNDO
Tanto ouvira falar de Bôs-Aires, das ruas longas e direitas que non se dan ademiradas nin
andadas, da prata relocinte e xenerosa con que alá premian o traballo, dos boletíns de moitas
llanas e da xente sabida que os lé, dos longos trens que bruan pol-a pampa infinda e de mil
cousas ledas, lanzales e rumosas, tanto ouvira falar, antrementres co-a navalla barbeira
percorría as fazulas dos seus parroquianos de sempre, e tanto no seu maxín
escarabellou o falado, que un día topouse de súpito co-a circia vôntá d’ir a Bôs
rico de pecunia e lembranzas.
Unha mañanciña saeu da vila cun baul pequerrecho.
Cando chegou ao porto –endexamais vira unha cidade- sinteuse atordoado e pequecho
n’aquel reducio de escintilos e romores novos, e a rentes andivo de voltar. E hai quen di que
moi ademirado, moi anguriado e moi pol-o baixo: -¡Qué grande é o mundo!
Dez anos alá e voltou rico de pecunia e lembranzas.
Chegou en tempo de invernía, cando andan os gatos a se pasearen pol
desacougados, e as galiñas fan ringolas na sombra do alpendre, e as badaladas que chaman â
novena fan o serán esguío, espiritado.
E cando estivo na casa e pasou o ledo barullo do recibimento, púxose a asubiar algo que
escomenzou en tango e rematou en vella cantiga, mentras os vidros da fiestra chor
diante dos seus ollos, estragoando a rua homilde.
Algo moi vello e moi novo foi sortindo solermiñamente de non sabía que esquencidas veas
do seu intro. E sinteuse asolagado ate a gorxa de dôce e rara anguria de morto reviviscido. E
ns picariños correndo e salmodiando aquelo, (“Chove – chove
na miña non chove”) marmulou co-a voce esnaquizada:
(A Fiestra Valdeira, Rafael Dieste, IGAEM, 1994)
Museo Fortaleza San Paio de Narla
168
Rafael Dieste Homenaxeado Ano 1995
non se dan ademiradas nin
andadas, da prata relocinte e xenerosa con que alá premian o traballo, dos boletíns de moitas
a pampa infinda e de mil
a navalla barbeira –a mais
percorría as fazulas dos seus parroquianos de sempre, e tanto no seu maxín
a circia vôntá d’ir a Bôs-Aires. Dez anos
sinteuse atordoado e pequecho
n’aquel reducio de escintilos e romores novos, e a rentes andivo de voltar. E hai quen di que dixo
Chegou en tempo de invernía, cando andan os gatos a se pasearen pol-a casa moi
sombra do alpendre, e as badaladas que chaman â
E cando estivo na casa e pasou o ledo barullo do recibimento, púxose a asubiar algo que
escomenzou en tango e rematou en vella cantiga, mentras os vidros da fiestra choromicaban
Algo moi vello e moi novo foi sortindo solermiñamente de non sabía que esquencidas veas
do seu intro. E sinteuse asolagado ate a gorxa de dôce e rara anguria de morto reviviscido. E
chove - na casa do probe,
Luis Seoane Homenaxeado Ano 1994
aquel vello que
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Luis Seoane Homenaxeado Ano 1994
(Buenos Aires , 1910- a Coruña, 1979)
A FONTE (frag.)
Semellaba o vello un vagamundo,
unha braga ao meio da coxa
máis curta a outra e de difrente coor,
desguedellado e arrodeado de moscas,
ollando cara a fonte.
Un burato cun picho no muro,
A fonte da rúa do Franco,
con unha auga mellor que outras,
que roidosa enchía as sellas
cantando a auga e brincando.
Ao agochárese as mozas
amostraban as pernas, as coxas
frescas como a auga da fonte.
Eso é todo o que agardaba,
encostado, desdenoso, no muro,
aquel vello que semellaba un vagamundo.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
169
Luis Seoane Homenaxeado Ano 1994
Eduardo Blanco
dempois, nota e puñal, fendeu as augas,
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Eduardo Blanco-Amor Homenaxeado Ano 1993
(Ourense, 1897- Vigo, 1979)
A PESCA (frag.)
Agarimantes cóxegas, moxenas
no teimoso cristal bulinte espello
dos vimios confidentes pola beira.
Sobro de nós, dondo silenzo, o ceio.
O peixe foi, seu pulo e bris de prata,
un istante no tempo de ar e rede;
dempois, nota e puñal, fendeu as augas,
arrepío de luz na linfa verde.
Como ispido na forza do seu arco,
lanzal teu corpo, sen ferir a area,
sortíuse con lediza de venablo
para o cachón das augos balbordeiras.
Eu témero de ti, cos teus alentos
na aperta da fondura entebrecidos,
funte buscar nos arcos medoñentos
onde amolece o sol en mornos limos.
Tremantes de tolicie, prata e riso
o peixe e ti, nos verdes solagados,
xa as guirlandas da morte en rodopío,
foron a dar nas redes dos meus brazos.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
170
Amor Homenaxeado Ano 1993
Fermín Bouza
(Ponteareas, 1901
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Fermín Bouza-Brey Homenaxeado Ano 1992
(Ponteareas, 1901- Santiago de Compostela, 1973)
RETORNO (frag.)
"Mol rabanda do Mundo, sabrosa terra nai,
que ventura manxarte como un lírico pan
e chantarche a dentamia dos ollos na códea vidal,
madura, recendente, vizosa, a latexar!…
Somentes ti me sacias a fame perennal
Regusto de alonxarme para logo voltar,
e adormir no teu colo abranguendo o teu van, como un Miño quencido
polo peito dos vals, coas augas quedas, quedas,
sen presa polo mar. Salcóchate de estrelas, que é o teu doado sal,
ollece de liñares a máis non verdexar. Afúmate de brétemas no caínzo do serán,
que os sentidos precisan de ti, fogaza albar; de ti, suprema bica
e propia caroal; de ti, en sazón e chea,
ouh Galiza maná!
Museo Fortaleza San Paio de Narla
171
Brey Homenaxeado Ano 1992
Santiago de Compostela, 1973)
Álvaro Cunqueiro Mora Homenaxeado Ano 1991
SOEDADES DA MIÑA BRANCA SEÑOR (frag.)
Escóitasme tí, miña señor amada, cando do peito
Ouh doce o peso do teu corpo no meu maxín deitado
qué incendiado navío non navegas na noite?
por qué inda son eu de tanta verba a boca?
este bosque é do tempo da máis recente lúa,
Amante, no meu vaso aínda canta a sede.
medra coa noite sober das cumes dos
Deixa que rose, ao arrimo das cerdeiras,
nas illas dos teus ollos a i
Adormece ao meu carón, namentras quebra o día
baixo un teito de aluadas, tímidas cantadoras.
e pouco a pouco amósase ao meu ros
ou unha aza mortal e fría para brincar fora desta
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Álvaro Cunqueiro Mora Homenaxeado Ano 1991
(Mondoñedo, 1911- Vigo, 1981)
SOEDADES DA MIÑA BRANCA SEÑOR (frag.)
Escóitasme tí, miña señor amada, cando do peito
meu o trobo arde
ou atrás de ti a sombra do meu soño
loucamente a túa apreixa e bica ?
Ouh doce o peso do teu corpo no meu maxín deitado
Neste río do meu vagar sin fin
qué incendiado navío non navegas na noite?
-Por qué este corazón tanta frol murcha,
por qué inda son eu de tanta verba a boca?
Miña branca señor, corpo delgado:
este bosque é do tempo da máis recente lúa,
i ese malvís que tanto áer enfrauta
cada día que amence renasce e asubía.
Amante, no meu vaso aínda canta a sede.
Esa lúa nevada, amor, que do teu corpo
medra coa noite sober das cumes dos meus ollos.
Deixa que rose, ao arrimo das cerdeiras,
nas illas dos teus ollos a i-alba rumorosa
Adormece ao meu carón, namentras quebra o día
baixo un teito de aluadas, tímidas cantadoras.
-Ese sono que por dentro escorre
e pouco a pouco amósase ao meu rostro !
fai falla, quezáis, un cabalo roxo
ou unha aza mortal e fría para brincar fora desta
língua de lume?
Museo Fortaleza San Paio de Narla
172
Álvaro Cunqueiro Mora Homenaxeado Ano 1991
Luis Pimentel Homenaxeado Ano 1990
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Luis Pimentel Homenaxeado Ano 1990
(Lugo, 1895-1958)
SOLPORES DA MIÑA VILA
Solpores da miña vila,
longos, case eternos.
(Os anos pasan rápidos;
os días, lentos).
a luz esbara polo meu piano lustroso
¿Qué música lle poñeremos?
As maos, soñan.
Solpor de prata
sobor do ébano.
Penso nos poetas mortos.
Calma, calma...
Tarde inmóvil, eterna.
Quédase dulcemente
¿en que soedade, lonxe?
Ceo, ceo, máis ben luz.
Equilibrio diste gris
tan tenro.
No, non hai paisaxe
nin carne nin sangue.
Solpores da miña vila,
longos, lentos, música.
As maos, soñan.
SOMBRA DO AIRE NA TERRA
Museo Fortaleza San Paio de Narla
173
Luis Pimentel Homenaxeado Ano 1990
Celso Emilio Ferreiro Homenaxeado Ano 1989
(Celanova
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Celso Emilio Ferreiro Homenaxeado Ano 1989
(Celanova -Ourense, 1912- Vigo,1979)
LONGA NOITE DE PEDRA (frag.)
O teito é de pedra.
De pedra son os muros
i as tebras.
De pedra o chan
i as reixas.
As portas,
as cadeas,
o aire,
as fenestras,
as olladas,
son de pedra.
Os corazóns dos homes
que ao lonxe espreitan,
feitos están
tamén
de pedra.
I eu, morrendo
nesta longa noite
de pedra.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
174
Celso Emilio Ferreiro Homenaxeado Ano 1989
Ramón Otero Pedrayo Homenaxeado Ano 1988
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Ramón Otero Pedrayo Homenaxeado Ano 1988
(Ourense, 1888 – 1976)
A CASA SOIA Nas queixumosas táboas
Brosladas finalmente polo verme analista de insomnios e fantasmas repousou o mou pai no cadoleito,
e inda a piedade de unha bágoa de ólio garda a lembranza gosalleira e triste
pra o fillo sempre na querida coimbra, neno xiado de augural pavura
pola friaxe glacial de aquela man quentor de Deus, forteza e recompensa.
Sofren meus probes libres proba de soedade, noite e poeira, apreixan requintados pensadores os seus cristalográficos esquemas en procura da chama dos poetas aínda nos ermos bailadora lapa.
E encentándome o peito os dentes do remorso, non sosteñen
os ollos o reproche amargurado das páxinas sin ordre folleadas, onde se sinte o delorido pranto das escumas e torres das ideas
batendo en xordas praias e roquedos de indiferente tempo acugulado.
… Arestora un irónico paxaro
peteira na gaiola do meu peito, non quero pescudar o cemiterio
dos quebrados ensaios dos meus egos, os imprefeitos testos de cerámica
deste meu barro, ás veces Kaolín puro dina lampada do locir eterno,
outras trollo calcado polos casos dos armentíos mouros do pecado,
ou tristeiros refrexos de outros ceus apreixados na lama. De este barro,
feito e desfeito deica a man da Morte, a suprema escultura das facianas.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
175
Ramón Otero Pedrayo Homenaxeado Ano 1988
Francisca Herrero Garrido Homenaxeado Ano 1987
"Querendo un gran poema cantar, dúbidas teño; que se falo galego non me
castillán nan me comprendo. Así mesmo pregúntome, se en prosa hei de escribir ou ben en verso;
e ríome soíña deste meu dubidar; que é un aletexo igual ó dun poliño que se debote, coidándose
atrapado no poleiro por un espanta
de le-lo meu escrito nin naide ha de folla
abasta con cumpri-lo meu desexo. ¡Lectores... quen os vira, mulpocado! couberan nun puñiño ben
pequecho!... Deixade, pois, que escriba como canto: deixádeme que fale cos galegos, que son
irmáns da alma os que me escoitan, e non ha de asolagar nos meus defectos. E aqueles que non
entenden os meus falacios, e se sintan no propio Iar alleos, relembren que nasceron e
que eiquí atallecerán fillos e netos; que dormen nesta terra, aloumiñadas, as cinzas brancuxadas
dos seus deudos”
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Francisca Herrero Garrido Homenaxeado Ano 1987
(A Coruña, 1869-1950)
NÉVEDA (Introducción).
"Querendo un gran poema cantar, dúbidas teño; que se falo galego non me
castillán nan me comprendo. Así mesmo pregúntome, se en prosa hei de escribir ou ben en verso;
e ríome soíña deste meu dubidar; que é un aletexo igual ó dun poliño que se debote, coidándose
atrapado no poleiro por un espanta-paxaros de trapo movido polos ímpetus do vento. Ninguén ha
lo meu escrito nin naide ha de folla-lo meu pensamento... abonda con deixar corre
lo meu desexo. ¡Lectores... quen os vira, mulpocado! couberan nun puñiño ben
eixade, pois, que escriba como canto: deixádeme que fale cos galegos, que son
irmáns da alma os que me escoitan, e non ha de asolagar nos meus defectos. E aqueles que non
entenden os meus falacios, e se sintan no propio Iar alleos, relembren que nasceron e
que eiquí atallecerán fillos e netos; que dormen nesta terra, aloumiñadas, as cinzas brancuxadas
Museo Fortaleza San Paio de Narla
176
Francisca Herrero Garrido Homenaxeado Ano 1987
"Querendo un gran poema cantar, dúbidas teño; que se falo galego non me entenden; e a cantar
castillán nan me comprendo. Así mesmo pregúntome, se en prosa hei de escribir ou ben en verso;
e ríome soíña deste meu dubidar; que é un aletexo igual ó dun poliño que se debote, coidándose
trapo movido polos ímpetus do vento. Ninguén ha
lo meu pensamento... abonda con deixar corre-la pruma;
lo meu desexo. ¡Lectores... quen os vira, mulpocado! couberan nun puñiño ben
eixade, pois, que escriba como canto: deixádeme que fale cos galegos, que son
irmáns da alma os que me escoitan, e non ha de asolagar nos meus defectos. E aqueles que non
entenden os meus falacios, e se sintan no propio Iar alleos, relembren que nasceron en Galicia;
que eiquí atallecerán fillos e netos; que dormen nesta terra, aloumiñadas, as cinzas brancuxadas
Aquilino Iglesia Alvariño Homenaxeado Ano 1986
(Abadín, 1909
HOMENAXE A RAMÓN CABANILLAS
Viñeran anos de carnada e alas de corvo,sombras desabogosas, chegaran as rulas,o vento cantaba nas lanzas e nas almeas,
cansos de andar arrastro polas viñas e pumaregas,viran chegar os señores da terra sobre os seus cabalos,
cos seus corazóns máis tristes que a noite
E soñaron entón en terras anchas coma maresonde pousar o mel do seu corazón sin medida,
e botaron
e sobre mares ledas de ribeiras sin conto,puxéronse de xonllos cos ollos entrabertos ós lonxes.E nunha doce fumareda viran esborrallarse as torres;
unha polvareda de terra morta íbaasSoñaran entón outra vez en erguer a cidá de arriba abaixo
esperar neles aínda o mercador de panos e coiros finos de cerroe o de copas de aramio e lámparas de corno,
e o que trae un corvo que falae o que libra do medo o corazón servo e cativo.
Doce deserto de sonos de area, que o vento leva e trae,Ciudades de ouro rebrilando no aire morno do serán.
Doces ciudades asolagadas en sons que despertan ó mencer
Corazóns desfeitos como mares sin sosegonavegan tristes cara ás terras de xentes de outra fala
e xa pensan morrere sen ver o doce fume dos eidos nativos.Pero aquí está o poeta das aradas leves do sono,
Na ribeira onde o seu canto arbora claras bandeiras no mencer.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Aquilino Iglesia Alvariño Homenaxeado Ano 1986
(Abadín, 1909 - Santiago de Compostela, 1961)
HOMENAXE A RAMÓN CABANILLAS (frag.)
Viñeran anos de carnada e alas de corvo, sombras desabogosas, chegaran as rulas, o vento cantaba nas lanzas e nas almeas,
esa canción de ferro tan sabida. Os que irían ás rilleiras do olvido,
cansos de andar arrastro polas viñas e pumaregas, chegar os señores da terra sobre os seus cabalos,
e fixeron homenaxe ós poderosos cos seus corazóns máis tristes que a noite
á sombra das súas fillas. E soñaron entón en terras anchas coma mares onde pousar o mel do seu corazón sin medida,
e botaron negras naus á mar dos deuses, e sobre mares de cinza de orxos tristes,
e sobre mares ledas de ribeiras sin conto, puxéronse de xonllos cos ollos entrabertos ós lonxes. E nunha doce fumareda viran esborrallarse as torres;
unha polvareda de terra morta íbaas pouquiño a pouco soterrandoSoñaran entón outra vez en erguer a cidá de arriba abaixo
e abrir os camiños ás canciós, esperar neles aínda o mercador de panos e coiros finos de cerro
e o de copas de aramio e lámparas de corno, e o que trae un corvo que fala e herbas de amor, e o que libra do medo o corazón servo e cativo.
Doce deserto de sonos de area, que o vento leva e trae, Ciudades de ouro rebrilando no aire morno do serán.
Doces ciudades asolagadas en sons que despertan ó menceros labancos pelengrinos.
Corazóns desfeitos como mares sin sosego navegan tristes cara ás terras de xentes de outra fala
e xa pensan morrere sen ver o doce fume dos eidos nativos.Pero aquí está o poeta das aradas leves do sono,
noso irmán o poeta das boas novas. Na ribeira onde se fon os barcos ledos dos sonos que non morren
o seu canto arbora claras bandeiras no mencer.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
177
Aquilino Iglesia Alvariño Homenaxeado Ano 1986
pouquiño a pouco soterrando Soñaran entón outra vez en erguer a cidá de arriba abaixo
esperar neles aínda o mercador de panos e coiros finos de cerro
Doces ciudades asolagadas en sons que despertan ó mencer
e xa pensan morrere sen ver o doce fume dos eidos nativos.
se fon os barcos ledos dos sonos que non morren
Antón Losada Diéguez Homenaxeado Ano 1985
(Boborás
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Antón Losada Diéguez Homenaxeado Ano 1985
(Boborás -Ourense, 1884 – Pontevedra, 1929)
Nós, Nº 71 (frag.)
Probos rosas, saundosas
esperando amañecer;
loumiñadas, degaradas
por medrar i arrencender.
Tristes rosas amorosas,
todo chega, i o fin chega
cando a póla se dobrega
e nan vos pode soster.
Craros soños, frolecidos
cobizando un ideal;
aniñados, enchoiados
nunha roseira lanzal.
Tristes soños noitecidos,
todo chega i o fin chega
se dos soños soilo queda
o imposibre no rosal.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
178
Antón Losada Diéguez Homenaxeado Ano 1985
Armando Cotarelo Valledor Homenaxeado Ano 1984
“¿Relembras?... Foi na doce Aquitaña. A raiosa primaveira enguirlandaba a campía e a
deitaba tranquil coma un misteiro frolido. Despeado e polvorente cheguei ó teu sarego. Proscritos
da terra nosa, decote perseguidos cal bestas montesías, chamamos onde vós. E aquela porta, a
porta de túa nai, a úneca para nós aberta, foi para min a
da “triquilla” arrodeada de pombas como Vénus, belida como Flora, graciosa como Aglae, como
Hera sorrinte... ¡Ai! terrible como o amor. Teur ollos feiticeiros miraron garimosos o estrano
pelerino de quen todos fuxían... ¡Gracias, ouh Prócula, aínda gracias, sempre gracias!
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Armando Cotarelo Valledor Homenaxeado Ano 1984
(Veiga, 1879 – Madrid, 1956)
HOSTIA (frag.)
“¿Relembras?... Foi na doce Aquitaña. A raiosa primaveira enguirlandaba a campía e a
deitaba tranquil coma un misteiro frolido. Despeado e polvorente cheguei ó teu sarego. Proscritos
da terra nosa, decote perseguidos cal bestas montesías, chamamos onde vós. E aquela porta, a
porta de túa nai, a úneca para nós aberta, foi para min a porta dos ceos. No atrio estabas ti, abeiro
da “triquilla” arrodeada de pombas como Vénus, belida como Flora, graciosa como Aglae, como
Hera sorrinte... ¡Ai! terrible como o amor. Teur ollos feiticeiros miraron garimosos o estrano
xían... ¡Gracias, ouh Prócula, aínda gracias, sempre gracias!
Museo Fortaleza San Paio de Narla
179
Armando Cotarelo Valledor Homenaxeado Ano 1984
“¿Relembras?... Foi na doce Aquitaña. A raiosa primaveira enguirlandaba a campía e a serán
deitaba tranquil coma un misteiro frolido. Despeado e polvorente cheguei ó teu sarego. Proscritos
da terra nosa, decote perseguidos cal bestas montesías, chamamos onde vós. E aquela porta, a
porta dos ceos. No atrio estabas ti, abeiro
da “triquilla” arrodeada de pombas como Vénus, belida como Flora, graciosa como Aglae, como
Hera sorrinte... ¡Ai! terrible como o amor. Teur ollos feiticeiros miraron garimosos o estrano
xían... ¡Gracias, ouh Prócula, aínda gracias, sempre gracias!
Manuel Leiras Pulpeiro Homenaxeado Ano 1983
OBRAS COMPLETAS. POESÍAS (frag.)
¿Por qué a iauga, hastra no ollo da fonte,
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Manuel Leiras Pulpeiro Homenaxeado Ano 1983
(Mondoñedo, 1854 – 1912)
OBRAS COMPLETAS. POESÍAS (frag.)
¿Por qué o ceo máis limpo ao galego
lle párce afumado?
¿Por qué a terra frolida que manda
lle cheira a escamallo?
¿Por qué a iauga, hastra no ollo da fonte,
pra el ten sempre tasto?
¿Por qué sinte que a sangue sorenta
figura aburalo?
¿Por qué trema, dormente, e dacondo
somella ter rautos?
Porque está cos comenzos da febre
que aos probos deixados
fai perder a cabeza, i erguila,
dar fungueirazos,
cando pintan que poden gandilos
os corvos que, a bandos,
nunca faltan onde eles, famentos
seu coiro buscando…
¡Ogallá que nin un se lles lisque,
nin gordo, nin fraco!...
Museo Fortaleza San Paio de Narla
180
Manuel Leiras Pulpeiro Homenaxeado Ano 1983
Luis Amado Carballo Home
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Luis Amado Carballo Homenaxeado Ano 1982
(Pontevedra, 1901 – 1927)
PROEL (frag.)
O xesto monacal da pedra
benzoa o acougo da aldea…
Axiónllanse os camiños
abrazados ao cruceiro,
nunha azul eternidade
de pedra e ceo.
A agonía do solpor
conmove o planto da terra,
e a paisaxe presígnase
con santas cruces de pedra.
A campaíña de prata
do día,
latexa un ángelus
de epifanía.
E o sol agoniante
ven a encravarse na cruz,
abrindo os marelos brazos
como o salvador Xesús.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
181
naxeado Ano 1982
Vicente Martínez Risco Homenaxeado Ano 1981
“Nas camiñatas longas polas vereas enlamadas do val, antre as muradellas dos eidos e á sombra
dos carballos, polos vieiros abertos da serra, batidas do vento, antre as uces e as carqueixas,
polas estradas poeirentas baixo un sol de xusticia; nas pousas na porta de chouza e na portalada
do pazo, ao pé do cruceiro ou debaixo dun cabaceiro, ao acollido da chuvia, xantando nos mesós,
sentados nos longos bancos onde se sentan osarrieiros e os camiñantes; durmindo nas pousa
da aldea, baixo o faiado de rexas trabes de castiñeiro; falando cos rapaces, cos vellos, coas
mulleriñas, cos homes que andan no traballo; ollando os longos horizontes cinguidos de serras
azúes, sorbendo o ár fresco da mañá e o luar da noite, vai ún co
entrar máis adentro na ialma, sintinto a suprema mística identidade coa gran Nai silenzosa, ao
tempo que a súa vida imensa nos inunda e adonámonos dun pouco da forza plástica criadora de
todas as cousas. A forza inmorredoira q
Galicia."
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Vicente Martínez Risco Homenaxeado Ano 1981
(Ourense, 1884 – 1963)
LERIA (frag.)
“Nas camiñatas longas polas vereas enlamadas do val, antre as muradellas dos eidos e á sombra
dos carballos, polos vieiros abertos da serra, batidas do vento, antre as uces e as carqueixas,
baixo un sol de xusticia; nas pousas na porta de chouza e na portalada
do pazo, ao pé do cruceiro ou debaixo dun cabaceiro, ao acollido da chuvia, xantando nos mesós,
sentados nos longos bancos onde se sentan osarrieiros e os camiñantes; durmindo nas pousa
da aldea, baixo o faiado de rexas trabes de castiñeiro; falando cos rapaces, cos vellos, coas
mulleriñas, cos homes que andan no traballo; ollando os longos horizontes cinguidos de serras
azúes, sorbendo o ár fresco da mañá e o luar da noite, vai ún comungando coa terra, deixándoa
entrar máis adentro na ialma, sintinto a suprema mística identidade coa gran Nai silenzosa, ao
tempo que a súa vida imensa nos inunda e adonámonos dun pouco da forza plástica criadora de
todas as cousas. A forza inmorredoira que ha dar forma fatura á ialma segreda e diviña de
Museo Fortaleza San Paio de Narla
182
Vicente Martínez Risco Homenaxeado Ano 1981
“Nas camiñatas longas polas vereas enlamadas do val, antre as muradellas dos eidos e á sombra
dos carballos, polos vieiros abertos da serra, batidas do vento, antre as uces e as carqueixas,
baixo un sol de xusticia; nas pousas na porta de chouza e na portalada
do pazo, ao pé do cruceiro ou debaixo dun cabaceiro, ao acollido da chuvia, xantando nos mesós,
sentados nos longos bancos onde se sentan osarrieiros e os camiñantes; durmindo nas pousadas
da aldea, baixo o faiado de rexas trabes de castiñeiro; falando cos rapaces, cos vellos, coas
mulleriñas, cos homes que andan no traballo; ollando os longos horizontes cinguidos de serras
mungando coa terra, deixándoa
entrar máis adentro na ialma, sintinto a suprema mística identidade coa gran Nai silenzosa, ao
tempo que a súa vida imensa nos inunda e adonámonos dun pouco da forza plástica criadora de
ue ha dar forma fatura á ialma segreda e diviña de
Alfonso X "O Sabio" Homenaxeado Ano 1980
ena ssa eigreja'n Lugo, grand'e piadoso.
Que ámbalas súas mâos
que ben por cabo dos ombros todas se meteran.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Alfonso X "O Sabio" Homenaxeado Ano 1980
Rei de Castela
(Toledo, 1221 – Sevilla, 1284)
CANTIGAS DE SANTA MARÍA (frag.)
Da que Deus mamou leite do seu peito
non é maravilla de sâar contreito.
Desto fez Santa María miragre fremoso
ena ssa eigreja'n Lugo, grand'e piadoso.
por hûa moller que avía tolleito
o máis do seu corp'e de mal encolleito:
Da que Deus mamou leite do seu peito
non é maravilla de sâar contreito.
Que ámbalas súas mâos assí s'encolleran
que ben por cabo dos ombros todas se meteran.
e os calcannares ben en seu dereito
se meteron todos no corpo maltreito.
Da que Deus mamou leite do seu peito
nan é maravilla de sâar contreito.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
183
Alfonso X "O Sabio" Homenaxeado Ano 1980
Manuel Antonio Pérez Homenaxeado Ano 1979
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Manuel Antonio Pérez Homenaxeado Ano 1979
(Rianxo, 1900 – 1930)
DE CATRO A CATRO (frag.)
Fomos ficando sós o Mar o barco e máis nos.
Roubáronnos o Sol.
O paquebote esmultado que cosía con liñas de fume
áxiles cadros sin marco.
Ronbáronnos o vento. Aquel veleiro que se evadéu pola corda floxa do horizonte.
Este océano desatracóu das costas
e os ventos da Roseta ourentáronse ao esquenzo.
As nosas soedades veñen de tan lonxe .
como as horas do reloxe. Pero tamén sabemos a maniobra
dos novíos que fondean a sotavento dunha singladura.
No cuadrante estantío das estrelas
ficóu parada esta hora: O cadavre do Mar
fixo do barco un cadaleito.
Fume da pipa Saudade Noite Silenzo Frío. E ficamos nós sós
sin o Mar e sin o barco nós.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
184
Manuel Antonio Pérez Homenaxeado Ano 1979
Antonio López Ferreiro Homenaxeado Ano 1978
(Santiago de
"A Sobrado algo xa o conocemos; agora paréceme posto en razón que tamén
enxerguemos algunhas palabras acerca do Vilar de Mella. Xa dixemos que esta fortaleza de
Vasco Fernández estaba situada onde
parroquias de Mella e Sendelle. Compúñase dunha torre cadrada de tres pisos cas súas
correspondentes almeas e con dous corpos de casa a ela pegados, un polo lado do Norte e outro
polo do Solano.
Este estaba en tres grandes salóns a continuación un do outro e o último entestaba ca
torre. O outro corpo de casa soilo tiña un salón, que tamén comunicaba como os outros co
segundo piso da torre. Todo ao redor había unha forte muralla tamén almeada, e arrimadas a
estaban as caballerizas, o graneiro, a leñeira, a palleira e outras dependencias da casa. Dous
cubos redondos defendían a porta da muralla que estaba encontra a torre, e ademáis axudaban a
ter man do aparello e arteficio da ponte levadiza. Os dous rego
da muralla e ao mesmo tempo que servían de foso, facían máis vistoso e animado o paisaxe.
O moblaxe da casa consistía en grandes catres cerrados con cortinas, xa de seda, xa de
lan, esparcidos por tódolas habitacións; en hu
costados; en tal cal almario, en mesas de pes moi repinicados cos seus correspondentes bancos e
taboletes, e en caixóns, baules, canapés e outras cousas polo estilo”
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Antonio López Ferreiro Homenaxeado Ano 1978
(Santiago de Compostela, 1837 – Vedra, 1910)
O CASTELO DE PAMBRE (frag.)
"A Sobrado algo xa o conocemos; agora paréceme posto en razón que tamén
enxerguemos algunhas palabras acerca do Vilar de Mella. Xa dixemos que esta fortaleza de
Vasco Fernández estaba situada onde se xuntan dous rigueiros que van ao Iso, antre as
parroquias de Mella e Sendelle. Compúñase dunha torre cadrada de tres pisos cas súas
correspondentes almeas e con dous corpos de casa a ela pegados, un polo lado do Norte e outro
a en tres grandes salóns a continuación un do outro e o último entestaba ca
torre. O outro corpo de casa soilo tiña un salón, que tamén comunicaba como os outros co
segundo piso da torre. Todo ao redor había unha forte muralla tamén almeada, e arrimadas a
estaban as caballerizas, o graneiro, a leñeira, a palleira e outras dependencias da casa. Dous
cubos redondos defendían a porta da muralla que estaba encontra a torre, e ademáis axudaban a
ter man do aparello e arteficio da ponte levadiza. Os dous regos, de que falamos, pasaban ao pe
da muralla e ao mesmo tempo que servían de foso, facían máis vistoso e animado o paisaxe.
O moblaxe da casa consistía en grandes catres cerrados con cortinas, xa de seda, xa de
lan, esparcidos por tódolas habitacións; en huchas non pequenas entalladas por tres dos
costados; en tal cal almario, en mesas de pes moi repinicados cos seus correspondentes bancos e
taboletes, e en caixóns, baules, canapés e outras cousas polo estilo”
Museo Fortaleza San Paio de Narla
185
Antonio López Ferreiro Homenaxeado Ano 1978
"A Sobrado algo xa o conocemos; agora paréceme posto en razón que tamén
enxerguemos algunhas palabras acerca do Vilar de Mella. Xa dixemos que esta fortaleza de
se xuntan dous rigueiros que van ao Iso, antre as
parroquias de Mella e Sendelle. Compúñase dunha torre cadrada de tres pisos cas súas
correspondentes almeas e con dous corpos de casa a ela pegados, un polo lado do Norte e outro
a en tres grandes salóns a continuación un do outro e o último entestaba ca
torre. O outro corpo de casa soilo tiña un salón, que tamén comunicaba como os outros co
segundo piso da torre. Todo ao redor había unha forte muralla tamén almeada, e arrimadas a ela
estaban as caballerizas, o graneiro, a leñeira, a palleira e outras dependencias da casa. Dous
cubos redondos defendían a porta da muralla que estaba encontra a torre, e ademáis axudaban a
s, de que falamos, pasaban ao pe
da muralla e ao mesmo tempo que servían de foso, facían máis vistoso e animado o paisaxe.
O moblaxe da casa consistía en grandes catres cerrados con cortinas, xa de seda, xa de
chas non pequenas entalladas por tres dos
costados; en tal cal almario, en mesas de pes moi repinicados cos seus correspondentes bancos e
Antón Vilar Ponte Homenaxeado Ano 1977
PENSAMENTO E SEMENTEIRA (frag.)
"Eu xa fai tempo que ando a dicir que axiña non haberá na Galiza máis que unha só
aristocracia - aristocracia de pensamento, non de sangue
parece millor, a do galeguismo; a que leva por bandeira e por escudo o "orgullo orixinal"
simbolizado no emprego da lingua materna, que é o supremo froito de diferenciación da lingua
materna, que é o supremo froito de diferenciación da raza á que perteñecemos. O galego c
que hoxe se esprese en galego, por ese só feito demostra levar na ialma un nidio sentimento de
libertade; un nobre afán de asolagar a súa intelixencia nas augas vivas do traballo enxebre co fin
de lles dar o tempero perciso para que poidan fecundar mo
escravitude, trocándoas en viveiros de vizosa democracia.
A medida que o galeguismo vai encentando concencias novas e póndoas a xeito coas
relidades da terra, é doado decatarse de que outras moitas cousas que parecían grande
camiñan cara ó deserto por ocas i estériles, inda que fagan tanto ruído coma o tambor valeiro da
parábola de Tolstoi.
Eu penso que as únicas saetas que van sempre rectas a furar o branco do futuro son
aquelas que se lanzan valéndose do arco da nos
orixinaes".
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Antón Vilar Ponte Homenaxeado Ano 1977
(Viveiro, 1881- A Coruña 1936)
PENSAMENTO E SEMENTEIRA (frag.)
"Eu xa fai tempo que ando a dicir que axiña non haberá na Galiza máis que unha só
aristocracia de pensamento, non de sangue -, aristocracia ou aristarquía, si vos
a do galeguismo; a que leva por bandeira e por escudo o "orgullo orixinal"
simbolizado no emprego da lingua materna, que é o supremo froito de diferenciación da lingua
materna, que é o supremo froito de diferenciación da raza á que perteñecemos. O galego c
que hoxe se esprese en galego, por ese só feito demostra levar na ialma un nidio sentimento de
libertade; un nobre afán de asolagar a súa intelixencia nas augas vivas do traballo enxebre co fin
de lles dar o tempero perciso para que poidan fecundar mortas terras, cheias de lixos de
escravitude, trocándoas en viveiros de vizosa democracia.
A medida que o galeguismo vai encentando concencias novas e póndoas a xeito coas
relidades da terra, é doado decatarse de que outras moitas cousas que parecían grande
camiñan cara ó deserto por ocas i estériles, inda que fagan tanto ruído coma o tambor valeiro da
Eu penso que as únicas saetas que van sempre rectas a furar o branco do futuro son
aquelas que se lanzan valéndose do arco da nosa lingua, xa ,que só entón mostrámonos
Museo Fortaleza San Paio de Narla
186
Antón Vilar Ponte Homenaxeado Ano 1977
"Eu xa fai tempo que ando a dicir que axiña non haberá na Galiza máis que unha só
, aristocracia ou aristarquía, si vos
a do galeguismo; a que leva por bandeira e por escudo o "orgullo orixinal"
simbolizado no emprego da lingua materna, que é o supremo froito de diferenciación da lingua
materna, que é o supremo froito de diferenciación da raza á que perteñecemos. O galego culto
que hoxe se esprese en galego, por ese só feito demostra levar na ialma un nidio sentimento de
libertade; un nobre afán de asolagar a súa intelixencia nas augas vivas do traballo enxebre co fin
rtas terras, cheias de lixos de
A medida que o galeguismo vai encentando concencias novas e póndoas a xeito coas
relidades da terra, é doado decatarse de que outras moitas cousas que parecían grandes cousas
camiñan cara ó deserto por ocas i estériles, inda que fagan tanto ruído coma o tambor valeiro da
Eu penso que as únicas saetas que van sempre rectas a furar o branco do futuro son
a lingua, xa ,que só entón mostrámonos
Ramón Cabanillas Enríquez Homenaxeado Ano 1976
e ondas galgantes, en cramor, chegadas
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Ramón Cabanillas Enríquez Homenaxeado Ano 1976
(Fefiñáns-Cambados, 1876 – 1959)
NA MORTE DE CASTELAO
¡Irmán Daniel! Na praia de Rianxo
caían como bágoas as estrelas, espallaban teus aies derradeiros
bruantes ventos das andinas serras, e ondas galgantes, en cramor, chegadas
da pratense ribeira, contaban no areeiro que te foras da sereidade pola plan vereda... o camiño que nunca se desanda,
o vieiro sin fin... Na noite pecha
entréi pinal adiante, medoñento, a ialma dun feitizo prisioneira.
Fungaban os ramallos un responso, brilaba a frouma verdecente acesa, en velorio de honra ó teu relembro. Ergueitas cara ó ceo as ponlas, era
cada pino un cruceiro, labra xenial da túa man maiestra,
e aquel forte e lanzal, que tempos idos escoitou a túa prácida conversa
co sabidor e xurdio Profundador de voces milagreiras, inquiréu delorido, en desespero:
¿De qué morte morréu a nosa prenda? Atravesóume o peito
un dór punxente e esguío de saieta e díxenlle a verdade crú, tinguindo
cunha pinga de sangue cada verba: ¡ Morreu do mul dos bós
e xenerosos ! ¡Morréu de amor á Terra!
Museo Fortaleza San Paio de Narla
187
Ramón Cabanillas Enríquez Homenaxeado Ano 1976
Xoan Manuel Pintos Villar
Homenaxeado Ano 1975
A GAITA GALEGA TOCADA POLO GAITEIRO (frag.)
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Xoan Manuel Pintos Villar
Homenaxeado Ano 1975
(Pontevedra, 1811- Vigo, 1876)
A GAITA GALEGA TOCADA POLO GAITEIRO (frag.)
Ou Galicia, Galicia boi de palla
canta lástima ten de tí o Gaiteiro!
O aguillón que che meten é de aceiro
e con él muita forza te asoballa.
No lombo teu zorrega, bate e malla
fasta o máis nomicreque ferrancheiro
e calesquer podenco forasteiro
te vafa de vergonza sin migalla!
Agarima alleeira eses ingratos
ou víboras que postas ao teu peito
co ferrete che rompen mil buratos!
Si o sangre teu refugas do teu leito
malas novas madrasta de insensatos
dos fillos teus ao amor nan tés direito.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
188
Xoan Vicente Viqueira Cortón
(Madrid, 1886
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Xoan Vicente Viqueira Cortón Homenaxeado Ano 1974
(Madrid, 1886 - Bergondo (A Coruña), 1924)
DA GÁNDARA ERMA E TRISTE
¿Da gándara erma e triste,
piñeiro bravo,
non ouces do mar o mar molto
tan solitario?
¿Non sintes te chamar á vida
pra un vivir sempre máis alto?
Piñeiro antigo,
vello e engruñado,
ergue as sempre verdecentes ponlas
que ao vento traman cal tramaron
as daqués que, rexos e amorosos,
aquí cantaron.
Eu son como un carballo solitario,
rexo e podente,
que ten reminiscencias milenarias,
alta a cabeleira verdecente.
E cando cheguen os ventos da invernía
ou as brisas do vran,
as cordas da miña arpa cal as ponlas,
á vida cantarán.
ENSAYOS Y POESÍAS
Museo Fortaleza San Paio de Narla
189
Homenaxeado Ano
Manuel Lago González Homenaxeado Ano 1973
(Tui, 1865, Santiago de Compostela, 1925)
HOMAXE O ARCEBISPO MANOEL LAGO
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Manuel Lago González Homenaxeado Ano 1973
Tui, 1865, Santiago de Compostela, 1925)
HOMAXE O ARCEBISPO MANOEL LAGO GONZÁLEZ (frag.)
Aquí dentro da cárcere vives
sereno e tranquilo
como viven os páxaros ceibos
nas prumas do niño.
Polas reixas de ferro contempras
o ceo infinito
onde brilan as luces do día
tecendo sorrisos.
Ves os montes cubertos de nubes
y-os campos froridos,
y-o pasar arredor da cadea
parentes y-amigos.
E non sintes o peito magoado
y-o rostro alcendido;
que te miras no fondo da y-alma
y-atópaste limpo.
Anque teñas o corpo aquí preso
non tés meu amigo
con cadeas atada esa y-alma
que é filla de Cristo.
Libertade do corpo non vale
que o corpo é cativo.
Cántos hay que son libres do corpo
e presos do esprito!
Museo Fortaleza San Paio de Narla
190
Manuel Lago González Homenaxeado Ano 1973
GONZÁLEZ (frag.)
Valentín Lamas Carvajal Homenaxeado Ano 1972
No medio dun souto, ao pé dunha serra,
coas chouzas de seixos telladas de colmo,
Alí como os corpos, o espritu esmorece,
os mortos as bruxas, os trasnos, as meigas,seus dioses penates, seus númenes son.
que están nas aldeas
Gonzalo López Abente Homenaxeado Ano 1971
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Valentín Lamas Carvajal Homenaxeado Ano 1972
(Ourense, 1849 – 1906)
A ALDEA (frag.)
No medio dun souto, ao pé dunha serra, na cume dun monte, no fondo dun val,
coas chouzas de seixos telladas de colmo, están as aldeas, o mundo rural.
. . . Alí como os corpos, o espritu esmorece,
sin outros alentos que a superstición; os mortos as bruxas, os trasnos, as meigas,
seus dioses penates, seus númenes son. Fanáticos, chámanlle á cencia herexía ao xenio loucura, grandeza ao poder,
valor á osadía, ao medo pacencia, á usura comercio, vergonza ao non ter.
. . . Alí, os caciques engordan e chegan a ricos sin teren nin rentas nin bés,
namentras o triste maestro de escola, un ánema en pena de fraco parés.
. . . Alí non pensedes hachar agarimo si apóstoles sodes de algún ideal,
a inmovre rutina secóu os celebros, i a cega iñorancia xunguíunos ao mal.
. . . ¡Ai míseros, probes, coitados labregos
que están nas aldeas rabeando de bós... escravos que levan o nome de libres,
que viven no inferno rezándolle a Dios!
Gonzalo López Abente Homenaxeado Ano 1971
Museo Fortaleza San Paio de Narla
191
Valentín Lamas Carvajal Homenaxeado Ano 1972
Gonzalo López Abente Homenaxeado Ano 1971
Anceios meus de lles ronbare aos mares
Nas mouras furnas nos rochedos bravos.
Marcial Valladares Núñez Homenaxeado Ano 1970
Museo Fortaleza San Paio de Narla
(Muxía, 1878 – 1963)
CENTILEOS NAS ONDAS (frag.)
Lostregueante choviscar de estrelas
No escuro seo dunha noite en calma;
Labarada de auceiros e de arelas
A arder na seca gándara da ialma.
Anceios meus de lles ronbare aos mares
Rondas de escuma, pérolas nacradas,
Rebrilos de ronseles estelares
Nos albos colos das mariñas fadas.
Ladrón, a vixiar nas penedías,
Nas pardas lombas dos adustos cabos,
No fervente balbor das ardentías,
Nas mouras furnas nos rochedos bravos.
No brancore dos seixos dos coídos,
No morno abrigo das arnelas fondas...
Só puiden apañar estes louridos
Centileos nas ondas.
Valladares Núñez Homenaxeado Ano 1970
Museo Fortaleza San Paio de Narla
192
Valladares Núñez Homenaxeado Ano 1970
(Vilancosta
MAXINA OU A FILLA ESPÚREA (frag.)
"Corría o ano mil oitocentos sesenta e seis: era unha mañán de maio; empezaba a
esclarecer, e ladrando os cans nas eiras, daban a xente
xa o millangarrido, a bubela e o cuco nas carballeiras, o merlo e o reiseñor nos salgueirales, o
paspallás entre os centeos, e os xílgaros e carrinciños, os chincheiros e siríns desfacíanse nos
eidos mirando cada un pra o seu amor, que alí os oviños no níxaro empolaba, e adozando todos
en concerto vario, traballos preludio de maternidá. Era o día vintesete, día da romería no Pico
Sagro, e subindo a aquela altura de dous mil cento trinta e oi
onde, según lendas e tradicións do País, habitaron antigos mouros, e dis que algún habita aínda;
onde en novecentos catorce fundóu o bispo don Sisnando menesterio de Benitos;onde en mil
oitocentos trinta e un o arzobispo compostelano Frei Rafa el
de novembre daquel ano púxose no curuto mismo unha gran crus de pau pra que os pasaxeiros a
adoraran, feita astelas por un raio o sábado de Ramos de mil oitocentos trinta e seis; rubindo por
aquel monte de carronchiñas fro
diferentes carreiros, devotos que iban a visitar o Santo San Sebastián, algúns asta con ofrendas;
todos a rezarlle, a oirlle misas na súa solitaria ermita, único que hoxe se ve alí, pausado c
unha pombiña blanca ó pé da cresta".
Museo Fortaleza San Paio de Narla
(Vilancosta -Berres (A Estrada), 1821 - 1903)
MAXINA OU A FILLA ESPÚREA (frag.)
"Corría o ano mil oitocentos sesenta e seis: era unha mañán de maio; empezaba a
esclarecer, e ladrando os cans nas eiras, daban a xente que pasaba polas congostras; cantaban
xa o millangarrido, a bubela e o cuco nas carballeiras, o merlo e o reiseñor nos salgueirales, o
paspallás entre os centeos, e os xílgaros e carrinciños, os chincheiros e siríns desfacíanse nos
ra o seu amor, que alí os oviños no níxaro empolaba, e adozando todos
en concerto vario, traballos preludio de maternidá. Era o día vintesete, día da romería no Pico
Sagro, e subindo a aquela altura de dous mil cento trinta e oi-to pes sobre o nivel do mar
onde, según lendas e tradicións do País, habitaron antigos mouros, e dis que algún habita aínda;
onde en novecentos catorce fundóu o bispo don Sisnando menesterio de Benitos;onde en mil
oitocentos trinta e un o arzobispo compostelano Frei Rafa el Veles mandóu poñer, e en primeiro
de novembre daquel ano púxose no curuto mismo unha gran crus de pau pra que os pasaxeiros a
adoraran, feita astelas por un raio o sábado de Ramos de mil oitocentos trinta e seis; rubindo por
aquel monte de carronchiñas frolidas, queiroas e recentes tomelos, acudían de moitos lados, por
diferentes carreiros, devotos que iban a visitar o Santo San Sebastián, algúns asta con ofrendas;
todos a rezarlle, a oirlle misas na súa solitaria ermita, único que hoxe se ve alí, pausado c
unha pombiña blanca ó pé da cresta".
Museo Fortaleza San Paio de Narla
193
"Corría o ano mil oitocentos sesenta e seis: era unha mañán de maio; empezaba a
que pasaba polas congostras; cantaban
xa o millangarrido, a bubela e o cuco nas carballeiras, o merlo e o reiseñor nos salgueirales, o
paspallás entre os centeos, e os xílgaros e carrinciños, os chincheiros e siríns desfacíanse nos
ra o seu amor, que alí os oviños no níxaro empolaba, e adozando todos
en concerto vario, traballos preludio de maternidá. Era o día vintesete, día da romería no Pico
to pes sobre o nivel do mar, altura
onde, según lendas e tradicións do País, habitaron antigos mouros, e dis que algún habita aínda;
onde en novecentos catorce fundóu o bispo don Sisnando menesterio de Benitos;onde en mil
Veles mandóu poñer, e en primeiro
de novembre daquel ano púxose no curuto mismo unha gran crus de pau pra que os pasaxeiros a
adoraran, feita astelas por un raio o sábado de Ramos de mil oitocentos trinta e seis; rubindo por
lidas, queiroas e recentes tomelos, acudían de moitos lados, por
diferentes carreiros, devotos que iban a visitar o Santo San Sebastián, algúns asta con ofrendas;
todos a rezarlle, a oirlle misas na súa solitaria ermita, único que hoxe se ve alí, pausado como
Antonio Noriega Varela Homenaxeado Ano 1969
(Mondoñedo, 1869
d'os bravos toxales, ¡d'as devocións mi
Florentino López Cuevillas Homenaxeado Ano 1968
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Antonio Noriega Varela Homenaxeado Ano 1969
(Mondoñedo, 1869 - Chavín de Viveiro, 1947)
D´O ERMO (frag.)
iNin rosiñas brancas, nin claveles roxos!
Eu venero as froliñas d'os toxos.
D'os toxales as ténues froliñas,
que sorríen, a medo, entr'espiñas.
Entr'espiñas que o Ceyo agasalla
con diamante-las noites qu'orballa.
¡Oh d'o yerm'o preciado tesouro!
as froliñas d'os toxos son d'ouro.
D'ouro vello son, mai, as froliñas
d'os bravos toxales, ¡d'as devocións miñas!...
Florentino López Cuevillas Homenaxeado Ano 1968
Museo Fortaleza San Paio de Narla
194
Antonio Noriega Varela Homenaxeado Ano 1969
Florentino López Cuevillas Homenaxeado Ano 1968
"¡Probiños os ríos! Os máis pequenos morreron xa. As fervenzas dos outros calaron ca
súa leda cantiga, e os muiñeiros esqueceron as noites
soio escoan por entre as pedras das presas fíos de auga, tan miudos, tan febles, que semellan as
bagoas dun neno. ¿Onde foi, ouh ríos, a vosa forza de viaxeiros arriscados? Tristeiros, mudos, a
vosa iauga encora nas chás e fede por que, falla de azos pra camiñar, morreu ca soedade do alén.
E aínda os grandes ríos da nosa terra: O Miño, O Sil, o Ulla, qué debecidos, qué probes!
De cada día, o voso leito afúndese máis, como si andivérades a abrir a vosa propia sepul
E tí, gabacha fonte do lugar, amiga das mozas e dos parrafeos, e tí, fontiña homildosa da
gándara, consolo de pogoreiros, casa frorida da moura encantada, ¿ Qué sentides ao ollar
estiñadas as vosas augas? ¿Qué vai ser da moura encantada, cando a font
soio unha cotra regañada?"
Manuel Curros Enríquez Homenaxeado Ano 1967
(Celanova (Ourense), 1851
Museo Fortaleza San Paio de Narla
(Ourense, 1886 – 1958)
PROSAS GALEGAS (frag.)
"¡Probiños os ríos! Os máis pequenos morreron xa. As fervenzas dos outros calaron ca
súa leda cantiga, e os muiñeiros esqueceron as noites afrodíticas dos muíños. De vagar, de vagar,
soio escoan por entre as pedras das presas fíos de auga, tan miudos, tan febles, que semellan as
bagoas dun neno. ¿Onde foi, ouh ríos, a vosa forza de viaxeiros arriscados? Tristeiros, mudos, a
nas chás e fede por que, falla de azos pra camiñar, morreu ca soedade do alén.
E aínda os grandes ríos da nosa terra: O Miño, O Sil, o Ulla, qué debecidos, qué probes!
De cada día, o voso leito afúndese máis, como si andivérades a abrir a vosa propia sepul
E tí, gabacha fonte do lugar, amiga das mozas e dos parrafeos, e tí, fontiña homildosa da
gándara, consolo de pogoreiros, casa frorida da moura encantada, ¿ Qué sentides ao ollar
estiñadas as vosas augas? ¿Qué vai ser da moura encantada, cando a font
Manuel Curros Enríquez Homenaxeado Ano 1967
(Celanova (Ourense), 1851 - La Habana, 1908)
Museo Fortaleza San Paio de Narla
195
"¡Probiños os ríos! Os máis pequenos morreron xa. As fervenzas dos outros calaron ca
afrodíticas dos muíños. De vagar, de vagar,
soio escoan por entre as pedras das presas fíos de auga, tan miudos, tan febles, que semellan as
bagoas dun neno. ¿Onde foi, ouh ríos, a vosa forza de viaxeiros arriscados? Tristeiros, mudos, a
nas chás e fede por que, falla de azos pra camiñar, morreu ca soedade do alén.
E aínda os grandes ríos da nosa terra: O Miño, O Sil, o Ulla, qué debecidos, qué probes!
De cada día, o voso leito afúndese máis, como si andivérades a abrir a vosa propia sepultura.
E tí, gabacha fonte do lugar, amiga das mozas e dos parrafeos, e tí, fontiña homildosa da
gándara, consolo de pogoreiros, casa frorida da moura encantada, ¿ Qué sentides ao ollar
estiñadas as vosas augas? ¿Qué vai ser da moura encantada, cando a fontiña da gándara sexa
Manuel Curros Enríquez Homenaxeado Ano 1967
Francisco Añón Paz Homenaxeado Ano 1966
Museo Fortaleza San Paio de Narla
AIRES DA MIÑA TERRA (frag.)
Como a miniña tola que sai por ves primeira con dengue e muradana
prá festa do lugar; así, xentil i aposta,
vai vindo a Primaveira, grinaldas de craveles vertendo ó seu pasar.
Os álbores espidos De fruto e de ramaxe, cubertos xa de folla comenzan a dar fror;
i á sombra agachapado do prácido follaxe,
mentras que o gando garda, fai chifros o pastor.
Xa de amarelo e branco se pintan os outeiros, xa nacen nas silveiras as froles de San Xoan; xa crecen nos valados
as hedras i os loureiros; xa ten carroucho o millo, xa as vides gromos dan.
Ai, estación florida, gallarda primaveira,
quén pra botarche copras tivera o que non ten!…
Co corazón ferido, sin lira garruleira,
¿Quén te cantóu, hermosa? ¿ Quén te cantóu ?... ¡Ninguén!.
Francisco Añón Paz Homenaxeado Ano 1966
(Boel (Outes), 1812 – Madrid, 1878)
Museo Fortaleza San Paio de Narla
196
Francisco Añón Paz Homenaxeado Ano 1966
Eduardo Pondal Homenaxeado Ano 1965
Museo Fortaleza San Paio de Narla
¡Ai!, esperta, adorada Galicia dese sono en que estás debruzada;
do teu rico porvir a alborada polo ceo enxergándose vai.
Xa cantando os teus fillos te chaman, e cos brazos en cruz se espreguizan…
¡Malpocados! o que eles cobizan é un bico dos labios da nai.
Dese chan venturoso arrincado pola man do meu negro destino, astra mesmo soñando maxino eses campos risoños cruzar.
E correr polas hortas e prados onde leda pasou miña infancia, respirando a suave fragancia de xazmín, caravel, azahar. Coido ver esa rías serenas,
escumando, con barcos veleiros, e cantares oir feiticeiros,
que en ningures tan dóces oín. Inda creo senti-las lavercas,
que peneiran nos aires cantando, cando o sol vai as nubes pintando
de amarelo, de lume e carmín. . . .
Eu soñei ver no cume do Pindo, adornados de mirto e loureiros, escritores, poetas, guerreiros, que sorrindo se daban a man. Eran eses os fillos mais caros
que da pátria aumentaron a gloria; os seus nomes nos fastos da historia
con diamantes grabados serán.
Eduardo Pondal Homenaxeado Ano 1965
(Ponteceso, 1835 – A Coruña, 1917)
HIMNO GALEGO
Museo Fortaleza San Paio de Narla
197
Eduardo Pondal Homenaxeado Ano 1965
¿Qué din os rumorosos
na costa verdecente,
ó raio transparente
do plácido luar?
¿Qué din as altas copas
de escuro arume arpado
co seu ben compasado
monótono fungar?
-"Do teu verdor cinguido
e de benignos astros
confín dos verdes castros
e valeroso chan
non des a esquecemento
da inxuria o rudo encono;
esperta do teu sono,
Fogar de Breogán.
Os bos e xenerosos
Castelao
Museo Fortaleza San Paio de Narla
¿Qué din os rumorosos
na costa verdecente,
ó raio transparente
do plácido luar?
¿Qué din as altas copas
de escuro arume arpado
co seu ben compasado
monótono fungar?
"Do teu verdor cinguido
astros
confín dos verdes castros
e valeroso chan
non des a esquecemento
da inxuria o rudo encono;
esperta do teu sono,
Fogar de Breogán.
Os bos e xenerosos
a nosa voz entenden,
e con arroubo atenden
O noso rouco son,
mais só os ignorantes,
e féridos e duros,
imbéciles e escuros
non nos entenden, non.
Os tempos son chegados
dos bardos das idades,
que as vosas vaguedades
cumprido fin terán;
pois onde quer xigante
a nosa voz pregoa
a redención da boa
nación de Breogán.
QUEIXUMES DOS PINOS
Castelao Homenaxeado Ano 1964
(Rianxo, 1886 - Buenos Aires, 1950)
SEMPRE EN GALIZA (frag.)
Museo Fortaleza San Paio de Narla
198
a nosa voz entenden,
e con arroubo atenden
O noso rouco son,
mais só os ignorantes,
duros,
imbéciles e escuros
non nos entenden, non.
Os tempos son chegados
dos bardos das idades,
que as vosas vaguedades
cumprido fin terán;
pois onde quer xigante
a nosa voz pregoa
a redención da boa
nación de Breogán.
QUEIXUMES DOS PINOS
"Galicia é a mellor esquina do solar hispánico, cabo do mundo antigo e avanzada de
Europa nomar inmenso da libertade. A arquitectura barroca do noso chan, labrada en
granítica, está sempre coberta por un manto de zugoso verdor. Os montes son redondos como
peitos de muller e as serras son como lombos de boi cebado. Os vales son ledos e farturentos. O
mar tolea de carraxe cando nono deixan penetrar na terra; pero c
no leito das rías. Galiza é unha unidade territorial armónica, de formas e coor, perfeitamente
diferenciada do resto da Hespaña. A patria é a Terra. A Terra que nos dou o ser e que nos
recollerá na morte como semente de novas
atopamos sombra fresca no vran e quentura garimosa no inverno; onde sofremos as inquedanzas
das sementeiras e gozamos a ledicia das colleitas; onde o vendaval brúa nas ponlas dos carballos
e funga nas cordas dos barcos; onde esboufan as ondas do mar nos cons da ribeira e ruxen nos
areaes; onde por primeira vez ollamos a choiva, a brétema, o sol, o luar, o "arco da vella" e a noite
estrelecida.
¡Como lle queremos á Terra! Eu de min sei decirvos que si dispó
voarmáis ala das estrelas visibles, para ir a un ceo tan lonxano da Terra, que nunca máis podera
vela,de boa gana renunciaría á inmortalidade para rematar a miña vida debaixo dunha laxe e
convertirme en herbas ventureiras.
Certo que a Terra que amomos tanto aínda é un "val de bágoas"; pero nós, os galegos,
superaremos a predicción relixiosa e trocarémola en paradiso ".
Rosalía de Castro Homenaxeado Ano 1963
(Santiago de Compostela, 1837
Museo Fortaleza San Paio de Narla
"Galicia é a mellor esquina do solar hispánico, cabo do mundo antigo e avanzada de
Europa nomar inmenso da libertade. A arquitectura barroca do noso chan, labrada en
granítica, está sempre coberta por un manto de zugoso verdor. Os montes son redondos como
peitos de muller e as serras son como lombos de boi cebado. Os vales son ledos e farturentos. O
mar tolea de carraxe cando nono deixan penetrar na terra; pero cando entra, quédase adormecido
no leito das rías. Galiza é unha unidade territorial armónica, de formas e coor, perfeitamente
diferenciada do resto da Hespaña. A patria é a Terra. A Terra que nos dou o ser e que nos
recollerá na morte como semente de novas criaturas. A Terra que cria frores nos campos onde
atopamos sombra fresca no vran e quentura garimosa no inverno; onde sofremos as inquedanzas
das sementeiras e gozamos a ledicia das colleitas; onde o vendaval brúa nas ponlas dos carballos
das dos barcos; onde esboufan as ondas do mar nos cons da ribeira e ruxen nos
areaes; onde por primeira vez ollamos a choiva, a brétema, o sol, o luar, o "arco da vella" e a noite
¡Como lle queremos á Terra! Eu de min sei decirvos que si dispóis de morto tivese que
voarmáis ala das estrelas visibles, para ir a un ceo tan lonxano da Terra, que nunca máis podera
vela,de boa gana renunciaría á inmortalidade para rematar a miña vida debaixo dunha laxe e
convertirme en herbas ventureiras.
a Terra que amomos tanto aínda é un "val de bágoas"; pero nós, os galegos,
superaremos a predicción relixiosa e trocarémola en paradiso ".
Rosalía de Castro Homenaxeado Ano 1963
(Santiago de Compostela, 1837 - Padrón, 1885)
UNHA VEZ TIVEN UN CRAVO
Unha vez tiven un cravo
cravado no corazón
Museo Fortaleza San Paio de Narla
199
"Galicia é a mellor esquina do solar hispánico, cabo do mundo antigo e avanzada de
Europa nomar inmenso da libertade. A arquitectura barroca do noso chan, labrada en pedra
granítica, está sempre coberta por un manto de zugoso verdor. Os montes son redondos como
peitos de muller e as serras son como lombos de boi cebado. Os vales son ledos e farturentos. O
ando entra, quédase adormecido
no leito das rías. Galiza é unha unidade territorial armónica, de formas e coor, perfeitamente
diferenciada do resto da Hespaña. A patria é a Terra. A Terra que nos dou o ser e que nos
criaturas. A Terra que cria frores nos campos onde
atopamos sombra fresca no vran e quentura garimosa no inverno; onde sofremos as inquedanzas
das sementeiras e gozamos a ledicia das colleitas; onde o vendaval brúa nas ponlas dos carballos
das dos barcos; onde esboufan as ondas do mar nos cons da ribeira e ruxen nos
areaes; onde por primeira vez ollamos a choiva, a brétema, o sol, o luar, o "arco da vella" e a noite
is de morto tivese que
voarmáis ala das estrelas visibles, para ir a un ceo tan lonxano da Terra, que nunca máis podera
vela,de boa gana renunciaría á inmortalidade para rematar a miña vida debaixo dunha laxe e
a Terra que amomos tanto aínda é un "val de bágoas"; pero nós, os galegos,
Rosalía de Castro Homenaxeado Ano 1963
i eu non me acordo xa si era aquel cravo
Este barro mortal que envolve o esprito,
13. BIBLIOGRAFÍA
• Calveiro, Marcos; (2011):
Xerais; Vigo.
• Domínguez Cuña, Abraham; (2011):
• Sánchez Puga, Xosé; (2005):
Galegas, 1963-2005.
WEBGRAFÍA
• http://www.museolugo.org/
• http://encarnalagogonzalez.blogspot.com/
Museo Fortaleza San Paio de Narla
i eu non me acordo xa si era aquel cravo
de ouro, de ferro ou de amor.
Sóio sei que me fixo un mul tan fondo,
que tanto me atormentou,
que eu día e noite sin cesar choraba
cal choróu Madalena na Pasión.
Señor, que todo o podedes
-pedinlle unha vez a Dios-,
daime valor para arrincar dun golpe
cravo de tal condición.
E deumo Dios, e arrinqueimo,
Mais…¿Quen pensara?… Despóis
xa non sentín máis tormentos
nin soupen qué era delor;
soupen só que non sei qué me faltaba
en donde o cravo faltóu
e seica…seica tiven soidades
de aquela pena…¡Bon Dios!
Este barro mortal que envolve o esprito,
¡quén o entendera, Señor…!
FOLLAS NOVAS
Calveiro, Marcos; (2011): Lois Pereiro, náufrago do paraíso: biografía e antoloxía
Domínguez Cuña, Abraham; (2011): Lois Pereiro: Letras galegas 2011.
Sánchez Puga, Xosé; (2005): De Rosalía a Lorenzo Varela: escolma do Día das Letras
http://www.museolugo.org/
http://encarnalagogonzalez.blogspot.com/
Museo Fortaleza San Paio de Narla
200
Lois Pereiro, náufrago do paraíso: biografía e antoloxía; Ed.
Lois Pereiro: Letras galegas 2011.
De Rosalía a Lorenzo Varela: escolma do Día das Letras
• http://www.diadasletrasgalegas.com/
• http://loispereiro.blogaliza.org/
Museo Fortaleza San Paio de Narla
http://www.diadasletrasgalegas.com/
http://loispereiro.blogaliza.org/
Museo Fortaleza San Paio de Narla
201
ÍNDICE -INTRODUCCIÓN..................................................................................................... 3 -O ATLAS DA MEMORIA DOS -VALORACIÓN PERSOAL ..................................................................................... 15 -ANEXO FOTOGRÁFICO........................................................ -BIBLIOGRAFÍA....................................................................................................... 22
Museo Fortaleza San Paio de Narla
INTRODUCCIÓN..................................................................................................... 3
O ATLAS DA MEMORIA DOS MUSEOS.............................................................. 5
VALORACIÓN PERSOAL ..................................................................................... 15
ANEXO FOTOGRÁFICO....................................................................................... 16
BIBLIOGRAFÍA....................................................................................................... 22
Museo Fortaleza San Paio de Narla
203
INTRODUCCIÓN..................................................................................................... 3
MUSEOS.............................................................. 5
VALORACIÓN PERSOAL ..................................................................................... 15
............................... 16
BIBLIOGRAFÍA....................................................................................................... 22
1. INTRODUCCIÓN A Rede Museística Provincial de Lugo é o lugar onde realicei o meu período de prácprimeiro que me gustaría resaltar desta experiencia foi a oportunidade de poder realizar un tipo deprácticas diferentes, onde se nos deu a oportunidade de entrar en contacto con unha parte dasinstitucións públicas que por norma xeral en moitas odunha forma tan directa, como é poder ver un modo de xestión cultural que traballa en prol daaccesibilidade e inclusión das persoas. A través das diferentes visitas que realizamos os tres museospertencentes a Rede, asi como poder escoitar e comprobar o que nos ensinou Encarna Lago e porúltimo poder ser parte da engranaxe deste modelo de xestión o planificar unha actividade coa miñacompañeira Adriana Prieto e podela levar a cabo, xa que foi unhas das experiencgratificantes do meu período de prácticas. A nosa tutora, Encarna Lago planificounos as nosasprácticas en dous bloques, un teórico no que se nos explicaba o funcionamento da Rede MuseísticaProvincial por medio de visitas os diferentes museos queonde a nosa función consistía en planificar, diseñar e poñer en práctica unha actividade que serealizase nos tres museos da rede, e que en outro apartado das memorias expoño máisdetalladamente. A continuación con maior claridade cada un dos museos que tiven a oportunidade de visitar,A rede Museística Provincial, foi constituída oficialmente no mes de xuño do ano 2006, e aglutinaos catro Museos actualmente dependentes da Deputación Provincial de Lugo: o Museo Provincialde Lugo, o Museo-Fortaleza de San Paio de Narla, o MuseoA Rede Museística Provincial pretende unificar criterios e obxectivos, incentivar a colaboracioptimizar os recursos, mellorar a comunicación e, de acordo coa definición do ICOM (ComitéInternacional de Museos), adicarse á conservación, restauración e catalogación. A creación destetipo de Rede responde á necesidade de mellorar a coordinación doaproveitamento dos recursos técnicos e humanos. Búscase xestionar unitariamente o conxunto daRede para que cada un dos museos integrados cumpra adecuadamente as súas funcións e poidapresentar de cara ás respectivas comarcas ecultural. A nosa experiencia centrouse no MuseoMuseo do Mar. A primeira visita que realizamos foi a do Museo do Mar o 29 de Xaneiro, oprimeiro contacto non puido ser mellor, tivemos a oportunidade de ver en persoa todo o que aXerente da Rede nos explicara con anterioridade, o factor humano como elemento clave dofuncionamento do museo. Asistindo a unha obra de teatro, que exemplificou ante nos cpode ser máis. O nosa experiencia continuaría no Museode Febreiro, onde a través dunha visita guiada se nos foi mostrando cada parte do museo, asi como as actividades que realizan, por último o 19 de MarzTor, o broche para este bloque veu marcado por unha reunión de mulleres artistas onde se deucomezo a unha serie de reunións que a partir de ese día se iniciou, participamos nese foroescoitando a cada unha das protagonistas que nos contaba a súa experiencia; a intención destareunión era reunilas e pasarlles o relevo para que se seguirán dando no tempo non so con palabrassenón tamén con actividades plantexalas por elas, neste día asistimos a intención de convertinstitución pública como soporte e foro das persoas, neste caso concreto de mulleres artistas,evidentemente o mesmo tempo ese día tamén puidemos realizar a visita o Pazocada unhas das súas dependencias e pezas. A partir de aquí ddiseñar e planificar a nosa actividade, na que traballei coa miña compañeira Adriana PrietoFernández e que leva por nome “O Atlas da Memoria dos Museos”, para máis tarde levala a cabo,en cada un destes lugares, no segu
Museo Fortaleza San Paio de Narla
A Rede Museística Provincial de Lugo é o lugar onde realicei o meu período de prácprimeiro que me gustaría resaltar desta experiencia foi a oportunidade de poder realizar un tipo deprácticas diferentes, onde se nos deu a oportunidade de entrar en contacto con unha parte dasinstitucións públicas que por norma xeral en moitas ocasións non tes a posibilidade de coñecerdunha forma tan directa, como é poder ver un modo de xestión cultural que traballa en prol daaccesibilidade e inclusión das persoas. A través das diferentes visitas que realizamos os tres museos
Rede, asi como poder escoitar e comprobar o que nos ensinou Encarna Lago e porúltimo poder ser parte da engranaxe deste modelo de xestión o planificar unha actividade coa miñacompañeira Adriana Prieto e podela levar a cabo, xa que foi unhas das experiencgratificantes do meu período de prácticas. A nosa tutora, Encarna Lago planificounos as nosasprácticas en dous bloques, un teórico no que se nos explicaba o funcionamento da Rede MuseísticaProvincial por medio de visitas os diferentes museos que a forman, e un segundo bloque prácticoonde a nosa función consistía en planificar, diseñar e poñer en práctica unha actividade que serealizase nos tres museos da rede, e que en outro apartado das memorias expoño máisdetalladamente. A continuación gustaríame falar da Rede Museística Provincial, para que constecon maior claridade cada un dos museos que tiven a oportunidade de visitar, A rede Museística Provincial, foi constituída oficialmente no mes de xuño do ano 2006, e aglutina
tualmente dependentes da Deputación Provincial de Lugo: o Museo ProvincialFortaleza de San Paio de Narla, o Museo-Pazo de Tor e o Museo do Mar.
A Rede Museística Provincial pretende unificar criterios e obxectivos, incentivar a colaboracioptimizar os recursos, mellorar a comunicación e, de acordo coa definición do ICOM (ComitéInternacional de Museos), adicarse á conservación, restauración e catalogación. A creación destetipo de Rede responde á necesidade de mellorar a coordinación dos catro museos e potenciar oaproveitamento dos recursos técnicos e humanos. Búscase xestionar unitariamente o conxunto daRede para que cada un dos museos integrados cumpra adecuadamente as súas funcións e poidapresentar de cara ás respectivas comarcas e conxunto da provincia, unha completa e variada
A nosa experiencia centrouse no Museo-Fortaleza de San Paio de Narla, o MuseoMuseo do Mar. A primeira visita que realizamos foi a do Museo do Mar o 29 de Xaneiro, o
contacto non puido ser mellor, tivemos a oportunidade de ver en persoa todo o que aXerente da Rede nos explicara con anterioridade, o factor humano como elemento clave dofuncionamento do museo. Asistindo a unha obra de teatro, que exemplificou ante nos cpode ser máis. O nosa experiencia continuaría no Museo-Fortaleza de San Paio de Narla, o día 11de Febreiro, onde a través dunha visita guiada se nos foi mostrando cada parte do museo, asi como as actividades que realizan, por último o 19 de Marzo a parte teórica remataba no MuseoTor, o broche para este bloque veu marcado por unha reunión de mulleres artistas onde se deucomezo a unha serie de reunións que a partir de ese día se iniciou, participamos nese foro
rotagonistas que nos contaba a súa experiencia; a intención destareunión era reunilas e pasarlles o relevo para que se seguirán dando no tempo non so con palabrassenón tamén con actividades plantexalas por elas, neste día asistimos a intención de convertinstitución pública como soporte e foro das persoas, neste caso concreto de mulleres artistas,evidentemente o mesmo tempo ese día tamén puidemos realizar a visita o Pazocada unhas das súas dependencias e pezas. A partir de aquí deu comezo a parte práctica, pensar,diseñar e planificar a nosa actividade, na que traballei coa miña compañeira Adriana PrietoFernández e que leva por nome “O Atlas da Memoria dos Museos”, para máis tarde levala a cabo,en cada un destes lugares, no seguinte apartado expoño en que consistiu.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
204
A Rede Museística Provincial de Lugo é o lugar onde realicei o meu período de prácticas, o primeiro que me gustaría resaltar desta experiencia foi a oportunidade de poder realizar un tipo de prácticas diferentes, onde se nos deu a oportunidade de entrar en contacto con unha parte das
casións non tes a posibilidade de coñecer dunha forma tan directa, como é poder ver un modo de xestión cultural que traballa en prol da accesibilidade e inclusión das persoas. A través das diferentes visitas que realizamos os tres museos
Rede, asi como poder escoitar e comprobar o que nos ensinou Encarna Lago e por último poder ser parte da engranaxe deste modelo de xestión o planificar unha actividade coa miña compañeira Adriana Prieto e podela levar a cabo, xa que foi unhas das experiencias máis gratificantes do meu período de prácticas. A nosa tutora, Encarna Lago planificounos as nosas prácticas en dous bloques, un teórico no que se nos explicaba o funcionamento da Rede Museística
a forman, e un segundo bloque práctico onde a nosa función consistía en planificar, diseñar e poñer en práctica unha actividade que se realizase nos tres museos da rede, e que en outro apartado das memorias expoño máis
gustaríame falar da Rede Museística Provincial, para que conste
A rede Museística Provincial, foi constituída oficialmente no mes de xuño do ano 2006, e aglutina tualmente dependentes da Deputación Provincial de Lugo: o Museo Provincial
Pazo de Tor e o Museo do Mar. A Rede Museística Provincial pretende unificar criterios e obxectivos, incentivar a colaboración, optimizar os recursos, mellorar a comunicación e, de acordo coa definición do ICOM (Comité Internacional de Museos), adicarse á conservación, restauración e catalogación. A creación deste
s catro museos e potenciar o aproveitamento dos recursos técnicos e humanos. Búscase xestionar unitariamente o conxunto da Rede para que cada un dos museos integrados cumpra adecuadamente as súas funcións e poida
conxunto da provincia, unha completa e variada oferta
Fortaleza de San Paio de Narla, o Museo-Pazo de Tor e o Museo do Mar. A primeira visita que realizamos foi a do Museo do Mar o 29 de Xaneiro, o
contacto non puido ser mellor, tivemos a oportunidade de ver en persoa todo o que a Xerente da Rede nos explicara con anterioridade, o factor humano como elemento clave do funcionamento do museo. Asistindo a unha obra de teatro, que exemplificou ante nos como menos
Fortaleza de San Paio de Narla, o día 11 de Febreiro, onde a través dunha visita guiada se nos foi mostrando cada parte do museo, asi como
o a parte teórica remataba no Museo-Pazo de Tor, o broche para este bloque veu marcado por unha reunión de mulleres artistas onde se deu comezo a unha serie de reunións que a partir de ese día se iniciou, participamos nese foro
rotagonistas que nos contaba a súa experiencia; a intención desta reunión era reunilas e pasarlles o relevo para que se seguirán dando no tempo non so con palabras senón tamén con actividades plantexalas por elas, neste día asistimos a intención de convertir unha institución pública como soporte e foro das persoas, neste caso concreto de mulleres artistas, evidentemente o mesmo tempo ese día tamén puidemos realizar a visita o Pazo-Museo así como a
eu comezo a parte práctica, pensar, diseñar e planificar a nosa actividade, na que traballei coa miña compañeira Adriana Prieto Fernández e que leva por nome “O Atlas da Memoria dos Museos”, para máis tarde levala a cabo,
2. ATLAS DA MEMORIA DOS MUSEOS
2.1.INTRODUCIÓN O museo é unha institución ó servizo da sociedade, que selecciona, adquire, conserva,sobre todo expón, con fins de acrecentamento do saber, de patrimonio. Así o especifica o Consello Internacional de Museose independente, considerado como a tribuna máxima dapara definir e normativizar os mcelébrase en todo o mundo o Díaxornada de portas abertas, na queconcertos, talleres e outras actividades que serven para renovar os votos que unen aos museos coa sociedade. Cada ano o ICOM propón un lema, xeralmente inspirado polas tendencias de actualidade, que sirve de argumento motor da celebración en todo o mundo. No presente ano lema é “Museos e memoria”. 2.2 ¿QUE É A MEMORIA?
A memoria descríbese como a capacidade ou o poder mental que permite reter eprocesos asociativos inconscientes, sensacións, impresións, ideas eexperimentados, así como toda a información que se aprendeusentido de facultade de reprodución dos xestosremítenos paralela ou simultaneamente áou os lugares onde estes quedan
A memoria e a importancia da conservación son temas que deben centrar as nosasproxectos. Un pobo sen memoria está condenado ao esquecemento,xa que sen ela non sería factible a conservación deAo non poder facelo non teríamos
Museo Fortaleza San Paio de Narla
2. ATLAS DA MEMORIA DOS MUSEOS
O museo é unha institución ó servizo da sociedade, que selecciona, adquire, conserva,sobre todo expón, con fins de acrecentamento do saber, de salvagarda e de patrimonio. Así o especifica o Consello Internacional de Museos (ICOM),un organismo profesional e independente, considerado como a tribuna máxima da profesión museística, que deu as pautas para definir e normativizar os museos do mundo.Dende 1977, a proposta do ICOM, o 18 de maio celébrase en todo o mundo o Día Internacional do Museo. O evento confórmase como unha xornada de portas abertas, na que é habitual a organización de visitas guiadas, conferencias,
actividades que serven para renovar os votos que unen aos museos coa ICOM propón un lema, xeralmente inspirado polas tendencias de argumento motor da celebración en todo o mundo. No presente ano
2.2 ¿QUE É A MEMORIA?
A memoria descríbese como a capacidade ou o poder mental que permite reter eprocesos asociativos inconscientes, sensacións, impresións, ideas e conceptos previamente
así como toda a información que se aprendeu conscientemente. A memoria no seu sentido de facultade de reprodución dos xestos aprendidos é un dos pilares da existencia humana, remítenos paralela ou simultaneamente á capacidade de recordar, ao conxunto de reou os lugares onde estes quedan asentados.
A memoria e a importancia da conservación son temas que deben centrar as nosasproxectos. Un pobo sen memoria está condenado ao esquecemento, entendido como a falta de todo,
ue sen ela non sería factible a conservación de coñecementos para transmitir formas de cultura. Ao non poder facelo non teríamos identidade e non poderiamos recoñecernos como parte de un
Museo Fortaleza San Paio de Narla
205
O museo é unha institución ó servizo da sociedade, que selecciona, adquire, conserva, comunica e, desenvolvemento do
(ICOM),un organismo profesional n museística, que deu as pautas
mundo.Dende 1977, a proposta do ICOM, o 18 de maio Internacional do Museo. O evento confórmase como unha é habitual a organización de visitas guiadas, conferencias,
actividades que serven para renovar os votos que unen aos museos coa ICOM propón un lema, xeralmente inspirado polas tendencias de argumento motor da celebración en todo o mundo. No presente ano o
A memoria descríbese como a capacidade ou o poder mental que permite reter e recordar, mediante conceptos previamente
conscientemente. A memoria no seu aprendidos é un dos pilares da existencia humana,
capacidade de recordar, ao conxunto de recordos e ó lugar
A memoria e a importancia da conservación son temas que deben centrar as nosas investigación e entendido como a falta de todo,
coñecementos para transmitir formas de cultura. identidade e non poderiamos recoñecernos como parte de un
todo e, finalmente, non poderiamos relacionarnos co mundo que nos rodtan decisiva para a vida social como o é a memoria individual para cada un de nós. A memoria é fráxil, inestable e insegura pero é a facultade humana que constitúe o maior tesouro do home epermite establecer pontes co pasado e setodos exercitamos. O coñecemento e a valoración da memoria e do patrimoniopolo tanto coñecer o noso pasado, as nosas raíces e facernos partícipes decomún. A conservación, recuperación, fortalecemento e difusión dacultural posibilitan estender e ampliar as nosas fronteiras atacanle de comunicación entre o noso pasado e o nosoO patrimonio transmite sensacións teñamos ou non unha formación previa en relación aounhas sensacións que se van almacenando pouco a pouco na nosa memoria, e a elascando se nos fala dun elemento concreto. Un modo moi eficaz de exercitar atraballar cos diferentes estímulos (visual, auditivo, olfativo...) pararecordar, que consiste en traer á memoria algunha cousa; serácrearase unha imaxe dos museos nova, a memoria qudeles e que deste xeito aflorará dun xeito menosindividualmente cada sentido para o finofrecen posibilidades excepcionaisactividade permitirá que os participantes asuman o verdadeiro papel que teñen en relación ó museo, é dicir, o de protagonistas e receptores da propia memoria do museo.É fácil imaxinar ós museos como unha gran piscina de información accesible a toda persoainteresada no coñecemento ou a investigación, así como esperar que poidamos atoparinformación que nos aporten profundidade, significado e relevancia para asociedade, pero un obxecto unicamente é significativo cando pertencemás ampla que el mesmo. O museo concentra múltiplespercibilas só hai que estar alerta, ter o espírito sensible, o
Museo Fortaleza San Paio de Narla
poderiamos relacionarnos co mundo que nos rodea. A memoria colectiva é a vida social como o é a memoria individual para cada un de nós. A memoria é
inestable e insegura pero é a facultade humana que constitúe o maior tesouro do home epermite establecer pontes co pasado e seguir nutrindo a nosa vida, estamos ante unhatodos exercitamos. O coñecemento e a valoración da memoria e do patrimoniopolo tanto coñecer o noso pasado, as nosas raíces e facernos partícipes de
nservación, recuperación, fortalecemento e difusión da memoria e do patrimonio cultural posibilitan estender e ampliar as nosas fronteiras ata beneficios comúns, manter aberto a canle de comunicación entre o noso pasado e o noso futuro.
ite sensacións teñamos ou non unha formación previa en relación aounhas sensacións que se van almacenando pouco a pouco na nosa memoria, e a elascando se nos fala dun elemento concreto. Un modo moi eficaz de exercitar a traballar cos diferentes estímulos (visual, auditivo, olfativo...) para potenciala, o obxectivo é o de recordar, que consiste en traer á memoria algunha cousa; será a través de eses recordos polos cales crearase unha imaxe dos museos nova, a memoria que cada un dos participantes das actividades ten deles e que deste xeito aflorará dun xeito menos habitual ó que estamos acostumados ó traballar individualmente cada sentido para o fin conformar o Atlas da memoria de cada museo. Os museos
des excepcionais dende o prisma da educación e da comunicación, e esta participantes asuman o verdadeiro papel que teñen en relación ó museo,
protagonistas e receptores da propia memoria do museo. ós museos como unha gran piscina de información accesible a toda persoa
interesada no coñecemento ou a investigación, así como esperar que poidamos atoparinformación que nos aporten profundidade, significado e relevancia para a comprensión de usociedade, pero un obxecto unicamente é significativo cando pertence a unha rede de significados más ampla que el mesmo. O museo concentra múltiples experiencias por descubrir, e, para percibilas só hai que estar alerta, ter o espírito sensible, o corazón aberto e a mente clara
Museo Fortaleza San Paio de Narla
206
ea. A memoria colectiva é a vida social como o é a memoria individual para cada un de nós. A memoria é
inestable e insegura pero é a facultade humana que constitúe o maior tesouro do home e guir nutrindo a nosa vida, estamos ante unha calidade que
todos exercitamos. O coñecemento e a valoración da memoria e do patrimonio cultural permiten un desenvolvemento
memoria e do patrimonio beneficios comúns, manter aberto a
ite sensacións teñamos ou non unha formación previa en relación ao mesmo, unhas sensacións que se van almacenando pouco a pouco na nosa memoria, e a elas recorremos
memoria consiste en potenciala, o obxectivo é o de
a través de eses recordos polos cales cada un dos participantes das actividades ten
habitual ó que estamos acostumados ó traballar conformar o Atlas da memoria de cada museo. Os museos
dende o prisma da educación e da comunicación, e esta participantes asuman o verdadeiro papel que teñen en relación ó museo,
ós museos como unha gran piscina de información accesible a toda persoa interesada no coñecemento ou a investigación, así como esperar que poidamos atopar obxectos e
comprensión de unha a unha rede de significados
experiencias por descubrir, e, para zón aberto e a mente clara
2.3 O ATLAS DA MEMORIA DOS MUSEOS Para conmemorar o ano de Museos y Memoria, pensamos nun total de cincoo título de O Atlas da Memoria dos Museos, axudaran a crear unharapaces ó mundo dos museos. As visitas aos museos dende o puntoenfocarse unicamente como reforzo dos coñecementosonde disfrutar cunha práctica cultural colectiva,mediante a potenciación dos seusa cabo a recollida dunha serie de informacións, que formarán a memoria de cada museo. 2.4. OBXECTIVOS XERAIS - Demostrar que os bens culturais de contido material, son á súa vez continentes de valoresinmateriais. Esta é a característica que lles da a súa esencia e os diferenza de calquera outracategoría de bens. -Explicar que o ser humano é a suma de todos os seus momenexperiencias, polo que é necesario pararse a reflexionar sobre esta cuestión.-Acadar que os participantes interioriceaprendizaxes significativas a partires dopersoal. -Difundir a visión humanista do museo a t-Potenciar o poder evocador, xerador de sentimentos e de recordos individuais e colectivosparticipantes nos tres museos.-Promover a conservación do patrimonio cultural.-Axudar á interrelación persoal entre os parti-Proporcionar unha nova mirada en relación ao museo e responder á pregunta: ¿Qué nos dimuseo? - Conseguir que os participantes disfruten coas actividades realizadas.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
2.3 O ATLAS DA MEMORIA DOS MUSEOS
Para conmemorar o ano de Museos y Memoria, pensamos nun total de cinco actividades que baixo o título de O Atlas da Memoria dos Museos, axudaran a crear unha atmosfera de achegarapaces ó mundo dos museos. As visitas aos museos dende o punto de vista educativo non deben enfocarse unicamente como reforzo dos coñecementos curriculares senón, tamén, coma un espazo onde disfrutar cunha práctica cultural colectiva, tratando de compartir impresións e reflexións; así, mediante a potenciación dos seus sentidos, buscamos que entre todos os participantes poida levarse
serie de informacións, que formarán a memoria de cada museo.
2.4. OBXECTIVOS XERAIS
ar que os bens culturais de contido material, son á súa vez continentes de valoresinmateriais. Esta é a característica que lles da a súa esencia e os diferenza de calquera outra
Explicar que o ser humano é a suma de todos os seus momentos, o produto de todas as súasexperiencias, polo que é necesario pararse a reflexionar sobre esta cuestión. Acadar que os participantes interioriceaprendizaxes significativas a partires do
Difundir a visión humanista do museo a través de actividades interactivas. Potenciar o poder evocador, xerador de sentimentos e de recordos individuais e colectivos
participantes nos tres museos. Promover a conservación do patrimonio cultural. Axudar á interrelación persoal entre os participantes das actividades. Proporcionar unha nova mirada en relación ao museo e responder á pregunta: ¿Qué nos di
Conseguir que os participantes disfruten coas actividades realizadas.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
208
actividades que baixo atmosfera de achega dos
de vista educativo non deben curriculares senón, tamén, coma un espazo
partir impresións e reflexións; así, sentidos, buscamos que entre todos os participantes poida levarse
serie de informacións, que formarán a memoria de cada museo.
ar que os bens culturais de contido material, son á súa vez continentes de valores inmateriais. Esta é a característica que lles da a súa esencia e os diferenza de calquera outra
tos, o produto de todas as súas
Acadar que os participantes interioriceaprendizaxes significativas a partires do descubrimento
Potenciar o poder evocador, xerador de sentimentos e de recordos individuais e colectivos dos
Proporcionar unha nova mirada en relación ao museo e responder á pregunta: ¿Qué nos di o
2.5. CRONOGRAMA
2.6. ACTIVIDADES
1. MEMORIA VISUAL
través de cores, debuxos ou palabras, deste xeito eles terán a responsabilidade de completar esa imaxe que nós lles facilitamos mediante as sensacOBXECTIVO ESPECÍFICO: Con esta actividade pretendemos obter novas lecturas da memoria do museo a partir das imaxes e da extracción dos seus significados
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Nesta actividade traballaremos a partir de imaxes de obxectosrepresentativos de cada un dos tres museos. A presenza de un obxecto cargado de valor simbólico (que representa recordos persoais ou colectivos para unha persoa ou unha determinada cultura) realza o coñecemento dende a memoria e a historia.Os participantes terán que reinterpretar unha parte da imaxe a
través de cores, debuxos ou palabras, deste xeito eles terán a responsabilidade de completar esa imaxe que nós lles facilitamos mediante as sensacións que a propia imaxe e o contexto lles suxire.OBXECTIVO ESPECÍFICO: Con esta actividade pretendemos obter novas lecturas da memoria do museo a partir das imaxes e da extracción dos seus significados
Museo Fortaleza San Paio de Narla
209
Nesta actividade traballaremos a partir de imaxes de obxectos representativos de cada un dos tres museos. A presenza de un obxecto cargado de valor simbólico (que representa recordos persoais ou colectivos para unha persoa ou unha determinada
za o coñecemento dende a memoria e a historia. Os participantes terán que reinterpretar unha parte da imaxe a
través de cores, debuxos ou palabras, deste xeito eles terán a responsabilidade de completar esa ións que a propia imaxe e o contexto lles suxire.
OBXECTIVO ESPECÍFICO: Con esta actividade pretendemos obter novas lecturas da memoria do
2. MEMORIA DO TACTO Nesta actividade empregaremosmuseo.Polo común, nos museos non podemos tocar as pezas en exhibición, e enocasións isto fainos sentir “paralizados” debido á necesidade intrínseca decerciorarnos de que é verdade aquilo que pensamos ou sabemostanto desexamos constatar que certo obxecto existe, que é real porque o estamos a tocar .Os participantes analizarán a través deste sentido as diferentes calidades que os obxectos posúen: rugosidade, suavidade, aspereza, dureza,
temperatura…todas a as sensacións que a través do tacto se poidan obter. Esta actividade non só pretende ser un achegamento diferente ás pezas, senón tamén obter unha análise diferente das mesmas. Os participantes terán que ter os ollos vendados, non saberán que pezas van primeira parte da actividade, soamente deberán cunha soa palabra explicar o primeiro quetransmite o obxecto a partires do tacto.Na segunda parte da actividade, xogaremos ó “Obxecto cego”, todos os participantes salvoquitaranse as vendas e mediante unha palabra cada un irán definindo un só obxecto que oparticipante cos ollos vendados terá que adiviñar.OBXECTIVO ESPECÍFICO: Explotar as posibilidades que proporciona o emprego do tactomedio de aprendizaxe. 3. MEMORIA AUDITIVA
Nesta actividade serán diferentes sons os que leven ós participantes aconfigurar diferentes relatos comúns en relación a cada museo.A idea é que a partir dunha gravación sonora diferente en cada museo, que nos levará a un contexto diferente, as monitordunha primeira frase que eles deberán continuar.OBXECTIVO ESPECÍFICO: Potenciar a memoria de cada un mediante o poder evocador dos sons, para deste xeito crear a través del e da imaxinación, relatos de novas realidades de
elemento capaz de espertar a imaxinación dos rapaces/zas. 4. MEMORIA OLFATIVA
Nesta actividade a idea principal é a de percibir diferentes clase de olores epoder clasificalos como agradables ou desagradablesevocadores ou indiferentes… xa que as mensaxes olfativas inflúen de forma importante nofísicas.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Nesta actividade empregaremos diversos obxectos representativos de cadamuseo. Polo común, nos museos non podemos tocar as pezas en exhibición, e enocasións isto fainos sentir “paralizados” debido á necesidade intrínseca decerciorarnos de que é verdade aquilo que pensamos ou sabemostanto desexamos constatar que certo obxecto existe, que é real porque o estamos a tocar . Os participantes analizarán a través deste sentido as diferentes calidades que os obxectos posúen: rugosidade, suavidade, aspereza, dureza,
a as sensacións que a través do tacto se poidan obter. Esta actividade non só pretende ser un achegamento diferente ás pezas, senón tamén obter unha análise diferente das
Os participantes terán que ter os ollos vendados, non saberán que pezas van primeira parte da actividade, soamente deberán cunha soa palabra explicar o primeiro quetransmite o obxecto a partires do tacto. Na segunda parte da actividade, xogaremos ó “Obxecto cego”, todos os participantes salvo
vendas e mediante unha palabra cada un irán definindo un só obxecto que oparticipante cos ollos vendados terá que adiviñar. OBXECTIVO ESPECÍFICO: Explotar as posibilidades que proporciona o emprego do tacto
Nesta actividade serán diferentes sons os que leven ós participantes aconfigurar diferentes relatos comúns en relación a cada museo.A idea é que a partir dunha gravación sonora diferente en cada museo, que nos levará a un contexto diferente, as monitoras pautarán a historia a partiresdunha primeira frase que eles deberán continuar. OBXECTIVO ESPECÍFICO: Potenciar a memoria de cada un mediante o poder evocador dos sons, para deste xeito crear a través del e da imaxinación, relatos de novas realidades dentro do propio museo situando a este como un
elemento capaz de espertar a imaxinación dos rapaces/zas.
Nesta actividade a idea principal é a de percibir diferentes clase de olores epoder clasificalos como agradables ou desagradables, familiares ou estraños,evocadores ou indiferentes… xa que as mensaxes olfativas inflúen de forma importante no desenvolvemento de determinados sentimentos e reaccións
Museo Fortaleza San Paio de Narla
210
diversos obxectos representativos de cada
Polo común, nos museos non podemos tocar as pezas en exhibición, e en ocasións isto fainos sentir “paralizados” debido á necesidade intrínseca de cerciorarnos de que é verdade aquilo que pensamos ou sabemos, e polo tanto desexamos constatar que certo obxecto existe, que é real porque o
Os participantes analizarán a través deste sentido as diferentes calidades que os obxectos posúen: rugosidade, suavidade, aspereza, dureza,
a as sensacións que a través do tacto se poidan obter. Esta actividade non só pretende ser un achegamento diferente ás pezas, senón tamén obter unha análise diferente das
Os participantes terán que ter os ollos vendados, non saberán que pezas van a tocar. Nunha primeira parte da actividade, soamente deberán cunha soa palabra explicar o primeiro que lles
Na segunda parte da actividade, xogaremos ó “Obxecto cego”, todos os participantes salvo un vendas e mediante unha palabra cada un irán definindo un só obxecto que o
OBXECTIVO ESPECÍFICO: Explotar as posibilidades que proporciona o emprego do tacto como
Nesta actividade serán diferentes sons os que leven ós participantes a configurar diferentes relatos comúns en relación a cada museo. A idea é que a partir dunha gravación sonora diferente en cada museo, que
as pautarán a historia a partires
OBXECTIVO ESPECÍFICO: Potenciar a memoria de cada un mediante o poder evocador dos sons, para deste xeito crear a través del e da imaxinación,
ntro do propio museo situando a este como un
Nesta actividade a idea principal é a de percibir diferentes clase de olores e , familiares ou estraños,
evocadores ou indiferentes… xa que as mensaxes olfativas inflúen de forma desenvolvemento de determinados sentimentos e reaccións
No Museo do Mar, mediante a previa selección de elementos relacionados con(area, auga, conchas…) estudaremos as diferentes reaccións dos rapaces ante osanálise que faremos tamén en San Paio de Narla e no Pazo de Tordependendo da realidade do propio museo.OBXECTIVO ESPECÍFICO: Empregar a potencialidade que ten o sentido do olfato. 5. O XOGO DA MEMORIA Como actividade final, plantexamos a realización dun xogo de mesa que será diferente enmuseo. Consistirá na elaboración dun taboleiro que recolla vinte pezas repremuseo onde se vaian a realizar as actividades, deste xeito queremos a través dounha nova relación dos rapaces coas pezas para que sexan postas en valor e“redescubrimento”, xa que os xogos suxerirán unha pezas. OBXECTIVO ESPECÍFICO: Finalizar as actividades dun xeito lúdico mediante un xogo deque recolle imaxes representativas da sala onde se realizaron as actividades previas. 2.7. SUXEITOS DESTINATARIOS Cando deseñamos a nosa proposta, nun primeiro momento dirixímola cara un públicorapaces e rapazas cunha idade comprendida entre os oito e os quince anos. A continuacióndetallaremos a idade do público que en cada un dos museos participou nas aMuseo do Mar: Contamos coa participación dun grupo de uns oito rapaces e rapazas cunha idadecomprendida entre os nove e dezaseis anos.Museo- Fortaleza de San Paio de Narla: Nesta ocasión puidemos contar coa participación dun grupo de rapazas cunha idade comprendida entre os trece e quince anos.Museo- Pazo de Tor: Nesta ocasión contamos coa presenza de nenos comprendidos entre os sete e os quince anos, algúns deles procedían da de persoas con autismos e trastornos xeneralizados do desenvolvemento.
2.8. CONTEXTO DE ACTUACIÓN A nosa programación didáctica está inserta na programación preparada pola RedeProvincial de Lugo en relación ó Día Internacional dos Museos e o seu lema En relación a esta festividade cada un dos museos preparou unha serie de actividades endías. O noso Atlas da Memoria realizouse os días 17os diferentes días e horarios en cada u17 ás 17.00 h. Ese día conmemorábase o Día das Letrasno Museo do Mar houbo unha exposición “O Tendal dashomenaxeados dende 1963 ata a actualidade. Ás 12:00 h.proxección en relación á figura do homenaxeado este ano, Loise ás 13:00 h. realizouse unha videogalega e venezolana, da man de Joxelyn Ruiza nosa actividade o día 18 (Día Internacional dos
Museo Fortaleza San Paio de Narla
No Museo do Mar, mediante a previa selección de elementos relacionados con(area, auga, conchas…) estudaremos as diferentes reaccións dos rapaces ante osanálise que faremos tamén en San Paio de Narla e no Pazo de Tor modificando a metodoloxía dependendo da realidade do propio museo.
ECÍFICO: Empregar a potencialidade que ten o sentido do olfato.
Como actividade final, plantexamos a realización dun xogo de mesa que será diferente enmuseo. Consistirá na elaboración dun taboleiro que recolla vinte pezas repremuseo onde se vaian a realizar as actividades, deste xeito queremos a través dounha nova relación dos rapaces coas pezas para que sexan postas en valor e“redescubrimento”, xa que os xogos suxerirán unha serie de preguntas en
OBXECTIVO ESPECÍFICO: Finalizar as actividades dun xeito lúdico mediante un xogo deque recolle imaxes representativas da sala onde se realizaron as actividades previas.
2.7. SUXEITOS DESTINATARIOS
Cando deseñamos a nosa proposta, nun primeiro momento dirixímola cara un públicorapaces e rapazas cunha idade comprendida entre os oito e os quince anos. A continuacióndetallaremos a idade do público que en cada un dos museos participou nas actividades:Museo do Mar: Contamos coa participación dun grupo de uns oito rapaces e rapazas cunha idadecomprendida entre os nove e dezaseis anos.
Fortaleza de San Paio de Narla: Nesta ocasión puidemos contar coa participación dun cunha idade comprendida entre os trece e quince anos.
Pazo de Tor: Nesta ocasión contamos coa presenza de nenos comprendidos entre os sete e quince anos, algúns deles procedían da Asociación Raiolas, asociación integrada por pais e nais
s con autismos e trastornos xeneralizados do desenvolvemento.
2.8. CONTEXTO DE ACTUACIÓN
A nosa programación didáctica está inserta na programación preparada pola RedeProvincial de Lugo en relación ó Día Internacional dos Museos e o seu lema “ Museos eEn relación a esta festividade cada un dos museos preparou unha serie de actividades endías. O noso Atlas da Memoria realizouse os días 17-18 e 21 de Maio, a continuaciónos diferentes días e horarios en cada un dos museos: Museo do Mar: Realizamos a actividade o día 17 ás 17.00 h. Ese día conmemorábase o Día das Letras Galegas, polo que durante toda a xornada, no Museo do Mar houbo unha exposición “O Tendal das Letras” que honraba a todos os escritores
ados dende 1963 ata a actualidade. Ás 12:00 h. deu comezo unha conferencia e proxección en relación á figura do homenaxeado este ano, Lois Pereiro realizada por Silvia Aldariz, e ás 13:00 h. realizouse unha video-proxección e mesa de debate en relación ó tgalega e venezolana, da man de Joxelyn Ruiz Museo- Fortaleza de San Paio de Narla: Realizamos a nosa actividade o día 18 (Día Internacional dos Museos), ás 11:00 h. Ese día tamén houbo
Museo Fortaleza San Paio de Narla
211
No Museo do Mar, mediante a previa selección de elementos relacionados con mundo do mar (area, auga, conchas…) estudaremos as diferentes reaccións dos rapaces ante os diferentes olores,
modificando a metodoloxía
ECÍFICO: Empregar a potencialidade que ten o sentido do olfato.
Como actividade final, plantexamos a realización dun xogo de mesa que será diferente en cada museo. Consistirá na elaboración dun taboleiro que recolla vinte pezas representativas da sala do museo onde se vaian a realizar as actividades, deste xeito queremos a través do lecer estimular unha nova relación dos rapaces coas pezas para que sexan postas en valor e axudar ó seu
relación a diferentes
OBXECTIVO ESPECÍFICO: Finalizar as actividades dun xeito lúdico mediante un xogo de mesa que recolle imaxes representativas da sala onde se realizaron as actividades previas.
Cando deseñamos a nosa proposta, nun primeiro momento dirixímola cara un público concreto, rapaces e rapazas cunha idade comprendida entre os oito e os quince anos. A continuación
ctividades: Museo do Mar: Contamos coa participación dun grupo de uns oito rapaces e rapazas cunha idade
Fortaleza de San Paio de Narla: Nesta ocasión puidemos contar coa participación dun
Pazo de Tor: Nesta ocasión contamos coa presenza de nenos comprendidos entre os sete e , asociación integrada por pais e nais
A nosa programación didáctica está inserta na programación preparada pola Rede Museística “ Museos e Memoria”.
En relación a esta festividade cada un dos museos preparou unha serie de actividades en diferentes 18 e 21 de Maio, a continuación detallaremos Museo do Mar: Realizamos a actividade o día
Galegas, polo que durante toda a xornada, Letras” que honraba a todos os escritores
deu comezo unha conferencia e Pereiro realizada por Silvia Aldariz,
en relación ó tema da emigración Fortaleza de San Paio de Narla: Realizamos
Museos), ás 11:00 h. Ese día tamén houbo
durante todo o día a exposición “O Tendal das Letras”Pereiro ás 13:00 h., do mesmo xeito, volveuse a realizar a videoproxecciónrelación ó tema da emigración galega e venezolana ás 17:00 h. Eselugar unha Conferencia-expotransformacións e rehabilitación do edificio do Museo de San Paio de Narla”, porSoraluce Blond e José Ángel Santos Ferro.Museo-Pazo de Tor: A nosa actividade foi levada a cabo no Pdurante toda a xornada, tamén estivo exposto “O Tendal das Letras” e a conferencia sobre a figura de Lois Pereiro produciuse ás 13:00 h. As 16:30h chegaron os nenos da Asociación Raiolas queestiveron toda a tarde no museorelación o tema: Memorias de mulleres de aquí e de acolá. 2.9. RECURSOS DISPOÑIBLES Para levar a cabo a realización da nosa proposta didáctica foron necesarios os seguintes-MEMORIA VISUAL: para a realización desta sección, empregamos imaxes de pezasrepresentativas de cada un dos museos, faltábanlles a metade, espazo destinado para que ocompletaran os participantes; polo que fixeron falta ademais cores, rotuladores…-MEMORIA DO TACTO: para levar a cabo esta parte, empregamos diferentes obxectos enmuseo, por exemplo, no Museo do Mar empregamos unha bitácora, un oído de balea, unhaun farol de barco..en San Paio de Narla, unha cunca, unha xerra, unha prancha antigde xoguete; e no Pazo de Tor, uns colares antigos, un abanico, un xoieiro…taménvendas para poder tapar os ollos dos participantes e poñelos en situación.-MEMORIA AUDITIVA: para esta actividade empregamos como soporte técnico que nos permitiu poñer de fondo os diferentes sons en formato mp3, que creaban a atmosferaadecuada para poder crear as diferentes historias.-MEMORIA OLFATIVA: nesta parte, empregamos diversas caixiñas que gardaban no seudiversos elementos, diferentes en cada museo, por exemplo, no Museo do Mar,mar, area, diversas conchas…en San Paio de Narla, millo, terra, herbasTor, contiñan madeira, café, un pano con perfume de muller…-O XOGO DA MEMORIA: como remate das actividades, preparamos tres taboleiros, que secorresponden con cada un dos museos. Na súa elaboración foi necesario contar con imaxes depezas relacionadas con cada unha das salas onde se ía a realizar as actividades, e para levacabo, precisamos de fichas de cores e un dado xigante. Para levar a cabo o conxunto das actividades, previamente, colocamos en cada museo unhadiversas cadeiras para os rapaces e rapazas. Antes de comezar, tiñamos unhas pegatinas,cada un deles escribise o seu nome e así puidésemos coñecer mellor ós participantes.Do mesmo xeito, tamén foi necesario contar cunha cámara dixital para poder documentar todoo proceso. De seguido detallamos o lugar onde levamos a cabo as actividades en cadadía 17, no Museo do Mar, dispuxemos da Sala de Carpintería de Ribeira para levar a cabo asactividades. O día 18, no MuseoO día 21, no Museo-Pazo de Tor, o emprazamento do Atlas dfoi no Salón do Mediodía.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
durante todo o día a exposición “O Tendal das Letras” e a conferencia sobre a figura de Lois Pereiro ás 13:00 h., do mesmo xeito, volveuse a realizar a videoproxección relación ó tema da emigración galega e venezolana ás 17:00 h. Ese mesmo día, ás 20:00 h. tivo
exposición “Memoria da formación da estruturatransformacións e rehabilitación do edificio do Museo de San Paio de Narla”, porSoraluce Blond e José Ángel Santos Ferro.
Pazo de Tor: A nosa actividade foi levada a cabo no Pazo ás 17:00 h; ademais, ese día,durante toda a xornada, tamén estivo exposto “O Tendal das Letras” e a conferencia sobre a figura
Lois Pereiro produciuse ás 13:00 h. As 16:30h chegaron os nenos da Asociación Raiolas queestiveron toda a tarde no museo, e ás 18:00 levouse a cabo a video-proxección e mesa de debate en
Memorias de mulleres de aquí e de acolá.
2.9. RECURSOS DISPOÑIBLES
Para levar a cabo a realización da nosa proposta didáctica foron necesarios os seguintesMEMORIA VISUAL: para a realización desta sección, empregamos imaxes de pezas
representativas de cada un dos museos, faltábanlles a metade, espazo destinado para que ocompletaran os participantes; polo que fixeron falta ademais cores, rotuladores…
A DO TACTO: para levar a cabo esta parte, empregamos diferentes obxectos enmuseo, por exemplo, no Museo do Mar empregamos unha bitácora, un oído de balea, unhaun farol de barco..en San Paio de Narla, unha cunca, unha xerra, unha prancha antigde xoguete; e no Pazo de Tor, uns colares antigos, un abanico, un xoieiro…taménvendas para poder tapar os ollos dos participantes e poñelos en situación. MEMORIA AUDITIVA: para esta actividade empregamos como soporte técnico
que nos permitiu poñer de fondo os diferentes sons en formato mp3, que creaban a atmosferaadecuada para poder crear as diferentes historias. MEMORIA OLFATIVA: nesta parte, empregamos diversas caixiñas que gardaban no seu
ementos, diferentes en cada museo, por exemplo, no Museo do Mar,mar, area, diversas conchas…en San Paio de Narla, millo, terra, herbas diferentes; e no Pazo de Tor, contiñan madeira, café, un pano con perfume de muller…
MEMORIA: como remate das actividades, preparamos tres taboleiros, que secorresponden con cada un dos museos. Na súa elaboración foi necesario contar con imaxes depezas relacionadas con cada unha das salas onde se ía a realizar as actividades, e para levacabo, precisamos de fichas de cores e un dado xigante.
Para levar a cabo o conxunto das actividades, previamente, colocamos en cada museo unhadiversas cadeiras para os rapaces e rapazas. Antes de comezar, tiñamos unhas pegatinas,
a un deles escribise o seu nome e así puidésemos coñecer mellor ós participantes.Do mesmo xeito, tamén foi necesario contar cunha cámara dixital para poder documentar todoo proceso. De seguido detallamos o lugar onde levamos a cabo as actividades en cadadía 17, no Museo do Mar, dispuxemos da Sala de Carpintería de Ribeira para levar a cabo asactividades. O día 18, no Museo-Fortaleza de San Paio de Narla, fixemos as actividades na
Pazo de Tor, o emprazamento do Atlas da Memoria dos Museos
Museo Fortaleza San Paio de Narla
212
conferencia sobre a figura de Lois e mesa de debate en
mesmo día, ás 20:00 h. tivo sición “Memoria da formación da estrutura militar, destrución,
transformacións e rehabilitación do edificio do Museo de San Paio de Narla”, por José Ramón
azo ás 17:00 h; ademais, ese día, durante toda a xornada, tamén estivo exposto “O Tendal das Letras” e a conferencia sobre a figura
Lois Pereiro produciuse ás 13:00 h. As 16:30h chegaron os nenos da Asociación Raiolas que proxección e mesa de debate en
Para levar a cabo a realización da nosa proposta didáctica foron necesarios os seguintes recursos: MEMORIA VISUAL: para a realización desta sección, empregamos imaxes de pezas
representativas de cada un dos museos, faltábanlles a metade, espazo destinado para que o completaran os participantes; polo que fixeron falta ademais cores, rotuladores…
A DO TACTO: para levar a cabo esta parte, empregamos diferentes obxectos en cada museo, por exemplo, no Museo do Mar empregamos unha bitácora, un oído de balea, unha ostra, un farol de barco..en San Paio de Narla, unha cunca, unha xerra, unha prancha antiga, unha galiña de xoguete; e no Pazo de Tor, uns colares antigos, un abanico, un xoieiro…tamén precisamos de
MEMORIA AUDITIVA: para esta actividade empregamos como soporte técnico un ordenador que nos permitiu poñer de fondo os diferentes sons en formato mp3, que creaban a atmosfera
MEMORIA OLFATIVA: nesta parte, empregamos diversas caixiñas que gardaban no seu interior ementos, diferentes en cada museo, por exemplo, no Museo do Mar, contiñan auga do
diferentes; e no Pazo de
MEMORIA: como remate das actividades, preparamos tres taboleiros, que se corresponden con cada un dos museos. Na súa elaboración foi necesario contar con imaxes de pezas relacionadas con cada unha das salas onde se ía a realizar as actividades, e para levalo a
Para levar a cabo o conxunto das actividades, previamente, colocamos en cada museo unha mesa e diversas cadeiras para os rapaces e rapazas. Antes de comezar, tiñamos unhas pegatinas, para que
a un deles escribise o seu nome e así puidésemos coñecer mellor ós participantes. Do mesmo xeito, tamén foi necesario contar cunha cámara dixital para poder documentar todo o proceso. De seguido detallamos o lugar onde levamos a cabo as actividades en cada museo: O día 17, no Museo do Mar, dispuxemos da Sala de Carpintería de Ribeira para levar a cabo as
Fortaleza de San Paio de Narla, fixemos as actividades na Cociña. a Memoria dos Museos
2.10. CUSTO ECONÓMICO DO PROGRAMANeste apartado temos que subliñar en primeiro lugar que a Rede Museística Provincial de Lugo xacontaba cunha serie de recursos que abarataron o custe da nosa actividade, decontinuación cales foron os elementos cos que xa contaba o museo:-fotos representativas dos fondos dos tres museos-ceras, rotuladores e bolígrafos-vendas negras -ordenador -cámara de fotos -dado xigante e fichas de cores
-mesa e cadeiras -pegatinas O único gasto necesario foi o relacionado cos tres taboleiros para o Xogo da Memoria, imprimilos a cor nun formato din-A3 e logo plastificalos, o custo total disto alcanzou os 12, 95 precisamos a impresión das fichas destinadas á 4, 20 €. 2.11. AVALIACIÓN DA ACTIVIDADE DIDÁCTICA “O ATLAS D A MEMORIAMUSEOS” A nosa experiencia durante a realización do Atlas da Memoria dos Museos, deunos aunha vez rematada a actividade, de poder facer balance dos acertos e dos erros. Unha dascuestións que é necesario abordar é a que trata sobre a planificación, neste sentido, temosque tan importante é a calidade da actividade como o coñecemento que se delugar onde se vai a levar a cabo, en relación con isto, diremos que foi moi importante haber tidoxa un contacto previo coa realidade de cada un dos tres museos, este dato, foi fundamental paracoñecer o público ó que nos iamos a enfronlabor con institutos, rapaces da zona, diversas fundacións, etc. que levaban a cabo dende a RedeMuseística. Unha vez coñecido o público, o seguinte paso foi o de familiarizarnos cos fondos dos que dispoñía cada museo e a súa realidade específica para partir deles e comezar a configuración das actividades; o mesmo tempo, hai que sumar á cuestión da planificación o factor da adaptación ás diferentes circunstancias, xa que o contexto é moi diferente companun ámbito urbano, como pode ser o caso do Museo Provincial de Lugo. Por iso, sabiamos dende un primeiro momento que un aspecto clave que tiña que definir a nosa proposta era a de ser algo vivo e aberto, que dependería do desenvolvemento das actividades do Museo do Mar, onde traballamos con rapaces de nove anos e de dezaseis, polo que o noso obxectivo foi en todo momento crear unhas actividades adaptables, versátiles…sen que por ese motivo fosen menos atractivas.É preciso subliñar que as nosas prácticas na Rede Museística, non seguiron a típica dinámica detraballar nunha entidade por un pequeno período de tempo, xa que mediante o traballo de elaboración e posta en práctica da nosa actividade didáctica non so aprendemos sobre como traballar senón que tamén aprendemos a ter en conta o factor humano que é parte de cada unha das institucións, e o mesmo tempo coñecer as nosas propias capacidades.Como conclusión resaltamos e rapazas que foron parte do Atlas da Memoria dos Museos. Do mesmo xeito temos que facer
Museo Fortaleza San Paio de Narla
2.10. CUSTO ECONÓMICO DO PROGRAMA Neste apartado temos que subliñar en primeiro lugar que a Rede Museística Provincial de Lugo xacontaba cunha serie de recursos que abarataron o custe da nosa actividade, de
cales foron os elementos cos que xa contaba o museo: fotos representativas dos fondos dos tres museos ceras, rotuladores e bolígrafos
dado xigante e fichas de cores
O único gasto necesario foi o relacionado cos tres taboleiros para o Xogo da Memoria, imprimilos A3 e logo plastificalos, o custo total disto alcanzou os 12, 95
precisamos a impresión das fichas destinadas á actividade da Memoria do Tacto, sendo o custo de
2.11. AVALIACIÓN DA ACTIVIDADE DIDÁCTICA “O ATLAS D A MEMORIA
A nosa experiencia durante a realización do Atlas da Memoria dos Museos, deunos aactividade, de poder facer balance dos acertos e dos erros. Unha das
cuestións que é necesario abordar é a que trata sobre a planificación, neste sentido, temosque tan importante é a calidade da actividade como o coñecemento que se delugar onde se vai a levar a cabo, en relación con isto, diremos que foi moi importante haber tidoxa un contacto previo coa realidade de cada un dos tres museos, este dato, foi fundamental paracoñecer o público ó que nos iamos a enfrontar, xa que un dos primeiros datos que posuíamos era alabor con institutos, rapaces da zona, diversas fundacións, etc. que levaban a cabo dende a RedeMuseística. Unha vez coñecido o público, o seguinte paso foi o de familiarizarnos cos fondos dos
poñía cada museo e a súa realidade específica para partir deles e comezar a configuración actividades; o mesmo tempo, hai que sumar á cuestión da planificación o factor da adaptación
diferentes circunstancias, xa que o contexto é moi diferente comparado cunha institución situada ámbito urbano, como pode ser o caso do Museo Provincial de Lugo. Por iso, sabiamos dende
primeiro momento que un aspecto clave que tiña que definir a nosa proposta era a de ser algo aberto, que dependería do público que se acercara, por poñer un exemplo, o caso do
das actividades do Museo do Mar, onde traballamos con rapaces de nove anos e o noso obxectivo foi en todo momento crear unhas actividades adaptables, ese motivo fosen menos atractivas.
É preciso subliñar que as nosas prácticas na Rede Museística, non seguiron a típica dinámica detraballar nunha entidade por un pequeno período de tempo, xa que mediante o traballo de
áctica da nosa actividade didáctica non so aprendemos sobre como tamén aprendemos a ter en conta o factor humano que é parte de cada unha das
mesmo tempo coñecer as nosas propias capacidades. a boa acollida, así como a participación activa que tiveron os
e rapazas que foron parte do Atlas da Memoria dos Museos. Do mesmo xeito temos que facer
Museo Fortaleza San Paio de Narla
213
Neste apartado temos que subliñar en primeiro lugar que a Rede Museística Provincial de Lugo xa contaba cunha serie de recursos que abarataron o custe da nosa actividade, detallamos a
O único gasto necesario foi o relacionado cos tres taboleiros para o Xogo da Memoria, imprimilos A3 e logo plastificalos, o custo total disto alcanzou os 12, 95 €, tamén
actividade da Memoria do Tacto, sendo o custo de
2.11. AVALIACIÓN DA ACTIVIDADE DIDÁCTICA “O ATLAS D A MEMORIA DOS
A nosa experiencia durante a realización do Atlas da Memoria dos Museos, deunos a posibilidade, actividade, de poder facer balance dos acertos e dos erros. Unha das primeiras
cuestións que é necesario abordar é a que trata sobre a planificación, neste sentido, temos que dicir, que tan importante é a calidade da actividade como o coñecemento que se debe de ter acerca do lugar onde se vai a levar a cabo, en relación con isto, diremos que foi moi importante haber tido xa un contacto previo coa realidade de cada un dos tres museos, este dato, foi fundamental para
tar, xa que un dos primeiros datos que posuíamos era a labor con institutos, rapaces da zona, diversas fundacións, etc. que levaban a cabo dende a Rede Museística. Unha vez coñecido o público, o seguinte paso foi o de familiarizarnos cos fondos dos
poñía cada museo e a súa realidade específica para partir deles e comezar a configuración actividades; o mesmo tempo, hai que sumar á cuestión da planificación o factor da adaptación
rado cunha institución situada ámbito urbano, como pode ser o caso do Museo Provincial de Lugo. Por iso, sabiamos dende
primeiro momento que un aspecto clave que tiña que definir a nosa proposta era a de ser algo público que se acercara, por poñer un exemplo, o caso do
das actividades do Museo do Mar, onde traballamos con rapaces de nove anos e o noso obxectivo foi en todo momento crear unhas actividades adaptables,
É preciso subliñar que as nosas prácticas na Rede Museística, non seguiron a típica dinámica de traballar nunha entidade por un pequeno período de tempo, xa que mediante o traballo de
áctica da nosa actividade didáctica non so aprendemos sobre como tamén aprendemos a ter en conta o factor humano que é parte de cada unha das
a boa acollida, así como a participación activa que tiveron os rapaces e rapazas que foron parte do Atlas da Memoria dos Museos. Do mesmo xeito temos que facer
unha mención especial á axuda e á implicación que o persoal de cada un dos tres museos nos prestou para levar adiante e facer realidade esta actividade.
3. VALORACIÓN PERSOAL A miña experiencia nas prácticas deume a oportunidade como xa dixen na introducción devivir unhas prácticas diferentes ás que coñecía. Unhas prácticas onde se me ensindo factor humano como motor da cultura e da xestión de calqueira institución.Como a máxima de que menos é máis e certa, onde traballar en prol dun modelo cultural queabogue pola inclusión social e a accesibilidade é posible. Ademáis de tposibilidade de poder formar parte desta engranaxe, desta rede o darme a oportunidade depráctica unha actividade diseñada coa miña compañeira Adriana Prieto. Nestaesquecerme da aprendizaxe adquerida onde coindispensables, todo o aprendido o longo deste tempo lévamepeza indispensable a hora de plantexar calquertraballo en equipo como outro dos aspectosO modelo de traballo en rede que plantexa estes tres museos, así como todo o traballo que eneles se leva a cabo, fixeron que aprendera cousas de min que non sabía que as tiña, o dicir istoestoume referindo, a que durante os anos da facultade mentres estudiaba Historia do Arte,pensei que podería traballar nun campo como a didáctica, pero despois destassoamente sei que podo, senón que ademais podo dicir que me gustou e queprimeiro momento me angustiara a idea de ter que pensar unhacapaz, por medo tamén a que non se me ocorrera nada, oque son capaz, senón que tamén mostroume unComo conclusión teño que dicir que realizar as prácticas na Rede Museística Provincial foiexperiencia moi gratificante, onde non soamente aprendín cousas, senón que taménmodelos novos de xestión, e unha xente maravillosa axudaran a hora de traballar nun futuro. Non podo terminar a miñaEncarna Lago todo o aprendido, así como a todo o persoal dee que me axudaron en todo o que precisaba en cada
Museo Fortaleza San Paio de Narla
unha mención especial á axuda e á implicación que o persoal de cada un dos tres museos nos para levar adiante e facer realidade esta actividade.
3. VALORACIÓN PERSOAL
A miña experiencia nas prácticas deume a oportunidade como xa dixen na introducción devivir unhas prácticas diferentes ás que coñecía. Unhas prácticas onde se me ensindo factor humano como motor da cultura e da xestión de calqueira institución. Como a máxima de que menos é máis e certa, onde traballar en prol dun modelo cultural queabogue pola inclusión social e a accesibilidade é posible. Ademáis de todo isto, déronme aposibilidade de poder formar parte desta engranaxe, desta rede o darme a oportunidade depráctica unha actividade diseñada coa miña compañeira Adriana Prieto. Nestaesquecerme da aprendizaxe adquerida onde conceptos como flexibilidade ou adaptación son indispensables, todo o aprendido o longo deste tempo lévame a conclusión do factor humano como peza indispensable a hora de plantexar calquer proxecto cultural, así como a importancia do
outro dos aspectos máis importantes. O modelo de traballo en rede que plantexa estes tres museos, así como todo o traballo que eneles se leva a cabo, fixeron que aprendera cousas de min que non sabía que as tiña, o dicir isto
durante os anos da facultade mentres estudiaba Historia do Arte,pensei que podería traballar nun campo como a didáctica, pero despois destassoamente sei que podo, senón que ademais podo dicir que me gustou e que disfrutei. Ainda que nprimeiro momento me angustiara a idea de ter que pensar unha actividade, por medo a non ser capaz, por medo tamén a que non se me ocorrera nada, o resultado final non soamente mostroume que son capaz, senón que tamén mostroume un campo laboral no que xamáis había pensado.Como conclusión teño que dicir que realizar as prácticas na Rede Museística Provincial foiexperiencia moi gratificante, onde non soamente aprendín cousas, senón que taménmodelos novos de xestión, e unha xente maravillosa da que me levo moitas cousasaxudaran a hora de traballar nun futuro. Non podo terminar a miña valoración sen agradecer a Encarna Lago todo o aprendido, así como a todo o persoal de cada un dos tres museos que coñecín,
odo o que precisaba en cada momento.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
214
unha mención especial á axuda e á implicación que o persoal de cada un dos tres museos nos
A miña experiencia nas prácticas deume a oportunidade como xa dixen na introducción de poder vivir unhas prácticas diferentes ás que coñecía. Unhas prácticas onde se me ensinou a importancia
Como a máxima de que menos é máis e certa, onde traballar en prol dun modelo cultural que
odo isto, déronme a posibilidade de poder formar parte desta engranaxe, desta rede o darme a oportunidade de levar a práctica unha actividade diseñada coa miña compañeira Adriana Prieto. Nesta valoración non podo
flexibilidade ou adaptación son a conclusión do factor humano como
proxecto cultural, así como a importancia do
O modelo de traballo en rede que plantexa estes tres museos, así como todo o traballo que en eles se leva a cabo, fixeron que aprendera cousas de min que non sabía que as tiña, o dicir isto
durante os anos da facultade mentres estudiaba Historia do Arte, nunca pensei que podería traballar nun campo como a didáctica, pero despois destas prácticas non
disfrutei. Ainda que nun actividade, por medo a non ser
resultado final non soamente mostroume máis había pensado.
Como conclusión teño que dicir que realizar as prácticas na Rede Museística Provincial foi unha experiencia moi gratificante, onde non soamente aprendín cousas, senón que tamén coñecín
da que me levo moitas cousas que sei que me valoración sen agradecer a
cada un dos tres museos que coñecín,
BIBLIOGRAFÍA -Area, Manuel y Parcerisa, Arthur.
Comunitarios. Ed. Graó. Barcelona, 2010
-De los Reyes Leoz, José Luis.
Didácticas Específicas. Universidad Autónoma de Madrid (Revista Tarbiya)
-Montenegro Valenzuela, Jacinto.
en las visitas a museos. Facultad de Educación. Universidad de Za
-Moral Ledesma, Beatriz. Reflexiones sobre la Capacidad Didáctica de los Museos y los
Objetos. Farapi, S.L. , Consultora de Antropología Aplicada. San Sebastián
-Morgado Bernal, Ignacio. Psicobiología del aprendizaje y la memoria
Información y Comunicación) 2005, 10
www.encarnalagogonzalez.blogspot.com
www.histodidactica.es
www.museolugo.org
www.museodomar.blogspot.com
www.museosanpaio.blogspot.com
www.pazodetor.blogspot.com
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Area, Manuel y Parcerisa, Arthur. Materiales y Recursos Didácticos en Contextos
. Ed. Graó. Barcelona, 2010
De los Reyes Leoz, José Luis. Del Patrimonio Cultural al Museo Infantil. Departamento de
Didácticas Específicas. Universidad Autónoma de Madrid (Revista Tarbiya)
Montenegro Valenzuela, Jacinto. Material Didáctico para un adecuado aprovechamiento
. Facultad de Educación. Universidad de Zaragoza (Revista Tarbiya)
Reflexiones sobre la Capacidad Didáctica de los Museos y los
. Farapi, S.L. , Consultora de Antropología Aplicada. San Sebastián
Psicobiología del aprendizaje y la memoria. CIC (Cuadernos de
Información y Comunicación) 2005, 10
www.encarnalagogonzalez.blogspot.com
www.museodomar.blogspot.com
www.museosanpaio.blogspot.com
gspot.com
Museo Fortaleza San Paio de Narla
221
Materiales y Recursos Didácticos en Contextos
. Departamento de
Material Didáctico para un adecuado aprovechamiento
ragoza (Revista Tarbiya)
Reflexiones sobre la Capacidad Didáctica de los Museos y los
CIC (Cuadernos de
El Máster en Servicios culturales tiene la intención de preparar al profesional para
el análisis y gestión de diferentes actividades y programas culturales, por lo cual la oportunidad de realizar las prácticas en la Rede ejercer los conocimientos previamente adquiridos en el Máster.
Las prácticas realizadas en la Rede Museística Provincial de Lugo se desarrollaron en los museos que conforman dicha Rede Museística: Museo Etnográfico SaNarla, Pazo de Tor y Museo Provincial del Mar. La gerente de la Rede Museística, Doña Encarna Lago, fue la persona encargada de coordinar las prácticas, quien ofreció una inducción teórica y una inducción práctica. Posterior a la inducción práctiplanificación de una actividad cultural para ser llevada a cabo en los tres museos ya conocidos.
El hacer factible la ejecución de una actividad cultural de mi propia invención me dio la oportunidad de experimentar un trabajo realista y fpude enriquecerme de las vivencias y de las personas con sus conocimientos y experiencias
REDE MUSEÍSTICA PROVINCIAL DE LUGO
La gestión de la Rede Museística Provincial de Lugo fue constituida oficialmente en Junio del 2006, la cual interrelaciona los cuatro museos dependientes de la Diputación de Lugo: Museo Provincial de Lugo, Museo Etnográficode Tor y Museo Provincial del Mar. La Diputación es la que tiene personalidad jurídica, por lo tanto gestiona y administra directamente los museos. La Rede Museística se coordina actualmente desde el Museo Provincial de Lugo, ubicado en el casco histórico de Lugo.
Los objetivos de la Rede Museística son: Unificar criterios, incentivar la colaboración y participación, optimizar los recursos humanos y económicos, mejorar la comunicación, incrementar el ámbito geográfico de actuación, poner en marcha las actividades conjuntas y hacer posible el lema “Museo para todos, entre todos”, el cual pretende lograr la inclusión de colectivos con riesgo de exclusión social.
En cuanto a este último objetivo se ha llevado a cabo un intensivo programa de inclusión a personas con alguna discapacidad. La Rede Museística tiene más de 10 años trabajando para hacer accesible sus museos a personas con capacidad limitada, que a pesar de los avances globales de la museología y los avances tecnológicos, estas personas han quedado olvidadas. De este modo en el año 2008 se crea finalmente el Departamento de Capacidades Diferentes y Discapacidades, adscrito a la gerencia de la Red. Ese mismo año se inician las obras de reestructuración en los museos de acuerdo alos criterios de accesibilidad.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
INTRODUCCIÓN
El Máster en Servicios culturales tiene la intención de preparar al profesional para el análisis y gestión de diferentes actividades y programas culturales, por lo cual la oportunidad de realizar las prácticas en la Rede Museística de Lugo fue la idónea para ejercer los conocimientos previamente adquiridos en el Máster.
Las prácticas realizadas en la Rede Museística Provincial de Lugo se desarrollaron en los museos que conforman dicha Rede Museística: Museo Etnográfico SaNarla, Pazo de Tor y Museo Provincial del Mar. La gerente de la Rede Museística, Doña Encarna Lago, fue la persona encargada de coordinar las prácticas, quien ofreció una inducción teórica y una inducción práctica. Posterior a la inducción práctiplanificación de una actividad cultural para ser llevada a cabo en los tres museos ya
El hacer factible la ejecución de una actividad cultural de mi propia invención me dio la oportunidad de experimentar un trabajo realista y funcional, del mismo modo en que pude enriquecerme de las vivencias y de las personas con sus conocimientos y experiencias
REDE MUSEÍSTICA PROVINCIAL DE LUGO
La gestión de la Rede Museística Provincial de Lugo fue constituida oficialmente 2006, la cual interrelaciona los cuatro museos dependientes de la Diputación
de Lugo: Museo Provincial de Lugo, Museo Etnográfico-Fortaleza San Paio de Narla, Pazo de Tor y Museo Provincial del Mar. La Diputación es la que tiene personalidad jurídica,
lo tanto gestiona y administra directamente los museos. La Rede Museística se coordina actualmente desde el Museo Provincial de Lugo, ubicado en el casco histórico de
Los objetivos de la Rede Museística son: Unificar criterios, incentivar la ación y participación, optimizar los recursos humanos y económicos, mejorar la
comunicación, incrementar el ámbito geográfico de actuación, poner en marcha las actividades conjuntas y hacer posible el lema “Museo para todos, entre todos”, el cual
lograr la inclusión de colectivos con riesgo de exclusión social.
En cuanto a este último objetivo se ha llevado a cabo un intensivo programa de inclusión a personas con alguna discapacidad. La Rede Museística tiene más de 10 años
cesible sus museos a personas con capacidad limitada, que a pesar de los avances globales de la museología y los avances tecnológicos, estas personas han quedado olvidadas. De este modo en el año 2008 se crea finalmente el Departamento de
entes y Discapacidades, adscrito a la gerencia de la Red. Ese mismo año se inician las obras de reestructuración en los museos de acuerdo alos criterios de
Museo Fortaleza San Paio de Narla
224
El Máster en Servicios culturales tiene la intención de preparar al profesional para el análisis y gestión de diferentes actividades y programas culturales, por lo cual la
Museística de Lugo fue la idónea para
Las prácticas realizadas en la Rede Museística Provincial de Lugo se desarrollaron en los museos que conforman dicha Rede Museística: Museo Etnográfico San Paio de Narla, Pazo de Tor y Museo Provincial del Mar. La gerente de la Rede Museística, Doña Encarna Lago, fue la persona encargada de coordinar las prácticas, quien ofreció una inducción teórica y una inducción práctica. Posterior a la inducción práctica se designó la planificación de una actividad cultural para ser llevada a cabo en los tres museos ya
El hacer factible la ejecución de una actividad cultural de mi propia invención me uncional, del mismo modo en que
pude enriquecerme de las vivencias y de las personas con sus conocimientos y experiencias
La gestión de la Rede Museística Provincial de Lugo fue constituida oficialmente 2006, la cual interrelaciona los cuatro museos dependientes de la Diputación
Fortaleza San Paio de Narla, Pazo de Tor y Museo Provincial del Mar. La Diputación es la que tiene personalidad jurídica,
lo tanto gestiona y administra directamente los museos. La Rede Museística se coordina actualmente desde el Museo Provincial de Lugo, ubicado en el casco histórico de
Los objetivos de la Rede Museística son: Unificar criterios, incentivar la ación y participación, optimizar los recursos humanos y económicos, mejorar la
comunicación, incrementar el ámbito geográfico de actuación, poner en marcha las actividades conjuntas y hacer posible el lema “Museo para todos, entre todos”, el cual
lograr la inclusión de colectivos con riesgo de exclusión social.
En cuanto a este último objetivo se ha llevado a cabo un intensivo programa de inclusión a personas con alguna discapacidad. La Rede Museística tiene más de 10 años
cesible sus museos a personas con capacidad limitada, que a pesar de los avances globales de la museología y los avances tecnológicos, estas personas han quedado olvidadas. De este modo en el año 2008 se crea finalmente el Departamento de
entes y Discapacidades, adscrito a la gerencia de la Red. Ese mismo año se inician las obras de reestructuración en los museos de acuerdo alos criterios de
En 1932 se crea el Museo Provincial de acuerdo a la Diputación de Lugo. En 1957
el museo se traslada al antiguo convento de San Francisco siendo reestructurado pero conservando algunas áreas originales, en 1962 el Museo Provincial de Lugo fue declarado bien de interés cultural. El Museo Provincial de Lugo es el único museo de la red que posee conservación, restauración y catalogación.
El Museo Etnográfico San Paio de Narla es una fortaleza ubicada a 28 km al Oeste
de Lugo que data del siglo XIV, que sirvió de castronela al asentamiento de San Paio. La Fortaleza fue adquirida por la Diputacuya intención era demolerla y aprovechar la piedra. A comienzo de los años 80 se hace una renovación de pisos y techos, instalación eléctrica y otras mejoras para hacer de la fortaleza un museo. En 1983Lugo a la Fortaleza San Paio de Narla el cual abre sus puertas ese mismoEtnográfico y de Historia.
El Pazo de Tor está ubicado en el valle de Lemos, en la parroquia San Juan deque pertenece al concello de Monforte de Lemos. Es un hermoso edificiofinales del siglo XVIII. A pesar de las reparaciones realizadas tras quedarincendio de las tropas napoleónicas, conserva con mucha sobriedad suCuando la Diputación Provincial de Lugo recibe al Pazo como unaserie de mejoras para su posterior musealización en Julio del 2006.
El Museo del Mar nace en 1969 gracias a Francisco Rivera Casás, quien era maestro de la Escuela Nacional y de la Escuela de Orientación Marítima y Pesquera de San Ciprian. Don Francisco coleccionaba objetos marinos, y junto con sus 34 alumnos nace la iniciativa de crear un museo en el aula de la Escuela Nacional, tomando como base la colección marina del maestro. Es así como en el año 69 la Diputación Provincial de Lugo crea el Museo del Mar. De 1994 al 2004 el museo es gestionado por la asociación de vecinos “Cruz dá venda de San Ciprián”. En ese período abre todos los días al público, contando con cuatro salas de exposición. Finalmente en el 2004 pasa a formar parte de la Rede de Museos de la Diputación de Lugo como Museo Provincial del Mar. Hay que destacar que el Museo del Mar de San Ciprián es el más antiguo de toda Galicia y el único museo gallego que nace por iniciativa de un grupo de alumnos y su maestro, y en el que han participado activamente en su funcionamiento los vecinos de la zona. Actualmente cuenta con varios programas de actividades para niños, jóvenes y familias con talleres,jornadas temáticas y actividades lúdicocreatividad, la experimentación y el trabajo cooperativo en grupo.
Otros programas contemplados en el Museo del Mar son: Actividades escolares, programa investiga, de conservación, de publicaciones, de creadores, de cooperación, de cine, de conciertos, de teatro, de rede de diálogos, de efemérides, proyecto internacionales, entre otros.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
En 1932 se crea el Museo Provincial de acuerdo a la Diputación de Lugo. En 1957 useo se traslada al antiguo convento de San Francisco siendo reestructurado pero
conservando algunas áreas originales, en 1962 el Museo Provincial de Lugo fue declarado bien de interés cultural. El Museo Provincial de Lugo es el único museo de la red que osee conservación, restauración y catalogación.
El Museo Etnográfico San Paio de Narla es una fortaleza ubicada a 28 km al Oeste de Lugo que data del siglo XIV, que sirvió de castronela al asentamiento de San Paio. La Fortaleza fue adquirida por la Diputación en 1939, tras salvarla de su último propietario cuya intención era demolerla y aprovechar la piedra. A comienzo de los años 80 se hace una renovación de pisos y techos, instalación eléctrica y otras mejoras para hacer de la fortaleza un museo. En 1983 se trasladan materiales de etnografía del Museo Provincial de Lugo a la Fortaleza San Paio de Narla el cual abre sus puertas ese mismo
El Pazo de Tor está ubicado en el valle de Lemos, en la parroquia San Juan deque pertenece al concello de Monforte de Lemos. Es un hermoso edificiofinales del siglo XVIII. A pesar de las reparaciones realizadas tras quedarincendio de las tropas napoleónicas, conserva con mucha sobriedad suCuando la Diputación Provincial de Lugo recibe al Pazo como una donación, realiza una serie de mejoras para su posterior musealización en Julio del 2006.
El Museo del Mar nace en 1969 gracias a Francisco Rivera Casás, quien era Escuela Nacional y de la Escuela de Orientación Marítima y Pesquera de San
Ciprian. Don Francisco coleccionaba objetos marinos, y junto con sus 34 alumnos nace la iniciativa de crear un museo en el aula de la Escuela Nacional, tomando como base la
ón marina del maestro. Es así como en el año 69 la Diputación Provincial de Lugo crea el Museo del Mar. De 1994 al 2004 el museo es gestionado por la asociación de vecinos “Cruz dá venda de San Ciprián”. En ese período abre todos los días al público,
ndo con cuatro salas de exposición. Finalmente en el 2004 pasa a formar parte de la Rede de Museos de la Diputación de Lugo como Museo Provincial del Mar. Hay que destacar que el Museo del Mar de San Ciprián es el más antiguo de toda Galicia y el único
eo gallego que nace por iniciativa de un grupo de alumnos y su maestro, y en el que han participado activamente en su funcionamiento los vecinos de la zona. Actualmente cuenta con varios programas de actividades para niños, jóvenes y familias con talleres,jornadas temáticas y actividades lúdico-recreacionales con el fin de de incentivar la creatividad, la experimentación y el trabajo cooperativo en grupo.
Otros programas contemplados en el Museo del Mar son: Actividades escolares, onservación, de publicaciones, de creadores, de cooperación, de
cine, de conciertos, de teatro, de rede de diálogos, de efemérides, proyecto internacionales,
Museo Fortaleza San Paio de Narla
225
En 1932 se crea el Museo Provincial de acuerdo a la Diputación de Lugo. En 1957 useo se traslada al antiguo convento de San Francisco siendo reestructurado pero
conservando algunas áreas originales, en 1962 el Museo Provincial de Lugo fue declarado bien de interés cultural. El Museo Provincial de Lugo es el único museo de la red que
El Museo Etnográfico San Paio de Narla es una fortaleza ubicada a 28 km al Oeste de Lugo que data del siglo XIV, que sirvió de castronela al asentamiento de San Paio. La
ción en 1939, tras salvarla de su último propietario cuya intención era demolerla y aprovechar la piedra. A comienzo de los años 80 se hace una renovación de pisos y techos, instalación eléctrica y otras mejoras para hacer de la
se trasladan materiales de etnografía del Museo Provincial de Lugo a la Fortaleza San Paio de Narla el cual abre sus puertas ese mismo año como Museo
El Pazo de Tor está ubicado en el valle de Lemos, en la parroquia San Juan de Tor, que pertenece al concello de Monforte de Lemos. Es un hermoso edificio construido a finales del siglo XVIII. A pesar de las reparaciones realizadas tras quedar afectada por el incendio de las tropas napoleónicas, conserva con mucha sobriedad su estilo neoclásico.
donación, realiza una
El Museo del Mar nace en 1969 gracias a Francisco Rivera Casás, quien era Escuela Nacional y de la Escuela de Orientación Marítima y Pesquera de San
Ciprian. Don Francisco coleccionaba objetos marinos, y junto con sus 34 alumnos nace la iniciativa de crear un museo en el aula de la Escuela Nacional, tomando como base la
ón marina del maestro. Es así como en el año 69 la Diputación Provincial de Lugo crea el Museo del Mar. De 1994 al 2004 el museo es gestionado por la asociación de vecinos “Cruz dá venda de San Ciprián”. En ese período abre todos los días al público,
ndo con cuatro salas de exposición. Finalmente en el 2004 pasa a formar parte de la Rede de Museos de la Diputación de Lugo como Museo Provincial del Mar. Hay que destacar que el Museo del Mar de San Ciprián es el más antiguo de toda Galicia y el único
eo gallego que nace por iniciativa de un grupo de alumnos y su maestro, y en el que han participado activamente en su funcionamiento los vecinos de la zona. Actualmente cuenta con varios programas de actividades para niños, jóvenes y familias con talleres,
recreacionales con el fin de de incentivar la
Otros programas contemplados en el Museo del Mar son: Actividades escolares, onservación, de publicaciones, de creadores, de cooperación, de
cine, de conciertos, de teatro, de rede de diálogos, de efemérides, proyecto internacionales,
VISITAS A LOS MUSEOS DE LA REDE MUSEÍSTICAPROVINCIAL DE LUGO
Visita guiada al Museo Etnográfico
El viernes 4 de febrero nos encontramos en el Museo Provincial de Lugo, en laoficina de coordinación de la Rede Museística, en donde Doña Encarna realizó unainducción teórica y nos dio material de y programas que se han llevado a cabo en la Rede, así como la nuevaconcepto de musealización.
Posteriormente nos dirigimos a la Fortaleza San Paio de Narla, en donde nosrecibió Doña Paquita, quien nos hizo de guía en esta fortaleza, y quien mejor que ella,además de ser una doña muy amena, siente una conexión muy especial con esteque desde su infancia conocía de este legado histórico gracias a su padre quepor muchos años esta fortaleza. En cada espacio de la fortaleza se exponenobjetos que recrean la vida de los gallegos desde el siglo XV, tanto de losde los nobles.
Cada objeto, cada detalle tiene una historia que almemoria para siempre. Aprendí que la piedra está allí, serecobra valor cuando conocemos su pasado, sus relatos,años atrás la grandiosa historia de la cual el únicoesos elementos que podemos ver y tocar, y que esconservación.
Visita al Pazo de Tor: Encuentro de mujeres artistas gallegas:
El Pazo de Tor es un sitio hermoso, desde sus grandes jardpanorámica de sus balcones, hasta sus grandes salones que te evocan a la opulenta vida de los propietarios del Pazo en su época.
En la entrada del Pazo se desplegó la exposición de ilustraciones “Mis ojos y tus manos” a través de la ONG llamada género y la pobreza de la mujer en la India, que plasma la cooperación de las voluntarias de Implicadas por manos de las ilustradoras. El evento comenzó con un performance de la artista alemana Petra Hofmann, quien quería demostrar ciertas teorías de aprendizaje en niños a través de su actuación burlesca. Posteriormente entramos a conocer el palacio, anonadados por la grandeza de sus salas y sus pasillos, llegamos hasta el salón donde se realizaría el encuentro de mujeres artistas gallegas. La reunión fue amenizada por Doña Encarna, haciendo que los debates tomaran curso. Numerosas mujeres gallegas y de otras partes del mundo involucradas o relacionadas en el mundo del arte participaron, de
Museo Fortaleza San Paio de Narla
VISITAS A LOS MUSEOS DE LA REDE MUSEÍSTICAPROVINCIAL DE LUGO
al Museo Etnográfico-Fortaleza San Paio de Narla:
El viernes 4 de febrero nos encontramos en el Museo Provincial de Lugo, en laoficina de coordinación de la Rede Museística, en donde Doña Encarna realizó unainducción teórica y nos dio material de lectura para conocer con más detalles losy programas que se han llevado a cabo en la Rede, así como la nueva perspectiva del nuevo concepto de musealización.
Posteriormente nos dirigimos a la Fortaleza San Paio de Narla, en donde nosña Paquita, quien nos hizo de guía en esta fortaleza, y quien mejor que ella,
además de ser una doña muy amena, siente una conexión muy especial con esteque desde su infancia conocía de este legado histórico gracias a su padre quepor muchos años esta fortaleza. En cada espacio de la fortaleza se exponenobjetos que recrean la vida de los gallegos desde el siglo XV, tanto de los
Cada objeto, cada detalle tiene una historia que al conocerla queda grabada en la memoria para siempre. Aprendí que la piedra está allí, se puede ver y tocar, pero ésta sólo recobra valor cuando conocemos su pasado, sus relatos, cuando recreamos hace cientos de años atrás la grandiosa historia de la cual el único vestigio que tenemos es precisamente esos elementos que podemos ver y tocar, y que esposible gracias a la sensibilidad de
Visita al Pazo de Tor: Encuentro de mujeres artistas gallegas:
El Pazo de Tor es un sitio hermoso, desde sus grandes jardines y la prodigiosa vista panorámica de sus balcones, hasta sus grandes salones que te evocan a la opulenta vida de los propietarios del Pazo en su época.
En la entrada del Pazo se desplegó la exposición de ilustraciones “Mis ojos y tus e la ONG llamada Implicadas no desenvolvemento. Las temática era del
género y la pobreza de la mujer en la India, que plasma la cooperación de las voluntarias de Implicadas por manos de las ilustradoras. El evento comenzó con un performance de la
lemana Petra Hofmann, quien quería demostrar ciertas teorías de aprendizaje en niños a través de su actuación burlesca. Posteriormente entramos a conocer el palacio, anonadados por la grandeza de sus salas y sus pasillos, llegamos hasta el salón donde se ealizaría el encuentro de mujeres artistas gallegas. La reunión fue amenizada por Doña
Encarna, haciendo que los debates tomaran curso. Numerosas mujeres gallegas y de otras partes del mundo involucradas o relacionadas en el mundo del arte participaron, de
Museo Fortaleza San Paio de Narla
227
VISITAS A LOS MUSEOS DE LA REDE MUSEÍSTICA
Fortaleza San Paio de Narla:
El viernes 4 de febrero nos encontramos en el Museo Provincial de Lugo, en la oficina de coordinación de la Rede Museística, en donde Doña Encarna realizó una
lectura para conocer con más detalles los proyectos perspectiva del nuevo
Posteriormente nos dirigimos a la Fortaleza San Paio de Narla, en donde nos ña Paquita, quien nos hizo de guía en esta fortaleza, y quien mejor que ella, que
además de ser una doña muy amena, siente una conexión muy especial con este museo, ya que desde su infancia conocía de este legado histórico gracias a su padre que ha cuidado por muchos años esta fortaleza. En cada espacio de la fortaleza se exponen diferentes objetos que recrean la vida de los gallegos desde el siglo XV, tanto de los plebeyos como
queda grabada en la puede ver y tocar, pero ésta sólo
cuando recreamos hace cientos de tigio que tenemos es precisamente
posible gracias a la sensibilidad de
Visita al Pazo de Tor: Encuentro de mujeres artistas gallegas:
ines y la prodigiosa vista panorámica de sus balcones, hasta sus grandes salones que te evocan a la opulenta vida de
En la entrada del Pazo se desplegó la exposición de ilustraciones “Mis ojos y tus Las temática era del
género y la pobreza de la mujer en la India, que plasma la cooperación de las voluntarias de Implicadas por manos de las ilustradoras. El evento comenzó con un performance de la
lemana Petra Hofmann, quien quería demostrar ciertas teorías de aprendizaje en niños a través de su actuación burlesca. Posteriormente entramos a conocer el palacio, anonadados por la grandeza de sus salas y sus pasillos, llegamos hasta el salón donde se ealizaría el encuentro de mujeres artistas gallegas. La reunión fue amenizada por Doña
Encarna, haciendo que los debates tomaran curso. Numerosas mujeres gallegas y de otras partes del mundo involucradas o relacionadas en el mundo del arte participaron, debatieron
y opinaron acerca del papel de la mujer en el arte a través de la historia. Fue muy interesante conocer las diferentes posiciones y perspectivas de mujeres de diferentes edades y estilos, quienes argumentaban con firmeza sus puntos de vista. Los esociales de esta naturaleza son muy importantes ya que nos permite tener espacios de diálogo e interacción que hace posible la inclusión de todas las personas en la sociedad desde diferentes ámbitos.
Visita al Museo Provincial del Mar:
La visita al Museo Provincial del Mar se hizo con el motivo del enfoque de la mujer en el patrimonio cultural, el cual consistió en una reunión de mujeres para hablar de la memoria de la mujer en el mundo del mar. En el grupo dominaba en número por mujeres de la tercera edad, quienes compartieron anécdotas y experiencias de vida en su juventud como noviazgos, matrimonio, familia, esposos que se ausentaban por meses para trabajar en mar adentro, trabajos que realizaban como mujeres, vida social, etc.
Posteriormente se llevó a cabo un evento para niños, pero disfrutable para todas las edades: La revista oral A voz dos carraosperiodicidad trimestral. En esta oportunidad los cuenta cuentos nos deleitaron con uhistoria llamada Nanas de la cebolla, de una hora y media de la historia entre voces personificadas, música, imágenes, vestuarios, canciones e interactividad con los niños.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
y opinaron acerca del papel de la mujer en el arte a través de la historia. Fue muy interesante conocer las diferentes posiciones y perspectivas de mujeres de diferentes edades y estilos, quienes argumentaban con firmeza sus puntos de vista. Los esociales de esta naturaleza son muy importantes ya que nos permite tener espacios de diálogo e interacción que hace posible la inclusión de todas las personas en la sociedad
Visita al Museo Provincial del Mar:
a al Museo Provincial del Mar se hizo con el motivo del enfoque de la mujer en el patrimonio cultural, el cual consistió en una reunión de mujeres para hablar de la memoria de la mujer en el mundo del mar. En el grupo dominaba en número por mujeres
ercera edad, quienes compartieron anécdotas y experiencias de vida en su juventud como noviazgos, matrimonio, familia, esposos que se ausentaban por meses para trabajar en mar adentro, trabajos que realizaban como mujeres, vida social, etc.
Posteriormente se llevó a cabo un evento para niños, pero disfrutable para todas las A voz dos carraos, editada por el Museo Provincial del Mar con
periodicidad trimestral. En esta oportunidad los cuenta cuentos nos deleitaron con uNanas de la cebolla, un poema de Miguel Hernández. El público disfrutó
de una hora y media de la historia entre voces personificadas, música, imágenes, vestuarios, canciones e interactividad con los niños.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
228
y opinaron acerca del papel de la mujer en el arte a través de la historia. Fue muy interesante conocer las diferentes posiciones y perspectivas de mujeres de diferentes edades y estilos, quienes argumentaban con firmeza sus puntos de vista. Los encuentros sociales de esta naturaleza son muy importantes ya que nos permite tener espacios de diálogo e interacción que hace posible la inclusión de todas las personas en la sociedad
a al Museo Provincial del Mar se hizo con el motivo del enfoque de la mujer en el patrimonio cultural, el cual consistió en una reunión de mujeres para hablar de la memoria de la mujer en el mundo del mar. En el grupo dominaba en número por mujeres
ercera edad, quienes compartieron anécdotas y experiencias de vida en su juventud como noviazgos, matrimonio, familia, esposos que se ausentaban por meses para trabajar
Posteriormente se llevó a cabo un evento para niños, pero disfrutable para todas las , editada por el Museo Provincial del Mar con
periodicidad trimestral. En esta oportunidad los cuenta cuentos nos deleitaron con una un poema de Miguel Hernández. El público disfrutó
de una hora y media de la historia entre voces personificadas, música, imágenes,
DESARROLLO DE LA PROPUESTA
PROGRAMA:
El programa consiste en una muestra fotográfica de mujeres de Galicia y mujeres de Venezuela en el contexto social y laboral, y algunas en el ámbito de inmigrante, en el periodo de siglo XX. Se exponen 70 fotografías originales en blanco y digital, a través de una herramienta audiovisual proyectada desde el ordenador. La exposición fotográfica se acompaña, posteriormente, con unas actividades de interacción.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
DESARROLLO DE LA PROPUESTA
El programa consiste en una muestra fotográfica de mujeres de Galicia y mujeres de Venezuela en el contexto social y laboral, y algunas en el ámbito de inmigrante, en el periodo de siglo XX. Se exponen 70 fotografías originales en blanco y digital, a través de una herramienta audiovisual proyectada desde el ordenador. La exposición fotográfica se acompaña, posteriormente, con unas actividades de interacción.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
229
DESARROLLO DE LA PROPUESTA
El programa consiste en una muestra fotográfica de mujeres de Galicia y mujeres de Venezuela en el contexto social y laboral, y algunas en el ámbito de inmigrante, en el periodo de siglo XX. Se exponen 70 fotografías originales en blanco y negro en formato digital, a través de una herramienta audiovisual proyectada desde el ordenador. La exposición fotográfica se acompaña, posteriormente, con unas actividades de interacción.
Para llevar a cabo este trabajo realicé una previa ifundamentada en la materia “Procesos migratorios e identidad sociocultural” impartida en el Máster de Servicios Culturales. Consulté material fotográfico e histórico en el de Emigración Gallega, perteneciente al Consello ciudad de Santiago de Compostela. Al mismo tiempo, gracias a la colaboración del fotógrafo lucense Carlos Valcárcel, se recopiló algunas fotos de su preciada colección fotográfica alusivas a la mujer. Así mismo tuve accemujer venezolana en el siglo XX a través del centro de artes “CELARG”, en Caracas, el cual cuenta con una exposición fotográfica del mismo tema, material proporcionado y resguardado en el Archivo Histórico de Mirafl
Destinatarios:
La exposición fotográfica y la actividad didáctica se llevaron a cabo en losde la Red Museística de Lugo, y está dirigido a las familias, en especial a lasabuelos, las nietas y nietos, hijas e hijos entravés de las imágenes expuestas. La integración de variasabuelas, hijas y nietas harán una experiencia subjetiva ymujer en la sociedad a través de las diferentes épocas,yuxtapuesto, dentro del contexto histórico y cultural.
Difusión de la programación:
La invitación a esta muestra fotográfica se realizó a través de las redes sociales, como el Blog de Encarna Lago, y la página web de la Red Museística. También se utilizó trípticos y material impreso que se colocó en los mismos museos. La exposición se publicita como parte de las actividades programáticas de la Red Museística.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Para llevar a cabo este trabajo realicé una previa investigación bibliográfica fundamentada en la materia “Procesos migratorios e identidad sociocultural” impartida en el Máster de Servicios Culturales. Consulté material fotográfico e histórico en el
, perteneciente al Consello de la Cultura Gallega ubicado en la ciudad de Santiago de Compostela. Al mismo tiempo, gracias a la colaboración del fotógrafo lucense Carlos Valcárcel, se recopiló algunas fotos de su preciada colección fotográfica alusivas a la mujer. Así mismo tuve acceso a las fotografías digitalizadas de la mujer venezolana en el siglo XX a través del centro de artes “CELARG”, en Caracas, el cual cuenta con una exposición fotográfica del mismo tema, material proporcionado y resguardado en el Archivo Histórico de Miraflores, en Caracas.
La exposición fotográfica y la actividad didáctica se llevaron a cabo en losde la Red Museística de Lugo, y está dirigido a las familias, en especial a lasabuelos, las nietas y nietos, hijas e hijos en conjunto, con la finalidad de través de las imágenes expuestas. La integración de varias generaciones, como lo son abuelas, hijas y nietas harán una experiencia subjetiva y cercana de lo que ha sido y es la
vés de las diferentes épocas, colocando las vivencias en modo yuxtapuesto, dentro del contexto histórico y cultural.
Difusión de la programación:
La invitación a esta muestra fotográfica se realizó a través de las redes sociales, Encarna Lago, y la página web de la Red Museística. También se utilizó
trípticos y material impreso que se colocó en los mismos museos. La exposición se publicita como parte de las actividades programáticas de la Red Museística.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
230
nvestigación bibliográfica fundamentada en la materia “Procesos migratorios e identidad sociocultural” impartida en el Máster de Servicios Culturales. Consulté material fotográfico e histórico en el Archivo
de la Cultura Gallega ubicado en la ciudad de Santiago de Compostela. Al mismo tiempo, gracias a la colaboración del fotógrafo lucense Carlos Valcárcel, se recopiló algunas fotos de su preciada colección
so a las fotografías digitalizadas de la mujer venezolana en el siglo XX a través del centro de artes “CELARG”, en Caracas, el cual cuenta con una exposición fotográfica del mismo tema, material proporcionado y
La exposición fotográfica y la actividad didáctica se llevaron a cabo en los museos de la Red Museística de Lugo, y está dirigido a las familias, en especial a las abuelas y
revivir la historia a generaciones, como lo son
cercana de lo que ha sido y es la colocando las vivencias en modo
La invitación a esta muestra fotográfica se realizó a través de las redes sociales, Encarna Lago, y la página web de la Red Museística. También se utilizó
trípticos y material impreso que se colocó en los mismos museos. La exposición se publicita como parte de las actividades programáticas de la Red Museística.
Por el día internacional del museo 2011, según la resolución de la Asamblea
General del ICOMOS, el lema de este año es “Museo y memorias”. Por consiguiente surgió la motivación de realizar una exposición de memorias, en las que hago referencia directamente a la fotografía.
Los museos conservan colecciones de objetos que son fundamentales para la
memoria de una sociedad. La fotografía es ese elemento del pasado, esa memoria plasmada en un papel, ese momento capturado en segundos que nos recrea toda una vive
Tales objetos son a su vez patrimonio cultural. La fotografía antigua, por ser tangible, es frágil y necesita un cuidado y una conservación especial. Eso hace que la convierta en un material de valor especial, ya que, aunque gracias a la digitalizacfotografías puedes eternizarse, el material tangible y original recobra un valor inmenso.
El Día Internacional de los Museos 2011 será la ocasión de descubrir y redescubrir
la memoria individual y colectiva, y que mejor manera de hacerlo que con exposición fotográfica alusiva a la mujer en la historia.
OBJETIVO DEL PROGRAMA:
• Analizar a la mujer de Galicia y de Venezuela a través de la fotografía antigua.
OBJETIVOS ESPECÍFICOS:
• Reflexionar y debatir sobre el rol de la mujer denty la sociedad actual. • Resaltar las semejanzas ante las diferencias entre las mujeres, omitiendonacionalidad y condición. • Reflexionar y debatir sobre las mujeres en situación de inmigrante/emigrante através de la historia. • Plasmar los sentimientos y emociones que transmite una determinada fotografía. • Comprender el significado histórico, artístico y etnográfico de la fotografía. • Descifrar una situación, contexto, historia o suceso a través de una imagen.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
JUSTIFICACION
Por el día internacional del museo 2011, según la resolución de la Asamblea General del ICOMOS, el lema de este año es “Museo y memorias”. Por consiguiente surgió la motivación de realizar una exposición de memorias, en las que hago referencia
a la fotografía.
Los museos conservan colecciones de objetos que son fundamentales para la memoria de una sociedad. La fotografía es ese elemento del pasado, esa memoria plasmada en un papel, ese momento capturado en segundos que nos recrea toda una vive
Tales objetos son a su vez patrimonio cultural. La fotografía antigua, por ser tangible, es frágil y necesita un cuidado y una conservación especial. Eso hace que la convierta en un material de valor especial, ya que, aunque gracias a la digitalizacfotografías puedes eternizarse, el material tangible y original recobra un valor inmenso.
El Día Internacional de los Museos 2011 será la ocasión de descubrir y redescubrir la memoria individual y colectiva, y que mejor manera de hacerlo que con exposición fotográfica alusiva a la mujer en la historia.
OBJETIVO DEL PROGRAMA:
Analizar a la mujer de Galicia y de Venezuela a través de la fotografía antigua.
OBJETIVOS ESPECÍFICOS:
Reflexionar y debatir sobre el rol de la mujer dentro de la sociedad del siglo XX
Resaltar las semejanzas ante las diferencias entre las mujeres, omitiendo
Reflexionar y debatir sobre las mujeres en situación de inmigrante/emigrante a
Plasmar los sentimientos y emociones que transmite una determinada fotografía.
Comprender el significado histórico, artístico y etnográfico de la fotografía.
Descifrar una situación, contexto, historia o suceso a través de una imagen.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
231
Por el día internacional del museo 2011, según la resolución de la Asamblea General del ICOMOS, el lema de este año es “Museo y memorias”. Por consiguiente surgió la motivación de realizar una exposición de memorias, en las que hago referencia
Los museos conservan colecciones de objetos que son fundamentales para la memoria de una sociedad. La fotografía es ese elemento del pasado, esa memoria plasmada en un papel, ese momento capturado en segundos que nos recrea toda una vivencia.
Tales objetos son a su vez patrimonio cultural. La fotografía antigua, por ser tangible, es frágil y necesita un cuidado y una conservación especial. Eso hace que la convierta en un material de valor especial, ya que, aunque gracias a la digitalización, las fotografías puedes eternizarse, el material tangible y original recobra un valor inmenso.
El Día Internacional de los Museos 2011 será la ocasión de descubrir y redescubrir la memoria individual y colectiva, y que mejor manera de hacerlo que con una hermosa
Analizar a la mujer de Galicia y de Venezuela a través de la fotografía antigua.
ro de la sociedad del siglo XX
Resaltar las semejanzas ante las diferencias entre las mujeres, omitiendo
Reflexionar y debatir sobre las mujeres en situación de inmigrante/emigrante a
Plasmar los sentimientos y emociones que transmite una determinada fotografía.
Comprender el significado histórico, artístico y etnográfico de la fotografía.
Descifrar una situación, contexto, historia o suceso a través de una imagen.
PRESENTACIÓN DEL PROGRAMA: La mujer gallega en el siglo XX:
La mujer gallega que emigraba vivía en lo rural, trabajaba en campo y la casa, así como la gallega de los pueblos de la costa, trabajaba el tejido de redes y la venta de pescado. Una vez en el exterior, no sólo asumía las tradicionales responsabilidades en cuanto a la familia, si no también tuvo que afrontar la nueva sociedad en la que vivía. En el siglo XX se esperaba que la mujer se quedara en casa trabajando en el hogar, cuidando de los hijos, que fueran decentes, que obedecieran al marido y al padre, que mantuvieran la tradición en la lengua, las comidas, las vestimentas, etc., en el seno del hogar, así como la comunicación entre mujeres de su misma procedencia.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
PRESENTACIÓN DEL PROGRAMA:
La mujer gallega en el siglo XX:
La mujer gallega que emigraba vivía en lo rural, trabajaba en campo y la casa, así como la gallega de los pueblos de la costa, trabajaba el tejido de redes y la venta de
l exterior, no sólo asumía las tradicionales responsabilidades en cuanto a la familia, si no también tuvo que afrontar la nueva sociedad en la que vivía. En el siglo XX se esperaba que la mujer se quedara en casa trabajando en el hogar, cuidando de
os, que fueran decentes, que obedecieran al marido y al padre, que mantuvieran la tradición en la lengua, las comidas, las vestimentas, etc., en el seno del hogar, así como la comunicación entre mujeres de su misma procedencia.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
232
PRESENTACIÓN DEL PROGRAMA:
La mujer gallega que emigraba vivía en lo rural, trabajaba en campo y la casa, así como la gallega de los pueblos de la costa, trabajaba el tejido de redes y la venta de
l exterior, no sólo asumía las tradicionales responsabilidades en cuanto a la familia, si no también tuvo que afrontar la nueva sociedad en la que vivía. En el siglo XX se esperaba que la mujer se quedara en casa trabajando en el hogar, cuidando de
os, que fueran decentes, que obedecieran al marido y al padre, que mantuvieran la tradición en la lengua, las comidas, las vestimentas, etc., en el seno del hogar, así como la
La mujer venezolana en el siglo XX:
La mujer de Venezuela se ha caracterizado por su afabilidad e ímpetu de lucha. La búsqueda de una ciudadanía por parte de éstas mujeres se remonta en los años de independencia del país, dónde las mujeres luchaban entre ideales
Durante todo el siglo XX la mujer venezolana no solo luchó por la igualdad y la democracia, si no que fue construyendo espacios e instituciones desde las cuales hicieron escuchar su voz en defensa de sus derechos y manifestó solidhacia la humanidad en general.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
venezolana en el siglo XX:
La mujer de Venezuela se ha caracterizado por su afabilidad e ímpetu de lucha. La búsqueda de una ciudadanía por parte de éstas mujeres se remonta en los años de independencia del país, dónde las mujeres luchaban entre ideales a la par de los hombres.
Durante todo el siglo XX la mujer venezolana no solo luchó por la igualdad y la democracia, si no que fue construyendo espacios e instituciones desde las cuales hicieron escuchar su voz en defensa de sus derechos y manifestó solidaridad hacia otras mujeres y hacia la humanidad en general.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
233
La mujer de Venezuela se ha caracterizado por su afabilidad e ímpetu de lucha. La búsqueda de una ciudadanía por parte de éstas mujeres se remonta en los años de
a la par de los hombres.
Durante todo el siglo XX la mujer venezolana no solo luchó por la igualdad y la democracia, si no que fue construyendo espacios e instituciones desde las cuales hicieron
aridad hacia otras mujeres y
ACTIVIDAD PRÁCTICA: “MEMORIA DE MUJERES DEAQUÍ Y DE ALLÁ” EN LA REDE MUSEÍSTICA
Actividad 1:
Esta actividad didáctica consiste en repartir a los visitantes tarjetones de dosdiferentes. Se pide que en el tarjetón de un color se describa con una o dosmujer gallega, y en el de otro color que se describa a la mujer venezolana.
Finalmente se juntarán todos los tarjetones de un color, y aparte los tarjetoneotro color. De esta manera analizaremos percepciones, opiniones, sensaciones y sentimientos en base a la exposición de fotografías, para así dar una conclusión final de lo que engloba la palabra “mujer”. Para esta actividad práctica podemos ¿Qué roles desempeñan la mujer en la actualidad?¿Cómo era la mujer emigrante en el siglo XX?¿Cómo es la mujer emigrante en la actualidad?¿A qué retos sociales se enfrenta la mujer emigrante?¿Qué imagen tiene la mujer venezolana en la sociedad gallega?¿Qué diferencias vemos entre las mujeres del campo, del mar y de la¿A qué retos sociales se enfrenta la mujer hoy día?
Con estas actividades será más visible la analogía entre mujeres de estas dosnaciones, pretendiendo resaltar las similitudes como ser humano y como mujer.
Actividad 2:
Otra actividad que complementa la anterior consiste en repartir una de las fotografías de la exposición, impresa, a cada persona y pedirles que describan en un folio los sentimientos que se transmiten en la fotografía, así como en contexto, los personajes y las actividades que están realizando. Para esta actividad práctica podemos plantearnos las siguientes preguntas:¿Qué sentimientos te transmite la fotografía?¿Cómo se muestran las mujeres?¿Qué emociones expresan?¿Qué trabajos realizan? ¿Cómo eran las familias?
Museo Fortaleza San Paio de Narla
ACTIVIDAD PRÁCTICA: “MEMORIA DE MUJERES DEAQUÍ Y DE ALLÁ” EN LA REDE MUSEÍSTICA
Esta actividad didáctica consiste en repartir a los visitantes tarjetones de dosdiferentes. Se pide que en el tarjetón de un color se describa con una o dosmujer gallega, y en el de otro color que se describa a la mujer venezolana.
Finalmente se juntarán todos los tarjetones de un color, y aparte los tarjetonecolor. De esta manera analizaremos percepciones, opiniones, sensaciones y
en base a la exposición de fotografías, para así dar una conclusión final de lo engloba la palabra “mujer”.
Para esta actividad práctica podemos plantearnos las siguientes preguntas:¿Qué roles desempeñan la mujer en la actualidad? ¿Cómo era la mujer emigrante en el siglo XX? ¿Cómo es la mujer emigrante en la actualidad? ¿A qué retos sociales se enfrenta la mujer emigrante?
er venezolana en la sociedad gallega? ¿Qué diferencias vemos entre las mujeres del campo, del mar y de laciudad?¿A qué retos sociales se enfrenta la mujer hoy día?
Con estas actividades será más visible la analogía entre mujeres de estas dosetendiendo resaltar las similitudes como ser humano y como mujer.
Otra actividad que complementa la anterior consiste en repartir una de las fotografías de la exposición, impresa, a cada persona y pedirles que describan en un folio
mientos que se transmiten en la fotografía, así como en contexto, los personajes y las actividades que están realizando.
Para esta actividad práctica podemos plantearnos las siguientes preguntas:¿Qué sentimientos te transmite la fotografía?
tran las mujeres? ¿Qué emociones expresan?
Museo Fortaleza San Paio de Narla
234
ACTIVIDAD PRÁCTICA: “MEMORIA DE MUJERES DE AQUÍ Y DE ALLÁ” EN LA REDE MUSEÍSTICA
Esta actividad didáctica consiste en repartir a los visitantes tarjetones de dos colores diferentes. Se pide que en el tarjetón de un color se describa con una o dos palabras a la mujer gallega, y en el de otro color que se describa a la mujer venezolana.
Finalmente se juntarán todos los tarjetones de un color, y aparte los tarjetones del color. De esta manera analizaremos percepciones, opiniones, sensaciones y
en base a la exposición de fotografías, para así dar una conclusión final de lo
plantearnos las siguientes preguntas:
ciudad?
Con estas actividades será más visible la analogía entre mujeres de estas dos etendiendo resaltar las similitudes como ser humano y como mujer.
Otra actividad que complementa la anterior consiste en repartir una de las fotografías de la exposición, impresa, a cada persona y pedirles que describan en un folio
mientos que se transmiten en la fotografía, así como en contexto, los personajes y
Para esta actividad práctica podemos plantearnos las siguientes preguntas:
ACTIVIDAD PRÁCTICA EN EL MUSEO PROVINCIAL DEL MAR
El día 17 de Mayo asistieron un grupo de niñas asiduas al Museo del mar, gracias a
la publicidad suministrada por Doña Encarna. Aprovechando la visita de este agitado grupo, se realizaron primeramente las actividades de mis compañeras de prácticas, ya que se enfocaban más hacia el público infantil. Posteriormente, ya reunido un publico de diferentes edades, se llevó a cabo la muestra fotográfica. Se expuso a través de un proyector conectado al ordenador. El público se mostró cautivado por cada fotografía expuesta. Al finalizar la exposición, se explicaron las ideas relacionadas a la memoria y la fotografía para la comprensión de los objetivos de este trabajo. Luego fueron llevadas a cabo las actividades interactivas programadas relacionadas a esta actividad.
ACTIVIDAD PRÁCTICA EN EL MUSEO ETNOGRÁFICOFORTALEZA SAN PAIO DE NARLA
Museo Fortaleza San Paio de Narla
ACTIVIDAD PRÁCTICA EN EL MUSEO PROVINCIAL DEL MAR
El día 17 de Mayo asistieron un grupo de niñas asiduas al Museo del mar, gracias a suministrada por Doña Encarna. Aprovechando la visita de este agitado
grupo, se realizaron primeramente las actividades de mis compañeras de prácticas, ya que se enfocaban más hacia el público infantil. Posteriormente, ya reunido un publico de
dades, se llevó a cabo la muestra fotográfica. Se expuso a través de un proyector conectado al ordenador. El público se mostró cautivado por cada fotografía expuesta. Al finalizar la exposición, se explicaron las ideas relacionadas a la memoria y la
afía para la comprensión de los objetivos de este trabajo. Luego fueron llevadas a cabo las actividades interactivas programadas relacionadas a esta actividad.
ACTIVIDAD PRÁCTICA EN EL MUSEO ETNOGRÁFICOFORTALEZA SAN PAIO DE NARLA
Museo Fortaleza San Paio de Narla
235
ACTIVIDAD PRÁCTICA EN EL MUSEO PROVINCIAL DEL MAR
El día 17 de Mayo asistieron un grupo de niñas asiduas al Museo del mar, gracias a suministrada por Doña Encarna. Aprovechando la visita de este agitado
grupo, se realizaron primeramente las actividades de mis compañeras de prácticas, ya que se enfocaban más hacia el público infantil. Posteriormente, ya reunido un publico de
dades, se llevó a cabo la muestra fotográfica. Se expuso a través de un proyector conectado al ordenador. El público se mostró cautivado por cada fotografía expuesta. Al finalizar la exposición, se explicaron las ideas relacionadas a la memoria y la
afía para la comprensión de los objetivos de este trabajo. Luego fueron llevadas a cabo las actividades interactivas programadas relacionadas a esta actividad.
ACTIVIDAD PRÁCTICA EN EL MUSEO ETNOGRÁFICO FORTALEZA SAN PAIO DE NARLA
El día 18 de Mayo envisitaba al museo por un espectáculo teatral de niñas que se presentaba en la mañana.aprovechamos su presencia para llevar a cabo las diferentes actividades. Las fotografías expuestas fueron del agrado de todos los presentes, pero cautivó más a los adultos.
Las actividades programadas se llevaron a cabo. La actividad que más gustó fue la
número 2, la cual consiste en describir por escrito los sentimientos y emociones que transmite una foto. Los niños se animaron, aunque se les dio más orientación de cómo plasmar sus impresiones personales con respecto a la fotografía, y los adultos presentes lo hicieron esmeradamente. Todos los que realizaron la actividad tomaron su tiempo para inspirarse y pensar un rato. Finalmente, cada persona leyó lo que había escrito, con la finalidad de que compartieran sus expresiones y reflexiones. Fue una actividad emotiva, donde se evidenciaron sentimientos y expresiones.
La exposición fotográfica en digital ha r
comparación con la impresión en papel. Sin embargo, la finalidad de este programa es que se lleve a cabo en un futuro como una exposición temporal en los museos. Que las fotografías sean impresas en un tamaño aproximado dpara que el público pueda apreciarlas y disfrutarlas por un tiempo determinado. A mi gusto personal, las exposiciones fotográficas me encantan, y reconozco que llegan mucho al público. Por lo tanto afirmo que esta expose han cumplido los objetivos.
A través de este trabajo práctico y de investigación se amplía mi perspectiva como profesional del ámbito cultural, así como a nivel personal y humano. Ser gracia de ser un humano versátil y fuerte ante los hechos de la vida.
Efectivamente las actividades llevadas a cabo demostraron que la fotografía se
convierte en memoria histórica, y que podemos recordar, evocar o recrear una historia que existió. La fotografía se convierte en esa evidencia real de un pasado. Las imágenes permanecen en nuestra mente por mucho tiempo; por eso a través de una imagen podemos memorizar y recordar nuestro pasado.
Las prácticas de Máster fueron particulares e in
disponible para las prácticas profesionales, el tiempo que se empleó en la gerencia de la Rede Museística fue limitado, sin embargo pudimos apreciar el desarrollo de varias actividades prácticas que se llevaron a cabo en lidea de cómo realizar nuestra propia actividad.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
El día 18 de Mayo en San Paio de Narla se hallaban los chicos de un instituto que visitaba al museo por un espectáculo teatral de niñas que se presentaba en la mañana.aprovechamos su presencia para llevar a cabo las diferentes actividades. Las fotografías
on del agrado de todos los presentes, pero cautivó más a los adultos.
Las actividades programadas se llevaron a cabo. La actividad que más gustó fue la número 2, la cual consiste en describir por escrito los sentimientos y emociones que
. Los niños se animaron, aunque se les dio más orientación de cómo plasmar sus impresiones personales con respecto a la fotografía, y los adultos presentes lo hicieron esmeradamente. Todos los que realizaron la actividad tomaron su tiempo para
pensar un rato. Finalmente, cada persona leyó lo que había escrito, con la finalidad de que compartieran sus expresiones y reflexiones. Fue una actividad emotiva, donde se evidenciaron sentimientos y expresiones.
La exposición fotográfica en digital ha resultado práctica, y económica, en comparación con la impresión en papel. Sin embargo, la finalidad de este programa es que se lleve a cabo en un futuro como una exposición temporal en los museos. Que las fotografías sean impresas en un tamaño aproximado de 30 x 15 cm y expuestas en una sala, para que el público pueda apreciarlas y disfrutarlas por un tiempo determinado. A mi gusto personal, las exposiciones fotográficas me encantan, y reconozco que llegan mucho al público. Por lo tanto afirmo que esta exposición fotográfica ha llegado a cada espectador, y se han cumplido los objetivos.
CONCLUSIONES
A través de este trabajo práctico y de investigación se amplía mi perspectiva como profesional del ámbito cultural, así como a nivel personal y humano. Ser gracia de ser un humano versátil y fuerte ante los hechos de la vida.
Efectivamente las actividades llevadas a cabo demostraron que la fotografía se convierte en memoria histórica, y que podemos recordar, evocar o recrear una historia que existió. La fotografía se convierte en esa evidencia real de un pasado. Las imágenes permanecen en nuestra mente por mucho tiempo; por eso a través de una imagen podemos memorizar y recordar nuestro pasado.
Las prácticas de Máster fueron particulares e interesantes. Debido al poco tiempo disponible para las prácticas profesionales, el tiempo que se empleó en la gerencia de la Rede Museística fue limitado, sin embargo pudimos apreciar el desarrollo de varias actividades prácticas que se llevaron a cabo en los Museos. Esto nos permitió tener una idea de cómo realizar nuestra propia actividad.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
236
San Paio de Narla se hallaban los chicos de un instituto que visitaba al museo por un espectáculo teatral de niñas que se presentaba en la mañana. Así, aprovechamos su presencia para llevar a cabo las diferentes actividades. Las fotografías
on del agrado de todos los presentes, pero cautivó más a los adultos.
Las actividades programadas se llevaron a cabo. La actividad que más gustó fue la número 2, la cual consiste en describir por escrito los sentimientos y emociones que
. Los niños se animaron, aunque se les dio más orientación de cómo plasmar sus impresiones personales con respecto a la fotografía, y los adultos presentes lo hicieron esmeradamente. Todos los que realizaron la actividad tomaron su tiempo para
pensar un rato. Finalmente, cada persona leyó lo que había escrito, con la finalidad de que compartieran sus expresiones y reflexiones. Fue una actividad emotiva,
esultado práctica, y económica, en comparación con la impresión en papel. Sin embargo, la finalidad de este programa es que se lleve a cabo en un futuro como una exposición temporal en los museos. Que las
e 30 x 15 cm y expuestas en una sala, para que el público pueda apreciarlas y disfrutarlas por un tiempo determinado. A mi gusto personal, las exposiciones fotográficas me encantan, y reconozco que llegan mucho al
sición fotográfica ha llegado a cada espectador, y
A través de este trabajo práctico y de investigación se amplía mi perspectiva como profesional del ámbito cultural, así como a nivel personal y humano. Ser mujer nos da la
Efectivamente las actividades llevadas a cabo demostraron que la fotografía se convierte en memoria histórica, y que podemos recordar, evocar o recrear una historia que existió. La fotografía se convierte en esa evidencia real de un pasado. Las imágenes permanecen en nuestra mente por mucho tiempo; por eso a través de una imagen podemos
teresantes. Debido al poco tiempo disponible para las prácticas profesionales, el tiempo que se empleó en la gerencia de la Rede Museística fue limitado, sin embargo pudimos apreciar el desarrollo de varias
os Museos. Esto nos permitió tener una
Si bien cada experiencia como estudiante de Máster es personal, los profesores y profesoras, compañeros y compañeras, y demás personas que conocí a través de la Universidad también forman parte de esa experiencia de vida. Aún así creo firmemente de que cada experiencia personal también dependerá de uno mismo, pues en cualquier circunstancia nuestra actitud ante los acontecimientos será fundamental.
MONTERO, Pilar. (2009): “Mulleres, fotografía e emigración” en Revista gallega de análisis de las migraciones, vol. 2, n.2.VARELA, Luisa. (2006): “La lucha de las mujeres en Venezuela: Movimiento social o feminismo emergente”. MinistGénero, Caracas. RECURSOS ELECTRÓNICOShttp://www.museolugo.org/http://www.wix.com/redemuseistica/memoria2010http://esomi.es/ www.ugt.es/Revista_Union/numero210http://av.celarg.org.ve/LaMujer/PortalLaMujer.htmhttp://conhisremi.iuttol.edu.ve
5.10. Memoria do proxecto arquitectónico realizado por José Ángel Santos Ferro
5.11. Programa de conferencias
Conferencia
Xornadas de Reflexión Ante a Crisis: os museos novembro, 13 e 14 de decembro
“Museo na crisis unha visión crítica dende a Rede Museística, museos sostibles”por Encarna Lago
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Si bien cada experiencia como estudiante de Máster es personal, los profesores y profesoras, compañeros y compañeras, y demás personas que conocí a través de la
sidad también forman parte de esa experiencia de vida. Aún así creo firmemente de que cada experiencia personal también dependerá de uno mismo, pues en cualquier circunstancia nuestra actitud ante los acontecimientos será fundamental.
BIBLIOGRAFÍA
MONTERO, Pilar. (2009): “Mulleres, fotografía e emigración” en Estudios migratorios: Revista gallega de análisis de las migraciones, vol. 2, n.2. VARELA, Luisa. (2006): “La lucha de las mujeres en Venezuela: Movimiento social o feminismo emergente”. Ministerio del Poder Popular para la Mujer y la igualdad de
RECURSOS ELECTRÓNICOS http://www.museolugo.org/ http://www.wix.com/redemuseistica/memoria2010
www.ugt.es/Revista_Union/numero210. http://av.celarg.org.ve/LaMujer/PortalLaMujer.htm http://conhisremi.iuttol.edu.ve.
. Memoria do proxecto arquitectónico realizado por José Ángel Santos
Programa de conferencias
Xornadas de Reflexión Ante a Crisis: os museos teñen a palabra. 29 de novembro, 13 e 14 de decembro
“Museo na crisis unha visión crítica dende a Rede Museística, museos sostibles”
Museo Fortaleza San Paio de Narla
237
Si bien cada experiencia como estudiante de Máster es personal, los profesores y profesoras, compañeros y compañeras, y demás personas que conocí a través de la
sidad también forman parte de esa experiencia de vida. Aún así creo firmemente de que cada experiencia personal también dependerá de uno mismo, pues en cualquier circunstancia nuestra actitud ante los acontecimientos será fundamental.
Estudios migratorios:
VARELA, Luisa. (2006): “La lucha de las mujeres en Venezuela: Movimiento social o erio del Poder Popular para la Mujer y la igualdad de
. Memoria do proxecto arquitectónico realizado por José Ángel Santos
teñen a palabra. 29 de
“Museo na crisis unha visión crítica dende a Rede Museística, museos sostibles”
6. PROGRAMA DE CONSERVACIÓN
Restauración do cadro de Santa Teresa
Restauración do sombreiro de San
7. PROGRAMA DE COLECCIÓNS
Traballo de catalogación para a redacción do Catálogo de San Paio de Narla por
parte do Departamento de Etnografía
8. PROGRAMA DE PERSOAL
Xerencia : Encarna Lago González
Departamento de didáctica e guías
Comunicación e Xestión Cultural da Rede Museística
Carreiras
Vixiancia : Ana Ferro Fernández
Servizo de Limpeza : Mª del Carmen Prado
Seguridade : Fco. Javier Lugilde e Javier Domínguez (Turnos dunha semana
cada un)
9. PROGRAMA ECONÓMICO
10. PUBLICACIÓNS
• Publicación na Revista Dixital ICOM CE DIGITAL 02 do artigo:
Museo de Lugo: Programa Institucional Inclusivo de la Red Museística
Provincial, “Peleamos por lo posible, luchamos por lo invisible”
http://issuu.com/icom-
Museo Fortaleza San Paio de Narla
. PROGRAMA DE CONSERVACIÓN
Restauración do cadro de Santa Teresa
Restauración do sombreiro de San Roque
7. PROGRAMA DE COLECCIÓNS
Traballo de catalogación para a redacción do Catálogo de San Paio de Narla por
parte do Departamento de Etnografía
PROGRAMA DE PERSOAL
: Encarna Lago González
Departamento de didáctica e guías : Francisca Abuín Villar
Comunicación e Xestión Cultural da Rede Museística :
Fernández
: Mª del Carmen Prado
: Fco. Javier Lugilde e Javier Domínguez (Turnos dunha semana
ECONÓMICO
Publicación na Revista Dixital ICOM CE DIGITAL 02 do artigo:
Museo de Lugo: Programa Institucional Inclusivo de la Red Museística
Provincial, “Peleamos por lo posible, luchamos por lo invisible”
-ce_librovirtual/docs/icomcedigital02
Museo Fortaleza San Paio de Narla
238
Traballo de catalogación para a redacción do Catálogo de San Paio de Narla por
: Antonio Reigosa
: Fco. Javier Lugilde e Javier Domínguez (Turnos dunha semana
Publicación na Revista Dixital ICOM CE DIGITAL 02 do artigo:
Museo de Lugo: Programa Institucional Inclusivo de la Red Museística
Provincial, “Peleamos por lo posible, luchamos por lo invisible”
• Publicación nas Actas 16 Jornadas DEAC
intranet. Proyectos de redes sociales o artigo:
“FOLLAS NOVAS, NOVAS FOLLAS” Construyendo una Red Museística
inclusiva. Experiencia didáctica en redes
http://www.ivam.es/catalogopdf/0578/
• Publicación na Revista Galega de Educación, Publicación de Nova Escola
Galega nº 51 do artigo:
A fusión da historia e a animación en San Paio de Narla: “Vivimos unha
revolta irmandiña”
http://www.nova-escolagalega.org/almacen/documentos/RGE%2051%20contidos.pdf
• Redacción e edición de novos folletos en castelán, galego e inglés.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
Publicación nas Actas 16 Jornadas DEAC no apartado de Compartir en
intranet. Proyectos de redes sociales o artigo:
NOVAS, NOVAS FOLLAS” Construyendo una Red Museística
inclusiva. Experiencia didáctica en redes.
http://www.ivam.es/catalogopdf/0578/
Publicación na Revista Galega de Educación, Publicación de Nova Escola
alega nº 51 do artigo:
A fusión da historia e a animación en San Paio de Narla: “Vivimos unha
revolta irmandiña”
escolagalega.org/almacen/documentos/RGE%2051%20contidos.pdf
Redacción e edición de novos folletos en castelán, galego e inglés.
Museo Fortaleza San Paio de Narla
239
no apartado de Compartir en
NOVAS, NOVAS FOLLAS” Construyendo una Red Museística
Publicación na Revista Galega de Educación, Publicación de Nova Escola
A fusión da historia e a animación en San Paio de Narla: “Vivimos unha
escolagalega.org/almacen/documentos/RGE%2051%20contidos.pdf
Redacción e edición de novos folletos en castelán, galego e inglés.
Top Related