O REXURDIR DA MUSICA GALEGA(CARTA ABERTA Ó SEÑOR CUNQUEIRO)

MAR VELASCO

Contavosrede,meuqueridoamigo e señorCunquciro,de e-andoandabapolosourroscamiños,que ‘<en Bretaña, que hay quedecirlo deuna vez,sediscutedegaitas como

aquídeJlÁtboi Queenvexa,donAlvaro! Degai-ras...!Aquí, onde máisse deberíafalar de gaitas,axenteseguea morrer de fútbol, enfebrecida,senninguénque líe bote unhaman nin líe digaquehaiourraseousaspor aí fóra quepagana pena...

Comovosredeverá, as cousasnon reñencam-biado moito dendeaquela...;o único, o da Inter-net, que é unha cousa—mire vosredepor onde—

que se pode viaxar polo mundosen saír dacasa. En resumidas conras, como un daquelesenxeñosqueriña enEsmelleo seuseñorMerlín, sóque peor, que á miña cas-a inda non reñen vidosereasnín mouros...

Pois ben,xa queestánrodosa mira-lo partido e-algo debretonadebode ter, imos falar de gaitas

un pouquiño,¿si? De gaitas e de zanfonas,de tra-dición e de modernidade,deaventurase desventu-ras... ¡de música! Detodaesaxenteque ten algun-ha inquedanzamáisque a de baixaró bara mira-lofútbol e que,a Deus graciñas,cadavezvén sendomais. Deserexurdir da músicagalega,que,aindaque se viña xesrandodendehai rempo, comezaespreguizarsee a mirar máis alá do Padornelo.¡Ai,quen líe dera mirlo, señorCunquciro!. Vosrede,que tantosabiadeventos,«esesgrandesseñoresebriosde liberdade»—que non hai venroque entend deporras— vosrede, digo, riña que mirar de quemanesraestáa sopraro venro damúsicagalegaderaíz. Esesi queé o «ventus validus’>, o vendavalqueví recollendoosnebocirosde anrergasrradiciónseas brisasque falan a lingua dun novo milenio; ovenro do Camiño... Un Camiño de ida, peroramén de volta, un Cmiño de encontros,de cul-tura, de músicae de románico,de lendas,de fe, deespirito, de Historia, en definitiva. Da Historia deGalicia, quepoucomenosquevén sendoa Histo-ria deródalíashistorias...

Perodeixémo-loCamiño paraourra ocasión,eimos co-a músicaa ourra parte; eso sí, sen afasrar-

nosmoiro deCompostelae da «fotografía»de ins-trumentosde épocaque fixo o mestreMareo neseglorioso Pórtico da Gloria. A recuperacióne per-feccionamentodaquelesinstrumentosdebémoloólabor dos mestresarresáns,os Merlios de ródolosrempos,os únicosque teñennas manso conxutoparafacermúsicadossolios...

Se eu líe dixese cantos gaiteiros remos, iaseabraiar:~máisde trinta mil! E quennon ten unhagaita,ten unhapandeirera,ou unhavoz querachao ar cunha cantiga centenariaque fai sorrir ásavoas...Son as «panderereiras»e as ‘<canrareiras>’,queh~s que vosrede mirar-a de neno nas fesras e

romanasdo seu Mondoñedonatal,e que raménestána volver. A herdanzafoi moira,donAlvaro, exa vaí sendohorade quede-afroiros.

A música de raíz está a vivir un dos seusmomentosmáisdoces;hai unhagranvariedadedeestilos, unhagran riquezadeideasá horadetraba-llar, cadaqu¿nescolleo seucamiño.Hai quenficano tradicional(as pandereteirasde Leilía, CantigaseAgarimosou deXiradela; Milladoiro, os Luar naLubre...),hai quen prefirea fusión con ourrosesti-los (Berrogñetto,XequeMate,Mutenrohi...), cos rit-mosdoutrasculturas(Fía na Roca, NaLúa...),coasnovas teenoloxias instrumenrais...O que raménestá a medrarmoito é o fenómenodos fesrivais,queaindaqueestántratadosconmoitavonrade,asmáisdasveces non dispoñendascondiciónsmáisidóneasparao seumellor desenvolvemenro...Perodeixémonosdesermóns,e-andoa realidade¿ queaiestánosfesrivais, e o esforzodosquetrabaRannes-toutríavi-a máis deexpansiónparatódalasmúsicas,queGalicia non é só folk... Aí ten, como sempre,ós cantautores(Emilio Cao, Uxía...), filos e filiasdaquelesxograrese trobadoresque foran os pri-meiros en cantaramorese maldicires.Cúmpreseen todos eles, como dicía vosrede, «o perpetuomilagreda poesía».

Sei quevosredecoñeceramoirosmestrese intér-preresde músicaclásica—por chm~ariladalgunhamaneira,quepatamm ¿ Músicaconmaiúscula—e sei benquelíe encantabaMozart. Pois saibaque

Aj~~L, 1, 1998 (pp. 119-120).Servicio de Publicaciones.Universidad Complutense

MARVELASCO

taménestán a nacernovasorquestras,orquestrasgalegas(RealFilbarmoníade Galicia, XoveOrques-tra...) que estána traballarmoi duro para abrirsecamiño nesremarabillosoe tantasvecesmal agra-decidomundoda Música.

¡Ai, e que non se me esquezafalarile do rock!—¿l¿mbrasedo rock?—. Taménvai vento en popa.Hal unhacorrenremoi galaicacia, moi fesricheirae mor «bravú» (...moi enxebre,para que vostedeme enrenda)queasí se fai ch-ama-lomovemenro.Comodi a miña avoa, non é cousapara «mistin-gués>s,quenon sei moi ben o que queredicir peroquese enrendede marabilh,¿nonsi?

De xeiro, señorCunquciro —e volvendo ó dasgaitas—que podo asegurarlieque hoxe, taménasnossgaitassoncase,e sencase,músicasacra(aitenvosredeó CarlosNúñeze ó XoséManuelfludi-ño que andana poñe-lo mundopatasarriba). Amesmavoz dos celtasauroraisque vosredeescoi-tara na Bretañae queram¿nchegarontras longasperegrinaciónsá beira do Océano, ós últimospenedosdo mundo terreal. O cantodo mesmopobo humilde e fiel, eseque se conservaunidonunha parecíaeuropea de verdes outeiros, enamizadecos venros, e coas ondas, axeonlíadopolos calvarios, danzarín nas festas, pastoreadopor santostaumaturgos.Un pobo taménlibre everdadeiro,lacónicoe sentimental.E que,candoos galegosreilen quedicir quea vid-a é fermosa,omundoredondoe o viño frescoenchen,ó xeirodos breróns, ou melior, o fol da gaita, irmádaquela cornamusaque vostede escoirara enLorienr.

Todo isro raméncumpria dicilo dunhavez...¿Lémbrasevosrededaquelalendaque escribiu?:«A veces,en los vadosdelAulne—el río Umia dulcí-simodeallá—pasaunpaño de nieblapálida. Dicenque esto ocurre cuandomuereun gaitero, y esanie-bia essususpiroque va a dormirparasiempreen labrisa que se meceen las ramas de los abedules..,»

Seguramente,a primeira en conra-lalenda foi amozadaquelgaireiriño que morreuo día que líedixeronquexamaispoderíavolver a Galicia...

¡Ah, señor Cunquciro, imos ter que deixaloaquí! Gusraríamemoiroseguira falar con vosrede,perocoido que haberáde ser nourraocasion:sonmaisdas dez e medi, e o árbitro acabade pira-lofinal do partido.

Quedaa vos-a enreiradisposición, para o quesexamenestere parao quegustemandar,a súaboaamiga.

Sacadode EstévezVila, X (1987):Agaita no eldo dr mósica,Vigo, Ed. Mayesasis,p. 5.

120