7232019 iquestPuede salvarse el mundo | Iacutendice Letras Libres No 205
httpslidepdfcomreaderfullpuede-salvarse-el-mundo-indice-letras-libres-no-205 13
205
ENERO 2016 ANtilde0 XVIIIREVISTA MENSUAL $60 PESOSISSN 1405-7840
CUBAA medio siglde las 983157983149983137983152
0 0 2 0 5
w w w l e
t r a s l i b r e s c o m
El ocaso delchavismoVENEZUELA
Los antildeosdesconocidosBORGES
David RUNCIMAN
Manuel ARIAS MALDONADO
Mario MOLINA
PUEDESALVARSE
EL MUNDO
iquest
iquest
7232019 iquestPuede salvarse el mundo | Iacutendice Letras Libres No 205
httpslidepdfcomreaderfullpuede-salvarse-el-mundo-indice-letras-libres-no-205 23
4
LETRAS LIBRES
ENERO 2016
6 Una mareade estieacutercolDAVID RUNCIMAN
14 La paradojaposnaturalMANUEL ARIAS MALDONADO
18 Entrevista conMario MolinaCARLOS CHIMAL
CONTE
NIDO
PUEDESALVARSEEL MUNDO
DIRECTOR
Enrique Krauze
CONSEJERO EDITORIAL
Fernando Garciacutea Ramiacuterez
EDITORA EJECUTIVA
Cynthia Ramiacuterez
COORDINADORA EDITORIAL
Patricia Nieto
EDITOR RESPONSABLE MEacuteXICO
Eduardo Huchiacuten Sosa
EDITOR RESPONSABLE ESPANtildeA
Daniel Gascoacuten
EDITOR DE POESIacuteA Julio Trujillo
REDACCIOacuteN
Pablo Duarte Ricardo DuddaDaniel Krauze Emilio Rivaud
CUIDADO EDITORIAL
Emmanuel Noyola
CONSEJO EDITORIAL
Aurelio Asiain Roger Bartra Humberto BeckCarmen Boullosa Adolfo Castantildeoacuten
Ricardo Cayuela GallyChristopher Domiacutenguez Michael MalvaFlores Hugo Hiriart Julio Hubard Leoacuten
Krauze Tedi Loacutepez Mills Guadalupe Nettel Antonio Ortuntildeo Rafael Rojas
Enrique Serna Guillermo SheridanFernanda Soloacuterzano Juan Villoro
VENTA DE PUBLICIDAD
Angeacutelica Muntildeoz OsnayaEdna Hernaacutendez Garciacutea
DIRECCIOacuteN ADMINISTRATIVA
Alberto Rivas
Gerente de cobranzas
Gerente de contabilidad
Andreacutes Rosales
Joseacute Luis Espinosa
Suscripciones Difusioacuten y prensa
Mariacutea Calixto M Rebeca Rodriacuteguez
EDITORES RESPONSABLES
Eduardo Huchiacuten Sosa Patricia Nieto
EDITOR DE ARTEFernando del Villar Arias
DISENtildeO GRAacuteFICO Y PREPRENSA DIGITAL
Hugo Alejandro Gonzaacutelez
Editorial VueltaSA deCVedita Letras Libres revista mensual enero de 2016Redaccioacuten 9183 7800 (conmutador) bullPublicidad 9183 7803 yo 9183 7841
Suscripciones 9183 7822 (conmutador) Fax 9183 7836Correo electroacutenico cartasletraslibrescom bullTodos los derechos de reproduccioacuten
de los textos aquiacute publicados estaacuten reservados por Letras Libres
bull Nuacutemero de reserva al tiacutetulo en derecho de autor 04-1999-111913303300-102 bull Nuacutemero de certificado de licitud de tiacutetulo 10580 bull Nuacutemero de certificado de
licitud en contenido 8030 bull Domicilio de la publicacioacuten Chilaque No 9San Diego Churubusco Coyoacaacuten CP04120 Meacutexico DF
bull Imprenta Grupo Ajusco SA de CV en Joseacute Ma Agreda y Saacutenchez 223Col Traacutensito CP 06820 Meacutexico DF (wwwajuscocommx)
bull Distribuidora Intermex SA de CV Lucio Blanco 435 col San Juan Tlihuacadelegacioacuten Azcapotzalco CP 02400 Meacutexico DF
205
El cambio climaacutetico supone un desafiacuteo ineacutedito
para la humanidad Hace unas semanas
195 paiacuteses firmaron un tratado para intentarcombatirlo La medida sentildeala la conciencia del
problema pero es probable que tambieacuten resulte
insuficiente En este nuacutemero se analizan la
relacioacuten conflictiva entre las respuestas al cambi
climaacutetico y la poliacutetica la responsabilidad de los
paiacuteses desarrollados y emergentes asiacute como la
historia e ideas del ecologismo el movimiento qu
nacioacute en los maacutergenes y que hoy se ha integrado
al capitalismo que deciacutea combatir
7232019 iquestPuede salvarse el mundo | Iacutendice Letras Libres No 205
httpslidepdfcomreaderfullpuede-salvarse-el-mundo-indice-letras-libres-no-205 33
LETRAS LIB
ENERO 2016
Fotografiacutea de portada
Spencer Wynn
Ilustraciones Rauacutel Arias Eva Vaacutezquez
Fernanda Gavito Alma Larroca Luis
Pombo Vicente Martiacute Mariacutea Titos
Leoacuten Braojos Martiacuten Elfman Ari
Chaacutevez Chacoacuten Hugo Gonzaacutelez
Martiacuten Kovensky
LIBROS
66 Obra reunidade Seamus Heaney
J983141983155983290983155 S983145983148983158983137-H983141983154983162983151983143M983265983154983153983157983141983162
68 Meacutejico de Antonio Ortuntildeo E983140983149983157983150983140983151 P983137983162 S98315198314898314098326598315069 El mito de la transicioacuten
democraacuteticade John M Ackerman
A983148983138983141983154983156983151 F98314198315498315098326598315098314098314198316270 Mexicorsquos Cold War Cuba the
United States and the legacy
of the Mexican Revolutionde Renata Keller
R983137983142983137983141983148 R98315198314698313798315572 Saludos cordiales
de Andrea Bajani G983157983137983140983137983148983157983152983141 N98314198315698315698314198314873 Patria o muerte
de Alberto Barrera Tyszka M983145983143983157983141983148 G983151983149983141983155
74
Aquiacute v iven leones de Fernando Savater F983141983154983150983137983150983140983151 G983137983154983139983277983137 R983137983149983277983154983141983162
LETRILLAS
78 CINE Animales como uno F983141983154983150983137983150983140983137 S98315198314898328398315498316298313798315098315179 CAMBIO CLIMAacuteTICO
Negacionistasesceacutepticos increacutedulos
F983148983151983154983141983150983139983145983137 M98315198314898314298314598315098315180
ARTES VISUALES Fotoacutegrafosque no hacen fotos
D983151983149983273983150983145983139983151 C98314498314598313798315298315298314182 MEacuteXICO Telecomunicaciones
nueva diversidadprimeros pasos
R983137983290983148 T983154983141983146983151 D98314198314898313798315498313898315498314185 VINtildeETA
El gato Vittorio D983141983139983157983154
85 POLIacuteTICALas incorrecciones
R983145983139983137983154983140983151 D98315798314098314098313786 POLIacuteTICA INTERNACIONAL
La causa profunda P983137983157983148 B98314198315498314998313798315087 TAXONOMIacuteA Oftalmicultura M983137983150983157983141983148 P983141983154983141983145983154983137
89
MUacuteSICA Las memoriasde Frank Zappa
D983137983150983145983141983148 H98314198315498315498314198315498313788 MEDIOS Juego de tronos
en La Habana L983157983139983137 C983151983155983156983137983150983156983145983150983145
90 CINE Jason Blumel hombre que hackeoacute
Hollywood L983157983145983155 R983141983155983273983150983140983145983162
COLUMNAS
92 DIARIO INFINITESIMAL
La freneacutetica vanidad H983157983143983151 H98314598315498314598313798315498315693 SINAPSIS El placebo
y el poder de la palabra R983151983143983141983154 B98313798315498315698315498313794 AEROLITOS
Efraiacuten Bartolomeacutela tempestad serena
E983150983154983145983153983157983141 S98314198315498315098313795 SALTAPATRAacuteS
Mi primer muerto iquestY
G983157983145983148983148983141983154983149983151S983144983141983154983145983140983137983150
CONVIVIO
26 El retorno de Diderot
J983157983148983145983151 H98315798313898313798315498314030 El lento ocaso del chavismo C983154983145983155983156983145983150983137 M98313798315498313998313798315098315134 Academias para producir
machos en Cuba A983138983141983148 S983145983141983154983154983137 M98313798314098314198315498315140 Esperando un guion
El Peruacute y la sombrade Sendero Luminoso
A983148983138983141983154983156983151 V98314198315498314398313798315498313746 El Freud de Roudinesco
el Freud de
todos nosotros J983151983154983143983141 E98314098315998313798315498314098315550 ldquoDr Vila-Matas I presumerdquo C983144983154983145983155983156983151983152983144983141983154 D983151983149983277983150983143983157983141983162
M983145983139983144983137983141983148
54 Un poeta que sabe leer G983137983138983154983145983141983148 Z98313798314598314056 La adivina (cuento) E983148983158983145983154983137 N983137983158983137983154983154983151
POEMAS
24 La guardiana(versioacuten de Fabio Moraacutebito)
P983137983156983154983145983162983145983137 C98313798315898313798314898314898314544 La poeta laureada X983145983156983148983137983148983145983156983148 R983151983140983154983277983143983157983141983162 M98314198315098314098315198316298313753
Mucho calor F983154983137983150983139983145983155983139983151 H98314198315498315098326598315098314098314198316255 Mi memoria
(versioacuten de Carmen Boullosa) J983137983150983141 H983145983154983155983144983142983145983141983148983140
REPORTAJE
60 Borges antes y despueacutesde Borges
J983151983154983143983141 C983137983154983154983145983283983150
5
7232019 iquestPuede salvarse el mundo | Iacutendice Letras Libres No 205
httpslidepdfcomreaderfullpuede-salvarse-el-mundo-indice-letras-libres-no-205 23
4
LETRAS LIBRES
ENERO 2016
6 Una mareade estieacutercolDAVID RUNCIMAN
14 La paradojaposnaturalMANUEL ARIAS MALDONADO
18 Entrevista conMario MolinaCARLOS CHIMAL
CONTE
NIDO
PUEDESALVARSEEL MUNDO
DIRECTOR
Enrique Krauze
CONSEJERO EDITORIAL
Fernando Garciacutea Ramiacuterez
EDITORA EJECUTIVA
Cynthia Ramiacuterez
COORDINADORA EDITORIAL
Patricia Nieto
EDITOR RESPONSABLE MEacuteXICO
Eduardo Huchiacuten Sosa
EDITOR RESPONSABLE ESPANtildeA
Daniel Gascoacuten
EDITOR DE POESIacuteA Julio Trujillo
REDACCIOacuteN
Pablo Duarte Ricardo DuddaDaniel Krauze Emilio Rivaud
CUIDADO EDITORIAL
Emmanuel Noyola
CONSEJO EDITORIAL
Aurelio Asiain Roger Bartra Humberto BeckCarmen Boullosa Adolfo Castantildeoacuten
Ricardo Cayuela GallyChristopher Domiacutenguez Michael MalvaFlores Hugo Hiriart Julio Hubard Leoacuten
Krauze Tedi Loacutepez Mills Guadalupe Nettel Antonio Ortuntildeo Rafael Rojas
Enrique Serna Guillermo SheridanFernanda Soloacuterzano Juan Villoro
VENTA DE PUBLICIDAD
Angeacutelica Muntildeoz OsnayaEdna Hernaacutendez Garciacutea
DIRECCIOacuteN ADMINISTRATIVA
Alberto Rivas
Gerente de cobranzas
Gerente de contabilidad
Andreacutes Rosales
Joseacute Luis Espinosa
Suscripciones Difusioacuten y prensa
Mariacutea Calixto M Rebeca Rodriacuteguez
EDITORES RESPONSABLES
Eduardo Huchiacuten Sosa Patricia Nieto
EDITOR DE ARTEFernando del Villar Arias
DISENtildeO GRAacuteFICO Y PREPRENSA DIGITAL
Hugo Alejandro Gonzaacutelez
Editorial VueltaSA deCVedita Letras Libres revista mensual enero de 2016Redaccioacuten 9183 7800 (conmutador) bullPublicidad 9183 7803 yo 9183 7841
Suscripciones 9183 7822 (conmutador) Fax 9183 7836Correo electroacutenico cartasletraslibrescom bullTodos los derechos de reproduccioacuten
de los textos aquiacute publicados estaacuten reservados por Letras Libres
bull Nuacutemero de reserva al tiacutetulo en derecho de autor 04-1999-111913303300-102 bull Nuacutemero de certificado de licitud de tiacutetulo 10580 bull Nuacutemero de certificado de
licitud en contenido 8030 bull Domicilio de la publicacioacuten Chilaque No 9San Diego Churubusco Coyoacaacuten CP04120 Meacutexico DF
bull Imprenta Grupo Ajusco SA de CV en Joseacute Ma Agreda y Saacutenchez 223Col Traacutensito CP 06820 Meacutexico DF (wwwajuscocommx)
bull Distribuidora Intermex SA de CV Lucio Blanco 435 col San Juan Tlihuacadelegacioacuten Azcapotzalco CP 02400 Meacutexico DF
205
El cambio climaacutetico supone un desafiacuteo ineacutedito
para la humanidad Hace unas semanas
195 paiacuteses firmaron un tratado para intentarcombatirlo La medida sentildeala la conciencia del
problema pero es probable que tambieacuten resulte
insuficiente En este nuacutemero se analizan la
relacioacuten conflictiva entre las respuestas al cambi
climaacutetico y la poliacutetica la responsabilidad de los
paiacuteses desarrollados y emergentes asiacute como la
historia e ideas del ecologismo el movimiento qu
nacioacute en los maacutergenes y que hoy se ha integrado
al capitalismo que deciacutea combatir
7232019 iquestPuede salvarse el mundo | Iacutendice Letras Libres No 205
httpslidepdfcomreaderfullpuede-salvarse-el-mundo-indice-letras-libres-no-205 33
LETRAS LIB
ENERO 2016
Fotografiacutea de portada
Spencer Wynn
Ilustraciones Rauacutel Arias Eva Vaacutezquez
Fernanda Gavito Alma Larroca Luis
Pombo Vicente Martiacute Mariacutea Titos
Leoacuten Braojos Martiacuten Elfman Ari
Chaacutevez Chacoacuten Hugo Gonzaacutelez
Martiacuten Kovensky
LIBROS
66 Obra reunidade Seamus Heaney
J983141983155983290983155 S983145983148983158983137-H983141983154983162983151983143M983265983154983153983157983141983162
68 Meacutejico de Antonio Ortuntildeo E983140983149983157983150983140983151 P983137983162 S98315198314898314098326598315069 El mito de la transicioacuten
democraacuteticade John M Ackerman
A983148983138983141983154983156983151 F98314198315498315098326598315098314098314198316270 Mexicorsquos Cold War Cuba the
United States and the legacy
of the Mexican Revolutionde Renata Keller
R983137983142983137983141983148 R98315198314698313798315572 Saludos cordiales
de Andrea Bajani G983157983137983140983137983148983157983152983141 N98314198315698315698314198314873 Patria o muerte
de Alberto Barrera Tyszka M983145983143983157983141983148 G983151983149983141983155
74
Aquiacute v iven leones de Fernando Savater F983141983154983150983137983150983140983151 G983137983154983139983277983137 R983137983149983277983154983141983162
LETRILLAS
78 CINE Animales como uno F983141983154983150983137983150983140983137 S98315198314898328398315498316298313798315098315179 CAMBIO CLIMAacuteTICO
Negacionistasesceacutepticos increacutedulos
F983148983151983154983141983150983139983145983137 M98315198314898314298314598315098315180
ARTES VISUALES Fotoacutegrafosque no hacen fotos
D983151983149983273983150983145983139983151 C98314498314598313798315298315298314182 MEacuteXICO Telecomunicaciones
nueva diversidadprimeros pasos
R983137983290983148 T983154983141983146983151 D98314198314898313798315498313898315498314185 VINtildeETA
El gato Vittorio D983141983139983157983154
85 POLIacuteTICALas incorrecciones
R983145983139983137983154983140983151 D98315798314098314098313786 POLIacuteTICA INTERNACIONAL
La causa profunda P983137983157983148 B98314198315498314998313798315087 TAXONOMIacuteA Oftalmicultura M983137983150983157983141983148 P983141983154983141983145983154983137
89
MUacuteSICA Las memoriasde Frank Zappa
D983137983150983145983141983148 H98314198315498315498314198315498313788 MEDIOS Juego de tronos
en La Habana L983157983139983137 C983151983155983156983137983150983156983145983150983145
90 CINE Jason Blumel hombre que hackeoacute
Hollywood L983157983145983155 R983141983155983273983150983140983145983162
COLUMNAS
92 DIARIO INFINITESIMAL
La freneacutetica vanidad H983157983143983151 H98314598315498314598313798315498315693 SINAPSIS El placebo
y el poder de la palabra R983151983143983141983154 B98313798315498315698315498313794 AEROLITOS
Efraiacuten Bartolomeacutela tempestad serena
E983150983154983145983153983157983141 S98314198315498315098313795 SALTAPATRAacuteS
Mi primer muerto iquestY
G983157983145983148983148983141983154983149983151S983144983141983154983145983140983137983150
CONVIVIO
26 El retorno de Diderot
J983157983148983145983151 H98315798313898313798315498314030 El lento ocaso del chavismo C983154983145983155983156983145983150983137 M98313798315498313998313798315098315134 Academias para producir
machos en Cuba A983138983141983148 S983145983141983154983154983137 M98313798314098314198315498315140 Esperando un guion
El Peruacute y la sombrade Sendero Luminoso
A983148983138983141983154983156983151 V98314198315498314398313798315498313746 El Freud de Roudinesco
el Freud de
todos nosotros J983151983154983143983141 E98314098315998313798315498314098315550 ldquoDr Vila-Matas I presumerdquo C983144983154983145983155983156983151983152983144983141983154 D983151983149983277983150983143983157983141983162
M983145983139983144983137983141983148
54 Un poeta que sabe leer G983137983138983154983145983141983148 Z98313798314598314056 La adivina (cuento) E983148983158983145983154983137 N983137983158983137983154983154983151
POEMAS
24 La guardiana(versioacuten de Fabio Moraacutebito)
P983137983156983154983145983162983145983137 C98313798315898313798314898314898314544 La poeta laureada X983145983156983148983137983148983145983156983148 R983151983140983154983277983143983157983141983162 M98314198315098314098315198316298313753
Mucho calor F983154983137983150983139983145983155983139983151 H98314198315498315098326598315098314098314198316255 Mi memoria
(versioacuten de Carmen Boullosa) J983137983150983141 H983145983154983155983144983142983145983141983148983140
REPORTAJE
60 Borges antes y despueacutesde Borges
J983151983154983143983141 C983137983154983154983145983283983150
5
7232019 iquestPuede salvarse el mundo | Iacutendice Letras Libres No 205
httpslidepdfcomreaderfullpuede-salvarse-el-mundo-indice-letras-libres-no-205 33
LETRAS LIB
ENERO 2016
Fotografiacutea de portada
Spencer Wynn
Ilustraciones Rauacutel Arias Eva Vaacutezquez
Fernanda Gavito Alma Larroca Luis
Pombo Vicente Martiacute Mariacutea Titos
Leoacuten Braojos Martiacuten Elfman Ari
Chaacutevez Chacoacuten Hugo Gonzaacutelez
Martiacuten Kovensky
LIBROS
66 Obra reunidade Seamus Heaney
J983141983155983290983155 S983145983148983158983137-H983141983154983162983151983143M983265983154983153983157983141983162
68 Meacutejico de Antonio Ortuntildeo E983140983149983157983150983140983151 P983137983162 S98315198314898314098326598315069 El mito de la transicioacuten
democraacuteticade John M Ackerman
A983148983138983141983154983156983151 F98314198315498315098326598315098314098314198316270 Mexicorsquos Cold War Cuba the
United States and the legacy
of the Mexican Revolutionde Renata Keller
R983137983142983137983141983148 R98315198314698313798315572 Saludos cordiales
de Andrea Bajani G983157983137983140983137983148983157983152983141 N98314198315698315698314198314873 Patria o muerte
de Alberto Barrera Tyszka M983145983143983157983141983148 G983151983149983141983155
74
Aquiacute v iven leones de Fernando Savater F983141983154983150983137983150983140983151 G983137983154983139983277983137 R983137983149983277983154983141983162
LETRILLAS
78 CINE Animales como uno F983141983154983150983137983150983140983137 S98315198314898328398315498316298313798315098315179 CAMBIO CLIMAacuteTICO
Negacionistasesceacutepticos increacutedulos
F983148983151983154983141983150983139983145983137 M98315198314898314298314598315098315180
ARTES VISUALES Fotoacutegrafosque no hacen fotos
D983151983149983273983150983145983139983151 C98314498314598313798315298315298314182 MEacuteXICO Telecomunicaciones
nueva diversidadprimeros pasos
R983137983290983148 T983154983141983146983151 D98314198314898313798315498313898315498314185 VINtildeETA
El gato Vittorio D983141983139983157983154
85 POLIacuteTICALas incorrecciones
R983145983139983137983154983140983151 D98315798314098314098313786 POLIacuteTICA INTERNACIONAL
La causa profunda P983137983157983148 B98314198315498314998313798315087 TAXONOMIacuteA Oftalmicultura M983137983150983157983141983148 P983141983154983141983145983154983137
89
MUacuteSICA Las memoriasde Frank Zappa
D983137983150983145983141983148 H98314198315498315498314198315498313788 MEDIOS Juego de tronos
en La Habana L983157983139983137 C983151983155983156983137983150983156983145983150983145
90 CINE Jason Blumel hombre que hackeoacute
Hollywood L983157983145983155 R983141983155983273983150983140983145983162
COLUMNAS
92 DIARIO INFINITESIMAL
La freneacutetica vanidad H983157983143983151 H98314598315498314598313798315498315693 SINAPSIS El placebo
y el poder de la palabra R983151983143983141983154 B98313798315498315698315498313794 AEROLITOS
Efraiacuten Bartolomeacutela tempestad serena
E983150983154983145983153983157983141 S98314198315498315098313795 SALTAPATRAacuteS
Mi primer muerto iquestY
G983157983145983148983148983141983154983149983151S983144983141983154983145983140983137983150
CONVIVIO
26 El retorno de Diderot
J983157983148983145983151 H98315798313898313798315498314030 El lento ocaso del chavismo C983154983145983155983156983145983150983137 M98313798315498313998313798315098315134 Academias para producir
machos en Cuba A983138983141983148 S983145983141983154983154983137 M98313798314098314198315498315140 Esperando un guion
El Peruacute y la sombrade Sendero Luminoso
A983148983138983141983154983156983151 V98314198315498314398313798315498313746 El Freud de Roudinesco
el Freud de
todos nosotros J983151983154983143983141 E98314098315998313798315498314098315550 ldquoDr Vila-Matas I presumerdquo C983144983154983145983155983156983151983152983144983141983154 D983151983149983277983150983143983157983141983162
M983145983139983144983137983141983148
54 Un poeta que sabe leer G983137983138983154983145983141983148 Z98313798314598314056 La adivina (cuento) E983148983158983145983154983137 N983137983158983137983154983154983151
POEMAS
24 La guardiana(versioacuten de Fabio Moraacutebito)
P983137983156983154983145983162983145983137 C98313798315898313798314898314898314544 La poeta laureada X983145983156983148983137983148983145983156983148 R983151983140983154983277983143983157983141983162 M98314198315098314098315198316298313753
Mucho calor F983154983137983150983139983145983155983139983151 H98314198315498315098326598315098314098314198316255 Mi memoria
(versioacuten de Carmen Boullosa) J983137983150983141 H983145983154983155983144983142983145983141983148983140
REPORTAJE
60 Borges antes y despueacutesde Borges
J983151983154983143983141 C983137983154983154983145983283983150
5
Top Related