1. The story of stuff Gauzak mugitu egiten dira sistema baten
bidez. Mugimendu honi sistema deitzen diogu etahau da: 1 erauzketa,
2 ekoizpena, 3 banaketa, 4 kontsumoa eta 5 ekoizpena. Sistema
haumaterialaren ekonomia de eta honek dena ondo doan itxura eduki
arren krisialdian dago.Sistema honetako fase guztietan gizaki pila
bat dago; lanean, nahiz eta batzuk besteak bainogarrantzi gehiago
izan funtzionamendua. Hasteko gobernuak, herrikoa eta
herritarrentzako izanbehar luke. Honen lana herritarrak zaintzea
da. Ondoren enpresak datoz, gobernua bainohandiagoak dira, 100
ekonomietatik 51 enpresak direlako. Hauek hazten joaten diren
heineanaldaketak ikusi ditugu gobernuan, gehiago arduratzen
direlako enpresekin herritarrokin baino. 1- Erausketa hitzak oso
dotore sonatzen du baina baliabide naturalak ustiatzea esan nahi
du,beste era batera esanda planeta suntsitu. Naturako zuhaitz
guztiak mozten ditugu, mendiatxikitu metala egiteko, ura eta
animaliak amaitu... Hemen ikusten da garbi baliabideak amaitzenari
garela, gauza gehiegi erabiltzen ditugula, eta lurraren baliabide
guztiak amaitzen ari gara.Martxa honetan 3 eta 5 mundu beharko
ditugu, baina bakarra daukagu.Iritzia: Gure iritziz gehiegi
kontsumitzen dugu, eta horren ondorioz kalteak jasaten arigara.
Behar baino gehiago gastatzen dugu eta horrela segi ez gero mundua
segituanbukatuko genuke, baina zer egin esaten diguten arren
batzuetan ez diegu kasurik egiten. 2- Ondoren zuhaitzak,
ekoizpenera joaten dira, eta han baliabide naturalak
kimikoekinnahasten dira produktu kutsatuak egiteko. Produktu kimiko
horiek, eskoletara, lantokietara,..joaten dira, gure gorputzetara
alegia. Baina zertarako erabiltzen ditugu produktu
kimikoak?Produktu kimiko horiek eraginik handiena langileei egiten
die, gainera gehienetan emakumeakizaten dira, produktu kimiko
horiek kanzerijenoak dira. Enpresara sartzen diren produktu
kimikohorietako gehienak irten egiten dira. Baina nork nahi du
usaindu kutsadura? Inork ez, etahorretarako lantegian hirugarren
mundura eramaten dituzte, baina haizearik, .. bueltan
etortzendira.Iritzia: Emen berriz, ez zaigu egokiena iruditzen
hemen iadanik gastaturik ditugunproduktuen bila beste tokietara
joatea. Pruduktu kimiko horiek erabiltzeko zergairia ere ezdakigu.
Kalte egiten digutela jakinda ere erabili egiten ditugu?
Prozesuaren bigarrengopauso honetan, ekoizpenean, ez zaigu ondo
iruditzen hirugarren mundura eramateafabrikak emen kalterik egin ez
dezan, baina eramaten ditugun tokietan ere kaltea egingobaidute,
eta baita emen ere, haizeak eta beste faktore batzuen bidez hona
iritsiko bai da.3-Banaketak garrantzitsuena prezioak merke
mantentzea da, baina nola mantentzendituzte baxu produktuen
prezioak? Gutxi ordaintzen dituztelako langileak, hori dela eta guk
ezdugu ordaintzen benetan produktuek balio dutena.Enpresek beraiek
handitzen dute guk produzitzen dugun produktuen konsumoa. Estatuak
diruabehar duenean ere, erosketak egitera bultzatzen gaitu, gure
buruan erosketak egitekokontzeptua sartzen digute publizitatearen
bitartez.Iritzia: Emen esaten duena berriz oso gaizki ikusten dugu,
hau da, guk produktu baterosten dugunean ez gara ohartzen produktu
hori nola eta nork egin duen, askotan 12urteko umeak egiten dituzte
eta ume horrek egin duenagatik jasotzen duen diru
kantitateaikaragarri txikia izaten da benetan gehiago balio izan
arren, eta guk oso prezio merkeetanerosten ditugu.4-Amerikako
Iparraldean erosten dugun produktuen %99a sei hilabetetara
zaborbilakatzen da, hau da, sei hilabete eta gero erositako
produktuen %1a bakarrik egongo daerabilgarri, hau dena produktuen
salmenta handiagotzeko asmatu zuten. Produktuak kalitatetxarrekoak
saltzen dituzte epe batera zaborretara bota eta berria erosteko
baina horrekin nahiko
2. ez eta ondoren produktuak epe oso laburrean hobeagoak
ateratzen zituzten erosleek ikustekoerosi dutena ez dela lehen
bezain ona eta horrek erosketak egitera bultzatzen gaitu
(moda).Duela 50 urte ez zen horrelakorik gertatzen, orain ordea
lehen baino bi aldiz gehiagokontsumitzen dugu. Gaur egun produktuak
ez direlako denbora asko irauteko eginak, gaineraaskotan produktu
bat atera eta denbora gutxira hobeagoak ateratzen dituzte, lehen
esan bezala,erositakoak bota eta berriak erosteko. Adibidez
ordenagailuen kasuan, ordenagailua bera erosieta hiru urtera
ordenagailu berriak aterako dituzte, beraz ordenagailu zaharraren
piezaren batmatxuratu ez gero iada dute hori bezalako piezarik
egiten beraz bota eta berria erosi behar da.Baina produktuen
erabilgarritasunaren eskazia ez zaie hori erakustea komeni
berazpublizitatean manipulatu eta sinistarazi egin nahi digute
saltzen ari diren produktuak oso kalitateonekoak direla.Askotan
moda kontua da, publizitatearen bidez gu konturatu gabe esaten
digute modan dagoenproduktua (arropa, mugikorra, ordenagailua..) ez
baduzu erabiltzen ez zaudela ongi ikusia edoez zaituztela modan
dagoen pertsona bat bezain ongi baloratzen. Hau guztia produktu
berriakerosteko egiten dute, publizitateak ikaragarrizko lana du
honetan. Duela 50 urte orain bainogustorago bizi ginela diote, gaur
egun denbora gutxiago bai dugu benetan pozten gaituztengauzentzat
(familia adibidez) gaur egun, teknologia eta beste hainbat gauzen
ondorioz bizitzasozial askoz gutxiago daukagu. Gehitzeko, 11S
gertatu zena eta gero Bush-ek depresiohorretatik irteteko
irtenbidea erosketak egitera bultzatu zituen. Zirkulu amaigabe
batean sartutagaude, lanera joan, etxera itzuli denbora librean
telebista ikusi edo erosketak egin, eta berriroerosketak egiteko
dirua behar dugunez, lanera itzuli behar gara eta horrela monotonia
bateangaude sartuta. Izan ere Estatu Batuarrak, Europarren aldean
erosketa gehiago egiteko joeradute.Iritzia: Gure ustez, ikaragarria
da iragarkiak guregan egiten duen eragina produktuakerosteko eta gu
konturatu gabe zenbaterainoko eragina egiten digun. Eta azkenik
bestegauza bat konturatzen ez garena zera da, zenbateraino
murrizten diguten bizitza sozialaaurrerapen teknologikoak eta
erosketak egiteko beharrak.5-Baina gero zer gertatzen da erositako
guztiarekin? Erosketak pixkanaka - pixkanakaizurratu eta
zaborretara bota behar ditugunez, beraz zaborra botatzean zabor
guztiazabortegietara bota eta lurrean zulo aundi bat eginez bertan
botatzen dugu baina hori osokaltegarria da ingurumenarentzat eta
kontuan hartuta Estatu Batuetan bakoitzak egunero 2kiloko zaborra
sortzen du, hori duela 30 urte egiten genuenaren bikoitza dela
kontuan artuta.Askotan inzinerazio bidez erre egiten dugu eta hori
oso toxikoa eta kaltegarria da, birziklatzeakzaborra gutxitzen du
eta denok egin beharko genuke baina ez da nahikoa eta ez da
inoiznahikoa izango. Hau guztia aldatu daiteke orain arte
erabilitako metodoak alde batera utziz etagauza ekolojikoagoak
erabiliz.Iritzia: Gure iritziz, erosketa geheigikeri honek sortzen
duen zabora ere ikaragarria da etaazkenerako uste duguna baino
kalte handiagoa egiten ari gara gure planetari. Hobetozaindu
beharko genuke eta garrantzi gehiago eman zabor kontu honi. Nahiz
eta gaur egunneurri asko artzen ari diren, jende askok kasurik
egiten ez duenez kalteak hor segitzen du. Aroa Lazkano Josune
Aizpuru